Kościół w średniowieczu1. Wyodrębnienie się stanu duchowego:

a) posiadał on własne prawo (prawo kanoniczne) i sądownictwo, niezależne od władzy księcia lub króla,

b) stan ten był bardzo zróżnicowany:- dostojnicy kościelni (biskupi) pochodzili z rodów rycerskich – oni wraz z zakonnikami tworzyli elitę intelektualną państwa (wykładali na uniwersytetach, byli doradcami i sekretarzami królów, zakładali szkoły przykatedralne i przyklasztorne);- niżsi duchowni – (np. wiejscy proboszczowie) wywodzili się głównie z mieszczaństwa i chłopstwa – kierowali miejskimi i wiejskimi szkołami parafialnymi, w których uczono czytania i pisania,

c) Kościół posiadał liczne bogactwa nadawane duchownym przez władcę lub rycerzy, chcących w ten sposób zapewnić sobie przychylność stanu duchownego,

2. Powstanie pierwszych zakonów:a) w 529 r. Benedykt z Nursji założył zakon benedyktynów, jego zasada było „Módl się i pracuj”

(warto zapamiętać zwrot „benedyktyńska praca” – duży wysiłek połączony z mozolnością i wytrwałością),

b) 1098 r. cystersi,c) zabudowania średniowiecznego klasztoru:

- dormitorium – sypialnia, schody z niej prowadziły prosto do wejścia kościoła, tak aby zakonnicy mogli przejść szybko na wyznaczone regułą zakonna modlitwy,- skryptorium – miejsce, gdzie przepisywano księgi,- wirydarz – prostokątny ogród wewnątrz klasztoru,- infirmeria – miejsce dla chorych zakonników, - refektarz – jadalnia,

3. Herezja to pogląd religijny sprzeczny z oficjalną nauką. W XII wieku powstały w Europie dwa wielkie ruchy heretyckie: albigensi oraz waldensi.

4. Zepsucie moralne duchowieństwa sprawiło, że wewnątrz Kościoła zaczęły pojawiać się zwolennicy odnowy życia duchowego. W ten sposób powstały zakony żebracze:a) 1209 r. – franciszkanie – założeni przez Franciszka z Asyżu,b) 1216 r. – dominikanie – założeni przez Dominika Guzmana.