USER IS THE KING!

Rola biblioteki publicznej w zaspokajaniu potrzeb

użytkowników w środowisku wirtualnym

Bożena JaskowskaBiblioteka Uniwersytetu Rzeszowskiego

Olsztyn, 21 października 2009

dawno dawno temu

jakieś 3 lata temu

Time 2006 Vol. 176 No. 51 Dec. 25

CZŁOWIEK ROKU

TY !Yes You!You control the information age. Welcome to your world!

Internauci…

•1 mld internautów na całym świecie (comScore World Metrix, styczeń, 2009)

•14,7 mln internautów w Polsce (lipiec, 2009)- 32% użytkownicy w wieku: 15-24 lat- 38% użytkownicy w wieku: 25-39 lat- 27% użytkownicy w wieku: 40-59 lat

•73% internautów w Polsce korzysta z sieci codziennie lub prawie codziennie

•w tym 11,5 mln użytkowników Naszej-Klasy

KULTURA

KONWERGENCJI

Kultura konwergencji

• Kultura uczestnictwa – aktywny udział członków społeczności w procesie komunikacji społecznej

• Zbiorowa inteligencja – kolektywne wykorzystanie informacji i wiedzy, jakimi dysponują jednostki

• Konwergencja mediów – przepływ treści i informacji pomiędzy różnymi platformami medialnymi

[Henry Jenkins Convergence culture]

Kultura uczestnictwa

• User Generated Content tj. treść tworzona przez użytkowników

• dzięki prostym narzędziom, każdy może być i - jeśli tylko chce - jest nie tylko odbiorcą treści, ale również aktywnym komentatorem, ekspertem, krytykiem oraz autorem internetowych treści

• niskie bariery ekspresji artystycznej i obywatelskiego zaangażowania

• silnie wspieranie tworzenia własnych treści i dzielenie się nimi

• pewien rodzaj nieformalnego mentorstwa, polegającego na tym, że wiedza najbardziej doświadczonej osoby jest przekazywana nowicjuszom (na zasadzie "podaj dalej")

• uczestnicy wierzą, że ich wkład jest ważny oraz czują określony stopień więzi społecznej między sobą oraz dbają o to, co inni myślą o ich dziełach

Fakty

• 2/3 internautów z całego świata odwiedza serwisy społecznościowe

• 5 mld minut spędzonych na Facebooku każdego dnia

• 13 godzin materiału wideo umieszczanego w serwisie YouTube w ciągu każdej godziny

• 412 lat – tyle trzeba żyć, aby obejrzeć wszystkie materiały wideo na YouTube

• 5 mln „followersów” Baracka Obamy w 15 serwisach społecznościowych i 6,5 mln $ uzbieranych wśród internautów na kampanię prezydencka

• Era „user generated crap”, w której panujący egocasting i samouwielbienie zalewa sieciowy eter treściami i przekazami o – delikatnie mówiąc – wątpliwej jakości i formie

• co do aukcji to zanim rozpocznie sie licytacja zawsze jest opcja kup teras .przedmioty sa wystawiane od symbolicznych cen tak wiec w niektorych przypadkach jesli licytacja sie nie rospocznie (dzen moze dwa) cena moze uledz zmianie

Kultura uczestnictwa – kult amatora?

Co się stanie, gdy ignorancja zmiesza się z egoizmem, ze złym smakiem i z rządami tłumu? Władzę przejmują małpy. Pożegnajmy się z ekspertami i strażnikami bram kulturowych, z ulubionymi reporterami i prezenterami, redaktorami, firmami muzycznymi i studiami filmowymi z Hollywood. W czasach kultu amatora, to małpy pociągają za wszystkie sznurki. Wykorzystując maszyny do pisania o nieograniczonych możliwościach, tworzą przyszłość. Może nam się ona nie spodobać…

[Andry Keen, Kult amatora, 2007]

Zbiorowa inteligencja

• nikt nie może wiedzieć wszystkiego, ale połączona wiedza (i inteligencja) wielu osób i wspólne tworzenie w ten sposób znaczeń oraz rozwiązywanie problemów kreuje wielką siłę i stanowić może alternatywę dla dominującej do tej pory unikalnej wiedzy eksperckiej

• zjawisko tworzenia nowych zasobów wiedzy na bazie połączonych umiejętności i zdolności jednostek

• zdolność wirtualnych społeczności do podnoszenia poziomu wiedzy i kompetencji eksperckich ich członków poprzez współpracę i debaty prowadzone na dużą skalę

• open source • ruch wikipedystów • serwisy typu del.icio.us (wykop), lifehacking tj.

uwspólniania wiedzy i wzajemnego ułatwiania sobie w ten sposób życia

• crowdsourcing – wykorzystywanie mądrości i często unikalnych oraz twórczych umiejętności tłumu tj. sieciowych społeczności (np. kreator budynków Google)

• wikinomia – nowa ekonomia oparta na umysłach współpracujących [Don Tapscott]

Ponad 13 mln haseł w Wikipedii i 250 wersji językowych

Ponad 643 tys. haseł w polskiej wersji Wikipedii (październik, 2009)

Ponad 7,3 mln użytkowników odwiedzających miesięcznie Wikipedię (Megapanel PBI/Gemius, lipiec 2009)

Konwergencja mediów

• zbieganie się rozwiązań i usług informatycznych, telekomunikacyjnych, elektronicznych, cyfrowych i medialnych w jedną niemal nierozróżnialną całość

• media dostępne są wszędzie i zawsze, niezależnie od kanałów transmisyjnych oraz typów terminali użytkownika (telefon stacjonarny, komórkowy, komputer, telewizor, komunikator osobisty)

• media są „świadome” miejsca i trybu ich działania (np. dostosowują się dobierając odpowiednie parametry przekazywania obrazu lub dźwięku)

• Vod (Video on Demand)• Telewizja internetowa (seriale internetowe)• Internet od operatorów komórkowych

(obecnie z mobilnego internetu korzysta 14% Polaków – wg badania Ericsson)

• Telefonia komórkowa od nadawców radiowych• Telewizja mobilna (komórkowa)• Itd.

Web 2.0

• Tim O’Reilly i John Battelle – popularyzacja pojęcia Web 2.0

• Stworzony na gruzach tradycyjnych dot-com’ów – w miejscu tradycyjnych, zamkniętych i statycznych składowisk informacji powstawać zaczęły nowe, interaktywne, demokratyczne i otwarte platformy cyfrowe współtworzone przez skupione wokół nich społeczności

• Zbiór założeń dotyczących tworzenia aplikacji internetowych oparty na interakcji i uczestnictwie użytkowników

Web 1.0 i Web 2.0

Wiki (oprogramowanie umożliwiające wspólną pracę wielu użytkowników)

Systemy zarządzania zawartością strony

Partycypacja, uczestnictwoPublikowanie, udostępnianie

Uwaga przykładana do optymalizacji wyszukiwarek

Uwaga przykładana do nazwy domeny

Cost per klickPage views

WikipediaBritannica Online

TagowanieKatalogi stron

BlogiPrywatne strony www

Web 2.0Web 1.0

Era prosumenta

PROSUMENT to konsument,

- który, „proces produkcji przesuwa ze sfery gospodarki oficjalnie uznanej przez ekonomistów do sfery gospodarki lekceważonej” [Trzecia fala, Toffler]

- który jest aktywny i dąży do zdobycia szerokiej wiedzy o produkcie lub usłudze oraz działa w myśl zasady „zrób to sam”

• Postawa prosumenta przeciwstawna jest pasywnej roli konsumenta funkcjonującego w gospodarce opartej na modelu push, gdzie oferowane produkty i usługi są rezultatem określania, przewidywania i planowania popytu

• Prosument swoją postawą powoduje, że

producenci działają wg modelu pull i dostosowują ofertę do indywidualnych potrzeb klientów, ze szczególną dbałością o budowanie świadomości marki i pozyskiwanie prawdziwie oddanych i zaangażowanych jej orędowników, stale się z nią identyfikujących

PROSUMENT JEST

• Aktywny• Zaangażowany• Dzieli się z innymi swoją wiedzą• Pyta innych o informacje• Słucha rad i sugestii innych• Aktywnie poszukuje informacji dla własnych

potrzeb• Oczekuje dialogu i uczestniczy w interaktywnej

komunikacji• Nie słucha rozkazów • Nie chce i nie lubi być masowy

Prosument w Polsce (wg badań firmy Gemius)

• 18% internautów komentuje i opisuje w sieci produkty i usługi

• 26% internautów pyta innych o produkty i usługi

• blisko 74% internautów deklaruje wcześniejsze zapoznawanie się z opiniami o markach i produktach przed podjęciem ostatecznej decyzji czy kupić dany produkt

Gdzie w tym wszystkim jest biblioteka?

• w 2008 r. czytanie książek (tj. kontakt w ciągu roku z przynajmniej jedną książką) zadeklarowało 38% badanych [Badania czytelnictwa prowadzone przez BN]

• to najniższy wynik jaki zanotowano od czasu systematycznie prowadzonych badań tj. od 1992 r.

2004 - 58% 2006 - 50% 2008 - 38%

• szczególnie znaczący spadek czytelnictwa (powyżej średniej ogólnopolskiej):– 15-19 latkowie (16 pkt proc.) – osoby z wykształceniem średnim i pomaturalnym (16 pp) – mieszkańcy miast liczących do 20 tys. ludności (16 pp)– mieszkańcy miast 100-500 tysięcznych (17 pp) – mężczyźni (15 pp) – internauci (18 pp).

• Fotka biblio

Czy biblioteka jest jeszcze potrzebna?

Jasne!

• Co się nie zmienia?–Misja–Funkcje i zadania–Procesy biblioteczne (prawie)

• Co się zmienia? –Otoczenie (pojawia się wirtualne)–Zachowania i potrzeby użytkowników

(prosumentów)–Znaczenie bibliotek–Sposoby realizowania misji

zbiory

bibliotekarz

języki informacyjno-wyszukiwawcze

użytkownik - klient

użytkownik uczestnik

Library 2.0

Library 2.0 / Biblioteka 2.0 - zespół założeń, opinii i hipotez dotyczących przyszłości biblioteki w przestrzeni wirtualnej, działającej m. in. w oparciu o wzorce i standardy wypracowane w ramach Web 2.0 oraz partycypację użytkowników

Michael Casey [www.librarycrunch.com]

Biblioteka 2.0 to pewna filozofia usług bibliotecznych, na którą składają się trzy elementy:- gotowość do wprowadzania zmian i wypróbowywania nowych działań, - nieustanna ocena wartości i jakości usług - wykraczanie poza granice naszego bibliotekarskiego świata w poszukiwaniu nowych rozwiązań – zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych (zgodnie z założeniami koncepcji Web 2.0)

Casey Bisson

Biblioteka 2.0 nie polega na tym, by stosować nowoczesne technologie.

Chodzi o to, by pozbierać cenne pomysły z zewnątrz i wykorzystać je w celu usprawnienia usług oraz dotarcia do nowych grup docelowych użytkowników.

Jest to rodzaj nowej konstrukcji, w której zmiana stanowi ważny element wszystkich działań bibliotecznych. To właśnie w celu wypracowania nowego poziomu usług bibliotecznych wykorzystujemy nowoczesne technologie, w tym także technologie Web 2.0

Sarah Houghton

Biblioteka 2.0 oznacza po prostu takie zorganizowanie przestrzeni bibliotecznej (zarówno fizycznej, jak i wirtualnej), by była ona bardziej interaktywna, oferowała większe możliwości wspólnych działań i rozwijała się zgodnie z potrzebami społeczności użytkowników

Michael Stephens

Zgodnie z zasadami Biblioteki 2.0 użytkownicy powinni mieć dostęp do informacji oraz rozrywki w dogodnym dla siebie miejscu i czasie, powinno się więc usuwać ograniczenia narzucane przez czas, przestrzeń czy przestarzałe formy działania.

Jest to nowy paradygmat, w którym centralne miejsce zajmuje użytkownik i w którym najważniejsze są: wiedza, doświadczenie, współpraca, tworzenie nowych zasobów informacyjnych oraz silna, pozytywna motywacja do działania

Darlene Fichter

Biblioteka 2.0 = (zbiory i usługi biblioteczne + ludzie + pełne zaufanie)

x uczestnictwo

Thomas Brevik

Biblioteka 2.0 – przebiegający w sposób naturalny proces ewolucji usług bibliotecznych, w którym użytkownik biblioteki zdobywa coraz większą kontrolę nad czasem i sposobem docierania do interesujących go usług

więcej:

www.biblioteka20.pl

OK! wszystko fajnie

ale co tak naprawdę robić?

od czego zacząć?

Obserwuj, oceniaj, wyciągaj wnioski i ucz się,

nie zgub najważniejszego tj. użytkownika oraz misji biblioteki

mały sprawdzian

• Funkcjonalna i estetyczna witryna biblioteczna

• Usługi on-line• Komunikacja, interakcja i stałe

utrzymywanie relacji • Katalog OPAC i biblioteka cyfrowa• Marketing 2.0 i marketing

w wyszukiwarkach

Biblioteczna witryna www

• Wizytówka biblioteki • Brama do innych zasobów sieciowych• Platforma usług bibliotecznych i

informacyjnych• Przestrzeń interakcji i komunikacji

• Rola: informacyjna, edukacyjna, estetyczna, komunikacyjna, usługowa, marketingowa

Etapy tworzenia witryny www biblioteki

Określenie realistycznych celów Określenie realistycznych celów przedsięwzięciaprzedsięwzięcia

Określenie grupy odbiorcówOkreślenie grupy odbiorców Powołanie zespołu projektowego / outsourcingPowołanie zespołu projektowego / outsourcing Realizacja projektuRealizacja projektu TestyTesty Promocja witrynyPromocja witryny Stałe zarządzanie stroną wwwStałe zarządzanie stroną www

Najważniejsze elementy Najważniejsze elementy bibliotecznej strony internetowejbibliotecznej strony internetowej

• Zachęcająca strona głównaZachęcająca strona główna• Struktura nawigacyjna Struktura nawigacyjna

(jednolita i dopasowana do treści)(jednolita i dopasowana do treści)• Mapa serwisu Mapa serwisu • Dane i narzędzia kontaktowe (adres, tel, e-mail; Dane i narzędzia kontaktowe (adres, tel, e-mail;

formularz zapytania, komunikator itp.)formularz zapytania, komunikator itp.)• FAQ FAQ • Wyszukiwanie (na stronie, w sieci, w katalogu Wyszukiwanie (na stronie, w sieci, w katalogu

bibliotecznym)bibliotecznym)• Implementacja narzędzi Web 2.0Implementacja narzędzi Web 2.0

FUNKCJONALNOŚĆ + ESTETYKA + KOMUNIKACJAFUNKCJONALNOŚĆ + ESTETYKA + KOMUNIKACJA

Tekst na stronie www

• Strukturalny (logiczny) podział informacjiStrukturalny (logiczny) podział informacji• Precyzyjne teksty z wyróżnionymi optycznie Precyzyjne teksty z wyróżnionymi optycznie

najważniejszymi terminami,najważniejszymi terminami, wyjustowane do lewej wyjustowane do lewej stronystrony

• Zdania krótkie, ograniczone do rzeczy istotnych Zdania krótkie, ograniczone do rzeczy istotnych (dłuższe teksty należy dzielić: akapity, podkategorie, (dłuższe teksty należy dzielić: akapity, podkategorie, listy, śródtytuły)listy, śródtytuły)

• HipertekstHipertekst• Siedem jednostek pamięci ulotnejSiedem jednostek pamięci ulotnej• Podział stron (bez długiego przewijania, stosowanie Podział stron (bez długiego przewijania, stosowanie

linków)linków)• Dotarcie do żądanej informacji na drodze max. 3 Dotarcie do żądanej informacji na drodze max. 3

kliknięćkliknięć

Grafika na stronie www – ostrożnie!Grafika na stronie www – ostrożnie!

• Szybsza percepcja, większa dobitność obrazuSzybsza percepcja, większa dobitność obrazu• Funkcje obrazów:Funkcje obrazów:

– wizualizacja (uzupełnienie treści)wizualizacja (uzupełnienie treści)– podział strukturalny (np. element nawigacji)podział strukturalny (np. element nawigacji)– dekoracja (kontekst estetyczny)dekoracja (kontekst estetyczny)

• Sposób barwny a nie kolorowySposób barwny a nie kolorowy• LekkośćLekkość• Możliwość dostosowania kolorystyki i wielkości Możliwość dostosowania kolorystyki i wielkości

czcionki wg własnych preferencji czytelnikaczcionki wg własnych preferencji czytelnika

Orientacja i nawigacjaOrientacja i nawigacja

• Orientacja: Orientacja: Gdzie jestem? Jak wygląda struktura? Gdzie już Gdzie jestem? Jak wygląda struktura? Gdzie już byłem? Co tu jeszcze jest? Czy szybko osiągnę byłem? Co tu jeszcze jest? Czy szybko osiągnę cel?cel?

• Nawigacja: Nawigacja: Dokąd mogę się teraz udać? Jakie są dostępne Dokąd mogę się teraz udać? Jakie są dostępne drogi? Jak tam dojść? Jak wrócić? Jak szybko drogi? Jak tam dojść? Jak wrócić? Jak szybko się stąd wydostać?się stąd wydostać?

KomunikacjaKomunikacja

• Standard: poczta e-mail Standard: poczta e-mail • Komunikatory Komunikatory • Formularze wwwFormularze www• Specjalne komercyjne programy umożliwiające

tzw. cowbrowsing (collaborate browsing) np. Ask a Librarian, QuestionPoint

• Inne rozwiązania np. boty (awatary, e-mail Inne rozwiązania np. boty (awatary, e-mail procesory), widgetyprocesory), widgety

Systemy zarządzania treścią

• CMS (CMS (Content Management SystemContent Management System) )

• Jedna lub zestaw kilku aplikacji internetowych Jedna lub zestaw kilku aplikacji internetowych pozwalających na łatwe utworzenie oraz późniejszą pozwalających na łatwe utworzenie oraz późniejszą aktualizację i rozbudowę serwisu WWW przez aktualizację i rozbudowę serwisu WWW przez redakcyjny personel nietechnicznyredakcyjny personel nietechniczny

• Kształtowanie treści i sposobu ich prezentacji w Kształtowanie treści i sposobu ich prezentacji w serwisie zarządzanym przez CMS odbywa się za serwisie zarządzanym przez CMS odbywa się za pomocą prostych w obsłudze interfejsów użytkownika, pomocą prostych w obsłudze interfejsów użytkownika, zazwyczaj w postaci stron www zawierających zazwyczaj w postaci stron www zawierających rozbudowane formularze i modułyrozbudowane formularze i moduły

• np. Drupal, Joomla!, Extreme Fusion, Mambonp. Drupal, Joomla!, Extreme Fusion, Mambo

Pierwsze krokiPierwsze kroki

Obserwacja innych witryn bibliotecznych (benchmarking)Obserwacja innych witryn bibliotecznych (benchmarking)• Strona główna: Strona główna:

– Użytkownik powinien na stronie głównej znaleźć odpowiedzi na Użytkownik powinien na stronie głównej znaleźć odpowiedzi na pytania:pytania:• Gdzie się znajduje?Gdzie się znajduje?• Jaka jest struktura serwisu?Jaka jest struktura serwisu?• Jakie usługi dostępne są w witrynie?Jakie usługi dostępne są w witrynie?• Jakie informacje można tu znaleźć? Jakie informacje można tu znaleźć?

– Punkt orientacyjny osiągalny za pomocą jednego kliknięcia (np. Punkt orientacyjny osiągalny za pomocą jednego kliknięcia (np. w logo)w logo)

• Ustalenie jasnego podziału informacji (architektura informacji)Ustalenie jasnego podziału informacji (architektura informacji)• Określenie nazw / haseł podstronOkreślenie nazw / haseł podstron• Opracowanie szablonu strony (oddzielenie znaków nawigacyjnych Opracowanie szablonu strony (oddzielenie znaków nawigacyjnych

od treści)od treści)• Stała współpraca z odbiorcami - testeramiStała współpraca z odbiorcami - testerami

Co potem?Co potem?

• Po pomyślnych testach należy witrynę wypromowaćPo pomyślnych testach należy witrynę wypromować

• Zapewnić widoczność w wyszukiwarkach (SEO – search engine Zapewnić widoczność w wyszukiwarkach (SEO – search engine optimalization) optimalization)

• Umieścić w katalogach internetowych, serwisach (np. Wikipedii)Umieścić w katalogach internetowych, serwisach (np. Wikipedii)

• Powiadomić specjalistyczne serwisy (np. EBIB)Powiadomić specjalistyczne serwisy (np. EBIB)

• AKTUALIZOWAĆAKTUALIZOWAĆ (min. raz na tydzień) (min. raz na tydzień)

• Zbyt częste (oprócz aktualności) zmiany wyglądu i zawartości Zbyt częste (oprócz aktualności) zmiany wyglądu i zawartości strony nie są pożądanestrony nie są pożądane

• Nie zapominać o promowaniu witryny w tradycyjnym środowisku Nie zapominać o promowaniu witryny w tradycyjnym środowisku offlineoffline

Usługi on-line

Spersonifikowana przestrzeń komunikacji międzyludzkiej i środowiska usług tradycyjnych zastąpiona zostaje środowiskiem elektronicznym i cyfrowym

Usługi on-line

• Zapisy do biblioteki• Kwerendy biblioteczne • Informacja o bibliotece• Zamówienie kopii materiałów bibliotecznych• Digitalizacja na żądanie• Organizowanie dostępu do wyselekcjonowanych

źródeł informacji Open Acces• Inne - zgodnie z potrzebami użytkowników

Nie wiesz? Zapytaj awatara

• Web 3.0 - Internet trzeciej generacji, (sieć semantyczna) - inteligentna i ciągle ucząca się pajęczyna informacji komunikująca się z użytkownikiem za pomocą języka naturalnego, działająca w oparciu o dynamiczne i sprzężone ze sobą bazy wiedzy oraz zaawansowane narzędzia segregujące dane (sztuczna inteligencja)

• Zmiana modelu wyszukiwania informacji:– wyszukaj-znajdź problem–rozwiązanie

• Wirtualny bibliotekarz

Wirtualny bibliotekarz – dziś

• Używanie języka naturalnego• Informacje teleadresowe• Informacje biblioteczne• Informacje o zasadach działania katalogu

OPAC• Przekierunkowanie do katalogu OPAC • Aplikacje „uczące się”: rejestracja pytań i

zapewnienie o ich wykorzystaniu w przyszłości• Kontakt z programistą• Sprytne naprowadzanie na tematy związane z

biblioteką

Wirtualny bibliotekarz – jutro (1) ?

• Komunikacja w języku naturalnym (ojczystym i kilku innych)

• Aplikacja sprzężona z bazą katalogu OPAC:– informacje podmiotowe– informacje przedmiotowe (hasła przedmiotowe,

słowa kluczowe, tagi)– informacja o dostępności egzemplarzy– wykaz bibliotecznych bestsellerów– automatyczna identyfikacja użytkownika i

pośrednictwo w obsłudze konta– na podstawie zestawień liczby wypożyczeń –

poradnictwo czytelnicze

Wirtualny bibliotekarz – jutro (2) ?

• Aplikacja sprzężona z zasobami biblioteki cyfrowej– bezpośrednie dostarczanie pełnych tekstów

• Aplikacja sprzężona z zasobami katalogu centralnego– informacja o dostępności dokumentu w innych bibliotekach

• Aplikacja sprzężona z wybranymi zasobami sieciowymi– serwisy społecznościowe związane z czytelnictwem (recenzje i

rekomendacje czytelnicze)– serwisy informacyjne / edukacyjne (np. Wikipedia: informacje

biograficzne, faktograficzne)

• Aplikacja ucząca się: The more you ask the more I know

• Albo przystojny bibliotekarz albo piękna bibliotekarka• Awatar zawsze uśmiechnięty, zabawny, dowcipny, a przede

wszystkim „posiadający” ogromne zasoby informacji i wiedzy

Komunikacja Interakcja Stałe utrzymywanie relacjiDialog!

Standard

• Poczta e-mail• Komunikator

• Skype

• Specjalne komercyjne programy umożliwiające np. cowbrowsing (collaborate browsing) np. QuestionPoint, Ask a Librarian

Czytniki: RSS, Atom

• RSS – sposób rozpowszechniania dynamicznych treści

(serwisy informacyjne, aktualności, audycje radiowe i telewizyjne),

– umożliwia użytkownikowi ściąganie za pomocą specjalnego czytnika najnowszych informacji z interesujących go serwisów

• Atom– „ulepszony” RSS

• Gdzie? subskrypcja aktualności bibliotecznych, nowości katalogowych

Podcast (audio)

• forma dźwiękowej publikacji internetowej ukazująca się zazwyczaj w formie regularnych odcinków w formacie mp3, mp4, aac, ogg i in.

• Co? wywiady, relacje z imprez bibliotecznych, sondy przeprowadzane wśród czytelników, głośne czytanie bajek (?)

Newsletter

• Dobre narzędzie dla budowania marki i utrzymywania użytkownika– Aktualności z życia biblioteki– Ciekawostki– Wykaz polecanych książek– Zapowiedzi imprez bibliotecznych– Korzyści dla czytelnika– Humor (sprawdza się wszędzie)

• REDAGOWANIE DOBREGO NEWSLETTERA WYMAGA CZASU I PRACY

• Co? informowanie o aktualnych wydarzeniach z życia biblioteki, artykuły bibliotekarzy, prace czytelników itp.

Wideo

• Biblioteczny kanał na YouTube(np. MBP w Olsztynie Filia nr 13)

– Spoty reklamowe biblioteki– Przewodnik po bibliotece – Wideo relacje w imprez bibliotecznych

Screencast

• Film będący zapisem zdarzeń prezentowanych na ekranie komputera – obrazu widzianego przez użytkownika komputera

• Funkcje instruktażowe, szkoleniowe

• Przykłady programów do nagrywania screencastów: ScreenToaster, Screenr

• Gdzie? Idealny do przedstawienia zasad korzystania z katalogu OPAC

• przykład

Czaty

• Bezpośrednia komunikacja z wieloma osobami

• Możliwość zadawania pytań przez czytelników

• Czat na stronie www biblioteki

• Co? rozmowy z pisarzami, artystami, bohaterami imprez bibliotecznych itp

Forum dyskusyjne

• Miejsce gdzie wielu czytelników dyskutować może z dużą liczbą bibliotekarzy i ze sobą na tematy biblioteczne i okołobiblioteczne

• Co? Propozycje kupna książek do biblioteki, książka skarg i wniosków, barometr satysfakcji czytelników i zaangażowania w pracę bibliotekarzy

Blog (biblioblog)

• Internetowy dziennik stale aktualizowany z możliwością komentarzy, archiwum oraz przeglądania wpisów wg kategorii tematycznych (+ inne funkcjonalności, np. widgety)

• Aktualności• Recenzje książek• Okolicznościowe artykuły• Szkolenia czytelników• Biblioteka „od kuchni”• Relacje z imprez bibliotecznych• Humor z życia biblioteki• Przykłady (bardzo wiele): Blog MBP we Włodawie , Blog

Biblioteki Publicznej w Dzierzgonu, Blog MBP w Olsztynie filia nr 13

• Platformy blogowe: blox.pl (gazeta), bloog.pl (wp), blog.pl (onet), blogspot (Google) i in.

Mikroblog• Krótkie, 140-160 znakowe wpisy dotyczące

wydarzeń bibliotecznych i okołobibliotecznych

• Dialog z czytelnikami

• Blip, Twitter, Flaker, Spinacz, Śledzik

Library of Congress – 16 tys. „followersów”New York Public Library – 5,4 tys. „followersów”

Serwisy społecznościowe

• Profile w najpopularniejszych serwisach społecznościowych– Nasza-Klasa– Grono– Epuls– MojaGeneracja– Facebook– MySpace

• Stała aktywność• Gromadzenie znajomych i wysyłanie do nich informacji

związanych z życiem biblioteki• Galeria zdjęć biblioteki• Dyskusja na forum, wykorzystywanie wbudowanych

komunikatorów i mikroblogów

Second Life

• Biblioteczne „wyspy”• Info Island – inicjatywa amerykańskich

bibliotek której celem była zorganizowanie usług informacyjno-bibliotecznych w SL:– informowanie–udostępnianie książek on-line–organizacja spotkań autorskich–wystawy–koncerty itp.

• Są też polskie biblioteki w SL - przykład

Katalog OPAC

Biblioteka cyfrowa

Katalogi OPAC jakie są, każdy widzi

• Trudne • Nie tolerują błędów• Rzadko podpowiadają• Nie rozumieją po ludzku • Mało mówią i nie informują o czym jest książka• Z reguły nie za piękne• Nie informują, czy książka spodobała się innym • Co to jest ten MARC21?

Katalog OPAC – jaki powinien być (1)?

• Przyjazny i prosty interfejs• Możliwość przełączenia na uproszczony i

obrazkowy interfejs dla dzieci• Nowoczesna wizualizacja (chmura tagów)• Subskrypcja treści za pomocą RSS (wyniki

wyszukiwania, informacje o nowościach)• Linki do pozycji podobnych, najczęściej

wypożyczanych• Opisy widoczne dla wyszukiwarek• Możliwość tagowania

Katalog OPAC – jaki powinien być (2)?

• Możliwość dodawania recenzji i ocen (np. za pomocą gwiazdek)

• Czytelnicy, którzy pożyczyli tę książkę pożyczyli również…

• Korekta zapytań – czy chodziło Ci o…?• Spisy treści książek i czasopism, streszczenia,

zdjęcie okładki• Eksport opisu do programów zarządzania

bibliografią• Własna elektroniczna półka czytelnika• Linki do powiązanych tematycznie zasobów

internetowych, do księgarni internetowych i bibliotek cyfrowych

Przykłady katalogów ($)OPAC 2.0

• Primo (Exlibris)biblioteki: Uniwersytetu Oksfordzkiego i Uniwersytetu Vanderbilt

• AquaBrowser (Medialab Solutions)Queens Library (NY)

• Endeca (Endeca Technologies)Phoenix Public Library, McMaster University Library, North Carolina State University Libraries

• Encore (Innovative Interfaces)East Lansing Public Library

Przykłady katalogów (S)OPAC 2.0 – inicjatywy open source

• VuFind (utworzony i rozwijany przez Villanova University’s Falvey Memorial Library)

• SOPAC (autorski program Johna Blyberga – informatyka w Ann Arbor District Library, a następnie Darien Library)

• Scriblio (utworzony w bibliotece Plymouth State University)

• Blacklight – VIRGObeta (projekt University of Virginia Library)

np.

Biblioteka cyfrowa

• Kilkadziesiąt regionalnych i instytucjonalnych bibliotek cyfrowych w Polsce

• Ponad 290 tys. publikacji

• utrwalenie w formie cyfrowej i udostępnianie w internecie cennych zbiorów bibliotecznych

• scalanie na wspólnej platformie zasobu cyfrowego kopii oryginalnych zbiorów rozproszonych w regionie

• ochrona i archiwizacja zbiorów poprzez ograniczenie konieczności

• promowanie piśmiennictwa społecznego, kulturowego i naukowego

Marketing 2.0

SEOMarketing 2.0

Web 2.0 + marketing = Marketing 2.0

• szeroki i złożony proces promowania usług informacyjno-bibliotecznych z wykorzystaniem narzędzi Web 2.0

• marketing usług informacyjno-bibliotecznych w środowisku Web 2.0

Bądźmy tam, gdzie są nasi użytkownicy!

Stwórzmy wokół witryny www biblioteczną e-społeczność

Biblioteczna e-społeczność

• Idealny barometr satysfakcji użytkowników• Informacje o postrzeganiu naszych usług

źródłem podwyższania jakości usług• Możliwość wykorzystania cennej i unikalnej

wiedzy oraz umiejętności użytkowników • Czerpanie inspiracji i pomysłów od czytelników• Pozyskiwanie nowych użytkowników• Budowa korzystnego wizerunku biblioteki

Marketing 2.0

• Serwisy społecznościowe • Fora dyskusyjne, chaty• Blogosfera• Mikroblogosfera• User generated marketing• Marketing wirusowy• Permission marketing

Zasady marketingu 2.0

• Zrozum• Słuchaj• Zaangażuj• Działaj• Badaj

Marketing w wyszukiwarkach

Marketing w wyszukiwarkach

• Search Engine Marketing (SEM) to działania służące promocji serwisu poprzez zwiększenie jego widoczności w wyszukiwarkach

Marketing w wyszukiwarkach - SEM

• PPC (Pay Per Click) – link sponsorowany czyli reklama w wyszukiwarkach i sieciach reklamowych, gdzie reklamodawca płaci w momencie przejścia użytkownika na stronę serwisu

• SEO (Search Engine Optimalization) - proces polegający na optymalizacji w serwisie internetowym elementów, które są brane pod uwagę przez wyszukiwarki podczas wyświetlania wyników

SEO w bibliotece - nowa twarz starych praktyk?

• Optymalizacja kodu strony

• Budowanie bazy linków do witryny

SEO - budowanie bazy linków do witryny

–zgłaszanie strony do katalogów tematycznych– „ręczne” zgłaszanie strony do wyszukiwarki– linki do witryny na stronach podobnychtematycznie (o różnych IP)- linki do witryny na stronach wartościowych

(o wysokim Page Rank)- ostrożne i rozsądne wykorzystanie systemówwymiany linków

SEO - optymalizacja kodu strony

– tytuł strony – opis strony– nagłówki H1-H6 – metadefinicje– zagęszczanie słów kluczowych na stronie

oznaczanielinków i obrazków

– odpowiednia nawigacja wewnątrz serwisu i poprawna struktura linków, które powinny prowadzić do strony głównej (w domenie),

– rezygnacja z nawigacji uzależnionej od dodatkowych technologii (np. Flash, Java Script),

– unikanie ramek– przyjazne adresy URL i przejrzysta mapa witryny

Zamiast zakończenia

• Tradycyjne idee bibliotekarstwa takie jak pierwszoplanowa rola użytkownika i dbałość o efektywne zaspokojenie jego indywidualnych potrzeb są nadal aktualne, priorytetowe i najważniejsze.

• Pojawia się jednak coraz więcej sposobów za pomocą, których można je realizować

• Czyż nie należy próbować?

Autorzy wykorzystanych zdjęć: Auntie P, Adrian Wallet, rAmmoRRison, Shot_by_Cam, B&M, baboon, fdecomite, gadl, guiguibu91, Gustty, jaroon, JoshuaDavis, jurek d., law keven, lepiaf.geo, Or Hitch, Paraflyer, Pink Sherbet, repres, striatic, tochis, wonderlane, krossbow [www.flickr.com]

Dziękuję za uwagę

bjasko@univ.rzeszow.pl