O.K.E.J. Pracownia

Udział społeczeństwa w projekcie - aspekty formalne i społeczne

Warsztaty szkoleniowe

Szczecin 23 czerwca 2008

O.K.E.J. Pracownia

Definicja udziału społecznego

W sensie teoretycznym termin „społeczny udział w projekcie” oznacza proces, w którym dana zbiorowość aktywnie uczestniczy w podejmowaniu decyzji od najwcześniejszych etapów projektowanej inwestycji - od fazy koncepcji aż do fazy monitoringu zrealizowanego przedsięwzięcia

W praktyce zakres udziału i forma zaangażowania społeczeństwa w projekt mogą być bardzo różne:

- zinstytucjonalizowany -konsultacje społeczne na etapie przedprojektowym i postępowanie administracyjne w ramach procedury OOŚ

- spontaniczny – oddolne protesty społeczne.

O.K.E.J. Pracownia

Zalety udziału społecznego (1)

Decyzje zawarte w planach i rezultaty działań podejmowanych na tej podstawie mają służyć całej społeczności lokalnej

Udział społeczny ma szczególne znaczenie gdy sporządzone plany i projekty wykraczają swoimi ramami czasowymi poza czas trwania jednej kadencji władz

Przygotowanie i konsultowanie projektu w zespołach roboczych z udziałem mieszkańców jest doskonałym sposobem weryfikacji zamierzeń zanim zostaną uruchomione działania realizacyjne

Im bardziej znaczące przedsięwzięcia tym większa konieczność i korzyść z zaangażowania różnych lokalnych środowisk

O.K.E.J. Pracownia

Zalety udziału społecznego (2)

Dobrze przeprowadzony udział mieszkańców decyzji wpływa na skrócenie jej czasu oraz zmniejsza koszty finansowe i społeczne w przygotowywaniu i realizacji projektu

Opór społeczny maleje wraz ze wzrostem poczucia bycia współautorem, współtwórcą i realizatorem przyjętych rozwiązań i decyzji

Włączenie szerokiego grona mieszkańców jest sposobem na sprawniejszy przepływ informacji w całej społeczności lokalnej i sprzyja wprowadzaniu istotnych korekt do planu

Spełnienie wymagań obowiązujących w UE dotyczących udokumentowanego konsultowania ze społecznością lokalną projektów, które ubiegają się o ich finansowanie ze środków pomocowych

O.K.E.J. Pracownia

Aspekty formalne udziału społecznego w projekcie

1. Określają zakres i rolę udziału społecznego w procesie decyzyjnym dotyczącym projektu inwestycyjnego określają przepisy prawa wspólnotowego i polskiego

2. Wskazują możliwości egzekwowania obowiązku umożliwienia udziału społecznego

3. Precyzują konsekwencje prawne nie przestrzegania wymagań o udziale społecznym w procesie decyzyjnym

O.K.E.J. Pracownia

Zakres stosowania procedury udziału społeczeństwa

Udział społeczny w procesach decyzyjnych dotyczy:

1/ decyzji strategicznych - plany, programy, polityki

2/ indywidualnych decyzji projektowych- Procedura OOŚ- Pozwolenie zintegrowane- Inne

O.K.E.J. Pracownia

Podstawowy akt prawny

Konwencja z Aarhus: obecnie obowiązuje w Polsce bezpośrednio (przed prawem krajowym)

Reguluje zasady udziału społecznego w całej UE:

1/ udział społeczny na jak najwcześniejszym etapie – gdy wszystkie opcje/warianty są możliwe, a udział społ. może być skuteczny

2/ gwarantuje ramy czasowe, które zapewniają czas na poinformowanie, przygotowanie się i efektywny udział społ. w procesie decyzyjnym

O.K.E.J. Pracownia

Procedura wg Konwencji z Aarhus

Powiadamianie społeczeństwa na wczesnym etapie procedury – w sposób właściwy, terminowy, skuteczny

Dostęp do informacji i dokumentacji Możliwość składania uwag i wniosków Uwzględnienie uwag i wniosków Podanie do publicznej wiadomości decyzji wraz z

uzasadnieniem Możliwości dochodzenia sprawiedliwości przed sądem

O.K.E.J. Pracownia

Wspólnotowe akty prawne

Najważniejsze dyrektywy UE regulujące udział społeczeństwa w procesie decyzyjnym:

1/ 85/337 EWG zmieniona dyrektywą 2003/35 WE2/ 90/313 EWG znowelizowana dyrektywą 2003/4

WE3/ 2000/76 WE dyrektywa „spalarniowa” 4/ IPPC 96/61 zmieniona dyrektywą 2003/35 Generalnie Prawo wspólnotowe zakłada swobodny

przepływ informacji na temat projektu oraz obliguje do stosowania właściwych form partycypacji społecznej

O.K.E.J. Pracownia

Najważniejsze polskie akty prawne regulujące udział społeczny

1. Konstytucja RP (m.in. Art. 61, 74)

2. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 (z póź. zm.) Prawo Ochrony Środowiska (art. 31-37)

3. Ustawa z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Obecnie konsultuje się nowy projekt ustawy

o uprawnieniach społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i organach administracji w tym zakresie

O.K.E.J. Pracownia

Procedura udziału społecznego wg POŚ

1. Powiadamianie (podanie do publicznej wiadomości) o wszczęciu postępowania

2. Zapoznanie się z dokumentacją (m.in. treścią raportów i opinii)

3. Złożenie uwag i wniosków (21 dni)4. Rozpatrzenia uwag i wniosków5. Publiczna rozprawa administracyjna6. Powiadomienie o podjęciu rozstrzygnięcia (decyzji) i

możliwości zapoznania się z nim wraz z podaniem informacji o zgłoszonych uwagach i wnioskach oraz sposobie ich wykorzystania

O.K.E.J. Pracownia

Dostęp do sprawiedliwości /prawo do sądu/

Prawo odwołania od decyzji i skargi do sądu administracyjnego na zasadach ogólnych przysługuje:

1/ stronom postępowania 2/ podmiotom na prawach strony (POE)Skarga do KE (może skutkować

postępowaniem przed ETS)Skarga do Komitetu przestrzegania

Konwencji z Aarhus

O.K.E.J. Pracownia

Udział społeczny – aspekty pozaformalne

Inicjowanie i prowadzenie dialogu społecznego z: grupami, organizacjami i środowiskami zainteresowanymi projektem

Projektowanie działań z zakresu komunikacji społecznej i Public Relations

Realizowanie zróżnicowanych zadań na rzecz pozyskania akceptacji społecznej dla projektu

O.K.E.J. Pracownia

Dialog społeczny - zasady

„Pojęcie dialogu społecznego wiąże się z możliwością reprezentacji interesów poszczególnych partnerów społecznych, którzy w nim uczestniczą. (…)

Dla administracji publicznej najważniejszym celem prowadzenia dialogu jest zapewnieni warunków dla harmonijnego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz uniknięcie potencjalnych konfliktów społecznych.

Mówiąc o dialogu należy obecnie brać pod uwagę wszelkie formy współpracy z całym spektrum organizacji określanych mianem grup interesu czy grup nacisku. Grupy te tworzone są najczęściej na zasadzie dobrowolności przez ludzi pragnących chronić lub popierać wspólny interes lub sprawę (…)”.

/Zasady Dialogu Społecznego – dokument programowy Rządu przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 22 października 2002r. ISBN 83-86539-41-0/

O.K.E.J. Pracownia

Co należy robić na pewno!

Budować struktury dialogu z udziałem społeczeństwa takie jak:

1. zróżnicowane formy partycypacji społecznej na poszczególnych etapach procesu decyzyjnego - od fazy koncepcyjnej projektu (wybór wariantów technologicznych i lokalizacyjnych) aż do fazy monitoringu już uruchomionej instalacji

2. współpraca z partnerami społecznymi: POE, OOB, lokalnymi liderami opinii w trakcie konsultacji społecznych

3. aktywna postawa w dziedzinie edukacji związanej z prowadzoną działalnością na rzecz ochrony środowiska naturalnego

O.K.E.J. Pracownia

Czego nie należy robić!

Podejmować decyzji „w zaciszu gabinetów” Decydować za innych, osądzać, krytykować,

ignorować Unikać tworzenia szumu informacyjnego

poprzez błędnie formułowany przekaz Odrzucać dialog, mediację i negocjacje na

rzecz forsowania wyłącznie własnych rozwiązań

O.K.E.J. Pracownia

Komunikacja społeczna jako proces

Komunikacja społeczna jest procesem polegającym na przekazywaniu, rozumieniu i interpretowaniu informacji

Zachodzi w określonym kontekście społecznym, kulturowym i politycznym

Ma charakter interakcyjny

O.K.E.J. Pracownia

Trzy zasadnicze grupy technik

1. informowanie - proces jednokierunkowy

2. wymiana opinii - proces dwukierunkowy

3. Partycypacja – proces wielostronny

O.K.E.J. Pracownia

Informowanie społeczności lokalnej

Podstawowa grupa technik i narzędzi określająca sposób informowania o planowanym projekcie inwestycyjnym

cel komunikacji i potrzeby informacyjne odbiorców determinują formę przekazu – czyli o czym i w jaki sposób informujemy?

O.K.E.J. Pracownia

Informowanie –przykłady działań

Strona internetowa projektuInfolinia dla mieszkańcówMateriały drukowane: ulotki, inserty,

broszury, foldery, plakaty, outdoorOgłoszenia i artykuły w prasie

lokalnej, PRMedia elektroniczne: promocja

działań i akcji proekologicznych

O.K.E.J. Pracownia

Ulotki informacyjne - przykład

O.K.E.J. Pracownia

O.K.E.J. Pracownia

Wymiana opinii z wybranymi grupami społecznymi

grupa technik komunikacyjnych skoncentrowanych na uruchomieniu komunikacji zwrotnej z mieszkańcami

zaprezentowanie stanowisk, opinii na temat projektu i zebranie informacji zwrotnej co do stanowisk, opinii zainteresowanych grup społecznych

O.K.E.J. Pracownia

Wymiana opinii – przykłady

Debaty publicznePanele ekspertówWystawy i prezentacje /wizualizacje

projektowanej inwestycji/Badania opinii /CATI, FGI, sondaż/Forum internetowe projektuSpotkania informacyjne dla

mieszkańców z udziałem inwestora

O.K.E.J. Pracownia

Partycypacja społeczna

Zespół technik wykorzystujący narzędzia z dziedziny psychologii, socjologii na rzecz aktywizacji społeczeństwa i włączenia wybranych grup do procesu decyzyjnego:

1. w celu sprawowanie kontroli społecznej nad przedsięwzięciami uznanymi za szczególnie uciążliwe dla ludzi i środowiska

2. Wspólnego rozwiązywanie problemów lokalnych pojawiających się w związku z planami, budową oraz przyszłym funkcjonowaniem inwestycji

O.K.E.J. Pracownia

Partycypacja – przykłady

Tworzenie zespołów roboczych/grup zadaniowych do udziału w wyborze wariantów technologicznych i lokalizacyjnych - na etapie przedinwestycyjnym

Okrągły Stół / Forum obywatelskie – źródło rekomendacji dla Miasta – na etapie przedinwestycyjnym

Zespoły i panele ekspertów z udziałem zainteresowanych organizacji (POE)

i przedstawicieli mieszkańców – dyskusja nad koncepcją projektową

Warsztaty szkoleniowe z tematyki dotyczącej projektowanej inwestycji

Społeczny Komitet / Rada Społeczna ds. inwestycji – w fazie realizacji inwestycji

O.K.E.J. Pracownia

WOSO

Warszawski Okrągły Stół Odpadowy /WOSO/ to platforma wymiany opinii i partycypacji dla:- POE, OOB, organizacji branżowych, jednostek

samorządu lokalnego i pomocniczego- liderów opinii- ekspertów- przedstawicieli UM st. Warszawy Cel – formułowanie rekomendacji dla władz

miasta st. Warszawy w zakresie organizacji systemu gospodarki odpadami

O.K.E.J. Pracownia

5

WOSTWOSTLepszy przepływ informacjiLepszy przepływ informacji

Mieszkańcy Powołanie Zespół WOST

Obrady zespołu

Spotkanie otwarte

Powstanie rekomendacji

Konferencja Prasowa

Wybór członków

WOST z 5 grup

interesów

Opinia władz miasta

Notatka prasowa

Temat, problem

Postulaty zainteresowanych

Konsultacje w grupach interesu

WOST –przykładowa

forma konsultacji

O.K.E.J. Pracownia

Rady Społeczna ds. Czajki

Opiniowanie i formułowanie propozycji dotyczących:1. Prowadzenia dialogu społecznego2. Bezkonfliktowej realizacji Projektu3. Metod analizowania problemów i wprowadzenia

potrzebnych rozwiązań /technolog., finansowych, społ./

4. Nawiązywania współpracy i wymiany informacji między członkami Rady

5. Wyznaczania celów edukacyjnych w zakresie przedmiotowo związanym z Projektem

6. Promocji strategicznej roli Projektu w środowisku zewnętrznym.