www.rkkw.pl

Typy powództw prowadzących do zaskarżenia uchwał zgromadzenia wspólników/ walnego zgromadzenia

Dariusz Kulgawczuk

www.rkkw.pl

JAKICH ORGANÓW UCHWAŁY MOGĄ ZOSTAĆ ZASKARŻONE?

uchwały organów właścicielskich: zgromadzenia wspólników (sp. z o.o.) i walnego zgromadzenia: reżim KSH i art. 189 KPC (ale ...)

uchwały rady nadzorczej, komisji rezwizyjnej (tylko sp. z o.o.) i zarządu: reżim art. 189 KPC (ale ...)

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 2

www.rkkw.pl

CZYM JEST UCHWAŁA ?

Zamiast definicji ….

rozumienie praktyczne: uchwałą jest wszystko to, co zostało nazwane uchwałą, w szczególności w protokole walnego zgromadzenia/ zgromadzenia wspólników, protokole posiedzienia rady nadzorczej lub zarządu

Case study:

Co gdy nigdy nie miało miejsce głosowanie nad „uchwałą”?

Problem tzw. uchwał nieistniejących

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 3

www.rkkw.pl

ZASKARŻANIE UCHWAŁ ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW (ZW)/ WALNEGO ZGROMADZENIA (WZ) – OGÓLNE CZ. I

Typy powództw:

powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały

powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały w związku z jej sprzecznością z ustawą

powództwo o uchylenie uchwały

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 4

www.rkkw.pl

ZASKARŻANIE UCHWAŁ ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW (ZW)/ WALNEGO ZGROMADZENIA (WZ) – OGÓLNE CZ. II

Dlaczego taka kolejność? Konstruowanie żądań ewentualnych

wyrok SN z dnia 24.06.2009 r., I CSK 510/08, LEX nr 511977„Inne są przesłanki uchylenia uchwały wspólników (art. 249 § 1 k.s.h.) a inne stwierdzenia nieważności takiej uchwały (art. 252 § 1 k.s.h.), aczkolwiek mogą być przypadki, gdy równocześnie spełnione są przesłanki uchylenia i stwierdzenia nieważności uchwały. Jeśli zatem zgłoszono żądanie określane w nauce procesu cywilnego jako żądanie ewentualne, oznacza to, że o uchyleniu zaskarżonej uchwały wspólników sąd może orzec tylko w razie uprzedniego oddalenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały.”

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 5

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O USTALENIE NIEISTNIENIA UCHWAŁY ZW/ WZ - ZALETY

Podstawa prawna: art. 189 KPC: „Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.”Dlaczego żądać w pierwszej kolejności ustalenia nieistnienia uchwały?- Kto może wystąpić z powództwem? Każdy - W jakim termnie może wystąpić? Bez ograniczeń - Wyrok zawsze deklaratoryjny!

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 6

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O USTALENIE NIEISTNIENIA UCHWAŁY ZW/ WZ - RYZYKA

Zagrożenie bezpieczeństwa obrotu prawnego?

Brak ograniczenia terminem, brak ograniczonego kręgu podmiotów uprawnionych do wniesienia powództwa

Dwie wartości: stabilność relacji w spółkach naprzeciwko praworządności

W jaki sposób orzecznictwo sądowe dąży do pogodzenia tych wartości – problem interesu prawnego

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 7

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O USTALENIE NIEISTNIENIA UCHWAŁY ZW/WZ - ZNACZENIE KWORUM

Zdaniem Sądu Najwyższego ... UWAGA jednolita linia orzecznicza od 1998 roku nieistnienie uchwały = brak spełnienia wymogu kworum

Wyrok SN z dnia 4 stycznia 2007 r. III CSK 238/07: „Brak zachowania kworum należy do uchybień czyniących uchwałę nieistniejącą. Zawarty w statucie wymóg dotyczący kworum normuje sposób działania walnego zgromadzenia spółki jako organu uprawnionego do składania w jej imieniu oświadczeń woli. Jeśli statut przewiduje możliwość podjęcia uchwały jedynie przy istnieniu określonego kworum i jeśli uchwała stanowi oświadczenie woli spółki, to w konsekwencji należy uznać, że podjęcie uchwały przy braku tego kworum nie może w ogóle być uznane za złożenie oświadczenia woli.”

Rozbieżne orzecznictwo Sądów Apelacyjnych: od skrajnie rygorystycznego (SA Białystok i SA Katowice), poprzez rygorystyczne (SA Lublin) do umiarkowanie liberalnego (SA Poznań i SA Kraków)

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 8

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O USTALENIE NIEISTNIENIA UCHWAŁY ZW/WZ – POZOSTAŁE PODSTAWY

Kiedy nie ma uchwały? wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.12.2008 r., II CSK 278/08?

„O uchwale nieistniejącej wspólników można mówić wtedy, gdy uchwała została powzięta (i) przez osoby niebędące w rzeczywistości wspólnikami, gdy (ii) w ogóle nie doszło do zwołania zgromadzenia wspólników oraz gdy (iii) brak było niezbędnego do jej podjęcia quorum lub też (iv) uchwała nie uzyskała wymaganej większości głosów. Uchwała wspólników może być uznana za nieistniejącą również w innych sytuacjach, mianowicie wtedy, gdy (v) wyniki głosowania zostały sfałszowane, (vi) zaprotokołowano uchwałę bez głosowania lub (vii) uchwałę powzięto w sprawie nieumieszczonej w porządku obrad, z wyjątkiem określonym w art. 239 § 1 k.s.h., a także, zgodnie z ogólnymi regułami dotyczącymi nieistniejących czynności prawnych, gdy zastosowano (viii) przymus fizyczny wobec wspólników, (ix) uchwała została powzięta nie na serio albo (x !) treść uchwały jest niezrozumiała i nie można ustalić jej sensu w drodze wykładni.’

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 9

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O USTALENIE NIEISTNIENIA UCHWAŁY ZW/WZ – DROBNE UCHYBIENIA

FORMALNE

Drobne uchybienia formalne nigdy nie pociągają za sobą braku uchwały! wadliwość uchwały zarządu w przedmiocie zwołania

zgromadzenia nie powoduje braku zgromadzenia i uchwał ! (wyrok SN z 16.02.2005, III CK 296/04)

wadliwość wyboru przewodniczącego nie powoduje braku zgromadzenia i uchwał ! (wyrok SA w Lublinie z dnia 03.02.2011 r. I Aca 665/10, niepubl.)

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 10

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O USTALENIE NIEISTNIENIA UCHWAŁY ZW/ WZ – POGLĄDY DOKTRYNY

Kiedy można przyjąć, że nie została podjęta jakakolwiek uchwała (uchwała jest „nieistniejąca”)?

Zdaniem doktryny: teorie skrajnie rygorystyczne teorie rygorystyczne teorie liberalne teorie skrajnie liberalne

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 11

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁY ZW/ WZ – CZ. I

Kto może żądać stwierdzenia nieważności/ uchylenia uchwały? zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna (tylko sp. z o.o.) oraz poszczególni ich

członkowie, wspólnik (akcjonariusz), który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu

zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, wspólnik (akcjonariusz) bezzasadnie niedopuszczony do udziału w zgromadzeniu

wspólników, wspólnik (akcjonariusz) który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w

przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad,

w przypadku pisemnego głosowania, wspólnik, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 12

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁY ZW/WZ – CZ. II

Pod jakimi warunkami (wspólnik/ akcjonariusz uczestniczył w głosowaniu)?- głosowanie przeciw uchwale- zażądanie po podjęciu uchwały zaprotokołowania sprzeciwu

W jakim terminie?- S.A. publiczna: 30 dni od daty dowiedzenia się, max 1 rok od podjęcia - S.A. niepubliczna: 6 miesięcy od dowiedzenia się, max 2 lata od podjęcia- Sp. z o.o.: 6 miesięcy od dowiedzenia się, max 3 lata od podjęcia- art. 509 par. 2 KSH oraz art. 544 par. 1 KSH (1 miesiąc od podjęcia uchwały

połączeniowej odpowiednio podziałowej)- art. 567 par. 3 (1 miesiąc od otrzymania wiadomości o uchwale

przekształceniowej, max 3 miesiące od podjęcia)

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 13

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁY ZW/WZ– CZ. III

Co oznacza „uchwała sprzeczna z ustawą”- Uchybienia formalne

Zasada ogólna- tylko te są doniosłe, które wpłynęły na treść uchwały

Uchybienia formalne które zawsze powodują nieważność uchwały - niedopuszczenie do udziału oraz brak

zawiadomienia o zgromadzeniu

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 14

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁY ZW/ WZ – CZ. IV

Skuteczność wyroku stwierdzającego nieważność uchwały zgromadzenia wspólników/ walnego zgromadzenia:

Teoria wyroku deklaratoryjnego (nieważność ex tunc – od chwili podjęcia uchwały)

Teoria wyroku konstytutywnego (ale działającego wstecznie – powodującego z chwilą uprawomocnienia nieważność ex tunc – od chwili podjęcia uchwały) – dominująca w orzecznictwie

Case study – oczywista sprzeczność treści uchwały z ustawą

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 15

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O UCHYLENIE UCHWAŁY ZW/ WZ – CZ. I

Kto i pod jakimi warunkami – patrz: powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały

W jakim terminie:- S.A. publiczna: 1 miesiąc od daty dowiedzenia się, max 3 miesiące od

podjęcia - S.A. niepubliczna: 1 miesiąc od dowiedzenia się, max 6 miesiecy od

podjęcia- Sp. z o.o.: 1 miesiąc od dowiedzenia się, max 6 miesiecy od podjęcia- art. 509 par. 2 KSH oraz art. 544 par. 1 KSH (1 miesiąc od podjęcia uchwały

połączeniowej odpowiednio podziałowej)- art. 567 par. 3 (1 miesiąc od otrzymania wiadomości o uchwale

przekształceniowej, max 3 miesiące od podjęcia)

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 16

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O UCHYLENIE UCHWAŁY ZW/ WZ – CZ. IIPrzesłanki:

Sprzeczność z umową (statutem) spółki lub Sprzeczność z dobrymi obyczajami

orazGodząca w interesy spółki lubPodjęta w celu pokrzywdzenia wspólnika/

akcjonariusza

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 17

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O UCHYLENIE UCHWAŁY ZW/ WZ – CZ. III

Jak rozumieć?

dobre obyczaje?

„oceny nastawione na zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania spółki pod względem ekonomicznym” - wyrok SN z 08.03.2005, IV CK 607/04

„przyzwoite postępowanie, które uwzględnia w odpowiednim stopniu różne interesy służące wszystkim w spółce” – wyrok SA w Katowicach z 23.11.2006, I Aca 1373/06

interes spółki?

„Interes spółki handlowej odpowiada interesom wszystkich grup jej wspólników z uwzględnieniem wspólnego celu określonego w umowie (statucie) spółki.” wyrok SN 05.11.2009 , I CSK 158/09

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 18

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O UCHYLENIE UCHWAŁY ZW/ WZ – CZ. IV

Jak rozumieć?

pokrzywdzenie wspólnika/ akcjonariusza?

Teoria „zamiaru pokrzywdzenia” przeciwko teorii „skutku pokrzywdzenia”

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 19

www.rkkw.pl

POWÓDZTWO O UCHYLENIE UCHWAŁY ZW/ WZ – CZ. V

Skuteczność wyroku uchylającego uchwałę zgromadzenia wspólników/ walnego zgromadzenia:

wyrok konstytutywny (uchwała wiąże do chwili wydania prawomocnego wyroku)

wyrok ma moc ex tunc - uchyla uchwałę z mocą wsteczną, doprowadza do stanu, jakby uchwała nigdy nie została podjęta (ale są też poglądy, że wyłącznie na przyszłość – ex nunc …)

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 20

www.rkkw.pl

OD KIEDY MOŻNA POWOŁYWAĆ SIĘ NA UCHYLENIE / NIEWAŻNOŚĆ / NIEISTNIENIE UCHWAŁ ZGROMADZENIA

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 21

UCHYLENIE

OD PRAWOMOCNEGO

WYROKU

NIEWAŻNOŚĆ

ZASADA:OD

PRAWOMOCNEGO WYROKU

WYJĄTKOWO:OD CHWILI PODJĘCIA

NIEISTNIENIE

OD CHWILI PODJĘCIA

www.rkkw.pl

ul. Wilcza 46, II piętro00-679 Warszawa

Tel: +48 22 541 70 80Fax: +48 22 213 30 07

Email: office@rkkw.plWeb: www.rkkw.pl

Kancelaria PrawnaKWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy

KONTAKT

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 22