Post on 04-Nov-2021
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku
Trening Budżetowy Edukacja finansowa
Poradnik dla trenerów, pracowników socjalnych oraz osób
o niskich dochodach
Ewa Mazurek
2010-10-15
Trening budżetowy 2
Wstęp ____________________________________________________________________ 2
Edukacja finansowa _________________________________________________________ 3
Budżet domowy ____________________________________________________________ 7
Gospodarowanie ograniczonym budżetem - planowanie __________________________ 12
Uporządkowane finanse domowe _____________________________________________ 13
Porady praktyczne - oszczędzanie _____________________________________________ 15
Porady praktyczne – rachunki, banki, ubezpieczenia, podatki _______________________ 23
Porady praktyczne - nauka zarządzania pieniędzmi? ______________________________ 24
Porady praktyczne - Jak nie przekroczyć wydatków przewidzianych w budżecie? _______ 25
Porady praktyczne - Jak oszczędzać jedzenie? ___________________________________ 27
Porady praktyczne - Jak zaoszczędzić pieniądze podczas zakupów w supermarkecie? ___ 28
Wstęp
Około połowa ludzi w Polsce żyje w ubóstwie bądź jest nim zagrożona. Wśród nich ponad
9 milionów to osoby dorosłe o niskich dochodach, ale aktywnie poszukujące poprawy
własnych warunków życia. Osoby te jednak rzadko oszczędzają, bo „nie ma z czego”, „żyją
z dnia na dzień”, bo nie wierzą, że są w stanie zrealizować jakiekolwiek cele w przyszłości.
Z drugiej strony, często pożyczają, aby poradzić sobie ze spadającymi nagle „jak grom
z jasnego nieba” kryzysami finansowymi, lub, aby kupić na raty dobra trwałego użytku, nie
licząc się z konsekwencjami podjętych zobowiązań. W ich praktykach oszczędnościowych
i pożyczkowych nie ma planu, strategii.
Edukacja finansowa wśród osób o niskich dochodach w Polsce jest niska. Ta grupa społeczna
jest zmuszona do tworzenia własnych praktyk i strategii finansowych metodą prób i błędów.
Biorąc pod uwagę jej drobne zasoby, bardzo często płaci za to niebagatelną cenę,
ograniczając szanse poprawy swoich warunków życia. Jednak mniej zamożni nie są skazani
na niestabilną sytuację finansową, odpowiednia edukacja finansowa jest w stanie zmienić ten
stan rzeczy.
Celem edukacji finansowej osób o niskich dochodach jest nabycie umiejętności racjonalnego
dysponowania pieniędzmi. Brak umiejętności gospodarowania własnym budżetem prowadzi
często do biedy, wykluczenia z rynku pracy, a następnie z aktywności społecznych.
Trening budżetowy 3
Edukacja finansowa może dopomóc w zaszczepieniu ludziom wiedzy finansowej niezbędnej
do tworzenia budżetów gospodarstw domowych, inicjowania planów oszczędzani
i podejmowania strategicznych decyzji inwestycyjnych. Takie planowanie finansowe może
dopomóc rodzinom w sprostaniu zobowiązaniom terminowym i maksymalizacji ich
dobrobytu w długim okresie, szczególnie cenne jest zaś dla tych populacji, których nasz
system finansowy tradycyjnie nie obsługuje w sposób dostateczny.
Wprowadzając elementy edukacji finansowej do bieżącego planu pracy socjalnej a także
organizując szkolenia mamy szansę nauczyć osoby korzystające z pomocy społecznej
przedsiębiorczości rozumianej nie tylko jako tworzenie własnego biznesu, ale przede
wszystkim gospodarowania własnymi finansami i myślenia o przyszłości. Dzięki edukacji
finansowej klienci pomocy społecznej nabywają umiejętności zarządzania własnymi, nawet
niewielkimi pieniędzmi, poprzez oszczędzanie, racjonalizację wydatków, przewidywanie
i planowanie.
Dzięki edukacji finansowej możemy nauczyć siebie i innych planowania przyszłość własnej
rodziny i racjonalnych wydatków tak, aby starczało „do pierwszego”. Możemy nauczyć
spojrzenia na życie przez pryzmat planowania wydatków, umiejętność ich kontrolowania,
dostrzegania sezonowości i cykliczności życia, radzenia sobie w kryzysowych sytuacjach
finansowych.
Mamy nadzieję, że dzięki edukacji finansowej będziemy potrafili zmienić postawę
i nastawienie osób o niskich dochodach do myślenia o swoich finansach oraz przywrócić
wiarę w możliwość zmiany swojego życia i wpływania na swój własny los.
Edukacja finansowa ma charakter społeczny, a zarazem znaczny potencjał w rozwoju rynku
i jest inwestycją dla społeczności lokalnych. Dąży, bowiem do poprawy warunków bytowych
mniej zamożnych ludzi, podnosząc jednocześnie poziom ich świadomości rynkowej i siły
nabywczej.
Edukacja finansowa jest zatem kluczem do przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu oraz
do udziału obywateli w życiu społecznym.
Edukacja finansowa
Najważniejszymi elementami edukacji finansowej wśród gospodarstw domowych o niskich
dochodach jest długofalowe planowanie finansów domowych; systematyczność
w oszczędzaniu; zarządzanie sytuacjami kryzysowymi i racjonalne pożyczanie; podstawy
działania i oferty instytucji finansowych. Z badań wynika, że:
Trening budżetowy 4
• tylko 35% gospodarstw domowych o niskich dochodach. uważa, że planowanie finansów
i oszczędzanie ma sens;
• 87% gospodarstw nie planuje swojego budżetu na dłużej niż miesiąc, a 21% żyje z dnia na
dzień;
• Tylko 15% z nich deklaruje, że często odkłada pieniądze na przyszłe wydatki, 45% nigdy
tego nie robi;
• Spośród tych, co oszczędzają, 50% trzyma swe oszczędności w domu;
• Tylko 21% gospodarstw deklaruje, że oszczędza, aby zabezpieczyć się na starość;
• 24% gospodarstw spłaca teraz kredyt z formalnych źródeł, z czego 17% deklaruje, że ma
problemy z bieżącą spłatą rat.
Długofalowe planowanie finansów domowych
Powszechnie występuje niechęć do planowania swoich finansów i bardzo krótki horyzont
przyjmowany przy zarządzaniu swoimi zasobami. Brak planowania długofalowego ma swoje
źródło w przeświadczeniu, że posiadane środki są tak drobne, że nie ma sensu zawracać sobie
nimi głowy. Tym samym, pieniądze „rozdrabniają się” na drobne sprawunki, co powoduje, że
znaczna część rodzin nie jest w stanie samodzielnie finansować zarówno wydatków
związanych z wydarzeniami nagłymi jak i przewidywalnymi w dłuższej perspektywie czasu.
Szkolenia z zakresu treningu budżetowego
Oprócz wykładów i omówień praktycznych przykładów szkolenia muszą zawierać elementy
warsztatowe zgodnie z zasadami i przy wykorzystaniu technik nauczania dorosłych. Pozwala
to na znacznie skuteczniejszy przekaz i zmianę postaw zarówno u dorosłych jak i wśród
młodzieży. Uczestnicy powinni sami tworzyć własne studium przypadku, na którym
przerabiają cały materiał, głównie ucząc się od siebie nawzajem. Zdobytą wiedzę i
umiejętności wprowadzają jednocześnie w swoje ,,prawdziwe” życie pracując na materiałach
pomocniczych we własnych domach. Dopełnieniem metod może być wizyta studyjna w
lokalnych instytucjach finansowych, która pozwala zdobyć praktyczne doświadczenie w
zakresie wyboru formalnych usług finansowych.
Cele finansowe to nasze marzenia
Jaki powinien być cel:
• Realny – czyli zależny od Ciebie a nie od innych
• Pozytywny – sam cel nie zakłada straty
• W pierwszej osobie – czyli Ty bierzesz odpowiedzialność za realizację celu
• Jednoznaczny – nie ma określeń typu: mniej-więcej
Trening budżetowy 5
• Zgodny z twoja hierarchią ważności
• Sprawdzalny – ugruntowany jakimiś podstawami – czyli skąd o tym wiesz – zgodny
z Twoją wiedzą lub doświadczeniem Twoim lub innych osób
• Osiągalny – zgodny z Twoimi możliwościami i potencjałem
Cele oszczędzania – czyli po co oszczędzamy?- przykłady
Dobra materialne; nagłe wydatki; na święta; wyjazd na wakacje; remont mieszkania; edukacja
dzieci; komputer; sprzęt AGD i RTV; na zakup mieszkania (wkład własny); na zakup
samochodu; na zakup działki; na starość; na „czarną godzinę”
Systematyczność w oszczędzaniu
Większość ubogich gospodarstw domowych jest przeświadczona o tym, iż gromadzenie
oszczędności jest w ich przypadku niemożliwe, bo mogą one zgromadzić jedynie bardzo małe
sumy. Jednocześnie przeznaczają oni lwią część swojego budżetu na spłatę wziętych
wcześniej pożyczek. Głównym źródłem takiej negatywnej postawy jest nieumiejętność
trzymania się wcześniej wyznaczonych celów oszczędnościowych i brak odpowiednich
narzędzi oszczędnościowych. Nieudane próby oszczędzania z przeszłości potęgują niechęć
wobec oszczędzania.
Na co pożyczamy - przykłady
Wakacje; remont / budowa; leki/ leczenie; jedzenie; nagły wyjazd; zakup sprzętu AGD/RTV;
zakup samochodu; spłata długów; nauka /podręczniki;
Narzędzia oszczędnościowe - przykłady
Formalne: akcje; lokaty; książeczki oszczędnościowe; konto bankowe; fundusze
inwestycyjne; rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowe; obligacje skarbowe; plan
systematycznego oszczędzania; indywidualne konto emerytalne; fundusz emerytalny
Nieformalne: skarpeta; pościel; skarbonka; działa sztuki; nieruchomości; mieszkania na
wynajem; złoto, biżuteria, kosztowności
Dobre praktyki oszczędzania
Rób na drutach; naprawiaj i przerabiaj stare ubrania; uprawiaj warzywa; zbieraj dary natury;
kontroluj i analizuj wydatki; nie wydawaj w poniedziałek, będziesz miał więcej w piątek;
pomoc sąsiedzka; sam rób jedzenie / sam gotuj; remontuj dom/mieszkanie systemem
gospodarczym; rób i proś o praktyczne prezenty; pożyczaj od rodziny i przyjaciół; kupuj gdy
jest tanio; uwzględniaj wydatki sezonowe; szukaj taniego we właściwych sklepach
(aptekach); zapisuj wydatki; planuj posiłki na cały dzień; kupuj w „ciucholandzie”;
kupowanie żywności w większych ilościach w hurtowni; kupuj na bazarze; odkładaj na
Trening budżetowy 6
czarną godzinę; wykorzystuj możliwości dorabiania; w razie potrzeby korzystaj z pomocy
powiatowej i miejskiej
Dobre praktyki radzenia sobie ze złodziejami pieniędzy
Wytłumaczyć dziecku, że nie może mieć wszystkiego (nauka gospodarowania pieniędzmi);
Przemyślane i tylko niezbędne zakupy; Kupić żarówki energooszczędne; Opłata rachunków
w terminie; Wychodzić na zakupy z listą spisanych na kartce potrzebnych aktualnie
produktów; Nie nosić dużych kwot; Nie chodzić głodnym na zakupy; Korzystać z telefonu
tylko w ważnych sprawach; Robić zakupy bez dzieci; Spłukiwanie wody dostosowane do
potrzeb; Inni coś maja – ja nie muszę; Kupować w hurtowniach; Ograniczyć używki (palenie,
alkohol); Latem korzystać roweru; Kupować tańsze odpowiedniki drogich leków.
Okresy oszczędzania w zależności od celów finansowych
Zarządzanie sytuacjami kryzysowymi oraz racjonalne pożyczanie
Wśród osób o niskich dochodach pokutuje poddanie się i przekonanie o niemożności
przygotowania się na nagłe wydatki, tylko znikomy odsetek osób o niskich dochodach
posiada jakąkolwiek rezerwę na „czarną godzinę”. Brak sprawowania pełnej kontroli nad
domowymi finansami powoduje, że gospodarstwa domowe o niskich dochodach bardzo
często pożyczają z nieformalnych źródeł w sposób spontaniczny bez głębszej analizy ryzyka
spłaty. Prowadzi do poważnych problemów finansowych w dłuższym terminie.
Nagłe wydatki - przykłady
Choroba; awaria sprzętu; mandat; pogrzeb; kontuzja; uszkodzenie obuwia; kradzież; klęski
żywiołowe; włamanie; zalanie; pożar
Podstawy działania instytucji finansowych i ich oferty
Osoby o niskich dochodach znają ofertę rynkową w sposób bardzo wyrywkowy, nie zdając
sobie sprawy z szerokiej gamy usług finansowych. Bank często kojarzy się tylko z kredytem.
Trening budżetowy 7
Znikome korzystanie z formalnych usług finansowych i niezrozumienie mechanizmów
działania instytucji finansowych prowadzi do ograniczonego zaufania do banków i innych
instytucji finansowych. Dzięki edukacji finansowej możliwa jest wyzbycie się negatywnych
postaw związanych z planowaniem finansów i oszczędzaniem.
Budżet domowy
Budżet domowy to zestawienie przyszłych dochodów i wydatków gospodarstwa domowego,
a także zasoby pieniężne, którymi dysponuje gospodarstwo. Budżetem można się nie
przejmować, jednak ma to pewne skutki. Najczęściej dziwimy się, „gdzie podziały się te
pieniądze”. Można także zacząć go planować i uwolnić się od takich pytań raz na zawsze.
Planowanie budżetu jest bardzo proste i wymaga tylko jednego - konsekwencji. Aby ułatwić
sobie zadanie, na początku warto podzielić budżet na krótkie okresy, w których dość
dokładnie możemy przewidzieć wydatki. Może to być na przykład tydzień. Kiedy nasz budżet
zacznie działać, a my przyzwyczaimy się do pewnej systematyczności, warto poszerzyć okres
planowania. Kolejnym krokiem powinno być opracowanie strategii budżetowej na cały rok
i dalsze jej wydłużanie. Emeryturę planujmy już dziś.
Cykl życia rodziny – diagram
Trening budżetowy prowadzi uczestników poprzez poszczególne elementy zarządzania
finansami domowymi:
• opracowywanie budżetu domowego, planowanie sezonowości i wydarzeń cyklu życia,
• nagłe wydatki i zarządzanie funduszem na nagłe wydatki,
Trening budżetowy 8
• sposoby oszczędzania poprzez racjonalizację wydatków i nowe możliwości zwiększania
dochodów,
• usługi oszczędnościowe i ich wybór oraz dopasowanie usług do potrzeb,
• pożyczanie ,,z głową”, usługi kredytowe, pułapki związane z kredytem i prawa
konsumenckie,
• urealnianie celów, planowanie finansowe i czynniki sukcesu przy wprowadzaniu planów
w życie.
Uczestnicy szkoleń z zakresu treningu budżetowego powinni potrafić opracować podstawowy
plan finansowy dla swoich własnych rodzin, który jest wynikiem połączenia wszystkich
elementów przedstawionych powyżej.
Zanim przystąpimy do planowania budżetu, warto sobie uświadomić, jaka jest największa
zaleta uporządkowania domowych finansów. Wbrew pozorom nie jest to wiedza, ile na co
wydajemy, lecz ile mamy pieniędzy na wydatki nieplanowane, takie jak doraźne naprawy,
leczenie itp. Oczywiście znajomość struktury naszych wydatków również jest bardzo cenna,
pozwala wyeliminować te nie do końca przemyślane i zbędne. Powinniśmy starać się
odkładać część dochodów z myślą o większych zakupach. Regularne oszczędzanie uchroni
nas także przed brakiem pieniędzy, kiedy nadejdzie „czarna godzina”, np. w momencie utraty
pracy czy w czasie choroby. Uchroni nas również przed kupowaniem na kredyt, a przecież
kredyt to dodatkowe koszty. Skoro o tym mowa, to analizując wydatki, warto skupić się
właśnie na tym, ile wydajemy miesięcznie na odsetki, prowizje, opłaty dodatkowe itp.
Oszczędzanie
Oszczędzanie nie oznacza odmawiania sobie wszystkiego w imię „napychania konta”.
Oszczędzanie to raczej filozofia życiowa, w której chodzi o to, aby wziąć odpowiedzialność
za przyszłość swoją i swoich bliskich.
Żeby odpowiedzieć na pytanie, po co oszczędzać, można odwrócić sytuację i zastanowić się,
z czym wiąże się wzięcie kredytu. Pieniądz kosztuje, jeśli chcemy go pożyczyć, płacimy
odsetki. Krótko mówiąc, płacąc za konsumpcję dziś cudzymi pieniędzmi jesteśmy stratni
o wysokość odsetek, dodatkowe opłaty itp. Czy nie lepiej znaleźć się po drugiej stronie i być
tym, kto ma odłożone własne pieniądze. Ten, kto ma oszczędności, nie tylko nie musi
kupować na kredyt, ale wręcz może je pożyczać i czerpać z tego zyski. Przecież bank płaci
nam odsetki właśnie za to, że obraca naszymi pieniędzmi.
Nie jest prawdą, że ktoś zarabia za mało, żeby oszczędzać. Wręcz przeciwnie, oszczędności
są znacznie ważniejsze dla ludzi uboższych, ponieważ w razie nieszczęścia zwiększą ich
Trening budżetowy 9
bezpieczeństwo. Nie trzeba inwestować dużych kwot w wymyślne instrumenty finansowe.
Oszczędzanie to umiejętne i przemyślane gospodarowanie własnymi finansami.
Skoro mówimy o formach oszczędzania, warto powiedzieć jeszcze jedno - nie trzymajmy
pieniędzy w domu! Wiele osób przekonało się, że trzymanie pieniędzy pod materacem czy
zakopywanie w ogródku to niekoniecznie najlepszy sposób na zabezpieczenie finansowej
przyszłości. Tak przechowywane pieniądze narażone są na wiele niebezpieczeństw, od
kradzieży począwszy, na powodziach i pożarach skończywszy. W dodatku te pieniądze nie
pracują dla swojego właściciela. Wręcz przeciwnie, tracą na wartości z powodu inflacji.
Z tego powodu warto umieścić je choćby na koncie oszczędnościowym, na którym co prawda
kokosów nie zarobimy, ale też nie będziemy tracić.
Kredyty
Pamiętajmy, że obecnie bardzo łatwo jest się zadłużyć - karta kredytowa przestała być
dobrem luksusowym, a Polacy chętnie ubiegają się o kredyty, szczególnie hipoteczne.
Należy pamiętać, że warto zadłużać się tylko wtedy, jeśli dzięki temu powiększamy nasz
majątek, na przykład nabywając mieszkanie, lub zyskamy możliwość zarabiania większych
pieniędzy (czyli tak naprawdę inwestujemy). Pożyczek i kredytów na bieżące potrzeby należy
unikać, choć niekiedy może się to wydawać koniecznością.
Gdy nie posiadamy wystarczających oszczędności i właśnie spotkało nas nieszczęście
zastanawiamy się nad zaciągnięciem szybkiego kredytu. Jednak podpisując dokumenty, żeby
dostać szybką pożyczkę, można wpaść w spiralę zadłużenia, z której bardzo trudno się
wydostać. Aby tego uniknąć trzeba dokładnie zapoznać się z umową. Jeżeli nie rozumiem
jakiegoś zapisu umowy, pytam kogoś, kto może mi go wytłumaczyć. To żaden wstyd.
Wstydzić się powinniśmy podpisywania umów bez czytania – to przejaw braku rozwagi,
który może kosztować bardzo, bardzo dużo.
Najpierw szukajmy pieniędzy wśród rodziny. Jeżeli nam się nie uda, rozmawiajmy
z bankami. Unikajmy szybkich pożyczek, których kosztów nie będziemy w stanie udźwignąć.
Kiedy już jesteśmy zadłużeni, nie możemy sobie pozwolić na zaprzestanie spłat i unikanie
rozmowy z bankiem. Udawanie, że zadłużenie nie istnieje, to bardzo szybki sposób, by
znaleźć się w bazie danych Biura Informacji Kredytowej jako niewiarygodny klient i dalej –
by spotkać się z komornikiem.
Nigdy nie należy zaciągać nowych, droższych długów, by spłacić stare. Raczej należy starać
się zebrać długi w jeden – tzw. kredyt konsolidacyjny, i za jego pomocą postarać się spłacić
swoje zobowiązania. Powinniśmy planując swoje wydatki - bilansując domowy budżet
Trening budżetowy 10
i spłacając kredyt z wygospodarowanych w ten sposób oszczędności. Nie warto bać się
kredytów, ale trzeba obawiać się pochopnych decyzji. Łatwo o nie, gdy w stresie, pod silną
presją pilnie poszukujemy środków finansowych.
Przykłady kredytów: kredyt konsumpcyjny (np..RTV, remonty); kredyt mieszkaniowy; kredyt
konsolidacyjny; kredyt odnawialny; kredyt refinansowany; kredyt studencki; kredyt na
samochód
Zanim zaciągniesz pożyczkę lub kredyt zapytaj siebie:
• Czy pożyczka jest bezwzględnie potrzebna
• Czy jesteśmy w stanie ją spłacić
• Czy to co już mamy nam nie wystarczy
• Kwota która chcemy – konkretna
• Od kogo pożyczyć
• Jak długo będziemy ją spłacać
• Gdzie najkorzystniej pożyczyć
• Forma i waluta kredytu
• Czy konieczny jest ten zakup już teraz
• Optymizm /realizm
• „przespać się z pomysłem” – nie podejmować decyzji pochopnie
• Czy rodzina akceptuje decyzję o pożyczce
Pożyczanie z głową – niebezpieczny dług
pożyczanie z głową niebezpieczny dług
pożyczamy konkretna kwotę, która jest nam
potrzebna
pożyczanie na jedzenie
pożyczamy na konkretny cel pożyczanie na zachcianki lub dobra
luksusowe
pożyczamy od rodziny i znajomych aby nie
płacić odsetek
duża pożyczka, której nie będziemy w stanie
spłacić
sprawdzamy dokładnie czy pożyczka jest
nam potrzebna
wakacje
niezbędny sprzęt AGD zakup samochodu
remont mieszkania spłata długów
zakup podręczników/nauka
Trening budżetowy 11
Pułapki w ofercie kredytowej
• Umowa - dokładnie czytamy (szczególnie drobny druk)
• Niezrozumiały tekst, trudny język
• Nie ma minusów – przedstawiane są same plusy
• Niezrozumiałe skróty
• Kolorowe ulotki
• Promocje
• Kuszą wysokim zyskiem, a nie mówią nic o niebezpieczeństwach (ryzyku)
• Ukryte opłaty
• Nieuczciwość pracownika banku, który nie mówi wszystkiego
Świadomy konsument
Praktycznie codziennie odwiedzamy sklepy, gdzie musimy dokonać wyboru. Bardzo często
zdarza się, że decyzję o zakupie np. napoju podejmujemy pod wpływem interesującej
reklamy, a nie tego czy faktycznie jego jakość odpowiada choć trochę gaży aktora, który
prezentuje jego zalety w gazecie. Niektórzy z nas bardzo łatwo dają się przekonać, zachęcić
do tego czy innego produktu np. telefonu komórkowego, nie dlatego, że jest on nam akurat
szczególnie potrzebny, ale dlatego, że jest nowy, wygląda ładnie oraz korzysta z niego
połowa klasy. A przecież najważniejszym kryterium powinno być nie tylko to, czy dana rzecz
ładnie wygląda, ale również to, czy spełnia swoje funkcje i czy naprawdę będzie nam
potrzebna. Dlatego warto krytycznie patrzeć na to co widzimy i słyszymy - spece od reklamy
znają wiele sztuczek, które mają nas skłonić do sięgnięcia do portfeli.
Umiejętność krytycznej oceny reklam zaprocentuje szczególnie w przyszłości, gdy staniemy
przed wyborem różnego rodzaju produktów finansowych. Musimy pamiętać, że informacje
przekazywane nam w kolorowych biuletynach nie zawsze prezentują wszystkie fakty i dane.
Często są one podawane nam w taki sposób, abyśmy uwierzyli, że dany produkt jest najlepszy
i bez wahania podpisali umowę. Nie trzeba mieć specjalistycznej wiedzy, wystarczy uważna
lektura wszystkich zapisów umowy, oraz zadanie odpowiedniej liczby pytań. Pamiętaj, że
pracownicy banków i doradcy finansowi są po to, żeby wszystko ci wytłumaczyć - korzystaj
z możliwości dopytywania o szczegóły tak często jak uznasz to za stosowne - lepiej stracić
nieco czasu, niż własne pieniądze.
Trening budżetowy 12
Gospodarowanie ograniczonym budżetem - planowanie
Każdy z nas chce wiedzieć, ile trzeba będzie zapłacić za artykuły pierwszej potrzeby, czy
zdrożeje energia i czy wzrośnie rata kredytu zaciągniętego na mieszkanie, samochód lub
telewizor. Czy mimo kryzysu uda ci się wysłać dzieci na wakacje? Nie ma co wpadać
w panikę, trzeba tylko każdego dnia szukać nawet drobnych oszczędności i trochę zacisnąć
pasa. Psychologowie doradzają, aby czerpać naukę z kryzysu, zastanowić się nad swoimi
realnymi potrzebami, ale też absolutnie nie rezygnować z małych przyjemności.
Gospodarowanie ograniczonym budżetem przysparza często wielu trudności. Niezapłacone
rachunki, ciągłe podwyżki artykułów spożywczych, wydatki związane z edukacją dzieci -
wydatki można by wyliczać w nieskończoność. Jakie są sposoby na gospodarowanie
domowym, ograniczonym budżetem? Przede wszystkim zaplanuj sobie wydatki.
W tym celu załóż specjalnie przeznaczony do tego zeszyt. Rozpisz wydatki w skali
miesięcznej, a zacznij od rachunków. Koniecznie musisz wszystkie zapłacić, żeby nie mieć
zadłużeń. Odlicz więc kwotę potrzebna na rachunki, a następnie wszelkiego rodzaju większe
wydatki nie do uniknięcia. Sumę, jaka zostanie po odliczeniu największych wydatków,
podziel na ilość dni, jaką ma dany miesiąc. W ten sposób dokładnie będziesz wiedzieć, jaką
kwota dysponujesz dziennie na jedzenie i pozostałe wydatki.
Dostajesz pensję pierwszego? Ustal sobie, że budżet będziesz planował każdego
dwudziestego piątego na cały następny miesiąc.
Główne przesłanie niniejszego poradnika a także całej edukacji finansowej to, że warto
oszczędzać i to bez względu na to, czy się jest starszym, czy młodszym. Oszczędzanie
przynosi owoce w wielu życiowych sytuacjach. Nawet jeśli wydaje nam się, że nasze
oszczędności powiększają się bardzo powoli, to jednak ciągle ich przybywa. Jeśli trzymamy
je na lokacie - zadziała mechanizm procenta składanego i pracować zaczną również nasze
odsetki.
Rób zakupy z listą w ręku. Zaplanuj, co kupisz, jeszcze w domu, sugerując się rzeczywistymi
potrzebami kuchni. Spontaniczne zakupy, nie przemyślane w wcześniej, będą sprzyjać
szybkiemu roztrwonieniu pieniędzy. W domu, na spokojnie, pomyśl, w co należy zaopatrzyć
lodówkę przede wszystkim. W sklepie kieruj się prosto na półki, gdzie znajdziesz artykuły
zapisane na karteczce, zamiast krążyć i oglądać ofertę. Nie będzie cię wtedy kusiło, by nabyć
coś, czego w rzeczywistości nie potrzebujesz.
Trening budżetowy 13
Staraj się operować gotówką. Płacąc kartą kredytową łatwiej tracimy kontrolę nad wydatkami
oraz świadomość rzeczywistego stanu naszego konta bankowego. Pieniądze trudniej się
wydaje. Pozwoli ci to na lepsze panowanie nad wydatkami.
Nie wydawaj więcej, niż cię stać. Trzymaj się sztywno zrobionego na początku miesiąca
planu, nawet, jeśli na każdym kroku będzie cię kontrolować notes z zaznaczonymi kwotami
na dane wydatki. Pamiętaj o planie oszczędnościowym, ułatwi ci to ominięcie problemu pod
koniec miesiąca.
Udawaj się na zakupy tylko wtedy, jeżeli rzeczywiście jest taka potrzeba. Ogranicz także na
jakiś czas towarzyszenie przyjaciółkom w wypadach na zakupy, które chcą upolować modny
ciuch.
Uporządkowane finanse domowe
Bardzo często wiele problemów finansowych ma swoje źródło w źle zorganizowanym
budżecie domowym. Dlatego warto poznać kilka podstawowych zasad postępowania
w domowych finansach.
Budżet domowy to zestawienie wpływów i wydatków, które ponosisz w danym okresie
(np. miesiącu, kwartale). Podstawowymi źródłami dochodów są najczęściej wynagrodzenie za
pracę, świadczenia emerytalne i rentowe lub dodatkowo np. dochody z pracy wakacyjnej. Do
głównych wydatków należą z kolei wydatki na żywność, odzież, utrzymanie mieszkania,
samochodu, zakup biletów miesięcznych, opłacenie rachunków za telefon lub koszty
dodatkowego ubezpieczenia na życie. Dla wielu młodych osób dodatkowe obciążenie dla
domowych budżetów stanowią również wydatki związane ze studiami lub koszty wynajmu
mieszkania, o ile nie pomagają im rodzice. Do powyższej listy regularnych wydatków trzeba
czasem także dopisać koszty niespodziewanych napraw. Jeżeli chcesz być samodzielny i nie
narażać się na długi, powinieneś pamiętać o kilku ważnych praktycznych zasadach.
Po pierwsze, dokładnie policz ile wynoszą twoje stałe dochody i dostosuj do nich wysokość
ponoszonych wydatków. W swoich rachunkach najlepiej w ogóle nie uwzględniaj dochodów,
które mają charakter nieregularny, jak np. premie, nagrody lub honoraria. Dodatkowy
zastrzyk finansowy z tytułu tego typu wpływów traktuj raczej jako dochód jednorazowy, a nie
stałe źródło utrzymania. Warto, aby takie dochody powiększały twoje oszczędności.
Źródła wpływów - przykłady
Stabilne: stała praca; alimenty; zasiłki (stałe, rodzinne, pielęgnacyjne itd.); emerytura; renta
Sezonowe: praca dorywcza; zbieranie (truskawki, owoce itp.); uprawy w ogródku; sezonowa
sprzedaż rękodzieł; praca w McDonaldzie
Trening budżetowy 14
Dodatkowe: sprzątanie mieszkań; mycie pomników; fucha pielęgniarki, siostry PCK; opieka
nad dzieckiem, nad starszymi; roznoszenie ulotek; fuchy „złotej rączki”; prace ręczne na
sprzedaż; usługi krawieckie; obsługa wesel; gotowanie na zamówienie
Przychody i wydatki w budżecie domowym
Po drugie, planuj z wyprzedzeniem wszystkie większe zakupy. Odpowiednio wcześniej
zacznij odkładać pieniądze, aby w przyszłości poważniejszy zakup nie spowodował, że
będziesz zalegał z bieżącymi opłatami. Wyznacz sobie pewien minimalny poziom
oszczędności, który będziesz zawsze utrzymywał na wypadek, gdyby wystąpiły jakieś
nieprzewidziane wydatki. Najlepiej, jeżeli kwota tych oszczędności odpowiadałaby co
najmniej wysokości twoich miesięcznych wydatków.
Po trzecie, na koniec każdego miesiąca przeanalizuj, na co dokładnie wydajesz swoje
pieniądze. Na podstawie takiego bilansu ogranicz wszystkie niepotrzebne wydatki,
a uzyskaną w ten sposób nadwyżkę przeznacz na oszczędności. Zwróć uwagę ile wydajesz
miesięcznie na różnego typu prowizje, opłaty dodatkowe lub odsetki od zadłużenia na karcie
Przychody
dorywcze
Przychody
stałe/stabilne
Przychody
sezonowe
Wydatki
sezonowe
Inne wydatki
Spłata
długów
Wydatki na
codzienne
potrzeby
Wydarzenia rodzinne
i inne wydatki przewidywane
„Cykl życia rodziny”
Stałe
miesięczne
wydatki
Wydatki nagłe
Trening budżetowy 15
kredytowej. Ograniczenie tych wydatków to często najprostszy sposób na istotną poprawę
stanu twojego domowego budżetu.
Porady praktyczne - oszczędzanie
Oszczędzanie pieniędzy jest jedną z tych rzeczy, o których łatwiej się mówi niż robi.
Wymaga czegoś więcej niż tylko minimalizowania wydatków (chociaż i ten sposób może być
bardzo skuteczny, ale i bardzo wymagający). Jak dużo pieniędzy zaoszczędzić, jak je odłożyć
i jak się upewnić że tam zostaną? Poniżej przedstawiono podpowiedzi jak wyznaczyć realne
możliwości oszczędzania i kontrolować swoje wydatki.
Wskazówki
• Zawsze zawyżaj swoje wydatki i zaniżaj swoje zarobki
• Jeśli możesz sobie pozwolić na współużytkowanie rzeczy, spróbuj to zrobić, poczynając
od jedzenia, mieszkania a kończąc na urządzeniach gospodarstwa domowego. Wszystko
może pozostać pomiędzy bliskimi przyjaciółmi, wkrótce również dowiesz się że Twoi
przyjaciele robią tak samo i wszyscy na tym korzystacie.
• Jeśli otrzymasz nieoczekiwaną gotówkę, odłóż wszystko lub jej większość część na
oszczędności, nie przestawaj jednak odkładać wcześniej ustalonych kwot. W taki sposób
Twoje cele oszczędnościowe zostaną osiągnięte szybciej.
• Dokonuj zakupów używając banknotów (ale nie wyliczoną gotówkę) i zawsze dodawaj
pozostałą resztę do swoich oszczędności. Możesz do tego użyć skarbonki. Bilon może
wydawać czymś mało znaczącym, jednak zbierany przez dłuższy czas może wspomóc
Twoje oszczędności.
Ostrzeżenia
• Nigdy nie idź oglądać witryn sklepowych, posiadając przy sobie pieniądze. Będziesz tylko
nęcony myślą ich wydania na rzeczy, na które nie możesz sobie pozwolić. Chodź na
zakupy tylko z ustaloną z góry listą zakupów.
• Po długim tygodniu pracy, możesz mieć zachciankę zakosztowania odrobiny luksusu,
mówiąc sobie "zasługuję na to". Pamiętaj, że rzeczy które sobie kupujesz nie są
prezentami - są produktami handlowymi, produktami, za które musisz zapłacić. Powiedz
sobie "oczywiście zasługuję na odrobinę przyjemności, ale czy rzeczywiście mogę sobie
na nią obecnie pozwolić?". Jeśli nie mogę sobie na nią pozwolić, wciąż jestem
wartościową osobą i wciąż zasługuję na to, by dopiąć swoich celów oszczędnościowych!
• Tak długo, jak nie jesteś w naprawdę desperackiej sytuacji (na przykład o krok od
eksmisji), staraj się nie oszczędzać na swoim zdrowiu. Podstawowe kontrole u lekarza dla
Trening budżetowy 16
Ciebie, Twojej rodziny mogą zapobiec ogromnym wydatkom, kiedy Twój stan zdrowia
będzie w naprawdę złej kondycji. Staraj się zapobiegać przyczynom zamiast wydawać
fortunę na łagodzenie skutków.
Oszczędzanie pieniędzy
Problemu nie ma gdy posiadamy na tyle pieniędzy by pokryć wszystkie nasze wydatki
i zostaje nam jeszcze na przyjemności większe lub mniejsze. Ale są momenty, gdy zaczyna
nam brakować pieniędzy. Wyjście jest bardzo proste – zacznijmy oszczędzać. Oczywiście
początkowo może okazać się to raczej skomplikowane, ale jeśli nauczymy się oszczędzać
i wejdzie nam to w nawyk, wszelki problemy z tym związane znikną.
A jak i na czym możemy zaoszczędzić? Przede wszystkim zacznijmy robić przemyślane
zakupy, lista w tym wypadku świetnie się sprawdzi. Postarajmy się oszczędzać energie
elektryczną i wodę. Zastanówmy się, które produkty możemy kupić w większej ilości a które
kupujmy częściej. Może warto zmienić swoje przyzwyczajenia i np. zrezygnować z palenia?
Korzystajmy z wyprzedaży i zamiast wyrzucać zepsute rzeczy postarajmy się je naprawić.
Pamiętajmy również o tym, by co miesiąc odkładać jakąś kwotę, to pozwoli nam uniknąć
całkowitego braku gotówki.
Dochody i wydatki
Zaczynając oszczędzać najpierw musimy się zorientować ile tak naprawdę pieniędzy
posiadamy i jakie są nasze rzeczywiste wydatki. Przygotowanie takiego bilansu z pewnością
znacznie ułatwi nam rozpoczęcie oszczędnego trybu życia. Najlepszym sposobem na
wykonanie takiego bilansu będzie przygotowanie tabeli. Z jednej strony wypiszmy wszystkie
nasze dochody i to, jaka ilość pieniędzy miesięcznie otrzymujemy ze wszystkich możliwych
źródeł. Następnie należy wypisać wszelkie wydatki, nawet te najmniejsze, które, jak się nam
tylko wydaje, nie mają większego znaczenia. Jednak po sporządzeniu takiego bilansu może
się okazać, że te „drobne” wydatki stanowią sporą część całkowitych wydatków w naszym
budżecie. Takie rozpisanie swoich przychodów i wydatków pozwoli nam zorientować się ile
tak na prawdę mamy pieniędzy, bo często nie zdajemy sobie nawet z tego sprawy i wydajemy
więcej niż w rzeczywistości mamy. Natomiast wypisanie wszystkich wydatków w tabeli
pozwoli nam zorientować się czy jednak z niektórych możemy zrezygnować.
Zakupy z listą
Pomijając wydatki podstawowe, takie jak opłaty za mieszkanie czy media, większą część
naszego budżetu wydajemy podczas zakupów. Tutaj pierwszym krokiem do oszczędzania
będzie przemyślenie naszych potrzeb przed wyjściem na zakupy. Przede wszystkim
Trening budżetowy 17
zastanówmy się, czego tak na prawdę potrzebujemy obecnie, co musimy kupić, bez czego się
możemy obejść, bo nie jest to nam niezbędne. Zróbmy sobie przy tej okazji notatki, a później
już przed samym wyjściem na zakupy szczegółową listę rzeczy i produktów, które
postanowiliśmy kupić. Samo sporządzenie takiej listy to nie wszystko. Należy bowiem
pamiętać, że mamy ją przy sobie i korzystać z niej podczas zakupów, by nie kupić
przypadkiem tego czego nie potrzebujemy zupełnie. Dobrym pomysłem jest również
zjedzenie czegoś pożywnego przed zakupami w sklepie spożywczym. Kiedy jesteśmy syci,
łatwiej dokonać nam wyboru między tym czego potrzebujemy a tym co właśnie mielibyśmy
ochotę zjeść (bo akurat jesteśmy głodni).
Zakupy pod wpływem emocji
Robiąc zakupy niejednokrotnie popełniliśmy ten błąd i kupiliśmy coś pod wpływem emocji.
Chcąc oszczędzać musimy pamiętać o podstawowym warunku – zakupy należy robić
przemyślane. Bezmyślne chodzenie na zakupy z nudów też nie niesie ze sobą korzyści.
W takiej sytuacji chodzimy tak długo po centrach handlowych, aż wreszcie faktycznie
zaczynamy robić bezsensowne zakupy…” bo skoro już tam jesteśmy, to czemu ich nie
zrobić”. Często jest tak, że zobaczymy coś na wystawie sklepowej, co bardzo nam przypadnie
do gustu. Oczywiście błędem jest bezpośredni zakup takiego produktu. Najpierw należy
dokładnie się zastanowić nad tym, czy faktycznie akurat tego potrzebujemy. A jeżeli po kilku
dniach nadal jesteśmy przekonani o słuszności naszej decyzji, to wtedy można taki zakup
sfinalizować. Najczęściej jednak efektem takich „zakupów pod wpływem emocji” są rzeczy,
których nie używamy. I albo oddajemy je komuś, komu mogą się one przydać, albo
odkładamy je gdzieś i zapominamy o nich zupełnie.
Hurtowe robienie zakupów
Jeśli chodzi o robienie większych zakupów to tutaj oczywiście na pierwszym miejscu
powinna znaleźć się lista. Kiedy mamy zamiar wybrać się na większe zakupy usiądźmy
wcześniej i a spokojnie przemyślmy wszystkie nasze potrzeby. Oczywiście dobrym
rozwiązaniem jest robienie większych zakupów raz w miesiącu. Wtedy jesteśmy w stanie
zakupić wszystko to, czego ewentualnie nasze gospodarstwo domowe potrzebuje. Przede
wszystkim tak rzadkie robienie zakupów ochroni nas przed częstym chodzeniem do sklepu
a co za tym idzie przed ciągłym wydawaniem pieniędzy. Oczywiście są produkty, których nie
możemy kupić w większych ilościach, bo mogłoby dojść do sytuacji, w której musielibyśmy
połowę z nich wyrzucić zanim zdążylibyśmy z nich skorzystać. Można jednak tak rozwiązać
tą sytuację, że zaczniemy kupować produkty z dłuższym terminem przydatności, bądź też
Trening budżetowy 18
pakowane w specjalnych pojemnikach czy opakowaniach utrzymujących dłużej świeżość
znajdujących się tam produktów. Pamiętajmy także o tym, że warto zacząć kupować
produkty, takie jak np. chemia czy środki czystości, „suche” produkty spożywcze w
większych opakowaniach, bo w ten sposób kupując ich większą ilość możemy zaoszczędzić.
Oczywiście mowa tu sytuacji, gdy zakup ich większej ilości oznacza jednocześnie mniejszą
cenę pojedynczego opakowania.
Oszczędzamy wodę
Jeżeli chcemy zacząć oszczędzać to poza oszczędzaniem podczas zakupów, zacznijmy
oszczędzać również w domu. Z pewnością są w domu ku temu możliwości biorąc pod uwagę
zużycie chociażby wody. Czy kiedykolwiek wcześniej zastanawialiśmy się nad tym, dlaczego
nasze rachunki za wodę są tak wysokie? Czy kiedykolwiek pomyśleliśmy o tym, że przecież
nie trzeba aż tyle wysiłku by móc zmniejszyć opłatę za zużycie wody. A jak to zrobić?
Sposobów jest naprawdę całe mnóstwo. Każdy z nas codziennie myje zęby, bierze kąpiel.
Wystarczy podczas mycia zębów zakręcić wodę w kranie a tą, której potrzebujemy do
wypłukania ust nalać do kubeczka. Przecież nie musimy każdego dnia brać długiej kąpieli –
może chociaż od czasu do czasu zastąpmy ją krótkim prysznicem. A co ze zmywaniem
naczyń? Zamiast myć je przy odkręconym kranie, nalejmy odpowiednią ilość wody do jednej
z komór zlewu. Taką wodę możemy później wykorzystać do czegoś jeszcze, np. do umycia
podłogi. Sprawdźmy czy wszystkie nasze baterie w domu są sprawne. Jeśli nie wystarczy
naprawić cieknący kran, czy zepsutą spłuczkę w toalecie, by ograniczyć zużycie wody a tym
samym wydatki na nią. Podobnie ma się sytuacja z używaniem pralki. Przecież nie musimy
robić prania każdego dnia. Zaplanujmy większe pranie raz czy dwa razy w tygodniu. Woda
jest coraz bardziej cenna, więc warto zacząć ją oszczędzać.
Oszczędzamy prąd
Oczywiście chcąc oszczędzać w domu, nie możemy zapomnieć o takim medium jak prąd.
Każdy z nas ma w swoim domu całe mnóstwo urządzeń elektrycznych, które wymagają
wykorzystania prądu elektrycznego. Właściwie stanowią one połowę urządzeń domowych,
jeśli nie większą ich część. A co z robić, jeśli faktycznie chcemy zmniejszyć zużycie energii
elektrycznej?. Zacznijmy może od odpowiedniego korzystania ze sprzętu AGD. Każdy z nas
ma w domu lodówkę. To właśnie ona zużywa najwięcej prądu, dlatego dobrym rozwiązaniem
jest zakup lodówki o wysokiej klasie oszczędności. Być może jest to droższy produkt, ale
jego zakup z pewnością zwróci się nam po czasie. Należy zakupić taką lodówkę, w której
wszystko się zmieści, ale by nie była zbyt duża. Nie stawiajmy jej przy kuchence czy
Trening budżetowy 19
grzejniku. Starajmy się tez otwierać ja na jak najkrótszą chwilę. Zacznijmy korzystać
z różnych stawek za prąd jeżeli mamy taką możliwość. Pozwoli nam to na wykonanie prania
w tańszej porze dnia. Możemy również wykonywać pranie w niższej temperaturze.
Oszczędzić energię elektryczną możemy również wymieniając żarówki w domu na
energooszczędne. A gotowanie w przykrytych garnkach czy podgrzewanie w czajniku
elektrycznym wystarczającej ilości wody również pozwoli nam na małe oszczędności.
Wydatki dodatkowe
W momencie, gdy postanawiamy zacząć oszczędzać, dobrym początkiem jest wykonanie
tabeli i rozpisanie w niej wszystkich naszych przychodów i wydatków. Nie zapominajmy
o tak zwanych wydatkach dodatkowych. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że właśnie
te niewielkie wydatki są w stanie poważnie nadszarpnąć nasz domowy budżet. Dlatego
bardzo szczegółowo rozpiszmy te „dodatkowe” wydatki. Pozwoli nam to zorientować się
w sytuacji. Może się nagle okazać, że na takie małe przyjemności wydajemy miesięcznie
poważne sumy. Oczywiście nikt nie sugeruje tutaj, że w momencie, kiedy zaczynamy
oszczędzać koniecznym jest zrezygnowanie z wszelkich wydatków, które nie należą do
podstawowych. Oczywiście, że nie oto chodzi. Ale jednak może warto zastanowić się nad
tym, czy nie jesteśmy w stanie zrezygnować z części z nich. Może na pewien czas bylibyśmy
w stanie zrezygnować z części tego typu przyjemności bądź ograniczyć je.
Naprawić zamiast wyrzucić
Ile razy zdarzyło się nam wyrzucać rzeczy, które uległy uszkodzeniu. Z pewnością sytuacje
takie miały miejsce wiele razy w naszym domu. A może przy okazji podjętej decyzji odnośnie
oszczędzania, zmienimy również swoje podejście do tych zepsutych, na pierwszy rzut oka
bezużytecznych rzeczy. Przecież możemy przemyśleć sprawę i zastanowić się nad tym, czy
zamiast wyrzucać jakąś rzecz, może warto byłoby ją naprawić. Spróbujmy przekalkulować
czy zakup nowej rzeczy nie będzie droższy niż naprawa starej. Przecież, jeśli zepsuje się wam
pralka wcale nie jest powiedziane, że musimy ja wyrzucić i kupić nową. Może wizyta osoby,
której uda się naprawić zepsuty przedmiot nie będzie taka droga, a naprawiona pralka posłuży
nam jeszcze parę dobrych lat. Podobnie ma się sytuacja z resztą przedmiotów domowego
użytku. Może warto poświęcić odrobinę czasu i spróbować cos naprawić niż od razu
wydawać masę pieniędzy na nowe rzeczy. A jeśli nie chcemy naprawiać „popsutych staroci”
to może warto rozejrzeć się za kimś kto będzie chciał odkupić od nas popsuty przedmiot
i wykorzystać jego części, które są sprawne.
Trening budżetowy 20
Zmiana przyzwyczajeń
Podjęcie decyzji o rozpoczęciu oszczędzania to dobry moment by zastanowić się ad swoim
życiem. Może to też dobry moment by zrobić cos dla siebie i zmienić odrobinę swoje
przyzwyczajenia? Oczywiście nie oznacza to, że mamy zacząć żyć jak pustelnicy i przestać
korzystać z dobrodziejstw otaczającego nas życia. Jeśli jesteśmy osobami, które palą bardzo
dużo papierosów i mają problem z rzuceniem nałogu, to taki moment może być dobrym
rozpoczęciem odzwyczajania się od palenia. Jeśli nie jesteśmy w stanie całkowicie
zrezygnować z nałogu to może chociaż uda się nam ograniczyć palenie papierosów. Myślę, że
większość z nas zdaje sobie doskonale sprawę, ile można w ten sposób zaoszczędzić. A może
brakuje nam ruchu? Jeśli nie mamy do pracy byt daleko, to zrezygnujmy z samochodu czy
komunikacji miejskiej i od czasu do czasu zróbmy sobie mały spacer. Zamiast kolejnego
seansu w kinie wybierzmy tym razem spacer do parku, to przecież nic nie kosztuje a dobrze
zrobi naszemu organizmowi. Pomysłów na to, jak zaoszczędzić zmieniając odrobinę swoje
przyzwyczajenia jest całe mnóstwo. Wszystko oczywiście zależy od tego jakie nawyki mamy
i od tego czy chcemy się odrobinę wysilić by móc je zmienić.
Kupuj tylko tyle ile rzeczywiście potrzebujesz
Kiedy mamy pieniądze uwielbiamy chodzić na zakupy. Wtedy kupowanie potwornej ilości
rzeczy nie sprawia nam żadnego problemu. Często nawet nie zastanawiamy się nad tym, czy
faktycznie potrzebujemy tylu rzeczy i to aż w takich ilościach. Skoro chcemy zacząć
oszczędzać, by podreperować nasz domowy budżet, zastanówmy się nad tym czy sensowne
jest wydawanie pieniędzy na coś niepotrzebnego. Odpowiedź jest prosta – oczywiście, że nie.
Dlatego też, najodpowiedniejszym zachowaniem w tej sytuacji będzie wykonanie małej
kalkulacji odnośnie ilości rzeczy (zwłaszcza produktów spożywczych), która jest
wykorzystywana przez nas w ciągu całego miesiąca. Wtedy może okazać się, że bardzo
często kupujemy „na wyrost”. Prawdopodobnie nie raz zdarzyło się nam kupić więcej niż
potrzebowaliśmy. A niewykorzystane produkty spożywcze lądowały najczęściej koszu. Takie
zachowanie , to czyste marnowanie pieniędzy, które przecież chcemy zaoszczędzić. Czasem
lepiej jest zrobić mniejsze zakupy i mieć pewność, że wykorzystamy wszystkie produkty
zanim ich termin przydatności minie, niż wyrzucać je później do kosza.
Wyprzedaże
Są w ciągu roku takie okresy, gdy mamy do czynienia z wyprzedażami. Oczywiście jest to
bardzo dobra okazja do tego, by móc zaoszczędzić odrobinę pieniędzy. Należ być jednak
bardzo ostrożnym, gdyż wyprzedaż nie zawsze oznaczą faktyczną wyprzedaż w pełnym tego
Trening budżetowy 21
słowa znaczeniu. Bardzo często sklepy oferują produkty na wyprzedażach, które
w rzeczywistości są dużo tańsze. Dlatego w takich chwilach nie należy ulegać ogólnemu
szałowi kupowania, tylko dokładnie przyjrzeć się danej rzeczy, która chcemy kupić. Bardzo
często sklepy nabierają swoich klientów na to, że na pólkach leżą produkty zarówno z cenami
niższymi jak i tymi stałymi. Tutaj również należ być czujnym, gdyż może się okazać, że nie
będziemy mogli zwrócić nieopatrzne zakupionej rzeczy. Oczywiście dla łowców okazji czas
wyprzedaży sezonowych, to okres, kiedy faktycznie udaje im się nabyć sporo rzeczy po
cenach dużo niższych niż zazwyczaj. Wtedy oczywiście możemy mówić o oszczędności.
Jednak jak przy każdych zakupach tutaj również wymagana jest rozwaga, by nie dać się
nabrać handlowcom.
Nie oszczędzaj na zdrowiu
Bardzo często jesteśmy tak zaganiani, że zapominamy o sobie samych. Praca, mnóstwo
problemów, brak czasu na cokolwiek, sprawiają, że zapominamy o tak ważnym czynniku jak
nasze zdrowie. Zapyta ktoś: „A co to ma wspólnego z oszczędzaniem?”. Odpowiedź jest
trywialnie prosta. Nie dbamy o swoje zdrowie. Raczej nie przywiązujemy wagi do tego,
w jakim stanie jest nasz organizm, jak się czujemy w ciągu dnia, czy nasza dieta jest
odpowiednia, czy nie brakuje nam ruchu. Nie wspominając już o wszelkiego rodzaju
używkach. Jednak w pewnym momencie okazuje się, że nasz organizm nie daje już sobie
rady z tymi wszystkimi czynnikami, które maja na niego wpływ i pojawia się problem.
Niezależnie od tego czy jest to zwykła grypa, czy też jakaś poważniejsza choroba, jesteśmy
zmuszeni do podjęcia leczenia. I tutaj trafiamy do sedna problemu. Pamiętajmy o wizytach
kontrolnych, naszych i członków naszych rodzin. Dbanie o zdrowie pozwoli nam
zaoszczędzić sporą sumę pieniędzy, która będziemy musieli ewentualnie wydać w przypadku
choroby. Jeśli jednak będziemy o siebie dbać prawdopodobieństwo pojawienia się jakiejś
oczywiście zmniejsza się sukcesywnie, co pozwala nam na kolejne oszczędności.
Oszczędności dodatkowe
Często decydujemy się na oszczędzanie dopiero w momencie, kiedy zaczyna nam brakować
pieniędzy. Kiedy nasze wydatki znacznie przewyższają przychody, jakie osiągamy w ciągu
miesiąca. No cóż taki jest podstawowy błąd większości z nas. Oczywiście podjęcie decyzji
o oszczędzaniu to fantastyczny krok, który pozwoli nam na uregulowanie i późniejsze
kontrolowanie naszego domowego budżetu. Oszczędzać możemy na wiele różnych
sposobów. Możemy znacznie zmniejszyć wydatki na prąd i wodę. Zaczniemy robić
przemyślane zakupy i planować dokładnie zaopatrywanie domu we wszelkiego rodzaju
Trening budżetowy 22
produkty, tak by zaoszczędzić również w ten sposób jak najwięcej. Możemy znacznie zmienić
swoje przyzwyczajenia, rezygnując z tego, bez czego spokojnie możemy się obejść. Jednak
bardzo często zapominamy o istotnym fakcie. Zapominamy o tym, że warto zawsze odłożyć
sobie pewna kwotę. Kwotę, która będziemy mogli przeznaczyć na jakieś nieprzewidziane
sytuacje, bądź tez po prostu odkładać na cos konkretnego, na jakieś większe przyjemności.
Warto taką sumę odkładać co miesiąc, zaraz po otrzymaniu wypłaty, i dopiero później
planować pozostałe wydatki. Nie musi być to zawrotna suma, jednak odkładana sukcesywnie
co miesiąc może nam umożliwi ć odłożenie sporej sumy.
Tabela oszczędności
Dzienne oszczędności obliczenia Zaoszczędzona suma
30 groszy dziennie (0,3 zł)
0,30 zł x 30 dni = 9 zł 9 zł
9 zł x 3 miesiące = 27 zł 27 zł
9 zł x 6 miesięcy = 54 zł 54 zł
9 zł x 12 miesięcy = 108 zł 108 zł
50 groszy dziennie (0,5 zł)
0,50 zł x 30 dni = 15 zł 15 zł
15 zł x 3 miesiące = 45 zł 45 zł
15 zł x 6 miesięcy = 90 zł 90 zł
15 zł x 12 miesięcy = 180 zł 180 zł
1 zł dziennie
1,00 zł x 30 dni = 30 zł 30 zł
30 zł x 3 miesiące = 90 zł 90 zł
30 zł x 6 miesięcy = 180 zł 180 zł
30 zł x 12 miesięcy = 360 zł 360 zł
3 zł dziennie
3,00 zł x 30 dni = 90 zł 90 zł
90 zł x 3 miesiące = 270 zł 270 zł
90 zł x 6 miesięcy = 540 zł 540 zł
90 zł x 12 miesięcy = 1080 zł 1 080 zł
5 zł dziennie
5,00 zł x 30 dni = 150 zł 150 zł
150 zł x 3 miesiące = 450 zł 450 zł
150 zł x 6 miesięcy = 900 zł 900 z l
150 zł x 12 miesięcy = 1800 zł 1 800 zł
10 zł dziennie
10,00 zł x 30 dni = 300 zł 300 zł
300 zł x 3 miesiące = 900 zł 900 zł
300 zł x 6 miesięcy = 1800 1 800 zł
300 zł x 12 miesięcy = 3600 zł 3 600 zł
Trening budżetowy 23
Porady praktyczne – rachunki, banki, ubezpieczenia, podatki
Prawidłowe gospodarowanie domowym budżetem może okazać się nie lada wyzwaniem.
Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, które pomogą ci zapanować nad domowymi finansami.
Prowadzenie rachunków
Nie pozwól, by rachunki się kumulowały, lecz unikaj również pośpiechu przy rozliczeniach.
Jeśli chcesz uniknąć błędów i pomyłek, wybierz taki moment w ciągu dnia, kiedy jesteś
spokojny i pewny, że zdołasz doprowadzić rozpoczętą pracę do końca. Zapisuj wpływy
i wydatki w specjalnie przygotowanym do tego zeszycie, dzięki temu będziesz zawsze
wiedzieć, na co wydałeś pieniądze i nie umknie ci żadna kwota.
Banki
Porównaj warunki, jakie oferują poszczególne banki. Zwróć szczególną uwagę na stopy
procentowe, okresy rozliczeniowe i koszty prowadzenia konta. Pamiętaj, że banki proponują
różne oferty dla rozmaitych typów klientów, a prawo nakłada na bank obowiązek pisemnego
informowania klientów o wszelkich zmianach. Kalkulując koszty, musimy przede wszystkim
sprawdzić, ile płacimy bankowi za prowadzenie konta, za karty kredytowe oraz za wyciągi.
Uważnie sprawdzaj wyciągi z konta i niezwłocznie informuj bank o wszelkich
nieprawidłowościach. Dowiedz się, jak długo należy przechowywać poszczególne dowody
wpłat. Większość dokumentów wymaga okresu pięciu lat; w razie potrzeby bank wyda ci
duplikaty (niestety odpłatnie). Dzięki bankomatom nie musisz już nosić przy sobie dużej
ilości gotówki. Bank nie pobiera prowizji od wypłat dokonywanych we własnej sieci
bankomatów; wypłaty dokonywane w obcych bankach są zazwyczaj obciążone stałą kwotą
prowizji. Po wybraniu pieniędzy z bankomatu przelicz je i sprawdź czy kwota na wydruku się
zgadza.
W wypadku utraty karty kredytowej lub bankomatowej musisz niezwłocznie zawiadomić
bank, telefonując pod specjalną infolinię, której numer dostałeś wraz z kartą. Jeśli karta
została skradziona, należy zawiadomić policję, a kopię doniesienia złożyć w banku. Oprócz
tradycyjnej obsługi kont i pożyczek banki oferują obecnie wiele nowych ciekawych usług
(w tym także dostępnych przez internet), takich jak: ubezpieczenie na życie, ubezpieczenie
emerytalne itd. Informacje o aktualnej ofercie banku można uzyskać zarówno w placówce,
korzystając z infolinii, jak i przez internet.
Ubezpieczenia
W miarę możliwości finansowych korzystne jest również ubezpieczenie mieszkania od
kradzieży oraz wykupienie dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego i emerytalnego
Trening budżetowy 24
(tzw. trzeci filar). Możesz też ubezpieczyć mieszkanie na wypadek zalania przez sąsiadów lub
pęknięcia rury, które spowoduje, że ty zalejesz sąsiadów. Obecnie dostępnych jest wiele ofert,
koszt wynosi od 5 do około 50 zł miesięcznie (zależnie, jaką kwotę ubezpieczenia
wybierzesz), płatności wnosi się wraz z opłatą za czynsz. Ci, którzy prowadzą działalność
gospodarczą są zobowiązani uiszczać, co miesiąc składki na ubezpieczenie zdrowotne (ZUS),
obowiązkowe jest również ubezpieczenie samochodu od odpowiedzialności cywilnej (OC).
Pamiętaj o przechowywaniu polis oraz wszelkich dowodów wpłaty.
Podatki
W poprawnym wypełnieniu zeznania podatkowego (PIT) oraz innych ważnych dokumentów
finansowych (dotyczących podatku VAT, opłat skarbowych itd.) pomogą ci pracownicy
twojego urzędu skarbowego. Przykładowe dokumenty i programy komputerowe do
wypełniania zeznania podatkowego, możesz znaleźć w Internecie.
Przechowuj kopie złożonych zeznań podatkowych oraz dowody wpłat, kopie przelewów
bankowych lub przekazów pocztowych, rachunki potwierdzające odliczenia itd. Powinieneś
trzymać pełną dokumentację (nawet do 5 lat) nawet wówczas, gdy minie termin urzędowo
nałożony przez ustawę - nigdy nie wiadomo, kiedy te dokumenty mogą ci się przydać.
Porady praktyczne - nauka zarządzania pieniędzmi?
Jedną z najważniejszych umiejętności w życiu, jakie każdy z nas powinien posiadać jest
umiejętność zarządzania pieniędzmi. Szkoła uczy nas od najmłodszych lat czytania, pisania
czy matematyki, jednak nawet w szkołach wyższych i na uniwersytetach nie uczą podstaw
zarządzania pieniędzmi. W rezultacie wiele osób popada w długi i zaciąga kredyty, które
później ciężko im spłacić.
Rozmawiaj z dziećmi o pieniądzach
Z racji tego, że szkoły zaniedbują naukę w zakresie zarządzania pieniędzmi, musisz zacząć
uczyć tego swoje dzieci już od najmłodszych lat.
Rozmawiaj z dziećmi o pieniądzach, wydatkach, kartach kredytowych, oszczędnościach oraz
inwestycjach, nawet wówczas, gdy dziecko jeszcze nie do końca rozumie znaczenie tych
spraw i samo nie posiada wiele pieniędzy na własne wydatki. Graj z dziećmi w gry w których
będą mogły posługiwać się sztucznymi pieniędzmi, jak np. Monopol.
Zwracaj również uwagę na wysokość kieszonkowego - nie może być zbyt wysokie, aby
dziecko nie mogło kupować sobie wszystkiego co tylko zapragnie. Dzięki temu dziecko
nauczy się planować wydatki i oszczędzać.
Trening budżetowy 25
Niektórzy rodzice zamiast dawać kieszonkowe "za darmo" wymagają od dziecka pracy w
zamian za pewne kwoty pieniężne. Może to być chodzenie na zakupy, mycie samochodów
sąsiadom, odśnieżanie, grabienie liści itp. W ten sposób możesz nauczyć dziecko, że
pieniądze dostaje się za pracę i nie spadają one z nieba (ani nie dostaje się ich ot tak po prostu
z "szafy" czyli z bankomatu).
Stwórz własny budżet
Ważnym elementem zarządzania pieniędzmi jest stworzenie własnego budżetu. Musisz zrobić
wykaz zarobków oraz wydatków każdego miesiąca. Dzięki temu, będziesz dokładnie
wiedzieć gdzie i na co "znikają" ci pieniądze i pozwoli zaoszczędzić na pewnych produktach
(przykładowo, kupując codziennie chleb w sklepie nie zastanawiasz się nad tym, że jest on
o 60 groszy droższy niż w piekarni obok. W miesiącu możesz zaoszczędzić 18 zł).
Długotrwale cele finansowe
Prawie każdy wie, że dobrym pomysłem jest oszczędzanie pieniędzy, jednak tylko nieliczni
potrafią oprzeć się pokusie wydawania pieniędzy, które są na ich koncie (czy w portfelu).
Dlatego załóż sobie pewne długoterminowe cele finansowe jak np. oszczędzanie na nowe
meble, czy na przyszłą emeryturę. Dzięki temu nabierzesz dobrych nawyków. Najpierw
będziesz odkładał pieniądze na inwestycje, a dopiero później wydawał to co ci pozostało.
Przemyślane działania
Zawsze myśl o tym co robisz i w co się pakujesz. Jednym z największych problemów wielu
osób w zarządzaniu pieniędzmi jest fakt, że nie rozumieją oni do końca działania takich
rzeczy jak karta kredytowa, papiery wartościowe, inwestycje. Jeśli myślisz o tym, aby wziąć
sobie kartę kredytową, przeczytaj wcześniej kilka artykułów lub poradź się bardziej
doświadczonych osób o jej właściwym używaniu. Mając kartę kredytową łatwo jest wydać w
ciągu miesiąca więcej niż się zarobiło..
Porady praktyczne - Jak nie przekroczyć wydatków przewidzianych w
budżecie?
Ustalenie miesięcznego, czy rocznego budżetu wydatków może wcale nie być takie trudne,
należy tylko znaleźć motywację. Poniżej znajdziesz kilka strategii, które mogą pomóc znaleźć
motywację i pozwolić ci odnieść sukces.
Pozytywne podejście
Pozytywne podejście – największy sukces odniosą Ci, którzy mają pozytywne podejście.
Utrzymanie wydatków w budżecie nie znaczy, że masz głodować, ale nie dopuścić do
Trening budżetowy 26
kłopotów finansowych i nie być na debecie. Musisz uzmysłowić sobie, jakie korzyści
przyniesie to dla Ciebie i Twojej rodziny.
Wyznaczenie celów
Ustalenie długo i krótko terminowych celów jest niezbędne, aby odnieść sukces utrzymania
wydatków posiadanym budżecie. Cele długoterminowe, jak np. zakup mieszkania, mogą
zniechęcać, bo długo musisz czekać, aby zobaczyć efekt i łatwo możesz się poddać. Ale gdy
do celów długoterminowych dodasz także cele krótkoterminowe, wówczas realizując
krótkoterminowe cele, będziesz miał motywację na realizację i tych długoterminowych.
Motywacja
Nagradzaj się za każdy osiągnięty cel. Powinno to być coś, co naprawdę sprawia Ci ogromną
przyjemność, np. wypad za miasto z rodziną, piknik, wyjście do restauracji itd. W ten sposób
będziesz miał kolejną motywację do dążenia do upragnionego celu, wiedząc, że jak go już
osiągniesz, czeka Cię coś miłego.
Kalkuluj oszczędności
Wydając np. 5 zł dziennie na batoniki, wydaje się niewiele, ale oszczędzając na takich
drobnych wydatkach, pozwoli Ci uzbierać niezłą sumkę. Np. inwestując to 5 zł . za 5 lat, przy
oprocentowaniu 8% wygenerujesz kwotę 11 021,53, a to już wygląda nieźle prawda? I daje
do myślenia….
Minimalizuj impulsywne wydatki
Aby powstrzymać wydatki pod wpływem impulsu możesz umieścić w swoim portfelu kartkę.
Gdy będziesz chciał coś kupić, najpierw zapisz na kartce i myśl o tym przynajmniej przez
tydzień. Jeżeli międzyczasie pojawi się inna rzecz, którą też byś chciał kupić, ponownie
zapisz itd., ale na kartce możesz mieć miejsce tylko na zapisanie 3 pozycji. Więc teraz, jeśli
upatrzysz następną rzecz, którą chcesz kupić, musisz usunąć z kartki inną, aby zrobić miejsce
na zapisanie tej nowej.
W ten sposób, będziesz musiał zdecydować, co jest ci naprawdę potrzebne (mając na uwadze
usunięcie którejś pozycji, aby zrobić miejsce na nową) i jeżeli któraś pozycja pozostaje przez
dłuższy okres niezmiennie na kartce i masz na to pieniądze to kup ją. Tym sposobem, kupisz
naprawdę, to, co jest Ci potrzebne, a nie to, co Ci się wydawało potrzebne i było efektem
impulsu.
Wybaczaj sobie
Utrzymanie wydatków zgodzie z zaplanowanym budżetem, może mieć swoje wzloty i upadki
– nikt nie powiedział, że to będzie łatwe zadanie. Gdy masz gorszy dzień i wydałeś pieniądze,
nie zadręczaj się! Kluczem do sukcesu, nie jest odmawianie sobie wszystkiego, bo łatwo się
Trening budżetowy 27
zniechęcisz. Znajdź czas na relaks, pomoże Ci to rozładować stres. Trzymaj się
wyznaczonych celów i nagradzaj się, jeśli je osiągniesz. W ten sposób, nie stracisz motywacji,
aby podążać wyznaczoną ścieżką.
Porady praktyczne - Jak oszczędzać jedzenie?
Za dużo wydajesz pieniędzy na jedzenie? Dowiedz się jak gospodarować jedzeniem, aby jak
najmniej się go zmarnowało i znalazło w koszu na śmiecie. Im mniej jedzenia będziesz
wyrzucać, tym więcej pieniędzy zostanie w Twoim portfelu. Niekoniecznie musisz sobie
odmawiać jedzenia dobrej jakości. Wystarczy, aby robić zakupy z głową i odpowiednio dbać
o produkty żywnościowe.
Nie rób zakupów „na głodnego”
Nigdy nie rób zakupów jak jesteś głodny, ponieważ wtedy wydaje się, że jest się w stanie
zjeść dosłownie wszystko. Zazwyczaj jednak po zjedzeniu niewielkiej ilości z tego co się
kupiło traci się zainteresowanie resztą – głód szybko przemija.
Nie kupuj produktów najtańszych
Zwykle są niesmaczne, marnej jakości i nie zdrowe a na następny dzień stają się wręcz
niejadalne.
Czytaj metki
W ten sposób dowiesz się ile jest mięsa w wędlinie (możliwe że 30% - reszta to tłuszcze, soja,
konserwanty i dodatki sprawiające, że smak i zapach są "identyczne z naturalnym"). Takie
wędliny szybko się psują i nie są szczególnie zdrowe.
Nie kupuj owoców z przeceny
Pomidor w połowie zepsuty za pół ceny to wyrzucony pieniądz. On cały ma zmieniony smak
a tą zepsutą połowę musisz wyrzucić. W ten sposób za drugą, niesmaczną połowę zapłaciłeś
jak za pełnowartościowy towar.
Nie kupuj na zapas produktów świeżych
Zjesz to albo i nie, niech towar zepsuje się w sklepie a nie u Ciebie w lodówce.
Nie gotuj na zapas
Gotuj tylko tyle co dasz radę zjeść w ciągu max 2 dni, resztę na pewno wyrzucisz.
Zapasy na zimę
Jeśli nie masz gdzie przechowywać zapasów na zimę, nie rób ich, nawet jak towar jest
w bardzo atrakcyjnej, "promocyjnej" cenie. Połowa Ci się zepsuje i w ogólnym rozrachunku
zapłacisz cenę 2 x wyższą a w dodatku narobisz sobie kłopotu, ponieważ te zepsute produkty
trzeba będzie gdzieś wyrzucić.
Trening budżetowy 28
Nie ulegaj magii reklamy, wyprzedaży i promocji
To że towar jest okazyjnie tani nie znaczy że masz go kupić, bo może się kiedyś przyda.
Najprawdopodobniej się nie przyda, wydasz pieniądze, które potrzebne Ci są teraz na coś
innego a zakupione produkty będą Ci się długo plątały po domu i przeszkadzał.
Zrób listę zakupów, które są Ci dziś niezbędne
To nie wstyd chodzić po sklepie z karteczką. Kupuj tylko to co masz zapisane, jeśli kupiłeś
już wszystko co było na liście, bezwzględnie kieruj się do kasy i wyjdź ze sklepu.
Nie kupuj nadmiaru pieczywa.
Jest drogie i nietrwałe - nie tylko czerstwieje ale również zielenieje. Nawet ptaków nim nie
dokarmisz. Te o przedłużonej świeżości faktycznie dłużej nadaje się do zjedzenia, ale za to
składa się prawie z samych konserwantów i to w znacznie wyższej cenie, niż pieczywo
zwyczajne.
Porady praktyczne - Jak zaoszczędzić pieniądze podczas zakupów w
supermarkecie?
Pomyśl o supermarketach jako o gigantycznych maszynach do sprzedawania. Produkty
w dużych marketach są zawsze tak ułożone, by przyciągnąć nasza uwagę. Krążenie miedzy
zastawionymi regałami sprawi, że dostrzeżesz i kupisz wiele produktów, które nie są ci
potrzebne, ale kuszą ładnym opakowaniem lub niesamowitym zapachem. Im więcej czasu
spędzisz w markecie tym więcej wydasz pieniędzy. Wiedzą o tym ludzie, którzy odpowiadają
za ustawienie regałów i produktów w marketach. Jeżeli chcesz się uniknąć niepotrzebnych
wydatków, przeczytaj poniższe wskazówki, a dowiesz się jak zaoszczędzić podczas zakupów
w supermarkecie.
Spójrz na dół i do góry
Supermarkety są znane z tego, że na wysokości naszych oczu lub w zasięgu ręki ustawiają
dokładnie to, co chcą sprzedać, a nie to, co my chcemy kupić. Producenci płacą
supermarketom sieciowym ogromne pieniądze właśnie za to, by ich produkty stały
w odpowiednim miejscu, gdyż to zapewnia im wysoki wskaźnik sprzedaży. Podczas zakupów
zawsze popatrz, czy podobne produkty znajdujące się bardzo wysoko lub bardzo nisko na tej
samej półce nie są przypadkiem dużo tańsze niż to, co jako pierwsze rzuca się w oczy.
Uważaj na promocje
W większości supermarketów produkty, którym kończy się data przydatności są wystawiane
na promocję. Dzieje się tak dla tego, że sklep chce się ich jak najszybciej pozbyć, by nie
ponieść strat, gdy się przeterminują. Ustawiane są więc ładnie wyglądające stoiska
Trening budżetowy 29
z promocjami, które przykuwają naszą uwagę do określonych produktów. Do ich zakupu
zachęca dodatkowo obniżona cena, jednak taka promocja nie zawsze jest opłacalna! Musisz
też zwracać uwagę na szczegóły dopisane drobnym drukiem, np. supermarket ogłasza
promocję chipsów, wszystkie mają być tańsze o 2 zł, ale małym drukiem dopisano, że
bekonowe i paprykowe są wyłączone z oferty. Jeżeli nie zwrócisz na to uwagi i zorientujesz
się dopiero w domu, zapewne nie będzie ci się chciało wracać do sklepu, by je oddać lub
wymienić. W ten właśnie sposób market sprzeda ci coś, co zamiast w promocji kupiłeś po
normalnej cenie.
Porównaj ceny jednostkowe
Nie wszystkie sklepy podają cenę jednostkową. Na półkach znajdziesz ceny za litr, kilogram
czy metr. Aby sprawdzić, czy duże opakowanie naprawdę się opłaca, musisz dowiedzieć się,
jaka jest cena jednostkowa produktu. Gdy dokładnie porównamy ceny, nieraz okazuje się, że
większe opakowanie jest droższe niż mniejsze.
Przelicz koszt swojej wygody
Pokrojona marchewka, seler, sałata i ser są bardzo wygodne, ale niestety drogie. Np. 0,5 kg
pokrojonej w kostkę marchewki może kosztować dokładnie tyle samo, co 2 kg całej marchwi.
Marchewka może nie jest droga, ale zwróć uwagę na ceny innych produktów spożywczych
i zastanów się ile warta jest twoja wygoda.
Unikaj pokusy przy kasie
Gdy stoisz w kolejce do kasy, może czyhać na ciebie wiele niebezpieczeństw. Przy kasie
zwykle ułożone są produkty bardzo drogie, ale mimo to przyciągają naszą uwagę, gdy
nudzimy się w kolejce. Gdy jest gorąco zawsze znajdą się tam lody i schłodzone napoje, na
które z pewnością się skusisz, jeżeli nie zastanowisz się, ile kosztują. Zawsze więc zastanów
się dwa razy, gdy kupujesz jakiś produkt, który jest umieszczony w pobliżu kasy.
Wybieraj produkty z tyłu półek
Najbardziej z przodu półek zwykle porozkładany jest towar z najkrótszym okresem ważności.
Zawsze wiec wybieraj produkty z końca półki, mają one dłuższy termin ważności, więc są
świeższe.
Uważnie przeczytaj ulotki
Badania rynku potwierdzają, że duża część konsumentów opiera swoje zakupy na
cotygodniowych gazetkach promocyjnych, jakie dostarczane są do skrzynek pocztowych.
Sama wzmianka o produkcie w ulotce może zwiększyć jego sprzedaż aż o 500%, nawet bez
obniżania ceny. Uważnie czytaj ulotki To, że jakiś produkt znalazł się w ofercie tygodnia nie
oznacza, że jest w promocji.
Trening budżetowy 30
Uważaj na podstępy
Często w supermarketach zdarzają się oferty typu kup 5 opakowań zapłacisz tylko 5 zł.
Przynajmniej w połowie przypadków nie oznacza to, że jedno opakowanie kosztuje więcej,
niż 1zł. Zwracaj uwagę na takie podstępy. Market rozgłasza taką „promocje”, żebyś kupił
dużą ilość danego towaru. Zawsze zanim kupisz kilka sztuk w „promocyjnej” cenie, zwróć
uwagę, ile wynosi cena jednej sztuki i czy na pewno jest to jakaś promocja.
Dokładnie rozglądnij się po sklepie
Ten sam produkt może być sprzedawany w kilku miejscach w jednym sklepie.
Np. w niektórych marketach ser żółty możesz kupić na stoisku z nabiałem za 20 zł za kg. Ten
sam ser znajdziesz obok produktów mlecznych w lodówce za 15 zł za kg. Różnica będzie
tylko w cenie i opakowaniu. Zawsze, więc dobrze się rozejrzyj, zanim wrzucisz coś do
koszyka.
Sprawdzaj rachunek
Supermarkety często celowo wprowadzają nas w błąd. Na półce podana jest cena niższa niż
ta, którą wybija kasa. Właściciele sklepów liczą na to, że nie sprawdzisz rachunku, lub
zrobisz to na tyle późno, że nie będzie ci się chciało złożyć zażalenia.
Kupuj pakowane produkty
W wielu przypadkach okazuje się, że pakowane produkty są tańsze, niż te kupowane na wagę.
Podczas zakupu produktów, które szybko się nie psują, zwróć na to uwagę. Np. 5 kg worek
ziemniaków kosztuje tyle samo, co 2 kg ziemniaków, które sami możemy nałożyć do
reklamówki. Oceń więc swoje potrzeby i zastanów się, czy nie kupić pakowanych produktów.