Post on 26-May-2015
Hipoksja w radioterapii
Tomasz Winiecki
Warszawa, 02.10.2013
Radioterapia
Jedna z podstawowych metod leczenia
nowotworów
Wykorzystuje oddziaływanie
promieniowania jonizującego na tkanki
70%
Radioterapia
samodzielna (np. prostata)
radiochemioterapia (np. głowa i szyja)
uzupełniająca (np. pierś, odbytnica)
Radioterapia
elektrony
fotony 4 – 20 MeV
protony, jony
Radioterapia
Radioliza wody
10-6 sekundy
Radioterapia
Radioterapia
różnica pomiędzy wrażliwością na promieniowanie
jonizujące pomiędzy tkankami prawidłowymi a guzem
Radioterapia
różnica pomiędzy wrażliwością na promieniowanie
jonizujące pomiędzy tkankami prawidłowymi a guzem
Hipoksja – gorsze utlenowanie
Powietrze – 21%
Norma – 5-7%
Hipoksja - <3% (05 – 20 mmHg)
Fizjologia: aktywność fizyczna, starzenie
Patologia: udar, zawał, rana, guz
Hipoksja
Hipoksja
Hipoksja - różnice
% pacjentów
W czasie
W tkankach
Nasilenie hipoksji
Hipoksja
Elektrody wewnątrztkankowe
Badania immunohistochemiczne
PET - mizonidazol
Hipoksja - znaczenie
Większa radiooporność
Większa chemiooporność
Gorsze wyniki chirurgii
Reoksygenacja/repopulacja
Tworzenie naczyń
Przerzuty
Progresja/brak wyleczenia
Hipoksja Prognostic value of tumor oxygenation in 397 head and neck tumors after
primary radiation therapy. An international multi-center study.
Nordsmark M, Bentzen SM, Rudat V, Brizel D, Lartigau E, Stadler P, Becker A, Adam M, Molls M, Dunst J, Terris DJ, Overgaard J. (2005)
Hipoksja Association between tumor hypoxia and malignant progression in advanced
cancer of the uterine cervix.
Hockel M, Schlenger K, Aral B, Mitze M, Schaffer U, Vaupel P. (1996)
Hipoksja Association between tumor hypoxia and malignant progression in advanced
cancer of the uterine cervix.
Hockel M, Schlenger K, Aral B, Mitze M, Schaffer U, Vaupel P. (1996)
Hipoksja - znaczenie
Większa radiooporność
Większa chemiooporność
Gorsze wyniki chirurgii
Reoksygenacja/repopulacja
Tworzenie naczyń
Przerzuty
Progresja/brak wyleczenia
Hipoksja
Hipoksja
Hipoksja - znaczenie
Większa radiooporność
Większa chemiooporność
Gorsze wyniki chirurgii
Reoksygenacja/repopulacja
Tworzenie naczyń
Przerzuty
Progresja/brak wyleczenia
Hipoksja - modyfikacja
modyfikacja zawartości O2 we
wdychanym powietrzu
modyfikacja poziomu
hemoglobiny
radiouwrażliwiacze
ograniczenie wpływu O2
Hipoksja - modyfikacja
modyfikacja zawartości O2 we
wdychanym powietrzu
modyfikacja poziomu
hemoglobiny
radiouwrażliwiacze
ograniczenie wpływu O2
Hipoksja
Komora
hiperbaryczna
1 – 4 atm.
Hipoksja
MRC 1, trial (1979)
MRC 3, trial (1977)
Evans 2 (1975)
Shigamats (1973)
Chang (1973)
Tobin (1971)
Evans 1 (1970)
Van der Brenk (1968)
Hipoksja Hyperbaric oxygen and radiotherapy: a Medical Research Council trial in carcinoma of the cervix.
Watson ER, Halnan KE, Dische S, Saunders MI, Cade IS, McEwen JB, Wiernik G, Perrins DJ, Sutherland I. (1978)
Hipoksja
19 badań
2286 pacjentów: 1103 – HBO, 1153 - kontrola
H&N
śmiertelność po 1 i 5 latach
wznowa po 1 i 5 latach
kontrola miejscowa
wpływ dawki frakcyjnej na efekt
odczyny popromienne
napady padaczkowe
Hyperbaric oxygenation for tumour sensitisation to radiotherapy.
Bennett MH, Feldmeier J, Smee R, Milross C. (2012)
Hipoksja – carbogen
Carbogen – mieszanka O2 i CO
2
1,5% - 50% CO2
Reakcja na wzrost poziomu CO2
Hipoksja – carbogen Accelerated radiotherapy with carbogen and nicotinamide for laryngeal cancer: results of a phase III randomized trial.
Janssens GO, Rademakers SE, Terhaard CH, Doornaert PA, Bijl HP, van den Ende P, Chin A, Marres
HA, de Bree R, van der Kogel AJ, Hoogsteen IJ, Bussink J, Span PN, Kaanders JH. (2012)
Hipoksja – carbogen ARCON: accelerated radiotherapy with carbogen and nicotinamide in head and neck squamous cell carcinomas. The experience of the Co-operative group of radiotherapy of the european organization for research and treatment of cancer (EORTC).
Bernier J, Denekamp J, Rojas A, Minatel E, Horiot J, Hamers H, Antognoni P, Dahl O, Richaud P, van
Glabbeke M, Piérart M. (2000)
Brak różnic w odpowiedzi na leczenie
Jednakowa toksyczność
Selekcja pacjentów?
Nikotynamid – dolegliwości żołądkowo-
jelitowe
Hipoksja – carbogen Radiotherapy with concurrent carbogen and nicotinamide in bladder carcinoma.
Hoskin PJ, Rojas AM, Bentzen SM, Saunders MI. (2010)
Hipoksja - modyfikacja
modyfikacja zawartości O2 we
wdychanym powietrzu
modyfikacja poziomu
hemoglobiny
radiouwrażliwiacze
ograniczenie wpływu O2
Hipoksja - hemoglobina
Niedokrwistość
Niedożywienie
Krwawienie
Hipoksja – hemoglobina Preradiotherapy Hemoglobin Level but not Microvessel Density Predicts
Locoregional Control and Survival in Laryngeal Cancer Treated with Primary
Radical Radiotherapy
Hedda Haugen, Bengt Magnusson, Marie Svensson, Claes Mercke
Clin Cancer Res December 1, 2004 10; 7941
Hipoksja - hemoglobina
niższa hemoglobina – gorsze rokowanie
transfuzja przed lub w trakcie leczenia
podnosi poziom hemoglobiny
tranfuzja nie poprawiła wyników (LRC i
OS) u pacjentów z nowotworami H&N
Does transfusion improve the outcome for HNSCC patients treated with radiotherapy? - results from the randomized DAHANCA 5 and 7 trials.
Hoff CM, Lassen P, Eriksen JG, Hansen HS, Specht L, Overgaard M, Grau C, Johansen J, Bentzen J, Andersen L, Evensen JF, Overgaard J. (2011)
Hipoksja - erytropoetyna
Czynnik wzrostu erytrocytów
Angiogeneza
Proliferacja mięśni gładkich
Poprawa pamięci
Poprawa nastroju
Hipoksja - erytropoetyna Erythropoietin to treat head and neck cancer patients with anaemia undergoing radiotherapy: randomised, double-blind, placebo-controlled trial.
Henke M, Laszig R, Rübe C, Schäfer U, Haase KD, Schilcher B, Mose S, Beer KT, Burger U, Dougherty C, Frommhold H. (2003)
Hipoksja - modyfikacja
modyfikacja zawartości O2 we
wdychanym powietrzu
modyfikacja poziomu
hemoglobiny
radiouwrażliwiacze
ograniczenie wpływu O2
Hipoksja
Nimorazol
Doranidazol
Mizonidazol
Etanidazol
Pimonidazol
Tirapazamine
Hipoksja
DAHANCA 5 (1986 - 1990)
Hipoksja
DAHANCA 5 (1986 - 1990)
Hipoksja - modyfikacja
modyfikacja zawartości O2 we
wdychanym powietrzu
modyfikacja poziomu
hemoglobiny
radiouwrażliwiacze
ograniczenie wpływu O2
Hipoksja - modyfikacja
Wysokie dawki jednorazowe
Rt „celowana”
Promieniowanie o wysokim LET
Hipoksja - modyfikacja
4805 pt., 32 badania kliniczne
tlen, komora hiperbaryczna, carbogen,
radiouwrażliwiacze
LRC
DSS, OS
toksyczność
Hypoxic modification of radiotherapy in squamous cell carcinoma of the head and neck--a systematic review and meta-analysis.
Overgaard J. (2011)
Hipoksja
Dziękuję za uwagę