TEX/LATEX – przykładowy dokument

Paweł Syty

20 stycznia 2005

1 Wstęp

To jest przykładowy, dość rozbudowany dokument w LATEX-u. Wprowadzono w nim po-

dział na rozdziały, na końcu dołączono spisy treści, rysunków, tabel oraz literatury. Dodat-

kowo, drukowany jest tytuł i autor dokumentu oraz data jego utworzenia.

Rozdział 2 omawia polonizację LATEX-a. W rozdziale 3 mamy małą próbkę tego, w czym

TEX jest bezkonkurencyjny – składaniu wzorów matematycznych. Rozdział 4 demonstruje

tworzenie tabel i wypunktowań oraz wstawianie rysunków postscriptowych do dokumentów.

W rozdziale 5 omówione zostały najczęściej używane kroje czcionek oraz ich rozmiary. Ostatni

rozdział omawia tworzenie plików PDF. Na końcu dokumentu załączono spis tabel i rysunków

zamieszczonych w dokumencie, spis wykorzystanej literatury oraz – rzecz jasna – spis treści.

2 Polonizacja LATEX-a

Dzięki dołączeniu pakietu polski1, możemy w dokumencie używać polskich znaków diakry-

tycznych. Pakiet ten dodatkowo spolszcza nazwy części składowych dokumentu (np. mamy

Spis treści zamiast Contents, Literaturę zamiast Bibliography, polskie nazwy dni i miesięcy

itp.). Ponadto, wprowadza on inne drobne usprawnienia, np. nazwy funkcji trygonometrycz-

nych będą zapisywane zgodnie z polską tradycją (np. tg a nie tan na zapis tangensa).

Przy tworzeniu większych dokumentów polskojęzycznych, dobrym rozwiązaniem jest sto-

sowanie zamiast jednej ze standardowych klas (które siłą rzeczy stosują anglo-amerykańskie

wzorce), klas, które stosują do dokumentu polskie zasady i zwyczaje typograficzne. Takimi

„polskimi” klasami są np. klasy mwart, mwrep oraz mwbk — odpowiedniki klas article, report

oraz book.1Pełna nazwa pakietu polonizacyjnego to PLaTeX.

1

3 Trochę matematyki

Twierdzenie 1 (Twierdzenie Pitagorasa, źródło: [1])

Jeżeli a i b są długościami przyprostokątnych trójkąta prostokątnego, zaś c – długością jego

przeciwprostokątnej, to zachodzi związek: a2 + b2 = c2.

Iloczyn wektorowy wektorów ~a i ~b wyraża się następującym wyznacznikiem

~a×~b =

∣∣∣∣∣∣∣∣∣

~̂i ~̂j ~̂k

a1 a2 a3

b1 b2 b3

∣∣∣∣∣∣∣∣∣;

ponadto, zachodzi

(~a×~b

)i

=3∑j=1k=1

εijkajbk, εijk = −εjik = εjki = . . .︸ ︷︷ ︸Tensor Levi-Civity

Z kolei, iloczyn skalarny wektorów wyliczamy ze wzoru

~a ·~b =3∑

i=1

aibi.

Wzór na długość krzywej y = y(x) na odcinku [x1, x2] ma postać (patrz [2])

I[y(x)] =∫ x2

x1

√1 + y′(x)2dx. (1)

Wyrażenie po prawej stronie wzoru (1) jest tzw. funkcjonałem, ponieważ jego argumentami

są funkcje.

Równania Eulera dla bryły sztywnej (w układzie odniesienia związanym z bryłą) mają

postać:

I1ω̇1 = (I2 − I3)ω2ω3 +D1

I2ω̇2 = (I3 − I1)ω1ω3 +D2 (2)

I3ω̇3 = (I1 − I2)ω1ω2 +D3

W powyższym układzie równań, Ii oznacza moment bezwładności bryły względem i-tej osi,

ωi to i-ta składowa prędkości kątowej bryły, zaś Di jest momentem siły obracającym bryłę

wokół i-tej osi.

Funkcję Delta Kroneckera definiujemy następująco:

δmn =

1 dla m = n

0 dla m 6= n.

2

4 Tabele, wypunktowania, rysunki

4.1 Tabele

Poniżej dwie przykładowe tabele.

Program cena netto cena brutto jakość obsługa

Microsoft Word 700 zł 854 zł taka sobie łatwa

Adobe Pagemaker 3000 zł 3660 zł może być dość trudna

TEX/LATEX zupełnie za darmo. . . to chyba widać? trudna → łatwa

Tabela 1: Zestawienie popularnych programów do składu tekstów

Funkcja Argument (ϕ)

0◦ π6 = 30◦ π

4 = 45◦ π3 = 60◦ π

2 = 90◦

sin(ϕ) 0 12

√2

2

√3

2 1

cos(ϕ) 1√

32

√2

212 0

tg(ϕ) 0√

33 1

√3 -

ctg(ϕ) -√

3 1√

33 0

Tabela 2: Wartości funkcji trygonometrycznych dla wybranych kątów

4.2 Wypunktowania

Języki programowania dzielimy na:

• imperatywne

– program składa się ze zmiennych oraz modyfikujących je operacji, z jawnie okre-

ślonym przepływem sterowania

– przykłady: C, Pascal

• obiektowe

• funkcyjne

• logiczne

• inne

3

4.3 Rysunki

-1 1 2 3 4 5 6

-40

-20

20

40

Rysunek 1: Wykres funkcji y(x) = x(x−1)(x−3)(x−6) oraz prostej stycznej do niej w dwóch

różnych punktach

01

2

3

40

1

2

3

4

-1-0.5

00.51

01

2

3

Rysunek 2: Trójwymiarowy wykres funkcji z(x, y) = sin xy

Rysunki 1 oraz 2 zostały wykonane przy użyciu programu Mathematica i zapisane w for-

macie Encapsulated Postscript (EPS).

5 Czcionki i stopień pisma

Co prawda nie należy przesadzać z używaniem zbyt wielu krojów oraz stopni pisma w jed-

nym dokumencie, niemniej jednak możliwość ich zmiany jest czasami przydatna. Wskazane

jest jednak nie zmieniać ich bezpośrednio. Warto w zamian zdefiniować dodatkowe polece-

nie odnoszące się do całej grupy elementów, które chcemy wyróżnić i w dokumencie użyć

tego nowego polecenia. Dzięki takiemu podejściu zachowujemy oddzielenie formy od treści

dokumentu, co jest podstawową ideą LATEX-a.

4

Poniżej przedstawione są podstawowe kroje i odmiany czcionek:

krój/odmiana polecenie

krój szeryfowy \textrm{ . . . }krój bezszeryfowy \textsf{ . . . }grotesk \texttt{ . . . }pismo jasne \textmd{ . . . }pismo grube \textbf{ . . . }odmiana prosta \textup{ . . . }odmiana pochyła \textsl{ . . . }kursywa \textit{ . . . }kapitaliki \textsc{ . . . }głowna czcionka dokumentu \textnormal{ . . . }

Stopnie pisma (efekt końcowy oczywiście zależny jest od wyboru podstawowego stopnia

pisma w preambule):

rozmiar polecenie

największy {\Huge . . . }ogromny {\huge . . . }bardzo duży {\LARGE . . . }większy {\Large . . . }duży {\large . . . }normalny {\normalsize . . . }mały {\small . . . }mniejszy {\footnotesize . . . }bardzo mały {\scriptsize . . . }mikroskopijny {\tiny . . . }

6 Tworzenie plików PDF

Do tworzenia popularnych plików PDF (Adobe Portable Document Format) służy program

pdflatex. Uruchamia się go analogicznie jak LATEX-a, ale w wyniku, zamiast pliku DVI, otrzy-

mujemy PDF. Niestety, metoda ta nie pozwala na dołączanie rysunków postscriptowych (PS,

EPS) do dokumentu. Najprostszą metodą otrzymania pliku PDF z rysunkami jest wykorzysta-

nie darmowego narzędzia dvipdfm, konwertującego pliki DVI na PDF. Alternatywnie, można

programem dvips przekonwertować plik DVI na Postscript (PS) i z niego utworzyć PDF-a za

5

pomocą np. Adobe Acrobata/Distillera. Można też użyć programu emulującego drukarkę PDF-

ową i „wydrukować” na niej plik DVI lub PS, otrzymując plik PDF. Taką wirtualną PDF-ową

drukarką jest np. darmowy QPrinter.

Spis tabel

1 Zestawienie popularnych programów do składu tekstów . . . . . . . . . . . . . 3

2 Wartości funkcji trygonometrycznych dla wybranych kątów . . . . . . . . . . . 3

Spis rysunków

1 Dwuwymiarowy wykres funkcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2 Trójwymiarowy wykres funkcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Literatura

[1] Pitagoras Dzieła, Ateny, 400 PNE

[2] W. Krysicki, W. Włodarski Analiza matematyczna w zadaniach, Warszawa, PWN, 1993

Spis treści

1 Wstęp 1

2 Polonizacja LATEX-a 1

3 Trochę matematyki 2

4 Tabele, wypunktowania, rysunki 3

4.1 Tabele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

4.2 Wypunktowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

4.3 Rysunki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

5 Czcionki i stopień pisma 4

6 Tworzenie plików PDF 5

6