think tank ATMOTERM

seminarium pakietowe

Nowa polityka środowiskowa 2014-2020 - Circular Economy NOWE TRENDY - NOWE MOŻLIWOŚCI - NOWE WYZWANIA

14 października Warszawa

Plan seminarium

• Definicje, pojęcia, filozofia

• Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

• Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych (nowe usługi i produkty)

• Krajowy Plan Zapobiegania Powstawaniu Odpadów a idea gospodarki cyrkulacyjnej

Definicje, pojęcia, filozofia

• Gospodarka o obiegu zamkniętym

• Gospodarka pętli zamkniętej

• Gospodarka cyrkulacyjna

• Gospodarka obiegowa

• Zasobooszczędna gospodarka

• Niskoemisyjna gospodarka obiegowa

• „Od kołyski do kołyski”

Definicje, pojęcia, filozofia

Gospodarka cyrkulacyjna

• zawężenie pojęcia zielonej gospodarki do jej fizycznych i materialnych aspektów (surowców, materiałów, paliw, wody, biomasy itp.)

• koncentruje się na recyklingu, ograniczeniu zużycia, ponownym użyciu oraz wykorzystaniu odpadów jako zasobów

Definicje, pojęcia, filozofia Model liniowy Model o obiegu zamkniętym

Surowce

Produkcja

Konsumpcja

Odpady

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Źródło: Komisja Europejska

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Komunikat ramowy KE:

Ku gospodarce o obiegu zamkniętym:

program "zero odpadów" dla Europy.

Bruksela, dnia 2.7.2014 r. [COM(2014) 398]

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Wniosek: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniająca dyrektywy:

• 2008/98/WE w sprawie odpadów,

• 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych,

• 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów,

• 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji,

• 2006/66/WE w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów i

• 2012/19/UE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego

• Bruksela, dnia 2.7.2014 r. [COM(2014) 397]

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej Pakiet propozycji KE (07.2014 r.):

70% odpadów komunalnych poddane recyklingowi i przygotowanie do ponownego użycia - do roku 2030;

80% odpadów opakowaniowych - do roku 2030 (60 % do roku 2020 i 70 % do roku 2025) poddane recyklingowi i przygotowanie do ponownego użycia, w tym cele dla konkretnych materiałów;

zakaz składowania odpadów nadających się do recyklingu oraz innych ulegających biodegradacji - od 2025 r., dążenie do praktycznego wyeliminowania składowania do roku 2030*

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Źródło: Komisja Europejska

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Źródło: Komisja Europejska

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Komunikaty towarzyszące: 1. Możliwości efektywnego wykorzystania zasobów w

sektorze budowlanym Bruksela, dnia 1.7.2014 r. [COM(2014) 445]

2. Inicjatywa w zakresie zielonego zatrudnienia: pełne wykorzystanie potencjału zielonej gospodarki pod względem tworzenia miejsc pracy

Bruksela, dnia 2.7.2014 r. [COM(2014) 446]

3. Plan działań ekonomicznych dla MŚP: Umożliwienie MŚP przekształcenia wyzwań związanych z ochroną środowiska w możliwości biznesowe

Bruksela, dnia 2.7.2014 r. [COM(2014) 440]

Konsumpcja

Go

spo

dar

ka

wsp

ółd

zie

len

ia

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

F Advancing local circular economies by moving to zero waste Françoise Bonnet, ACR+ Secretary General (Prezentacja Green Week 2014)

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

F Advancing local circular economies by moving to zero waste Françoise Bonnet, ACR+ Secretary General (Prezentacja Green Week 2014)

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej

„Circular economy – saving resources, creating jobs”

zapobieganie utracie cennych materiałów;

zmniejszenie uzależnienia od niepewnych dostaw => wzrost odporności i konkurencyjności gospodarki;

tworzenie nowych „zielonych” miejsc pracy;

nowe modele biznesowe, nowe możliwości rynkowe

redukcję emisji gazów cieplarnianych i oddziaływania na środowisko

Źródło: Komisja Europejska – COM(2014)398

Koncepcja gospodarki cyrkulacyjnej Wskaźniki i cele dla zasobooszczędności

produktywność zasobów = PKB / zużycie surowców

Raw material consumption, EU-27, 2012

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

Przeciętny czas życia telefonu komórkowego w USA: 18 miesięcy

Źródło: K. Wiens, IFIXIT ( prezentacja Green Week 2014)

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

• Konieczność przedłużenia czasu życia produktów w branży elektronicznej:

• rozwój punktów naprawczych

• właściwe projektowanie urządzeń,

• dostępność części zamiennych,

• otwarty dostęp do dokumentacji i instrukcji serwisowych

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

IFIXIT - eksperci z USA, społeczność ‘serwisantów’:

• Prowadzą m.in. ranking ‘naprawialności’ smartfonów – oceniają na podstawie własnych badań podatność tych urządzeń na naprawianie w skali 1-10

• Przygotowują niezależne instrukcje naprawy urządzeń

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

Zapotrzebowanie na katalizatory w Europie

Źródło: E. Lox, UMICORE (prezentacja Green Week 2014)

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

• Kluczowe zagadnienie dla branży: odzysk metali ‘rzadkich’

Źródło: E. Lox, UMICORE (prezentacja Green Week 2014)

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

Dążenie do całkowitego odzysku metali:

• Firma UMICORE – lider w branży katalizatorów w Europie – większość surowców do produkcji pochodzi z odzysku/recyklingu

• Nowy zakład recyklingu w Belgii – dowód na to, że polityka w zakresie jakości powietrza i gospodarki cyrkulacyjnej tworzy nowe miejsca pracy

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

• Hoboken - Belgia

Źródło: E. Lox, UMICORE (prezentacja Green Week 2014)

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

Łańcuch pomiotów gospodarczych

Źródło: E. Lox, UMICORE (prezentacja Green Week 2014)

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

• Procter & Gamble – zaoszczędził ok. 1 mld $

– 45 fabryk koncernu ma status ‘zero waste going to landfill’

– 5 fabryk w Polsce

• Henkel – ‘więcej za mniej’

– cel długoterminowy: 3x wzrost efektywności produkcji

– ograniczenie zużycia wody, energii, wytwarzania odpadów (2010-2015 15%)

– działania w całym łańcuchu wartości

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

Recykling metali:

• ograniczenie ryzyka dostaw surowców

• ograniczenie kosztów wydobycia, transportu, negatywnego wpływu na środowisko

• mniejsze zużycie energii w porównaniu do produkcji pierwotnego metalu(Al – 95%, Cu-85%) = ograniczenie emisji CO2

Przykłady rozwiązań technologicznych i organizacyjnych

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

Zapobieganie powstawaniu odpadów

• środki zastosowane w odniesieniu do produktu, materiału lub substancji, zanim staną się one odpadami, zmniejszające:

• ilość odpadów, w tym również przez ponowne użycie lub wydłużenie okresu dalszego używania produktu,

• negatywne oddziaływanie wytworzonych odpadów na środowisko i zdrowie ludzi,

• zawartość substancji szkodliwych w produkcie i materiale.

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

European Commission, Directorate-General Environment, Preparing Waste Prevention Programme, Guidance document, October 2012, za ADEME 2008

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

1 800

1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Wzrost gospodarczy (PKB) a ilość wytwarzanych odpadów

odpady wytwarzane, mln. Mg PKB, mld zł w cenach bieżących

PKB, mld zł w cenach stałych 2000 r.=100%

Źródło: KPZPO (wg danych GUS)

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

0,454 0,203

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

Bu

łgar

ia

Ru

mu

nia

Esto

nia

Fin

lan

dia

Pols

ka

Szw

ecja

Gre

cja

Luxe

mb

urg

Port

uga

lia

Ho

lan

dia

EU (

28

)

Mal

ta

Litw

a

Fran

cja

Bel

gia

Węg

ry

Cze

chy

UK

Nie

mcy

Sło

wen

ia

Sło

wac

ja

Cyp

r

His

zpan

ia

Irla

nd

ia

Au

stri

a

Wło

chy

Dan

ia

Łotw

a

Ch

orw

acja

Mg

/ 1

00

0 E

UR

O

Ilość wytwarzanych odpadów w stosunku do PKB

2004

2006

2008

2010

Źródło: Eurostat

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

UK

Ho

lan

dia

Fran

cja

Nie

mcy

Bel

gia

Dan

ia

EU 2

7

Gre

cja

Port

uga

lia

Węg

ry

Ch

orw

acja

Sło

wac

ja

Esto

nia

Łotw

a

Bu

łgar

ia

EUR

O/k

g su

row

ców

Produktywność zasobów w 2011, Euro/kg surowców

Źródło: Eurostat

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

Źródło: KPZPO

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

Cele ilościowe w odniesieniu do ogólnej masy

wytwarzanych odpadów:

• utrzymanie wzrostu gospodarczego przy całkowitej masie wytwarzanych odpadów na stałym poziomie,

wskaźnik: masa odpadów wytwarzanych w Polsce [Mg/rok] według danych GUS

• ograniczenie obciążenia PKB odpadami,

wskaźnik: masa wytwarzanych odpadów w Polsce w odniesieniu do PKB [kg /Euro PKB]

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

Cele ilościowe w odniesieniu do priorytetowych strumieni

odpadów

• wydobywcze

• Odpady z procesów termicznych

• Odpady niebezpieczne

• Odpady komunalne

• Odpady opakowaniowe

• Odpady żywności

• ZSEE

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

Cele jakościowe

• W odniesieniu do produktów i produkcji: ograniczanie oddziaływania na środowisko na etapie wydobycia surowców produkcji i surowców, logistyki konsumpcji, ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia stosowania szkodliwych substancji.

KPZPO a idea gospodarki cyrkulacyjnej

Przegląd KPZPO przez EEA => opracowanie inicjatyw propagujących dobre praktyki w obszarze ZPO w UE

„The circular economy will be the great innovation challenge of the next decades”

Janez Potočnik Europejski Komisarz ds. Środowiska

Dziękujemy za uwagę:

Iwona Rackiewicz Marek Rosicki

Biuro think tanku Warszawa, ul. Hoża 66/68; Lokal 317 tel./fax: 22 827 18 75; warszawa@atmoterm.pl ATMOTERM S.A. Opole, ul. Łangowskiego 4 www.atmoterm.pl

think tank ATMOTERM