Cykl wykładów i wycieczek„Świat zwierząt doliny Wisły”

Ryby i bezkręgowce doliny Wisły

Jerzy Romanowski

RybaWodny kręgowiec ze skrzelami w dorosłej postaci, oraz ewentualnie kończynami w postaci płetw. (Nelson 1994)

Słabo poznane:

- wędkarze,

- doniesienia prasowe,

- ostatnie badania: 1997 r.

- (Backiel, Wiśniewolski i in. 2000)

Ryby Wisły Warszawskiej

fot. J. Badełek

25 gatunków

- Sum (podłoże z roślinnością),

- ryby fitofilne: karaś, szczupak, wzdręga, koza,

- Sandacz (prymitywne gniazdo wśród roślin),

- Ciernik (gniazdo z roślin),

- ryby litofilne: boleń, brzana, kleń,

- ryby psammofilne: kiełb, śliz,

- ryby pelagofilne: miętus.

Ryby Wisły Warszawskiej

(Backiel, Wiśniewolski i in. 2000)

Inne gatunki (niewybredne):

Ukleja

Płoć

Okoń

Jelec

Leszcz

Krąp

Karp

Karaś srebrzysty

Trawianka

Ryby Wisły Warszawskiej

Ciernik

Samiec buduje gniazdo i chroni ikrę do wylęgu.

Opieka nad genami

Troskliwy tata

Miętus

- ryba przydenna,- czysta woda,- rzeki i potoki z żwirowym dnem,- drapieżnik,- tarło zimą (woda 2-4oC),- do 3kg.

Lota lota

Inwazyjne gatunki ryb w Polsce

http://www.iop.krakow.pl/gatunkiobce

Karaś srebrzystyCarassius auratus gibelio

• pierwotny areał: Azja• inwazja: od lat 40-tych XX w.• ekspansja: w wyniku rozrodu, dziś

występuje powszechnie,• najliczniejszy obcy gatunek ryb,• konkurent,• wyjada ikrę rodzimych gat i zakłóca

ich rozród,• przenosiciel pasożytów,

TrawiankaPerccottus glenii Dybowski, 1877

• pierwotny areał: Azja, dolny Amur,• inwazja: od 1916 r. z ok. St. Petersburga,• Polska: pierwsze stwierdzenie w starorzeczu

Wisły k. Dęblina,• wysokie tempo ekspansji: w dolinie Wisły do

100 km/rok,• drapieżnik,• wyjada ikrę rodzimych gat ryb i płazów,• zagraża populacjom ryb i np. traszek.

traszka grzebieniasta

Babka byczaNeogobius melanostomus

• reliktowy gatunek ponto-kaspijski + Morze Marmara,

• pierwotny areał: zatoki i dopływy mórz Czarnego, Azowskiego i Kaspijskiego,

• inwazja w Bałtyku: rozprzestrzenienie z wodami balastowymi,

• w Polsce od 1990r. – port Hel,• wnika do ujściowych odcinków rzek, m.in.

Wisły,• silna konkurencja dla rodzimych gatunków,• konsument omułków,• przenosiciel pasożytów.

Zapora Włocławek - widok elektrowni od strony wody dolnej.

Zapora we Włocławku przerwała wędrówki ryb łososiowatych.

Wydry, a ryby w Wiśle?

Podstawę pokarmu wydr stanowią ryby.

Bytowanie wydr w Warszawskiej Wiśle jest możliwe dzięki obecności bazy pokarmowej, czyli ryb.

Poznanie diety wydr pozwoli lepiej poznać faunę ryb w Wiśle.

Dieta wydr

Badania:• 6 rzek we wschodniej Polsce,• analiza zawartości 4040 odchodów.

Brzeziński, Romanowski, Kopczyński, Kurowicka 2006

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

n=235 n=99 n=302 n=102

WINTER SPRING SUMMER AUTUMN

Seasons

Per

cent

age

occu

rran

ce

Other prey

Gudgeon

Roach

Pike

Perch

Burbot

Mud loach

Amphibians

Crayfish

Biebrza

Brzeziński, Romanowski, Kopczyński, Kurowicka 2006

Dwernik

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

n=25 n=74 n=49 n=66

WINTER SPRING SUMMER AUTUMN

Seasons

Pe

rce

nta

ge

occ

urr

an

ce

Other prey

Grayling

Brown trout

Common loach

Bullhead

Amphibians

Brzeziński, Romanowski, Kopczyński, Kurowicka 2006

Wielkość ryb zjadanych przez wydry

Długość ryb zjadanych przez wydry

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Tanew San CzarnaHańcza

upper Biebrza low er Biebrza

539 items 958 items 633 items 396 items 867 items

Perc

enta

ge 31-40 cm

21-30 cm

11-20 cm

1-10 cm

Brzeziński i in. 2006

Dieta wydr w Wiśle?

Początek badań - praca dyplomowa.

Głównie ryby (plus raki, kaczki i żaby): - Sandacz - Jelec - Okoń - Świnka - Koza

Koza złotawa Cobitis aurata

Słabo poznane: bezkręgowce

Liczne rzadkie i zagrożone ważki, motyle, chrząszcze, pająki i inne, związane z środowiskami leśnymi, otwartymi, a także piaszczystymi wydmami.

Paź królowej, gąsienica. fot. J. Romanowski

„Rzadkie” gatunki:

Pachnica dębowa

fot. J. Romanowski

Ćmy...

fot. J. Romanowski

Ważki

Świtezianka Gadziogłówka zwyczajna

fot. J. Romanowski

Chrząszcze...

Wonnica Kruszczyca złotawka

fot. J. Romanowskifot. A. Węgrzynowicz

Motyle ...

Rusałka pawik fot. J. Romanowski