Ekspertyza

„Handel zagraniczny oraz bezpośrednie

inwestycje zagraniczne w województwie

podkarpackim w latach 2010-2013”

Rzeszów, 24-26 września 2014 r.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ekspertyza „Handel zagraniczny oraz bezpośrednie inwestycje zagraniczne

w województwie podkarpackim w latach 2010-2013” została opracowane na

zlecenie Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego funkcjonującego

w strukturze Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Podkarpackiego przez Zachodniopomorską Pracownię Badawczą.

• Konsultacja naukowa oraz opracowanie prognozy handlu zagranicznego:

• prof. nadzw. dr hab. Bogusław Ślusarczyk

• dr Władysława Jastrzębska

• dr inż. Jerzy Słowik

• Dane zgromadzone na potrzeby badania oraz niniejszej prezentacji zostały

pozyskane m. in. z Izby Celnej w Warszawie, GUS oraz US w Rzeszowie.

Wartość eksportu i importu województwa podkarpackiego

na tle pozostałych województw w 2013 r.

192 435

61 615

51 335

61 777

57 142

33 478

27 620

15 274

13 607

13 949

10 364

7 385

6 713

8 766

5 860

4 168

100 327

88 992

68 847

66 775

45 097

31 505

22 048

19 311

18 484

20 554

16 810

11 697

10 156

9 751

7 694

7 277

0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000

mazowieckie

śląskie

dolnośląskie

wielkopolskie

pomorskie

małopolskie

łódzkie

kujawsko-pomorskie

zachodniopomorskie

PODKARPACKIE

lubuskie

warmińsko-mazurskie

lubelskie

opolskie

podlaskie

świętokrzyskie

Wartość eksportu (mln zł) Wartość importu (mln zł)

Udział województwa podkarpackiego w krajowym

eksporcie i imporcie w 2013 r.

33,7

10,8

9

10,8

10

5,9

4,8

2,7

2,4

2,4

1,8

1,3

1,2

1,5

1

0,7

15,7

14

10,8

10,5

7,1

4,9

3,5

3

2,9

3,2

2,6

1,8

1,6

1,5

1,2

1,1

0 5 10 15 20 25 30 35 40

mazowieckie

śląskie

dolnośląskie

wielkopolskie

pomorskie

małopolskie

łódzkie

kujawsko-pomorskie

zachodniopomorskie

PODKARPACKIE

lubuskie

warmińsko-mazurskie

lubelskie

opolskie

podlaskie

świętokrzyskie

Eksport - udział % Import - udział %

Import i eksport per capita województwa

podkarpackiego na tle pozostałych województw

w 2013 r. (zł)

Liczba podmiotów z kapitałem zagranicznym

w województwie podkarpackim na tle kraju

i pozostałych regionów w 2012 r.4312

1251

1222

1144

677

618

567

526

320

278

219

189

150

106

87

74

3292

1167

1157

1015

629

595

580

515

354

288

254

191

174

112

89

82

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

Liczba podmiotów - import Liczba podmiotów - eksport

POLSKA

Import Eksport

liczba podmiotów liczba podmiotów

11740 10494

PODKARPACKIE 189 191

Udział eksporterów oraz importerów w ogólnej

liczbie podmiotów gospodarki narodowej

w województwie podkarpackim na tle pozostałych

województw w 2013 r.

Udział województwa podkarpackiego

w eksporcie do poszczególnych krajów UE w 2013 r.

Udział województwa

podkarpackiego

w krajowym eksporcie

poszczególnych grup

towarów w 2013 r.

(% krajowego eksportu)

Struktura geograficzna

podkarpackiego eksportu

w latach 2010-2013

Najważniejsze kierunki podkarpackiego

eksportu w roku 2013*

L.p. Kraje Wartość (zł) Udział %

1 Niemcy 4 780 085 584 23,6

2 Stany Zjednoczone Ameryki 3 892 501 031 18,9

3 Ukraina 1 198 208 841 5,8

4 Kanada 980 860 162 4,8

5 Francja 911 456 671 4,4

6 Wielka Brytania 1 060 095 162 5,2

7 Rosja 834 624 593 4,0

8 Republika Czeska 659 183 917 3,2

9 Słowacja 607 053 569 3,0

10 Włochy 480 466 649 2,3

11 Belgia 446 323 774 2,2

12 Węgry 413 286 517 2,0

13 Hiszpania 509 997 457 2,5

14 Austria 361 057 020 1,8

15 Rumunia 301 427 908 1,5

16 Holandia 304 358 889 1,5

17 Szwecja 260 140 489 1,3

18 Białoruś 317 928 734 1,6

*uwzględniono tylko kraje których udział w wartości podkarpackiego eksportu przekracza 1%

Niemcy

Stany Zjednoczone

Ameryki

UkrainaKanada

Francja

Wielka Brytania

Rosja

Republika Czeska

Słowacja

Włochy

Belgia

Węgry

HiszpaniaAustria

RumuniaHolandia

Szwecja

Białoruś

Liczba krajów do których podkarpackie

eksportowało towary:

Województwo podkarpackie eksportowało towary do wielu krajów światai co roku widoczna była ekspansja w tym zakresie, gdyż ich liczbasystematycznie rosła:

2010 r. – 148

2011 r. - 155

2012 r. - 159

2013 r. - 162

Perspektywiczne branże dla eksportu

województwa podkarpackiego:

• Przemysł rolno-spożywczy i rolnictwo ekologiczne:

W 2007 r. - podkarpackie – 13 ekoprzetwórni

mazowieckie – 42

lubelskie – 28

wielkopolskie – 24

zachodniopomorskie – 14

• Przemysł lotniczy:

Wartość produktów z grupy statki powietrzne, statki kosmiczne i ich części –z powyżej 500 mln zł w roku 2010, do ponad 1,1 mld zł w roku 2013.

Dolina Lotnicza – jedyny polski klaster, który spełnia wszystkie wymagania, aby byćuznanym za klaster o światowej klasie, reprezentujący nowoczesny przemysł lotniczy.

• Przemysł maszynowy:

Spółka Zelmer – w 2013 r. eksport produktów typu maszyny i urządzenie elektryczne,osiągnął wartość ponad 800 mln zł.

• Grupa: meble, pościel, materace…

• wzrost wartości eksportu z 676 mln zł w roku 2010 do prawie 756 mln zł w roku

2013. Polska jest czwartym na świecie eksporterem mebli (po Chinach, Niemczech

i Włoszech)

• Nowy Styl z siedzibą w Krośnie - produkty firmy eksportowane są do ponad 60

krajów świata, a dzięki pracy kilku tysięcy pracowników w halach o powierzchni

210 000 m2 corocznie produkowanych jest ponad 8 mln. krzeseł i mebli

• udział województwa podkarpackiego w krajowym eksporcie towarów z drewna

wynosił w 2012 r. 5,31% wartości eksportu produktów z tej grupy w skali kraju

(wzrost od prawie 500 mln zł w roku 2010 do ponad 600 mln zł w 2013)

Eksport do krajów kluczowych dla

województwa podkarpackiego (VIII 2014 r.)

• Niemcy 3,0% podkarpackie

• Stany Zjednoczone 25,5% podkarpackie

18,3% pomorskie

10,2% mazowieckie

udział 1-cyfrowy (pozostałe województwa)

• Ukraina 6,6% podkarpackie

24,2% mazowieckie

7,7% śląskie

7,1% wielkopolskie

Ponadto podkarpackie kieruje swój eksport do krajów na całym świecie i w wywozie do

tych najbardziej egzotycznych często dominuje, np. Anguilla (w 2013 eksportowało tam

tylko podkarpackie – 25,7% oraz wielkopolskie – 74,3%) czy Gwinea Równikowa (37,8%

krajowego eksportu w 2013 r.).

EKSPORT – usługi

Usługi IT:

• co 10-ty informatyk w Polsce ukończył studia w Rzeszowie,

• największa firma informatyczna Asseco Poland notowana jest na Giełdzie

Papierów Wartościowych w Warszawie. Wśród 100 największych europejskich

dostawców oprogramowania zajmuje 6. miejsce z przychodami na poziomie

1 002 mln euro.

• z oprogramowania Asseco Poland korzysta ponad połowa polskich banków,

największe firmy ubezpieczeniowe, energetyczne, teleinformatyczne, sektor

zdrowia, administracja publiczna wszystkich szczebli.

• w 2013 r. Asseco Poland obecne było w 40 krajach a wartość sprzedaży

wynosiła 5 898 mln zł.

• przykład działalności eksportowej:

W marcu 2014 r. została podpisana umowa pomiędzy Asseco Poland a rządową

agencją etiopską Information Network Security Agency (INSA). Umowa dotyczy

wspólnej realizacji projektu mającego na celu budowę nowoczesnego rynku

energii w Etiopii. Wartość zawartej umowy wynosi blisko 10 mln USD.

Usługi turystyczne (w latach 2010 - 2013):

• liczba turystów zagranicznych korzystających z noclegów w podkarpackim wzrosłao 140% (z 68 030 – 2010 r. do 95 395 w 2013 r.),

• liczba noclegów udzielonych turystom zagranicznym w podkarpackim wzrosłao 104%,

• 29% wszystkich turystów z zagranicy stanowili obywatele Ukrainy, którymudzielono ¼ wszystkich noclegów,

• kolejną grupę turystów z zagranicy stanowili Niemcy – 15% udzielonych noclegów,

• turyści ze Stanów Zjednoczonych stanowili nieco ponad 6% wszystkich turystówz zagranicy.

Źródło: Archiwum UMWP

IMPORT (podkarpackie 2010-2013)

Państwo Wartość (mln zł) w 2013 Dynamika 2013/2010 (%)

1 Niemcy 2 833 122,5

2 Stany Zjednoczone Ameryki 2 544 186,6

3 Chiny 883 138,9

Najważniejsze źródła importowe:

Udział województwa podkarpackiego w imporcie

poszczególnych grup towarowych w 2013 r.

1 Broń i amunicja; części i akcesoria

2 Drewno i wyroby z drewna; węgiel drzewny; korek i wyroby z korka; wyroby ze słomy, z esperanto i innych materiałów do wyplatania; wyroby koszykarskie i wyroby z wikliny

3 Dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie i antyki

4 Gotowe artykuły spożywcze; napoje bezalkoholowe, alkoholowe i ocet; tytoń i przemysłowe namiastki tytoniu

5

Maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektryczny; części do nich; urządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwięku, urządzenia telewizyjne do rejestracji i odtwarzania

obrazu i dźwięku oraz części i wyposażenie dodatkowe do tych urządzeń

6 Materiały i wyroby włókiennicze

7 Metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych

8

Obuwie, nakrycia głowy, parasole, parasole przeciwsłoneczne, laski, laski z siodełkiem, bicze, szpicruty i ich części; preparowane pióra i wyroby z nich; sztuczne kwiaty;

wyroby z włosów ludzkich

9

Perły naturalne lub hodowlane, kamienie szlachetne lub półszlachetne, metale szlachetne, metale platerowane metalem szlachetnym i wyroby z nich; sztuczna biżuteria,

monety

10 Pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające oraz współdziałające urządzenia transportowe

11

Pozycje towarowe o równowartości <=100 euro lub Towary zaopatrzeniowe dla statków i samolotów - działy Cn 25-26,28-98 lub Towary zaopatrzeniowe dla statków i

samolotów - dział CN 27

12 Produkty mineralne

13 Produkty pochodzenia roślinnego

14 Produkty przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych

15

Przyrządy, narzędzia i aparaty optyczne, fotograficzne, kinematograficzne, pomiarowe, kontrolne, precyzyjne, medyczne i chirurgiczne; zegary ścienne i zegarki naręczne;

instrumenty muzyczne; ich części oraz akcesoria

16

Skóry i skórki surowe, skóry wyprawione, skóry futerkowe i wyroby z nich; wyroby siodlarskie i rymarskie; artykuły podróżne, torby ręczne i podobne pojemniki; artykuły z

wnętrzności zwierzęcych (z wyjątkiem wnętrzności jedwabników)

17 Ścier drzewny lub z innego włóknistego materiału celulozowego; papier lub tektura z odzysku (makulatura i odpady); papier lub tektura oraz wyroby z nich

18 Tłuszcze i oleje pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego oraz produkty ich rozkładu; gotowe tłuszcze jadalne; woski pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego

19 Tworzywa sztuczne i wyroby z nich; kauczuk i wyroby z kauczuku

20 Wyroby różne

21 Wyroby z kamieni, gipsu, cementu, azbestu, miki i podobnych materiałów; wyroby ceramiczne; szkło i wyroby ze szkła

22 Zwierzęta żywe; produkty pochodzenia zwierzęcego

Saldo w handlu zagranicznym województwa

podkarpackiego na tle pozostałych województw

w 2013 r. (mln zł)

Eksport (podkarpackie 2010-2013)

Najczęściej eksportowano do krajów UE:

1) tworzywa sztuczne i wyroby z nich, kauczuk i wyroby z kauczuku (Niemcy – 3,3 mld zł)

2) maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektryczny; części do nich; urządzenia do

rejestracji i odtwarzania dźwięku, urządzenia telewizyjne do rejestracji i odtwarzania

obrazu i dźwięku oraz części i wyposażenie dodatkowe do tych urządzeń (Niemcy – 3,5

mld zł)

3) ex eaquo:

• pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające oraz współdziałające urządzenia

transportowe (Niemcy – 4,6 mld zł)

• metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych (Francja – 594 mln zł)

Import (podkarpackie 2010-2013)

Najczęściej importowano z krajów UE:

1) metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych (Niemcy 1,3 mld zł)

2) tworzywa sztuczne i wyroby z nich; kauczuk i wyroby z kauczuku (Niemcy 2,7 mld zł)

3) maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektryczny; części do nich; urządzenia

do rejestracji i odtwarzania dźwięku, urządzenia telewizyjne do rejestracji

i odtwarzania obrazu i dźwięku oraz części i wyposażenie dodatkowe do tych

urządzeń (Niemcy 2,8 mld zł)

Handel przygraniczny - Ukraina

Polska strefa przygraniczna

z Ukrainą – 1575 miejscowości

w 97 gminach, 19 powiatach.

Na terenie podkarpackiego –

588 miejscowości w 43 gminach,

8 powiatach.

Przejścia graniczne na granicy polsko-ukraińskiej

w województwie podkarpackim

Przejścia graniczne z Ukrainą:

• drogowe: Budomierz, Korczowa, Medyka, Krościenko

• kolejowe: Werchrata, Przemyśl

Długość granicy Polski z Ukrainą w woj. podkarpackim

wynosi 239 km.

Źródło: http://www.bieszczadzki.strazgraniczna.pl/

Ruch graniczny w 2013 r.

• Największy:

• Medyka – 4,9 mln odpraw, tj. 15,6% odpraw na zewnętrznej granicy UE na terenie

Polski i 29,5% odpraw na granicy polsko-ukraińskiej

• cudzoziemcy – 89,5%

• piesi – 35,1%

• Najwyższe wydatki:

• cudzoziemcy zmotoryzowani – 93,6% wydatków ogółem wśród cudzoziemców

przekraczających granicę na terenie podkarpackiego

• 1/3 cudzoziemców przekraczających zewnętrzne granice UE na terenie Polski

jest rejestrowana w województwie podkarpackim

Cele wyjazdów Polaków przekraczających

granicę polsko-ukraińską w województwie

podkarpackim (III kw. 2013 r.)

Cele wyjazdów cudzoziemców przekraczających

granicę polsko-ukraińską w województwie

podkarpackim (III kw. 2013 r.)

Szacunkowa wartość zakupionych w Polsce towarów i usług przez

cudzoziemców przekraczających zewnętrzną granicę Unii Europejskiej

w 2013 r. wyniosła 8,2 mld zł (wzrost w stosunku do 2012 r. – 23,4%).

Szacunkowe wydatki poniesione za granicą przez Polaków w 2013 r.

wyniosły 698,4 mln zł (wzrost w stosunku do 2012 r. – 7,8%).

Według danych GUS za 2013 r. Polacy przekraczający granicę polsko-

ukraińską wydali 120,1 mln zł (najczęściej kupowali paliwo – 80,6 mln zł).

Struktura wydatków poniesionych w Polsce przez

cudzoziemców przekraczających granicę polsko-

ukraińską w ramach małego ruchu granicznego

(III kw. 2013 r.)

l.p. Pełna nazwa Miejscowość

1 POLSKIE ZAKŁADY LOTNICZE SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ MIELEC

2 MTU AERO ENGINES POLSKA SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ TAJĘCINA

3 WYTWÓRNIA SPRZĘTU KOMUNIKACYJNEGO "PZL-RZESZÓW" SPÓŁKA AKCYJNA RZESZÓW

4 UNIWHEELS PRODUCTION (POLAND) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ STALOWA WOLA

5 FEDERAL - MOGUL GORZYCE SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ GORZYCE

6 BORGWARNER POLAND SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ JASIONKA

7 "KIRCHHOFF POLSKA" SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ MIELEC

8 HAMILTON SUNDSTRAND POLAND SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ RZESZÓW

9 SANOCKIE ZAKŁADY PRZEMYSŁU GUMOWEGO "STOMIL SANOK" SPÓŁKA AKCYJNA SANOK

10 THONI ALUTEC SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ STALOWA WOLA

Lista 10 największych eksporterów

województwa podkarpackiego (2013 r.)

Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. w Mielcu:

Źródło: http://www.pzlmielec.pl/ Źródło: http://www.pzlmielec.pl/

Źródło: http://www.pzlmielec.pl/ Źródło: http://www.pzlmielec.pl/

BLACK HAWK

M28

M28B Bryza

M18 Dromader

MTU Aero Engines Polska Sp. z o.o.

Źródło: http://www.dolinalotnicza.pl/en/

Jest wiodącym globalnym producentem zespołów napędowych dla lotnictwa wojskowego i cywilnego.

WSK "PZL-Rzeszów" S.A.

WSK "PZL-Rzeszów" S.A. jest przedsiębiorstwem zajmującym się produkcją komponentów

lotniczych i kompletnych jednostek napędowych.

Działalność Spółki opiera się na obszarach:

lotniczym,

przekładniowym,

odlewów precyzyjnych,

narzędziowym i utrzymania ruchu

napraw komponentów silnikowych PWC

produkcji, remontów i serwisu własnych silników lotniczych

Pozostała działalność firmy realizowana jest w jednostkach pomocniczych.

Źródło: http://www.wskrz.com/

Źródło: http://www.wskrz.com/

Źródło: http://www.wskrz.com/

UNIWHEELS Production (Poland) Sp. z o.o.

UNIWHEELS jest jednym z czołowych

producentów felg na pierwszy montaż oraz felg

na rynek aftermarketu takich brandów jak ATS,

RIAL, ANZIO, ALUTEC.

Źródło: http://www.uniwheels.com/trading/

Federal-Mogul Gorzyce Sp. z o.o.

Jest producentem szerokiego asortymentu komponentów dla motoryzacji,

zarówno na rynek pierwotny jak i wtórny. Firma posiada ponad 70-letnie

doświadczenie produkcyjne. Kluczowym produktem są tłoki do silników

spalinowych.

Produkty są wysoce cenione przez klientów, którymi są np.:

Toyota, Daimler, VW, Opel/GM, Fiat, PSA, Iveco, Nissan, Volvo, MAN, BMW.

http://www.fmgorzyce.pl/main/pol/asortyment.html

Źródło: http://www.fmgorzyce.pl

BorgWarner Poland sp. z o.o.

Jest częścią światowego koncernu BorgWarner Inc., producenta komponentów

i systemów zaawansowanych technologii dla układów napędowych w pojazdach.

Firma specjalizuje się przede wszystkim w produkcji turbosprężarek dla branży

motoryzacyjnej.

Źródło: http://polskiprzemysl.com.pl/przemysl-motoryzacyjny/borgwarner-poland-sp-z-o-o-lider-nowoczesnych-technologii-w-motoryzacji

KIRCHHOFF Polska Sp. z o.o.

Branża motoryzacyjna (podzespoły samochodów Opel, Ford, Suzuki, Skoda,

Peugeot, Renault, Citroen)

Źródło: http://www.pracuj.pl/poznaj-pracodawce/kirchhoff-polska-sp.-z-o.o.,20000001

Hamilton Sundstrand Sp. z o.o.

• W zakładzie produkowane są silniki pomocnicze (APU -

auxilary power unit), które służą np. do zapewnienia

energii elektrycznej na pokładzie, a także do

uruchomiania głównych silników napędowych. Trafiają

do takich samolotów jak Airbus A 320 oraz Embraer

170 i 190.

• Zakład rozpoczął również produkcję pomocniczego

silnika dla super nowoczesnego giganta - Boeinga 787

Dreamliner. Moc takiego silnika to 1,5 MW – co

wystarczyłoby na zapewnienie energii miasteczku lub

zakładowi.

Źródło: http://gospodarkapodkarpacka.pl/news/view/1487/hamilton-sundstrand-produkuje-i-zatrudnia

STOMIL SANOK S.A.

RYNEK PIERWOTNY:

Motoryzacja: systemy uszczelnień karoserii; wyroby do systemów antywibracyjnych (AVS); wyroby do układu

elektrycznego, hamulcowego i innych.

Budownictwo: systemy uszczelnień w stolarce tworzywowej, aluminiowej i drewnianej; membrany do naczyń

wzbiorczych do zbiorników ciśnieniowych stosowanych w układach c.o.; uszczelki do rur do wody pitnej i rur

kanalizacyjnych; uszczelki samoprzylepne do systemów rynnowych.

AGD: uszczelki gumowe do pralek automatycznych, zmywarek, suszarek i odkurzaczy.

Farmacja: tłoczki do strzykawek jednorazowego użytku i insulinowych iniektorów penowych; korki do

zamykania antybiotyków, insuliny, płynów infuzyjnych, krwi i preparatów krwiopochodnych oraz preparatów do

liofilizacji.

RYNEK PRZEMYSŁOWY I ROLNICZY:

Mieszanki gumowe dla producentów technicznych wyrobów gumowych.

Pasy klinowe do maszyn oraz urządzeń przemysłowych i rolniczych.

Uszczelki samoprzylepne do suchego szklenia (DGP).

Profile wytłaczane wieloskładnikowe, z gumy pełnej i porowatej do zastosowań przemysłowych.

RYNEK KONSUMENCKI:

Uszczelki samoprzylepne do uszczelniania stolarki tradycyjnej.

Pasy klinowe jako części zamienne do sprzętu rolniczego oraz do sprzętu gospodarstwa domowego.

Firma THONI ALUTEC

THONI ALUTEC zajmuje się produkcją odlewów

aluminiowych, wytwarzanych w formach piaskowych

oraz kokilach, włącznie z ich obróbką cieplną

i mechaniczną.

Dziękuję za uwagę

Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

Departament Rozwoju Regionalnego

al. Łukasza Cieplińskiego 4, 35-010 Rzeszów

tel. (017) 747 63 13, fax. (017) 747 64 27

e-mail: drr@podkarpackie.pl

www.monitoruj.podkarpackie.pl