Post on 28-Feb-2019
1
Płock 2013
Projekt jednodniowej wycieczki na terenie
Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego i w
jego okolicach
Opracował: Grzegorz Bednarz
2
Spis treści
Wstęp……………………………………….... 3
Cele projektu……………………………….. 4
Charakterystyka terenu i opis ciekawych
miejsc na trasie wycieczki………………….
5
Szczegółowy opis działań…………………. 11
Wybrane karty pracy……………………….. 13
Dokumentacja wycieczki…………………... 20
Kosztorys wycieczki………………………... 26
Podsumowanie projektu…………………… 27
Bibliografia…………………………………... 27
3
Wstęp
Wycieczki szkolne są niezwykle ważną część procesu nauczania i
wychowania. Zajęcia prowadzone poza szkołą umożliwiają skonfrontowanie
teoretycznej wiedzy z praktyką. Przekazywana w czasie wycieczek wiedza stanowi
niezwykle ważne uzupełnienie wiadomości uzyskanych z książek. Wyjazdy poza
miejsce zamieszkania odgrywają nieocenioną rolę w uspołecznieniu młodzieży.
Zajęcia terenowe uwrażliwiają uczniów na piękno otaczającego nas świata.
Pozwalają na pokazanie piękna przyrody i dokonania przeszłych pokoleń. Warto
także wspomnieć o roli wycieczek w promowaniu zdrowego stylu życia.
Wycieczka stanowi świetny sposób na przekazanie wiedzy z wielu
przedmiotów. Geograf, historyk, biolog nie mogą ograniczać się do przekazywania
wiedzy tylko ze swojej dziedziny. Każdy wyjazd w teren musi przynieść uczniowi
wiedzę interdyscyplinarną. W obecnym czasie ma to niezwykle ważne znaczenie
gdyż każdemu nauczycielowi musi zależeć na spełnieniu ilości godzin z podstawy
programowej. Rodzi się tu pytanie jak można zrealizować założenia podstawy
programowej z geografii, która zakłada uczenie w praktyce z potrzebami innych
nauczycieli. Wycieczka ( przy mądrym podejściu władz oświatowych) może
rozwiązać te problemy niosąc w czasie jej trwania możliwość przekazania
wiadomości z różnych przedmiotów.
Przy realizacji zajęć terenowych pojawia się wiele pytań i problemów.
Pierwszy wiąże się natychmiast z drugim. Obydwa są niezwykle ważne, jaki obszar
wybrać i z jakimi kosztami będziemy musieli się zmierzyć.
Przygotowany projekt próbuje wybrnąć z tych problemów obronną ręką.
Zaproponowany teren Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego jest niezwykle bogaty w
walory przyrodnicze jak i kulturowe. Obszar ten daje ogromne możliwości dla
nauczycieli z Płocka, a także tych, którzy będą chcieli pozostać w okolicach dłużej.
Możliwe jest wtedy połączenie zwiedzania Płocka i jego pięknych okolic. Koszty
właściwie nie wzrosną.
4
Cele projektu
Projekt przewiduje zajęcia terenowe, które skupią się na pogłębieniu przez
uczniów wiadomości z dziedziny geografii i historii. W trakcie zajęć nie zostaną
pominięte możliwości przedstawienia lub wykorzystania wiadomości z innych
przedmiotów.
Głównymi celami warsztatów będą:
1. Poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu.
2. Rozwijanie zainteresowania geografią i historią oraz sztuką.
3. Rozwijanie umiejętności prowadzenia obserwacji i pomiarów.
4. Kształcenie umiejętności w zakresie pracy w grupie.
5. Rozwijanie wrażliwości na piękno walorów przyrodniczych i kulturowych.
6. Pokazanie historii najbliższej okolicy na tle historii Polski.
7. Rozwijanie umiejętności oceny wieku i stylu zabytkowych budowli.
8. Przybliżenie wielkich postaci historii i sztuki pochodzący z najbliższej okolicy
oraz tych, którzy na tym terenie przebywali i tworzyli.
5
Charakterystyka terenu i opis ciekawych miejsc na trasie
wycieczki
1. Brudzeński Park Krajobrazowy
Brudzeński Park Krajobrazowy jest drugim parkiem w okolicach Płocka.
Utworzony został w roku 1988. Wraz z otuliną położony jest na terenie gmin Brudzeń
Duży i Stara Biała. Obejmuje fragment doliny Skrwy Prawej, jego powierzchnia w
porównaniu z innymi parkami jest niewielka. Powierzchnia BPK wynosi jedynie 3452
ha, a jego otuliny 4062 ha. Dla wielu jest najpiękniejszym parkiem krajobrazowym w
Polsce.
Ochronie podlegają tereny charakteryzujące się wyjątkowymi walorami
przyrodniczymi i krajobrazowymi. Mało, kto spodziewa się na równinnym Mazowszu
spotkać tak urozmaicony krajobraz. Ukształtowanie powierzchni Park zawdzięcza
działalności ostatniego zlodowaceni Wisły oraz rzeźbotwórczej sile Skrwy.
Elementami związanymi z lądolodem są rynny subglacjalne Wierzbicy i Sierpienicy
będących dopływami Skrwy. Rynny występują w otulinie podnosząc walory
krajobrazowe okolicy. Najważniejszym elementem rzeźby jest głęboko wcięta dolina
Skrwy Prawej, jej początki związane są z okresem wycofywania się lądolodu
zlodowacenia Wisły. Początkowo była to dolina wód roztopowych, które odpływały do
pradoliny Wisły. Brzegi doliny wykształcone są w postaci płaskich teras rzecznych
oraz stromych niemal pionowych skarp. Terasy tworzą cztery poziomy o
zróżnicowanej genezie. Dolina ma skomplikowany przebieg na wielu odcinkach
Skrwa silnie meandruje. Strome stoki doliny pocięte są licznymi jarami i wąwozami,
którym spływają stałe, epizodyczne i okresowe strumienie
Współcześnie Skrwa Prawa bierze początek na Równinie Urszulewskiej,
płynie na terenie Pojezierza Chełmińsko – Dobrzyńskiego. Długość rzeki wynosi
113,9 km, jest ona największym dopływem Wisły między Narwią i Drwęcą. Rzeka na
wielu odcinkach ma charakter wyżynny o średnim spadku 0,7 ‰, jej przepływ wynosi
średnio 5,5 m³/s, może jednak osiągać wielkości bardzo duże. W czasie
katastrofalnych wezbrań notowano wartości ok. 100 m³/s.
Flora i fauna BPK prezentuje się wspaniale. W dolinie Skrwy występują bogate
zbiorowiska lasów grądowych charakteryzujące się starodrzewem z wieloma
pomnikami przyrody. Szczególnego uroku lasom dodają klony, jawory, buki i świerki.
Teren Parku stwarza doskonałe warunki do występowania licznej zwierzyny. Bogato
reprezentowane są ptaki, zamieszkuje tu ponad 120 gatunków lęgowych i około 30
gatunków przelotnych. Wśród ptaków na szczególną uwagę zasługują; błotniak
zbożowy, bąk, bocian czarny, zimorodek i trzmielojad. Ze względu na niewielką
powierzchnię terenu ssaki reprezentowane przez gatunki małe. Bardzo dobre
warunki do życia znalazły bobry oraz wydry. Na obszarze BPK żyje 5 gatunków
nietoperzy.
6
Na terenie Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego istnieją trzy rezerwaty
przyrody: „Sikórz”, „Brwilno” i „”Brudzeńskie Jary”. W rezerwacie „Sikórz” Skrwa silnie
meandruje. Właśnie tu znajduje się największe zakole posiadające długość 4 km.
Ciekawa jest nie tylko długość, ale i inne parametry. W najwęższym miejscu
odległość między ramionami wynosi tylko 200 m. Różnica poziomów to 5m, co daje
spadek ok. 2‰, przypomina to rzeki górskie.
Gospodarka człowieka prowadzona jest zgodnie z zasadami ochrony
środowiska. Dominuje tu rolnictwo z ograniczoną chemizacją. Pozwala to mieć
nadzieję, że piękno BPK zostanie zachowane.
2. Murzynowo
Wieś Murzynowo powstała prawdopodobnie w wieku XII lub XIII. Pierwsza
wzmianka o osadzie dotyczy wizytacji Konrada I Mazowieckiego, która odbyła się w
roku 1245. W wieku XIV dla wsi ustanowiono prawo lokacyjne chełmińskie oraz
pozwolono na budowę warownego zamku. Murzynowo, jako osada zostało
zniszczone w czasie najazdów krzyżackich. W miejscu Murzynowa prawdopodobnie
znajdował się przyczółek mostu łyżwowego, którym od strony Duninowa przeprawiał
się w roku 1414 Władysław Jagiełło.
W Murzynowie od 1974 roku funkcjonuje placówka terenowa Uniwersytetu
Warszawskiego Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych. Obserwatorium zajmuje
się badaniami związanymi ze środowiskiem naturalnym Płocka i jego okolic. Badania
dotyczą także, zmian i zagrożeń środowiska naturalnego oraz ekologii
Brudzeńskiego i Gostynińsko–Włocławskiego Parku Krajobrazowego.
Przy Mazowieckim Ośrodku Geograficznym powołano Muzeum – Pracownię
Geografii Historyczno–Kulturowej, została ona zlokalizowana w drewnianej
zabytkowej chacie. W mini muzeum zgromadzone zostały eksponaty pozyskane min.
w czasie budowy i wypełniania Zbiornika Włocławskiego. Siedziba Muzeum oraz
zbiory pochodzą z czasów osadnictwa olenderskiego, jakie rozwijało się na tym
obszarze.
W pobliżu MOG znajduje się miejsce upamiętniające Stanisława
Murzynowskiego. Stanisław Murzynowski urodził się we wsi Suszyce w roku 1528,
zasłynął, jako pierwszy tłumacz Nowego Testamentu na język polski. Cztery
ewangelie zostały wydane w 1551 r. w Królewcu i dedykowane królowi Zygmuntowi
Augustowi. Do chwili śmierci wydano kolejne dwie części Nowego Testamentu pod
tytułem „Testament Nowy Zupełny”. Był także autorem rozprawy o ortografii polskiej,
kodyfikującej zwyczaje ortograficzne w drukarstwie w wieku XVI ( Ortographia
polska). Stanisław Murzynowski pisarz, tłumacz zmarł w roku 1553.
3. Rokicie
Rokicie jest jedną z najstarszych wsi na Północnym Mazowszu. Położona jest
około 20 km od Płocka, leży malowniczo na wysokim prawym brzegu Wisły.
Najważniejszym zabytkowym obiektem jest romańsko – gotycki kościół p.w. św.
7
Małgorzaty. Początki tej urokliwej niewielkiej budowli datowane są na pierwszą
połowę XIII. Kościół był kilka razy przebudowywany nie tracąc swojego romańskiego
charakteru, ostatnia restauracja zachowała pierwotny styl. Budowla owiana jest
wieloma legendami i opowieściami. Jedna z nich dotyczy powstania kościoła, według
niej ufundował ją rycerz, który wzbogacił się na sprzedaży dzikich koni. Legenda
spowodowała, że świątynia nazywana jest „kobylim kościołem”. Druga nazwa wiąże
się prawdopodobnie z jedną z funkcji, jaką pełnił, zatrzymywali się tu flisacy
spławiający towary Wisłą. Pochodzi stąd nazwa „flisaczy kościół”.
Uwagę przykuwa południowa i wschodnia ściana świątyni(kościół jest
orientowany). Na ścianach znajdują się piktogramy i daty wyryte przez wiernych.
Piktogramy są prawdopodobnie znakami tożsamościowymi osób pochowanych na
przykościelnym cmentarzu lub wiernych, którzy pielgrzymowali do Rokicia.
Najstarszy napis pochodzi z 1647 r. Na ścianach kościoła intrygują także okrągłe
wgłębienia. Bardziej luźna i wesoła historia mówi, iż powstały one w wyniku wiercenia
palcem w murze przez grzesznych parafian w czasie pokuty. Naukowe
wytłumaczenie wiąże dołki z obrzędami wielkanocnymi, związanymi z rozpalaniem
świętego ognia.
W Rokiciu spotkamy także XIX w. dworek w stylu klasycystycznym, przy
którym znajduje się grób z czasów II wojny światowej.
4. Siecień
Siecień to wieś o wielowiekowej historii, jej początki datuje się na przełom XIII i
XIV wieku. Było to gniazdo rodowe Siecieńskich. W czasie swych długich dziejów
dobra te były w posiadaniu wielu rodów m.in. Siecieńskich, Orłowskich, Gembartów.
Ostatnimi właścicielami Siecienia byli Duczymińscy, którzy stracili własność w 1945 r.
Jeszcze w XIX w. dobra siecieńskie rozwijały się bardzo dobrze. W ramach folwarku
działała gorzelnia oraz młyn wodny. W tym okresie powstał dwór, którego obecnie już
nie zobaczymy, gdyż uległ zniszczeniu i został rozebrany. Pozostałością jest jedynie
niewielki fragment przydworskiego parku. O dawnej świetności folwarku może
świadczyć murowany spichlerz z połowy XIX w. Jednak jego obecny wygląd i stan
wydają się świadczyć, że podzieli on los dworu.
Najważniejszym zabytkiem we wsi jest obecnie kościół parafialny pod
wezwaniem św. Józefa. Budowę kościoła rozpoczęto pod koniec XVI w., a
zakończono w 1611 r. Świątynia zbudowana jest w stylu późnorenesansowym z
wieżą o układzie gotyckim. Fundatorem kościoła był biskup Stanisław Siecieński. W
barokowym ołtarzu głównym z początku XVIII w. znajduje się cenny obraz Matki
Boskiej Siecieńskiej z Dzieciątkiem. Obraz pochodzi z XVI w., namalowany jest
8
temperą na desce przez nieznanego artystę. Kult obrazu narodził się w XVIII w. po
zarazie, jaka nawiedziła okoliczne ziemie.
5. Kobierniki
Kobierniki to niewielka wieś w pobliżu Płocka. Osada ta znana jest już od XII
w. Ludność zamieszkująca wieś trudniła się wyrobem ozdobnych tkanin głównie
kobierców, z tego bierze się nazwa osiedla. Obecnie mieszkańcy Płocka znają to
miejsce z lokalizacji wysypiska odpadów komunalnych.
Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych powstał w 1998 r. Zakład powstał,
aby służyć mieszkańcom Płocka oraz 16 okolicznym gminom. Firma spełnia wszelkie
normy Unii Europejskiej dotyczące składowania odpadów, jak i pełnej ochrony
środowiska.
ZUOK prowadzi szeroką edukację ekologiczną współpracując z Regionalnym
Centrum Edukacji Ekologicznej oraz Wydziałem Kształtowania Środowiska Urzędu
Miasta Płocka. Zakład odwiedzają liczne wycieczki szkolne poznając zasady
zagospodarowania odpadów.
6. Srebrna Pałac
Wieś Srebrna nadana została w końcu XIV wieku przez księcia płockiego
Siemowita IV rycerzowi Pawłowi z Radzanowa. Przez okres swoich dziejów
przechodziła z „rąk do rąk”. W 1852 r. Eugeniusz Piwnicki, właściciel majątku Sikórz,
nabył Srebrną w drodze licytacji od wysokiej rangi urzędnika dworu carskiego R.
Fuhrmanna. Od 1872 roku dobra należały do Stanisława Piwnickiego, a następnie do
Marii z Piwnickich i Konstantego Zielińskiego. Na początku XIX w. wybudowany
został dwór zbudowany na sklepionych kolebkowo piwnicach. Była to budowla
parterowa przebudowywana wielokrotnie w XIX i XX w. Dwór mimo, przebudowy
przez lata bez nadzoru architektonicznego zachował neorenesansowy charakter. Na
początku XX w. w czasie przebudowy od strony Wierzbicy dodano attyki z kartuszami
herbowymi z herbami: „Lubicz”- Piwnickich i „Świnka”- Zielińskich. Podczas działań
wojennych 1920 r. siedziba została poważnie uszkodzona i następnie odbudowana
przez Zielińskich w niezmienionym kształcie. Całość położona jest na terenie parku w
stylu krajobrazowym, który powstał około 1870 r. Obecnie pałac i park są
niedostępne (niestety!!!), stanowią własność Koncernu PKN ORLEN.
W Srebrnej zachowały się okazałe zabudowania gospodarcze z końca XIX w.,
wśród których na wyróżnienie zasługuje neogotycki spichlerz.
9
7.Sikórz
Sikórz to wieś prawie w całości położona na terenie Brudzeńskiego Parku
Krajobrazowego. Osadnictwo na tym terenie sięga około 2 tys. lat p.n.e. Prace
archeologiczne stwierdziły tu zbiorowe pochówki w okolicy, których odnaleziono
wyroby garncarskie, krzemienne i kościane.
Pierwsze pisemne wzmianki wiążą się z czasami Konrada Mazowieckiego,
pochodzą one z początku XIII w. Dla rozwoju osady ważne było powołanie jednej z
najstarszych parafii w diecezji płockiej, jej początki datowane są na koniec XIV w.
Obecną świątynię poprzedzały dwa drewniane kościoły, pierwszy pochodził z końca
XVII w., niestety 13 lat po konsekracji spłonął. Druga drewniana budowla powstała z
fundacji kasztelana raciążskiego Gabriela Karnkowskiego. Kościół pochodził z końca
XVIII w., z tego okresu pozostała jedynie murowana brama cmentarna, datowana na
rok 1767 r. Istniejący współcześnie kościół zbudowany został w stylu romańsko –
gotyckim, świątynia konsekrowana była w 1920 r. szczególnym dla historii Polski. W
kościele na szczególną uwagę zasługuje polichromia autorstwa Z. Przeorskiej, która
wykonana jest techniką al-fresco i sgraffito. Na zabytkowym cmentarzu uwagę
przykuwa nagrobek ś. p. Jadwigi z Hofmanów – Piwnickiej. Na nagrobku znajduje się
piękna rzeźba z białego marmuru przedstawiająca figurę siedzącej młodej kobiety.
Na cmentarzu można znaleźć jeszcze kilka grobów, ale ich stan budzi wiele
wątpliwości, szczególnie dotyczy to grobu pochodzącej z Francji guwernantki rodziny
Piwnickich.
Niezwykle ważnym punktem na trasie wycieczki jest pierwotnie klasycystyczny
dwór pochodzący z połowy XIX w. Dwór w czasie II wojny światowej został
częściowo spalony. Po odbudowie zatracił cechy stylu klasycystycznego. Powrotowi
do świetności nie służyły czasy, gdy był siedzibą PGR- u. Podobnie jak pałac w
Srebrnej, dwór w Sikorzu był miejscem pobytu w okresie międzywojennym wielu
sławnych artystów. Byli to literaci i malarze. W Sikorzu bywali: Ludwik Hieronim
Morstin, Tadeusz Dołęga- Mostowicz, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Kazimiera
Iłłakowiczówna, Kazimierz Wierzyński oraz Józef Czajkowski. Dworek był miejscem
gdzie powstawały znane dzieła, Tadeusz Dołęga-Mostowicz napisał swoją znaną
powieść „Znachor”, powstał tu także „Bal w operze” Juliana Tuwima.
W Sikorzu mieszkał człowiek niezwykle zasłużony dla polskiej kultury Gustaw
Zieliński. Gustaw Zieliński powstaniec i poeta ( napisał powieść poetycką „Kirgiz”)
pozostawił po sobie wielkie dzieło w postaci księgozbioru liczącego ponad 25 tys.
tomów. Księgozbiór przekazał Towarzystwu Naukowemu Płockiemu, stał się on
zalążkiem Biblioteki TNP im. Zielińskich. Płockie towarzystwo jest najstarszym
działającym towarzystwem naukowym w Polsce. Wszystko to nie broni biblioteki
przed współczesnymi czasami, nie wiadomo czy przetrwa w obecnym kształcie.
Dwór otoczony był parkiem w stylu krajobrazowym. Obecnie na uwagę zwraca
aleja składająca się z lip i kasztanowców biegnąca do kościoła. Zachowała się także
aleja klonowa łącząca dwór z folwarkiem.
10
Do Sikorza przyciąga nie tylko jego bogata historia, ale także przyroda
ożywiona i nieożywiona. Jest to Skrwa Prawa oraz jej dolina wraz z otoczeniem.
Walory zostały opisane w części dotyczącej Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.
11
Szczegółowy opis działań
Warsztaty terenowe
Brudzeński Park Krajobrazowy
2013
Cele:
Celem warsztatów jest nauczenie uczniów pracy w terenie. Pozwolą one na
zaznajomienie uczniów z formami pracy w środowisku oraz opisem cech środowiska
przyrodniczego. W czasie zajęć uczestnicy poznają piękno przyrody okolic Płocka
oraz stan środowiska terenów ziemi płockiej. Warsztaty pozwolą poznać także
etnografię i historię najbliższej okolicy.
Miejsce badań:
Obiektem badań będzie teren Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Trasa
warsztatów będzie obejmować następujące miejsca: dolina Skrwy Prawej, Kobierniki,
Siecień, Murzynowo, Rokicie, Sikórz.
Przewidywane efekty kształcenia:
1. Uczniowie zdobędą umiejętności dotyczące prowadzenia obserwacji i
pomiarów stosowanych w naukach przyrodniczych.
2. Poznają zasady prowadzenia badań dotyczących stanu środowiska
naturalnego.
3. Zdobędą wiedzę na temat środowiska naturalnego własnej okolicy.
4. Pozyskają wiadomości dotyczące historii i etnografii własnego terenu.
5. Utrwalą zdobyte na innych przedmiotach umiejętności i wiadomości.
Metody osiągania celów;
Pogadanka, pomiary w terenie, obserwacje, analiza wyników.
Planowane działania:
1. Pomiary i obserwacje geograficzne:
- orientacja mapy,
- wyznaczanie kierunków świata,
- wyznaczanie miejscowego południka,
- pomiary wysokości względnej form terenu,
- pomiar prędkości nurtu rzeki,
- pomiar szerokości i głębokości rzeki,
12
- obserwacja krajobrazu i określenie jego genezy,
- pomiary meteorologiczne,
- pomiary wysokości Słońca,
- ocena odległości w terenie.
Miejsce badań: dolina Skrwy i Wisły(Sikórz, Rokicie, Murzynowo)
2. Obserwacje biologiczne:
- pomiar wysokości i wieku drzewa,
- rozpoznawanie gatunków drzew i innych roślin,
- pomiar zanieczyszczenia powietrza(skala porostowa),
- pomiar stanu wody i oczyszczanie ścieków,
- obserwacja terenu pod kątem występowania legalnych i nielegalnych
wysypisk śmieci,
Miejsce badań: Sikórz, Kobierniki, Siecień, Murzynowo, Rokicie
3. Wiadomości dotyczące architektury sakralnej i miejsc kultu religijnego
Miejsce uzyskania wiedzy: Siecień, Sikórz, Rokicie
4. Historia Ziemi Płockiej, literatura i malarstwo, dwory szlacheckie.
Miejsce pogadanek i obserwacji: Srebrna, Siecień, Sikórz, Murzynowo
5. W czasie trwania warsztatów uczniowie utrwalą umiejętności nabyte na
matematyce, chemii, technice.
Wybrany obszar obserwacji pozwala całościowe na poznanie środowiska
naturalnego, historii i etnografii oraz stanu środowiska naturalnego Ziemi Płockiej na
jej północnych granicach.
13
Wybrane karty racy
Karta pracy
Wyznaczanie kierunków świata i azymutu
Miejsce obserwacji: Rokicie
Grupa nr ……….
Potrzebne przyrządy: kompas
1. Sposoby wyznaczania kierunków świata.
Sposoby wyznaczania północy bez użycia busoli i kompasu
1. Słoje roczne na
ściętym pniu
Po stronie południowej odstępy pomiędzy słojami rocznymi
są większe, ponieważ samotne drzewo mocniej rozwija się
od południa.
2. Kąt nachylenia
mrowiska
Stok mrowiska po stronie południowej jest łagodniejszy niż
po stronie północnej, gdzie kąt jest bardziej ostry. Dzieje się
tak, dlatego, żeby słońce mogło nagrzewać swymi
promieniami stos mrowiska.
3.
Liście i konary
na samotnym
drzewie
Samotne drzewo kieruje swoje konary ku słońcu, dlatego
jeśli jest pochylone, to najczęściej w kierunku południowym,
skąd czerpie energię słoneczną.
4.
Mech na
samotnym
kamieniu
Mech pojawia się na samotnym kamieniu po stronie
północnej - tam, gdzie nie docierają promienie słoneczne.
5. Rów porośnięty
trawą
Jeśli napotkamy rów poprowadzony w kierunku wschód-
zachód lub zbliżonym to na północnym stoku rowu trawa
porastająca jest bardziej rozwinięta niż po stronie
połudnowej, która jest zasłonięta przed słońcem.
14
6. Zegarek
1. Należy położyć zegarek poziomo, a
następnie, obracając nim, ustawić małą,
godzinową wskazówkę w kierunku słońca.
2. Dokładność ustawienia można
sprawdzić umieszczając w środku tarczy
zegarka
patyczek. Cień powinien być
przedłużeniem małej wskazówki.
3. Kąt powstały między tą wskazówką a
cyframi oznaczającymi godzinę 12°° na
tarczy zegarka należy podzielić na dwie
części. Linia podziałki wskaże położenie
słońca o godzinie 12°°, czyli kierunek
południowy.
4. Przedłużenie tej linii przez środek tarczy wskaże kierunek
południowy.
Uwaga! Stosując sposób z zegarkiem na półkuli południowej, kierujemy
na słońce cyfrę 12 i północ znajdujemy w połowie odległości kątowej
między tą cyfr a wskazówką godzinową
7. Kij i cień o
12.00
Najprostszym sposobem jest wbić kij o 12:00 w ziemię i
cień będzie wskazywał północ. Obarczony niestety błędem,
ze względu na strefy czasowe.
10. Brzoza Brzoza swą korę ma bardziej jasną po stronie południowej,
ponieważ promienie słoneczne powodują płowienie koloru.
- wybierz te, które można zastosować obecnie
- podaj, jakie sposoby znasz poza podanym
2. Określanie azymutu.
- azymut to kąt między kierunkiem północnym, a kierunkiem na wybrany
punkt. Azymut mierzony jest zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
15
- zmierz azymut w kierunku wieży kościoła znajdującego się w Duninowie
leżący na drugim brzegu Zbiornika Włocławskiego.
Wynik …………………
Skład grupy:
………………………………………………………………………Lider
………………………………………………………………………Sekretarz
……………………………………………………………………….Członkowie
……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………….
16
Karta pracy
Pomiary nad rzeką
Miejsce obserwacji: Sikórz
Grupa nr ……..
Potrzebne materiały: taśma miernicza, stoper, ciężarek
Przebieg ćwiczenia:
1. Pomiar szerokości rzeki.
- w miejscu dostępnym(mostek) zmierz taśmą mierniczą szerokość rzeki i
oceń jej kategorię.
Rodzaje rzek w zależności od ich szerokości
Rodzaj rzeki Szerokość rzeki w metrach
Bardzo wąska (strumień) do 30
Wąska 30—50
Średnia 50—150
Szeroka 150—300
Bardzo szeroka ponad 300
Ocena rzeki: ………………………………………...
2. Pomiar głębokości rzeki.
- za pomocą taśmy mierniczej z ciężarkiem zmierz głębokość rzeki i oceń jej
kategorię.
Rodzaje rzek w zależności od ich głębokości
Rodzaj rzeki Głębokość rzeki w metrach
Płytka do 1,5
Średnia 1,5—3,0
17
Ocena rzeki: ……………………………………
3. Pomiar prędkości nurtu rzeki.
- odmierz 10 m wzdłuż rzeki,
- na początku odcinka wrzuć do rzeki pływak(patyk),
- zmierz czas, w jakim pływak pokona odcinek 10 m.
- oblicz prędkość nurtu rzeki.
Prędkość nurtu rzeki = 10 m/ czas płynięcia pływaka = ………………m/s
Rodzaje rzek ze względu na prędkość nurtu rzeki
Ocena rzeki: ………………………..
Skład grupy:
………………………………………………………………………Lider
………………………………………………………………………Sekretarz
……………………………………………………………………….Członkowie
……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………….
Głęboka 3,0—7,0
Bardzo głęboka ponad 7,0
Rodzaj prądu
Prędkość prądu w m/s
rzek nizinnych rzek górskich
Słaby do 0,5 do 2,0
Średni 0,5—1,0 2,0—4,0
Silny 1,0—2,0 4,0—6,0
Rwący ponad 2,0 ponad 6,0
18
Karta pracy
Z biegiem historii
Miejsce obserwacji: trasa wycieczki
Grupa nr. ………
Znajdujesz się na terenie Ziemi Płockiej na obszarze Brudzeńskiego Parku
Krajobrazowego i w jego otulinie. Jest to jedno z najciekawszych miejsc Mazowsza.
Zadaniem waszym będzie zebranie w trakcie wycieczki wiadomości o przeszłości
zwiedzanych miejsc i ich związków ze sławnymi postaciami historycznymi.
1. Kościół w Rokiciu jest jednym z najstarszych budowli północnego Mazowsza
wybudowany został w wieku ……… w stylu …………….
2. Kościół w Rokiciu ze względu na legendę o jego budowie nazywany jest
………………………………………………………………………..
3. Znaki na murze kościoła nazywane są ……………………………… oznaczają
one prawdopodobnie ……………………………………………
4. W Murzynowie znajduje się …………………………………………………U.W.
5. Stanisław Murzynowski urodził się w …………………………w wieku………..
6. Największym osiągnięciem Stanisława Murzynowskiego
jest………………………………………………………………………………………
7. W kościele w Siecieniu znajduje się cenny obraz przedstawiający
…………………………………………………………………………………………..
8. Wymień zabytki Sikorza:
-………………………………………………………………………………………….
- …………………………………………………………………………………………
- …………………………………………………………………………………………
9. W Sikorzu bywali i tworzyli wielcy polscy artyści, wymień dwóch i napisz, jakie
dzieła stworzyli w czasie pobytu w tej miejscowości:
- ……………………………………………………………………………………………
- …………………………………………………………………………………………...
19
10. W Sikorzu powstał wielki i cenny księgozbiór stworzony
przez……………………………………., który został przekazany dla?………….
11. * W Srebrnej znajduje się dwór, który należał do rodziny
…………………………
12. Na attyce dworu znajdują się herby właścicieli są to:
- ……………………………………………………………..
- ………………………………………………………………
* uczniowie udzielą odpowiedzi w przypadku uzyskania pozwolenia
zwiedzenia parku przydworskiego.
Skład grupy:
………………………………………………………………………Lider
………………………………………………………………………Sekretarz
……………………………………………………………………….Członkowie
……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………….
20
Dokumentacja wycieczki
KARTA WYCIECZKI/IMPREZY
……………………………..
(pieczęć szkoły)
Cele i założenia programowe wycieczki/imprezy
Celem wycieczki jest przeprowadzenie warsztatów geograficznych i historycznych.
Warsztaty mają pokazać uczniom piękno okolic Płocka oraz jego historię. W czasie
prowadzonych zajęć zostaną przeprowadzone ćwiczenia dotyczące geografii, historii i kultury
Ziemi Płockiej, ekologii, biologii.
Trasa wycieczki/imprezy
Płock-Rokicie- Murzynowo- Siecień Sikórz_ Płock
Termin wycieczki/imprezy: 15-05 2013 Ilość dni 1 Klasa I E
Liczba uczestników: ……………………………
Kierownik wycieczki/imprezy (imię i nazwisko): Grzegorz Bednarz
Liczba opiekunów: 2
Środek lokomocji: autokar
Oświadczenie:
Zobowiązuję się do przestrzegania przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa na
wycieczkach i imprezach dla dzieci i młodzieży.
Opiekunowie wycieczki/imprezy:
1. …………………………………………………………..............
21
2. ………………………………………….…………………..............
3. ………………………………………....…………………............
(imię i nazwisko)
Kierownik wycieczki/imprezy
………………………………..
(podpis)
ZATWIERDZAM
…………………………………………..
(pieczęć i podpis dyrektora szkoły/placówki)
22
Harmonogram wycieczki( warsztatów)*
Data i godz.
wyjazdu
Ilość
km
Miejscowość Program Adres punktu
noclegowego
i
żywieniowego
15-05-2013
godz. 8.15
0 Płock Wyjazd (przed Teatrem
Dramatycznym w Płocku)
Spotkanie przy szkole godz.
8.00
15-05-2013
godz.8.45-
9.45
11 Rokicie Wyznaczanie kierunków
świata, poznanie
najdawniejszych budowli
sakralnych na północnym
Mazowszu, pomiary
wysokości względnej form
terenu, obserwacja
roślinności, badania
chemizmu wody.
15-05-2013
godz.10.00-
11.00
4 Murzynowo Zwiedzanie Obserwatorium
Geograficznego Uniwersytetu
Warszawskiego(stacja
meteorologiczna, ekologiczna
oczyszczalnia ścieków),
dolina Wisły, osadnictwo
olenderskie, Stanisław
Murzynowski autor
tłumaczenia Nowego
Testamentu, obserwacje
przyrodnicze.
15-05-2013
godz. 11.15-
11.45
3 Siecień Wyznaczanie kierunków
świata, kościół z XVI w, kult
Matki Boskiej Siecieńskiej,
23
dawne dwory Mazowsza
15-05-2013
godz. 12.15-
14.30
11 Sikórz Dawne dwory
szlacheckie(literatura, sztuka),
badania ekologiczne, badania
przyrodnicze, badania
geochemiczne, badania
hydrograficzne. OGNISKO
15-05-2013
ok godz.15.00
13 Płock Zakończenie warsztatów
Zatwierdzam:
………………………………
(pieczęć i podpis dyrektora szkoły)
*przedstawiony harmonogram nie uwzględnia zwiedzania pałacu w Srebrnej. Jeżeli
podejmiemy decyzję o staranie się w PKN ORLEN i uzyskamy zgodę, czas trwania
wycieczki wydłuży się o ok. godzinę.
LISTA UCZESTNIKÓW WYCIECZKI
l.p. Imię i nazwisko Klasa Numer telefonu
24
ZGODA RODZICA/PRAWNEGO OPIEKUNA NA UDZIAŁ W WYCIECZCE
Ja niżej podpisana/ny wyrażam zgodę na udział mojego dziecka w
wycieczce/imprezie krajoznawczo - turystycznej/zielonej szkole* w
terminie:........................................................do ....................................................................
Jednocześnie zobowiązuję się do zapewnienia jego bezpieczeństwa w drodze pomiędzy
miejscem zbiórki i rozwiązaniem wycieczki a domem.
Miejsce i termin wyjazdu.........................................................................................................
Miejsce i termin przyjazdu.......................................................................................................
Oświadczam, ze nie ma przeciwwskazań zdrowotnych dla uczestnictwa dziecka w
wycieczce.
Jeżeli dziecko musi przyjmować leki powiadomię o tym fakcie kierownika wycieczki na
piśmie.
Miejscowość: ........................
Data: ...................
Podpis rodzica/prawnego
opiekuna:
.............................................
* niepotrzebne skreślić
...........................................................
Nazwisko i imię uczestnika
...............................................................
PESEL uczestnika
25
REGULAMIN WYCIECZKI
1. Uczestnicy wycieczki są zobowiązani do:
a) zachowywania się w sposób zdyscyplinowany i kulturalny,
b) stosowania się do poleceń, zakazów i nakazów wydawanych przez kierownika
wycieczki, opiekunów lub przewodników,
c) kulturalnego odnoszenia się do opiekunów, kolegów i innych osób.
2. Uczestnicy wycieczki:
a) przestrzegają przepisów ruchu drogowego i zachowują ostrożność na ulicach
i w innych miejscach, w których może grozić jakiekolwiek niebezpieczeństwo,
b) nie oddalają się od grupy bez wyraźnego zezwolenia opiekuna,
c) bezwzględnie przestrzegają zakazu picia alkoholu, palenia papierosów, zażywania
środków odurzających,
d) nie śmiecą, nie niszczą zieleni, nie płoszą zwierząt,
e) dbają o czystość, ład i porządek w miejscach, w których przebywają,
f) przestrzegają godzin ciszy nocnej,
g) w miejscach noclegowych postępują zgodnie z obowiązującym tam regulaminem.
3. Wobec uczestników, którzy nie zastosują się do regulaminu i zasad bezpieczeństwa,
będą wyciągnięte konsekwencje zgodnie z zasadami oceniania zachowania w szkole
4. W przypadku naruszenia przez ucznia punktu 2c będą zawiadomieni
jego rodzice/prawni opiekunowie oraz dyrektor szkoły.
5. W razie wypadku uczestników wycieczki mają zastosowanie odpowiednio przepisy
dotyczące postępowania w razie wypadków w szkołach i placówkach publicznych.
6. W sprawach nieuregulowanych niniejszym regulaminem mają zastosowanie odpowiednio
przepisy Kodeksu Pracy, Statutu Szkoły, rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych
26
i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. nr 6, poz. 69) oraz
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 8 listopada 2001 r. w sprawie
warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki
krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. nr 135, poz. 1516).
Przed wycieczką jej uczestnicy potwierdzają znajomość regulaminu podpisem na liście
obecności (kierownik wycieczki zapoznaje jej uczestników z regulaminem).
Kosztorys wycieczki
Działanie Koszt
Środek transportu 500PLN
Prowiant na ognisko* 200PLN
Razem 700PLN
*ten koszt można pominąć, pozostawiając zabranie prowiantu uczestnikom.
27
Podsumowanie projektu
Przedstawiony projekt wycieczki pokazuje, że nawet w najbliższej okolicy
naszego zamieszkania znajdują się miejsca zasługujące na szczególną uwagę. Dają
one wiele możliwości, aby rozwijać zainteresowania uczniów wieloma dziedzinami
wiedzy. Pozwala nam wyprowadzić proces kształcenia i wychowania poza mury
szkoły.
Obszar Brudzeńskiego parku Krajobrazowego pozwala na zaplanowanie wielu
tras wycieczek, przedstawiona trasa nie pokazuje wszystkich miejsc godnych
obejrzenia. Ilość miejsc została wybrana, aby pokazać wiele nie przekraczając ram
czasowych i aby uczestnicy mieli także inne atrakcje (ognisko).
Przedstawiony obszar i trasa pokazuje, że teren wokół Płocka, który kojarzy
się z dymiącymi kominami, i stacjami paliw posiada wiele przyrodniczych i
kulturowych atrakcji. Tereny otaczające Płock to nie tylko BPK, wystarczy udać się
na drugą stronę Wisły i poznać Gostynińsko – Włocławski Park Krajobrazowy.
Stwierdzimy wtedy, że mamy teren następnego projektu.
Bibliografia
1. Berne I., Zajęcia w terenie. WSiP, Warszawa 1984.
2. Drozdowski A.,Kawałczewska J., Boszko M., Brudzeński Park Krajobrazowy.
ZPKBiG-W, Kowal 2002
3. Dylikowa A., Województwo płockie, monografia regionalna. Uniwersytet
Łódzki, Łódź-Płock 1984
4. Jaroszewski T. S., Gierlach M., Po pałacach i dworach Mazowsza. Wyd.
Naukowo-Techniczne, Warszawa 1998
5. Lamparski Z., Zarys stratygrafii czwartorzędu i morfologia dorzecza dolnej
Skrwy. „Akta Geologica Polonica” 1964 vol. XIV, nr 3
6. Rostowski J., Piesze znakowane szlaki turystyczne okolic Płocka. PTTK, Płock
2008