1

Płock 2013

Projekt jednodniowej wycieczki na terenie

Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego i w

jego okolicach

Opracował: Grzegorz Bednarz

2

Spis treści

Wstęp……………………………………….... 3

Cele projektu……………………………….. 4

Charakterystyka terenu i opis ciekawych

miejsc na trasie wycieczki………………….

5

Szczegółowy opis działań…………………. 11

Wybrane karty pracy……………………….. 13

Dokumentacja wycieczki…………………... 20

Kosztorys wycieczki………………………... 26

Podsumowanie projektu…………………… 27

Bibliografia…………………………………... 27

3

Wstęp

Wycieczki szkolne są niezwykle ważną część procesu nauczania i

wychowania. Zajęcia prowadzone poza szkołą umożliwiają skonfrontowanie

teoretycznej wiedzy z praktyką. Przekazywana w czasie wycieczek wiedza stanowi

niezwykle ważne uzupełnienie wiadomości uzyskanych z książek. Wyjazdy poza

miejsce zamieszkania odgrywają nieocenioną rolę w uspołecznieniu młodzieży.

Zajęcia terenowe uwrażliwiają uczniów na piękno otaczającego nas świata.

Pozwalają na pokazanie piękna przyrody i dokonania przeszłych pokoleń. Warto

także wspomnieć o roli wycieczek w promowaniu zdrowego stylu życia.

Wycieczka stanowi świetny sposób na przekazanie wiedzy z wielu

przedmiotów. Geograf, historyk, biolog nie mogą ograniczać się do przekazywania

wiedzy tylko ze swojej dziedziny. Każdy wyjazd w teren musi przynieść uczniowi

wiedzę interdyscyplinarną. W obecnym czasie ma to niezwykle ważne znaczenie

gdyż każdemu nauczycielowi musi zależeć na spełnieniu ilości godzin z podstawy

programowej. Rodzi się tu pytanie jak można zrealizować założenia podstawy

programowej z geografii, która zakłada uczenie w praktyce z potrzebami innych

nauczycieli. Wycieczka ( przy mądrym podejściu władz oświatowych) może

rozwiązać te problemy niosąc w czasie jej trwania możliwość przekazania

wiadomości z różnych przedmiotów.

Przy realizacji zajęć terenowych pojawia się wiele pytań i problemów.

Pierwszy wiąże się natychmiast z drugim. Obydwa są niezwykle ważne, jaki obszar

wybrać i z jakimi kosztami będziemy musieli się zmierzyć.

Przygotowany projekt próbuje wybrnąć z tych problemów obronną ręką.

Zaproponowany teren Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego jest niezwykle bogaty w

walory przyrodnicze jak i kulturowe. Obszar ten daje ogromne możliwości dla

nauczycieli z Płocka, a także tych, którzy będą chcieli pozostać w okolicach dłużej.

Możliwe jest wtedy połączenie zwiedzania Płocka i jego pięknych okolic. Koszty

właściwie nie wzrosną.

4

Cele projektu

Projekt przewiduje zajęcia terenowe, które skupią się na pogłębieniu przez

uczniów wiadomości z dziedziny geografii i historii. W trakcie zajęć nie zostaną

pominięte możliwości przedstawienia lub wykorzystania wiadomości z innych

przedmiotów.

Głównymi celami warsztatów będą:

1. Poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu.

2. Rozwijanie zainteresowania geografią i historią oraz sztuką.

3. Rozwijanie umiejętności prowadzenia obserwacji i pomiarów.

4. Kształcenie umiejętności w zakresie pracy w grupie.

5. Rozwijanie wrażliwości na piękno walorów przyrodniczych i kulturowych.

6. Pokazanie historii najbliższej okolicy na tle historii Polski.

7. Rozwijanie umiejętności oceny wieku i stylu zabytkowych budowli.

8. Przybliżenie wielkich postaci historii i sztuki pochodzący z najbliższej okolicy

oraz tych, którzy na tym terenie przebywali i tworzyli.

5

Charakterystyka terenu i opis ciekawych miejsc na trasie

wycieczki

1. Brudzeński Park Krajobrazowy

Brudzeński Park Krajobrazowy jest drugim parkiem w okolicach Płocka.

Utworzony został w roku 1988. Wraz z otuliną położony jest na terenie gmin Brudzeń

Duży i Stara Biała. Obejmuje fragment doliny Skrwy Prawej, jego powierzchnia w

porównaniu z innymi parkami jest niewielka. Powierzchnia BPK wynosi jedynie 3452

ha, a jego otuliny 4062 ha. Dla wielu jest najpiękniejszym parkiem krajobrazowym w

Polsce.

Ochronie podlegają tereny charakteryzujące się wyjątkowymi walorami

przyrodniczymi i krajobrazowymi. Mało, kto spodziewa się na równinnym Mazowszu

spotkać tak urozmaicony krajobraz. Ukształtowanie powierzchni Park zawdzięcza

działalności ostatniego zlodowaceni Wisły oraz rzeźbotwórczej sile Skrwy.

Elementami związanymi z lądolodem są rynny subglacjalne Wierzbicy i Sierpienicy

będących dopływami Skrwy. Rynny występują w otulinie podnosząc walory

krajobrazowe okolicy. Najważniejszym elementem rzeźby jest głęboko wcięta dolina

Skrwy Prawej, jej początki związane są z okresem wycofywania się lądolodu

zlodowacenia Wisły. Początkowo była to dolina wód roztopowych, które odpływały do

pradoliny Wisły. Brzegi doliny wykształcone są w postaci płaskich teras rzecznych

oraz stromych niemal pionowych skarp. Terasy tworzą cztery poziomy o

zróżnicowanej genezie. Dolina ma skomplikowany przebieg na wielu odcinkach

Skrwa silnie meandruje. Strome stoki doliny pocięte są licznymi jarami i wąwozami,

którym spływają stałe, epizodyczne i okresowe strumienie

Współcześnie Skrwa Prawa bierze początek na Równinie Urszulewskiej,

płynie na terenie Pojezierza Chełmińsko – Dobrzyńskiego. Długość rzeki wynosi

113,9 km, jest ona największym dopływem Wisły między Narwią i Drwęcą. Rzeka na

wielu odcinkach ma charakter wyżynny o średnim spadku 0,7 ‰, jej przepływ wynosi

średnio 5,5 m³/s, może jednak osiągać wielkości bardzo duże. W czasie

katastrofalnych wezbrań notowano wartości ok. 100 m³/s.

Flora i fauna BPK prezentuje się wspaniale. W dolinie Skrwy występują bogate

zbiorowiska lasów grądowych charakteryzujące się starodrzewem z wieloma

pomnikami przyrody. Szczególnego uroku lasom dodają klony, jawory, buki i świerki.

Teren Parku stwarza doskonałe warunki do występowania licznej zwierzyny. Bogato

reprezentowane są ptaki, zamieszkuje tu ponad 120 gatunków lęgowych i około 30

gatunków przelotnych. Wśród ptaków na szczególną uwagę zasługują; błotniak

zbożowy, bąk, bocian czarny, zimorodek i trzmielojad. Ze względu na niewielką

powierzchnię terenu ssaki reprezentowane przez gatunki małe. Bardzo dobre

warunki do życia znalazły bobry oraz wydry. Na obszarze BPK żyje 5 gatunków

nietoperzy.

6

Na terenie Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego istnieją trzy rezerwaty

przyrody: „Sikórz”, „Brwilno” i „”Brudzeńskie Jary”. W rezerwacie „Sikórz” Skrwa silnie

meandruje. Właśnie tu znajduje się największe zakole posiadające długość 4 km.

Ciekawa jest nie tylko długość, ale i inne parametry. W najwęższym miejscu

odległość między ramionami wynosi tylko 200 m. Różnica poziomów to 5m, co daje

spadek ok. 2‰, przypomina to rzeki górskie.

Gospodarka człowieka prowadzona jest zgodnie z zasadami ochrony

środowiska. Dominuje tu rolnictwo z ograniczoną chemizacją. Pozwala to mieć

nadzieję, że piękno BPK zostanie zachowane.

2. Murzynowo

Wieś Murzynowo powstała prawdopodobnie w wieku XII lub XIII. Pierwsza

wzmianka o osadzie dotyczy wizytacji Konrada I Mazowieckiego, która odbyła się w

roku 1245. W wieku XIV dla wsi ustanowiono prawo lokacyjne chełmińskie oraz

pozwolono na budowę warownego zamku. Murzynowo, jako osada zostało

zniszczone w czasie najazdów krzyżackich. W miejscu Murzynowa prawdopodobnie

znajdował się przyczółek mostu łyżwowego, którym od strony Duninowa przeprawiał

się w roku 1414 Władysław Jagiełło.

W Murzynowie od 1974 roku funkcjonuje placówka terenowa Uniwersytetu

Warszawskiego Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych. Obserwatorium zajmuje

się badaniami związanymi ze środowiskiem naturalnym Płocka i jego okolic. Badania

dotyczą także, zmian i zagrożeń środowiska naturalnego oraz ekologii

Brudzeńskiego i Gostynińsko–Włocławskiego Parku Krajobrazowego.

Przy Mazowieckim Ośrodku Geograficznym powołano Muzeum – Pracownię

Geografii Historyczno–Kulturowej, została ona zlokalizowana w drewnianej

zabytkowej chacie. W mini muzeum zgromadzone zostały eksponaty pozyskane min.

w czasie budowy i wypełniania Zbiornika Włocławskiego. Siedziba Muzeum oraz

zbiory pochodzą z czasów osadnictwa olenderskiego, jakie rozwijało się na tym

obszarze.

W pobliżu MOG znajduje się miejsce upamiętniające Stanisława

Murzynowskiego. Stanisław Murzynowski urodził się we wsi Suszyce w roku 1528,

zasłynął, jako pierwszy tłumacz Nowego Testamentu na język polski. Cztery

ewangelie zostały wydane w 1551 r. w Królewcu i dedykowane królowi Zygmuntowi

Augustowi. Do chwili śmierci wydano kolejne dwie części Nowego Testamentu pod

tytułem „Testament Nowy Zupełny”. Był także autorem rozprawy o ortografii polskiej,

kodyfikującej zwyczaje ortograficzne w drukarstwie w wieku XVI ( Ortographia

polska). Stanisław Murzynowski pisarz, tłumacz zmarł w roku 1553.

3. Rokicie

Rokicie jest jedną z najstarszych wsi na Północnym Mazowszu. Położona jest

około 20 km od Płocka, leży malowniczo na wysokim prawym brzegu Wisły.

Najważniejszym zabytkowym obiektem jest romańsko – gotycki kościół p.w. św.

7

Małgorzaty. Początki tej urokliwej niewielkiej budowli datowane są na pierwszą

połowę XIII. Kościół był kilka razy przebudowywany nie tracąc swojego romańskiego

charakteru, ostatnia restauracja zachowała pierwotny styl. Budowla owiana jest

wieloma legendami i opowieściami. Jedna z nich dotyczy powstania kościoła, według

niej ufundował ją rycerz, który wzbogacił się na sprzedaży dzikich koni. Legenda

spowodowała, że świątynia nazywana jest „kobylim kościołem”. Druga nazwa wiąże

się prawdopodobnie z jedną z funkcji, jaką pełnił, zatrzymywali się tu flisacy

spławiający towary Wisłą. Pochodzi stąd nazwa „flisaczy kościół”.

Uwagę przykuwa południowa i wschodnia ściana świątyni(kościół jest

orientowany). Na ścianach znajdują się piktogramy i daty wyryte przez wiernych.

Piktogramy są prawdopodobnie znakami tożsamościowymi osób pochowanych na

przykościelnym cmentarzu lub wiernych, którzy pielgrzymowali do Rokicia.

Najstarszy napis pochodzi z 1647 r. Na ścianach kościoła intrygują także okrągłe

wgłębienia. Bardziej luźna i wesoła historia mówi, iż powstały one w wyniku wiercenia

palcem w murze przez grzesznych parafian w czasie pokuty. Naukowe

wytłumaczenie wiąże dołki z obrzędami wielkanocnymi, związanymi z rozpalaniem

świętego ognia.

W Rokiciu spotkamy także XIX w. dworek w stylu klasycystycznym, przy

którym znajduje się grób z czasów II wojny światowej.

4. Siecień

Siecień to wieś o wielowiekowej historii, jej początki datuje się na przełom XIII i

XIV wieku. Było to gniazdo rodowe Siecieńskich. W czasie swych długich dziejów

dobra te były w posiadaniu wielu rodów m.in. Siecieńskich, Orłowskich, Gembartów.

Ostatnimi właścicielami Siecienia byli Duczymińscy, którzy stracili własność w 1945 r.

Jeszcze w XIX w. dobra siecieńskie rozwijały się bardzo dobrze. W ramach folwarku

działała gorzelnia oraz młyn wodny. W tym okresie powstał dwór, którego obecnie już

nie zobaczymy, gdyż uległ zniszczeniu i został rozebrany. Pozostałością jest jedynie

niewielki fragment przydworskiego parku. O dawnej świetności folwarku może

świadczyć murowany spichlerz z połowy XIX w. Jednak jego obecny wygląd i stan

wydają się świadczyć, że podzieli on los dworu.

Najważniejszym zabytkiem we wsi jest obecnie kościół parafialny pod

wezwaniem św. Józefa. Budowę kościoła rozpoczęto pod koniec XVI w., a

zakończono w 1611 r. Świątynia zbudowana jest w stylu późnorenesansowym z

wieżą o układzie gotyckim. Fundatorem kościoła był biskup Stanisław Siecieński. W

barokowym ołtarzu głównym z początku XVIII w. znajduje się cenny obraz Matki

Boskiej Siecieńskiej z Dzieciątkiem. Obraz pochodzi z XVI w., namalowany jest

8

temperą na desce przez nieznanego artystę. Kult obrazu narodził się w XVIII w. po

zarazie, jaka nawiedziła okoliczne ziemie.

5. Kobierniki

Kobierniki to niewielka wieś w pobliżu Płocka. Osada ta znana jest już od XII

w. Ludność zamieszkująca wieś trudniła się wyrobem ozdobnych tkanin głównie

kobierców, z tego bierze się nazwa osiedla. Obecnie mieszkańcy Płocka znają to

miejsce z lokalizacji wysypiska odpadów komunalnych.

Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych powstał w 1998 r. Zakład powstał,

aby służyć mieszkańcom Płocka oraz 16 okolicznym gminom. Firma spełnia wszelkie

normy Unii Europejskiej dotyczące składowania odpadów, jak i pełnej ochrony

środowiska.

ZUOK prowadzi szeroką edukację ekologiczną współpracując z Regionalnym

Centrum Edukacji Ekologicznej oraz Wydziałem Kształtowania Środowiska Urzędu

Miasta Płocka. Zakład odwiedzają liczne wycieczki szkolne poznając zasady

zagospodarowania odpadów.

6. Srebrna Pałac

Wieś Srebrna nadana została w końcu XIV wieku przez księcia płockiego

Siemowita IV rycerzowi Pawłowi z Radzanowa. Przez okres swoich dziejów

przechodziła z „rąk do rąk”. W 1852 r. Eugeniusz Piwnicki, właściciel majątku Sikórz,

nabył Srebrną w drodze licytacji od wysokiej rangi urzędnika dworu carskiego R.

Fuhrmanna. Od 1872 roku dobra należały do Stanisława Piwnickiego, a następnie do

Marii z Piwnickich i Konstantego Zielińskiego. Na początku XIX w. wybudowany

został dwór zbudowany na sklepionych kolebkowo piwnicach. Była to budowla

parterowa przebudowywana wielokrotnie w XIX i XX w. Dwór mimo, przebudowy

przez lata bez nadzoru architektonicznego zachował neorenesansowy charakter. Na

początku XX w. w czasie przebudowy od strony Wierzbicy dodano attyki z kartuszami

herbowymi z herbami: „Lubicz”- Piwnickich i „Świnka”- Zielińskich. Podczas działań

wojennych 1920 r. siedziba została poważnie uszkodzona i następnie odbudowana

przez Zielińskich w niezmienionym kształcie. Całość położona jest na terenie parku w

stylu krajobrazowym, który powstał około 1870 r. Obecnie pałac i park są

niedostępne (niestety!!!), stanowią własność Koncernu PKN ORLEN.

W Srebrnej zachowały się okazałe zabudowania gospodarcze z końca XIX w.,

wśród których na wyróżnienie zasługuje neogotycki spichlerz.

9

7.Sikórz

Sikórz to wieś prawie w całości położona na terenie Brudzeńskiego Parku

Krajobrazowego. Osadnictwo na tym terenie sięga około 2 tys. lat p.n.e. Prace

archeologiczne stwierdziły tu zbiorowe pochówki w okolicy, których odnaleziono

wyroby garncarskie, krzemienne i kościane.

Pierwsze pisemne wzmianki wiążą się z czasami Konrada Mazowieckiego,

pochodzą one z początku XIII w. Dla rozwoju osady ważne było powołanie jednej z

najstarszych parafii w diecezji płockiej, jej początki datowane są na koniec XIV w.

Obecną świątynię poprzedzały dwa drewniane kościoły, pierwszy pochodził z końca

XVII w., niestety 13 lat po konsekracji spłonął. Druga drewniana budowla powstała z

fundacji kasztelana raciążskiego Gabriela Karnkowskiego. Kościół pochodził z końca

XVIII w., z tego okresu pozostała jedynie murowana brama cmentarna, datowana na

rok 1767 r. Istniejący współcześnie kościół zbudowany został w stylu romańsko –

gotyckim, świątynia konsekrowana była w 1920 r. szczególnym dla historii Polski. W

kościele na szczególną uwagę zasługuje polichromia autorstwa Z. Przeorskiej, która

wykonana jest techniką al-fresco i sgraffito. Na zabytkowym cmentarzu uwagę

przykuwa nagrobek ś. p. Jadwigi z Hofmanów – Piwnickiej. Na nagrobku znajduje się

piękna rzeźba z białego marmuru przedstawiająca figurę siedzącej młodej kobiety.

Na cmentarzu można znaleźć jeszcze kilka grobów, ale ich stan budzi wiele

wątpliwości, szczególnie dotyczy to grobu pochodzącej z Francji guwernantki rodziny

Piwnickich.

Niezwykle ważnym punktem na trasie wycieczki jest pierwotnie klasycystyczny

dwór pochodzący z połowy XIX w. Dwór w czasie II wojny światowej został

częściowo spalony. Po odbudowie zatracił cechy stylu klasycystycznego. Powrotowi

do świetności nie służyły czasy, gdy był siedzibą PGR- u. Podobnie jak pałac w

Srebrnej, dwór w Sikorzu był miejscem pobytu w okresie międzywojennym wielu

sławnych artystów. Byli to literaci i malarze. W Sikorzu bywali: Ludwik Hieronim

Morstin, Tadeusz Dołęga- Mostowicz, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Kazimiera

Iłłakowiczówna, Kazimierz Wierzyński oraz Józef Czajkowski. Dworek był miejscem

gdzie powstawały znane dzieła, Tadeusz Dołęga-Mostowicz napisał swoją znaną

powieść „Znachor”, powstał tu także „Bal w operze” Juliana Tuwima.

W Sikorzu mieszkał człowiek niezwykle zasłużony dla polskiej kultury Gustaw

Zieliński. Gustaw Zieliński powstaniec i poeta ( napisał powieść poetycką „Kirgiz”)

pozostawił po sobie wielkie dzieło w postaci księgozbioru liczącego ponad 25 tys.

tomów. Księgozbiór przekazał Towarzystwu Naukowemu Płockiemu, stał się on

zalążkiem Biblioteki TNP im. Zielińskich. Płockie towarzystwo jest najstarszym

działającym towarzystwem naukowym w Polsce. Wszystko to nie broni biblioteki

przed współczesnymi czasami, nie wiadomo czy przetrwa w obecnym kształcie.

Dwór otoczony był parkiem w stylu krajobrazowym. Obecnie na uwagę zwraca

aleja składająca się z lip i kasztanowców biegnąca do kościoła. Zachowała się także

aleja klonowa łącząca dwór z folwarkiem.

10

Do Sikorza przyciąga nie tylko jego bogata historia, ale także przyroda

ożywiona i nieożywiona. Jest to Skrwa Prawa oraz jej dolina wraz z otoczeniem.

Walory zostały opisane w części dotyczącej Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.

11

Szczegółowy opis działań

Warsztaty terenowe

Brudzeński Park Krajobrazowy

2013

Cele:

Celem warsztatów jest nauczenie uczniów pracy w terenie. Pozwolą one na

zaznajomienie uczniów z formami pracy w środowisku oraz opisem cech środowiska

przyrodniczego. W czasie zajęć uczestnicy poznają piękno przyrody okolic Płocka

oraz stan środowiska terenów ziemi płockiej. Warsztaty pozwolą poznać także

etnografię i historię najbliższej okolicy.

Miejsce badań:

Obiektem badań będzie teren Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Trasa

warsztatów będzie obejmować następujące miejsca: dolina Skrwy Prawej, Kobierniki,

Siecień, Murzynowo, Rokicie, Sikórz.

Przewidywane efekty kształcenia:

1. Uczniowie zdobędą umiejętności dotyczące prowadzenia obserwacji i

pomiarów stosowanych w naukach przyrodniczych.

2. Poznają zasady prowadzenia badań dotyczących stanu środowiska

naturalnego.

3. Zdobędą wiedzę na temat środowiska naturalnego własnej okolicy.

4. Pozyskają wiadomości dotyczące historii i etnografii własnego terenu.

5. Utrwalą zdobyte na innych przedmiotach umiejętności i wiadomości.

Metody osiągania celów;

Pogadanka, pomiary w terenie, obserwacje, analiza wyników.

Planowane działania:

1. Pomiary i obserwacje geograficzne:

- orientacja mapy,

- wyznaczanie kierunków świata,

- wyznaczanie miejscowego południka,

- pomiary wysokości względnej form terenu,

- pomiar prędkości nurtu rzeki,

- pomiar szerokości i głębokości rzeki,

12

- obserwacja krajobrazu i określenie jego genezy,

- pomiary meteorologiczne,

- pomiary wysokości Słońca,

- ocena odległości w terenie.

Miejsce badań: dolina Skrwy i Wisły(Sikórz, Rokicie, Murzynowo)

2. Obserwacje biologiczne:

- pomiar wysokości i wieku drzewa,

- rozpoznawanie gatunków drzew i innych roślin,

- pomiar zanieczyszczenia powietrza(skala porostowa),

- pomiar stanu wody i oczyszczanie ścieków,

- obserwacja terenu pod kątem występowania legalnych i nielegalnych

wysypisk śmieci,

Miejsce badań: Sikórz, Kobierniki, Siecień, Murzynowo, Rokicie

3. Wiadomości dotyczące architektury sakralnej i miejsc kultu religijnego

Miejsce uzyskania wiedzy: Siecień, Sikórz, Rokicie

4. Historia Ziemi Płockiej, literatura i malarstwo, dwory szlacheckie.

Miejsce pogadanek i obserwacji: Srebrna, Siecień, Sikórz, Murzynowo

5. W czasie trwania warsztatów uczniowie utrwalą umiejętności nabyte na

matematyce, chemii, technice.

Wybrany obszar obserwacji pozwala całościowe na poznanie środowiska

naturalnego, historii i etnografii oraz stanu środowiska naturalnego Ziemi Płockiej na

jej północnych granicach.

13

Wybrane karty racy

Karta pracy

Wyznaczanie kierunków świata i azymutu

Miejsce obserwacji: Rokicie

Grupa nr ……….

Potrzebne przyrządy: kompas

1. Sposoby wyznaczania kierunków świata.

Sposoby wyznaczania północy bez użycia busoli i kompasu

1. Słoje roczne na

ściętym pniu

Po stronie południowej odstępy pomiędzy słojami rocznymi

są większe, ponieważ samotne drzewo mocniej rozwija się

od południa.

2. Kąt nachylenia

mrowiska

Stok mrowiska po stronie południowej jest łagodniejszy niż

po stronie północnej, gdzie kąt jest bardziej ostry. Dzieje się

tak, dlatego, żeby słońce mogło nagrzewać swymi

promieniami stos mrowiska.

3.

Liście i konary

na samotnym

drzewie

Samotne drzewo kieruje swoje konary ku słońcu, dlatego

jeśli jest pochylone, to najczęściej w kierunku południowym,

skąd czerpie energię słoneczną.

4.

Mech na

samotnym

kamieniu

Mech pojawia się na samotnym kamieniu po stronie

północnej - tam, gdzie nie docierają promienie słoneczne.

5. Rów porośnięty

trawą

Jeśli napotkamy rów poprowadzony w kierunku wschód-

zachód lub zbliżonym to na północnym stoku rowu trawa

porastająca jest bardziej rozwinięta niż po stronie

połudnowej, która jest zasłonięta przed słońcem.

14

6. Zegarek

1. Należy położyć zegarek poziomo, a

następnie, obracając nim, ustawić małą,

godzinową wskazówkę w kierunku słońca.

2. Dokładność ustawienia można

sprawdzić umieszczając w środku tarczy

zegarka

patyczek. Cień powinien być

przedłużeniem małej wskazówki.

3. Kąt powstały między tą wskazówką a

cyframi oznaczającymi godzinę 12°° na

tarczy zegarka należy podzielić na dwie

części. Linia podziałki wskaże położenie

słońca o godzinie 12°°, czyli kierunek

południowy.

4. Przedłużenie tej linii przez środek tarczy wskaże kierunek

południowy.

Uwaga! Stosując sposób z zegarkiem na półkuli południowej, kierujemy

na słońce cyfrę 12 i północ znajdujemy w połowie odległości kątowej

między tą cyfr a wskazówką godzinową

7. Kij i cień o

12.00

Najprostszym sposobem jest wbić kij o 12:00 w ziemię i

cień będzie wskazywał północ. Obarczony niestety błędem,

ze względu na strefy czasowe.

10. Brzoza Brzoza swą korę ma bardziej jasną po stronie południowej,

ponieważ promienie słoneczne powodują płowienie koloru.

- wybierz te, które można zastosować obecnie

- podaj, jakie sposoby znasz poza podanym

2. Określanie azymutu.

- azymut to kąt między kierunkiem północnym, a kierunkiem na wybrany

punkt. Azymut mierzony jest zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

15

- zmierz azymut w kierunku wieży kościoła znajdującego się w Duninowie

leżący na drugim brzegu Zbiornika Włocławskiego.

Wynik …………………

Skład grupy:

………………………………………………………………………Lider

………………………………………………………………………Sekretarz

……………………………………………………………………….Członkowie

……………………………………………………………………….

……………………………………………………………………….

16

Karta pracy

Pomiary nad rzeką

Miejsce obserwacji: Sikórz

Grupa nr ……..

Potrzebne materiały: taśma miernicza, stoper, ciężarek

Przebieg ćwiczenia:

1. Pomiar szerokości rzeki.

- w miejscu dostępnym(mostek) zmierz taśmą mierniczą szerokość rzeki i

oceń jej kategorię.

Rodzaje rzek w zależności od ich szerokości

Rodzaj rzeki Szerokość rzeki w metrach

Bardzo wąska (strumień) do 30

Wąska 30—50

Średnia 50—150

Szeroka 150—300

Bardzo szeroka ponad 300

Ocena rzeki: ………………………………………...

2. Pomiar głębokości rzeki.

- za pomocą taśmy mierniczej z ciężarkiem zmierz głębokość rzeki i oceń jej

kategorię.

Rodzaje rzek w zależności od ich głębokości

Rodzaj rzeki Głębokość rzeki w metrach

Płytka do 1,5

Średnia 1,5—3,0

17

Ocena rzeki: ……………………………………

3. Pomiar prędkości nurtu rzeki.

- odmierz 10 m wzdłuż rzeki,

- na początku odcinka wrzuć do rzeki pływak(patyk),

- zmierz czas, w jakim pływak pokona odcinek 10 m.

- oblicz prędkość nurtu rzeki.

Prędkość nurtu rzeki = 10 m/ czas płynięcia pływaka = ………………m/s

Rodzaje rzek ze względu na prędkość nurtu rzeki

Ocena rzeki: ………………………..

Skład grupy:

………………………………………………………………………Lider

………………………………………………………………………Sekretarz

……………………………………………………………………….Członkowie

……………………………………………………………………….

……………………………………………………………………….

Głęboka 3,0—7,0

Bardzo głęboka ponad 7,0

Rodzaj prądu

Prędkość prądu w m/s

rzek nizinnych rzek górskich

Słaby do 0,5 do 2,0

Średni 0,5—1,0 2,0—4,0

Silny 1,0—2,0 4,0—6,0

Rwący ponad 2,0 ponad 6,0

18

Karta pracy

Z biegiem historii

Miejsce obserwacji: trasa wycieczki

Grupa nr. ………

Znajdujesz się na terenie Ziemi Płockiej na obszarze Brudzeńskiego Parku

Krajobrazowego i w jego otulinie. Jest to jedno z najciekawszych miejsc Mazowsza.

Zadaniem waszym będzie zebranie w trakcie wycieczki wiadomości o przeszłości

zwiedzanych miejsc i ich związków ze sławnymi postaciami historycznymi.

1. Kościół w Rokiciu jest jednym z najstarszych budowli północnego Mazowsza

wybudowany został w wieku ……… w stylu …………….

2. Kościół w Rokiciu ze względu na legendę o jego budowie nazywany jest

………………………………………………………………………..

3. Znaki na murze kościoła nazywane są ……………………………… oznaczają

one prawdopodobnie ……………………………………………

4. W Murzynowie znajduje się …………………………………………………U.W.

5. Stanisław Murzynowski urodził się w …………………………w wieku………..

6. Największym osiągnięciem Stanisława Murzynowskiego

jest………………………………………………………………………………………

7. W kościele w Siecieniu znajduje się cenny obraz przedstawiający

…………………………………………………………………………………………..

8. Wymień zabytki Sikorza:

-………………………………………………………………………………………….

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

9. W Sikorzu bywali i tworzyli wielcy polscy artyści, wymień dwóch i napisz, jakie

dzieła stworzyli w czasie pobytu w tej miejscowości:

- ……………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………...

19

10. W Sikorzu powstał wielki i cenny księgozbiór stworzony

przez……………………………………., który został przekazany dla?………….

11. * W Srebrnej znajduje się dwór, który należał do rodziny

…………………………

12. Na attyce dworu znajdują się herby właścicieli są to:

- ……………………………………………………………..

- ………………………………………………………………

* uczniowie udzielą odpowiedzi w przypadku uzyskania pozwolenia

zwiedzenia parku przydworskiego.

Skład grupy:

………………………………………………………………………Lider

………………………………………………………………………Sekretarz

……………………………………………………………………….Członkowie

……………………………………………………………………….

……………………………………………………………………….

20

Dokumentacja wycieczki

KARTA WYCIECZKI/IMPREZY

……………………………..

(pieczęć szkoły)

Cele i założenia programowe wycieczki/imprezy

Celem wycieczki jest przeprowadzenie warsztatów geograficznych i historycznych.

Warsztaty mają pokazać uczniom piękno okolic Płocka oraz jego historię. W czasie

prowadzonych zajęć zostaną przeprowadzone ćwiczenia dotyczące geografii, historii i kultury

Ziemi Płockiej, ekologii, biologii.

Trasa wycieczki/imprezy

Płock-Rokicie- Murzynowo- Siecień Sikórz_ Płock

Termin wycieczki/imprezy: 15-05 2013 Ilość dni 1 Klasa I E

Liczba uczestników: ……………………………

Kierownik wycieczki/imprezy (imię i nazwisko): Grzegorz Bednarz

Liczba opiekunów: 2

Środek lokomocji: autokar

Oświadczenie:

Zobowiązuję się do przestrzegania przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa na

wycieczkach i imprezach dla dzieci i młodzieży.

Opiekunowie wycieczki/imprezy:

1. …………………………………………………………..............

21

2. ………………………………………….…………………..............

3. ………………………………………....…………………............

(imię i nazwisko)

Kierownik wycieczki/imprezy

………………………………..

(podpis)

ZATWIERDZAM

…………………………………………..

(pieczęć i podpis dyrektora szkoły/placówki)

22

Harmonogram wycieczki( warsztatów)*

Data i godz.

wyjazdu

Ilość

km

Miejscowość Program Adres punktu

noclegowego

i

żywieniowego

15-05-2013

godz. 8.15

0 Płock Wyjazd (przed Teatrem

Dramatycznym w Płocku)

Spotkanie przy szkole godz.

8.00

15-05-2013

godz.8.45-

9.45

11 Rokicie Wyznaczanie kierunków

świata, poznanie

najdawniejszych budowli

sakralnych na północnym

Mazowszu, pomiary

wysokości względnej form

terenu, obserwacja

roślinności, badania

chemizmu wody.

15-05-2013

godz.10.00-

11.00

4 Murzynowo Zwiedzanie Obserwatorium

Geograficznego Uniwersytetu

Warszawskiego(stacja

meteorologiczna, ekologiczna

oczyszczalnia ścieków),

dolina Wisły, osadnictwo

olenderskie, Stanisław

Murzynowski autor

tłumaczenia Nowego

Testamentu, obserwacje

przyrodnicze.

15-05-2013

godz. 11.15-

11.45

3 Siecień Wyznaczanie kierunków

świata, kościół z XVI w, kult

Matki Boskiej Siecieńskiej,

23

dawne dwory Mazowsza

15-05-2013

godz. 12.15-

14.30

11 Sikórz Dawne dwory

szlacheckie(literatura, sztuka),

badania ekologiczne, badania

przyrodnicze, badania

geochemiczne, badania

hydrograficzne. OGNISKO

15-05-2013

ok godz.15.00

13 Płock Zakończenie warsztatów

Zatwierdzam:

………………………………

(pieczęć i podpis dyrektora szkoły)

*przedstawiony harmonogram nie uwzględnia zwiedzania pałacu w Srebrnej. Jeżeli

podejmiemy decyzję o staranie się w PKN ORLEN i uzyskamy zgodę, czas trwania

wycieczki wydłuży się o ok. godzinę.

LISTA UCZESTNIKÓW WYCIECZKI

l.p. Imię i nazwisko Klasa Numer telefonu

24

ZGODA RODZICA/PRAWNEGO OPIEKUNA NA UDZIAŁ W WYCIECZCE

Ja niżej podpisana/ny wyrażam zgodę na udział mojego dziecka w

wycieczce/imprezie krajoznawczo - turystycznej/zielonej szkole* w

terminie:........................................................do ....................................................................

Jednocześnie zobowiązuję się do zapewnienia jego bezpieczeństwa w drodze pomiędzy

miejscem zbiórki i rozwiązaniem wycieczki a domem.

Miejsce i termin wyjazdu.........................................................................................................

Miejsce i termin przyjazdu.......................................................................................................

Oświadczam, ze nie ma przeciwwskazań zdrowotnych dla uczestnictwa dziecka w

wycieczce.

Jeżeli dziecko musi przyjmować leki powiadomię o tym fakcie kierownika wycieczki na

piśmie.

Miejscowość: ........................

Data: ...................

Podpis rodzica/prawnego

opiekuna:

.............................................

* niepotrzebne skreślić

...........................................................

Nazwisko i imię uczestnika

...............................................................

PESEL uczestnika

25

REGULAMIN WYCIECZKI

1. Uczestnicy wycieczki są zobowiązani do:

a) zachowywania się w sposób zdyscyplinowany i kulturalny,

b) stosowania się do poleceń, zakazów i nakazów wydawanych przez kierownika

wycieczki, opiekunów lub przewodników,

c) kulturalnego odnoszenia się do opiekunów, kolegów i innych osób.

2. Uczestnicy wycieczki:

a) przestrzegają przepisów ruchu drogowego i zachowują ostrożność na ulicach

i w innych miejscach, w których może grozić jakiekolwiek niebezpieczeństwo,

b) nie oddalają się od grupy bez wyraźnego zezwolenia opiekuna,

c) bezwzględnie przestrzegają zakazu picia alkoholu, palenia papierosów, zażywania

środków odurzających,

d) nie śmiecą, nie niszczą zieleni, nie płoszą zwierząt,

e) dbają o czystość, ład i porządek w miejscach, w których przebywają,

f) przestrzegają godzin ciszy nocnej,

g) w miejscach noclegowych postępują zgodnie z obowiązującym tam regulaminem.

3. Wobec uczestników, którzy nie zastosują się do regulaminu i zasad bezpieczeństwa,

będą wyciągnięte konsekwencje zgodnie z zasadami oceniania zachowania w szkole

4. W przypadku naruszenia przez ucznia punktu 2c będą zawiadomieni

jego rodzice/prawni opiekunowie oraz dyrektor szkoły.

5. W razie wypadku uczestników wycieczki mają zastosowanie odpowiednio przepisy

dotyczące postępowania w razie wypadków w szkołach i placówkach publicznych.

6. W sprawach nieuregulowanych niniejszym regulaminem mają zastosowanie odpowiednio

przepisy Kodeksu Pracy, Statutu Szkoły, rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej

i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych

26

i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. nr 6, poz. 69) oraz

rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 8 listopada 2001 r. w sprawie

warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki

krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. nr 135, poz. 1516).

Przed wycieczką jej uczestnicy potwierdzają znajomość regulaminu podpisem na liście

obecności (kierownik wycieczki zapoznaje jej uczestników z regulaminem).

Kosztorys wycieczki

Działanie Koszt

Środek transportu 500PLN

Prowiant na ognisko* 200PLN

Razem 700PLN

*ten koszt można pominąć, pozostawiając zabranie prowiantu uczestnikom.

27

Podsumowanie projektu

Przedstawiony projekt wycieczki pokazuje, że nawet w najbliższej okolicy

naszego zamieszkania znajdują się miejsca zasługujące na szczególną uwagę. Dają

one wiele możliwości, aby rozwijać zainteresowania uczniów wieloma dziedzinami

wiedzy. Pozwala nam wyprowadzić proces kształcenia i wychowania poza mury

szkoły.

Obszar Brudzeńskiego parku Krajobrazowego pozwala na zaplanowanie wielu

tras wycieczek, przedstawiona trasa nie pokazuje wszystkich miejsc godnych

obejrzenia. Ilość miejsc została wybrana, aby pokazać wiele nie przekraczając ram

czasowych i aby uczestnicy mieli także inne atrakcje (ognisko).

Przedstawiony obszar i trasa pokazuje, że teren wokół Płocka, który kojarzy

się z dymiącymi kominami, i stacjami paliw posiada wiele przyrodniczych i

kulturowych atrakcji. Tereny otaczające Płock to nie tylko BPK, wystarczy udać się

na drugą stronę Wisły i poznać Gostynińsko – Włocławski Park Krajobrazowy.

Stwierdzimy wtedy, że mamy teren następnego projektu.

Bibliografia

1. Berne I., Zajęcia w terenie. WSiP, Warszawa 1984.

2. Drozdowski A.,Kawałczewska J., Boszko M., Brudzeński Park Krajobrazowy.

ZPKBiG-W, Kowal 2002

3. Dylikowa A., Województwo płockie, monografia regionalna. Uniwersytet

Łódzki, Łódź-Płock 1984

4. Jaroszewski T. S., Gierlach M., Po pałacach i dworach Mazowsza. Wyd.

Naukowo-Techniczne, Warszawa 1998

5. Lamparski Z., Zarys stratygrafii czwartorzędu i morfologia dorzecza dolnej

Skrwy. „Akta Geologica Polonica” 1964 vol. XIV, nr 3

6. Rostowski J., Piesze znakowane szlaki turystyczne okolic Płocka. PTTK, Płock

2008

28