Post on 27-Feb-2019
Prognozy epidemiologiczne - które nowotwory będą coraz częstsze, a
które coraz rzadsze?
Joanna DidkowskaWarszawa, 8-10.08.2018
Prognoza ?
• Czy prognoza ma sens (wiele niewiadomych)?
• Jaki model zastosować?• Naiwna
• Uwzględniająca wiele czynników (o ile je znamy?)
• Proste modele prognostyczne
• A może per collatio (przez porównanie)?
Prognoza naiwna
• Będzie tak, jak dziś (najlepsza sprawdzalność dla prognozy pogody na jutro!)
• Czy w epidemiologii nowotworów ma zastosowanie?• Tak, w niektórych nowotworach (np. jajnik)
• Tak, w krótkim odcinku czasu (2-3 lata)
• Tak, w niektórych grupach wiekowych (młodzi dorośli)
Nowotwory jajnika
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
2000
2010
2015
2020
2025
2030
2035
liczba zachorowań
0
5
10
15
20
25
1999
2002
2005
2008
2011
2014
2017
2020
2023
2026
2029
2032
2035
zachorowalność /100 000 kobiet
Proste modele prognostyczne?
To już było
Przykłady ….
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
<65 65+
Mężczyźni
Ludność w Polsce według płci i wieku (w mln)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
<65 65+
Kobiety
1
10
100
1000
10000Za
cho
row
ania
/10
00
00
mężczyźni kobiety
>1000/100000>100/100000>10/100000
Zachorowalność na nowotwory złośliwe w Polsce w grupach wieku
15
70,3
14,7
1,6
12,1
55,2
32,7
6,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0-14 15-54 65+ 85+
%
2013 2050
Struktura ludności według grup wieku w 2013 i 2050 r. (scenariusz średni)
Zachorowalność na nowotwory złośliwe ogółem
0
50
100
150
200
250
300
350
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Wsp
ółc
zyn
nik
sta
nd
aryz
ow
any
Rok
rzeczywiste_M
rzeczywiste_K
prognoza_M
prognoza_K
0
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
180 000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Mężczyźni
<65 65+
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe ogółem
0
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
180 000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Kobiety
<65 65+
Zachorowalność na nowotwory złośliwe jelita grubego
0
10
20
30
40
50
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Wsp
ółc
zyn
nik
sta
nd
aryz
ow
any
rzeczywiste_M
rzeczywiste_K
prognoza_M
prognoza_K
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Mężczyźni
<65 65+
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe jelita grubego
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Kobiety
<65 65+
Zachorowalność na nowotwory złośliwe piersi
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
35 000
40 000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Liczba zachorowań
<50 50+
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Zach
oro
wan
ia/1
00
00
0
Zachorowalność (wsp. stand)
dane rzeczywiste prognoza
Zachorowalność na nowotwory złośliwe gruczołu krokowego
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Liczba zachorowań
<65 65+
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Zach
oro
wan
ia/1
00
00
0
Zachorowalność (wsp. stand)
dane rzeczywiste prognoza
Nowotwory trzonu macicy
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000
2000
2005
2015
2020
2025
2030
2035
liczba zachorowań
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2035
Wsp
ółc
zynnik
za
cho
row
aln
ośc
i
zachorowalność/100 000 kobiet
Zachorowania na nowotwory złośliwe szyjki macicy
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Liczba zachorowań
<65 65+
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Zach
oro
wan
ia/1
00
00
0
Zachorowalność (wsp. stand)
dane rzeczywiste prognoza
Zachorowalność na nowotwory złośliwe płuca
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Wsp
ółc
zyn
nik
sta
nd
aryz
ow
any
rzeczywiste_M
rzeczywiste_K
prognoza_M
prognoza_K
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
18 000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Mężczyźni
<65 65+
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe płuca
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
18 000
2013 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Kobiety
<65 65+
Prognoza uwzględniająca wiele czynników?
• Czy znamy wszystkie czynniki ryzyka?
• Na ile prognoza populacji jest „pewna”?
• Trudno przewidzieć czynniki zaburzające (np. zmiana zachowań, programy profilaktyczne)
• Czy potrafimy przewidzieć rozwój nauki (skuteczności leczenia)?
Zachorowania na nowotwory złośliwe płuca
0
20
40
60
80
100
120
140
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Zach
oro
wan
ia/1
00
00
0
Mężczyźni
START 100% (10-24);STOP 0%
START 30% (10-14); 15%(15-19), 5% (20-24) ;STOP 0%
START 30% (10-14); 15%(15-19), 5% (20-24) ;STOP 10%
START 30% (10-14); 15%(15-19), 5% (20-24) ;STOP 20%
START 0% ; STOP 100%
rzeczywiste_M
prognoza_M
Zachorowania na nowotwory złośliwe płuca
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Zach
oro
wan
ia/1
00
00
0
Kobiety
rzeczywiste_K
prognoza_K
START 100%(10-24);STOP 0%
START 30% (10-14); 15%(15-19), 5% (20-24) ;STOP 0%
START 30% (10-14); 15%(15-19), 5% (20-24) ;STOP 10%
START 30% (10-14); 15%(15-19), 5% (20-24) ;STOP 20%
START 0% ; STOP 100%
Symulacja wpływu szczepień przeciwko HPV na liczbę zachorowań i zgonów z powodu raka szyjki macicy (2006)
0 2 17
67 196
1867
2998 3043
0 1 8 31 79
725
1376 1417
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
5 10 15 20 25 50 75 90
Zachorowania Zgony
Skumulowana liczba zgonów możliwych do uniknięcia w zależności od czasu jaki upłynął od szczepieniaLiczba zachorowań na raka szyjki macicy
według wieku zachorowania i wieku szczepienia
Przez porównanie (per collatio)
Główne przesłanki:
• Rozwój gospodarczy Polski powiela zależności świata zachodniego
• Powielany jest model konsumpcyjny (główne czynniki ryzyka)
Czego możemy spodziewać się?
293 327
463
345
503
357
0
200
400
600
Mężczyźni Kobiety
Nowotwory ogółem
Polska'50 Niemcy'12 Czechy
45
25
60
35
81
41
0
20
40
60
80
100
Mężczyźni Kobiety
Rak jelita grubego
Polska'50 Niemcy'12 Czechy
2234
19 19
42 38
0
20
40
60
Mężczyźni Kobiety
Rak płuca
Polska'50 Szwecja'12 Dania'12
93 92122 114
96110
0
40
80
120
160
Rak piersi Rak prostaty
Polska'50 Niemcy'12 Czechy'12
Nowotwory związane z płcią
4 4
6
0
4
8
Rak szyjki macicy
Polska'50 Finlandia'12 Austria'12
Które nowotwory będą coraz częstsze, a które coraz rzadsze?
Mężczyźni Liczba zachorowań
Współczynnik
Ogółem ↑ =
Rak żołądka ↓ ↓
Rak jelita grubego
↑ ↑
Rak płuca ↑ ↓
Rak gruczołu krokowego
↑ ↑
Kobiety Liczba zachorowań
Współczynnik
Ogółem ↑ ↑
Rak jelita grubego
↑ ↑
Rak płuca ↑ ↑
Rak piersi ↑ ↑
Rak szyjki macicy
↓ ↓
Porażki?Zachorowalność na nowotwory złośliwe płuca
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
1980 1990 2000 2010 2020 2030
Wsp
ółc
zyn
nik
sta
nd
aryz
ow
any
rzeczywiste_M
prognoza_M
*
Log. (*)
Dziękuję za uwagę