Post on 11-Jan-2017
PORADNIKdla opiekunw praktyk zagranicznych
organizowanych w programie Erasmus
Program Erasmus
Publikacja sfinansowana z funduszy Komisji Europejskiej
w ramach programu Uczenie si przez cae ycie Erasmus
Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialnoci za zawarto merytoryczn publikacji.
Publikacja bezpatna
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Warszawa 2010
Teksty: Justyna Bugaj, Monika Cywiska, Monika Domaska, Beata Skibiska
Redakcja: Monika Cywiska
Wsppraca redakcyjna: Magorzata Czonkowska-Naumiuk
Korekta: Weronika Walasek
Opracowanie graficzne i skad: Wojciech Grski
Druk: Neco Media Agencja Reklamowa Dorota Dmuch, Warszawa;
P. W. Print-Pap s.c., Krynica Zdrj
Narodowa Agencja Programu
Uczenie si przez cae ycie
ul. Mokotowska 43
00-551 Warszawa
tel.: 0 22 46 31 360
faks: 0 22 46 31 021
www.frse.org.pl
www.erasmus.org.pl
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
1
W roku 2012 program Erasmus bdzie witowa swoje wierwiecze. Program ten, kojarzony przede wszystkim i susznie z wymian studentw pomidzy uczelniami w Europie, przyczyni si do gbokich zmian wsystemach
szkolnictwa wyszego krajw, ktre w nim uczestnicz. Na jego niewtpliwy sukces zoyy si take pozytywne
zmiany w yciorysach milionw Europejczykw, ktrzy z niego skorzystali.
Od roku akademickiego 2007/08 moliwoci programu Erasmus zostay poszerzone m.in. o wyjazdy studentw na
praktyki w zagranicznych przedsibiorstwach. W cigu dwch lat akademickich z moliwoci tej skorzystao ponad
50 tysicy europejskich studentw, w tym ponad 2500 studentw polskich.
Opracowujc Poradnik dla opiekuna praktyk organizowanych w programie Erasmus, chcielimy:
- osobom zajmujcym si praktykami studenckimi w polskich szkoach wyszych przybliy zasady ich realizacji
wprogramie Erasmus, aby zainteresowa studentw moliwoci odbycia praktyki w zagranicznych przedsibior-
stwach; tym osobom polecamy przede wszystkim rozdzia IV. omawiajcy zasady organizacji wyjazdw na praktyki
w programie Erasmus;
- osobom pracujcym w jednostkach obsugujcych program Erasmus koordynatorom uczelnianym oraz oso-
bom kontaktowym przybliy zaoenia praktyk studenckich, ich znaczenie dla rozwoju kompetencji iumiejtno-
ci przydatnych w yciu zawodowym absolwentw. Zagadnienia te zostay opisane w rozdziaach I-III.
Inspiracj dla opracowania Poradnika byo seminarium dla organizatorw praktyk dla studentw i absolwentw
uczelni, zorganizowane w kwietniu 2010 roku przez Fundacj Rozwoju Systemu Edukacji penic rol Narodowej
Agencji programu Uczenie si przez cae ycie Erasmus.
Zesp programu Erasmus, analizujc pytania napywajce od beneficjentw, studentw i ich rodzicw oraz biorc
pod uwag swego rodzaju niedowartociowanie praktyk jako elementu ksztacenia studenta, postanowi zapro-
si prelegentw seminarium do podzielenia si wiedz i dowiadczeniem. Ze swej strony opracowalimy materia
opisujcy zasady organizacji i finansowania praktyk Erasmusa w zagranicznych przedsibiorstwach/instytucjach.
Zapraszamy do lektury Poradnika.
Zesp programu Erasmus
w Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji
Warszawa, grudzie 2010 r.
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
Spis treci
I. Praktyki zawodowe drog do sukcesu (Monika Domaska) 3
II. Rola praktyk w ksztatowaniu kompetencji przydatnych na rynku pracy (Monika Domaska) 7
III. Kompetencje opiekunw praktyk rezultaty projektu PROCERTU (Justyna Bugaj) 11
IV. Praktyki zagraniczne w Erasmusie zasady, dokumenty, sposb organizacji 23
(Monika Cywiska, Beata Skibiska)
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
3
Monika Domaska Akademia Grniczo-Hutnicza, Centrum Karier, Orodek Monitorowania Kadry Zawodowej
usyszaem i zapomniaem, zobaczyem i zapamitaem,
zrobiem i zrozumiaem
Xunzi (313238 p.n.e.), czasem przypisywane Konfucjuszowi
Praktyki s nieodczn czci ycia spoeczno-gospodarcze-
go od najdawniejszych czasw s starsze ni uniwersytety.
Uregulowania prawne dotyczce praktykantw pojawiay si
ju w Kodeksie Hammurabiego, wstaroytnej Grecji i Rzymie.
W redniowieczu, a praktycznie a do czasw rewolucji prze-
mysowej, istnia powszechny system rozwoju rzemielnikw,
ktrzy najpierw terminowali u mistrzw, potem zostawali w-
drownymi czeladnikami, by z czasem samemu zosta mistrzem.
Nauka, praktyka i obycie w wiecie (mobilno) gwarantoway,
e prace wykonywane przez mistrza bd najwyszej jakoci,
a on sam odniesie wymierny sukces zawodowy i ekonomiczny.
System taki (cho nieco mniej ceremonialny) funkcjonuje do
dzi w szkolnictwie zawodowym i rzemiole, a jego odzwiercie-
dleniem w szkolnictwie wyszym jest system praktyk zawodo-
wych i promocja mobilnoci. Uczenie przez dowiadczenie to
najbardziej efektywna metoda profesjonalizacji oraz stymulo-
wania kreatywnoci i innowacji.
Czy praktyki s potrzebne i pomagaj w osigniciu sukcesu?
Po pierwsze, dobrze zorganizowane praktyki przekadaj si
na sukces uczelni.
Wskazania dotyczce roli uczelni w zwikszeniu zatrudnialno-
ci absolwentw rozumianej jako zestaw cech i umiejtnoci
dajcych zdolno do otrzymania i utrzymania satysfakcjonu-
jcej pracy lub zdolno do samodzielnego poruszania si po
rynku pracy, tak by waciwie wykorzysta swj potencja i uzy-
ska trwae zatrudnienie pojawiaj si w kolejnych komuni-
katach ze spotka ministrw odpowiedzialnych za szkolnictwo
wysze.
I. Praktyki zawodowe drog do sukcesu
My, ministrowie (...) wzmocnimy nasze wysiki ukoczenia
ju realizowanych reform, ktre umoliwi studentom i ka-
drze uczelni mobilno, udoskonal nauczanie i ksztacenie
w instytucjach szkolnictwa wyszego, zwiksz zatrudnial-
no absolwentw i zapewni wszystkim ksztacenie wy-
sze waciwej jakoci.
Deklaracja w sprawie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy-
szego, Budapeszt, Wiede 12 marca 2010 roku.
Praktyki s obowizkowym elementem programu studiw
pierwszego stopnia, wpisanym w obowizujce nadal standar-
dy dla poszczeglnych kierunkw zgodnie z rozporzdzeniem
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyszego. Ich wymagany mi-
nimalny wymiar jest rny i wynosi od trzech do omiu tygodni.
Ale nie tylko obowizek i wymogi prawne motywuj uczelnie do
rozwijania programu praktyk zawodowych. Sprawia to rynek
usug edukacyjnych, na ktrym uczelnie dziaaj. Przyszo
bez obaw, Prosta droga do kariery, Zaprojektuj swoj
przyszo, Przyjemne studia, dobry zawd te fragmenty
hase reklamowych polskich uczelni doskonale oddaj potrze-
by i oczekiwania najwaniejszej grupy klientw. Kandydaci na
studia i ich rodziny ponoszce ciar finansowy kilku lat stu-
diw oczekuj, e bdzie to inwestycja opacalna wana jest
uzyskana wiedza, poziom naukowy, ale wany jest take, a na-
wet przede wszystkim, sukces na rynku pracy po ukoczeniu
danej uczelni.
Dua liczba uczelni w Polsce, a malejca liczba kandydatw
spowodowana niem demograficznym przyczyniaj si do
wzrostu konkurencji przewag maj uczelnie, ktre mog
w przekonujcy sposb zapewni o tym, e przygotowuj swo-
ich studentw do wejcia na trudny rynek pracy, dbaj nie tyl-
ko o wysoki poziom naukowy przekazywanej teorii, ale take
dostarczaj umiejtnoci potrzebnych na rynku pracy.
Jak wynika z rozmw z polskimi pracodawcami, praktyki s naj-
powszechniejsz i czsto jedyn okazj do kontaktw uczelni
z przedsibiorstwami. Dobrze zorganizowany system praktyk
z ca pewnoci jest czynnikiem zwikszajcym zatrudnial-
no, rdem danych podnoszcym jako ksztacenia, ele-
mentem polityki marketingowej wychodzcej naprzeciw ocze-
4
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
kiwaniom studentw, a nawet rdem rodkw finansowych
(np. poprzez fundusze unijne rozwj systemw edukacyjnych
dostarczajcych umiejtnoci zgodnie z wymogami rynku pra-
cy to jeden ze strategicznych priorytetw Unii Europejskiej).
Po drugie, praktyki przyczyniaj si do sukcesu firm, a zatem
i do rozwoju gospodarczego kraju.
Praktyki to bardzo czsto stosowany element rekrutacji pra-
cownikw. Poprzez praktyki firmy tworz pul potencjalnych
pracownikw. Wida to doskonale w czasie ochodzenia ko-
niunktury gospodarczej liczba ofert pracy spywajcych do
biur karier jest mniejsza, ale liczba ofert praktyk i stay nie ma-
leje, a nawet ronie. Kandydat, byy praktykant, zna rodowi-
sko firmy, jest sprawdzony pod wzgldem osobowociowym,
lepiej zmotywowany do dziaania zgodnie z zasad wzajem-
noci skoro firma powicia mi czas, aby mnie przyj na
praktyk, ja musz odwdziczy si dobr prac. W niektrych
firmach (np. Austrian Airlines) praktyki to cz kultury korpo-
racyjnej (zwanej w teorii zarzdzania zasobami ludzkimi kultu-
r ab initio). Jedyn form rekrutacji jest system praktyk fir-
ma z definicji nie przyjmuje osb z dowiadczeniem w innych
firmach.
Kolejny powd to tworzenie pozytywnego wizerunku firmy
tzw. employer branding. Firma przedstawia si jako odpo-
wiedzialna spoecznie, sprzyjajca rozwojowi modych kadr,
inwestujca w obecnych i przyszych pracownikw. Wszystkie
firmy zdobywajce w Polsce w rnych konkursach tytuy Pra-
codawcy Roku prowadz rozwinite programy praktyk i stay
dla studentw. Pozytywny wizerunek przyciga kandydatw
i klientw, i gwarantuje sukces na rynku.
Po trzecie, praktyki i dowiadczenie zawodowe przekadaj si
na sukces samych absolwentw.
Wpyw rnych czynnikw na sukcesy na rynku pracy to temat
wielu bada naukowych. Ciekawych i kompleksowych danych
dostarczy realizowany w latach 2008-2009 przez partnerw ze
Sowenii, Turcji, Wgier, Litwy i Polski1 projekt HEGESCO Higher
Education as Generator of Strategic Competences2, w ktrym
miaam okazj uczestniczy. Celem projektu byo zbadanie,
w jakim stopniu absolwenci europejskich wyszych uczelni
speniaj wymagania wspczesnej gospodarki opartej na wie-
dzy, jakie kompetencje s cenione na rynku pracy i w jaki spo-
sb szkolnictwo wysze jest rdem tych kompetencji.
Projekt obejmowa badanie ilociowe wrd prawie dziewiciu
tysicy absolwentw z piciu krajw (w tym liczc 1200 osb
reprezentatywn prb z Polski) pi lat po obronie przez nich
pracy dyplomowej, a zatem grup docelow stanowili absol-
wenci z rocznika 2003. Badanie byo prowadzone przy uyciu
obszernego kwestionariusza ankiety zawierajcego pytania
1 Partnerem polskim by Instytut Ekonomii, Socjologii i Filozofii Poli-techniki Krakowskiej
2 www.hegesco.org
Wochy
Wielka Brytania
Belgia
Hiszpania
Czechy
Portugalia
Norwegia
Sowenia
Litwa
Austria
Polska
Estonia
Francja
Wgry
Niemcy
Holandia
Finlandia
Turcja
0% 20% 40% 60% 80%
Procent absolwentw deklarujcych, e w trakcie studiw nie mieli adnego dowiadczenia zawodowego
rdo:HEGESCO Statistical Outlook, www.hegesco.org
Wochy
Wielka Brytania
Belgia
Hiszpania
Czechy
Portugalia
Norwegia
Sowenia
Litwa
Austria
Polska
Estonia
Francja
Wgry
Niemcy
Holandia
Finlandia
Turcja
63%
59%
38%
36%
36%
30%
21%
21%
20%
17%
16%
13%
12%
9%
8%
6%
6%
0%
Holandia
Wgry
Francja
Niemcy
Finlandia
Portugalia
Norwegia
Polska
Austria
Estonia
Sowenia
Wielka Brytania
Belgia
Hiszpania
Turcja
Wochy
Czechy
Litwa
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Holandia
Wgry
Francja
Niemcy
Finlandia
Portugalia
Norwegia
Polska
Austria
Estonia
Sowenia
Wielka Brytania
Belgia
Hiszpania
Turcja
Wochy
Czechy
Litwa
59,5%
52,5%
48,4%
45,8%
45,6%
40,6%
38,1%
35,4%
33,2%
29,6%
27,6%
24,4%
23,2%
22,6%
21,3%
16,7%
15,5%
5,7%
Procent absolwentw deklarujcych, e praktyki byy wan czci programu studiw
rdo:HEGESCO Statistical Outlook, www.hegesco.org
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
5
otwarte i zamknite. Kwestionariusz by zgodny z zaoeniami
metodologicznymi opracowanymi przez Uniwersytet w Ma-
astricht (metodyka REFLEX). Wedug tej metodyki, ale w ra-
mach rnych projektw, prowadzone byy i s nadal badania
wrd absolwentw z 14 innych krajw europejskich, Japonii
oraz krajw Ameryki Poudniowej, co pozwala na dostarczenie
wiedzy i materiaw porwnawczych o charakterze globalnym.
W raporcie kocowym projektu HEGESCO przedstawiono dane
porwnawcze dla 19 krajw europejskich.
Jednym z badanych czynnikw byo dowiadczenie i aktyw-
no zawodowa absolwentw w okresie studiw, w tym prak-
tyki studenckie. Porwnujc dane dla rnych krajw, mona
zauway wyrane rnice w deklaracji przez absolwentw
pozyskiwania dowiadczenia zawodowego i wagi praktyk za-
wodowych w programie studiw.
Analiza danych wskazywaa na istotny zwizek pomidzy do-
wiadczeniem zawodowym zwizanym z kierunkiem studiw
(przy czym brane byy pod uwag nie tylko praktyki obowiz-
kowe, ale take inne dowiadczenia, stae, indywidualne ini-
cjatywy studentw) a pniejszymi sukcesami na rynku pracy
mierzonymi czasem poszukiwania pracy, uzyskanymi docho-
dami, zakresem odpowiedzialnoci, satysfakcj z wykonywa-
nej pracy. Co ciekawe, nie jest tak w przypadku dowiadcze
niezwizanych z kierunkiem studiw (prace dorywcze, waka-
cyjne) prace te przynosz jedynie tymczasowy efekt ekono-
miczny i nie maj znaczenia dla uzyskiwanych dochodw czy
czasu poszukiwania pracy w przyszoci.
Z pewnoci dowiadczenie zawodowe nie jest jedynym czyn-nikiem sprawczym sukcesu obiektywne uwarunkowania ekonomiczne maj znaczenie kluczowe. Mona tu poda przy-kad Turcji, gdzie 100% absolwentw potwierdzio, e odbyo praktyki zawodowe podczas studiw a jest to kraj, w ktrym czas poszukiwania pracy jest najduszy (30,3% poszukuje pracy duej ni sze miesicy), wskanik dla Polski z kolei by bardzo niski (1,6% respondentw poszukiwao pracy duej ni sze miesicy), co naley tumaczy przypadajcym na ten
okres boomem gospodarczym.
W USA prowadzone s regularne badania absolwentw pod
ktem poszukiwania pracy, planw rozwoju zawodowego. Naj-
nowsze badanie z roku 2010,3 przeprowadzone na prbie po-
nad 30 tysicy absolwentw amerykaskich uczelni dowodzi,
e absolwenci, ktrzy podczas studiw uczestniczyli w prak-
3 2010 Graduates survey, NACE (National Association of Colleges and Employers), www.naceweb.org.
tykach lub staach, zdobywali dowiadczenie zawodowe zwi-zane z kierunkiem studiw, atwiej znajduj prac i osigaj wysze zarobki. Warto przyjrze si wartociom wskanikw: 42,3% spord poszukujcych pracy absolwentw majcych za sob dowiadczenie w formie praktyk (internships) otrzymao przynajmniej jedn ofert pracy, z czego 25% przyjo ofert. W przypadku absolwentw bez dowiadczenia odsetek tych, ktrzy oferty otrzymali wynosi nieco ponad 30%, a przyja oferty jedna pita z nich. Rnica w poziomie przyjmowanych ofert wie si z wysokoci proponowanego wynagrodzenia mediana pensji w przypadku absolwentw z dowiadczeniem to 45 301 dolarw rocznie, a w przypadku absolwentw bez do-wiadczenia kwota ta jest o ponad 30% nisza i wynosi 34601
dolarw rocznie.
Badania absolwentw uczelni skandynawskich co do wpywu zagranicznych dowiadcze zawodowych4 na proces poszuki-wania pracy wskazuj na pozytywne aspekty takich dowiad-cze w zakresie rozwoju kompetencji potrzebnych na rynku pracy (szczeglnie wymieniane s tu zdolnoci jzykowe czy kulturowe). Poziom zatrudnienia wrd absolwentw z do-wiadczeniem midzynarodowym jest nieco wyszy, osigaj oni wysze zarobki. Ale obserwowany jest take negatywny wpyw tych dowiadcze w krtkiej perspektywie absolwenci z midzynarodowym dowiadczeniem zawodowym lub eduka-cyjnym duej poszukuj pracy, wysyaj wicej aplikacji. Tu-maczone jest to wyszymi oczekiwaniami tych absolwentw oraz czasem sceptycyzmem skandynawskich pracodawcw co do przydatnoci nabytych za granic kwalifikacji do potrzeb re-
gionalnego rynku.
Monitorowanie losw zawodowych absolwentw jest prowa-
dzone w naszym kraju od niedawna, w wybranych uczelniach
(wg bada aktywnoci polskich biur karier w roku 2009, tego
typu badania prowadzio 70 uczelni) i na razie obejmuj ab-
solwentw bezporednio po ukoczeniu studiw (najczciej
sze miesicy), std trudno o okrelenie wpywu poszczegl-
nych czynnikw w duszej perspektywie. Ministerstwo Nauki
i Szkolnictwa Wyszego, wiadome potrzeby, przeznaczyo
w roku 2010 kwot okoo 50 milionw zotych na wsparcie tego
typu dziaa w ramach programu Kapita Ludzki Prowadze-
nie monitoringu losw absolwentw w celu podniesienia jako-
ci ksztacenia i lepszego dostosowania oferty edukacyjnej do
potrzeb gospodarki opartej na wiedzy i wymogw rynku pracy5.
4 Student Mobility and Labour Market Outcomes, Jannecke Wiers-Jennsen, NIFU STEP, 2008
5 Harmonogram realizacji dziaa w trybie konkursowym w ramach PO KL obsugiwanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy-szego (nowe nabory w 2010 r.), www.nauka.gov.pl
6
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
W badaniach ju prowadzonych na Akademii Grniczo Hutni-czej dla absolwentw z roku 2009 (wstpna analiza danych z 10 wydziaw) wida wyranie, jak zwizane z kierunkiem studiw dowiadczenia zawodowe uzyskane w okresie kszta-cenia (praktyki w tym nadobowizkowe, praca, sta) przeka-daj si na dorane sukcesy na rynku pracy. Odsetek osb bezrobotnych sze miesicy po obronie wrd absolwentw, ktrzy podejmowali podczas studiw prace zwizane z kierun-kiem studiw jest czterokrotnie niszy od tych, ktrzy takich
dowiadcze nie mieli. Podobnie jest z odsetkiem absolwen-tw uzyskujcych dochody powyej 2500 zotych brutto (51,1% w stosunku do 38,5%). Potwierdzaj si take wnioski projektu HEGESCO prace dorywcze niezwizane z kierunkiem studiw
nie maj wpywu na sukcesy na rynku pracy.
Wida zatem, e praktyki studenckie s wanym elementem
potrzebnym studentom, uczelniom i firmom, a ich dobra orga-
nizacja przyczynia si do sukcesu wszystkich stron.
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
7
II. Rola praktyk w ksztatowaniu kompetencji przydatnych na rynku pracyMonika Domaska Akademia Grniczo-Hutnicza, Centrum Karier, Orodek Monitorowania Kadry Zawodowej
Problemem naszych czasw jest to, e przyszo ju nie jest taka jak kiedy.
Paul Valery (1871-1945), poeta francuski
Przyszo stawia przed wszystkimi nowe, czasem zaskakuj-
ce wyzwania. Na pewno jest ona trudno przewidywalna, czego
dowodem s kryzysy finansowe czy pojawiajce si nieocze-
kiwanie technologie zmieniajce nie tylko nauk, ale i ycie
codzienne (telefonia komrkowa czy rozwj Internetu w tym
pojawienie si portali spoecznociowych). Ale nie oznacza to,
e nie mona przygotowa si do nadchodzcych czasw tak,
by wykorzysta do maksimum pojawiajce si szanse i unikn
zagroe.
1. Jaki jest obecny rynek pracy?
Najbardziej istotna jest globalizacja dziaalnoci gospodar-
czej. Firmy dziaaj na rynkach midzynarodowych, wrd ich
pracownikw, kontrahentw i klientw s osoby pochodzce
z rnych krajw, kultur, posugujce si rnymi jzykami, y-
jce w rnych strefach czasowych. Najwikszym wyzwaniem
XXI wieku jest zarzdzanie rnorodnoci. Wedug bada1
prawie jedna trzecia absolwentw europejskich uczelni pi
lat po obronie pracy dyplomowej deklaruje, e pracuje w firmie
operujcej na arenie midzynarodowej (najniszy wskanik
w Norwegii 23%, najwyszy w Belgii 49%, w Polsce a 38%).
Globalizacja wymaga rozwijania i ksztatowania nowych kom-
petencji. Wykracza to poza oczywist potrzeb znajomoci
jzykw obcych (odsetek polskich absolwentw, ktrzy de-
klaruj wykorzystanie znajomoci jzykw obcych w bardzo
wysokim stopniu w codziennej pracy wynosi 55% w przypadku
firm o orientacji midzynarodowej, 23% w firmach dziaajcych
na rynku krajowym). Nie wystarczy umie mwi, trzeba umie
si porozumie. Bez znajomoci zasad wzajemnych relacji
i wpyww guanxi trudno jest o dobre stosunki i efektywne ne-
gocjacje z Chiczykami, bez dowiadczenia i wiedzy o krajach
arabskich atwo o gafy w kwestii tematw rozmw, upomin-
1 Projekt Higher Education as Generator of Strategic Competences, 2009, www.hegesco.org
kw czy przebiegu spotka biznesowych. Polscy pracodawcy wymieniaj przystosowanie kulturowe jako jedn z wiodcych podanych kompetencji i jest tak zarwno w przypadku du-ych korporacji midzynarodowych z siedzib w Warszawie, jak i maych kancelarii prawnych z poudniowo-wschodniej Polski. Globalizacja wymusza czstsze ni kilkanacie lat temu wyjazdy w rne czci Europy i wiata, niesie ze sob koniecz-no opanowania nowych technologii informacyjnych (telekon-ferencje), prowadzi do internacjonalizacji wielu dziedzin (pra-
wo, finanse, normy, zarzdzanie jakoci).
Co pomaga w relacjach midzykulturowych:
wiedza
poczucie wasnej wartoci
komunikatywno
motywacja
otwarty umys
ciekawo wiata
nieuleganie stereotypom
powstrzymywanie si od szybkich osdw
elastyczno
tolerancja dla innoci
tolerancja dla niewiadomej
niezraanie si chwilowymi niepowodzeniami
empatia
poczucie humoru
Kolejny wyrnik wspczesnego rynku pracy to innowacyj-no, nowe technologie (w dokumentach UE szczegln po-zycj jako obszar przyszociowy zajmuj technologie zmie-rzajce do ograniczenia emisji dwutlenku wgla) i rozwj technologii informacyjnych. Niezbdne s umiejtnoci anali-tyczne, kreatywno, umiejtno rozwizywania problemw czy poszukiwania nieszablonowych rozwiza.
Ronie znaczenie wiedzy i kwalifikacji. W Unii Europejskiej do roku 2020 proporcja zawodw wymagajcych wyszego wyksztacenia zwikszy si do 31,3% (z 25,1% w roku 2006)2. Zmieniajce si wymagania wymuszaj cige uzupenianie wiedzy. Uczenie si przez cae ycie to nie tylko abstrakcyjne haso programw unijnych, ale konieczno. Kompetencje wy-magane przez pracodawcw to umiejtno uczenia si, pozy-
skiwania nowej wiedzy, otwarto na wiedz.
2 European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Fourth European Survey of Working Conditions, EU-27, 2005
8
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
Przyszo naley do sektora usug, gwnie usug bizneso-
wych, do ktrych nale sektor IT, ubezpieczenia, konsulting,
usugi doradcze (najwikszy przyrost miejsc pracy do roku
2015). W roku 2020 trzy czwarte stanowisk pracy bdzie na-
leao do sektora usug3. Ta tendencja rwnie niesie za sob
zapotrzebowanie na okrelone kompetencje, szczeglnie takie
jak: orientacja na jako, rozwijanie i utrzymywanie kontaktw
spoecznych i biznesowych, komunikatywno, umiejtno
prezentacji.
Nie bez znaczenia s zmiany demograficzne, gwnie starzenie
si spoeczestw europejskich, i zmiany w strukturze spoecz-
nej, np. modelach rodziny. W ogle gwnym wyznacznikiem
wspczesnego rynku pracy jest funkcjonowanie w warunkach
zmian. Kluczowe dla funkcjonowania w warunkach zmian s:
umiejtno docierania do informacji i korzystania z informa-
cji, aktywno, inicjatywa, wiadome decydowanie o wasnym
losie i rozwoju.
Kluczowe kompetencje przyszoci to4: komunikacja w jzyku ojczystym komunikacja w jzykach obcych kompetencje matematyczne, obliczeniowe umiejtno uczenia si kompetencje spoeczne i obywatelskie inicjatywa i przedsibiorczo
wiedza o rnicach kulturowych
Kompetencje najwaniejsze na europejskim rynku pracy5: profesjonalizm elastyczno funkcjonalna zarzdzanie wiedz
orientacja midzynarodowa
2. Jak uzyska kompetencje przydatne na rynku pracy?
Kompetencje s ksztatowane w rnych rodowiskach, w ro-
dzinie, w kontaktach spoecznych, ale przede wszystkim w ca-
ym procesie edukacji. Ogromn rol w ksztatowaniu wrd
studentw kompetencji przydatnych na rynku pracy odgrywaj
praktyki studenckie i inne formy zdobywania dowiadczenia
zawodowego zwizanego z kierunkiem studiw.
3 CEDEFOP, Skill Needs in Europe. Focus on 2020, Luxembourg, 2008
4 New Skills for New Jobs, European Communities, 20095 Flexible Professional in the Knowledge Society, Rolf Van der Vel-
den, Maastricht 2008
3. Etap poszukiwania praktyki
Jedn z najbardziej cenionych przez pracodawcw cech kan-
dydatw jest motywacja, wewntrzne przekonanie, e plany
zawodowe s zgodne z ich wizj wasnego rozwoju. W kwestii
praktyk z jednej strony prasa, najczciej w tonie sensacji,
dostarcza alarmujcych informacji o roli dowiadczenia za-
wodowego (bez kilkuletniego dowiadczenia nie ma szans na
prac), co powoduje due zainteresowanie podejmowaniem
wszelkiego rodzaju prac zawodowych podczas studiw, poszu-
kiwania stay i pracy, czasem niestety ze szkod dla samego
procesu ksztacenia. Brak powszechnych rozwiza systemo-
wych typu np. przerw semestralnych na uzyskanie dowiad-
czenia zawodowego (mobility, internship window) prowadzi do
koniecznoci brania przez studentw urlopw dziekaskich,
a nastpnie radzenia sobie z powstaymi kopotami biurokra-
tycznymi (np. rnice programowe). Z drugiej strony funkcjo-
nuje dobrze zakorzeniony w tradycji i opiniach studentw mit
o praktykach studenckich widzianych jako zo konieczne, kilka
tygodni straconych wakacji, odbbnienie kopotliwego obo-
wizku. W obu wypadkach motywacja nie jest waciwa. Dla-
tego bardzo wane jest, aby ju na etapie przygotowania do
poszukiwania praktyki wiedzie, jaka ma by jej rola, jakie s
wobec niej oczekiwania i jakie maj by jej efekty. Tego typu
analizy s wietnym wiczeniem z zakresu planowania kariery
czy zarzdzania projektami w szerszym kontekcie, co bardzo
przydaje si w yciu zawodowym naley zastanowi si, po
pierwsze, po co si czego podejmujemy, jakie bd tego efek-
ty, jaka jest nasza motywacja.
Inne kompetencje, ktre s rozwijane na etapie przygotowa-
nia, to umiejtno docierania do informacji i porzdkowania
informacji. Uczelnia poprzez dziaania biur karier, dziaw
praktyk studenckich czy penomocnikw do spraw praktyk
powinna pomaga studentom w kontaktach z pracodawcami,
wskazywa rda informacji (strony internetowe, targi pracy,
publikacje, katalogi branowe, namiary na osoby kontaktowe),
ale nie wyrcza ich w peni.
Proces poszukiwania przyczynia si do rozwoju wiedzy o sek-
torze, brany, uwarunkowaniach gospodarczych regionu, ten-
dencjach na rynku pracy.
Studenci maj okazj wykazania si wasn inicjatyw, roz-
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
9
wijania umiejtnoci nawizywania kontaktw, umiejtnoci
skutecznej perswazji, zdolnoci komunikacji ustnej i pisem-
nej take w jzykach obcych w przypadku praktyk w firmach
midzynarodowych lub za granic (korespondencja e-mailo-
wa, przygotowanie dokumentw aplikacyjnych yciorysw,
listw motywacyjnych; jest to doskonae wiczenie przed p-
niejszym staraniem si o prac). Przy czym pisanie tych doku-
mentw pozwala take na remanent wasnych umiejtnoci
dotychczas zdobytych w procesie edukacji.
Poszukiwanie praktyki jest okazj do sprawdzenia reakcji na
niepowodzenia i nauczenia si skutecznego radzenia sobie
z nimi (nie zawsze pierwszy kontakt jest skuteczny, ale trzeba
szuka dalej).
4. Etap organizacji praktyki
Na tym etapie studenci maj czsto pierwszy kontakt z firm
i rozwijaj bardzo wan i przydatn wiedz dotyczc kwestii
formalnych umw, skierowa, ubezpieczenia, zasad rapor-
towania, dokumentacji praktyki. Bardzo wane jest, jak ten
etap jest zorganizowany na uczelni (jasno okrelone, dostpne
w Internecie regulaminy, zasady, dokumenty), gdy wyrabia to
pewne nawyki i dostarcza studentom wzorcw postpowania,
co wobec tak podanej przez pracodawcw orientacji na ja-
ko ma ogromne znaczenie.
5. Etap odbywania praktyki
Najwaniejsz rol praktyki jest zdobywanie dowiadczenia
poprzez obserwacj lub w trakcie wykonywania rnych za-
da (learning by doing). Podczas rozmw pracodawcy wska-
zuj jako jedn z gwnych bolczek obecnych absolwentw
nieumiejtno stosowania pozyskanej wiedzy (co do zaso-
bu ktrej nie maj zastrzee i ceni j wysoko) w praktyce.
Praktyki powinny uczy take komunikacji, w tym szczeglnie
sztuki stawiania pyta. Poza umiejtnoci stosowania wie-
dzy w praktyce bardzo wana jest te moliwo konfrontacji
przez praktykantw wasnych wyobrae o pracy w danym za-
wodzie (np. jako lekarz lub nauczyciel), brany (np. grnictwo,
motoryzacja), obszarze funkcjonalnym (marketing, dzia kon-
taktw z klientem) z rzeczywistoci, ktra czasem odbiega
od tego, czego modzi ludzie spodziewali si, wybierajc dane
studia. Praktyki daj szans na przemylane kierowanie wa-
snym rozwojem zawodowym. Kolejna kwestia to umiejtno
operowania w rzeczywistym rodowisku pracy rzdzcym si
innymi prawami ni rodowisko uczelni, poczwszy od reimu
godzin pracy, przez rutyn czy elementy kultury organizacyj-
nej, a po prac z ludmi zrnicowanymi pod wzgldem wieku
czy narodowoci. Poprzez to ksztatuje si odpowiedzialno,
umiejtno zarzdzania sob w czasie, umiejtno wsp-
pracy w heterogenicznych grupach, zdolno stawania si au-
torytetem.
Szczegln rol w ksztatowaniu kompetencji odgrywa do-
wiadczenie zagraniczne (praktyki zagraniczne, dowiadcze-
nia w ramach programw wspierajcych mobilno). Pod tym
wzgldem polscy studenci s bardzo aktywni, wiadomi nie tylko bezporednich korzyci finansowych, ale take roli tych
dowiadcze w ksztatowaniu potrzebnych umiejtnoci
Procent absolwentw deklarujcych, e w trakcie studiw pracowali lub studiowali za granic
rdo:HEGESCO Statistical Outlook, www.hegesco.org
Francja
Austria
Finlandia
Polska
Holandia
Niemcy
Litwa
Belgia
Czechy
Norwegia
Wielka Brytania
Wgry
Estonia
Wochy
Portugalia
Hiszpania
Sowenia
Turcja
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
Francja
Austria
Finlandia
Polska
Holandia
Niemcy
Litwa
Belgia
Czechy
Norwegia
Wielka Brytania
Wgry
Estonia
Wochy
Portugalia
Hiszpania
Sowenia
ja
36%
36%
32%
32%
30%
30%
28%
28%
27%
19%
19 %
18%
17%
17%
13%
13%
12%
9%
Pracodawcy ceni kandydatw, ktrzy w CV informuj o prak-
tykach lub studiach zagranicznych i to czsto nie za zdobyt
tam wiedz, ale z uwagi na te dowiadczenia jako wane r-do kompetencji (jest to dobry kandydat, poniewa: chciao
mu si, zdoby potrzebne informacje, zaatwi formalnoci,
pojecha, przey, wrci i rozliczy si). A zatem: jest otwarty,
z inicjatyw, niezaleny, pewny siebie, zna dobrze jzyk obcy, dojrzay, odwany, umie radzi sobie ze stresem, umie rozwi-zywa problemy. W zestawieniu z wiedz uzyskan w procesie ksztacenia w kraju (uczelnia na porzdnym poziomie, skoro zapewnia moliwo wyjazdw swoim studentom) i za grani-
c daje to pracownika z duymi perspektywami. Badania po-
twierdzaj suszno tej tezy.
10
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
Odsetek absolwentw deklarujcych posiadaniekompetencji w stopniu wysokim
rdo: Kerstin Janson, VALERA project, International Centre for HigherEducation Research, Kassel, 2006
Planowanie, koordynacja, zdolnoci organizacyjne
Umiejtno rozwizywania problemw
Zdolnoci analityczne
Asertywno, umiejtno podejmowania decyzji, wytrwao
Zaangaowanie
Inicjatywa
Zdolnoci adaptacyjne
Profesjonalna wiedza o innych kulturach
Zdolno wsppracy z ludmi rnych kultur
Wiedza/rozumienie rnych kultur
Znajomo jzykw obcych
Absolwenci bez dowiadczenia midzynarodowego Absolwenci mobilni
50%67%
58%70%
59%70%
57%75%
67%79%
62%79%
75%81%
16%50%
40%76%
28%76%
48%88%
6. Etap rozliczenia praktyki
Poza koniecznoci przygotowania profesjonalnego sprawoz-
dania (rozwj komunikacji pisemnej) wana jest kwestia do-
kumentacji w postaci listw referencyjnych, opinii i wszelkich
innych dokumentw potwierdzajcych nie tyle samo odbycie
praktyki, co jej zakres i efekty w zakresie wiedzy, dowiadcze-
nia i kompetencji. Wobec zmiennego rynku pracy, a w konse-
kwencji koniecznoci wielokrotnego w przyszoci starania
si o prac konieczne jest wyrobienie zwyczaju dokumento-
wania wasnych osigni, etapw rozwoju.
Podsumowujc niezalenie od niewiadomych, jakie niesie
przyszo, naley wykorzystywa wszelkie nadarzajce si
okazje, by zdobywa dowiadczenie. Pewne afrykaskie przy-
sowie mwi, e jutro naley do tych, ktrzy przygotuj si dzi-
siaj. Dobrze zorganizowane praktyki zawodowe s efektywn
form takiego przygotowania.
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
11
Justyna Bugaj1
Uniwersytet Jagielloski w Krakowie
Jednym z podstawowych zada uczelni jest przygotowanie ab-
solwentw do podjcia pracy, a stae i praktyki, bdce ele-
mentem programu studiw, uzupeniaj zajcia prowadzone
w szkoach wyszych o rozwj umiejtnoci praktycznych. Po-
magaj pracodawcom ukierunkowa rozwj ich przyszych pra-
cownikw oraz uatwiaj modym ludziom wiadome spojrze-
nie na swoje zainteresowania, moliwoci rozwoju itp. przez
pryzmat oczekiwa zwizanych z wymarzonym stanowiskiem
pracy ispecyfik zawodu.
1. WprowadzenieCh. Handy pod koniec XX wieku opublikowa ksik, w ktrej
opisywa midzy innymi ponadczasowe paradoksy dotyczce
ycia i pracy w XXI w. Niektrzy [ludzie bd mieli J.B.] prac
i pienidze, ale za mao czasu, podczas gdy inni [bd mieli
J.B.] cay czas, ale [bd J.B.] bez pracy i bez pienidzy2. Pra-
cownicy coraz czciej bd pracowa duej iwnietypowych
godzinach, [bd J.B.] przyjmowa wicej pracy niepenoeta-
towej i czciej pracowa na wasny rachunek3. W tej pozycji
Handy wyrni take cztery rodzaje pracy:
patn wystpujc w rnych formach (pensje, hono-
raria), w zalenoci od tego czy sprzedaje si czas, czy
produkt,
podarunkow wykonywan za darmo na rzecz wsplno-
ty, instytucji charytatywnych, klubw sportowych itp.,
domow prowadzenie domu i trosk o jego mieszka-
cw,
ksztaceniow nabywanie i rozwijanie inteligencji.
Zrwnowaone ycie jest mieszank wszystkich tych typw
pracy4. Stanowi one wyzwanie dla modego czowieka, ktry
stoi przed yciowymi decyzjami. Na te z kolei wpywaj oso-
by, z ktrymi si spotyka oraz dowiadczenie, ktre nabywa.
Znaczna cz studentw poszukujcych praktyk jest jak nie-
1 j.bugaj@uj.edu.pl2 Handy Ch., (1996), Wiek paradoksu. W poszukiwaniu sensu przy-
szoci. Dom Wydawniczy, Warszawa, s. 32-33 i 1743 Tame4 Tame
III. Kompetencje opiekunw praktyk rezultaty projektu PROCERTU
oszlifowane diamenty i wyrnia si naturaln ciekawoci
i kreatywnoci w rozwizywaniu stawianych przed nimi za-
da. S dni wiedzy, poznania, jak waciwie wyglda ten
wymarzony przyszy zawd. Charakteryzuj ich rnorodne
postawy wobec wsppracownikw, zdarza si, e negatywne
(roszczeniowe, agresywne), dlatego te naley je ksztatowa
nie w murach uczelni, lecz w przyszym miejscu pracy.
Rol osoby opiekujcej si studentem po stronie firmy mona
stosunkowo atwo okreli, gdy wynika ona z opisu zajmowa-
nego stanowiska pracy. Jednak okrelenie wymaga wstosun-
ku do kompetencji opiekunw praktyk po stronie uczelni jest
do trudne. Zostan one przedstawione na przykadzie rezul-
tatw bada przeprowadzonych w ramach midzynarodowego
projektu PROCERTU. Projekt ten zosta przygotowany przez
partnerw zkrajw europejskich, ktrzy wykazali si dowiad-
czeniem lub wiedz w zakresie tworzenia relacji midzy uczel-
ni aprzedsibiorstwem oraz opieki nad praktykami zawodo-
wymi, profesjonalizacji icertyfikacji umiejtnoci. Badania do
projektu zrealizowano w szeciu krajach, w ramach programu
Leonardo da Vinci PROCERTU (Training and European Certifi-
cation for Academic Tutors).
2. Zmiana roli praktyk zawodowychKonkurencja na rynku pracy jest bardzo dua, a do tego coraz
wicej pracodawcw podnosi wymagania wstosunku do nowo-
zatrudnianych pracownikw, pytajc o dowiadczenie, a take
o rodzaj aktywnoci na studiach. Czas stau lub praktyki stu-
denta pozwala na sprawdzenie jego stopnia zainteresowania,
zaangaowania oraz moliwoci ukierunkowanego rozwoju.
Przy zapewnieniu odpowiedniej opieki wydelegowanej do tego
celu osoby z przedsibiorstwa wsppraca midzy stayst
i pracodawc moe by owocna dla obu stron. W trakcie prak-
tyk wan rol oddziaywania na praktykanta odgrywa osoba,
ktra si nim opiekuje, pomagajc mu w odnalezieniu si
w nowych okolicznociach oraz wskazujc moliw drog za-
wodow. Same oczekiwania wzgldem praktykantw sprowa-
dzaj si do potrzeby ksztacenia nastpujcych umiejtnoci:
wiadomoci spoecznej od studentw oczekuje si lep-
szego zrozumienia spoecznych aspektw praktyk oraz
odpowiedniego zrozumienia okrelonych polityk z nimi
zwizanych,
12
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
zastosowania teorii program praktyk powinien by tak zaprojektowany, by stworzy im moliwo zastosowa-nia wiedzy z rnych dyscyplin w konkretnych sytuacjach w pracy,
dostosowania do rodowiska pracy od praktykantw oczekuje si zrozumienia kultury organizacyjnej firmy oraz penego wspdziaania z pracownikami,
wsppracy z partnerami od praktykantw oczekuje si wymiany pomysw i dotychczasowych dowiadcze, roz-wizywania rnych zada, wzajemnego wspomagania rozwoju osobistego;
rozwoju oglnego oczekuje si od studentw czerpania korzyci z programu praktyk poprzez rozwj krytycznego sposobu mylenia, umiejtnoci interpersonalnych i ko-munikacyjnych, wiadomoci spoecznej, umiejtnoci analitycznych.
Rysunek 1. przedstawia relacje midzy studentem gwnym ogniwem, a opiekunami praktyk reprezentujcymi uczelni oraz miejsce odbywania praktyki lub stau. Sia relacji jest uzaleniona midzy innymi od zaangaowania wyej wymie-nionych osb biorcych udzia w tym procesie. Zakres wyma-ga i obowizkw jest okrelony w kontrakcie dotyczcym praktyk. Student prowadzi dziennik praktyk, w ktrym groma-dzi dokumentacj zwizan z ich przebiegiem oraz spisuje uzy-
skane umiejtnoci5.
opiekunowie praktyk uczelnia
opiekunowie praktyk organizacja
student, praktykant, staysta
Rysunek 1. Relacje midzy opiekunami praktyk i studentem
rdo: opracowanie wasne
Praktyki zawodowe przyczyniaj si do pobudzania aktywno-ci zawodowej studenta oraz umoliwiaj mu twrcze rozwi-zywanie problemowych przypadkw analizowanych w trakcie zaj, ktre pozostay do ukoczenia studiw. Pomagaj pod-j decyzj o ksztatowaniu dalszej kariery zawodowej, w tym sprawdzaj, czy dotychczasowe wybory byy suszne. Umo-liwiaj mu zebranie materiaw rdowych, ktre pomagaj
w napisaniu ciekawej pracy dyplomowej.
5 Np. Regulamin praktyk zawodowych zachodniopomorskiego Centrum Edukacyjnego w Szczecinie, http://www.zce.szczecin.pl/okp1/regulamin.pdf Regulamin praktyk zawodowych, http://www.gdynia.pl/g2/dokumenty/jednostki/reg_prakt_zaw.pdf Regulamin praktyk zawodowych na Wydziale Nauk Humanistycznych SGGW, http://spin.sggw.pl/files/Regulamin_praktyk_pedagogika.pdf Regulamin praktyk studenckich w Instytucie Ekonomii i Zarzdza-nia, http://www.econ.uj.edu.pl/download/RegulaminPraktyk.pdf
3. Projekt Procertu
Podczas posiedzenia Rady UE w Lizbonie, w marcu 2000 roku,
szefowie rzdw rozpoczli dysput nad realizacj wyznaczo-
nej 10-letniej misji, aby UE staa si najbardziej konkurencyjn
i dynamiczn gospodark opart na wiedzy, zdoln do zrwno-
waonego wzrostu gospodarczego, z wiksz liczb lepszych
stanowisk pracy. Centralnym elementem wniej stanowiy za-
gadnienia dotyczce uczenia si przez cae ycie nie tylko dla
konkurencyjnoci i zdolnoci do zatrudnienia, ale take w-
czenia spoecznego, aktywnego obywatelstwa i rozwoju osobi-
stego. Dodatkowo podkrelono tam rol praktyk zawodowych,
ktre stay si obowizkowym elementem programu studiw.
W nastpstwie tego wwielu rodowiskach naukowych rozpo-
czy si dyskusje nad wanoci programu praktyk oraz rol
ich opiekuna. W odpowiedzi na wyzwania okrelone wwczas,
a wci aktualne, utworzone zostao konsorcjum projektowe
zwane dalej w skrcie PROCERTU6 (Training and European Cer-
tification for Academic Tutors).
Projekt zosta przygotowany przez partnerw z krajw europej-
skich, ktrzy wykazali si dowiadczeniem i wiedz w zakre-
sie wsppracy midzy uczelni aprzedsibiorstwem, opiek
nad praktykami zawodowymi, profesjonalizacj i certyfikacj
umiejtnoci. Konsorcjum skadao si z dziesiciu partnerw
z szeciu rnych krajw:
ISTP Saint Etienne (Francja, Ecole nationale des Techniqu-es Industrielles et des Mines dAls, Institut Suprieur des Techniques Productiques),
E.N.T.E.R. (Austria, European Network for Transfer and Exploitation of EU projects Results Europejska Sie na rzecz Transferu i Wykorzystywania Wynikw Projektw UE),
ENSTIMA (Francja, Francuskie Stowarzyszenie Normaliza-cyjne AFAQ AFNOR),
DAA (Niemcy, Deutsche Angestellten Akademie - Institut Berlin und Brandenburg/West),
FUTURUM (Polska),
PASTWOWA WYSZA SZKOA ZAWODOWA W TARNOWIE (Polska),
FASE NET (Hiszpania),
IKERTIA FUNDACION (Hiszpania),
HEIG-VD (Szwajcaria, Haute cole dingnierie et de Ge-stion du canton de Vaud),
UNIWERSYTET W GOTEBORGU (Szwecja).
6 Daroux G., (2009), The exercise of academic guidance, documents of PROCERTU Projekt
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
13
Projekt zosta podzielony na cztery gwne czci:
1. przygotowanie profilu stanowiska pracy tutora,
2. opracowanie i przygotowanie programu szkoleniowego
(e-larning),
3. opracowanie narzdzia certyfikacji umiejtnoci,
4. opracowanie podrcznika dobrych praktyk.
Wykonawcy projektu na podstawie obserwacji w reprezento-
wanych krajach i w wielu placwkach oferujcych szkolenia
poczone z prac stwierdzili, e rol opiekuna praktyk zawo-
dowych przypisuje si najczciej pracownikom administra-
cyjnym lub nauczycielom akademickim. Poprzez opis obrazu
praktyk opracowano profil oraz misj mentora akademickiego,
okrelono jego rol wuczeniu si studentw oraz nakrelono
kierunek zmian dotyczcych potrzebnych umiejtnoci.
Informacje na temat projektu PROCERTU oraz rezultaty prac
zespou projektowego zostay rozpowszechnione za pomoc
strony internetowej: www.procertu.eu oraz przez ulotki udo-
stpniane na konferencjach i seminariach np. www.procer-
tu_brochure_final_pl.
4. Kompetencje opiekunw praktyk
W uczelniach opiekunowie praktyk stosuj rne metody po-mocy studentom w ocenie ich wasnych cech i umiejtnoci oraz w przygotowaniu ich do pracy na wymarzonym stanowi-sku i wwybranym zawodzie. To szczeglne poczenie wiedzy zawodowej, osobistego stylu i podejcia do uatwienia proce-su uczenia si ksztatuje wizerunek opiekuna praktyk zawo-dowych. Definicyjnie opiekun praktyk reprezentujcy uczelni jest rozumiany jako: osoba, ktra jest nauczycielem i/lub na-ukowcem zatrudnionym na uczelni lub w instytucie uczelnia-nym ikieruje kilkoma studentami / praktykantami w okresie, w ktrym student pracuje jako staysta w firmie / szpitalu /
szkole zawodowej7.
D.Thierry i C.Sauret uwaaj, e kompetencje w znaczeniu
oglnym to zdolno pracownika do dziaania prowadzcego
do osignicia zamierzonego celu wdanych warunkach za po-
moc okrelonych rodkw. Wrozwinitej wersji, kompetencje
to og wiedzy, umiejtnoci, dowiadczenia, postaw i goto-
wo pracownika do dziaania w danych warunkach, a wic
take zdolno przystosowania si do tych zmieniajcych si
7 PROCERTU Projekt
warunkw. Nie s wic one synonimem kwalifikacji w potocz-
nym znaczeniu ani rwnoznaczne zformalnym wyksztaceniem
czy dyplomem8.
Jednym z podstawowych celw dziaania opiekuna praktyk
zawodowych okrelonych w ramach projektu PROCERTU po-
winno by rozwijanie zdolnoci globalnego podejcia do roz-
wizywania problemw, poczone ze zdolnoci radzenia
sobie z niepewnoci w zmiennym otoczeniu, rozwijania my-
lenia analitycznego izdobywania wiedzy teoretycznej w kwe-
stiach oglnych i zwizanych z okrelon prac. Podkrela si
zdolnoci: analizy, proponowania usprawnie w projektach,
napdzania tych projektw i zarzdzania ludmi. Te cztery
umiejtnoci musz by stosowane w czterech obszarach ak-
tywnoci kierownika branowego: technika, ekonomia, organi-
zacja i zasoby ludzkie9.
W wyniku dalszych prac w ramach projektu wyodrbniono trzy
gwne grupy kompetencji, charakteryzujcych opiekunw
praktyk:
pedagogiczne,
spoeczne,
komunikacyjne.
Do grup tych zaliczono midzy innymi: zdolno informowania,
suchania studentw, otwarto, zarzdzanie i moderowanie
dyskusji, instruowanie studentw, mierzenie postpw pracy
studentw oraz pomoc w rozwoju kompetencji wasnych.
Podczas realizacji projektu sprecyzowano take dwie grupy
umiejtnoci:
administracyjne, w tym umiejtno wydajnej pracy
z du liczb studentw i radzenia sobie z du iloci
wymaganej dokumentacji (umowy, wnioski o praktyki,
dzienniki praktyk, karty ocen itp.),
profesjonalne, np. wysoki stopie profesjonalizmu w kon-
kretnym obszarze, due dowiadczenie zawodowe, wie-
dza specjalistyczna, dowiadczenie zawodowe pasujce
do programu nauczania studiw na danym kierunku itp.
Tabela 1. przedstawia szczegowo grupy umiejtnoci oraz
przypisane im dziaania charakteryzujce opiekunw praktyk.
8 Thierry D., Sauret C. (1994), Zatrudnienie i kompetencje w przed-sibiorstwie wprocesach zmian, Poltext, Warszawa
9 Tame
14
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
Umiejtnoci: Dziaania:
spoeczne
podchodzenie do ludzi w sposb otwarty i bez uprzedzeodpowiednia reakcja na rne typy osobowoci, cechy narodowe, wiek itp.umiejtno rozumienia problemw i obaw uczestnikwodpowiednie zrwnowaenie ukie-runkowania na jednostk i grupzapewnianie studentom wsparcia i zachty
pedagogiczne
podtrzymywanie motywacji kadego studentauwzgldnienie celwzarzdzanie interakcjudzielanie informacji zwrotnejwspieranie rnych stylw uczenia si, a take strategii uczenia si
oceny
ocena jakoci uczenia siocena satysfakcji studentwocena przebiegu praktykiledzenie postpu studentamotywowanie studentwprzekazanie studentom informacji zwrotnej
zarzdzaniaradzenie sobie ze stresem zarzdzanie kontaktamizarzdzanie czasem
administracyjne
opracowanie biznesplanu radzenie sobie z zagadnieniami orga-nizacyjnymizarzdzanie jakoci
rozwizywania problemw
znajomo potencjalnych problemwrozpoznanie i zapobieganie proble-momradzenie sobie z problemami
Tabela 1.: Umiejtnoci zwizane z dziaaniami opiekunw
praktyk
rdo: FUTURUM, (2009), WP 9: Podrcznik dobrych praktyk,
PROCERTU Projekt
Opiekunowie praktyk peni wiele rnych rl w odniesieniu
do studenta, np.: przewodnik, doradca, opiniodawca, konsul-
tant i nauczyciel. W projekcie zwrcono szczegln uwag na
rol doradcy, ktra powinna by dominujca, podkrelajc, e
wszelkie dziaania opiekuna praktyk powinny by ukierunko-
wane na pomoc studentowi wzakresie takich funkcji jak:
socjalizacja,
przekazanie i transfer wiedzy,
kwalifikacje.
Tabela 2. przedstawia wyniki bada wykonawcw projektu PROCERTU nad dziaaniami opiekuna praktyk zawodowych. Rwnowa-
ga pomidzy poszczeglnymi funkcjami zmienia si w zalenoci od kraju, organizacji, parametrw prawnych, organizacyjnych,
lokalnych lub indywidualnych.
Socjalizacja ucznia / praktykanta Przekazanie i transfer wiedzy Kwalifikacja praktykanta
Pomc praktykantowi w integracji w przedsibiorstwie oraz instytucji
Wnie wiedzStworzy (wsptworzy) profesjonalny projekt
Przyjmowa i wytyczy ciek dziaania / pokierowa
Towarzyszy w uczeniu si, czy to technicznie, dyscyplinarnie, czy meto-dologicznie
Oceni postp w rozwoju umiejtnoci ikompetencji
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
15
Umoliwia relacje pomidzy praktykan-tem, zespoem nauczycieli oraz opieku-nem wprzedsibiorstwie
Towarzyszy praktykantowi we wszystkich okolicznociach, szczegl-nie spornych
Wytyczy ciek dziaania / kierowa
Na podstawie przebiegu szkolenia okre-la tryb opieki
Aktywnie uczestniczy wdefiniowaniu przebiegu uczenia si ucznia
Ujednolica z innymi opiekunami praktyk zawodowych metody ipraktyki oceny
Okreli przedsibiorstwa partnerskie reprezentujce ciekawe pole dziaania dla praktykantw
Doradza praktykantowi wzakresie odpowiedzialnoci iautonomii
Okrela tryb oceny praktyk na pod-stawie odniesienia do umiejtnoci wzgldem przygotowanego stanowiska pracy
Analizowa profile i potrzeby praktykan-tw
Zachca praktykanta do komuni-kacji, przedstawiania argumentw, relacjonowania iwymiany nabytego dowiadczenia
Gwarantowa osignicie ijednorod-no stanowiska pracy poprzez sta kontrol zwykorzystaniem okrelo-nych narzdzi
Umoliwia integracj praktykanta w przedsibiorstwie po ukoczeniu studiw
Ocenia osignicie celw szkolenio-wych
Tabela 2.: Czynnoci dotyczce funkcji doradcy oraz oczekiwane wyniki
rdo: FUTURUM, (2009), WP 9: Podrcznik dobrych praktyk, PROCERTU Projekt
Biorc pod uwag powysze, moemy sformuowa nastpuj-
ce grupy kompetencji10:
wsplne: kompetencje, ktre s zawsze wymagane na sta-nowisku pracy opiekuna praktyk zawodowych: np. umie-jtnoci doradcze (suchanie, dialog, pocieszanie szacu-nek, zaufanie, instruowanie...), umiejtno samodzielnej pracy, umiejtno zachcania studentw do wycigania wnioskw z praktyk, umiejtno zarzdzania informacja-mi (umiejtno wyszukiwania i analizy informacji pocho-
dzcych z rnych rde), podejmowanie decyzji,
dostarczyciel: kompetencje wskazywane przez opie-kunw praktyk i kierownika wydziau, np.: umiejtno wykrycia potencjalnych pocze pomidzy aspektami wiedzy przedmiotowej a ich zastosowaniem w polity-kach i treciach edukacyjnych, zaangaowanie w postpy
i osignicia uczniw,
uytkownik: kompetencje wskazywane przez opiekunw praktyk zawodowych i uczniw, np.: zdolno do analizy i syntezy wiedzy z przedmiotu, ktry bdzie nauczany,
10 Lecerf Ch. (2008), WP 3: Profil stanowiska pracy opiekuna praktyk zawodowych Raport Kocowy, ENSTIMA
zewntrzne: kompetencje wskazywane przez uczniw i kierownika wydziau, np.: rozwizywanie problemw,
wiadomo koniecznoci cigego rozwoju zawodowego.
Czonkowie projektu, majc na wzgldzie powysze punkty
widzenia osoby opiekuna praktyk zawodowych oraz podajc
wyranie kontekst ich rozumienia, okrelili zbir kompetencji
w nawizaniu do podstawowych umiejtnoci, prowadzcych
do wyrnienia nastpujcych obszarw:
spoecznego,
pedagogicznego,
oceny,
zarzdzania,
administracji,
rozwizywania problemw.
Trzy pierwsze obszary przedstawione w tabelach (Tabela 3.
umiejtnoci spoeczne i pedagogiczne oraz Tabela 4.
umiejtno oceny i zarzdzania) s zwizane bezporednio
z funkcjami opiekuna praktyk. Trzy ostatnie s cile powi-
zane z oglnymi funkcjami penionymi przez opiekuna praktyk
zawodowych (w tym szczeglnie z funkcj doradztwa).
16
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
Umiejtnoci spoeczne Umiejtnoci pedagogiczne
1. Umiejtno podchodzenia do ludzi otwarcie ibez uprze-dze
1. Utrzymanie motywacji
yczliwoEmpatiaUmiejtno suchaniaUmiejtno wyraania odmiennego zdania bez obraania praktykantw lub osoby nadzorujcej w firmieUmiejtno oddzielenia oceny od odczu lub przekona praktykantwWyraanie swojego zdania bez wiedzy, odnoszenia si lub uwzgldnienia wydarze z przeszoci
EntuzjazmPozytywne nastawienieZachcanie do uczestnictwaWykazanie zainteresowania swoimi praktykantamiDostarczenie informacji zwrotnej Ustanowienie celwZainteresowanie przedmiotem
2. wiadomo istnienia rnic midzy praktykantami 2. Uwzgldnienie celw
W razie potrzeby, ukierunkowanie swojej pracy na kadego praktykantaOdnajdowanie indywidualnych i intelektualnych rnic midzy praktykantami
Dobre rozplanowanie codziennych czynnociDokadno, metodyczno i systematyczno
3. Reagowanie odpowiednio do poszczeglnych typw osobo-woci, cech narodowociowych, wieku itd.
3. Zarzdzanie interakcjami
Uwzgldnianie czuych punktw praktykantwUmiejtnoci psychologiczne
KomunikatywnoUmiejtno moderacjiDobra koordynacja czynnoci
4. Zrozumienie problemw i obaw uczestnikw 4. Udzielanie informacji zwrotnej
Umiejtnoci psycho-pedagogiczneCierpliwo i wyrozumiao
Denie do sedna sprawyOpisowo pozwalajca praktykantom dziaa
5. Odpowiednie wywaenie kierunkw dziaania5. Zajmowanie si rnymi profilami osb nadzorujcych
praktykantw i firmy
Umiejtnoci pedagogiczneUwzgldnianie rnic midzy praktykantami, aby wiedzie jak ukierunkowywa spotkania
Uwzgldnianie czuych punktw praktykantwUmiejtnoci psychologiczne
6. Zapewnienie praktykantom wsparcia i zachty6. Wsparcie poszczeglnych stylw uczenia si / strategii
pracy
Pozytywna i pomocna postawaUdzielenie praktykantom pomocy krok po kroku, w ich tempieUwzgldnienie potrzeb praktykantw i wiedza, jak im pomcUnikanie sytuacji przytaczania lub zniechcania praktykantw poprzez sowa lub dziaania
Umiejtnoci dydaktyczneUmiejtnoci praktyczne
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
17
Umiejtno oceny Umiejtnoci zarzdzania
1. Ocena jakoci praktyk 1. Radzenie sobie ze stresem / tolerancja frustracji
Sprawdzanie poziomu wiedzy osignitego przez praktykan-
tw, nie tylko pod koniec okresu praktyk, ale rwnie w jego
trakcie
Podejcie realistyczne
Samokontrola
Pozytywne nastawienie / pozytywne mylenie
Przystosowanie si do zmian z atwoci
2. Ocena zadowolenia praktykantw 2. Radzenie sobie z du czstotliwoci komunikacji
Uwzgldnienie opinii praktykantw, ich skarg itp.
Pozytywna, krytyczna postawa
wietne zdolnoci analityczne
Umiejtno moderacji
3. Reakcja na ocen procesu przez praktykantw 3. Zarzdzanie czasem
Otwarto
Uwzgldnienie opinii praktykantw bez urazy
Wiedza, jak reagowa stosownie do oceny praktykantw
Pozytywna, krytyczna postawa
Dobre rozplanowanie dziaa podczas procesu praktyk
Umiejtno odmawiania w sytuacji nieplanowanych
dziaa
Umiejtno pozostawienia czasu wtrakcie praktyk na
nieoczekiwane zdarzenia
4. ledzenie postpu praktyk
Wiedza na temat postpw praktykanta lub ich braku
5. Motywacja praktykantw
Zdobycie zainteresowania praktykantw
Wspomaganie praktykantw w procesie praktyk
6. Udzielanie praktykantom informacji zwrotnej
Denie do sedna sprawy
Opisowo pozwalajca praktykantom dziaa
Tabela 3.: Umiejtnoci spoeczne i pedagogiczne
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych, PROCERTU 2009
Tabela 4.: Umiejtno oceny i zarzdzania
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych, PROCERTU 2009
18
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
W projekcie nawizano rwnie do europejskiego dokumentu Europass Curriculum Vitae (http://europass.org.pl/europass-cv;
http://europass.cedefop.europa.eu/europass/preview.action), a take punktu odniesienia CompeQ, ktry podaje szczegowe
umiejtnoci oglne opiekuna praktyk (Tabela 5.).
podstawowe kompetencje osobiste
Zna samego siebie; okrela wasne atuty
Zarzdza osobistymi atutami, w tym zdrowiem oraz utrzymaniem zdolnoci do zatrudnienia; utrzymywa wasn rwnowag fizyczn oraz umysow
Czu si wydajnym; by pewnym siebie; wykazywa zdolno podejmowania decyzji, atake umiejtno dziaania w ramach stanowiska
Posiada umiejtnoci manualne
Posiada zdolnoci artystyczne
Wykazywa zdolnoci analityczne
Wykazywa zdolnoci syntezy
Uwzgldnia wasne zainteresowania
W razie koniecznoci, kwestionowa wasne dzialania i pozostawia sprawy wasnemu biegowi
ukierunkowane zaangaowanie
Z zaangaowaniem, energi i wytrwaoci dy do pracy
Organizowa si w sposb samodzielny
Zarzdza i kontrolowa harmonogram; przestrzega danych harmonogramw iterminw
odpowiedzialne zachowanie
By oddanym i samodzielnie si motywowa; podejmowa obowizki zwizane zfunkcj
Wykazywa wytrwao w ramach penionej funkcji
Robi samemu to, czego oczekuje si take od innych osb; mie dyscyplin osobist iliczy si zni
Wytrzymywa napicia i zarzdza stresem
Przyjmowa lub wybiera kodeks deontologiczny oraz przestrzega go; przestrzega etyki; by sprawiedliwym i uczciwym
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
19
transformacja i innowacja
Wykazywa ciekawo, bystro oraz inicjatyw, aby uatwia osiganie celw instytucjonalnych
Wprowadza innowacje; wykazywa kreatywno
podtrzymanie zdolnoci do zatrudnienia
By otwartym na nowe idee i wykazywa si elastycznoci
Wykazywa ch doskonalenia i by gotowym na to, aby ewoluowa
kompetencje spoeczne
talenty komunikacyjne
Komunikowa si w odpowiedni sposb z przeoonymi, kolegami, podwadnymi oraz klientami
Komunikowa si ustnie (w jzyku ojczystym)
Komunikowa si w formie pisemnej (w jzyku ojczystym)
Potrafi komunikowa si rwnie w innych jzykach
Umie sucha; uwzgldnia punkt widzenia innych osb
orientacja na klienta
Mie dobre wyczucie w obsudze klienta (zewntrznej lub wewntrznej); przyjmowa ioferowa klientom produkty i usugi w sposb, ktry jak najlepiej spenia ich rzeczywiste potrzeby; utrzymywa relacje zawodowe; kontrolowa klientw
umiejtno wsppracy i pracy w zespole
Wykorzysta podejcia i rodki nauczania dostosowane do relacji z kolegami iwsppracownikami. Pomaga im, gdy bd tego potrzebowa, i w razie potrzeby tymczasowo zastpowa
Stawa w obronie pomysw i ideaw oraz integrowa te przekazane przez inne osoby; wykazywa perswazj i entuzjazm
Negocjowa korzystne rozwizania dla rnych interesariuszy
Dostosowywa si do swojego rodowiska
By zdolnym do integrowania w swoim zachowaniu innych kultur oraz planw dziaania
Rozwija i proponowa sieci partnerw
Tabela 5.: Kompetencje opiekunw praktyk nawizanie do europejskiego dokumentu Europass Curriculum Vitae
rdo: WP 3: Profil stanowiska pracy opiekuna praktyk zawodowych Raport Kocowy, PROCERTU, 2008
20
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
Na podstawie wypracowanych w projekcie materiaw zosta
przygotowany kurs e-learningowy, ktry umoliwia doskonale-
nie wymienionych w tabelach czynnoci iumiejtnoci charak-
terystycznych w pracy opiekunw praktyk. Zostay te opraco-
wane sposoby oceny uczestnikw kursu oraz ich certyfikacja.
5. Opinie studentwStudenci czsto wypowiadaj si pozytywnie o praktykach,
gdy jak twierdz: praktyka to moliwo zdobycia dowiad-
czenia w brany, a uczelnie powinny w tym pomaga. Podkre-
laj jednak, e dobrej praktyki warto szuka na wasn rk,
cho liczy si te wsparcie ze strony uczelni11. Jeli praktyki nie
s obowizkowe kontakt z uczelni w tej sprawie jest nie-
wielki. Poszukujc informacji o dobrych praktykach, studenci
sigaj czsto do forw internetowych, gdzie dowiaduj si
o tym gdzie jej szuka i jak j zdoby12. Jedna ze studentek tak
opisuje swoje dowiadczenia:
Od pierwszego dnia praktyk dostaam odpowiedzialne zada-
nie, biurko, komputer i telefon. Zesp jest bardzo miy i po-
mocny. Zostaam oprowadzona po siedzibie firmy i poinfor-
mowana o zasadach i zwyczajach w firmie. Cz zada jest
nudna, na przykad mierzenie czasu podczas testw umiejt-
noci analitycznych. Nie miaam dotd adnych dowiadcze
w sferze HR, praktyka pozwolia mi pozna charakter tej pracy,
zdoby dowiadczenie iprzekona si, czy mi to pasuje i czy
poradz sobie w takiej pracy.
Zuza, praktyka w dziale HR firmy Ericpol
Opinie negatywne dotycz szczeglnie praktyk obowizko-
wych. Jednak dowiadczenia mog by bardzo rne, nawet
w przypadku jednej osoby.
Uwaam, e bezpatna praktyka nie powinna trwa duej ni
miesic. Po miesicu te zadania, ktre mona zleci studen-
towi opanowa on ju dobrze, a nowych pracownicy niestety
nie chc zleca. Plusy praktyk, to moliwo zdobycia prak-
tycznej wiedzy i sprawdzenia si. Liczy si take dodatkowy
wpis w CV i referencje. Strony negatywne to godziny nudy
i wiadomo, e do pracy, ktr si wykonuje nie potrzebne
jest waciwie adne wyksztacenie (np. odrywanie wydrukw
11 http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,91736,5456792,Jak_uczel-nie_pomagaja_studentom_w_karierze_.html
12 W wtku Praktyki: http://www.architekcikariery.pl/praca-porady-student-na-praktyce-jakich-bledow-unikac,178,2,566.html
RMUA za pomoc linijki, masowe przybijanie piecztek). Kolej-
ny minus to mae zainteresowanie praktykami na uczelni, niby
koordynator jest, ale jakie i czy w ogle ma zadania nikt nie wie
to niedobrze. Zwaszcza, e wikszo osb w ogle nie wie
o jego istnieniu (ja dowiedziaam si po prawie czterech latach
studiowania, przez przypadek).
Aleksandra
6. Zakoczenie
Uczestnicy projektu zaoyli, e opiekun praktyk zawodowych
powinien posiada szerokie umiejtnoci ikompetencje doty-
czce wspierania rozwoju modego czowieka, okrelania ce-
lw i jego zdolnoci. W tym zakresie powinien on spenia ocze-
kiwania studentw w sposb jak najbardziej niezawodny. Jest
to bardzo ambitny cel, ktry mona osign po odpowiednim
przygotowaniu, wymagajcym np. ukoczenia odpowiedniego
kursu e-learningowego. Ponadto znacznie atwiej jest funkcjo-
nowa w rodowisku, ktre posiada standardy umoliwiajce
ocen jakoci opieki nad praktykami np. powszechnie akcepto-
wany system certyfikacji. Korzyci ztego s obustronne, cho
bardziej odczuwalne dla studenta-praktykanta. Wsplna praca
osb z rnym dowiadczeniem i w rnym wieku uczy pokory
i dystansu do problemw w pracy. Jest ona wana szczeglnie
na pocztku kariery zawodowej, kiedy modzi staem pracow-
nicy wicz kreatywn umiejtno podejcia do zmiany, przy-
stosowywania si, rozwizywania spornych kwestii oraz umie-
jtnoci pracy w zespole.
Z midzynarodowych bada przeprowadzonych w trakcie trwa-
nia projektu PROCERTU13 wywnioskowano, e poza kilkoma wy-
jtkami, nie ma (dotychczas) adnych szczeglnych kursw czy
programw szkole dla osb sprawujcych opiek nad prak-
tykami zawodowymi, nie ma rwnie certyfikacji, ktr mona
byoby traktowa jako wzr do naladowania (tzw. dobr prak-
tyk). Wyniki prac nad projektem ukazay jednak due zainte-
resowanie problemem kwalifikacji i kompetencji opiekunw
praktyk. Dlatego konsorcjum PROCERTU przygotowao izapro-
ponowao kademu podmiotowi zaangaowanemu w opiek
nad praktykami zawodowymi moliwo uczestnictwa w pro-
gramie e-learningowym, koczcym si certyfikatem potwier-
dzajcym posiadane lub uzyskane umiejtnoci.
13 Ljungvall R., Samanni B., Petersson B., (2008), Sub report, Work-package 2, PROCERTU Projekt
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
21
Rezultatem projektu byo take wyodrbnienie zalet opiekuna
praktyk zawodowych, do ktrych zaliczono14:
1. Pozytywne nastawienie i entuzjazm wobec wypenienia
nawet drobnego zadania o niewielkim znaczeniu.
2. Towarzyskie usposobienie wobec potrzeby motywowa-
nia praktykantw do otwartoci, rozmw ze wsppracow-
nikami i aktywnego zadawania pyta.
3. Umiejtno pracy w zespole wobec potrzeby rozwoju
umiejtnoci spoecznych poprzez wspprac w rno-
rodnych (ze wzgldu na wiek i dowiadczenie) zespoach.
4. Niezaleno wobec potrzeby niezalenego sposobu
mylenia i nauczenia si integracji wiedzy iumiejtnoci
w celu poszukiwania moliwych do przyjcia rozwiza.
5. Kreatywno i otwarty umys wobec potrzeby wycho-
dzenia poza standardowy sposb mylenia oproblemach
i czerpania wiedzy z rnych obszarw bada, ktre cza-
sami mog by cakowicie niezwizane ztematem.
6. Analityczny sposb mylenia i zdolno do przyjcia
zoonego podejcia do problemw wobec potrzeby
unikania analizy problemw z tylko jednej perspektywy,
aby analizowa je z globalnego, regionalnego, lokalnego,
spoecznociowego, firmowego, konkurencyjnego punktu
widzenia oraz z punktu widzenia kierownictwa, klientw
i jednostek.
7. Postawa proaktywna i inicjatywa wobec potrzeby dzia-
ania w sposb czynny w celu okrelenia potrzeb firmy.
8. Elastyczno wobec potrzeby uzyskania penej wiado-
moci, e przedsibiorstwo i placwka edukacyjna mog
nie by w stanie zaplanowa wszystkich czynnoci lub za-
da z wyprzedzeniem.
9. Motywacja i oddanie wobec denia do doskonaoci
w zakresie realizacji wyznaczonych zada.
Ze wzgldu na realne potrzeby rodowiska akademickiego w tym obszarze, gwnym celem wszelkich dziaa bya ko-nieczno eliminowania niektrych barier edukacyjnych i wy-promowania roli opiekuna praktyk zawodowych na poziomie europejskim. Praktyki zawodowe powinny przyczyni si do
rozwoju umiejtnoci iosobowoci studenta, maj go nauczy
14 Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych, PROCERTU Projekt
pracy zespoowej oraz okrelonych regu panujcych wdanym
zawodzie.
Bibliografia:
1. Daroux G., (2009), The exercise of academic guidance, documents of PROCERTU Projekt
2. Handy Ch., (1996), Wiek paradoksu. W poszukiwaniu sensu przyszoci. Dom Wydawniczy, Warszawa
3. Ljungvall R., Samanni B., Petersson B., (2008), Sub report, Workpackage 2, PROCERTU Projekt
4. ENSTIMA Ch. L., (2008) WP 3: Profil stanowiska pracy opiekuna praktyk zawodowych, Nimes, PROCERTU Projekt
5. FUTURUM, (2009), WP 9: Podrcznik dobrych praktyk, PROCERTU Projekt
6. PROCERTU, (2007), Materiay wewntrzne projektu, nr kontraktu: LLP-LdV-TOI-2007-FR-059
7. PROCERTU Projekt, Program e-learning dla opiekuna praktyk zawodowych,
8. Thierry D., Sauret C., Zatrudnienie i kompetencje w przedsibiorstwie wprocesach zmian, Poltext, Warsza-wa 1994
Netografia (20.07.2010):
1. Forum Studentw GoldenLine http://www.goldenline.pl/forum/praktyki-i-staze-dla-studentow
2. Forum Studentw Interia.pl http://forum.interia.pl/watek-chronologicznie/praktyki-studenckie-,1079,524453,,c,1,4,0,0
3. Forum studentw portalu O2 http://forum.o2.pl/szukaj.php
4. Forum studentw portalu Gazeta.pl http://forum.gazeta.pl/forum/f,245,Studia.html
5. Regulamin praktyk zawodowych zachodniopomorskiego Centrum Edukacyjnego wSzczecinie, http://www.zce.szczecin.pl/okp1/regulamin.pdf
6. Regulamin praktyk zawodowych, http://www.gdynia.pl/g2/dokumenty/jednostki/reg_prakt_zaw.pdf
7. Regulamin praktyk zawodowych na Wydziale Nauk Hu-manistycznych SGGW, http://spin.sggw.pl/files/Regula-
min_praktyk_pedagogika.pdf
8. Regulamin praktyk studenckich w Instytucie Ekonomii
i Zarzdzania, http://www.econ.uj.edu.pl/download/
RegulaminPraktyk.pdf
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
23
Monika Cywiska, Beata Skibiska
Zasady organizacji i realizacji praktyk studenckich w progra-
mie Erasmus nie odbiegaj od zasad stosowanych w organiza-
cji i realizacji praktyk krajowych. Niniejszy rozdzia prezentuje
jedynie zasady odnoszce si do praktyk Erasmusowych. Dzia-
ania uczelni zwizane z takimi praktykami zostay podzielone
nastpujce etapy:
1. rekrutacja kandydatw,
2. przygotowanie do wyjazdu (czyli czas pomidzy zakwalifi-
kowaniem a wyjazdem),
3. realizacja praktyki w instytucji przyjmujcej,
4. rozliczenie z praktyki (merytoryczne i finansowe).
Wyjtkow cech praktyki Erasmusowej jest jej odbywanie za
granic, co wie si z nabyciem przez studenta specyficznych
umiejtnoci i kompetencji zwizanych z pobytem i prac w in-
nym kraju, w odmiennym kulturowo rodowisku.
1. REKRUTACJA KANDYDATW
Informacje o moliwoci wyjazdu na praktyk w ramach pro-
gramu Erasmus powinny by udostpnione z odpowiednim
wyprzedzeniem w stosunku do terminu skadania dokumen-
tw. Sposobw na rozpowszechnianie jest wiele i powinny
by one dostosowane do specyfiki danej uczelni (np. skala
zainteresowania praktykami zagranicznymi, obligatoryjno
/ fakultatywno odbycia praktyki, zakres dostpnej oferty
wyjazdowej). Podstawowym narzdziem informacyjnym jest
strona internetowa. Czsto wykorzystywane s take: tablice
informacyjne, plakaty rozwieszane na terenie uczelni, ulotki,
media uczelniane (prasa, radio), fora studenckie. Mona rw-
nie wykorzysta rne wydarzenia na uczelni, takie jak Dni
Erasmusa, inauguracja roku akademickiego, Juwenalia. Przed
zbliajcym si naborem na pewno warto zorganizowa spo-
tkanie informacyjne dla zainteresowanych studentw powi-
cone ofercie programu Erasmus oraz zasadom rekrutacji.
Wrd informacji na stronie internetowej koniecznie powinny
si znale zasady i warunki wyjazdu, zasady rekrutacji oraz
zasady finansowania, tak aby student mg dowiedzie si,
na czym polega wyjazd na praktyk w programie Erasmus, ja-
kie wi si z nim zobowizania (przed wyjazdem, w trakcie
IV. Praktyki zagraniczne w Erasmusie zasady, dokumenty, sposb organizacji
pobytu, po powrocie), czy spenia warunki stawiane kandyda-
tom, jak rwnie w jaki sposb powinien wnioskowa, jeeli
jest zainteresowany ofert oraz jakie s warunki finansowania
wyjazdu.
1.1. ZASADY I WARUNKI WYJAZDU
A) PENA UZNAWALNO
Podstawow zasad programu Erasmus jest zasada penej
uznawalnoci praktyki odbywanej za granic praktyka jest
etapem ksztacenia uznanym przez uczelni macierzyst.
Oznacza to, e praktyka powinna by cile zwizana z kierun-
kiem studiw i, o ile warunki ustalone przed wyjazdem zosta-
y spenione przez studenta, uczelnia powinna w peni uzna
praktyk odbyt za granic w sposb zgodny z procedurami
okrelonymi w regulaminie studiw. Warunki odbywania prak-
tyki ustala si w formie Porozumienia o programie praktyki
(Training Agreement). Powszechne stosowanie w polskich
uczelniach zasad punktowego przenoszenia osigni studen-
ta (czyli systemu ECTS) wymaga, aby praktyce, ktra stanowi
integraln cz programu studiw, zostay przypisane punkty
ECTS.
W przypadku, gdy praktyka nie jest obowizkow czci pro-
gramu studiw danego kandydata, uczelnia macierzysta moe
wysa studenta na praktyk w programie Erasmus. Dziki ta-
kiemu wyjazdowi student podniesie swoje kompetencje ogl-
ne. Zaleca si, aby w takim przypadku praktyka take bya
zwizana z dziedzin wiedzy, jak studiuje kandydat. Taka
praktyka powinna by uznana za dodatkowe osignicie stu-
denta i wpisana do sekcji VI.1 suplementu do dyplomu.
B) UZUPENIAJCY CHARAKTER STYPENDIUM
Stypendium otrzymywane z budetu programu Erasmus na
czas pobytu za granic podczas praktyki ma charakter uzu-
peniajcy, co oznacza, e nie pokrywa ono wszystkich kosz-
tw zwizanych z podr i pobytem w kraju docelowym. Jest
ono przeznaczone na pokrycie tylko dodatkowych kosztw
zwizanych z wyjazdem i pobytem w zagranicznej instytucji
przyjmujcej (koszty podry, ubezpieczenia, przygotowania
jzykowego, zwikszone koszty utrzymania za granic). Zgod-
nie z ide programu Erasmus stypendium otrzymane z budetu
tego programu po dooeniu do niego funduszy, ktre byyby
przeznaczone na wydatki zwizane z utrzymaniem si w kraju
24
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
strona wewntrzna}rozmiar: 210 x 297 mm
rozmiar fontw:
tytuMeta Pro 30 pkt
rdtytuMeta Pro Bold 14 pkt
wyimekMeta Pro Italic 9 pktinterlinia: 11 pkt
ywa paginaMeta Pro 8 pkt
tekst gwnyMeta Pro 9 pktinterlinia: 11 pkt
45Program Erasmus } ksiga identyfikacji wizualnej
powinno wystarczy na koszty utrzymania za granic. Jed-
nake w przypadku wyjazdw do krajw o kosztach utrzymania
znacznie wyszych ni w Polsce suma tych dwch skadowych
czsto okazuje si niewystarczajca na pokrycie kosztw ycia
w kraju docelowym. Osoba podejmujca decyzj o wyjedzie
powinna wic rozway, czy bdzie w stanie zdoby dodat-
kowe rda dofinansowania. Mog one pochodzi z dofinan-
sowania przyznawanego przez uczelni (jeeli ta podejmie
decyzj o dofinansowaniu wyjazdw na praktyk), przez wa-
dze samorzdw lokalnych, innych sponsorw zewntrznych.
Najczciej jednak dodatkowym rdem dofinansowania s
prywatne rodki studenta lub jego rodziny.
C) GDZIE MONA ODBY PRAKTYK?
Praktyka moe by realizowana w przedsibiorstwach, pla-
cwkach naukowo-badawczych, organizacjach o rnych pro-
filach zlokalizowanych za granic, w kraju uczestniczcym
w programie Erasmus. W roku akademickim 2010/11 polski
student moe wyjecha do 30 rnych krajw (Austria, Bel-
gia, Bugaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja,
Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Litwa, o-
twa, Malta, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Sowacja, Sowenia,
Szwecja, Wgry, Wielka Brytania, Wochy, Islandia, Lichtenste-
in, Norwegia, Turcja). Instytucja przyjmujca powinna by za-
rejestrowana w jednym z wymienionych pastw oraz posiada
status prawny zgodny z legislacj danego kraju.
Praktyki nie mona realizowa w instytucjach Unii Europej-
skiej1, instytucjach zarzdzajcych programami Unii Euro-
pejskiej i placwkach dyplomatycznych ojczystego kraju
studenta. Uczelnia moe zgodzi si na odbywanie praktyki
w zagranicznej siedzibie polskiej instytucji. Wtedy jednak za-
dania stawiane studentowi powinny by tak zdefiniowane, aby
gwarantowa midzynarodowy wymiar praktyki.
D) DUGO POBYTU
Praktyka nie moe trwa krcej ni 3 miesice lub peen naj-
krtszy cykl ksztacenia (np. trymestr). Czas ten odnosi si tyl-
ko do czasu samej praktyki i nie zawiera czasu ewentualnego
przygotowania jzykowego (np. czasu uczestnictwa w kursie
EILC intensywnym kursie jzyka rzadziej stosowanego i na-
uczanego).
1 Wykaz tych instytucji znajduje si na stronie: http://europa.eu/institutions/index_en.htm
Maksymalny czas pobytu nie moe przekracza 12 miesicy,
cznie z ewentualnym okresem przygotowania jzykowego.
Praktyka w instytucji przyjmujcej musi by rozpocz si i za-
koczy w okresie pomidzy 1 czerwca danego roku a 30 wrze-
nia kolejnego roku.
Uczelnia moe wyrazi zgod na realizacj praktyki w dwch
rnych instytucjach, jeeli uzgodniony program praktyki tego