RENATA ZIEMIŃSKA

Pojęcie poznania bezpośredniego i doświadczenia

Pojęcie doświadczenia

poznanie bezpośrednie dotyczące przedmiotów aktualnie obecnych dla podmiotu i istniejących

Bezpośredniość

poznanie bezdyskursywne, jednoetapowe na poziomie fenomenalnym

wieloetapowe procesy obliczeniowe odbywające się poza świadomością nie przeczą takiej bezpośredniości

Pojęcie bezpośredniości (Stępień)

Poznanie bezpośrednie to poznanie, które ujmuje swój przedmiot

(1) bez pośrednika nieprzezroczystego (takiego, który najpierw sam musi stać się tematem poznania, aby odegrać rolę pośrednika);

(2) bez użycia rozumowań;(3) bez odwoływania się do wcześniej

uznanych sądów;(4) całościowo.

Poznanie pośrednie

Poznanie pośrednie to przeciwieństwo bezpośredniego, niebezpośrednie. Dwa typy:

(1) poznanie przez obraz lub znak (na podstawie fotografii, rysunku, tajemniczego symbolu, za pomocą obrazu telewizyjnego, telefonu, radia itd.);

(2) poznanie za pomocą rozumowania. Znak niekiedy jest przezroczysty (płynne

czytanie w ojczystym języku). Poznanie pośrednie bazuje na bezpośrednim.

Obecność przedmiotu

nie wszystko, co istnieje jest obecne dla podmiotu

obecność nie gwarantuje istnienia ale na nie wskazuje

bezpośrednie (i naoczne) są też przypomnienie i wyobrażenie. Te jednak dotyczą przedmiotów aktualnie nieobecnych

przypomnienie- przedmiot kiedyś obecny ale nie teraz, wyobrażenie – przedmiot dotąd nieobecny

Istnienie

doświadczenie dotyczy przedmiotów aktualnie istniejących (nie każde przeżywanie jest doświadczaniem)

czas lub miejsce doświadczanych przedmiotów powinny jakoś zbiegać się z naszą aktywnością poznawczą (np. aktywnością receptorów)

Warunki obecności

Doświadczenie przedmiotu jest możliwe, jeśli nie jest on zbyt daleko ani zbyt blisko podmiotu oraz

jeśli jest obecny w wystarczającym interwale czasu (jedno mignięcie może nam nie wystarczyć do doświadczenia).

Aparatura wzmacniająca receptory

niekiedy dostrzeżenie przedmiotu uwarunkowane jest uzbrojeniem naszego oka czy ucha w odpowiednie narzędzia, typu okulary czy aparat słuchowy, lupa, mikroskop czy luneta, stetoskop, aparat USG, a także telefon, videofon

w ten sposób poszerzamy zakres doświadczenia

Obecność tylko czasowa i stopniowanie obecności

Transmisje telewizyjne umożliwiają nam bezpośrednie śledzenie, np. meczu. Przedmiot nie jest obecny w przestrzeni ale śledzimy go w czasie, na żywo.

Nie jest to taka obecność jak podczas oglądania meczu z pierwszego rzędu na trybunach, a jednak można tu mówić o doświadczeniu.

USG

Wzorcowe doświadczenie

Wzorcowym rodzajem doświadczenia jest np. oglądanie jabłka, które mamy w ręku, dotykamy jego faktury, widzimy jego kształt i barwy z różnych stron, wąchamy, smakujemy, słyszymy chrzęst kęsów i czujemy jego soczystość.

Słabszym doświadczeniem jest widzenie go w ręku innej osoby lub kiedy leży na straganie.

Doświadczenie a zmysły

Dopóki są dane zmysłów wymagające jakiejś zbieżności w czasie lub przestrzeni, czyli obecności, mamy duże gwarancje doświadczenia (jeśli przedmiot istnieje).

Modelem i prototypem doświadczenia jest posługiwanie się zmysłami.

Rodzaje bezpośredniego poznania

(1) spostrzeżenie zmysłowe zewnętrzne;(2) spostrzeżenie zmysłowe wewnętrzne’;(3) introspekcja;(4) spostrzeżenie cudzej psychiki wyrażonej w

ciele;(5) przypomnienie;(6) quasi-spostrzeżenie (np. percepcja w filmie);(7) percepcja w wyobraźni (tego, co

wyobrażone);(8) percepcja wartości, doświadczenie moralne,

religijne;(9) percepcja czysto intelektualna.

Obserwacja i eksperyment

Obserwacja to doświadczenie kierowane określonym zadaniem, zmierzające do odpowiedzi na określone pytanie.

Eksperyment to doświadczenie czegoś sztucznie wywołanego w sytuacji zaplanowanej.

Filozoficzne pojęcia intuicji

Kartezjusz - intuicja to poznanie intelektualne jasne i wyraźne, jej przeciwieństwem jest dyskurs.

Bergson: intuicja to świadoma postać instynktownego współpłynięcia z rzeczywistością; przeciwieństwem takiej intuicji jest poznanie intelektualne i doświadczenie.