© Krzysztof Klincewicz© Krzysztof Klincewicz

Podstawy zarządzania- wykłady 6-7

Studia DSM/MSEM Wydziału ZarządzaniaUniwersytetu Warszawskiego

prof. UW dr hab. Krzysztof Klincewiczkklincewicz@wz.uw.edu.pl

Zakład Teorii i Metod Organizacji (TiMO) WZ UWwww.timo.wz.uw.edu.pl

© Krzysztof Klincewicz

Społeczna odpowiedzialność biznesu(ang. Corporate Social Responsibility, CSR)

© Krzysztof Klincewicz

CSR – znaczenie aspektów etycznych, społecznych i ekologicznych dla zarządzania

(pisał o tym już m.in. Peter Drucker)

© Krzysztof Klincewicz

Pierwszy krytyk CSR – ekonomista Milton Friedman, 1970: „Społeczną odpowiedzialnością

biznesu jest pomnażanie zysków”

© Krzysztof Klincewicz

Cel biznesu – nie tyle maksymalizacja zysków, co maksymalizacja długookresowej

wartości dla właścicieli

© Krzysztof Klincewicz

Wyzwania związane z działaniami niekorzystnymi dla firmy a odpowiedzialnymi

społecznie / etycznymi

© Krzysztof Klincewicz

Wyzwania związane z oportunizmem• Etyka dotyczy podejmowania działań, które

nie zawsze przynoszą działającemu korzyści

© Krzysztof Klincewicz

Różne systemy norm i standardów

Prawo Etykanp. niekorzystne dla pracowników warunki

zatrudniania

np. whistleblowing (sygnalizowanie)

© Krzysztof Klincewicz

Etyka biznesu – obszar refleksji filozoficznej• podejście normatywne: jak należy

postępować?

© Krzysztof Klincewicz

Integrity – przyzwoitość, moralność, etyczność• cecha jednostki (pracownika, menedżera)

© Krzysztof Klincewicz

Interesariusze (ang. stakeholders) - strony zaangażowane, mające związki z działalnością

danej organizacji

Społeczna odpowiedzialność biznesu –

utrzymywanie pozytywnych relacji z

interesariuszami

© Krzysztof Klincewicz

Grupa interesów – zorganizowani interesariusze, świadomie dążący do wywierania wpływu na organizację

© Krzysztof Klincewicz

Wywieranie wpływu przez interesariuszy – m.in. konsultacje społeczne, lobbing, korupcja

© Krzysztof Klincewicz

Lobbing – „ucywilizowany” wpływ interesariuszy w oparciu o przejrzyste reguły czy niejasne

zależności z decydentami?

© Krzysztof Klincewicz

Problem korupcji w sektorze publicznym• Zamówienia publiczne (przetargi)• Wpływ na decyzje administracyjne

• Wpływ na procesy legislacyjne

© Krzysztof Klincewicz

Stosunek agencji – pryncypał i agent• odpowiedzialność menedżerów wobec

właścicieli albo pracowników wobec przełożonych

• możliwe konflikty interesów

asymetria informacji

zachowania oportunistyczne pokusa nadużycia (ang. moral hazard)

ukryte działania (ang. hidden action)

© Krzysztof Klincewicz

Nadzór korporacyjny (ang. corporate governance) jako rozwiązanie problemu agencji

© Krzysztof Klincewicz

Alienacja pracy - pracownik traci związek z przedmiotem swojej pracy, a praca jest dla

niego źródłem utrapienia a nie samorealizacji (Karol Marks)

© Krzysztof Klincewicz

Utowarowienie relacji społecznych i fetyszyzm towarowy - towar staje się obiektem uwielbienia i motywem aktywności życiowych (Karol Marks,

Erich Fromm) – krytyka konsumpcjonizmu

© Krzysztof Klincewicz

Teoria (ideologia?) „antyorganizacji”• próba uwolnienia potencjału ludzkiego w opozycji do organizacji

• odrzucanie „wyścigu szczurów” w biznesie

• ruch hippisowski w latach 60-70 XX wieku

© Krzysztof Klincewicz

Ruchy ekologiczne – racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, zrównoważony rozwój

(ang. sustainable development)

© Krzysztof Klincewicz

„The limits to growth” (1972) - raport Klubu Rzymskiego• zasoby naturalne są ograniczone

• ich wyczerpanie doprowadzi do upadku cywilizacji

© Krzysztof Klincewicz

Efekt motyla – odsunięte w czasie i przestrzeni konsekwencje działań

(por. dynamika systemów)

© Krzysztof Klincewicz

Zarządzanie środowiskowe (ang. environmental management), ekorozwój (ang. eco-

development), zrównoważony rozwój (ang. sustainable development)

© Krzysztof Klincewicz

Gospodarka obiegowa, cyrkulacyjna, o obiegu zamkniętym (ang. circular economy)

© Krzysztof Klincewicz

Konieczność odpowiedzialnej konsumpcji• Prosument – konsument produkujący dla

własnych potrzeb

© Krzysztof Klincewicz

Konsekwencje zdrowotne konsumpcji

© Krzysztof Klincewicz

Konsekwencje społeczne konsumpcji

© Krzysztof Klincewicz

Konsekwencje środowiskowe konsumpcji

© Krzysztof Klincewicz

Odpady stałe• projektowanie produktów i ich żywotność• wyzwania recyclingu i utylizacji odpadów

• problem odpadów niebezpiecznych

© Krzysztof Klincewicz

Woda jako zasób ograniczony• wykorzystanie do celów przemysłowych

• emisja ścieków przemysłowych

© Krzysztof Klincewicz

Emisje gazów• gazy cieplarniane - wpływ na zmiany klimatu

• inne gazy, m.in. związki azotu i siarki

© Krzysztof Klincewicz

Korzystanie z odnawialnych źródeł energii (OZE, ang. renewable energy) - wiatr, słońce,

woda, biomasa

© Krzysztof Klincewicz

Oszczędność energii (ang. energy efficiency)• systemy oznaczeń produktów

• doskonalenie procesów organizacyjnych• efektywność energetyczna budynków

© Krzysztof Klincewicz

Ślad środowiskowy(ang. environmental footprint)

© Krzysztof Klincewicz

Analiza cyklu życia (ang. Life Cycle Assessment, LCA)

© Krzysztof Klincewicz

• Globalizacja i regionalizacja• Integracja gospodarcza i polityczna

• Konflikty zbrojne, terroryzm i migracje• Zmiany klimatyczne

• Starzenie się społeczeństw

© Krzysztof Klincewicz

• Konsekwencje liberalizmu gospodarczego w powiązaniu z globalizacją

• Osłabienie roli państw, wzrost znaczenia firm ponadnarodowych (ang. transnational

corporations, multinational corporations, MNCs)

© Krzysztof Klincewicz

Globalne łańcuchy dostaw (ang. supply chains)• dostawcy i przetwórcy w krajach o niskich

kosztach pracy

© Krzysztof Klincewicz

Produkcja w krajach o niższych kosztach pracy – oddziały przedsiębiorstw ponadnarodowych

lub produkcja zlecona podwykonawcom

© Krzysztof Klincewicz

Katastrofa budowlana w Rana Plaza, Szabhar koło Dhaki w Bangladeszu, kwiecień 2013• konsekwencje dla producentów odzieży

© Krzysztof Klincewicz

Offshoring - świadczenie usług transgranicznych na rzecz zagranicznych

odbiorców (zwłaszcza w krajach o niższych kosztach pracy)

© Krzysztof Klincewicz

Przykłady offshoringu – centra BPO (ang. Business Process Outsourcing)

i centra usług wspólnych (ang. Shared Service Centres)

© Krzysztof Klincewicz

Krytyka przedsiębiorstw ponadnarodowych (ang. transnational corporations, multinational

corporations, MNCs)

© Krzysztof Klincewicz

Problem unikania podatków przez przedsiębiorstwa ponadnarodowe

© Krzysztof Klincewicz

Mechanizm cen transferowych w przedsiębiorstwach ponadnarodowych

© Krzysztof Klincewicz

Lokalne oddziały przedsiębiorstw ponadnarodowych – nie zawsze mają szanse

na realny rozwój

© Krzysztof Klincewicz

Obawy przed ISDS (ang. investor-state dispute settlement) - mechanizmem rozstrzygania

sporów pomiędzy państwami a inwestorami

© Krzysztof Klincewicz

Regulacje dotyczące ochrony praw własności intelektualnej (ang. Intellectual Property Rights,

IPR) i ograniczenia w dostępie do wiedzy i technologii

© Krzysztof Klincewicz

Rozwój ruchów alterglobalistycznych• m.in. krytyka porozumień handlowych CETA

(UE-Kanada) i TTIP (UE-USA)

© Krzysztof Klincewicz

Współpraca alterglobalistów z ekologami• m.in. krytyka nieodpowiedzialnych

ekologicznie działań przedsiębiorstw

© Krzysztof Klincewicz

Rozwój tendencji alterglobalistycznych• Naomi Klein „No logo” (1999)

© Krzysztof Klincewicz

Globalizacja jako szansa dla lokalnych firm – nie tylko przedsiębiorstw ponadnarodowych• udział w łańcuchach dostaw innych firm• samodzielna działalność zagraniczna

© Krzysztof Klincewicz

Działalność eksportowa• sprzedaż na innych rynkach produktów lub

usług wytworzonych w kraju macierzystym

© Krzysztof Klincewicz

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (ang. Foreign Direct Investment, FDI)

© Krzysztof Klincewicz

Tworzenie spółek joint-venture z zagranicznymi partnerami

* joint venture = wspólne przedsięwzięcie

© Krzysztof Klincewicz

Fuzje (połączenia dwóch firm) i akwizycje (przejęcia mniejszych firm)

* ang. mergers & acquisitions, M&A

© Krzysztof Klincewicz

Firmy typu born global – od początku ukierunkowane na obsługę rynków

międzynarodowych• m.in. dzięki technologiom internetowym

© Krzysztof Klincewicz

Znaczenie kultur narodowych dla zarządzania

© Krzysztof Klincewicz

Geert Hofstede – kultura narodowa = „software of the mind”, „oprogramowanie umysłu”

• badania firmy IBM w latach 70-tych XX wieku• ta sama firma, struktury, procedury, zasady –

różne praktyki organizacyjne!

© Krzysztof Klincewicz

Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(1) Dystans wobec władzy

© Krzysztof Klincewicz

Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(2) Indywidualizm lub kolektywizm

© Krzysztof Klincewicz

Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(3) Kobiecość lub męskość

© Krzysztof Klincewicz

Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(4) Unikanie niepewności

© Krzysztof Klincewicz

Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(5) Orientacja długo- lub krótkookresowa

© Krzysztof Klincewicz

Antropologia kulturowa / etnografia – badania kultur (narodowych, regionalnych,

wewnątrzorganizacyjnych)

© Krzysztof Klincewicz

Etnocentryzm – akceptacja tylko jednej kulturyPolicentryzm – możliwość współegzystowania

różnych kultur

© Krzysztof Klincewicz

Różnice kulturowe• początkowy szok kulturowy i stopniowa

adaptacja