Post on 28-Feb-2019
PLAN
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU
FUNKCJONALNEGO
OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO
ZIELONA GÓRA
TOM III
ZARZĄD
WOJEWÓDZTWA
LUBUSKIEGO
Zielona Góra
Załącznik nr 3
do Uchwały nr ………………………
Sejmiku Województwa Lubuskiego
z dnia ……………………… 2018 r.
3
ZAMAWIAJĄCY
WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE
Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze
ul. Podgórna 7
65-057 Zielona Góra
tel. +48 68 456 52 00
fax +48 68 456 52 96
www.lubuskie.pl
WYKONAWCA
Budplan Sp. z o.o.
ul. Kordeckiego 20
04-327 Warszawa
tel. +48 22 870 42 74
fax +48 22 870 42 62
www. budplan.net
Główni projektanci
Anna Bereś
Anna Olbromska-Matusiak
Koordynatorzy
Anna Olbromska-Matusiak
Ewelina Skirzyńska
Ilona Izdebska-Józwik
Katarzyna Łysyganicz-Francuzik
Zespół autorski
Adam Potapowicz Agnieszka Szaniawska Anna Wojtczuk Izabela Bielowska Joanna Gosk Kamil Suchożebski Magdalena Smoczyńska Małgorzata Kopka Monika Szczypiorska Roksana Fudała Zuzanna Górecka-Gąbka Adrianna Potocka Anna Bielska Dominika Grylak Filip Bułkowski Grzegorz Szyperek Izabela Szymańska Marlena Szklarz Michał Babicki Monika Nasiłowska
Współpraca i konsultacje – Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze
Aleksandra Lewicka Alicja Łukaszewska Anna Kaczmarek Cezary Wysocki Elżbieta Jaworska Jolanta Cygan-Bieleń Kinga Matoga Maja Włosińska Mariusz Goraj Marta Stamirowska Roman Bąk
4
Spis treści I. Cel i podstawy formalno-prawne opracowania ........................................................................................... 9
II. Zakres i metody opracowania planu ........................................................................................................... 9
III. Delimitacja MOF OW Zielona Góra .......................................................................................................... 11
IV. Powiązania z unijnymi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi dokumentami strategicznymi ...................... 12
V. Uwarunkowania zewnętrzne..................................................................................................................... 16
Położenie MOF OW Zielona Góra na tle kraju i względem korytarzy transportowych .............................. 16 1.
Powiązania regionalne i ponadregionalne MOF OW Zielona Góra .......................................................... 18 2.
VI. Uwarunkowania wewnętrzne .................................................................................................................... 26
Terytorium, ludność i osadnictwo ............................................................................................................. 26 1.
1.1 Demografia ..................................................................................................................................... 26
1.2 Sieć osadnicza ................................................................................................................................ 30
1.3 Podział terytorialny .......................................................................................................................... 33
1.4 Struktura funkcjonalno-przestrzenna, struktura zabudowy ............................................................. 35
System przyrodniczy ................................................................................................................................ 45 2.
2.1 Środowisko przyrodnicze i obszary chronione ................................................................................ 45
2.1.1 Warunki fizyczno-geograficzne ....................................................................................................... 45
2.1.2 Klimat .............................................................................................................................................. 46
2.1.3 Powietrze ........................................................................................................................................ 48
2.1.4 Wody podziemne ............................................................................................................................ 50
2.1.5 Wody powierzchniowe .................................................................................................................... 54
2.1.6 Złoża kopalin ................................................................................................................................... 56
2.1.7 Gleby ............................................................................................................................................... 59
2.1.8 Szata roślinna ................................................................................................................................. 60
2.1.9 Fauna .............................................................................................................................................. 65
2.1.10 Formy ochrony przyrody ................................................................................................................. 65
2.2 Rolnictwo i leśnictwo ....................................................................................................................... 71
2.3 Główne źródła zagrożeń środowiska .............................................................................................. 74
2.3.1 Zagrożenia ludzi i mienia ................................................................................................................ 74
2.3.2 Hałas ............................................................................................................................................... 78
2.3.3 Promieniowanie elektromagnetyczne ............................................................................................. 79
Ochrona dziedzictwa kulturowego i turystyka ........................................................................................... 80 3.
3.1 Zestawienie ilościowe zabytków ..................................................................................................... 80
3.2 Charakterystyka najcenniejszych obiektów zabytkowych ............................................................... 85
3.3 Szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym .................................................................................... 90
3.4 Zagrożenia dziedzictwa kulturowego MOF OW Zielona Góra ........................................................ 92
5
Sfera społeczno-gospodarcza .................................................................................................................. 92 4.
4.1 Struktura działalności gospodarczej i rynek pracy .......................................................................... 92
4.2 Usługi regionalne i ponadlokalne .................................................................................................... 96
4.2.1 Edukacja ......................................................................................................................................... 96
4.2.2 Służba zdrowia ................................................................................................................................ 98
4.2.3 Sport ............................................................................................................................................... 99
4.2.4 Turystyka ...................................................................................................................................... 100
4.2.5 Bezpieczeństwo publiczne ............................................................................................................ 106
4.3 Sektor kreatywny .......................................................................................................................... 107
4.4 Powiązania samorząd – gospodarka i samorząd – nauka ............................................................ 109
Komunikacja i transport .......................................................................................................................... 115 5.
5.1 Infrastruktura transportowa ........................................................................................................... 115
5.2 Transport zbiorowy ....................................................................................................................... 131
Infrastruktura techniczna ........................................................................................................................ 136 6.
6.1 Gospodarka wodna ....................................................................................................................... 136
6.2 Gospodarka ściekowa ................................................................................................................... 141
6.3 Gospodarka odpadami .................................................................................................................. 145
6.4 Ciepłownictwo ............................................................................................................................... 147
6.5 Paliwa płynne ................................................................................................................................ 149
6.6 Gazownictwo ................................................................................................................................. 149
6.7 Energia elektryczna ...................................................................................................................... 151
6.8 Odnawialne źródła energii............................................................................................................. 154
Strefa obronności i bezpieczeństwa ....................................................................................................... 158 7.
7.1 Jednostki i zadania z zakresu obronności i bezpieczeństwa ........................................................ 158
7.2 Tereny zamknięte ......................................................................................................................... 160
Lokalne polityki rozwoju ......................................................................................................................... 162 8.
8.1 Synteza kierunków polityki przestrzennej gmin ............................................................................. 162
8.2 Spójność planowania w studiach gminnych .................................................................................. 165
8.3 Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w ujęciu ilościowym i procentowym
w stosunku do powierzchni gmin ................................................................................................................ 166
VII. Synteza uwarunkowań wraz z oceną możliwości rozwoju obszaru ........................................................ 170
Ograniczenia i bariery rozwoju przestrzennego MOF OW Zielona Góra ................................................ 170 1.
Czynniki determinujące rozwój wraz z oceną ładu przestrzennego ....................................................... 172 2.
VIII. Wizja i możliwości rozwoju MOF OW Zielona Góra ............................................................................... 183
Ramowe scenariusze rozwoju przestrzennego MOF OW Zielona Góra ................................................ 183 1.
Wizja rozwoju MOF OW Zielona Góra ................................................................................................... 185 2.
6
Spójność terytorialna MOF OW Zielona Góra ........................................................................................ 187 3.
IX. Kierunki zagospodarowania przestrzennego .......................................................................................... 187
Strategiczne cele rozwoju MOF OW Zielona Góra ................................................................................. 187 1.
Osadnictwo i ład przestrzenny................................................................................................................ 188 2.
System przyrodniczy .............................................................................................................................. 199 3.
Ochrona dziedzictwa kulturowego i turystyka ......................................................................................... 209 4.
Strefa społeczno-gospodarcza ............................................................................................................... 216 5.
Komunikacja i transport .......................................................................................................................... 225 6.
Infrastruktura techniczna ........................................................................................................................ 234 7.
Strefa obronności i bezpieczeństwa ....................................................................................................... 250 8.
X. Inwestycje celu publicznego ................................................................................................................... 253
XI. Wnioski i rekomendacje z Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra do Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju........................................................................................................... 263
XII. Wnioski i rekomendacje z Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra do innych
dokumentów strategicznych opracowywanych na szczeblu regionalnym ........................................................... 264
XIII. Wnioski do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin należących do
MOF OW Zielona Góra ........................................................................................................................................ 265
XIV. Instrumenty i normy prowadzenia monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym ................. 267
XV. Synteza Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra .......................................... 271
XVI. Słownik pojęć planistycznych ................................................................................................................. 275
8
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO
OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
Uwarunkowania rozwoju przestrzennego
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
9
I. Cel i podstawy formalno-prawne opracowania
Nowa polityka rozwoju regionalnego Polski zwraca szczególną uwagę na rozwój obszarów funkcjonalnych
oraz rozwój miast jako ośrodków wzrostu. Kierunek ten wymaga wyznaczenia powiązanych ze sobą terytorialnie
obszarów, które wykazują powiązania wewnętrzne, czyli obszarów funkcjonalnych. Istotnym zagadnieniem
w ramach obszaru funkcjonalnego jest integracja wewnętrzna oparta na współdziałaniu oraz harmonijnym
rozwoju poszczególnych jednostek składowych.
W związku z powyższym, na podstawie uchwały nr LIII/617/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
8 października 2014 roku przystąpiono do sporządzenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa
Lubuskiego wraz z planami zagospodarowania przestrzennego miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka
wojewódzkiego Zielona Góra i Gorzów Wlkp.
Podstawą sporządzenia dokumentu jest ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia
27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2017 r. poz.1073 z późn. zm.), gdzie ustawodawca przywołuje pojęcie obszaru
funkcjonalnego, jako obszaru szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania
konfliktów przestrzennych, stanowiącego zwarty układ przestrzenny składający się z funkcjonalnie powiązanych
terenów, charakteryzujących się wspólnymi uwarunkowaniami i przewidywanymi jednolitymi celami rozwoju.
W myśl art. 39 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym: w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa uwzględnia się ustalenia strategii rozwoju województwa oraz rekomendacje
i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym 1 , oraz określa się w szczególności m.in. granice i zasady
zagospodarowania obszarów funkcjonalnych o znaczeniu ponadregionalnym. Ze względu na funkcję jaką pełni
Zielona Góra w strukturze województwa lubuskiego, obszar funkcjonalny, który tworzy wraz z gminami
sąsiadującymi został określony jako miejski obszar funkcjonalny ośrodka wojewódzkiego, przez co należy
rozumieć typ obszaru funkcjonalnego obejmującego miasto będące siedzibą władz samorządu województwa lub
wojewody oraz jego bezpośrednie otoczenie powiązane z nim funkcjonalnie2.
Podstawowym celem opracowania jest stworzenie zintegrowanego dokumentu planistycznego,
tworzącego spójną wizję zagospodarowania przestrzennego obszaru. Wizja i kierunki rozwoju przestrzennego
zostały sporządzone w perspektywie roku 2020 oraz 2030. Zintegrowane podejście do problemu zmierza
w kierunku wskazania optymalnego rozmieszczenia poszczególnych funkcji, zapewniając zrównoważony rozwój
i koordynację polityki przestrzennej. Plan ma na celu przełożenie wytyczonych zamierzeń i celów na realne
działania w przestrzeni i wskazanie na kierunki działań i przedsięwzięć, jakie należy podjąć w celu stworzenia
spójnej wewnętrznie jednostki funkcjonalnej.
II. Zakres i metody opracowania planu
Dokument przedstawia aktualny stan zagospodarowania przestrzennego obszaru oraz wizje jego rozwoju.
Dokument składa się z części tekstowej oraz z części graficznej, ilustrujących uwarunkowania rozwoju
przestrzennego i kierunki zagospodarowania przestrzennego.
W części tekstowej zostały poruszone następujące zagadnienia:
uwarunkowania rozwoju przestrzennego w zakresie: uwarunkowań zewnętrznych, sytuacji społeczno-
gospodarczej, systemu przyrodniczego, dziedzictwa kulturowego i turystyki, komunikacji i transportu,
infrastruktury technicznej oraz polityk lokalnych;
1 brak sporządzonego audytu krajobrazowego dla obszaru województwa lubuskiego na dzień 31 października 2017 roku 2 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1073 z późn zm.)
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
10
wizja i możliwe scenariusze rozwoju przestrzennego miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka
wojewódzkiego;
kierunki zagospodarowania przestrzennego w perspektywie roku 2020 oraz 2030, w zakresie sytuacji
społeczno-gospodarczej, systemu przyrodniczego, dziedzictwa kulturowego i turystyki, komunikacji
i transportu oraz infrastruktury technicznej;
inwestycje celu publicznego;
wnioski i rekomendacje do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, do Planu
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego i innych dokumentów strategicznych
opracowywanych na szczeblu regionalnym oraz do studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gmin należących do MOF OW Zielona Góra;
instrumenty i normy prowadzenia monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym.
Ustalenia w części graficznej zawarto na następujących planszach tematycznych sporządzonych w skali
1:100 000, które stanowią załączniki do Planu zagospodarowania przestrzennego miejskiego obszaru
funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego Zielona Góra:
do części uwarunkowań rozwoju przestrzennego:
o załącznik nr 1a – Terytorium, ludność i osadnictwo;
o załącznik nr 1b – System przyrodniczy;
o załącznik nr 1c – Zagrożenie powodziowe;
o załącznik nr 1d – Dziedzictwo kulturowe i turystyka;
o załącznik nr 1e – Strefa społeczno-gospodarcza;
o załącznik nr 1f – Komunikacja i transport;
o załącznik nr 1g – Infrastruktura techniczna;
do części kierunków zagospodarowania przestrzennego:
o załącznik nr 2a – Osadnictwo i ład przestrzenny, strefa społeczno-gospodarcza;
o załącznik nr 2b – System przyrodniczy;
o załącznik nr 2c – Dziedzictwo kulturowe i turystyka;
o załącznik nr 2d – Komunikacja i transport;
o załącznik nr 2e – Infrastruktura techniczna;
o załącznik nr 2f – Synteza kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Zakres terytorialny opracowania obejmuje miejski obszar funkcjonalny ośrodka wojewódzkiego Zielona
Góra (MOF OW Zielona Góra) wyznaczony na podstawie opracowania Obszary funkcjonalne województwa
lubuskiego wraz z obszarami strategicznej interwencji.
Uwarunkowania rozwoju przestrzennego oraz kierunki zagospodarowania przestrzennego wykonano na
podstawie analizy materiałów wyjściowych: dokumentów planistycznych, strategicznych i opracowań
problemowych sporządzonych na poziomie europejskim, krajowym, wojewódzkim, powiatowym i lokalnym,
a także danych Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych) i Urzędu Statystycznego w Zielonej
Górze – w dokumencie uwzględniono najbardziej aktualne dane statystyczne dostępne do dnia 31.10.2017 r.
Istotnym elementem były spotkania robocze z przedstawicielami samorządów lokalnych poszczególnych
jednostek wchodzących w skład MOF OW Zielona Góra.
Miasto Zielona Góra funkcjonuje w nowych granicach administracyjnych od 1 stycznia 2015 r., dlatego
z powodu braku danych statystycznych dla części uwarunkowań przedstawiono dane statystyczne w podziale na
m. Zielona Góra w granicach administracyjnych do 2014 r. oraz Dzielnicę Nowe Miasto (dawna gmina wiejska).
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
11
Przyjęta metoda określania kierunków jest zgeneralizowana. Ma to na celu uwypuklenie najważniejszych
problemów i kierunków rozwoju, które w sposób bardziej szczegółowy powinny być realizowane na dalszych
etapach programowania rozwoju.
III. Delimitacja MOF OW Zielona Góra
Delimitacja MOF OW Zielona Góra została wykonana na podstawie Raportu metodycznego określającego
metodykę badań i doborów kryteriów delimitujących obszary funkcjonalne województwa lubuskiego oraz
opracowania Obszary funkcjonalne województwa lubuskiego wraz z obszarami strategicznej interwencji.
Za podstawową jednostkę statystyczną przyjęto gminę (NTS 5), dla której uwzględniono jednolite kryteria
i dostępne wskaźniki statystyczne. Podczas delimitacji uwzględniono strukturę administracyjną oraz wzajemne
relacje pomiędzy rdzeniem a gminami wchodzącymi w skład obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego.
Granice miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego określono w trzech etapach:
1. przyjęto wskaźniki delimitacyjne oparte na aktualnych danych statystycznych GUS, które
odzwierciedlają powiązania funkcjonalno-przestrzenne, społeczne i gospodarcze między gminami
a ośrodkiem wojewódzkim:
liczbę mieszkań oddanych do użytku w latach 2004-2014 na 1000 mieszkańców;
liczbę podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców;
saldo migracji na 1000 osób;
liczbę mieszkań na 1000 mieszkańców;
udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym;
dochody budżetów gmin na 1 mieszkańca;
udział dochodów z podatków CIT i PIT w budżecie gminy;
gęstość zaludnienia gruntów zabudowanych i zurbanizowanych.
2. zweryfikowano wyznaczone obszary przez cztery dodatkowe kryteria topologiczne oraz jedno
kryterium dotyczące współpracy:
ciągłości – przez tę zasadę rozumiano ciągłe przestrzennie obszary, będące obszarami
funkcjonalnymi;
zwartości – przez tę zasadę rozumiano dążenie do jak najmniejszego rozczłonkowywania
obszaru oraz włączenia gminy w przypadku otoczenia innymi gminami spełniającymi przesłanki;
rozłączności – przez tę zasadę rozumiano brak uczestnictwa tych samych jednostek
terytorialnych w tych samych typach obszarów funkcjonalnych – dotyczy to obszarów
funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich;
bezpośredniego sąsiedztwa – przez tę zasadę rozumiano wszystkie gminy bezpośrednio
sąsiadujące z rdzeniem obszaru, niezależnie od kryteriów statystycznych;
dotychczasowej współpracy międzygminnej.
3. przeanalizowano udział przyjeżdżających do pracy do rdzenia wojewódzkiego obszaru funkcjonalnego
(za jednostki spełniające warunek uznano gminy, w których udział przyjeżdżających do pracy do
ośrodka wojewódzkiego wynosi powyżej 15% liczby zatrudnionych w analizowanej gminie3).
3 Dojazdy do pracy, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
12
Wyznaczony miejski obszar funkcjonalny ośrodka wojewódzkiego Zielona Góra spełnia poszczególne
kryteria statystyczne oraz kryteria topologiczne, czyli zasadę bezpośredniego sąsiedztwa, ciągłości, zwartości
i rozłączności. Spełnia również zasadę współpracy międzygminnej. Ponadto jednostki wchodzące w skład
obszaru funkcjonalnego spełniają kryterium (15%) przyjeżdżających do pracy do rdzenia obszaru. Gminy
wchodzące w skład MOF OW Zielona Góra to: miasto Zielona Góra (w granicach administracyjnych
obowiązujących od 1 stycznia 2015 r.), gminy miejsko-wiejskie Czerwieńsk i Sulechów oraz gminy wiejskie
Świdnica i Zabór.
IV. Powiązania z unijnymi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi dokumentami strategicznymi
Plan zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra stanowi integralną część Planu
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego i jednocześnie stanowi narzędzie wspólnej polityki
terytorialnej samorządów lokalnych. Przy planowaniu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra
uwzględniono założenia dokumentów wyższego rzędu – unijnych, krajowych, regionalnych i lokalnych
dokumentów strategicznych.
Wspólnotowym dokumentem, mającym na celu osiągnięcie wzrostu oraz rozwój zatrudnienia, jest
Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Europa
2020, przyjęta przez Komisję Europejską w 2010 r. (Strategia Europa 2020). Strategia Europa 2020 wyznacza
5 wzajemnie powiązanych celów, które należy osiągnąć do 2020 r. Cele te dotyczą zatrudnienia (wzrost stopy
zatrudnienia), innowacji (wspieranie działalności badawczo-rozwojowej), edukacji (zmniejszenie liczby osób
przedwcześnie kończących naukę szkolną, zwiększenie odsetka osób z wykształceniem wyższym), włączenia
społecznego (ograniczenie ubóstwa) oraz zmian klimatu (ograniczenie emisji CO2, zwiększenie udziału energii
odnawialnych, efektywności wykorzystania energii). Na ich podstawie każde z państw członkowskich wyznacza
własne cele krajowe.
Unijne strategie i wyrażone w nich cele wymagają przełożenia na programy działania w poszczególnych
krajach i regionach. Narzędziem realizacji polityki spójności w obszarze województwa lubuskiego w perspektywie
finansowej UE na lata 2014–2020 jest przyjęty w 2015 r. Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020. Na
podstawie Umowy Partnerstwa 4 (UP) Programowanie perspektywy finansowej 2014–2020, pozyskiwane są
środki unijne na realizację celów określonych w dokumentach strategicznych.
Plan zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra uwzględnia wytyczne z krajowych
dokumentów określających politykę przestrzenną oraz dokumentów związanych z polityką rozwoju.
Najważniejszym dokumentem strategicznym dotyczącym zagospodarowania przestrzennego kraju jest
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Celem strategicznym polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju w horyzoncie roku 2030 jest efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie
zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania ogólnych celów rozwojowych – konkurencyjności,
zwiększenia zatrudnienia, sprawności funkcjonowania państwa oraz spójności w wymiarze społecznym,
gospodarczym i terytorialnym w długim okresie.
Dokumenty w zakresie polityki rozwoju określa ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju, a zasady realizacji programów w zakresie polityki spójności – ustawa z dnia 11 lipca 2014 r.
4 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 8 stycznia 2014 r., Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
13
o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-
2020. Do głównych dokumentów strategicznych, na podstawie których jest prowadzona polityka rozwoju należą:
długookresowa strategia rozwoju kraju – Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności (DSRK),
określająca główne trendy, wyzwania oraz koncepcję rozwoju kraju w perspektywie długookresowej,
średniookresowa strategia rozwoju kraju – Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku
2020 (z perspektywą do 2030 r.) – najważniejszy dokument w perspektywie średniookresowej,
określający cele strategiczne rozwoju kraju do 2020 r., kluczowy dla określenia działań rozwojowych,
9 zintegrowanych strategii, służących realizacji założonych celów rozwojowych, w tym rozwojowi
innowacyjności, transportu, kapitału ludzkiego i społecznego, systemu bezpieczeństwa narodowego,
strategie ponadregionalne – Strategia Rozwoju Polski Zachodniej 2020,
Krajowa Polityka Miejska,
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020.
Cele i kierunki wyznaczone w dokumentach strategicznych wyższego rzędu wymienionych powyżej
uwzględniono przy opracowaniu Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielonej Góry.
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry5
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry
(Strategia ZIT MOF ZG) to instrument, za pomocą którego realizowane są cele strategiczne i operacyjne,
dotyczące zintegrowanych działań na rzecz rozwoju obszarów miejskich.
Dokument ten został opracowany dla miasta Zielona Góra – rdzeń oraz gmin: Zielona Góra, Czerwieńsk,
Sulechów, Świdnica i Zabór.
W strategii ZIT MOF ZG za cel główny wyznaczono: Osiągnięcie wyższej jakości życia mieszkańców na
obszarze funkcjonalnym Zielonej Góry poprzez poprawę spójności społeczno-gospodarczej tego obszaru.
W ramach celu głównego wyznaczono cele szczegółowe, a w ramach tych celów – działania:
Cel 1. Wysoki poziom wewnętrznej integracji MOF i wsparcie powiązań interregionalnych.
Działania:
Rozwijanie komunikacji przyjaznej środowisku;
Poprawa powiązań MOF z siecią dróg krajowych i likwidacja wąskich gardeł w sieci
komunikacyjnej;
Rozwój usług elektronicznych w obszarze funkcjonalnym.
Cel 2. Zrównoważony rozwój i ochrona zasobów przyrodniczych i kulturowych.
Działania:
Poprawa jakości i dostępności usług w dziedzinie kultury;
Ochrona i wykorzystanie zasobów przyrodniczych obszaru funkcjonalnego;
Zagospodarowanie wód opadowych na terenie rdzenia MOF ZG;
Zapewnienie zgodności gospodarki odpadowej i wodnościekowej z prawodawstwem UE;
Rozwijanie proekologicznych systemów grzewczych w oparciu o produkcję ciepła wytwarzanego
w kogeneracji;
5 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry, Zielona Góra, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
14
Podniesienie efektywności energetycznej obiektów i instalacji w gminach MOF ZG.
Cel 3. Poprawa społecznej spójności MOF ZG.
Działania:
Dostosowanie infrastruktury do zmieniających się warunków demograficznych;
Wsparcie rozwoju obszarów zdegradowanych;
Infrastruktura edukacyjna dostosowana do potrzeb rynku pracy;
Wysoka jakość i dostępność edukacji na wszystkich poziomach kształcenia;
Lepszy dostęp do wysokiej jakości kształcenia zawodowego;
Zapobieganie wykluczeniu na terenach zdegradowanych i obszarach wiejskich.
Cel 4. Rozwój sektora MŚP i innowacyjność motorami wzrostu gospodarczego obszaru funkcjonalnego.
Działania:
Wsparcie dla rozwoju przedsiębiorczości;
Rozwój innowacyjności motorem wzrostu MOF ZG.
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry
uwzględnia wytyczne wynikające z dokumentów wyższego rzędu. W tabeli poniżej zestawiono zakres spójności
celów szczegółowych Strategii ZIT MOF ZG z celami i kierunkami wybranych, najbardziej istotnych z punktu
widzenia Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra, dokumentów krajowych
i regionalnych.
Tabela 1. Zakres spójności Strategii ZIT MOF ZG z wybranymi dokumentami strategicznymi
Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych miejskiego obszaru funkcjonalnego Zielonej Góry, Strategii
Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, Strategii Rozwoju Polski Zachodniej 2020, Krajowej Polityki Miejskiej, Strategii Rozwoju Kraju 2020, Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030
Zakres spójności Strategii ZIT MOF ZG z wybranymi dokumentami strategicznymi
Wys
oki
po
zio
m
wew
nęt
rzn
ej in
teg
racj
i
MO
F i
wsp
arci
e p
ow
iąza
ń
inte
rreg
ion
aln
ych
Zró
wn
ow
ażo
ny
rozw
ój i
och
ron
a za
sob
ów
prz
yro
dn
iczy
ch i
kult
uro
wyc
h
Po
pra
wa
spo
łecz
nej
spó
jno
ści M
OF
Ro
zwó
j sek
tora
MŚ
P i
inn
ow
acyj
no
ści m
oto
ram
i
wzr
ost
u g
osp
od
arcz
ego
ob
szar
u f
un
kcjo
nal
neg
o
Str
ateg
ia
rozw
oju
wo
jew
ód
ztw
a
lub
usk
ieg
o
2020
Cel 1 Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna.
X X X X
Cel 2 wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna.
X
Cel 3. Społeczna i terytorialna spójność regionu. X X
Cel 4. Region efektywnie zarządzany. X
Str
ateg
i
a
Ro
zwo
ju
Po
lski
Zac
ho
dn
iej 2
020 Cel 1. Integracja przestrzenna i funkcjonalna
makroregionu. X X
Cel 2. Budowa oferty gospodarczej makroregionu. X
Cel 3. Wzmacnianie potencjału naukowo-badawczego. X
Kra
jow
a P
olit
yka
Mie
jska
(ce
le
szcz
egół
owe)
Cel 1. Stworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich, w tym w szczególności na obszarach metropolitalnych.
X
Cel 2. Wspieranie zrównoważonego rozwoju ośrodków miejskich, w tym przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacja.
X
Cel 3. Odbudowa zdolności do rozwoju poprzez X X
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
15
rewitalizację zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich.
Cel 4. Poprawa konkurencyjności i zdolności głównych ośrodków miejskich do kreowania rozwoju, wzrostu i zatrudnienia.
X
Cel 5. Wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich, przede wszystkim na obszarach problemowych polityki regionalnej (w tym na niektórych obszarach wiejskich) poprzez wzmacnianie ich funkcji oraz przeciwdziałanie ich upadkowi ekonomicznemu.
X
Str
ateg
ia
na
rzec
z
Od
po
wie
dzi
aln
ego
Ro
zwo
ju d
o r
oku
202
0
(z
per
spek
tyw
ą d
o
2030
r.)
Cel szczegółowy I. Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną
X
Cel szczegółowy II. Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony
X X X
Cel szczegółowy III. Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu
X
Ko
nce
pcj
a P
rzes
trze
nn
ego
Zag
osp
od
aro
wan
ia K
raju
2030
Cel 1. Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności.
X X X X
Cel 2. Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów.
X
Cel 3. Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej.
X
Cel 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski.
X
W zakresie dokumentów lokalnych, wszystkie gminy należące do MOF OW Zielona Góra posiadają
strategie rozwoju:
Strategia Rozwoju Gminy Czerwieńsk 2011-20186;
Strategia Rozwoju Gminy Sulechów na lata 2012-20227;
Strategia Zrównoważonego Rozwoju gminy Świdnica k/Zielonej Góry na lata 2010-20208;
Plan rozwoju lokalnego gminy Zabór na kadencję Rady w latach 2010-20149;
Strategia Rozwoju Gminy Zielona Góra na lata 2015-202510;
Strategia Rozwoju Zielonej Góry na lata 2012-202211.
Strategie rozwoju wszystkich gmin zakładają trwały zrównoważony rozwój z jednoczesnym podniesieniem
poziomu życia mieszkańców. Przy tym we wszystkich strategiach położony jest nacisk na stworzenie atrakcyjnej
oferty inwestowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto miasto Zielona Góra za główny cel stawia
6 Załącznik do Uchwały Nr XXXII/281/10 Rady Miejskiej w Czerwieńsku z dnia 23.06.2010 r. 7 Załącznik do Uchwały Nr 0007.177.2012 Rady Miejskiej w Sulechowie z dnia 21 lutego 2012 r. 8 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXXIII/193/13 Rady Gminy Świdnica z dnia 26 czerwca 2013 r. 9 Załącznik do Uchwały Rady Gminy Zabór Nr VI/30/2011 z dnia 20 czerwca 2011 r. 10 Projekt, Zielona Góra, 2014 11 Załącznik do Uchwały nr XXXI.241.2012 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 24 kwietnia 2012 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
16
sobie rozwój funkcji metropolitarnych, m.in. poprzez wzmocnienie Uniwersytetu Zielonogórskiego, wsparcie dla
innowacyjności.
V. Uwarunkowania zewnętrzne
Położenie MOF OW Zielona Góra na tle kraju i względem korytarzy 1.transportowych
MOF OW Zielona Góra położony jest ok. 35 km na wschód od granicy z Republiką Federalną Niemiec.
W stosunku do granic z sąsiednimi województwami, MOF OW Zielona Góra oddalony jest o ok. 9 km na zachód
od województwa wielkopolskiego, ok. 21 km na północ od województwa dolnośląskiego oraz ok. 68 km na
południe od województwa zachodniopomorskiego. Rdzeniem MOF OW jest miasto Zielona Góra, zlokalizowana
w zachodniej części Polski, w południowej części województwa lubuskiego. Zielona Góra należy do miast
średniej wielkości, liczy 139 330 mieszkańców i pod względem liczby ludności zajmuje 24. pozycję w kraju12.
Będąc jednym z dwóch ośrodków wojewódzkich w Lubuskiem, tworzy, wraz z sąsiednimi gminami, obszar
funkcjonalny ośrodka wojewódzkiego – MOF OW Zielona Góra.
Obszar MOF OW Zielona Góra znajduje się na szlaku korytarza transportowego transeuropejskiej sieci
TEN-T: Bałtyk – Adriatyk, którego część stanowi droga ekspresowa S3 oraz droga krajowa nr 3. Korytarz ten
prowadzi ze Świnoujścia, przez Szczecin do Wrocławia i dalej do Katowic. Drugim korytarzem jest postulowany
Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy (Central European Transport Corridor, CETC), który łączy wybrzeże
Morza Bałtyckiego w szwedzkim regionie Skania z Morzem Adriatyckim w Chorwacji, a jego elementami są droga
ekspresowa S3, linia kolejowa nr 273 oraz rzeka Odra. Na osi wschód-zachód, MOF OW Zielona Góra przecina
droga krajowa nr 32, biegnąca z Poznania do granicy polsko-niemieckiej w Gubinie i dalej do Berlina. Około
51 km na północ od granic MOF OW Zielona Góra, pomiędzy Zieloną Górą a Gorzowem Wlkp., trasa S3 przecina
autostradę A2, która stanowi korytarz transportowy transeuropejskiej sieci TEN-T: Morze Północne – Bałtyk.
Połączenie to zapewnia skomunikowanie obszaru funkcjonalnego na wschód z Poznaniem i dalej Warszawą, na
zachód z Frankfurtem nad Odrą i dalej Berlinem.
Ponadto MOF OW Zielona Góra ma dobrze rozwiniętą sieć kolejową, którą stanowi pięć czynnych linii
o znaczeniu państwowym i regionalnym – nr 273, 358, 370 (C-59/1), 379 (fragment), 436. Najważniejszą z nich
jest linia kolejowa nr 273, C-E 59, która łączy Wrocław ze Szczecinem przez Głogów, Zieloną Górę i Rzepin.
Linia nr 273 została zakwalifikowana do linii o znaczeniu państwowym i europejskich głównych linii kolejowych
transportu kombinowanego (AGTC), zaliczana jest do sieci kompleksowej Europejskich Korytarzy
Transportowych TEN-T.
Przez teren MOF OW Zielona Góra przepływa rzeka Odra, która stanowi międzynarodową drogę wodną
E30 (Bałtyk – Dunaj).
W zakresie połączeń lotniczych 3 km od granicy MOF OW Zielona Góra, w gminie Babimost,
zlokalizowane jest certyfikowane regionalne cywilne lotnisko użytku publicznego Zielona Góra/Babimost.
12 Dane GUS, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
17
Schemat 1. Położenie MOF OW Zielona Góra względem korytarzy transportowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie rozporządzenia Parlamentu Unii Europejskiej i Rady nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych
wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej oraz Europejskiego Porozumienia w Sprawie Głównych Śródlądowych Dróg
Wodnych o Międzynarodowym Znaczeniu
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
18
Powiązania regionalne i ponadregionalne MOF OW Zielona Góra 2.
Powiązania regionalne i ponadregionalne tworzone są poprzez połączenia komunikacyjne, połączenia
infrastrukturalne, społeczne i gospodarcze oraz połączenia przyrodnicze, kulturowe i turystyczne.
Powiązania ponadregionalne
Miasto Zielona Góra jest jednym z krajowych ośrodków wzrostu, mającym potencjał do kreowania
i rozprzestrzeniania procesów rozwojowych w Polsce Zachodniej. Powiązania ponadregionalne mogą opierać się
na współpracy z województwami ościennymi, w tym z Brandenburgią (Niemcy). Najsilniejsze w skali regionu
główne ośrodki miejskie znajdują się poza granicami województwa lubuskiego i są to: Szczecin, Poznań,
Wrocław i Berlin. Odległości w linii prostej pomiędzy tymi miastami a obszarem funkcjonalnym kształtują się
następująco:
Zielona Góra – Wrocław (woj. dolnośląskie) – 140 km;
Zielona Góra – Szczecin (woj. zachodniopomorskie) – 170 km;
Zielona Góra – Poznań (woj. wielkopolskie) – 110 km;
Zielona Góra – Berlin (Niemcy, Brandenburgia) – 160 km.
W miastach tych znajduje zatrudnienie część mieszkańców MOF OW Zielona Góra. Mieszkańcy tego
obszaru wyjeżdżają do pracy również do Warszawy i do Łodzi13.
13 Dojazdy do pracy. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
19
Schemat 2. Położenie MOF OW Zielona Góra względem dużych ośrodków miejskich
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych oprogramowania ArcGIS
Komunikacyjne powiązania ponadregionalne obejmują drogi krajowe, kolejowe, szlaki transportowe (sieci
TEN-T), transport lotniczy (Port Lotniczy Zielona Góra/Babimost) oraz drogi wodne (droga wodna E30).
Powiązania drogowe stanowią:
DK27 (Przewóz /granica z Niemcami/ – Zielona Góra);
DK32 (Gubin /granica z Niemcami/ – Stęszewo);
S3 (Świnoujście – Lubawka).
Powiązania kolejowe:
Linia towarowa:
Nr 393 (odcinek Cigacice Port – Cigacice), niezelektryfikowana;
Linie pasażerskie i towarowe:
Nr 358 (odcinek Zbąszynek – Czerwieńsk), zelektryfikowana;
Nr 370 (Zielona Góra – Żary), niezelektryfikowana;
Nr 273, CE-59 (Wrocław Główny – Szczecin Główny), zelektryfikowana.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
20
Wśród ponadregionalnych powiazań infrastrukturalnych należy wskazać:
linie elektroenergetyczne:
220 kV Żukowice – Leśniów;
220 kv Mikułowa – Leśniów;
220 kV Leśniów – Gorzów Wlkp.;
stacje elektroenergetyczne:
SE Zielona Góra;
gazociągi wysokiego ciśnienia:
Rybocice – Cybinka – Osiecznica (Krosno Odrzańskie) – Czerwieńsk – Sulechów – Świdnica –
Nowogród Bobrzański.
W zakresie powiązań przyrodniczych obszar MOF OW Zielona Góra zlokalizowany jest na Niżu
Środkowoeuropejskim, w granicach Pojezierza Południowobałtyckiego, jedynie południowa część gmin Zielona
Góra oraz Świdnica znajduje się w granicach Nizin Środkowopolskich. Północna część gminy Sulechów położona
jest w granicach Pojezierza Lubuskiego/Brandenbursko-Lubuskiego (mezoregion Bruzda Zbąszyńska oraz
mezoregion Pojezierze Łagowskie). Gminy, przez które przebiega dolina Odry, położone są w granicach
Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej (mezoregion Dolina Środkowej Odry oraz mezoregion Kotlina Kargowska).
Miasto Zielona Góra oraz gminy Świdnica i Czerwieńsk znajdują się w granicach Wzniesień Zielonogórskich
(mezoregion Wysoczyzna Czerwieńska, Wał Zielonogórski). Południowa część MOF OW Zielona Góra
zlokalizowana jest w granicach Obniżeń Milecko-Głogowskich (mezoregion Obniżenie Nowosolskie).
Obszar MOF OW Zielona Góra objęty jest w dużej mierze zasięgiem korytarzy ekologicznych Państwowej
Akademii Nauk, który pokrywa się głównie z przebiegiem terenów leśnych i dolin rzecznych (m.in. Odry), omijając
zwarte tereny zabudowane. W granicach MOF OW Zielona Góra wskazuje się następujące obszary:
Puszcza Lubuska (GKZ-1) – obszar węzłowy;
Dolina środkowej Odry (GKZ-19) – korytarz;
Lasy Wielkopolskie- Bory Zielonogórskie (KPdC-21D) – korytarz;
Dolina Odry Środkowej (KPdC-19E) – korytarz;
Bory Zielonogórskie wschodnie (KZ-2B) – obszar węzłowy.
Dodatkowo przez obszar MOF OW Zielona Góra przechodzi ichtiologiczny korytarz ekologiczny: Odra –
główny szlak migracji ichtiofauny. Sieć korytarzy ekologicznych przedstawiono na schemacie nr 20 (w rozdziale
nr 2.1.10. Formy ochrony przyrody, korytarze ekologiczne).
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
21
Schemat 3. Powiązania ponadregionalne w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA, PKP S.A., EWE Energia sp. z o.o. oraz PSE S.A., stan na październik 2017 r.
Powiązania regionalne
Teren obszaru funkcjonalnego obejmuje łącznie powierzchnię 962 km2 (GUS 2016), co stanowi niecałe
7% powierzchni województwa lubuskiego.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
22
Wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra, oprócz miasta na prawach powiatu Zielonej Góry, wchodzą
w skład powiatu zielonogórskiego. Od północy MOF OW Zielona Góra graniczy z powiatem świebodzińskim
(z gminami Skąpe, Świebodzin, Szczaniec), od wschodu z gminami powiatu zielonogórskiego (Babimost,
Kargowa, Trzebiechów, Bojadła), od południa z powiatem nowosolskim (z gminami Otyń, Kożuchów) oraz
z gminą Nowogród Bobrzański z powiatu zielonogórskiego, od zachodu z gminami powiatu krośnieńskiego –
Dąbie, Krosno Odrzańskie, Bytnica.
Największą gminą wchodzącą w skład MOF OW Zielona Góra jest Zielona Góra (29% powierzchni
obszaru, 277 km2), następnie w kolejności pod względem powierzchni: Sulechów (25%, 237 km2), Czerwieńsk
(20%, 195 km2), Świdnica (16%, 160 km2) i najmniejsza powierzchniowo gmina Zabór (10%, 93 km2)14.
Znaczenie MOF OW Zielona Góra w regionie wynika głównie z oddziaływania samego miasta Zielona
Góra, jako głównego ośrodka miejskiego w południowej części województwa lubuskiego. Zielona Góra odgrywa
w regionie istotną rolę zarówno w rozwoju gospodarczym jak i naukowym, stanowi główny rynek pracy
w obszarze. Na terenie MOF OW Zielona Góra znajduje się Uniwersytet Zielonogórski, przy którym działa Park
Naukowo-Technologiczny. Na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowane są również tereny należące do
Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (Zielona Góra, Sulechów, Czerwieńsk). W Sulechowie
znajduje się m.in. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa. W obszarze MOF OW Zielona Góra, poza miastem,
które stanowi rdzeń obszaru funkcjonalnego, znaczące tereny inwestycyjne z zakresu usług, produkcji czy
przemysłu, posiada gmina Sulechów. Ważniejsze ośrodki miejskie w najbliższym otoczeniu MOF OW Zielona
Góra stanowią m.in. miasta: Nowa Sól i Świebodzin.
Zielona Góra tworzy wraz z Nową Solą i Sulechowem tzw. Lubuskie Trójmiasto. Ponadto MOF OW
Zielona Góra graniczy z MOF OS Nowa Sól, przez co oba obszary funkcjonalne charakteryzują się siecią
wzajemnych powiązań społeczno-gospodarczych i funkcjonalno-przestrzennych.
W zakresie powiązań komunikacyjnych na poziomie regionalnym, należy wskazać drogi wojewódzkie:
DW276 (Krosno Odrzańskie – Świebodzin);
DW277 (Skąpe – Sulechów);
DW278 (Szklarka Radnicka – Wschowo);
DW279 (Wysokie – Zawada);
DW280 (Zielona Góra – Brody);
DW281 (Zielona Góra – Pomorsko nad Odrą);
DW282 (Zielona Góra – Bojadła);
DW283 (Zielona Góra – Rejów);
DW304 (Okunin – Kosieczyn).
Powiązania infrastrukturalne obejmują wychodzące poza MOF OW Zielona Góra:
linie elektroenergetyczne:
110 kV Leśniów – Budziechów;
110 kV Leśniów – Krosno;
110 kV Leśniów – Bytnica;
110 kV Leśniów – Świebodzin Sobieskiego;
110 kV Leśniów – Przylep;
14 Dane BDL GUS, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
23
110 kV Leśniów – Nowogród Bobrzański;
110 kV Sulechów – Babimost;
gazociągi wysokiego ciśnienia:
DN 300 Nowe Tłoki – EC Zielona Góra;
DN 250 w. Zakęcie – Zielona Góra;
DN 150 Nowe Tłoki – Sulechów;
DN 150 odg. Świebodzin – odg. Skąpe.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
24
Schemat 4. Powiązania regionalne w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA, ZDW, Powiatowego Zielonogórskiego Zarządu Dróg, Departamentów Inwestycji Miejskich
i Zarządzania Drogami ZG, PKP S.A., OGP GAZ-SYSTEM S.A. oraz PGNIG S.A., ENEA S.A.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
25
W zakresie powiązań przyrodniczych, w regionie występują następujące formy ochrony przyrody15:
rezerwaty przyrody: Radowice (gminy w graniach MOF OW Zielona Góra: Sulechów, gminy poza MOF
OW Zielona Góra: Trzebiechów),
parki krajobrazowe: Gryżyński Park Krajobrazowy (gminy w graniach MOF OW Zielona Góra:
Czerwieńsk, gminy poza MOF OW Zielona Góra: Skąpe, Bytnica, Krosno Odrzańskie),
otulina parku krajobrazowego: Otulina Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego (gminy w graniach MOF
OW Zielona Góra: Czerwieńsk, gminy poza MOF OW Zielona Góra: Skąpe, Bytnica, Krosno
Odrzańskie),
obszary chronionego krajobrazu:
Rynna Paklicy i Ołoboku (gminy w graniach MOF OW Zielona Góra: Czerwieńsk, gminy poza MOF
OW Zielona Góra: Skąpe, Świebodzin, Lubrza, Łagów, Międzyrzecz),
Rynny Obrzycko- Obrzańskie (gminy w graniach MOF OW Zielona Góra: Sulechów, gminy poza
MOF OW Zielona Góra: Trzebiechów, Kargowa, Babimost, Kolsko, Nowa Sól, Bojadła, Zbąszynek,
Szczaniec, Trzciel, Świebodzin, Międzyrzec),
Krośnieńska Dolina Odry (gminy w graniach MOF OW Zielona Góra: Zielona Góra, Czerwieńsk,
Sulechów, gminy poza MOF OW Zielona Góra: Krosno Odrzańskie, Dąbie,
Nowosolska Dolina Odry (gminy w graniach MOF OW Zielona Góra: Zielona Góra, Zabór,
Sulechów, gminy poza MOF OW Zielona Góra: Trzebiechów, Bojadła, Otyń, Nowa Sól, Siedlisko,
Bytom Odrzański),
Dolina Śląskiej Ochli (gminy w granicach MOF OW Zielona Góra: Świdnica, Zielona Góra, gminy
poza MOF OW Zielona Góra: Kożuchów, Otyń, Nowogród Bobrzański),
obszary Natura 2000:
Dolina Środkowej Odry PLB080004 (gminy w granicach MOF OW Zielona Góra: Sulechów, Zielona
Góra, Czerwieńsk, Zabór, gminy poza MOF OW Zielona Góra: Dąbie, Krosno Odrzańskie,
Maszewo, Gubin, Cybinka, Słubice, Trzebiechów, Bojadła, Otyń, Nowa Sól, Siedlisko, Bytom
Odrzański, Żukowice),
Krośnieńska Dolina Odry PLH080028 (gminy w granicach MOF OW Zielona Góra: Sulechów,
Zielona Góra, Czerwieńsk, gminy poza MOF OW Zielona Góra: Dąbie, Krosno Odrzańskie,
Maszewo, Gubin, Cybinka),
Kargowskie Zakola Odry PLH080012 (gminy w granicach MOF OW Zielona Góra: Sulechów,
Zielona Góra, Zabór, gminy poza MOF OW Zielona Góra: Trzebiechów, Bojadła),
Rynna Gryżyny PLH080067 (gminy w granicach MOF OW Zielona Góra: Czerwieńsk, gminy poza
MOF OW Zielona Góra: Krosno Odrzańskie, Bytnica).
W granicach MOF OW Zielona Góra znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych:
nr 150 – Pradolina Warszawa Berlin – w granicach MOF OW Zielona Góra zbiornik zlokalizowany jest
w Dolinie Odry, poza granicami zbiornik rozciąga się ok. 160 km w kierunku wschodnim,
nr 148 – Sandr rzeki Pliszka – w granicach MOF OW Zielona Góra zbiornik zlokalizowany jest
w północnej części gminy Czerwieńsk, poza granicami zbiornik rozciąga się ok. 30 km w kierunku
północno-zachodnim,
nr 301 – Pradolina Zasieki – Nowa Sól – w granicach MOF OW Zielona Góra zbiornik zlokalizowany
jest w południowej części gminy Świdnica i Zielona Góra, swoim zasięgiem obejmuje fragmenty gmin,
które sąsiadują z MOF OW Zielona Góra od strony południowej,
15 Centralny rejestr form ochrony przyrody (CRFOP), grudzień 2015 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
26
nr 302 – Pradolina Barycz – Głogów – w granicach MOF OW Zielona Góra zbiornik zlokalizowany jest
we wschodniej części gminy Zabór, poza granicami zbiornik rozciąga się ok. 45 km w kierunku
południowo-wschodnim.
Na jakość walorów turystycznych i kulturowych o znaczeniu regionalnym składają się m.in.:
zwarte obszary leśne,
pasmo Odry, jako strefa rozwoju turystyki regionalnej, krajowej i międzynarodowej,
Lubuski Szlak Wina i Miodu,
szlak gotyckich kościołów farnych – szlak dzieli się na część południową i północną: część południowa
obejmuje kościoły na trasie Zielona Góra – Gubin – Żary – Żagań – Szprotawa – Kożuchów – Nowe
Miasteczko; odcinek północny prowadzi z Sulechowa do Świebodzina, Ośna Lubuskiego,
Międzyrzecza, Skwierzyny, Gorzowa Wlkp., Strzelec Krajeńskich i Dobiegniewa,
szlak zabytkowych kościołów drewnianych – szlak prowadzi z Trzebuli (gm. Dąbie), gdzie jest kościół
na planie ośmioboku z 1670 r., do Klępska (XIV-XVI w., gm. Sulechów), Kosieczyna (2 poł. XIV w.,
gm. Zbąszynek), Chlastawy (1637 r., dzwonnica 1690 r., gm. Zbąszynek), Boryszyna (1648 r.,
gm. Lubrza), Nowej Wioski (1670 r., gm. Lubrza) i Kalska (1693 r., gm. Międzyrzecz),
szlak architektury związanej z rodami Bironów i Talleyrandów – na szlaku znajdują się zabytki Żagania
– pałac (wnętrza, mosty, oranżeria) park, budynki urzędu miejskiego (pierwotnie siedziba wdowia
Doroty Biron) i sądu rejonowego (pierwotnie książęcy Urząd Ziemski), kościół św. Krzyża, budynek
dawnego szpitala, wieża kościoła poewangelickiego, pałac w Zatoniu (gm. Zielona Góra) oraz pałac
w Klenicy (gm. Bojadła),
szlak zabytkowych organów – szlak łączy miejscowości, w których istnieją zabytkowe organy
i odbywają się cykliczne koncerty: Iłowa Żagańska, Żagań, Żary, Lubsko, Zielona Góra, Gościkowo,
Międzyrzecz, Drezdenko.,
Międzyrzecki Rejon Umocniony.
VI. Uwarunkowania wewnętrzne
Terytorium, ludność i osadnictwo 1.
1.1 Demografia
W skład MOF OW Zielona Góra wchodzi miasto na prawach powiatu Zielona Góra, dwie gminy miejsko-
wiejskie: Czerwieńsk i Sulechów oraz dwie gminy wiejskie: Zabór i Świdnica. Dominująca rola Zielonej Góry
w strukturze całego obszaru funkcjonalnego znajduje swoje odzwierciedlenie we wskaźnikach opisujących
sytuację demograficzną, panującą w tej części regionu. Jako ośrodek o znaczeniu regionalnym oraz krajowym,
Zielona Góra koncentruje potencjał gospodarczy oraz społeczny, będący ważnym czynnikiem możliwości
rozwojowych regionu.
Liczba ludności i gęstość zaludnienia
MOF OW Zielona Góra zajmuje powierzchnię 962 km2, którą wg danych na 2016 r. zamieszkiwało
186 391 osób. Liczba ludności obszaru funkcjonalnego stanowi 18,3% ogólnej liczby ludności całego
województwa lubuskiego. Zielona Góra, po połączeniu miasta na prawach powiatu i dawnej gminy wiejskiej16,
stała się największym miastem w regionie, zarówno w ujęciu powierzchniowym jak i ludnościowym. Nowo
16 Z dniem 01.01.2015 r. miasto na prawach powiatu Zielona Góra zostało połączone z gminą wiejską Zielona Góra na mocy Rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
27
przyłączony obszar funkcjonuje obecnie jako dzielnica Nowe Miasto, pełniąc rolę jednostki pomocniczej Zielonej
Góry17. W 2016 r. miasta Zielona Góra charakteryzowało się gęstością zaludnienia na poziomie 503 osób/km2,
zdecydowanie większa wartość tego wskaźnika występuje w części miasta sprzed powiększenia granic.
Pozostałe gminy wchodzące w skład obszaru funkcjonalnego cechują się zróżnicowaną gęstością zaludnienia,
oscylującą w granicach od 41 (Świdnica) do 112 osób/km2 (Sulechów). W odniesieniu do 2006 roku na terenie
MOF OW Zielona Góra zanotowano wzrost liczby mieszkańców o ok. 3,7%. Przyrost ludności w latach 2006-
2016 zarejestrowano we wszystkich gminach znajdujących się w granicach obszaru funkcjonalnego. Największy
wzrost dotyczył gminy Zabór (ok. 15,7%) oraz gminy Świdnica (ok. 12,4%).
Tabela 2. Liczba ludności w latach 2006 oraz 2016
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2006 oraz 2016
Przy liczbie mieszkańców Zielonej Góry w roku 2006 zsumowano wartości ówczesnej gminy miejskiej i wiejskiej
Jednostka Powierzchnia
[km2] L. ludności w 2006 r.
L. ludności w 2016 r.
Relacja 2006 r. = 100%
Relacja woj. lubuskie = 100%
m. Zielona Góra 227 134 484 139 330 103,6% 13,7%
Czerwieńsk 195 9 510 9 973 104,9% 1,0%
Sulechów 237 26 400 26 434 100,1% 2,6%
Świdnica 160 5 799 6 519 112,4% 0,6%
Zabór 93 3 574 4 135 115,7% 0,4%
MOF OW Zielona Góra 962 179 767 185 479 103,7% 18,3%
woj. lubuskie 13 988 1 008 520 1 017 376 100,9% 100%
Przyrost naturalny i saldo migracji
Przyrost naturalny na terenie MOF OW Zielona Góra utrzymuje się na niskim, lecz dodatnim poziomie.
W 2016 r. wynosił on niecałe 1 na 1000 mieszkańców. W poszczególnych gminach wchodzących w skład
obszaru funkcjonalnego zarejestrowano przewagę liczby urodzeń nad liczbą zgonów, wyjątkiem w roku 2016 była
gmina Zabór. Wysokim przyrostem naturalnym charakteryzuje się gmina Świdnica. W obrębie rdzenia obszaru
funkcjonalnego na przestrzeni analizowanego okresu wartość tego wskaźnika utrzymywała się na stosunkowo
stabilnym, dodatnim poziomie. Dynamika demograficzna regionu przewyższa średnią wojewódzką, co jest
pozytywnym aspektem w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego tego obszaru18.
17 Uchwała Nr I.1.2015 pełniącego funkcję Rady Miasta Zielona Góra z dnia 2 stycznia 2015 r. w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej Miasta Zielona
Góra 18 Churski P., Perdał R., Czynniki rozwoju społeczno-gospodarczego w układzie regionalnym Unii Europejskiej
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
28
Tabela 3. Przyrost naturalny ludności w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w latach 2006-2016
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2006-2016
Jednostka 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
m. Zielona Góra (w granicach do 2014 r.)
0,3 1,4 0,6 0,9 0,4 0,9 -0,1 0,4 0,3
0,1 0,5 m. Zielona Góra
(Dzielnica Nowe Miasto) 2,3 3,1 3,0 5,8 5,7 5,2 3,9 2,0 3,6
Czerwieńsk 5,4 1,2 2,1 3,8 3,3 1,9 -0,3 1,2 1,8 -0,2 1,0
Sulechów 0,5 3,1 3,2 3,9 1,6 -0,4 2,1 0,3 1,8 0,0 1,9
Świdnica 3,3 2,5 2,0 3,5 1,8 -3,4 3,5 -0,9 2,3 0,2 4,6
Zabór 1,1 0,8 1,9 4,3 2,6 2,3 -3,0 0,5 4,0 0,0 -0,7
MOF OW Zielona Góra 0,9 1,8 1,4 2,1 1,4 1,1 0,7 0,6 1,1 0,0 0,9
woj. lubuskie 1,1 1,3 1,8 1,7 1,4 0,8 0,7 -0,3 0,2 -0,7 -0,2
Wartość salda migracji na terenie MOF OW Zielona Góra od lat utrzymuje się na dodatnim poziomie.
Największe dodanie saldo migracji utrzymuje się w gminie Zabór oraz w gminie Świdnica. Ujemny bilans ruchów
migracyjnych dotyczy z kolei gminy Sulechów, gdzie w 2016 r. zanotowano odpływ ludności na poziomie -1,6‰.
Główny kierunek migracji wskazuje na osiedlanie się ludności miejskiej na terenach wiejskich, co jest
charakterystyczne dla procesu suburbanizacji19. Dane na 2016 r. dla rdzenia MOF OW Zielona Góra obrazują
jednak odstępstwo od tej tendencji.
Tabela 4. Saldo migracji w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w latach 2006-2016
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2006-2016 (GUS nie udostępnił danych za rok 2015)
Jednostka 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2016
m. Zielona Góra (w granicach do 2014 r.)
-0,5 -2,8 -0,7 0,2 1,2 1,2 -0,3 0,7 4,4
3,3 m. Zielona Góra
(Dzielnica Nowe Miasto) 15,6 17,0 20,5 20,1 16,3 14,2 17,2 12,9 -0,1
Czerwieńsk 0,3 -0,5 5,6 2,3 -1,1 -2,1 5,3 3,4 2,2 2,8
Sulechów -1,0 -2,4 0,0 -0,5 -1,9 -2,5 -3,0 -2,0 -3,9 -1,6
Świdnica 12,2 27,9 15,5 20,0 8,6 8,7 14,6 7,6 11,0 3,9
Zabór 15,4 23,1 3,6 19,4 12,1 15,2 19,5 20,3 8,2 15,7
MOF OW Zielona Góra 1,7 0,7 2,3 3,2 2,6 2,3 2,4 2,4 2,9 2,9
woj. lubuskie -1,6 -1,2 -0,7 -0,5 -0,5 -0,8 -0,6 -1,3 -1,3 -0,8
Istotne znaczenie dla kształtowania potencjału ludnościowego ośrodka centralnego, jak i całego obszaru
funkcjonalnego, mają migracje wahadłowe związane z codziennym podróżowaniem do miejsca pracy.
Na podstawie strumieni przyjeżdżających do Zielonej Góry w celach zarobkowych można stwierdzić, że miasto
stanowi atrakcyjny rynek pracy nie tylko w skali regionu, ale także w skali całego województwa lubuskiego.
W obrębie MOF OW Zielona Góra w 2011 r. najwięcej osób do pracy w rdzeniu dojeżdżało z dawnego obszaru
gminy wiejskiej Zielona Góra (2427 osób), miasta Sulechów (800 osób), gminy Świdnica (736 osób) oraz
wiejskiej części gminy Czerwieńsk (631 osób). Odnotowano dużą liczbę przyjeżdżających z miasta Nowa Sól
(948 osób) oraz z Gorzowa Wlkp. (420 osób). Wg danych na 2011 r. łączna liczba pracowników
przemieszczających się z miejsca zamieszkania do miejsca pracy w miejskiej części Zielonej Góry wynosiła
17 341, z czego 5779 osób to mieszkańcy gmin w obrębie obszaru funkcjonalnego20.
19 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry, 2015 20 Główny Urząd Statystyczny, Dojazdy do pracy, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
29
Schemat 5. Dojazdy do pracy do miasta Zielona Góra
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, Dojazdy do pracy, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań
2011, Warszawa 2014
Struktura ludności według wieku i płci
Ludność MOF OW Zielona Góra należy zaliczyć do społeczeństw starzejących się. Analiza struktury
wiekowej mieszkańców w ostatniej dekadzie wykazuje, że we wszystkich gminach obszaru funkcjonalnego
nastąpił wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym. Jednocześnie zmniejszył się udział ludności w wieku
przedprodukcyjnym – jedynie na terenie dawnej gminy wiejskiej Zielona Góra zanotowano tendencję zwyżkową.
W następstwie zmian struktury wiekowej społeczeństwa rośnie wskaźnik obciążenia demograficznego. W 2016 r.
wartość tego wskaźnika dla całego obszaru funkcjonalnego oscylowała na poziomie 62. Oznacza to, że na każde
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
30
100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 62 osoby w wieku nieprodukcyjnym. Najbardziej korzystną strukturą
ludności pod względem wieku charakteryzuje się gmina Zabór.
Cechą wspólną dla gmin MOF OW Zielona Góra jest przekrój ludności wg płci. W grupie osób w wieku
przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym widoczna jest przewaga mężczyzn, jednak wśród osób w wieku
poprodukcyjnym liczba kobiet ponad dwukrotnie przewyższa liczbę mężczyzn. Znajduje to odzwierciedlenie we
wskaźniku feminizacji. Najwyższy stosunek liczby kobiet do liczby mężczyzn zarejestrowano w Zielonej Górze,
gdzie w 2016 r. na 100 mężczyzn przypadało 111 kobiet. W obrębie całego obszaru funkcjonalnego wskaźnik ten
wynosi ok. 10921.
Tabela 5. Struktura ludności według wieku i płci w 2016 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2016
Jednostka Płeć Ludność w wieku
przedprodukcyjnym (%)
Ludność w wieku produkcyjnym
(%)
Ludność w wieku poprodukcyjnym
(%)
m. Zielona Góra M 18,6 66,8 14,6
K 16,3 55,4 28,3
Czerwieńsk M 19,3 69,4 11,3
K 18,7 57,3 24,1
Sulechów M 18,2 69,9 11,9
K 16,5 58,1 25,4
Ś=widnica M 19,6 69,7 10,7
K 18,6 59,4 22,0
Zabór M 19,2 71,7 9,1
K 19,7 60,4 19,9
MOF OW Zielona Góra M 18,6 67,6 13,8
K 16,6 56,1 27,3
woj. lubuskie M 19,0 68,5 12,5
K 17,2 56,7 26,2
1.2 Sieć osadnicza
Struktura sieci osadniczej MOF OW Zielona Góra została ukształtowana w wyniku działania procesów
społeczno-gospodarczych, opierających się na uwarunkowaniach środowiska przyrodniczego. Warunki fizyczno-
geograficzne mają istotny wpływ na rozmieszczenie ośrodków osadniczych w przestrzeni. Oprócz Odry –
największej rzeki regionu – przepływającej przez północną część obszaru funkcjonalnego, naturalną
determinantą rozwoju są w szczególności zwarte kompleksy leśne. Tereny lasów mają istotny wpływ na
kształtowanie rdzenia MOF OW Zielona Góra. Miasto w starych granicach administracyjnych miało ograniczone
możliwości rozwoju ze względu na wysoki udział lasów w ogólnej powierzchni22. Połączenie z dawną gminą
wiejską umożliwiło poszerzenie oferty inwestycyjnej. Przyszły rozwój osadnictwa na tym obszarze jest
uzależniony od wzrostu gospodarczego oraz ścisłej współpracy ośrodków w kształtowaniu wzajemnych powiązań
funkcjonalno-przestrzennych23.
MOF OW Zielona Góra jest typowym przykładem układu osadniczego, gdzie wyodrębnia się miasto
centralne – Zieloną Górę – oraz powiązane z nim funkcjonalnie gminy ościenne. Najsilniej związki te widoczne są
w obrębie obszaru funkcjonalnego, jednak liczne formy współpracy podjęte w ramach Stowarzyszenia
21 Dane BDL GUS, 2016 22 Diagnoza społeczno-gospodarcza, Zielona Góra, 2012 23 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry, 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
31
„Aglomeracja Zielonogórska” oraz Lubuskiego Trójmiasta świadczą o ich znacznie szerszym zasięgu,
obejmującym większość gmin południowej części województwa lubuskiego.
W kreowaniu spójnej sieci osadniczej istotną rolę odgrywa bliskość ośrodków gminnych do rdzenia
obszaru funkcjonalnego. Najbliżej położoną siedzibą władz gminnych w stosunku do centrum Zielonej Góry jest
miejscowość Świdnica, oddalona o ok. 9,1 km. Dogodne połączenia transportowe z ośrodkiem centralnym
poprzez drogę krajową nr 27 i drogę wojewódzką nr 282 sprzyjają poszerzaniu oferty inwestycyjnej gminy24.
Najdalej od centrum Zielonej Góry, w odległości ok. 18 km, znajduje się siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej
Sulechów. W promieniu 10 km od centrum Zielonej Góry znajduje się jeszcze kilka mniejszych miejscowości,
zlokalizowanych głównie na zachód od rdzenia obszaru funkcjonalnego, w gminach Czerwieńsk i Świdnica.
Zielony pierścień lasów wokół terenów zurbanizowanych Zielonej Góry stanowi naturalną barierę dla
niekontrolowanego rozwoju zabudowy, związanego z procesem suburbanizacji. Wzrost terenów zabudowanych
o miejskim charakterze rejestruje się głównie w obszarze Dzielnicy Nowe Miasto (dawne wsie Przylep, Stary
Kisielin, Racula, Drzonków, Ochla). Po połączeniu miasta Zielona Góra oraz gminy wiejskiej Zielona Góra, rozwój
przestrzenny następuje w obrębie nowych granic, obejmujących nowe tereny inwestycyjne.
24 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Świdnica na lata 2010-2020
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
32
Schemat 6. Sieć osadnicza
Źródło: opracowanie własne na podstawie map topograficznych, geoportal.gov.pl
gmina Czerwieńsk
W gminie Czerwieńsk znajduje się 13 miejscowości sołeckich oraz 2 mniejsze wsie/przysiółki – Piaśnica
i Wyszyna. Sieć osadnicza charakteryzuje się stosunkowo równomiernym rozmieszczeniem, średnie odległości
pomiędzy miejscowościami wynoszą od 2 do 5 km. Siedzibą władz samorządowych oraz głównym ośrodkiem
funkcjonalnym gminy jest miasto Czerwieńsk. Miasto jest zlokalizowane na przecięciu najważniejszych szlaków
komunikacyjnych w gminie, czyli dróg wojewódzkich nr 279 i 280 oraz linii kolejowych nr 273/CE-59 i 358. Wzdłuż
tych tras, a także wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 278, następuje koncentracja struktury osadniczej w postaci pasm
rozwojowych. Bliskość ośrodka wojewódzkiego również wywiera istotny wpływ na ich kształtowanie, szczególnie
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
33
widoczne jest to w przypadku miejscowości położonych tuż przy granicy z Zieloną Górą – Czerwieńsk, Płoty
i Zagórze.
gmina Sulechów
Obszar gminy Sulechów podzielony jest na 20 sołectw. Struktura sieci osadniczej jest nierównomiernie
rozłożona na terenie gminy. Poszczególne miejscowości dzielą odległości rzędu 2 – 8 km. Miasto Sulechów,
będące siedzibą władz gminnych, charakteryzuje się centralnym usytuowaniem w stosunku do granic jednostki
administracyjnej. Sulechów jest drugim co do wielkości miastem na terenie MOF OW Zielona Góra. Liczne
powiązania funkcjonalno-przestrzenne przekładają się na silną pozycję ośrodka w regionie25. Miasto koncentruje
wokół siebie mniejsze jednostki osadnicze: Brzezie k. Sulechowa, Krężoły, Obłotne, Kruszyna. Pozostałe wsie
położone są wzdłuż głównych tras komunikacyjnych przebiegających przez terytorium gminy – drogi ekspresowej
S3, drogi krajowej nr 32 oraz dróg wojewódzkich nr 277 i 278. Rozwinięte połączenia transportowe z ośrodkiem
wojewódzkim tworzą warunki do rozwoju gospodarczego oraz przestrzennego w kierunku południowym, co już
można zaobserwować w zakolu Odry w obrębie miejscowości Cigacice i Górzykowo.
gmina Świdnica
Na sieć osadniczą gminy Świdnica składa się 14 miejscowości, które tworzą łącznie 11 sołectw. Układ
poszczególnych ośrodków w przestrzeni gminy jest równomierny, odległości pomiędzy nimi wynoszą od 2 do
5 km. Siedziba władz gminnych znajduje się w miejscowości Świdnica, która skupia główną część potencjału
ludnościowego i gospodarczego gminy26. Wśród pozostałych miejscowości wyróżniono 3 ośrodki, które obsługują
mniejsze wsie w zakresie dostępu do usług podstawowych: Letnica, Koźla i Słone. Ciągi komunikacyjne,
w postaci drogi krajowej nr 27 oraz dróg wojewódzkich nr 279 i 282, a także linii kolejowej nr 370 umożliwiają
kreowanie dogodnych powiązań transportowych z Zielona Górą, jak również wewnątrz gminy. W strukturze sieci
osadniczej zauważalne są dwa pasma rozwojowe: Piaski – Świdnica – Wilkanowo oraz Koźla – Letnica –
Buchałów – Słone, w obrębie których następuje koncentracja terenów zabudowanych. Intensyfikację
zagospodarowania obserwuje się w bezpośrednim sąsiedztwie ośrodka wojewódzkiego.
gmina Zabór
Sieć osadniczą gminy Zabór tworzy 12 miejscowości, zgrupowanych w 8 sołectw. Główny ośrodek
stanowi miejscowość Zabór, w której mieści się siedziba władz samorządowych. Odległości pomiędzy sąsiednimi
ośrodkami są niewielkie i z reguły nie przekraczają 4 km. Uwarunkowania środowiska przyrodniczego w postaci
rozległych kompleksów leśnych stanowią naturalną barierę dla rozpraszania zabudowy. Pasmo rozwojowe gminy
rozciąga się wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 282, stanowiącej najważniejsze połączenie komunikacyjne z miastem
Zielona Góra. Obejmuje ono miejscowości Droszków, Łaz, Zabór i Milsko. W gminie nie wykształcił się żaden
ośrodek osadniczy, który zapewniałby mieszkańcom wystarczający dostęp do usług społecznych, co wpływa na
wzmocnienie relacji funkcjonalno-przestrzennych z rdzeniem obszaru funkcjonalnego27.
1.3 Podział terytorialny
Zielona Góra jest dominującym elementem struktury przestrzennej całego obszaru funkcjonalnego. Miasto
wojewódzkie, oprócz roli wiodącego ośrodka osadniczego w regionie, pełni funkcję integrującą sąsiednie miasta
i ośrodki gminne oraz miejscowości pozostające w strefie bezpośrednich wpływów. Rozwinięte powiązania
przestrzenne i funkcjonalne powodują koncentrację potencjału ludnościowego oraz działalności gospodarczej na
25 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sulechów, 2016 26 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica, 2011 27 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zabór, 2010
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
34
terenie Zielonej Góry28. Przekłada się to na stały przyrost terenów zurbanizowanych. Obecne tendencje rozwoju
przestrzennego widoczne są szczególnie w miejscowościach bezpośrednio przylegających do rdzenia,
znajdujących się już poza granicami ośrodka wojewódzkiego na terenach gmin sąsiednich.
Rozwój terytorialny MOF OW Zielona Góra jest determinowany przez uwarunkowania naturalne. Zwarte
kompleksy leśne wokół ośrodka centralnego hamują proces niekontrolowanej suburbanizacji. Intensyfikacja
terenów zabudowanych zachodzi głównie na terenie Dzielnicy Nowe Miasto, w obrębie sołectw Przylep, Stary
Kisielin, Racula, Drzonków i Ochla. Ścisłe relacje funkcjonalno-przestrzenne pomiędzy miastem i poszczególnymi
sołectwami powodują poszerzanie się strefy podmiejskiej. Poza granicami rdzenia obszaru funkcjonalnego
również widoczny jest rozwój nowych terenów zurbanizowanych o miejskim charakterze. Proces ten dotyczy
ponadto takich miejscowości jak:
Zagórze, Płoty (gmina Czerwieńsk);
Cigacice, Górki Małe (gmina Sulechów);
Droszków (gmina Zabór);
Wilkanowo (gmina Świdnica).
W podziale terytorialnym MOF OW Zielona Góra wyróżnia się miasto Zielona Góra, które stanowi
dominującą strukturę przestrzenną w stosunku do gmin ościennych. Zielona Góra jako jednostka administracyjna
jest największą pod względem powierzchni gminą województwa lubuskiego oraz szóstą aglomeracją w kraju.
W skali regionalnej przekłada się to na silne związki funkcjonalne z bezpośrednim otoczeniem. W ujęciu
ponadregionalnym Zielona Góra jest jednym z największych rynków pracy w zachodniej Polsce29. Poszczególne
gminy obszaru funkcjonalnego różnią się stopniem rozwoju oraz szeroko pojętej urbanizacji. Przestrzeń
zabudowana koncentruje się głównie w ośrodkach miejskich.
Obszar śródmiejski, o największej intensywności zagospodarowania terenu, wyróżnia się jedynie
w Zielonej Górze. Jest to obszar o uformowanej historycznej strukturze urbanistycznej30. W zewnętrznym pasie,
otaczającym centrum miasta, rozciąga się strefa współczesnej urbanizacji. Obszary miejskie obecne są także
w Czerwieńsku i Sulechowie, charakteryzują się one jednak znacznie mniejszą skalą oraz intensywnością.
Pozostałe tereny o stosunkowo ekstensywnej formie zagospodarowania przestrzennego stanowią obszary
podmiejskie.
28 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry, 2015 29 Diagnoza społeczno-gospodarcza, Zielona Góra, 2012 30 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Zielona Góra, 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
35
Schemat 7. Podział terytorialny na obszar śródmiejski, obszar miejski oraz obszar podmiejski
Źródło: opracowanie własne na podstawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Zielona Góra, 2015, Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sulechów, 2016, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Czerwieńsk, 2016
1.4 Struktura funkcjonalno-przestrzenna, struktura zabudowy
Zielona Góra, jako jedna z dwóch stolic województwa lubuskiego, stanowi rdzeń obszaru funkcjonalnego.
Monocentryczny charakter struktury przejawia się w ujęciu terytorialnym i funkcjonalnym. Dominująca rola
ośrodka wojewódzkiego w zachodzących procesach społeczno-gospodarczych powoduje, że miasto jest źródłem
potencjału rozwojowego dla gmin ościennych31. Naturalne uwarunkowania środowiska przyrodniczego stanowią
31 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry, 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
36
barierę w nieograniczonym rozwoju przestrzennym, która może skutkować zanikaniem granic pomiędzy
rozwijającymi się ośrodkami.
Krajobraz naturalny południowej części województwa lubuskiego jest wysoce zróżnicowany. Obszar ten
charakteryzuje się dużymi deniwelacjami terenu i rozciąga się od pagórkowatych form Pojezierza Łagowskiego
po pas Wzniesień Zielonogórskich. W strukturze użytkowania terenu dominują lasy oraz użytki rolne. Tereny
zurbanizowane są rozmieszczone wyspowo i nierzadko otoczone przez zwarte kompleksy leśne. Ważnym
elementem w krajobrazie MOF OW Zielona Góra jest Odra, której dolina rozciąga się przez terytoria gmin
Czerwieńsk, Sulechów, Zabór oraz Zielona Góra.
Główną osią komunikacyjną obszaru funkcjonalnego i jedną z najważniejszych arterii komunikacyjnych
całego województwa lubuskiego jest droga ekspresowa S3. MOF OW Zielona Góra znajduje się na szlaku
korytarza transportowego transeuropejskiej sieci TEN-T (sieć bazowa Bałtyk – Adriatyk oraz sieć kompleksowa),
oraz w ciągu postulowanego Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego (Central European Transport
Corridor, CETC), co przyczynia się do rozprzestrzeniania procesów rozwojowych w skali regionu oraz całej Polski
Zachodniej. Pozostałe powiązania komunikacyjne stanowią m.in.:
droga krajowa nr 27 (gr. woj./Przewóz – Żary – Nowogród Bobrzański – Świdnica – Zielona Góra);
droga krajowa nr 32 (gr. woj./Gubinek – Krosno Odrzański – Zielona Góra – Sulechów – Kargowa –
Wolsztyn – Stęszew);
droga wojewódzka nr 276 (Krosno Odrzańskie – Sycowice – Świebodzin);
droga wojewódzka nr 277 (DW276/Skąpe – Sulechów);
droga wojewódzka nr 278 (DW276/Szklarka Radnicka – Brody/DW280 – Pomorsko/DW281 –
Sulechów – Trzebiechów – Bojadła – Konotop –Sława – DK 12/Wschowa);
droga wojewódzka nr 279 (Zawada – Stary Kisielin – S3 (węzeł Zielona Góra – Południe) – Racula –
Kiełpin –Świdnica/DK27 – Leśniów Wielki/DK32 – Czerwieńsk – Wysokie/DW281);
droga wojewódzka nr 280 (Zielona Góra/DW282 – Zielona Góra/DK32 – Czerwieńsk/DW279 –
Brody/DW278);
droga wojewódzka nr 281 (Zielona Góra/DK32 – Wysokie/DW279 – Pomorsko/DW278);
droga wojewódzka nr 282 (Zielona Góra/DK27 – Zielona Góra/DW280 – Zielona Góra/DW283 – Zabór
– Milsko –Bojadła/DW278);
droga wojewódzka nr 283 (Zielona Góra/DW282 – DW279 – Mirocin Dolny – Kożuchów – Lasocin –
Rejów/DW292);
linia kolejowa nr 273/CE-59 (Wrocław Główny – Głogów – Nowa Sól – Zielona Góra – Czerwieńsk –
Rzepin – Kostrzyn nad Odrą – Szczecin Główny);
linia kolejowa nr 358 (Zbąszynek – Sulechów – Czerwieńsk – Gubin);
linia kolejowa nr 370 (Zielona Góra – Żary).
miasto Zielona Góra
Zielona Góra jako rdzeń obszaru funkcjonalnego posiada rozwiniętą strefę wpływów oraz powiązań
funkcjonalnych wykraczających poza granice miasta, a nawet samego obszaru. Silna pozycja miasta w regionie
jest ugruntowana przede wszystkim przez funkcje związane z administracyjną rangą ośrodka o znaczeniu
krajowym i regionalnym32. Zieloną Górę można określić mianem bieguna wzrostu, oddziałującego na gminy
ościenne poprzez koncentrację działalności gospodarczej, rozwinięty system infrastruktury oraz postępujące
32 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
37
procesy urbanizacji. W obrębie obszaru funkcjonalnego Zielona Góra stanowi jednostkę krystalizującą strukturę
przestrzenną tej części regionu.
W wyniku połączenia miasta i dawnej gminy wiejskiej, Zieloną Górę w obecnych granicach
administracyjnych zamieszkuje ponad 139 tys. mieszkańców, co stanowi niespełna 14% całego potencjału
ludnościowego województwa lubuskiego. Powierzchnia miasta wynosi 277 km2, dzięki czemu Zielona Góra jest
największym ośrodkiem osadniczym w województwie lubuskim oraz szóstą co do wielkości aglomeracją
w Polsce.
Pomimo połączenia dwóch jednostek terytorialnych, w ujęciu przestrzennym podział na dawny rdzeń
miejski oraz gminę wiejską wciąż jest widoczny w krajobrazie. Obrazują to także różnice w strukturze
użytkowania gruntów. Na terenie miasta w starych granicach administracyjnych dominującą formą użytkowania
terenu były lasy oraz zadrzewienia i zakrzewienia, które stanowiły ponad 46% powierzchni miasta. Tak wysoki
udział roślinności leśnej w mieście jest unikalną cechą, wyróżniającą Zieloną Górę na tle pozostałych polskich
miast. Niewielki procent terenu, niespełna 10%, był wykorzystywany rolniczo. Tereny zabudowane
i zurbanizowane, w tym tereny komunikacyjne, pokrywały blisko 30% terytorium miasta.
Wykres 1. Struktura użytkowania gruntów w Zielonej Górze (w granicach do 2014 r.)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2014
Struktura użytkowania gruntów w dawnej gminie wiejskiej Zielona Góra reprezentowała wartości typowe
dla gmin wiejskich. Zdecydowanie dominowały grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (ok. 58%) i użytki
rolne (ok. 33%). Przestrzeń zabudowana i zurbanizowana stanowiła blisko 7% powierzchni dawnego obszaru
gminy. Biorąc pod uwagę obecne tendencje w zmianach sposobu użytkowania gruntów, przewiduje się przyrost
terenów budowlanych kosztem powierzchni użytków rolnych.
Otwarcie miasta na nowe tereny inwestycyjne umożliwi dalszy rozwój ośrodka wojewódzkiego przy
zachowaniu obszarów cennych przyrodniczo.
9,26%
46,11%
0,34%
28,83%
0,09%
15,38% użytki rolne
grunty leśne oraz zadrzewionei zakrzewione
grunty pod wodami
tereny zabudowane i zurbanizowane
nieużytki
tereny inne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
38
Wykres 2. Struktura użytkowania gruntów w Zielonej Górze (Dzielnica Nowe Miasto)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2014
Terytorium miejskiej części Zielonej Góry pod względem zróżnicowania funkcjonalnego można podzielić
na trzy strefy33:
strefa śródmiejska/centralna – obejmująca obszar śródmieścia oraz ścisłe centrum miasta, której
istniejącym i planowanym przeznaczeniem oraz zagospodarowaniem są zróżnicowane programowo
i przestrzennie zurbanizowane tereny zabudowane (typ intensywnej urbanizacji śródmiejskiej),
zdominowane przez funkcje usługowe, z wyraźnie uformowanymi obszarami przestrzeni publicznych,
ze wskazaniem terenów o dominacji lub wyłączności ruchu pieszego, towarzyszącymi terenami zieleni
urządzonej, wraz z dostosowaną do specyfiki strefy infrastrukturą komunikacyjną i techniczną;
strefa intensywnej urbanizacji miejskiej – której istniejącym i planowanym przeznaczeniem oraz
zagospodarowaniem są przede wszystkim zróżnicowane programowo i przestrzennie zurbanizowane
tereny zabudowane (typ intensywnej urbanizacji miejskiej), o przewadze funkcji mieszkaniowych
wielorodzinnych, produkcyjnych i usługowych, wraz z towarzyszącymi terenami zieleni urządzonej
i nieurządzonej, rekreacyjnymi i parków leśnych, wraz z dostosowaną do specyfiki strefy infrastrukturą
komunikacyjną i techniczną;
strefa ekstensywnej urbanizacji miejskiej – której istniejącymi i planowanym przeznaczeniem oraz
zagospodarowaniem są zurbanizowane tereny zabudowane (typ ekstensywnej urbanizacji
podmiejskiej), o przewadze funkcji mieszkaniowych jednorodzinnych i usługowych, przemieszane
z terenami zieleni urządzonej i nieurządzonej, rekreacyjnymi i leśnymi, o zróżnicowanej powierzchni,
stanowiącymi zwarte kompleksy, wraz z dostosowaną do specyfiki strefy infrastrukturą komunikacyjną
i techniczną.
gmina Czerwieńsk
Gmina miejsko-wiejska Czerwieńsk położona jest w południowej części województwa lubuskiego, na
północny zachód od granic Zielonej Góry. W centralnej części gminy znajduje się dolina rzeki Odry, będąca
elementem Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej, objęta obszarem Natura 2000 – Krośnieńska Dolina Odry. Rzeka
33 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Zielona Góra, 2015
33,15%
57,88%
0,43% 6,94%
0,28% 1,32%
użytki rolne
grunty leśne oraz zadrzewionei zakrzewione
grunty pod wodami
tereny zabudowane i zurbanizowane
nieużytki
tereny inne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
39
stanowi naturalną linię podziału i obok zwartych kompleksów leśnych zlokalizowanych w północnej i południowej
części gminy, jest główną determinantą rozwoju przestrzennego Czerwieńska34. Powierzchnia gminy wynosi
195 km2, a liczba ludności w 2016 r. wynosiła 9 97335.
Największym ośrodkiem osadniczym w gminie jest miasto Czerwieńsk, w którym mieści się siedziba władz
administracyjnych. Pozostałe miejscowości, skupiające większość potencjału ludnościowego gminy, to Nietków,
Płoty i Nietkowice. Tereny zurbanizowane koncentrują się wzdłuż sieci dróg wojewódzkich, stanowiących główne
powiązania zewnętrzne gminy. W układzie równoleżnikowym są to drogi nr 278 i 279, a w układzie południkowym
droga nr 280. Ważną rolę w strukturze funkcjonalno-przestrzennej pełni linia kolejowa nr 273/C-E 59 ze stacją
w Czerwieńsku, przy której zlokalizowane są zakłady produkcyjne i przemysłowe. Lokalne obiekty usługowe
występują w praktycznie każdej miejscowości, ich największe nagromadzenie znajduje się w ośrodku gminnym.
Bliskie sąsiedztwo ośrodka wojewódzkiego oraz rozwinięta sieć transportowa umożliwia swobodny dostęp do
szerokiej oferty usługowej, także do usług wyższego rzędu. Miejscowości charakteryzujące się słabszymi
powiązaniami z innymi ośrodkami to m in. Wysokie i Sudoł. Z uwagi na naturalne uwarunkowania poszczególne
wsie wyróżniają się zwartym układem.
Struktura użytkowania gruntów w gminie odzwierciedla główne cechy krajobrazu gminy. Grunty leśne oraz
zadrzewione i zakrzewione zajmują ponad 50% powierzchni, a tereny użytków rolnych blisko 35% terytorium
gminy. Prawie 3% obszaru pokrywają wody powierzchniowe. Przestrzeń zurbanizowana stanowi ok. 4%
powierzchni.
Wykres 3. Struktura użytkowania gruntów w gminie Czerwieńsk
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2014
Układy przestrzenne poszczególnych miejscowości są zróżnicowane. Bródki, Czerwieńsk, Nietkowice,
Sudoł i Sycowice swoim rozplanowaniem odpowiadają typowym ulicówkom. Wsie Leśniów Mały i Zagórze
charakteryzują się układem ulicowo-placowym. Typ rzędówek reprezentują wsie Leśniów Wielki i Wysokie.
Pozostałe miejscowości to wielodrożnice, gdzie zabudowania są rozmieszczone wzdłuż kilku dróg36.
34 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czerwieńsk, 2016 35 Dane BDL GUS, 2016
35,87%
53,53%
2,86%
4,17% 1,39% 2,18%
użytki rolne
grunty leśne oraz zadrzewionei zakrzewione
grunty pod wodami
tereny zabudowane i zurbanizowane
nieużytki
tereny inne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
40
gmina Sulechów
Gmina miejsko-wiejska Sulechów zlokalizowana jest w południowej części województwa lubuskiego, na
północ od Zielonej Góry. Znaczną długość południowej granicy gminy stanowi rzeka Odra, której zakole znajduje
się na wysokości miejscowości Górzykowo. Charakterystyczną cechą struktury użytkowania gruntów gminy
Sulechów jest koncentracja terenów rolniczych wokół miasta, zorientowanego centralnie w stosunku do jej granic.
Powierzchnia gminy to 237 km2, liczba mieszkańców pod koniec 2016 r. wynosiła 26 43437.
Wyraźnie dominującym ośrodkiem osadniczym w gminie jest miasto Sulechów. Liczne potencjały
rozwojowe oparte na istniejących powiązaniach funkcjonalno-przestrzennych z Zieloną Górą powodują, że strefa
oddziaływania miasta wykracza poza granice administracyjne gminy38. Pozostałe, większe miejscowości to m.in.
Kalsk, Brody i Cigacice. Rozwinięty zewnętrzny system transportowy znacząco poprawia dostępność
komunikacyjną tej części regionu. Ważną rolę odgrywa droga ekspresowa S3, ale również droga krajowa nr 32
i sieć dróg wojewódzkich. Gmina posiada stosunkowo rozwinięte zaplecze gospodarcze, w rejonie miasta
Sulechów następuje koncentracja terenów produkcyjnych i usługowych, których rozwój postępuje w kierunku
południowym (Nowy Świat). Mniejsze wsie funkcjonują w oparciu o rolnictwo i turystykę. Jedną z największych
atrakcji turystycznych w gminie jest port żeglugi śródlądowej w Cigacicach, z którego organizowane są rejsy
wycieczkowe po Odrze.
Wykres 4. Struktura użytkowania gruntów w gminie Sulechów
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2014
Użytkowanie gruntów w gminie Sulechów charakteryzuje się znacznym udziałem użytków rolnych. Blisko
49% powierzchni gminy jest wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej. W najbliższym horyzoncie
czasowym udział ten będzie się zmniejszać na rzecz terenów zurbanizowanych i zabudowanych, które obecnie
36 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzenny Gminy Czerwieńsk, 2016 37 Dane BDL GUS, 2016 38 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzenny Gminy Sulechów, 2016
48,34%
41,04%
2,09% 5,88%
0,91% 1,75%
użytki rolne
grunty leśne oraz zadrzewionei zakrzewione
grunty pod wodami
tereny zabudowane i zurbanizowane
nieużytki
tereny inne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
41
stanowią blisko 6% terytorium Sulechowa. Tereny leśne oraz zadrzewione i zakrzewione swoim zasięgiem
obejmują ok. 41% obszaru gminy.
Na terenie gminy występuje bardzo duże zróżnicowanie w rozplanowaniu przestrzennym poszczególnych
miejscowości. Sulechów jest najbardziej rozwiniętą strukturą osadniczą, której nie można jednoznacznie
zakwalifikować do jednego typu układu. Stopniowy rozwój miasta powoduje, że sąsiadujące z nim wsie tracą
czytelność swoich założeń urbanistycznych. Do charakterystycznych układów osadniczych należy zaliczyć wieś
Obłotne o strukturze ulicowo-placowej, wsie Klępsk i Łęgowo o częściowo zachowanym układzie owalnicowym
oraz wieś Przygubiel o układzie typowym dla rzędówki39.
gmina Świdnica
Gmina wiejska Świdnica położona jest w południowej części województwa lubuskiego, na zachód od
Zielonej Góry. Znaczną część powierzchni gminy pokrywa kompleks Borów Zielonogórskich Wschodnich.
Przekłada się to na kształt struktury osadniczej tej części regionu oraz możliwości rozwojowe gminy. Inną cechą
charakteryzującą gminę jest najniższy wskaźnik gęstości zaludnienia spośród wszystkich gmin MOF OW Zielona
Góra. Powierzchnia Świdnicy wynosi 160 km2, a jej obszar pod koniec 2016 r. zamieszkiwało 6 467 osób40.
Do najważniejszych miejscowości w gminie zalicza się: Świdnicę, Wilkanowo, Słone, Letnicę i Koźlę.
Główną osią transportową, łączącą gminę z obszarem Zielonej Góry, jest droga krajowa nr 27 oraz droga
wojewódzka nr 282. Bliskość ośrodka wojewódzkiego wpływa na rozwój funkcji mieszkalnej oraz wypoczynkowej,
szczególnie we wschodniej części gminy. W strefie zachodniej przewiduje się rozwój gospodarki rolnej i leśnej41.
W strukturze zabudowy dominują budynki mieszkalne jednorodzinne. Tereny produkcyjne koncentrują się
głównie w ośrodku gminnym, a także w miejscowościach zlokalizowanych przy linii kolejowej nr 370. Pierścień
lasów wokół Zielonej Góry zapobiega zjawisku żywiołowego rozprzestrzeniania się zabudowy, jednak
w przygranicznych miejscowościach zauważalne są nowe budynki o charakterze willi miejskich.
Dominującą formą użytkowania terenu w gminie Świdnica są lasy oraz zadrzewienia i zakrzewienia, które
pokrywają blisko 65% obszaru gminy. Użytki rolne stanowią ok. 31% powierzchni, co w połączeniu ze słabymi
warunkami do rozwoju rolnictwa przekłada się na stosunkowo niską jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Tereny zabudowane i zurbanizowane zajmują niespełna 4% terytorium gminy. Pozostałe formy użytkowania
terenu (nieużytki, grunty pod wodami, inne) nie odgrywają znaczącej roli w krajobrazie.
39 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sulechów, 2016 40 Dane BDL GUS, 2016 41 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica, 2011
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
42
Wykres 5. Struktura użytkowania gruntów w gminie Świdnica
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2014
Układy osadnicze, występujące na terenie gminy Świdnica, pochodzą w większości z okresu
średniowiecza. Charakterystyczne są struktury przestrzenne o rozplanowaniu ulicowo-placowym, które można
zaobserwować w miejscowościach Słone, Radomia, Piaski oraz Wilkanowo. Układy owalnicowe, obecnie
zaburzone poprzez XIX-wieczną rozbudowę, znajdują się w Drzonowie i Grabowcu. Struktury typu
wielodrożnicowego można spotkać we wsiach Letnica, Lipno i Radomia. Miejscowość gminna Świdnica to
przykład wsi o układzie łańcuchówki42.
gmina Zabór
Gmina wiejska Zabór zlokalizowana jest w południowej części województwa lubuskiego, na wschód od
rdzenia MOF OW Zielona Góra. Położenie na granicy dwóch makroregionów – Wzniesień Zielonogórskich
i Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej – wpływa na zróżnicowaną rzeźbę terenu. Uwarunkowania środowiska
przyrodniczego w postaci zwartych kompleksów leśnych oraz rzeki Odry stanowią naturalną barierę dla powiązań
zewnętrznych gminy43. Zabór jest najmniejszą gminą obszaru funkcjonalnego, jej powierzchnia wynosi 93 km2.
Według danych na rok 2016 zamieszkiwało ją 4 135 osób44.
Do największych miejscowości w obrębie gminy zalicza się ośrodek gminny Zabór oraz wsie Droszków,
Przytok, Milsko i Łaz. Większość z wyżej wymienionych wsi zlokalizowana jest przy drodze wojewódzkiej nr 282,
stanowiącej główną oś komunikacyjną obszaru gminy. Bezpośrednie połączenie transportowe z Zieloną Górą
warunkuje utrzymanie istniejących powiązań funkcjonalno-przestrzennych oraz stwarza możliwość dalszego
rozwoju. Wpływ ośrodka wojewódzkiego na zagospodarowanie terenu w gminie Zabór widoczny jest szczególnie
w przypadku miejscowości przygranicznych (Droszków i Przytok), w obrębie których obserwuje się wyraźny
przyrost terenów zabudowanych. Zakłady produkcyjne występują nielicznie, głównie w zasięgu centralnego
pasma rozwojowego. Obiekty usługowe znajdujące się na terenie gminy obejmują jedynie podstawowy zakres
świadczeń, z uwagi na bogate zaplecze usługowe Zielonej Góry.
42 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica, 2011 43 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zabór, 2010 44 Dane BDL GUS, 2016
31,29%
64,26%
0,12%
3,64% 0,13% 0,57%
użytki rolne
grunty leśne oraz zadrzewionei zakrzewione
grunty pod wodami
tereny zabudowane i zurbanizowane
nieużytki
tereny inne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
43
W strukturze użytkowania gruntów w obrębie gminy Zabór dominują tereny leśne oraz zadrzewione
i zakrzewione. Ich udział w ogólnej powierzchni to ok. 53%. Użytki rolne stanowią ponad 38% terytorium gminy.
Tereny zabudowane i zurbanizowane zajmują niewiele powyżej 3% powierzchni, podobnie jak grunty pod
wodami.
Wykres 6. Struktura użytkowania gruntów w gminie Zabór
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, 2014
Historyczne założenia przestrzenne występujące na terenie gminy Zabór są stosunkowo dobrze
zachowane. Czytelne układy wielodrożnicowe występują w miejscowościach Zabór, Milsko i Tarnawa.
Przykładem struktury owalnicowej jest wieś Dąbrowa. Miejscowości Droszków i Przytok charakteryzują się
strukturą przestrzenną typową dla łańcuchówek, z kolei wieś Łaz to układ ulicowo-placowy45.
Obszarem charakteryzującym się największym zróżnicowaniem w strukturze zabudowy jest teren
intensywnej urbanizacji strefy śródmiejskiej i miejskiej Zielonej Góry. Tereny zurbanizowane o miejskim
charakterze występują również w miastach Czerwieńsk oraz Sulechów. Wokół rdzenia obszaru funkcjonalnego
rozciąga się szeroka strefa podmiejska, w obrębie której zauważalne są procesy typowe dla zjawiska
suburbanizacji. Pozostałe obszary zabudowane tworzą głównie tereny mieszkalnictwa jednorodzinnego oraz
zabudowy gospodarczej związanej z prowadzeniem gospodarstw rolnych. Głównym ośrodkiem usługowym jest
Zielona Góra, w której koncentrują się obiekty oferujące usługi wyższego rzędu. Obiekty usługowe niższego
rzędu zlokalizowane są w większych ośrodkach osadniczych poszczególnych gmin obszaru funkcjonalnego.
Tereny zakładów przemysłowych i produkcyjnych występują w sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych oraz
linii kolejowych.
Analiza struktury użytkowania gruntów w granicach MOF OW Zielona Góra wykazuje, że największy
udział w zagospodarowaniu terenów mają lasy. Największe zróżnicowanie w użytkowaniu gruntów
zarejestrowano na obszarze ośrodka centralnego, który stanowi koncentrację terenów zabudowanych
i zurbanizowanych. Pozostałe gminy wchodzące w skład obszaru funkcjonalnego charakteryzują się znacznie
mniejszym zróżnicowaniem struktury użytkowania terenu. Oprócz terenów leśnych, wysoki udział reprezentują
45 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zabór, 2010
38,10%
52,77%
3,17%
3,23% 1,45% 1,27%
użytki rolne
grunty leśne oraz zadrzewionei zakrzewione
grunty pod wodami
tereny zabudowane i zurbanizowane
nieużytki
tereny inne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
44
użytki rolne, pokrywając średnio ponad 30% terenu każdej gminy. Udział przestrzeni zurbanizowanej Zielonej
Góry w powierzchni gmin ościennych waha się od ok. 3,5% do ok. 7%.
Układy przestrzenne miejscowości są bardzo zróżnicowane. Stopień ich zachowania w dużej mierze
zależy od intensywności przemian, jakie dokonywały się w obrębie poszczególnych wsi. Głównym czynnikiem
kształtującym struktury osadnicze na terenie MOF OW Zielona Góra jest rozwój systemu transportowego.
Do najbardziej charakterystycznych układów należy zaliczyć ulicówki, wielodrożnice, owalnice, rzędówki oraz
łańcuchówki.
Schemat 8. Użytkowanie terenu
Źródło: opracowanie własne na podstawie Opracowania Ekofizjograficznego Województwa Lubuskiego, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
45
System przyrodniczy 2.
2.1 Środowisko przyrodnicze i obszary chronione
2.1.1 Warunki fizyczno-geograficzne
Obszar MOF OW Zielona Góra został ukształtowany w trakcie dwóch ostatnich zlodowaceń, których
granica zasięgu biegnie wzdłuż południowej krawędzi doliny Odry. Tereny w części północnej to strefa
oddziaływania lądolodu północnopolskiego, charakteryzująca się wyraźną rzeźbą glacjalną – pagórkowatymi
wysoczyznami morenowymi, sandrami oraz rozcinającymi je jeziorami i szerokimi pradolinami. Tereny w części
południowej ukształtowane zostały przez erozyjną i akumulacyjną działalność lądolodu warciańskiego, wyróżnia
się tu wał moren czołowych. Ogólnie cały region charakteryzuje się równoleżnikowym, pasowym ukształtowaniem
terenu, powstałym w wyniku naprzemiennych faz postoju i topnienia lądolodu. W granicach MOF OW Zielona
Góra można wyróżnić 4 strefy o odmiennym ukształtowaniu – na północy rozciąga się Pojezierze Łagowskie,
następnie Odra płynie pradoliną Warciańsko-Odrzańską, na południe od Odry w rzeźbie terenu wyróżnia się pas
Wzniesień Zielonogórskich, natomiast południowe krańce MOF OW Zielona Góra znajdują się w Obniżeniu
Nowosolskim.
Pojezierze Łagowskie obejmuje większą część gminy Sulechów, w tym miasto Sulechów. Jest to
pagórkowaty teren morenowy, wznoszący się ponad 100 m n.p.m. Wzgórza morenowe są poprzecinane rynnami
z licznymi, niewielkich rozmiarów jeziorami. Gleby są tu dość słabe, jednak stopień zalesienia jest relatywnie
niewysoki. Wzniesienia Zielonogórskie, obejmujące centralną część Zielonej Góry, północną gminy Świdnica
i południową gminy Czerwieńsk, wyznaczają maksymalny zasięg zlodowacenia warciańskiego. W okolicach
Zielonej Góry osiągają najwyższą wysokość – ponad 200 m n.p.m. Wyróżnia się rejon Wału Zielonogórskiego –
wypiętrzenia o wysokości 221 m n.p.m. i wysokości względnej ponad 100 m. Pozostały obszar to Wysoczyzna
Czerwieńska – drobnopagórkowy teren kemowy i morenowy. W Pradolinie Warciańsko-Odrzańskiej dolina Odry
ma zmienną szerokość od 5 do 10 km. Od wschodu Pradoliny występuje Kotlina Kargowska, która jest
piaszczystą i podmokłą równiną urozmaiconą wydmami. Sieć wodna w naturalnym stanie była słabo
wykształcona, jednak uporządkowano odpływ wody licznymi melioracjami. W zachodniej części Pradoliny
występuje Dolina Środkowej Odry, która ciągnie się aż po ujście Pliszki do Odry. Dolina Odry ma tu ok. 5 km
szerokości, nad łąkowym tarasem zalewowym wznoszą się zalesione tarasy piaszczyste o wysokości względnej
10–18 m. Najbardziej na południe wysunięte jest Obniżenie Nowosolskie, które stanowi część pradoliny
o piaszczystym dnie, porośniętą lasami z licznymi podmokłymi zagłębieniami46.
Każda z gmin MOF OW Zielona Góra znajduje się w co najmniej dwóch regionach, można jednak
zaobserwować pewne elementy charakterystyczne. W Czerwieńsku największą część gminy zajmuje szeroka
dolina Odry, dla Sulechowa charakterystyczne są pagóry morenowe, dla Świdnicy i Zielonej Góry – wysokie
wyniesienia formujące wał. Jedynie gmina Zabór leży na pograniczu regionów i nie ma tu dominujących
elementów.
Analiza uwarunkowań fizyczno-geograficznych jest istotna głównie ze względu na występowanie barier
fizjograficznych, ograniczających lub uniemożliwiających rozwój gospodarczy i osadniczy. Ogólnie region stwarza
bardzo dobre warunki do rozwoju społecznego i ekonomicznego, jedyną istotną barierą jest Odra i jej dolina, ze
względu na możliwość wystąpienia powodzi i niekorzystne warunki gruntowo-wodne47. Z drugiej strony Odra jest
rzeką żeglowną i stwarza możliwości transportu rzecznego. Inne czynniki to niestabilne grunty hydrogeniczne,
występujące głównie w pradolinach, czy osuwiska. Osuwiska i tereny predysponowane do ruchów masowych
46 Geografia regionalna Polski, J. Kondracki, 2009 47 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Kompleksowa ocena przydatności środowiska, Zielona Góra, 2009
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
46
znajdują się głównie na stromych krawędziach doliny Odry – między Zaborem a Nową Solą i na wysokości
Nietkowa48.
Schemat 9. Regiony fizyczno-geograficzne
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Bazy Danych Geologicznych (pliki shp), Środowisko – regiony fizyczno-geograficzne Polski
(J. Kondracki, 2002)
2.1.2 Klimat
W porównaniu z pozostałym terytorium Polski rejon MOF OW Zielona Góra charakteryzuje się wyjątkowo
korzystnym klimatem, przede wszystkim z uwagi na położenie na zachodzie kraju, gdzie widać większy wpływ
cech oceanicznych niż cech kontynentalnych. Na korzystne warunki składają się również nieduże deniwelacje
terenu, przy równocześnie względnie urozmaiconej rzeźbie i dużej lesistości. W regionie najczęściej pojawiają się
typy pogody umiarkowanie ciepłej, najrzadziej – mroźnej, zima trwa stosunkowo krótko, wiosna pojawia się
48 System Osłony Przeciwosuwiskowej, Przeglądowa mapa województwa lubuskiego w formacie jpg, Państwowy Instytut Geologiczny, 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
47
wcześnie, lato trwa ponad 100 dni a jesień przychodzi późno49. Opady atmosferyczne są jednak niewysokie
i pojawiają się deficyty wody – rejon ten należy do strefy wysokiego ryzyka pojawiania się susz, których częstość
występowania jest coraz większa50 . Okres wegetacyjny rozpoczyna się wcześniej w porównaniu z centralną
i wschodnią Polską i trwa 223 dni. Ogólnie w tym rejonie Polski śnieg zalega krótko, rzadko poza miesiącami
zimowymi. Dominują wiatry z zachodu (SW, W, NW) i rzadko są modyfikowane z uwagi na niewiele lokalnych
przeszkód terenowych. Najczęściej występuje wiatr bardzo słaby, wiatry silne obserwuje się sporadycznie
w zimie i wiosną.
W granicach MOF OW Zielona Góra lokalne warunki klimatyczne, tzw. topoklimaty, są zależne od
ukształtowania terenu, a także jego pokrycia. Ze względu na rzeźbę możemy wyróżnić klimat dolin, obszarów
płaskich i wyniesień. Pod względem zagospodarowania terenu największy wpływ na klimat mają duże kompleksy
leśne i duże, zwarte tereny zabudowane. Na terenie MOF OW Zielona Góra topoklimaty przedstawiają się
następująco:
dolina Odry (gminy Zabór, Sulechów, Czerwieńsk) charakteryzuje się niekorzystnymi warunkami, ze
względu na spływ wychłodzonego powietrza i tworzenie się zastoisk. Są to tereny niekorzystne dla
lokalizacji zakładów przemysłowych emitujących znaczne ilości zanieczyszczeń do atmosfery. Z uwagi
na częstsze występowanie przymrozków są to tereny niewłaściwe pod uprawę roślin mało odpornych
na spadki temperatury powietrza poniżej zera;
niezalesione wysoczyzny o mało zróżnicowanej rzeźbie (obszar pomiędzy Czerwieńskiem, Świdnicą
a Zieloną Górą, a także na południe od Zielonej Góry i Świdnicy, gmina Sulechów) charakteryzują się
również niebezpieczeństwem wystąpienia przymrozków o lokalnym zasięgu, co warunkowane jest
możliwościami wymiany ciepła między powietrzem a glebami, z drugiej strony możliwości
przewietrzania są tu na ogół korzystne;
obszary wyniesień (pas od Zielonej Góry do Świdnicy, pojedyncze pagóry w gminie Sulechów) –
z uwagi na możliwość spływu zimnego powietrza w dół po stoku, nie tworzą się zastoiska. Stoki
o południowej ekspozycji są szczególnie korzystne i ciepłe z uwagi na dostarczanie dodatkowych ilości
energii słonecznej w dzień, natomiast północna ekspozycja charakteryzuje się chłodniejszymi
obszarami. Wyniesienie obszaru sprzyja dobremu przewietrzaniu terenu już przy bardzo słabych
wiatrach;
duże obszary zadrzewione (wszystkie gminy, w szczególności Świdnica) powoli wypromieniowują
ciepło podłoża ze względu na osłonięcie przez okapy drzew. Las wiosną i jesienią zmniejsza
częstotliwość przymrozków, wpływa również na wzrost wilgotności powietrza. Zwarte kompleksy leśne
modyfikują prędkość i kierunek wiatru;
obszary zabudowane – Zielona Góra, Sulechów – charakteryzują się na ogół wyższą temperaturą
z uwagi na duże ilości sztucznego ciepła pochodzącego z ogrzewania, klimatyzacji, procesów
produkcyjnych, ruchu ulicznego itp., większe pochłanianie promieniowania słonecznego oraz mniejsze
niż na terenach otwartych działanie procesów chłodzących – głównie wiatru. Zmniejszenie prędkości
wiatru powoduje również zagrożenie wysokimi stężeniami zanieczyszczeń – przemysłowych,
komunikacyjnych, a przede wszystkim z niskiej emisji.
W ostatnich kilkunastu latach51 uwagę zwraca wzrost intensywności ekstremalnych zjawisk klimatycznych
(gwałtowne i intensywne opady, silne wiatry, gradobicia, tornada, susze, silne mrozy) oraz rozmiarów zniszczeń,
jakie one wyrządzają, jest to jednak trend globalny związany z ocieplaniem klimatu obserwowanym od
49 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Warunki klimatyczne województwa lubuskiego, Zielona Góra, 2014 50 Hydrologiczne uwarunkowania Zielonogórskiego Obszaru Funkcjonalnego – Miasto Zielona Góra, Poznań, 2015 51 ibid.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
48
kilkudziesięciu lat52. Przewiduje się zwiększenie liczby dni upalnych oraz częstsze i dłuższe susze, spowodowane
dużym parowaniem przy i tak niewysokich opadach53.
2.1.3 Powietrze
Monitoring jakości powietrza na terenie województwa lubuskiego prowadzony jest w trzech wydzielonych
strefach, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Do stref tych należą: miasto Gorzów Wielkopolski
(PL0801), miasto Zielona Góra (PL0802) oraz strefa lubuska (PL0803)54. Teren MOF OW Zielona Góra zaliczany
jest do strefy miasta Zielona Góra oraz częściowo do strefy lubuskiej. W obu tych strefach ocenę jakości
powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi przeprowadzono dla substancji: dwutlenek azotu, dwutlenek
siarki, tlenek węgla, pył PM10, pył PM2,5, benzen, ozon oraz kadm, nikiel, ołów, arsen i benzo(a)piren w pyle
zawieszonym PM10, zaś ze względu na ochronę roślin dla substancji: tlenki azotu, dwutlenek siarki i ozon.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze w rocznej ocenie jakości powietrza
w województwie lubuskim w 2016 r. wykonał klasyfikację jakości powietrza w poszczególnych strefach według
poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych.
Tabela 6. Klasyfikacja jakości powietrza w 2016 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie WIOŚ, 2017
strefa symbol klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń
NO255 SO2 CO PM10 PM2,5 C6H6 BaP Cd Ni Pb As O3
ochrona zdrowia ludzi
miasto Zielona Góra
A A A A A A C A A A A A (docel)
D2(długoterm)
strefa lubuska A A A C A A C A A A A C (docel)
D2(długoterm)
ochrona roślin
miasto Zielona Góra
A A - - - - - - - - - A (docel)
D2(długoterm)
strefa lubuska A A - - - - - - - - - A (docel)
D2(długoterm)
gdzie: klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych; klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, a w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne albo poziomy docelowe; D2 – jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy są powyżej poziomu celu długoterminowego; należy dążyć do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do roku 2020.
Dominującym typem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest emisja antropogeniczna tj. wynikająca
z działalności człowieka. Obejmuje ona emisję z zakładów przemysłowych i energetycznych (emisja punktowa),
emisję z gospodarki komunalnej (tzw. „niska emisja”, emisja powierzchniowa) oraz emisję komunikacyjną (emisja
liniowa). Powyższe rodzaje emisji, przede wszystkim emisja powierzchniowa, związana z ogrzewaniem
indywidualnym, przyczyniają się do przekroczeń na terenie MOF OW Zielona Góra poziomu dopuszczalnego pyłu
zawieszonego PM10 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10 56 . Szczególnie narażony ze
względu na przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu jest rejon miasta Zielona Góra, zaś ze względu
52 ibid. 53 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Wody podziemne i ich wykorzystanie, Zielona Góra, 2014 54 Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań imisji wykonanych w 2016 r., WIOŚ Zielona Góra, 2017 55 dla roślin NOx, 56 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Zielona Góra na lata 2014-2020, Pomorska Grupa Konsultingowa S.A na zlecenie Prezydenta Miasta Zielona Góra, 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
49
na przekroczenia benzo(a)pirenu i pyłu PM10 tereny okalające Zieloną Górę od wschodu (gmina Świdnica)
i zachodu (tereny rolnicze Zielonej Góry i gmina Zabór)57,58.
Schemat 10. Układ stref przyjętych do oceny jakości powietrza w 2016 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie WIOŚ, 2017
Najwyższe stężenia benzo(a)pirenu notowane są w sezonie grzewczym, w miesiącach XI–III, w czasie
niskich temperatur. W ciągu ostatnich lat obserwuje się stopniowy wzrost wartości średniego rocznego stężenia
benzo(a)pirenu w Zielonej Górze. W 2016 roku, w porównaniu do roku 2011 było ono ok. 20% wyższe
w przypadku tej samej stacji pomiarowej przy ul. Krótkiej. W latach 2010–2016 zanotowano przekroczenia
stężenia tej substancji59.
57 Program ochrony powietrza dla Zielonej Góry – miasta na prawach powiatu, Atmoterm, 2009 58 Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej, Atmoterm, 2014 59 System monitoringu jakości powietrza – prezentacja pomiarów, WIOŚ Zielona Góra, http://80.53.180.198
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
50
W porównaniu do innych powiatów województwa lubuskiego, miasto Zielona Góra w 2016 roku stanowiło
znaczące źródło emisji gazów do powietrza ze źródeł przemysłowych (25% całkowitej emisji z obszaru
województwa). Odwrotnie wyglądała sytuacja w przypadku emisji pyłów – sam powiat miasto Zielona Góra nie był
znaczącym emiterem tego rodzaju zanieczyszczeń (2,9% całkowitej emisji z obszaru województwa).60.
Głównym źródłem zanieczyszczeń pyłowych i benzo(a)pirenu na terenie MOF OW Zielona Góra są
rozproszone źródła ciepła, do których zalicza się lokalne kotłownie dla zabudowy wielorodzinnej i usług
publicznych oraz indywidualne kotłownie w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej, gdzie ogrzewanie często
oparte jest na spalaniu węgla i drewna (wykorzystywanie złej jakości paliw stałych, spalanych w kotłach o niskiej
sprawności). Na wielkość stężeń benzo(a)pirenu w powietrzu ma także wpływ transport61. Emisja komunikacyjna
wpływa przede wszystkim na tereny bezpośrednio sąsiadujące z drogami. Szczególny wpływ mają droga
ekspresowa S3 oraz tranzytowe drogi krajowe DK27 i DK32.
Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim, wykonana przez Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska wykazała na terenie MOF OW Zielona Góra obszar przekroczeń, dla którego zgodnie
z ustawą Prawo ochrony środowiska wymagany jest program ochrony powietrza. Sporządzenie programu
wskazano dla miasta Zielona Góra ze względu na przekroczenie średniorocznej wartości stężenia docelowego
dla benzo(a)pirenu62.
Analiza danych z monitoringu powietrza za 2016 r.63 wskazuje, że jakość powietrza w strefie MOF OW
Zielona Góra nie jest zadowalająca, chociaż większość monitorowanych zanieczyszczeń charakteryzuje się
niskimi wartościami stężeń w stosunku do wartości dopuszczalnych, wciąż odnotowuje się ponadnormatywne
stężenia pyłów PM10 (strefa lubuska) i benzo(a)pirenu (strefa lubuska i strefa miasto Zielona Góra), które mogą
stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. Niekorzystne warunki dla zdrowia ludzi występują szczególnie
w miejscach zwiększonej emisji spalin samochodowych i zanieczyszczeń pochodzących z niskiej emisji.
2.1.4 Wody podziemne
W MOF OW Zielona Góra rolę głównego użytkowego piętra wodonośnego odgrywają wody zalegające
w utworach czwartorzędowych, jednak w kilku obszarach na wschód i południe od Zielonej Góry stwierdzono
brak użytkowego pietra wodonośnego. Piętro czwartorzędowe to zwykle współczesne doliny rzek oraz
nagromadzenia utworów fluwioglacjalnych i staroplejstoceńskie doliny kopalne, w rejonie Zielonej Góry jest to
przede wszystkim dolina Odry64. Utwory czwartorzędowe są łatwe w eksploatacji, jednak są silnie zagrożone
wpływem zanieczyszczeń, z uwagi na zwykle słabą izolację lub połączenia hydrauliczne z wodami
powierzchniowymi. Stopień podatności na antropopresję ogółu wód podziemnych jest zróżnicowany, największe
zagrożenie występuje w miastach – Zielonej Górze, Sulechowie i Czerwieńsku, silnie zagrożone są również
obszary dolin – Odry, Czernej Wielkiej, natomiast wolne od zagrożeń są z reguły obszary lasów65.
GZWP
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych to wydzielone szczególnie cenne i zasobne struktury wodonośne,
wytypowane jako obszary wymagające ochrony, spełniające określone wymagania ilościowe i jakościowe oraz
stanowiące istotne w skali kraju rezerwuary dla zaopatrzenia ludności w wodę. W granicach MOF OW Zielona
Góra wydzielono cztery zbiorniki, z czego dwa obejmują jedynie skraje MOF OW Zielona Góra. GZWP nr 150
60 GUS BDL – stan na 31.12.2016 r. 61 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Zielona Góra na lata 2014-2020, Pomorska Grupa Konsultingowa S.A na zlecenie Prezydenta Miasta Zielona Góra, 2015 62 Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań imisji wykonanych w 2016 r., WIOŚ Zielona Góra, 2017 63 Ibid. 64 ibid. 65 ibid.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
51
Pradolina Warszawa-Berlin obejmuje tereny wzdłuż doliny Odry, od miejsca w którym rzeka zmienia bieg na
zachód. W wyższym biegu Odry wyróżniono GZWP nr 302 pradolina Barycz-Głogów – jest to obszar obejmujący
jedynie wschodnie granice gminy Zabór. W południowej części Zielonej Góry i gminy Zabór, w rejonie dolin
Czarnej Strugi i Śląskiej Ochli, wyróżniono zbiornik GZWP nr 301 Pradolina Zasieki-Nowa Sól. Ponadto
w północno-zachodniej części gminy Czerwieńsk występuje GZWP nr 148 Sandr rzeki Pliszki. Wszystkie
wymienione GZWP to zbiorniki piętra czwartorzędowego o charakterze porowym lub porowo-szczelinowym
(GZWP nr 150), silnie narażone na zanieczyszczenia. Ochrona wód GZWP jest priorytetowa.
Tabela 7. Wykaz Głównych Zbiorników Wód Podziemnych
źródło: opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Bazy Danych Geologicznych, 2016
nr nazwa powierzchnia km2
(całość GZWP) stan dokumentacji stratygrafia typ ośrodka
148 Sandr rzeki Pliszka 486 udokumentowany 2011 czwartorzęd porowy
150 Pradolina Warszawa Berlin 1611 udokumentowany 2011 czwartorzęd porowo-
szczelinowy
301 Pradolina Zasieki-Nowa Sól 236 udokumentowany 2001
(w części)
czwartorzęd porowy
302 Pradolina Barycz-Głogów 497 udokumentowany 2007 czwartorzęd porowy
Projektowane obszary ochronne GZWP66
Wody podziemne Głównych Zbiorników Wód Podziemnych podlegają ochronie prawnej na tych samych
zasadach, co wszystkie wody podziemne, a ponadto objęte mogą być dodatkową ochroną obszarową poprzez
ustanowienie obszarów ochronnych 67 . Dla wszystkich zbiorników w granicach MOF OW Zielona Góra
opracowano dokumentację hydrogeologiczną, w której zostały wyznaczone granice projektowanego obszaru
ochronnego. Zasadniczo obszary ochronne pokrywają się z granicami zbiornika, zostały jednak uszczegółowione
w oparciu o zagospodarowanie i użytkowanie terenu. Zbiorniki w całym MOF OW Zielona Góra charakteryzują
się niską odpornością na migrację zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Praktycznie na całym ich obszarze
czasy przesączania do warstw zbiornikowych są krótsze niż 25 lat (kryterium wyznaczania obszarów
ochronnych). Strefy ochronne stanowią blisko połowę (44%68) MOF OW Zielona Góra, obejmują – tak jak GZWP
– tereny wzdłuż doliny Odry i południową część gmin Zabór i Świdnica.
W granicach projektowanych obszarów ochronnych wskazuje się różnego rodzaju nakazy i zakazy,
zależne od występujących zagrożeń, zagospodarowania terenu i charakterystyki hydrogeologicznej zbiornika.
W granicach strefy GZWP nr 150 i 302 zakazy dotyczą m.in. lokalizacji nowych przydomowych oczyszczalni
ścieków na terenach aglomeracji i zwartej zabudowy (za wyjątkiem instalacji umożliwiających kontrolę
oczyszczonych ścieków), lokalizowania i rozbudowy składowisk odpadów, wykorzystywania pomp ciepła
(za wyjątkiem wody jako nośnika energii), lokalizowania nowych lub rozbudowy ferm hodowlanych, stanowiących
zagrożenie dla wód zbiornika. Podobnie zakazuje się lokalizowania innych inwestycji zaliczonych
do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Należy również ustalić priorytet w budowie
kanalizacji na obszarach wiejskich. Strefa ochronna GZWP 148 obejmuje tereny leśne, które należy zachować. 66 Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z ustanowieniem obszaru ochronnego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 148 Sandr rzeki Pliszka. Mapa projektowanego obszaru ochronnego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 148 Sandr rzeki Pliszka, 2011 Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z ustanawianiem obszarów ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 150 Pradolina Warszawa-Berlin, 2011 Dokumentacja określająca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód podziemnych Pradolina Barycz-Głogów /W/ GZWP nr 302, 2007 Dokumentacja hydrogeologiczna dla ustalenia stref ochronnych czwartorzędowego zbiornika wód podziemnych GZWP 301 Zasieki – Nowa Sól na odcinku Nowogród Bobrzański – Nowa Sól, 2001 67 Metodyka wyznaczania obszarów ochronnych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych dla potrzeb planowania i gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy, PIG, Warszawa, 2008 68 obliczenia własne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
52
Jakość wód
Wody podziemne w granicach MOF OW Zielona Góra należą do 4 jednostek – jednolitych części wód
podziemnych nr 68, 69, 77 i 78. Zgodnie z Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry (2016)
wszystkie JCWPd mają dobry stan jakościowy i ilościowy i nie istnieje ryzyko nieosiągnięcia celów
środowiskowych.
Obszary deficytu wód
Wody podziemne są podstawowym źródłem zaopatrzenia mieszkańców województwa w wodę pitną,
a także są wykorzystywane przez różne gałęzie gospodarki. Naturalna zasobność w wody podziemne na terenie
MOF OW Zielona Góra jest dobra. Podstawą racjonalnego gospodarowania wodami podziemnymi są ich zasoby
dyspozycyjne, które wynikają z warunków hydrogeologicznych i odnawialności zasobów wód w poszczególnych
strukturach wodonośnych.
Wykorzystanie wód podziemnych w Zielonej Górze kształtuje się na poziomie 21%69 ogólnej wielkości
zasobów, a w powiecie zielonogórskim 8% – są to wartości wysokie w porównaniu ze średnią dla Polski
i województwa lubuskiego, która wynosi ok. 5%. Zasoby wód podziemnych są wykorzystywane poprzez
eksploatację ujęć głównie dla celów komunalnych, dla przemysłu i rolnictwa. W rejonie miasta Zielona Góra
obserwuje się zwiększoną koncentrację poboru wód podziemnych. Ujęcie „Zawada” (Zielona Góra), o poborze
wód poziemnych w ilości ponad 5 000 m3/d, jest średniej wielkości w skali kraju, jednak wokół ujęcia
zaobserwowano wyraźny lej depresji. Wymagana jest intensyfikacja działań porządkujących gospodarkę wodami
podziemnymi oraz aktualizacja i zbilansowanie z zasobami dyspozycyjnymi stanu zasobów eksploatacyjnych70.
69 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Wody podziemne i ich wykorzystanie, Zielona Góra, 2014 70 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Wody podziemne i ich wykorzystanie, Zielona Góra, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
53
Schemat 11. Wody podziemne – główne zbiorniki i ich strefy ochronne, stopień podatności na antropopresję, jakość i zagrożenie deficytem Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Bazy Danych Geologicznych (pliki shp), Hydrogeologia – Główne Zbiorniki Wód Podziemnych,
dostępnych dokumentacji hydrogeologicznych dla poszczególnych GZWP oraz Opracowania ekofizjograficznego dla województwa lubuskiego – Wody
podziemne i ich wykorzystanie
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
54
2.1.5 Wody powierzchniowe
MOF OW Zielona Góra w całości położony jest w zlewni Odry i podlega pod Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Sieć hydrograficzna jest dobrze rozwinięta, główną rzeką jest Odra. W rejonie
ujścia Obrzycy Odra zmienia swój bieg z południkowego na równoleżnikowy i płynie na zachód. Rzeka płynie
uregulowanym korytem, otoczona jest systemem wałów przeciwpowodziowych i jest żeglowną śródlądową drogą
wodną71. Największym dopływem Odry w rejonie MOF OW Zielona Góra jest Obrzyca, płynąca głównie poza
obszarem, oraz Ołobok. Wzdłuż lewego brzegu Odry płynie Kanał Zimny Potok, do którego w rejonie
Czerwieńska uchodzi Kanał Łącza. W południowej części MOF OW Zielona Góra płyną rzeki Czarna Struga
i Śląska Ochla – uchodząca na terenie powiatu nowosolskiego do Odry. Sieć hydrograficzną uzupełniają
mniejsze cieki o znaczeniu lokalnym.
W granicach MOF OW Zielona Góra występuje stosunkowo niewiele jezior w porównaniu z obszarem
województwa. Większe zbiorniki położone są przy zachodniej granicy gminy Czerwieńsk, jest to skupisko jezior:
Jatnik, Jelito, Słodkie, Kościelne. Innym większym jeziorem jest Liwno w gminie Zabór, w sąsiedztwie którego
znajduje się kompleks stawów rybnych. Inny kompleks stawów położony jest w dolinie Jabłonny, w gminie
Sulechów. W dolinach rzek, przede wszystkim Odry, znajdują się starorzecza, niektóre dość dużych rozmiarów,
jak Stara Odra i Zielony Staw72.
Wody powierzchniowe generalnie nie są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę.
W województwie lubuskim zlokalizowane jest tylko jedno ujęcie wody powierzchniowej „Sadowa”, położone na
Obrzycy, poza MOF OW Zielona Góra. Ujęcie stanowi jedno z zasadniczych źródeł wody surowej, ujmowanej dla
potrzeb wodociągu zielonogórskiego73.
71 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Wody powierzchniowe na obszarze województwa lubuskiego, Zielona Góra, 2014 72 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Wody powierzchniowe na obszarze województwa lubuskiego, Zielona Góra, 2014 73 Ocena zaopatrzenia ludności województwa lubuskiego w wodę przeznaczoną do spożycia w 2014 roku i prognoza sytuacji w tym zakresie, PWIS w Gorzowie Wielkopolskim, 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
55
Schemat 12. Wody powierzchniowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych RZGW we Wrocławiu, Szczecinie i Poznaniu, Opracowania ekofizjograficznego dla województwa
lubuskiego oraz geoportalu KZGW
Jakość wód
Jakość wód od wielu lat ulega stopniowej poprawie, co jest wynikiem przede wszystkim stale
rozwijającego się systemu odbioru i oczyszczania ścieków74. Wody płynące w granicach MOF OW Zielona Góra
zostały podzielone na 17 jednostek – jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP). Dobry stan wód,
tj. zarówno stan chemiczny jak i ekologiczny, osiągnęły jedynie 4 JCWP75 (Zimny Potok na dwóch odcinkach,
Gryżynka, dopływ z Tarnawy Krośnieńskiej). Wszystkie pozostałe JCWP zakwalifikowano jako wody o złym
stanie. Wiąże się to w dużej mierze z silnymi przekształceniami morfologicznymi rzek i rolniczym użytkowaniem
74 wyniki wieloletniego monitoringu jakości wód powierzchniowych prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze 75 Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, KZGW, Warszawa 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
56
zlewni oraz nieproporcjonalnym rozwojem sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenach wiejskich. Wody
powierzchniowe w MOF OW Zielona Góra nie są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę.
JCWP zostały scalone do większych jednostek odpowiadających zlewniom – scalone części wód
powierzchniowych (SCWP), co wynikało z potrzeb opracowania programów działań. W aktualizacji Programu
wodno-środowiskowego kraju zaproponowano zbiór działań, które dotyczą przede wszystkim gospodarki
ściekowej, kontroli przedsiębiorstw oraz przywrócenia drożności cieków.
2.1.6 Złoża kopalin
Występowanie kopalin na terenie MOF OW Zielona Góra wiąże się z budową geologiczną tego regionu.
Występują tutaj zarówno złoża kruszyw naturalnych, surowce ceramiki ilastej, kredy jak i pokłady ropy naftowej
oraz ropy naftowej z pokładami gazu ziemnego jako kopaliny współwystępującej. Zestawienie
udokumentowanych złóż kopalin na terenie MOF OW Zielona Góra zawiera tabela 8.
Tabela 8. Udokumentowane złoża kopalin
Źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2016 r, dane UMWL – Geolog Województwa Lubuskiego – aktualizacja grudzień 2017 r.
Lp. nazwa złoże stan zagospodarowania
1 Nietków surowce ilaste ceramiki budowlanej eksploatacja zaniechana
2 Wójciki kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
3 Pomorsko kredy eksploatacja zaniechana
4 Kije kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
5 Cigacice kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
6 Tarnawa kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
7 Racula I kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
8 Sulechów surowce ilaste ceramiki budowlanej eksploatacja zaniechana
9 Górzykowo IV kruszywa naturalne eksploatacja zaniechana
10 Nietków S kruszywa naturalne złoże eksploatowane
11 Górzykowo III kruszywa naturalne eksploatacja zaniechana
12 Zabór kredy eksploatacja zaniechana
13 Pomorsko II kredy zasoby rozpoznane szczegółowo
14 Kalsk 1 kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
15 Leśniów Wielki kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
16 Okunin kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
17 Kalsk kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
18 Wilkanowo kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
19 Górki Małe kruszywa naturalne złoże eksploatowane
20 Mozów S ropa naftowa i gaz ziemny jako kopalina współwystępująca
złoże eksploatowane
21 Nietków 1 kruszywa naturalne złoże eksploatowane
22 Kije NE ropa naftowa eksploatacja zaniechana
23 Nietków kruszywa naturalne eksploatacja zaniechana
24 Sycowice kruszywa naturalne eksploatacja zaniechana
25 Przylep kruszywa naturalne eksploatacja zaniechana
26 Głogusz kruszywa naturalne eksploatacja zaniechana
27 Łaz I kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
28 Nietkowice kruszywa naturalne zasoby rozpoznane szczegółowo
29 Kije ropa naftowa złoże eksploatowane
Zgodnie z powyższą tabelą na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowane jest 29 złóż (zajmują
ok. 0,9% powierzchni MOF OW Zielona Góra), z czego eksploatacja w 11 złożach została zaniechana, zasoby
13 złóż są rozpoznane szczegółowo (zasoby kruszyw naturalnych oraz kredy), a 5 złóż jest eksploatowanych
(2 złoża ropy naftowej oraz 3 złoża kruszyw naturalnych). Złoża ropy naftowej zlokalizowane są w gminie
Sulechów. Prócz surowców energetycznych na terenie MOF OW Zielona Góra występują złoża surowców
skalnych. Najbardziej zasobne w te surowce są gminy Czerwieńsk oraz Sulechów. Natomiast najmniej zasobne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
57
w surowce są gminy położne w południowej części MOF OW Zielona Góra tj. Świdnica, Zabór oraz miasto
Zielona Góra.
Możliwość wydobywania zasobów ze złóż jest uzależniona od wielu czynników, takich jak: charakterystyka
hydrogeologiczna zasobów oraz potencjalna konfliktowość ich lokalizacji z formami ochrony przyrody, czy
obszarami ochronnymi zasobów wód podziemnych. Ponadto należy wziąć pod uwagę sposób eksploatacji
zasobów kopalin ze złoża. Na terenie MOF OW Zielona Góra w konflikcie z formami ochrony przyrody pozostają
złoża, które mogą być wydobywane metodą odkrywkową: Wójciki (obszar Natura 2000), Cigacice, Nietkowice
(obszar chronionego krajobrazu). Część zasobów złóż kopalin na terenie MOF OW Zielona Góra jest
zlokalizowanych również w obszarze ochronnym Głównego Zbiornika Wód Podziemnych.
Obszary prognostyczne, perspektywiczne i hipotetyczne oraz możliwości potencjalnego wydobycia
Północną cześć MOF OW Zielona Góra zajmuje obszar hipotetyczny występowania rud miedzi – Mozów.
Jest to największy obszar hipotetyczny zlokalizowany na terenie województwa lubuskiego – zlokalizowany jest
w większości na terenie MOF OW Zielona Góra i obejmuje gminy tj.: Sulechów, Czerwieńsk oraz północna część
miasta Zielona Góra. Zasoby zawartości miedzi w złożu szacowane są na 96,775 mln t, natomiast zasoby srebra
szacowane są na 179,085 tys. t. Pokłady zalegają na głębokości 2100-2700 m. Z uwagi na brak kryteriów
bilansowości dla złóż miedzi występujących poniżej 1500 m, zasoby uznane zostały za prognostyczne
pozabilansowe. Wydobywanie rud miedzi wiąże się z szeregiem barier natury geologicznej (niewielki zakres
posiadanej informacji geologicznej, zmienność formy i budowy złoża, niewielka miąższość złoża, niekorzystne
warunki geologiczno-górnicze, zagrożenie ropno-gazowe) i ekonomicznej (wysokie koszty przewidywanego
wydobycia kopaliny ze względu na głębokość zalegania, potencjalne zagrożenia dla konwencjonalnych prac
górniczych, zła jakość kopaliny, naturalne zubożenie rudy wybieranej ze skalą płonną, dodatkowy podatek od
wydobycia kopalin miedzi i srebra).
Ponadto możliwość eksploatacji napotyka barierę o charakterze prawnym. Według obecnych kryteriów
bilansowości maksymalna głębokość dokumentowania rud miedzi nie może przekroczyć 1500 m. Jednakże na
prośbę inwestora mogą zostać wydane indywidualne kryteria bilansowości.
Pomimo licznych barier ograniczających eksploatację, bądź zwiększających koszty ewentualnej
eksploatacji rud, inwestorzy wnioskują o koncesje na prace poszukiwawczo-rozpoznawcze za rudami miedzi. Na
terenie MOF OW Zielona Góra poszukiwania prowadzą: Mozów Copper i Zielona Góra Copper.
Na terenie MOF OW Zielona Góra prace poszukiwawcze prowadzi również PGNiG S.A., która posiada
dwie koncesje na poszukiwanie, rozpoznanie oraz wydobywanie węglowodorów. Wymienione koncesje obejmują
fragmenty gmin: Czerwieńsk oraz Sulechów. Obecnie intensywne poszukiwania są prowadzone na koncesji
Krosno Odrzańskie – Świebodzin, która obejmuje swoim zasięgiem północno-zachodnią część MOF OW Zielona
Góra.
Na terenie województwa lubuskiego strumień cieplny przyjmuje największe wartości w Polsce. W związku
z powyższym województwo posiada perspektywy pozyskania energii geotermalnej. Jednakże dotychczasowe
rozpoznanie wód termalnych wskazuje na niewielką wydajność, znaczną mineralizację wód oraz niekorzystny
rachunek ekonomiczny, wynikający z głębokiego występowania tych wód. Na terenie województwa wykonano
9 głębokich odwiertów, które potwierdziły występowanie zarówno wód mineralnych, termalnych, jak i solanek.
Na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowany jest jeden odwiert – Sulechów IG-1. Nie jest on jednak obecnie
wykorzystywany jako źródło wód leczniczych, termalnych, czy solanek.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
58
Schemat 13. Istniejące złoża kopalin i zasoby prognostyczne, perspektywiczne i hipotetyczne węgla brunatnego i miedzi
Źródło: Mapa koncesji na poszukiwanie, rozpoznanie oraz wydobywanie węglowodorów oraz podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji
i podziemne składowanie odpadów zgodnie ze stanem na 01.05.2016 r., mapa koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wydobywanie złóż kopalin
chemicznych, skalnych i metali zgodnie ze stanem na 01.05.2016 r.,www.mos.gov.pl, Analizy obecnego i potencjalnego wydobycia złóż kopalin o znaczeniu
regionalnym, ponadregionalnym i krajowym na terenie województwa lubuskiego, Urząd Marszałkowski województwa lubuskiego w Zielonej Górze,
Państwowy Instytut Geologiczny, System Gospodarki i Ochrony Bogactw Mineralnych MIDAS, zgodnie ze stanem na 06.07.2016 r., warstwy shp – aktualne
na grudzień 2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
59
2.1.7 Gleby
Na terenie MOF OW Zielona Góra można wyróżnić następujące typy gleb:
gleby płowe (pseudobielicowe) i brunatne wytworzone na piaskach luźnych (ok. 51% powierzchni MOF
OW Zielona Góra)76;
gleby brunatne wytworzone na piaskach słabogliniastych (ok. 22% powierzchni MOF OW Zielona
Góra)77;
mady, które związane są z obecnością wód zastoiskowych w dolinie Odry (ok. 16% powierzchni MOF
OW Zielona Góra) 78;
gleby bielicowe i płowe (pseudobielicowe), wytworzone na pisakach gliniastych (ok. 8% powierzchni
MOF OW Zielona Góra)79;
gleby murszowe i murszowate, wytworzone z torfów niskich i przejściowych (ok. 2% powierzchni MOF
OW Zielona Góra)80;
gleby torfowe, wytworzone z torfów niskich (ok. 1% powierzchni MOF OW Zielona Góra)81.
Największy potencjał wytworzenia gleb uprawnych o największej przydatności rolniczej posiadają utwory
geologiczne zalegające wokół cieków i w pradolinach rzek. W przypadku omawianego terenu są to mady
rzeczne, zalegające w dolinie Odry, obejmujące mezoregion Doliny Środkowej Odry oraz Kotliny Kargowskiej
(gminy Czerwieńsk, Sulechów,Zabór, północna część miasta Zielona Góra oraz południowy fragment gminy
Świdnica). Są to duże płaty żyznych gleb, pozbawionych zadrzewień. Przydatność tych gleb do wykorzystania
rolniczego zależy jednak od stopnia regulacji stosunków wodnych na terenie gdzie zalegają.
Na terenie MOF OW Zielona Góra dominują gleby kompleksów: 6 – kompleks żytni słaby, 8 – kompleks
zbożowo-pastewny mocny i 9 – kompleks zbożowo-pastewny słaby. Wśród użytków zielonych na terenie MOF
OW Zielona Góra znajduje się jedynie niewielki fragment użytku 3z – słabego i bardzo słabego.82
Gleby na terenie MOF OW Zielona Góra charakteryzują się dużym niedoborem próchnicy. Największy
niedobór notowany jest w gminach Świdnica (18,0-20,0 t/ha), Czerwieńsk (17,4-18,0 t/ha) oraz w mieście Zielona
Góra (13,6-17,4 t/ha), zaś najmniejszym niedoborem próchnicy charakteryzują się gminy Zabór i Sulechów83.
Na terenie MOF OW Zielona Góra gleby charakteryzują się raczej kwaśnym odczynem84, a co za tym idzie
istnieje zagrożenie pojawienia się toksycznego glinu, szkodliwego dla roślin. W celu minimalizacji tego zjawiska
należy zastosować wapnowanie gleb.
Ocenę uwarunkowań przyrodniczych dla rolnictwa określa się na podstawie współczynnika waloryzacji
rolniczej przestrzeni produkcyjnej, na wartość, którego składają się następujące elementy: jakość gleby, klimat,
rzeźba terenu, stosunki wodne. Najwyższe wartości, i tym samym gleby o największym potencjalne produkcji
rolniczej, występują w gminach: Sulechów oraz Czerwieńsk. Natomiast współczynnik waloryzacji rolniczej
76 obliczenia własne na podstawie Opracowania Ekofizjograficznego Województwa Lubuskiego – Rozpoznanie charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów środowiska w zakresie budowy geologicznej, zasobów surowcowych, rzeźby terenu oraz wód podziemnych dla województwa lubuskiego. Aktualizacja, Zielona Góra, 2014 77 ibid. 78 ibid. 79 ibid. 80 ibid. 81 ibid. 82Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Rozpoznanie charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów środowiska w zakresie gleb dla województwa lubuskiego. Aktualizacja, Zielona Góra, 2014 83 obliczenia własne na podstawie Opracowania Ekofizjograficznego Województwa Lubuskiego – Rozpoznanie charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów środowiska w zakresie budowy geologicznej, zasobów surowcowych, rzeźby terenu oraz wód podziemnych dla województwa lubuskiego. Aktualizacja, Zielona Góra, 2014 84 Monitoring Chemizmu gleb Ornych Polski, IUNG, GIOŚ
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
60
przestrzeni produkcyjnej o najmniejszych wartościach, świadczących o niskiej produktywności gleb, występuje
w gminach: Świdnica oraz Zabór.
Schemat 14. Typy gleb
Źródło: Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Rozpoznanie charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów
środowiska w zakresie budowy geologicznej, zasobów surowcowych, rzeźby terenu oraz wód podziemnych dla województwa lubuskiego. Aktualizacja,
Zielona Góra, 2014
2.1.8 Szata roślinna
MOF OW Zielona Góra charakteryzuje się wysokim udziałem kompleksów leśnych (około 52%), podobnie
jak całe województwo. W północno-zachodniej części znajduje się fragment Puszczy Rzepińskiej (Lubuskiej),
stanowiącej największy powierzchniowo kompleks lasów województwa, rozciągający się od Warty na północy,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
61
Obry na wschodzie do Odry na południu i zachodzie. Na terenie Puszczy dominują ubogie siedliska borowe,
żyźniejsze siedliska znajdują się w pasie morenowym lub w sąsiedztwie jezior. Południową część MOF OW
Zielona Góra porastają Bory Zielonogórskie, gdzie również dominują ubogie siedliska borowe. Jedynie w dolinie
Odry, występują kompleksy łęgów dębowo-wiązowo-jesionowych. Najcenniejsze fragmenty lasu chronione są
w rezerwatach, w tym w obrębie rezerwatu Zimna Woda na terenie gminy Czerwieńsk, gdzie ochronie podlega
dobrze zachowany łęg jesionowy.
W dolinach rzecznych, w tym w dolinie Odry, występują zbiorowiska łąk wilgotnych i mokrych oraz
świeżych związane z terenami rozlewiskowymi, takie jak: łąki selernicowe i wyczyńcowe, łąki trzęślicowe oraz łąki
świeże ze związku Arrhenatherion elatioris 85 . Łąki selernicowe związane są z dolinami dużych rzek, a ich
występowanie warunkują zachodzące tu procesy aluwialne. W Polsce ich występowanie jest ograniczone do
dolnych i środkowych odcinków dolin rzek tj.: Odra, Wisła, Warta, Bug oraz Narew. Łąki selernicowe występują
w mozaice z łąkami wyczyńcowymi. Kluczowe dla zachowania trwałości zbiorowisk łąkowych jest ich
ekstensywne użytkowanie86. Łąki selernicowe, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, czy łąki świeże użytkowane
ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) to siedliska przyrodnicze będące przedmiotem zainteresowania UE, które
wymagają ochrony w formie wyznaczania obszarów Natura 200087.
Łączna powierzchnia gruntów leśnych w granicach MOF OW Zielona Góra wynosi 50127,81 ha, z czego
48802,71 ha to grunty leśne stanowiące własność Skarbu Państwa. Prywatne grunty leśne zajmują jedynie
724,76 ha. Według danych GUS z 2016 r. największą lesistością, na poziomie 61,4%, charakteryzuje się gmina
Świdnica, przy ogólnej lesistości województwa kształtującej się na poziomie 49,3%88 (lesistość kraju – 29,5%).
Wysoką lesistością powyżej 50% odznacza się także gmina Czerwieńsk oraz miasto Zielona Góra (53%).
Lesistość pozostałych gmin mieści się w przedziale od 40 do 50%. Niższym udziałem kompleksów leśnych
odznacza się jedynie miasto Sulechów, gdzie lesistość wynosi 7%89. Lasy MOF OW Zielona Góra znajdują się
w zasięgu administracyjnym Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze.
Tabela 9. Powierzchnia lasów oraz lesistość
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (stan na 31.12. 2016 r.) oraz danych GIS Ekofizjografii Województwa Lubuskiego
Gmina Powierzchnia lasów ogółem
[ha]
Powierzchnia gruntów leśnych stanowiących
własność Skarbu Państwa [ha]
Powierzchnia gruntów leśnych stanowiących
własność prywatna [ha]
Lesistość [%]
m. Zielona Góra 15206,97 14410,56 222,0 53
Czerwieńsk – miasto 402,40 386,80 10,60 41,4
51,6 Czerwieńsk – obszar wiejski
9937,28 9 807,18 120,10 52,1
Sulechów – miasto 49,32 41,23 8,09 7,0 39,2
Sulechów – obszar wiejski 9494,53 9 352,96 138,77 40,2
Świdnica 10245,01 10 120,41 117,80 61,4 61,4
Zabór 4792,3 4 683,57 107,40 50 50
MOF OW ZG 50127,81 48802,71 724,76 52
85 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Biotyczne elementy środowiska. Tom 2. Flora, Zielona Góra, 2008 86 Wysocki Cz., Sikorski P., 2014: Fitosocjologia stosowana w ochronie i kształtowaniu krajobrazu. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 87 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedm iotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenie jako obszary Natura 2000 (Dz. U. z 2014 r. poz. 1713) 88 Dane BDL GUS, stan na 31.12. 2016 r. 89 Dane BDL GUS (stan na 31.12.2016 r.) oraz obliczenia własne na podstawie danych GIS Opracowania Ekofizjograficznego Województwa Lubuskiego – Biotyczne elementy środowiska, Zielona Góra, 2008
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
62
Schemat 15. Lesistość gmin MOF OW Zielona Góra [%]
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (stan na 31.12. 2016 r.) oraz danych GIS Opracowania Ekofizjograficznego Województwa
Lubuskiego
Zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach, w drodze decyzji lasy mogą zostać uznane za
szczególnie chronione ze względu na pełnioną pozaprodukcyjną funkcję, określoną ww. ustawie. W MOF OW
Zielona Góra lasy ochronne zajmują powierzchnię 31334,1 ha, co stanowi 62,5% wszystkich lasów. Dominują
lasy ochronne ze względu na położenie w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic
miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców (23919,35 ha), znaczny udział mają również lasy wodochronne
(5068,7 ha). Ponadto występują lasy glebochronne (1343,2 ha), badawcze (916,14 ha), lasy w ostojach
(22,35 ha) oraz lasy o szczególnym znaczeniu dla obronności i bezpieczeństwa państwa (60,68 ha).
Największym udziałem lasów ochronnych charakteryzuje się miasto Zielona Góra (14 082,5 ha) oraz gmina
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
63
Świdnica (6548 ha), są to głównie lasy ochronne ze względu na położenie w granicach miasta lub wokół miasta,
natomiast najniższym gmina Sulechów (1 793,5 ha)90.
Schemat 16. Lasy ochronne
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GIS — Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego. Fauna i flora województwa lubuskiego.
Zielona Góra, 2008
90 Obliczenia własne na podstawie danych GIS – Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego. Fauna i flora województwa lubuskiego. Zielona Góra, 2008
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
64
Schemat 17. Typy siedliskowe lasów
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GIS — Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego. Fauna i flora województwa lubuskiego.
Zielona Góra, 2008
Roślinność na terenach użytkowanych rekreacyjnie narażona jest na negatywne oddziaływanie ze strony
przebywających tam ludzi (mechaniczne niszczenie roślin, zaśmiecanie, ugniatanie gleby). Zgodnie z różnymi
metodykami oceniającymi odporność poszczególnych siedlisk leśnych na użytkowanie rekreacyjne, przyjmuje
się, iż najmniej odporne są siedliska boru suchego (Bs), boru bagiennego (Bb) oraz olsu (Ol). Najbardziej
odporne na użytkowanie są natomiast siedliska lasów charakteryzujące się znaczną żyznością siedliska, a więc
siedliska lasu świeżego (Lśw), lasu mieszanego świeżego (LMśw) i boru mieszanego świeżego (BMśw).
Pozostałe siedliska oceniono jako średnio odporne.
W strukturze lasów MOF OW Zielona Góra największy udział mają lasy borowe – 40 356 ha, w tym
dominują bory świeże i bory mieszane świeże. Udział lasów borowych w poszczególnych gminach kształtuje się
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
65
następująco: m. Zielona Góra – 12 627,9 ha, gm. Świdnica – 9 064,2 ha, gm. Czerwieńsk – 8 086,1 ha,
m. Czerwieńsk – 349,8 ha, m. Sulechów – 42,4 ha, gm. Sulechów – 6 594 ha, gm. Zabór – 3 591,6 ha.
Zbiorowiska leśne (LMw, LMśw, Lśw) zajmują powierzchnię 6 570,98 ha, w tym w: m. Zielona Góra – 1 527,1 ha,
gm. Świdnica – 1 037,9 ha, m. Sulechów – 5,5 ha, gm. Sulechów – 2601,9 ha, m. Czerwieńsk – 13 ha,
gm. Czerwieńsk – 646,4 ha, gm. Zabór – 738,9 ha. Najniższy udział w strukturze lasów mają lasy bagienne
i łęgowe zajmujące powierzchnię 2922 ha, przy czym największym ich udziałem odznaczają się m. Zielona Góra
(1042,98 ha) oraz gm. Czerwieńsk (1082,12 ha), co wynika z obecności doliny Odry i występujących w jej obrębie
warunków siedliskowych. W pozostałych gminach udział lasów bagiennych i łęgowych jest nieznaczny.
W granicach MOF OW Zielona Góra dominują lasy odporne (15 312,3 ha) i średnio odporne (32 637,8 ha) na
użytkowanie rekreacyjne, udział lasów mało odpornych jest nieznaczny i wynosi 783,05 ha91.
Szata roślinna MOF OW Zielona Góra, to również tereny zieleni urządzonej, w tym w granicach miasta
Zielona Góra parki miejskie tj.: Park Tysiąclecia, Park Poetów, Park Braniborkski, Park Sowińskiego, Park Winny,
Park Piastowski, Park Zacisze, Park św. Trójcy. W granicach miasta wyróżnia się również cenne przyrodniczo
doliny potoków: Gęśnik, Łącza, Pustelnik, Dłubnia, w obrębie których pojawiają się cenne gatunki roślin
tj.: kukułka szerokolistna, listeria jajowata, bluszcz pospolity, kruszyna pospolita92.
2.1.9 Fauna
Przez MOF OW Zielona Góra przepływa Odra i to jej dolina, podobnie jak doliny dużych rzek w całym
województwie i Polsce, charakteryzuje się największą różnorodnością biologiczną. Zachowały się tu różnorodne
siedliska wodne, w tym starorzecza, łąki, łęgi, nasłonecznione murawy na zboczach, będące miejscem bytowania
wielu pospolitych i rzadkich gatunków. Dobrym odzwierciedleniem występowania tych rzadszych gatunków jest
wyznaczenie obszarów Natura 2000 głównie w dolinie Odry i dolinach mniejszych rzek. Dolina Odry jest
szczególnie ważna dla przelotnych i zimujących populacji gatunków ptaków, jako najważniejszy wymieniany jest
łabędź krzykliwy. Na uwagę zasługują również doliny mniejszych rzek – przy zachodniej granicy gminy
Czerwieńsk płynie rzeka Gryżyna, której lodowcowa rynna objęta jest ochroną w ramach sieci Natura 2000.
Spotkać tu można wiele gatunków rzadkich ryb a także żółwia błotnego93. Na całym obszarze MOF OW Gorzów
Wlkp. występują natomiast gatunki pospolite.
2.1.10 Formy ochrony przyrody
Najcenniejsze przyrodniczo obszary, tj. dolina Odry oraz cenne kompleksy leśne, zostały objęte różnymi
formami ochrony przyrody. Udział powierzchni objętych ochroną na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody w granicach MOF OW Zielona Góra wynosi 22% jego powierzchni. Największym udziałem
obszarów objętych ochroną odznaczają się gminy położone w zachodniej części obszaru, a więc gmina
Czerwieńsk (34%) oraz gmina Świdnica (31%). Najniższym udziałem obszarów objętych ochroną charakteryzuje
się gmina Sulechów (13%) i Zabór (12%)94.
91 Obliczenia własne na podstawie danych GIS Opracowania Ekofizjograficznego Województwa Lubuskiego – Biotyczne elementy środowiska, Zielona Góra, 2008 92 Stan środowiska w Zielonej Górze w latach 2005-2010, WIOŚ w Zielonej Górze, 2010 93 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Przyroda ożywiona (rozdziały: Bezkręgowce, Minogi i ryby, Płazy, Gady, Ptaki, Ssaki), Zielona Góra, 2008 94 Obliczenia własne na podstawie danych RDOŚ Gorzów Wielkopolski oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego – stan na 8.12. 2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
66
Schemat 18. Udział procentowy powierzchni objętych formami ochrony przyrody w powierzchni gminy
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych RDOŚ i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego – stan na 8.12. 2017 r.
W obrębie MOF OW Zielona Góra wyróżnia się następujące formy ochrony przyrody:
fragment Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego wchodzący w granice gminy Czerwieńsk – obejmujący
ochroną walory przyrodnicze i krajobrazowe rynny polodowcowej oraz znajdujących się w niej stawów,
jezior i doliny rzeki Gryżyński Potok. Park w dominującej mierze pokrywają lasy. W granicach Parku
dominujący udział mają zbiorowiska leśne;
7 obszarów Natura 2000, związanych głównie z doliną rzeki Odry, w tym:
o 1 obszar specjalnej ochrony ptaków — Dolina Środkowej Odry PLB080004 — obejmujący fragment
doliny Odry z rozległymi powierzchniami terenów otwartych, wykorzystywanych jako użytki zielone
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
67
lub grunty orne w mozaice z zachowanymi lasami łęgowymi, starorzeczami i kanałami. Obszar
w szczególności ważny dla ochrony lęgowej i przelotnej populacji 14 gatunków ptaków, tym
8 gatunków ujętych w Zał. I Dyrektywy Ptasiej. W obrębie MOF OW Zielona Góra obejmuje on
dolinę Odry niemalże na całej jej długości, w granicach gminy i miasta Czerwieńsk, gminy
Sulechów, miasta Zielona Góra oraz gminy Zabór;
o 6 specjalnych obszarów ochrony siedlisk, w tym trzy pierwsze obszary obejmujące fragmenty
doliny Odry, szczególnie ważne dla ochrony siedlisk lasów łęgowych i grądowych, starorzeczy,
a także bardzo cennych siedlisk łąk selernicowych i zbiorowisk namulisk rzecznych:
Kargowskie Zakola Odry PLH080012 – fragment doliny Odry, stanowiącej wschodnią granicę
MOF OW Zielona Góra (gm. Sulechów, m. Zielona Góra, gm. Zabór);
Krośnieńska Dolina Odry PLH080028 – obejmuje dolinę w obrębie MOF OW Zielona Góra
w granicach gmin Czerwieńsk, Sulechów oraz miasta Zielona Góra;
Nowosolska Dolina Odry PLH080014 – fragment położony w granicach gminy Zabór;
Rynna Gryżyny PLH080067 – fragment w granicach gminy Czerwieńsk, obszar obejmuje
najcenniejszą, rdzeniową część Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego. Jest to rynna terenowa
z ciekami i jeziorami z bardzo dobrze zachowanymi łęgami i fragmentami kwaśnych dąbrów
oraz torfowisk przepływowych;
Sulechów PLH080043 – jedna z ważniejszych kolonii rozrodczych nocka dużego na Ziemi
Lubuskiej, zlokalizowana w obrębie Kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
w Sulechowie;
Zimna Woda PLH080062 – obszar chroni kompleks łęgu jesionowo-olszowego w obrębie
miasta Zielona Góra, flora tego terenu obejmuje 232 gatunki roślin naczyniowych;
4 obszary chronionego krajobrazu: Rynny Obrzycko-Obrzańskie (gm. Sulechów), Krośnieńska Dolina
Odry (gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, m. Zielona Góra), Wzniesienia Zielonogórskie (w całości w gm.
Świdnica), Dolina Śląskiej Ochli (gm. Świdnica, m. Zielona Góra)95;
2 rezerwaty przyrody – Zimna Woda, pokrywający się z obszarem Natura 2000 Zimna Woda
PLH080062 w granicach miasta Zielona Góra, oraz fragment rezerwatu leśnego Radowice,
położonego na granicy gminy Sulechów oraz gminy Trzebiechów, położonej poza granicami MOF OW
Zielona Góra96;
2 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe położone w obrębie miasta Zielona Góra — Liliowy Las oraz
Park Braniborski. ZPK Liliowy Las obejmuje ochroną obszar leśny stanowiący miejsce bytowania
i rozrodu wielu gatunków zwierząt oraz siedlisko roślin i grzybów. Stanowi on również korytarz
ekologiczny łączący atrakcyjne przyrodniczo obszary tj.: Dolina Pustelnika i Staw Jędrzychowski;
52 użytki ekologiczne – 18 w gminie Czerwieńsk, 12 w gminie Sulechów, 2 w gminie Świdnica,
11 w gminie Zabór, 9 w mieście Zielona Góra97;
200 pomników przyrody – 17 w gminie Czerwieńsk, 66 w gminie Sulechów, 46 w gminie Świdnica,
10 w gminie Zabór, 61 w mieście Zielona Góra98.
Ponadto wskazuje się 2 projektowane obszary chronionego krajobrazu – Rynna Paklicy i Ołoboku
(gm. Czerwieńsk) i Nowosolska Dolina Odry (gm. Sulechów, gm. Zabór, m. Zielona Góra)99 oraz proponuje się
objęcie ochroną dolinę potoku Gęśnik w formie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego100.
95 Dane RDOŚ Gorzów Wlkp., rejestr obszarów chronionego krajobrazu, stan na 11.12. 2017 r. 96 Dane RDOŚ Gorzów Wlkp., rejestr rezerwatów przyrody, stan na 6.10.2017 r. 97 Dane RDOŚ Gorzów Wlkp., rejestr użytków ekologicznych, stan na 10.10. 2017 r. 98 Dane RDOŚ Gorzów Wlkp., rejestr pomników przyrody, stan na 10.10.2017 r. 99 wg danych Wydziału Zasobów Przyrodniczych Departamentu Rolnictwa, Zasobów Naturalnych, Rybactwa i Rozwoju Wsi, stan na 8.12.2017 r. 100 wg danych Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Zielona Góra, 2008 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
68
Schemat 19. Formy ochrony przyrody
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych RDOŚ i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego – stan na 8.12.2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
69
Tabela 10. Udział poszczególnych form ochrony przyrody
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (stan na 31.12. 2016 r.) oraz RDOŚ Gorzów Wielkopolski i Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Lubuskiego (stan na 8.12.2017 r.)
Gmina Rez.
przyrody [ha]
Parki kraj. [ha]
OChK [ha]
Użytki ekol. [ha]
Zesp. przyr.-kraj. [ha]
Obszar Natura 2000 Ogółem udział
obszarów objętych ochroną
[%] PLB PLH
m. Zielona Góra
88,69 - 5187,88 39,60 111,24 747,874 833,227 19
Czerwieńsk - 490,3 5676,40 183,91 - 5649,61 5573,05 34
Sulechów - - 2573,64 101,93 - 1179,7071 1133,30 13
Świdnica - - 5140,14 1,60 - - - 31
Zabór - - - 38,47 - 1154,9152 1154,92 12
Korytarze ekologiczne
Na zlecenie Ministra Środowiska w ramach programu PHARE PL0105.02 dla całego obszaru Polski
została wyznaczona sieć korytarzy ekologicznych. W ramach projektu wyznaczono spójną sieć, obejmującą
zarówno wszystkie ważne obszary przyrodnicze (obszary węzłowe), jak i korytarze ekologiczne, łączące je
w ekologiczną całość. Koncepcja opiera się na badaniach Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży.
Za obszary węzłowe uznawano tereny chronione tj.: parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary Natura
2000 oraz wybrane rezerwaty przyrody i obszary chronionego krajobrazu, a także ze względu na ważniejsze
funkcje ekologiczne – duże kompleksy leśne, doliny rzeczne oraz inne tereny dobrze zachowane pod względem
przyrodniczym. Korytarze wyznaczane były na podstawie analiz środowiskowych. Obejmują one tereny
o najwyższym udziale środowisk naturalnych i półnaturalnych, a więc obszary leśne, bagienne, łąkowe, unikając
obszarów gęsto zaludnionych, o dużej gęstości zabudowy i infrastruktury drogowej. W sieć korytarzy
ekologicznych włączono doliny rzeczne, o ile nie była w nich zlokalizowana zwarta zabudowa miejska. Przy
wyznaczaniu ich przebiegu brano pod uwagę również sposób użytkowania rolniczego ziemi, włączając w granicę
korytarzy obszary, na których zaprzestano działalności rolniczej oraz na których nastąpiła sukcesja naturalna.
Uwzględniano również badania, prowadzone w Instytucie Biologii Ssaków PAN, dotyczące kierunku przepływu
genów i izolacji genetycznej oraz analizowano historyczne szlaki migracji gatunków wskaźnikowych (tj. wilk).
Poszczególne gatunki zwierząt najczęściej przemieszczają się wielokrotnie wzdłuż tych samych tras.
W granicach MOF OW Zielona Góra wyznaczono obszary węzłowe i korytarze ekologiczne o znaczeniu
międzynarodowym i krajowym. Są to:
obszary węzłowe o znaczeniu międzynarodowym (główne):
Puszcza Lubuska (GKZ-1);
obszary węzłowe o znaczeniu krajowym:
Bory Zielonogórskie Wschodnie (KZ-2B);
korytarze ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym (główne):
Dolina środkowej Odry (GKZ-19);
korytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym:
Lasy Wielkopolskie – Bory Zielonogórskie (KPdC-21D),
Dolina Odry Środkowej (KPdC-19E)101.
101 IBS PAN Białowieża 2005, aktualizacja 2011
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
70
Obszary węzłowe obejmują przede wszystkim występujące w obrębie MOF OW Zielona Góra rozległe
kompleksy leśne. W części północno-zachodniej jest to fragment Puszczy Rzepińskiej (Lubuskiej), stanowiącej
największy powierzchniowo kompleks lasów województwa, rozciągający się od Warty na północy, Obry na
wschodzie i Odry na południu i zachodzie (obszar MOF OW Zielona Góra). Południowa część MOF OW Zielona
Góra położona jest w granicach obszaru węzłowego o znaczeniu krajowym — Bory Zielonogórskie Wschodnie.
Duże lubuskie rzeki stanowią bardzo ważne trasy tranzytowe dla minogów i ryb, są także korytarzami
ekologicznymi dla wielu innych grup organizmów. Główny korytarz ichtiologiczny o randze ponadregioanlnej
stanowi szlak Odra – Warta – Noteć – Drawa, jako kluczowy dla restytucji odrzańskiej populacji łososia, troci
wędrownej, certy, a także jesiotra ostronosego. Przez MOF OW Zielona Góra przepływa Odra, stanowiąca jeden
z głównych korytarzy ichtiologicznych województwa. Odra jest drożna, wolna od przegród na całym odcinku rzeki
w granicach województwa lubuskiego102.
Dla awifauny kluczowe tereny stanowią obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000, w tym w obrębie
MOF OW Zielona Góra jest to obszar Dolina Środkowej Odry PLB08004, obejmujący fragment doliny rzeki Odry.
W ostoi utrzymują się rozległe powierzchnie terenów otwartych, wykorzystywane jako użytki zielone lub grunty
orne występujące w mozaice z lasami łęgowymi i starorzeczami103.
W granicach MOF OW Zielona Góra wyróżnia się również cenne obszary występowania płazów, w tym
jedno z dwóch najważniejszych stanowisk traszki górskiej w województwie lubuskim. W granicach MOF OW
Zielona Góra cenne siedliska płazów stanowi dolina Odry wraz ze starorzeczami i lasami łęgowymi. Cenne
siedliska płazów stanowią również tereny położone w strefie wysoczyzny w rejonie zwartej zabudowy miasta
Zielona Góra. Największe zagrożenia dla płazów stanowi zanik lub zachwianie równowagi biologiczno-
chemicznej w zbiornikach śródpolnych, płytkich jeziorach, starorzeczach, mających kluczowe znaczenie dla
rozrodu płazów104.
102 Program udrożnienia wód płynących dla celów rybactwa w województwie lubuskim na lata 2005-2020, Zielona Góra, 2005 103 Standardowe Formularze Danych Obszarów Natura 2000, http://natura2000.gdos.gov.pl 104 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Przyroda ożywiona (rozdziały: Płazy, Gady), Zielona Góra, 2008
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
71
Schemat 20. Sieć korytarzy ekologicznych
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IBS PAN Białowieża i Ekofizjografii Województwa Lubuskiego
2.2 Rolnictwo i leśnictwo
Na terenie MOF OW Zielona Góra zatrudnienie w sektorze rolnictwa wynosi 5475 osób (6% zatrudnionych
w rolnictwie w odniesieniu do zatrudnionych w tym sektorze w województwie lubuskim)105. Największy udział
w zagospodarowaniu terenu mają lasy (około 54%), natomiast grunty rolne stanowią 28% powierzchni
105 Powszechny Spis Rolny, 2010
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
72
obszaru 106 . Największe powierzchnie gruntów pod zasiewy zlokalizowane są w północnej części obszaru,
w gminach Sulechów i Czerwieńsk. Klimat oraz dostępność wody gruntowej w regionie wpłynęły na
ukształtowanie się produkcji rolniczej, ukierunkowanej głównie na zboża oraz rzepak. Uprawia się także m.in.
ziemniaki, buraki cukrowe, warzywa gruntowe. Na terenie gmin dominuje kompleks żytni słaby oraz, w Dolinie
Odry, kompleks zbożowo-pastewny mocny. Rejon Zielonej Góry został zakwalifikowany do potencjalnego
obszaru towarowej uprawy winorośli107. Na terenie MOF OW Zielona Góra winnice zlokalizowane są w gminach:
Zabór, Sulechów, Świdnica oraz w mieście Zielona Góra (Lubuski Szlak Wina i Miodu). Ponadto na terenie MOF
OW Zielona Góra działa grupa producencka owoców i warzyw „HORTUS” w Ochli. Grupa zajmuje się głównie
produkcją truskawek z przeznaczeniem na rynek świeży. Inne uprawiane owoce to malina i poziomka.
Wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej określany przez Instytut Upraw, Nawożenia
i Gleboznawstwa w Puławach, przyjmuje w obszarze opracowania wartości od 53,9 w gminie Zabór do 63,8
w gminie Sulechów (średnio w województwie wskaźnik ten wynosi 61)108.
Według Powszechnego Spisu Rolnego 2010, na terenie MOF OW Zielona Góra istniało
2172 gospodarstw prowadzących działalność rolniczą, z czego najwięcej przypada na gminę Sulechów (664)
oraz miasto Zieloną Górę (543). Przeważają gospodarstwa o wielkości powyżej 1 ha (67,5% ogólnej liczby
gospodarstw), głównie w przedziale wartości 1-5 ha (56,4% ogólnej liczby gospodarstw powyżej 1 ha). Na terenie
MOF OW Zielona Góra prowadzą działalność INEX Zakłady Przetwórstwa Drobiu, ARTEK Sp. z o.o., UDKO
Przetwórnia drobiu Danuta Czubek. Ważnym odbiorcą mleka są ponadto zakłady mleczarskie RUVA
KARREVELD BV Sp. z o.o.
Produkcja zwierzęca na terenie MOF OW Zielona Góra ukierunkowana jest przede wszystkim na
produkcję żywca, które stanowi surowiec do dalszej produkcji. Ośrodkiem skupiającym najwięcej zakładów
przetwórstwa mięsnego oraz produkcji wyrobów z mięsa jest Zielona Góra, która stanowi rynek zbytu produktów
rolniczych z terenów gmin sąsiednich.
Na terenie MOF OW Zielona Góra przeważają hodowcy drobiu (569 hodowców drobiu). Gminą wiodącą w
chowie drobiu jest Sulechów, gdzie liczba hodowców wynosi 220 (ok. 40% ogólnej liczby hodowców
posiadających gospodarstwa ukierunkowane na chów drobiu na terenie MOF OW Zielona Góra). Pozostałe
gospodarstwa zajmujące się chowem zwierząt ukierunkowane są na chów trzody chlewnej (191 gospodarstw)
oraz bydła (117 gospodarstw)109.
Tabela 11. Liczba gospodarstw prowadzących działalność hodowlaną ukierunkowaną na produkcję zwierzęcą
Źródło: opracowanie własne na podstawie Powszechnego Spisu Rolnego, dane GUS, 2010
jednostka liczba gospodarstw
m. Zielona Góra
Czerwieńsk Sulechów Świdnica Zabór woj. lubuskie
bydło 42 11 39 15 10 3838
trzoda chlewna 33 23 87 26 22 4468
drób 199 78 230 70 72 9942
106 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Rozpoznanie charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów środowiska w zakresie budowy geologicznej, zasobów surowcowych, rzeźby terenu oraz wód podziemnych dla województwa lubuskiego. Aktualizacja, Zielona Góra, 2014 107 www.vinisfera.pl 108 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Rozpoznanie charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów środowiska w zakresie budowy geologicznej, zasobów surowcowych, rzeźby terenu oraz wód podziemnych dla województwa lubuskiego. Aktualizacja, Zielona Góra, 2014 109 Powszechny Spis Rolny, 2010
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
73
Rolnictwo może dostarczać substratów do produkcji odnawialnej energii. Jednakże obszar MOF OW
Zielona Góra nie posiada korzystnych warunków do produkcji biomasy, czy biogazu rolniczego. Najbardziej
predysponowane do produkcji biomasy energetycznej są użytki zielone zaliczane do kompleksów 2z i 3z. Na
terenie MOF OW Zielona Góra największy udział tych użytków obejmuje gminę Sulechów i stanowi jedynie
maksymalnie 25% powierzchni wszystkich użytków zielonych110. Do uprawy roślin energetycznych mogą być
również wykorzystywane gleby najmniej produktywnych kompleksów glebowych. Na terenie MOF OW Zielona
Góra największy udział gleb uprawnych słabych i bardzo słabych kompleksów przydatności rolniczej (6, 7, 9) jest
w gminach: Czerwieńsk, Świdnica oraz w mieście Zielona Góra (powyżej 75%). Potencjalna produkcja biomasy
w MOF OW Zielona Góra wynosi 12,5 t/ha111. Na terenie MOF OW Zielona Góra działa Grupa Producentów
Roślin Energetycznych Czarny Sp. z o.o., rośliny są uprawiane na cele energetyczne bądź do wykorzystania
technicznego. Swoje siedziby mają tutaj również producenci: pelletu w Świdnicy, granulatu w Zielonej Górze oraz
odpadów drzewnych i biomasy leśnej w Zielonej Górze112.
Biogaz rolniczy powstaje z odpadów z produkcji spożywczej, odpadów z produkcji zwierzęcej, odpadów
poubojowych, odpadów z produkcji roślinnej (odpady zbożowe, odpady z pasz), roślin energetycznych z upraw
celowych (zboża, w tym kukurydza, rośliny okopowe, rzepak, lucerna). Na terenie MOF OW Zielona Góra istnieje
możliwość lokalizacji biogazowni głównie z uwagi na obecność hodowców bydła, trzody chlewnej oraz drobiu.
Potencjałem dla lokalizacji biogazowni wykorzystujących odpady z produkcji zwierzęcej są gospodarstwa rolne
o dużej skali chowu zwierząt. Ważnymi uwarunkowaniami budowy biogazowni rolniczej są również: niewielka
odległość pomiędzy gospodarstwami dostarczającymi substraty do biogazowni, wymagania dla terenu
inwestycyjnego odnośnie warunków powierzchniowych, infrastrukturalnych i środowiskowych, dostęp do
infrastruktury zapewniającej odbiór wyprodukowanej energii, możliwość zagospodarowania odpadów
pofermentacyjnych. Na terenie MOF OW Zielona Góra pracują dwie duże biogazownie rolnicze w Kalsku
i Klępsku.
W MOF OW Zielona Góra lasy stanowią 52% powierzchni, z czego 94% to lasy Skarbu Państwa. Stanowi
to potencjał rozwoju w zakresie gospodarczego wykorzystania lasu i produkcji surowca. Wg danych GUS
w 2016 r. w województwie lubuskim pozyskano 478,1 m3 grubizny na 100 ha powierzchni lasów, co
w przeliczeniu na powierzchnię gruntów leśnych w MOF OW Zielona Góra daje około 239 661 m3 (przy ogólnej
wartości dla województwa 3 392 844 m3)113.
Rozmiar pozyskania drewna określany jest w planie urządzenia lasu, który sporządzany jest dla każdego
nadleśnictwa na okres 10 lat. MOF OW Zielona Góra położony jest w zasięgu Nadleśnictw: Babimost, Sulechów,
Zielona Góra, Krzystkowice, Przytok, Nowa Sól. Drewno pozyskane z lasów trafia głównie do przedsiębiorców
zajmujących się dalszym przerobem tego surowca tj.: tartaki, zakłady przemysłu celulozowo-papierniczego,
fabryki mebli oraz mniejsze zakłady stolarskie. Ponadto drewno opałowe kupowane jest przez nabywców
indywidualnych na potrzeby gospodarstw domowych, a także trafia do elektrowni114.
Poza głównym surowcem pozyskiwanym z lasu jakim jest drewno, wymienia się również surowce
niedrzewne tj. np.: korę, listowie i igliwie, owoce leśne, zioła lecznicze, grzyby jadalne. Dane dotyczące ilości
skupowanych owoców leśnych oraz grzybów dostępne są wyłącznie dla województwa – lokuje się ono na trzecim
110 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Rozpoznanie charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów środowiska w zakresie gleb dla województwa lubuskiego, 2014 111 ibid. 112 http://www.ebiomasa.pl/ 113 Obliczenia własne na podstawie danych BDL GUS – stan na 31.12. 2016 r. 114 Dane Nadleśnictw: Babimost, Sulechów, Zielona Góra, Krzystkowice, Przytok, Nowa Sól
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
74
miejscu pod względem ilości skupowanych grzybów (456 t w 2016 r.), oraz niemalże na ostatnim pod względem
skupowanych owoców leśnych (19 t w 2016 r.) 115.
Lasy MOF OW Zielona Góra charakteryzują się również bogactwem fauny. Gospodarka łowiecka
prowadzona jest w oparciu o roczne plany łowieckie i wieloletnie łowieckie plany hodowlane. Dane dotyczące
ilości skupowanej zwierzyny łowieckiej dostępne są również wyłącznie dla województwa – zgodnie z nimi
województwo zajmuje piątą pozycję pod względem skupowanej zwierzyny łownej — 1064 t w 2016 r116.
2.3 Główne źródła zagrożeń środowiska
2.3.1 Zagrożenia ludzi i mienia
Czynnikami stanowiącymi potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa mieszkańców i ich mienia jest
przede wszystkim wystąpienie powodzi, osuwisk oraz powstanie poważnej awarii.
Tereny osuwiskowe
Państwowy Instytut Geologiczny przygotowuje informacje o osuwiskach i obszarach potencjalnie
zagrożonych ruchami masowymi. Zgodnie z danymi PIG, na terenie MOF OW Zielona Góra osuwiska występują
na terenie gminy Świdnica i Zabór oraz na terenach wiejskich gmin Czerwieńsk i Sulechów, natomiast większe
powierzchnie obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych wskazano w gminach
Czerwieńsk i Zabór – występują one głównie na krawędziach dolin rzecznych, m.in. rzeki Jasieniec i Zimny
Potok117.
115 Dane BDL GUS – stan na 31.12.2016 r. 116 Ibid. 117 Przeglądowa mapa osuwisk i obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych w województwie lubuskim, Państwowy Instytut Geologiczny, System Osłony Przeciwosuwiskowej, 2006-2008
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
75
Schemat 21. Tereny predysponowane do występowania ruchów masowych i osuwiska
Źródło: opracowanie własne na podstawie Przeglądowej mapy osuwisk i obszarów predestynowanych do występowania ruchów masowych w województwie
lubuskim – Projekt SOPO, Państwowy Instytut Geologiczny, 2006–2008
Zagrożenie wystąpienia poważnej awarii
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska 118 przez poważną awarię rozumie się zdarzenie,
w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub
transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego
powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem
(art. 3 pkt 23). O zaliczeniu zakładu do kategorii o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii
decyduje minister ds. gospodarki w porozumieniu z ministrem ds. zdrowia, ministrem ds. wewnętrznych
i ministrem ds. ochrony środowiska. Na terenie MOF OW Zielona Góra zarejestrowany jest jeden zakład o dużym
ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej – znajdująca się w Cigacicach firma Rockwool Polska Sp. z o.o.,
zajmująca się produkcją skalnej wełny mineralnej.
118 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (Dz. U.2017 poz. 519 z późn. zm.)
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
76
Działalność kontrolną w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom i stanu zabezpieczeń
potencjalnych źródeł zagrożeń oraz inwentaryzację substancji niebezpiecznych prowadzą odpowiednio do zadań
organy Państwowej Straży Pożarnej i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ). Rejestr wszystkich
awarii prowadzi WIOŚ. Każdy zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia poważnej awarii ma obowiązek
przygotować i wprowadzić system zarządzania gwarantujący ochronę ludzi, mienia i środowiska.
Zagrożenie powodziowe
W dorzeczu Odry możliwe jest występowanie wszystkich typów powodzi z wyjątkiem sztormowych –
opadowych, roztopowych, a w zimie zatorowych, jednak najczęstszą przyczyną powodzi są wysokie opady.
Występują zwykle w lecie i mają charakter nawalny – wtedy powodzie mają mniejsze zasięgi, ale są trudne do
przewidzenia. Natomiast w przypadku opadów o charakterze rozlewnym, występujących po długotrwałych
opadach, powodzie obejmują duże obszary. Powodzie roztopowe występują wiosną przy nagłym wzroście
temperatury i są niebezpieczne, zwłaszcza na mniejszych, niekontrolowanych ciekach. Podstawowym miejscem
powstawania powodzi odrzańskich jest obszar górnej Odry. Powódź znacznych rozmiarów może również
wystąpić przy dużych wezbraniach w tym obszarze, lub przy umiarkowanym wezbraniu w obszarze górnej Odry,
zasilanym dopływami środkowej Odry (najważniejsze dopływy – Nysa Łużycka i Bóbr – położone są poniżej
Zielonej Góry). Zagrożenie powodziowe może także spowodować fala powodziowa powstała przy wezbraniu na
górnej Odrze i jej prawostronnych dopływach119.
Obszary szczególnego zagrożenia powodzią wyznaczono na podstawie map zagrożenia powodziowego
opracowanych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. W zasięgu obszarów szczególnego zagrożenia
powodzią o prawdopodobieństwie Q=1% (tzw. wody stuletnie) i Q=10% (tzw. wody dziesięcioletnie) w granicach
MOF OW Zielona Góra znajduje się Odra i ujście Obrzycy oraz ujściowy odcinek Ołoboku. Żaden z ośrodków
miejskich nie znajduje się w zasięgu wyznaczonych obszarów zalewowych, jedynie w Cigacicach, Tarnawie
i Milsku na mapie ryzyka powodziowego wskazano pojedyncze zabudowania, dla których występuje ryzyko
powodziowe i mogą nastąpić negatywne konsekwencje dla ludności – straty materialne. Na obszarach
szczególnego zagrożenia powodzią, tj. Q=1% i Q=10%, ustawa Prawo wodne 120 wprowadza ograniczenia
zagospodarowania m.in. w zakresie lokalizacji inwestycji, wznoszenia obiektów budowlanych, zmiany
ukształtowania terenu, lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych itp. Należy nadmienić, że obszar
szczególnego zagrożenia powodzią stanowi również obszar między linią brzegu a wałem
przeciwpowodziowym121.
Ponadto na mapach zagrożenia powodziowego wskazano obszary o niskim prawdopodobieństwie
wystąpienia powodzi (Q=0,2%, tzw. wody pięćsetletnie) oraz obszary narażone na zalanie w przypadku
zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego. Obszary o różnym prawdopodobieństwie wystąpienia
powodzi w niektórych rejonach znacznie różnią się od siebie. Dotyczy to przede wszystkim rejonu Odry poniżej
Czerwieńska, gdzie wody pięćsetletnie obejmują znaczne obszary na prawym brzegu. Na terenie MOF OW
Zielona Góra w przypadku przerwania wałów wody powodziowe Odry zalałyby lewy brzeg od ujścia Obrzycy do
granicy MOF OW Zielona Góra w gminie Czerwieńsk, natomiast prawy brzeg głównie w okolicach Pomorska
(gmina Sulechów) i Nietkowic (gmina Czerwieńsk). Na obszarach o niskim prawdopodobieństwie wystąpienia
powodzi i obszarach narażonych na zalanie w przypadku uszkodzenia wałów ustawa Prawo wodne 122 nie
wprowadza ograniczeń w użytkowaniu terenu.
119 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Zagrożenie powodziowe na obszarze województwa lubuskiego, Zielona Góra, 2014, Studium integracji przestrzennej polskiej części pogranicza Polski i Niemiec IPPON, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 2013 120 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz. U.2017 poz. 1566 z późn. zm.) 121 Mapy zagrożenia powodziowego – www.isok.gov.pl 122 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz. U.2017 poz. 1566 z późn. zm.)
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
77
Sporządzone mapy zagrożenia powodziowego znoszą obszary wyznaczone w studiach ochrony
przeciwpowodziowej.
Schemat 22. Zagrożenie powodziowe123
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych RZGW we Wrocławiu
123 w opracowaniu wykorzystano dostępne, zcyfryzowane dane otrzymane od RZGW oraz dane analogowe LZMiUW
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
78
Ochrona przeciwpowodziowa polega na zapobieganiu, zmniejszaniu szkodliwego przebiegu powodzi
i minimalizacji strat. Zapobieganie powodziom polega m.in. na zwiększaniu retencji i hamowaniu spływu
powierzchniowego, kluczowe są tu realizacja obiektów małej retencji i zalesienie terenu – w przypadku
województwa lubuskiego i okolic Zielonej Góry stopień zalesienia jest bardzo korzystny. Zmniejszenie
szkodliwego przebiegu powodzi na Odrze polega m.in. na lodołamaniu i umożliwieniu spływu kry. Minimalizacja
strat to budowa odpowiedniej infrastruktury 124 . System ochrony przeciwpowodziowej w gminach MOF OW
Zielona Góra tworzą przede wszystkim wały przeciwpowodziowe, które obejmują prawie cały odcinek rzeki Odry
w granicach obszaru. Nieobwałowany jest prawobrzeżny odcinek od ujścia Obrzycy do ujścia Ołoboku oraz
pojedyncze odcinki na lewym brzegu w gminie Zabór. Stan techniczny tych obiektów jest zróżnicowany. Oprócz
wałów istotną rolę pełnią poldery zalewowe samoczynne – w zachodniej części obszaru znajduje się część
polderu. Dodatkowo ochronę przeciwpowodziową wspomagają zbiorniki wodne i stacje pomp w Zielonej
Górze125.
Ponadto w granicach miasta Zielona Góra wyodrębniono obszary narażone na podtopienia w okresach
nadwyżek opadów lub gwałtownych spływów wód roztopowych. Należą do nich zarówno obszary silnie
zainwestowane z rozbudowaną siecią kanalizacji deszczowej z kolektorami zbiorczymi, jak i tereny zabudowane,
narażone na podtopienia podpiętrzonymi wodami opadowymi w korytach kolektorów naturalnych126. Obszary
potencjalnie zagrożone wylaniem wód opadowych i roztopowych zidentyfikowano w Zielonej Górze dla:
centralnego, zabudowanego fragmentu zlewni kanału Myszka-Gąśnik, górnego fragmentu cieku Brzeźniak
i dolnego odcinka w sołectwie Zatonie i Barcikowice, Zborskiego Potoku w sołectwie Nowy Kisielin, kanału Sucha
w sołectwie Drzonków i Racula, Czarnej Strugi w sołectwie Jarogniewice oraz Galiny w sołectwie Ochla.
2.3.2 Hałas
Klimat akustyczny w istotny sposób wpływa na zdrowie człowieka oraz warunki życia zwierząt. Hałas
stanowi jedno z istotnych zanieczyszczeń środowiska, które stale wzrasta w związku z ciągłym rozwojem
komunikacji, postępującym uprzemysłowieniem i urbanizacją. Klimat akustyczny na terenie MOF OW Zielona
Góra warunkują takie czynniki, jak natężenie ruchu samochodowego i szynowego, jakość sieci drogowej i stopień
urbanizacji.
Na przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu na terenie MOF OW Zielona Góra narażone są
przede wszystkim osoby mieszkające w pobliżu dróg, szczególnie tranzytowych (S3, DK27 i DK32), a także
mieszkańcy miasta Zielona Góra, z uwagi na ścisłą zabudowę w bezpośrednim sąsiedztwie terenów dróg
miejskich. Źródłem hałasu komunikacyjnego, wynikającego z ruchu drogowego, są: droga ekspresowa S3, drogi
krajowe DK27 i DK32, drogi wojewódzkie DW276, DW277, DW278, DW279, DW280, DW281, DW282 i DW283,
a także drogi powiatowe i gminne. Z uwagi na wzrastającą liczbę pojazdów na drogach i zwiększające się
natężenie ruchu, na terenie MOF OW Zielona Góra odnotowuje się przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu
związanego z ruchem kołowym. Przyczyną uciążliwości bywa także zła jakość nawierzchni dróg127.
Źródłem hałasu komunikacyjnego są również trasy kolejowe, jednak z uwagi na ich położenie na
obrzeżach terenów zamieszkanych jest to drugorzędne źródło hałasu. Przekroczenia występują jedynie na
terenach położonych bezpośrednio przy linii kolejowej CE-59 relacji Wrocław-Szczecin, biegnącej przez Zieloną
Górę i Czerwieńsk, stanowiącej Centralny Europejski Korytarz Transportowy. W przypadku miasta Zielona Góra
124 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Zagrożenie powodziowe na obszarze województwa lubuskiego, Zielona Góra, 2014 125 Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego – Zagrożenie powodziowe na obszarze województwa lubuskiego, Zielona Góra, 2014 126 Hydrologiczne uwarunkowania Zielonogórskiego Obszaru Funkcjonalnego – Miasto Zielona Góra, Poznań, 2015 127 Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego wykonanych na terenie województwa lubuskiego w 2013 roku, WIOŚ Zielona Góra, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
79
tory kolejowe przebiegają głównie przez tereny przemysłowe, liczba mieszkańców narażonych na
ponadnormatywne poziomy hałasu nie przekracza 200 osób128.
Hałas przemysłowy w granicach MOF OW Zielona Góra także nie stanowi poważnego zagrożenia.
Obszary przemysłowe są skoncentrowane, dzięki czemu wszelkie potencjalne uciążliwości związane z emisją
hałasu są ograniczone do tych terenów i nie wpływają w zauważalny sposób na tereny zabudowy mieszkaniowej
i inne tereny chronione. Pewną uciążliwość mogą stanowić mniejsze tereny przemysłowe i usługowe (np. centra
handlowe), jednak hałasem z tych źródeł zagrożone są niewielkie tereny zlokalizowane w ich bezpośrednim
sąsiedztwie129.
W roku 2014 dla miasta Zielona Góra została utworzona mapa akustyczna, obejmująca hałas pochodzący
z ruchu drogowego i kolejowego oraz hałas przemysłowy130 . Mapa akustyczna jednoznacznie wskazuje, że
głównym źródłem zagrożeń klimatu akustycznego na terenie miasta Zielona Góra jest hałas drogowy oraz
w niewielkim stopniu hałas kolejowy, zaś hałas przemysłowy nie odgrywa praktycznie żadnej roli w klimacie
akustycznym miasta. Hałas drogowy powoduje przy głównych trasach komunikacyjnych przekroczenia, które
zazwyczaj nie są większe niż 10 dB.
W 2012 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad wykonała mapy akustyczne dla dróg
krajowych o ruchu powyżej 3 mln pojazdów rocznie 131 . Na terenie MOF OW Zielona Góra w analizach
uwzględniono drogę ekspresową S3 oraz drogi krajowe DK3, DK27 i DK32, które przebiegają głównie przez
tereny niezabudowane. Na terenach zabudowanych przekroczenia hałasu dotyczą domostw usytuowanych
w bezpośrednim sąsiedztwie tych dróg. Na przekroczenia poziomu hałasu z drogi ekspresowej i dróg krajowych
na terenie MOF OW Zielona Góra, zgodnie ze wskaźnikiem uwzględniającym porę dnia, wieczoru i nocy,
narażonych jest 3808 mieszkańców, przy czym z bardzo złym stanem warunków akustycznych mają do czynienia
tylko 64 osoby. Na przekroczenia poziomów hałasu w porze nocnej narażonych jest 2411 mieszkańców, z czego
25 narażonych jest na bardzo złe warunki akustyczne132.
W roku 2016 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska, na podstawie pomiarów poziomów dźwięku pochodzącego ze źródeł komunikacyjnych, dokonał
także oceny stanu akustycznego środowiska na terenie gminy Czerwieńsk i w mieście Zielona Góra należących
do MOF OW Zielona Góra133. Hałas mierzono w czterech punktach położonych przy DW280, DW279 i DW283
(poziom długookresowy w miejscowości Płoty oraz Zielonej Górze, poziomy dobowe w miejscowościach
Czerwieńsk i Nietków). Na podstawie przeprowadzonych badań zarówno poziomów dobowych, jak
i długookresowych, w żadnym punkcie nie stwierdzono wystąpienia przekroczeń dopuszczalnych poziomów
hałasu w porze dziennej i nocnej.
2.3.3 Promieniowanie elektromagnetyczne
Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM), w tym promieniowanie niejonizujące, zaliczane jest do
podstawowych rodzajów zanieczyszczeń środowiska naturalnego. Do głównych źródeł promieniowania
128 Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Zielona Góra wraz z wykonaniem mapy akustycznej, EcoPlan na zlecenie Miasta Zielona Góra, 2014 129 Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Zielona Góra wraz z wykonaniem mapy akustycznej, EcoPlan na zlecenie Miasta Zielona Góra, 2014 130 Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Zielona Góra wraz z wykonaniem mapy akustycznej, EcoPlan na zlecenie Miasta Zielona Góra, 2014 131 Wykonanie map akustycznych dla dróg krajowych na terenie województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego (zadanie 4) – część opisowa, Scott Wilson, AkustiX i DHV Polska na zlecenie GDDKiA, 2012 132 Wykonanie map akustycznych dla dróg krajowych na terenie województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego (zadanie 4) – część opisowa, Scott Wilson, AkustiX i DHV Polska na zlecenie GDDKiA, 2012 133 Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego wykonanych na terenie województwa lubuskiego w 2013 roku, WIOŚ Zielona Góra, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
80
niejonizującego zaliczamy napowietrzne elektroenergetyczne linie wysokiego napięcia, stacje radiowe
i telewizyjne, nadajniki telefonii komórkowej.
Źródłem pól elektromagnetycznych na terenie MOF OW Zielona Góra są przeważnie urządzenia i linie
energetyczne oraz maszty telefonii komórkowej (ich liczba wzrasta wraz z rozwojem telefonii komórkowej
i naziemnej telewizji cyfrowej).
Istniejący układ sieci elektroenergetycznej na terenie MOF OW Zielona Góra zapewnia zasilanie
bezpośrednio z linii 110 kV oraz 220 kV poprzez główne punkty zasilania. Sieć elektroenergetyczna na terenie
MOF OW Zielona Góra została opisana w rozdziale dotyczącym infrastruktury technicznej.
Od 2005 roku WIOŚ w Zielonej Górze przeprowadza coroczne pomiary pola elektromagnetycznego na
terenie Zielonej Góry i okolic. W żadnym z punktów pomiarowych objętych badaniem poziomu pól
elektromagnetycznych w latach 2009-2015 nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnej, wynoszącej
7 V/m. Wartości zmierzone na terenach wiejskich kształtowały się na niskim poziomie, poniżej 0,4 V/m. Podobnie
było w większości punktów pomiarowych na terenie Zielonej Góry. Najwyższa wartość w 2015 roku w mieście
wyniosła 1,97 V/m, natomiast w ostatnim badaniu z 2016 roku wartość ta spadła do 1,39 V/m. W większości
punktów pomiarowych wartości poziomów pola elektromagnetycznego w stosunku do lat poprzednich utrzymują
się na podobnym poziomie134,135.
Ochrona dziedzictwa kulturowego i turystyka 3.
Dziedzictwo kulturowe MOF OW Zielona Góra stanowi istotny potencjał dla rozwoju tego obszaru, który
wyróżnia się na tle całego województwa. Cenne obiekty zabytkowe oraz atrakcyjność kulturowa stanowią walor
dla promocji atrakcyjności turystycznej i mają wpływ na gospodarkę tego obszaru. Analizując dziedzictwo
kulturowe MOF OW Zielona Góra uwzględniono przede wszystkim obiekty wpisane do rejestru zabytków, jako że
najlepiej wartościuje on substancję zabytkową wszystkich gmin. Uwzględniono również ewidencję zabytków oraz
politykę w zakresie dziedzictwa kulturowego, określoną w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin oraz w dokumentach strategicznych.
3.1 Zestawienie ilościowe zabytków
Różnorodny krajobraz kulturowy, wzbogacony walorami przyrodniczymi stanowi istotny potencjał MOF
OW Zielona Góra. Obszar ten odzwierciedla pod względem artystycznym tendencje panujące na Dolnym Śląsku,
odznaczając się zbliżonymi formami architektonicznymi, stylowymi i cechami kulturowymi. Zlokalizowany jest on
w południowej części województwa lubuskiego, która charakteryzuje się zdecydowanie większym udziałem
zabytków niż część północna (znajduje się w niej aż 80% wszystkich zabytków nieruchomych regionu).
134 Natężenie pól elektromagnetycznych, WIOŚ Zielona Góra, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 135 Monitoring pól elektromagnetycznych na terenie województwa lubuskiego, WIOŚ Zielona Góra, 2013, 2014; Wyniki pomiarów monitoringu pół elektromagnetycznych na terenie województwa lubuskiego w 2015 r., 2016, Pomiary poziomów pól elektromagnetycznych na terenie województwa lubuskiego w latach 2014-2016, 2017
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
81
Schemat 23. Liczba zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Narodowego Instytutu Dziedzictwa, 2017
W MOF OW Zielona Góra zlokalizowanych jest 577 obszarów i obiektów zabytkowych, objętych wpisem
do rejestru zabytków136. W grupie tej znajdują się:
założenia przestrzenne;
obiekty sakralne (kościoły i inne obiekty, takie jak np. kaplica);
obiekty budownictwa obronnego (mury obronne);
zamek;
obiekty rezydencjonalne – pałace i dwory;
budowle użyteczności publicznej (w tym m.in. szkoły, ratusze, poczty, sądy);
zabudowa folwarczna i budynki gospodarcze w zespołach zabytkowych (w tym oranżerie, stajnie,
chlewnie);
pojedyncze budynki gospodarcze (stodoły, spichlerze, gołębnik);
136 Dane Narodowego Instytutu Dziedzictwa, 2017
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
82
zabudowa przemysłowa (w tym magazyny, obiekty produkcyjne, gorzelnie);
młyny, wiatraki;
budynki mieszkalne (domy mieszkalne, kamienice, wille);
cmentarze;
budowle (wieże, wiadukty);
zieleń (ogrody, parki pałacowe, parki dworskie, parki – arboretum, aleje);
inne (bramy, ogrodzenia, ściany budynków, piwnice).
Tabela 12. Zestawienie zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Narodowego Instytutu Dziedzictwa, 2017, w wyliczeniach każdy obiekt występujący w rejestrze liczono
osobno (również te występujące w zespołach)
Rodzaj zabytku
m. Zielona Góra Czerwieńsk Sulechów Świdnica Zabór
MOF OW Zielona Góra
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
ob
iekt
ów
% w
MO
F O
W
założenia przestrzenne 1 0,3% - - 1 0,8% - - - - 2 0,3%
obiekty sakralne – kościoły 12 3,0% 5 29,4% 4 3,1% 7 41,2% 2 11,8% 30 5,2%
pozostałe obiekty sakralne 8 2,0% 1 5,9% 1 0,8% - - - - 10 1,7%
obiekty budownictwa
obronnego 1 0,3% - - 1 0,8% - - - - 2 0,3%
zamek - - - - 1 0,8% - - - - 1 0,2%
obiekty rezydencjonalne-
pałace, dwory 10 2,5% - - 11 8,6% 4 23,5% 2 11,8% 27 4,7%
budowle użyteczności
publicznej 19 4,8% - - 5 3,9% - - - - 24 4,2%
zabudowa folwarczna i budynki
gospodarcze w zespołach
zabytkowych
11 2,8% - - 14 10,9% 2 11,8% 10 58,8% 37 6,4%
budynki gospodarcze - - 5 29,4% 2 1,6% - - - - 7 1,2%
młyny, wiatraki 1 0,3% 1 5,9% - - - - - - 2 0,3%
przemysłowe 24 6,0% 1 5,9% - - - - - - 25 4,3%
domy i budynki mieszkalne 284 71,4% - - 76 59,4% 1 5,9% - - 361 62,6%
kamienice 1 0,3% - - 1 0,8% - - - - 2 0,3%
willa 9 2,3% - - 1 0,8% - - - - 10 1,7%
cmentarz 1 0,3% 1 5,9% 1 0,8% - - - - 3 0,5%
budowla (wieża, wiadukt) 3 0,8% - - 1 0,8% - - - - 4 0,7%
zieleń 6 1,5% 3 17,6% 6 4,7% 3 17,6% 2 11,8% 20 3,5%
inne (brama, ogrodzenie,
ściana budynku, piwnica) 7 1,8% - - 2 1,6% - - 1 5,9% 10 1,7%
SUMA 398 100% 17 100% 128 100% 17 100% 17 100% 577 100%
Najliczniejszą grupę stanowią budynki związane z mieszkalnictwem, w tym przede wszystkim domy
mieszkalne. W przedmiotowym obszarze stanowią one 63% wszystkich obiektów (361 budynków) wpisanych do
rejestru zabytków i koncentrują się w Zielonej Górze. Istotne znaczenie mają również obiekty sakralne oraz
folwarczne, występujące w stosunkowo dużej liczbie we wszystkich gminach obszaru. Szczególnie atrakcyjną
grupę zabytków stanowią okazałe pałace i dworki, wyróżniające się na tle całego regionu.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
83
Pod względem liczby zabytków wpisanych do rejestru, na tle wszystkich gmin obszaru funkcjonalnego
zdecydowanie wyróżnia się Zielona Góra, a następnie gmina Sulechów. Obiekty z tych gmin łącznie stanowią
ponad 90% wszystkich obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków (z czego obiekty Zielonej Góry
stanowią 69%). Gminy te, z liczbą odpowiednio ponad 398 oraz 128 zabytków w rejestrze, przewyższają
wielokrotnie pozostałe gminy przedmiotowego obszaru. Zasób rejestru zabytków w pozostałych gminach jest
identyczny i obejmuje po 17 obiektów w gminie Świdnica, Zabór i Czerwieńsk.
Zasób wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz zabytków wyznaczonych do ujęcia w tej ewidencji obejmuje
łącznie 4833 pozycji137. W grupie tej znajdują się:
układy przestrzenne – urbanistyczne i ruralistyczne;
obiekty sakralne (kościoły i inne – m.in. dzwonnice, kaplice, krzyże);
obiekty budownictwa obronnego (mury obronne) i zamek;
obiekty i zespoły rezydencjonalne (pałace, dwory, zespoły dworskie, zespoły pałacowe i pałacowo-
parkowe, zespoły pałacowo-parkowo-folwarczne);
zabudowa folwarczna i budynki gospodarcze w zespołach zabytkowych (w tym m.in. zabudowa
gospodarcza w zespołach folwarcznych);
budowle użyteczności publicznej (w tym m.in. szkoły, świetlice, remizy, poczty, przedszkola, kina,
baseny, budynki szpitalne);
pojedyncze budynki gospodarcze (w tym m.in. budynki gospodarcze, inwentarskie, cielętniki
stodolniano-inwentarskie, chlewy, chlewnie, stodoły, spichlerze, oficyny i inne);
budynki mieszkalne (domy mieszkalne, kamienice, wille);
budynki usługowe (m.in. hotele, zajazdy, restauracje);
zabudowa przemysłowa (w tym m.in. magazyny, gorzelnie, kuźnie, fabryki, browary, stelmacharnie,
przędzalnie);
budynki administracyjne;
obiekty wojskowe (w tym m.in. schrony, bunkry, koszary);
młyny, wiatraki;
cmentarze (w tym także mauzolea i grobowce);
zieleń (w tym m.in. aleje, szpalery, parki dworskie, pałacowe, krajobrazowe);
obiekty infrastruktury (mosty, wiadukty, stacje transformatorowe, hydrofornie, przepompownie,
studnie);
tablice pamiątkowe, pomniki, kamienie pamiątkowe;
inne (wieże, ogrodzenia, bramy).
137 Wykaz zabytków nieruchomych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków i wyznaczonych do ujęcia w tej ewidencji, źródło: opracowanie własne na podstawie danych wojewódzkiego konserwatora zabytków, 2017
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
84
Tabela 13. Wykaz zabytków nieruchomych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków i wyznaczonych do ujęcia w tej ewidencji
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych wojewódzkiego konserwatora zabytków, 2017
Rodzaj zabytku
m. Zielona Góra Czerwieńsk Sulechów Świdnica Zabór MOF OW Zielona Góra
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
zab
ytkó
w
% w
gm
inie
Lic
zba
ob
iekt
ów
% w
MO
F O
W
układy przestrzenne
4 0,16% 2 0,64% 6 0,44% 2 0,57% 3 1,27% 17 0,35%
obiekty mieszkalne
1682 65,24% 162 51,76% 931 68,81% 163 46,31% 144 60,76% 3082 63,77%
obiekty gospodarcze
431 16,72% 52 16,61% 164 12,12% 80 22,73% 41 17,30% 768 15,89%
obiekty mieszkalno- gospodarcze
92 3,57% 4 1,28% 16 1,18% 20 5,68% 1 0,42% 133 2,75%
obiekty sakralne 39 1,51% 10 3,19% 25 1,85% 15 4,26% 8 3,38% 97 2,01%
obiekty użyteczności publicznej
57 2,21% 11 3,51% 33 2,44% 2 0,57% 4 1,69% 107 2,21%
obiekty budownictwa obronnego – mury
2 0,08% 0 0,00% 1 0,07% 0 0,00% 0 0,00% 3 0,06%
zamek 0 0,00% 0 0,00% 1 0,07% 0 0,00% 0 0,00% 1 0,02%
zabudowa rezydencjonalna
27 1,05% 5 1,60% 21 1,55% 9 2,56% 8 3,38% 70 1,45%
zabudowa folwarczna
8 0,31% 9 2,88% 12 0,89% 7 1,99% 2 0,84% 38 0,79%
obiekty administracyjne
4 0,16% 0 0,00% 2 0,15% 1 0,28% 0 0,00% 7 0,14%
obiekty przemysłowe
101 3,92% 5 1,60% 28 2,07% 1 0,28% 1 0,42% 136 2,81%
zabudowa usługowa
37 1,44% 2 0,64% 7 0,52% 2 0,57% 1 0,42% 49 1,01%
obiekty militarne 1 0,04% 4 1,28% 23 1,70% 0 0,00% 2 0,84% 30 0,62%
młyn, wiatrak 8 0,31% 3 0,96% 1 0,07% 0 0,00% 1 0,42% 13 0,27%
zieleń 18 0,70% 15 4,79% 30 2,22% 12 3,41% 9 3,80% 84 1,74%
cmentarz, grobowiec, mauzoleum
31 1,20% 15 4,79% 26 1,92% 24 6,82% 0 0,00% 96 1,99%
tablica pamiątkowa, pomnik, kamień pamiątkowy
1 0,04% 1 0,32% 3 0,22% 0 0,00% 0 0,00% 5 0,10%
obiekty infrastruktury drogowej/kolejowej
8 0,31% 6 1,92% 11 0,81% 0 0,00% 2 0,84% 27 0,56%
obiekty infrastruktury
16 0,62% 5 1,60% 6 0,44% 12 3,41% 5 2,11% 44 0,91%
inne 11 0,43% 2 0,64% 6 0,44% 2 0,57% 5 2,11% 26 0,54%
SUMA 2578 100,00% 313 100,00% 1353 100,00% 352 100,00% 237 100,00% 4833 100,00%
Podobnie jak w przypadku rejestru zabytków również w zestawieniu wojewódzkiej ewidencji zabytków
i obiektów wskazanych do ujęcia w tej ewidencji dominują budynki związane z mieszkalnictwem. Stanowią one
ponad 63% wszystkich obiektów w tym zestawieniu (3082 budynki). Kolejną znaczącą grupą zabytków są obiekty
gospodarcze, obejmujące 768 budynków, co stanowi ok. 16% zasobu. W wykazie zabytków odznaczają się także
obiekty przemysłowe i mieszkalno-gospodarcze, a także obiekty użyteczności publicznej.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
85
Analogicznie do rejestru zabytków, Zielona Góra zdecydowanie dominuje również pod względem liczby
obiektów ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków i wskazanych do ujęcia w tej ewidencji (ponad 53% zasobu
obszaru). Kolejną gminą wyróżniającą się na tle MOF OW Zielona Góra jest Sulechów, z liczbą 1353 zabytków
ujętych w tym zestawieniu. Kolejne gminy z niższą liczbą obiektów zabytkowych to: Świdnica (352 obiekty),
Czerwieńsk (313 obiektów) i Zabór (237 zabytków objętych ewidencją).
Zasób gminnych ewidencji zabytków, prowadzonych przez samorządy, pokrywa się w zdecydowanej
większości z wykazem wojewódzkiej ewidencji zabytków i obiektów wskazanych do ujęcia w tej ewidencji.
Analizując stanowiska archeologiczne zlokalizowane w MOF OW Zielona Góra możemy zauważyć, że ich
rozkład w całym obszarze jest stosunkowo równomierny. Najliczniej zlokalizowane są one w Zielonej Górze
(265 stanowisk), następnie w Sulechowie (204 stanowiska), Świdnicy (166 stanowisk) i Zaborze
(163 stanowiska). Najmniej licznie występują one w gminie Czerwieńsk (106 stanowisk). Łącznie w MOF OW
Zielona Góra zlokalizowane są 904138 stanowiska archeologiczne.
Tabela 14. Wykaz stanowisk archeologicznych
Źródło: opracowanie własne na podstawie Wykazu zabytków archeologicznych Wojewódzkiego Konserwatora zabytków, 2017
Gmina liczba stanowisk archeologicznych
% w MOF OW Zielona Góra
m. Zielona Góra 265 29%
Czerwieńsk 106 12%
Sulechów 204 23%
Świdnica 166 18%
Zabór 163 18%
Suma 904 100%
3.2 Charakterystyka najcenniejszych obiektów zabytkowych
Spośród wszystkich obiektów zabytkowych MOF OW Zielona Góra, część charakteryzuje się szczególnie
cennymi wartościami kulturowymi i artystycznymi. Mają one istotne znaczenie dla tożsamości regionu oraz
rozwoju funkcji turystycznej.
Badając zasób obiektów zabytkowych o największych walorach kulturowych, w Planie Zagospodarowania
Przestrzennego MOF OW Zielona Góra uwzględniono przede wszystkim obiekty wskazywane w Programie
opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020, programach lokalnych i ponadlokalnych,
a także rejestrze zabytków oraz informacjach na stronie internetowej Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i
gmin obszaru funkcjonalnego. Analizując zasób najcenniejszych obiektów dziedzictwa kulturowego tego obszaru
należy zauważyć, że atrakcyjne obiekty zabytkowe o znaczącym potencjale lokalnym i ponadlokalnym
zlokalizowane są we wszystkich gminach MOF OW Zielona Góra.
Największa liczba obiektów zabytkowych zlokalizowana jest w Zielonej Górze. Wśród nich znajdują się
realizacje istotne nie tylko pod względem architektonicznym, ale także autorskim. Dla miasta tworzyli m.in. Oskar
Kaufmann oraz Hermann Muthesius – czołowi przedstawiciele światowego modernizmu. Pierwszy jest autorem
budynku Teatru Lubuskiego im. L. Kruczkowskiego, a drugi willi dla Waltera Hildebranda, syndyka
zielonogórskiego Zrzeszenia Przemysłu, Handlu i Rzemiosła. Oprócz nich działali miejscowi radcy budowlani, jak
Carl Lorenz, Richard Kintzel, Otto Melzer, Carl Mühle. W większości substancję zabytkową Zielonej Góry tworzą
138 Wykaz zabytków archeologicznych, 2017
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
86
obiekty mieszkalne: wille i kamienice. Prezentują one różne nurty architektoniczne, od późnego baroku do
modernizmu. Architektura willowa odznacza się dużą malowniczością. Znane są rezydencje braci Zuckerów,
którzy swoje siedziby zbudowali przy ul. H. Sienkiewicza. Jedna otoczona parkiem, druga ogrodem, stanowiły
dopełnienie otaczającej zabudowy.
Znaczną grupę zabytków, o których należy wspomnieć, stanowią obiekty poprzemysłowe, w tym obiekty
związane z przemysłem winiarskim. W krajobrazie Zielonej Góry dominują masywne wieże budynku po dawnej
fabryce włókienniczej „Polska Wełna”, których początki sięgają 2. poł. XIX wieku. Innym przykładem zabudowy
industrialnej są byłe Zakłady Aparatów Elektrycznych Lumel, które powstały na pocz. XX wieku, jako Śląska
Fabryka Sukna R. Wolffa oraz Zaodrzańskie Zakłady Przemysłu Metalowego „Zastal”, które znalazły swoją
siedzibę w obiektach Georga Beuchelta, przemysłowca zielonogórskiego z przełomu XIX i XX wieku, fundatora
kościoła pw. Najświętszego Zbawiciela. Do ciekawych, a zarazem unikatowych w skali kraju, należą domy
winiarskie, budowane w XIX i na pocz. XX wieku jako wolnostojące obiekty na terenach winnic otaczających
miasto.
Znaczną część cennych zabytków stanowią budynki użyteczności publicznej. Jednym z najstarszych jest
zielonogórski ratusz, którego początki sięgają XV wieku. Trawiony pożarami, w kolejnych latach ulegał
modyfikacjom, aż do okresu klasycyzmu, gdy nadano mu obecny wygląd przy częściowo zachowanej tkance
gotyckiej. Kolejny obiekt o starym rodowodzie mieści się przy ul. gen. Wł. Sikorskiego 6 – to dawny Dom Stanów
Ziemskich. Inne ciekawe obiekty to: budynek Izby Skarbowej przy ul. gen. Wł. Sikorskiego 2, gmach Sądu
Okręgowego przy pl. Słowiańskim 1 oraz pozostałe budynki związane z sądownictwem na tym samym placu,
Dom Stowarzyszeń Kupieckich, tzw. Resursa, o monumentalnej architekturze nawiązującej do pałaców włoskich
doby renesansu. Przy al. Niepodległości znajduje się Muzeum Ziemi Lubuskiej – dawna siedziba Starostwa
Powiatowego. Nie można też pominąć Gmachu Poczty na placu pocztowym, dawnej Zielonogórskiej Królewskiej
Stacji Pocztowo-Dyliżansowej – Zajazdu Pocztowego, wieży widokowej „Wieża Braniborska” na
os. Braniborskim, szkół zarówno katolickich, jak i ewangelickich, zabytkowych budynków szpitala. To tylko
nieliczne przykłady obiektów użyteczności publicznej.
Obiektem z okresu średniowiecza w Zielonej Górze jest Wieża Łazienna (Głodowa), będąca pierwotnie
częścią zabudowań warownych miasta. Z biegiem lat następował rozwój przestrzenny, który spowodował
likwidację murów obronnych. Zachowały się one na niewielkich fragmentach, np. przy ul. Mikołaja Kopernika
i ul. Jedności. To właśnie w bezpośredniej bliskości murów miejskich powstał gotycki kościół pw. św. Jadwigi,
pełniący funkcję konkatedry. Z pozostałych obiektów sakralnych należy wymienić XVIII wieczny kościół Matki
Boskiej Częstochowskiej – początkowo wyznania ewangelickiego, zbudowany w konstrukcji szachulcowej
z domurowaną w XIX wieku wieżą. Młodszymi, lecz równie zabytkowymi świątyniami, są kościół
pw. Najświętszego Zbawiciela oraz Ewangelicki Kościół Jezusowy. W południowej części miasta Zielona Góra,
poza ścisłym centrum, znajduje się zabytkowa kaplica pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny zwana „kaplicą
na Winnicy”, zbudowana w 1314 r. i przebudowana w XV w.
Zgodnie z Programem opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020 zachował się
zabytkowy układ przestrzenny Zielonej Góry – tak w układzie założenia średniowiecznego, jak też narosłych
wokół niego nowych członów (pl. Pocztowy, pl. Słowiański) i przedmieść, z czasów od XVI do początku XX wieku.
Zespół ten stanowi największy w skali województwa obszar, wypełniony stylową zabudową mieszkalną, który
został objęty ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru zabytków. Wskazany jest on również jako
założenie, które może pretendować do wpisu na listę pomników historii lub stwarza podstawy do utworzenia
parku kulturowego 139 . Również część założeń ruralistycznych w granicach Zielonej Góry odznacza się
139 Program Opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
87
znaczącymi walorami kulturowymi. Należą do nich przede wszystkim obszary sołectw: Krępa, Ochla, Zatonie
i Stary Kisielin.
Część obiektów zabytkowych w mieście zlokalizowana jest na terenie, który znajduje się w obszarze
rewitalizacji określonym Uchwałą Nr XXVIII.303.2016 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 2 lutego 2016 r.
w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Miasta Zielona Góra.
W Zielonej Górze w sołectwie Ochla zlokalizowany jest barokowy dwór i klasycystyczny pałac oraz
Skansen – Muzeum Etnograficzne, w którym prezentowane są unikatowe obiekty architektury wiejskiej, natomiast
w sołectwie Zatonie usytuowane są ruiny pałacu księżnej Doroty de Talleyrand-Périgord. Otacza go rozległy park
krajobrazowy z bogatym, różnorodnym drzewostanem, którego autorem był Peter Joseph Lenné – pruski
ogrodnik i architekt krajobrazu. W XIX wieku pałac stanowił ważny ośrodek życia towarzyskiego. W Zielonej
Górze w sołectwie Stary Kisielin znajduje się zespół pałacowy z XIX wieku, zbudowany w latach 1837-1838 dla
Carla Ludwiga von Stoscha, złożony z dworu, parku, folwarku oraz stajni. W sołectwie Krępa natomiast warta
uwagi jest zabytkowa fabryka papieru.
Gmina Sulechów, podobnie jak Zielona Góra, również odznacza się dużą liczbą zabytkowych budynków
mieszkalnych. Na szczególną uwagę zasługują liczne i okazałe obiekty rezydencjonalne oraz zabudowa
folwarczna. Szczególnie cennymi obiektami są m.in. kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej oraz XVIII-
wieczny zespół pałacowo-folwarczno-parkowy w Kalsku, neorenesansowy pałac i folwark w Bukowie, barokowy
pałac w Pomorsku, przebudowany w XIX wieku w duchu klasycyzmu, opuszczony dwór w Okuninie, dwór i pałac
w Kruszynie oraz ruiny pałacu w Łęgowie. Ponadto, obiektem o znaczeniu ponadregionalnym w gminie Sulechów
wpisanym na listę pomników historii 140 , jest drewniany kościół w Klępsku, stanowiący perłę XIV-wiecznej
architektury sakralnej141. Wnętrze kościoła ozdabiają bogate polichromie ze scenami biblijnymi.
Na uwagę zasługuje najstarsza i najokazalsza świątynia w mieście Sulechów – kościół pw. Podwyższenia
Krzyża Świętego. Powstał on w XIII wieku, zaś przebudowany został w wieku XV, XVII i XVIII. Obecnie jest to
ceglano-kamienna budowla o układzie halowym, trójnawowym z barokowym wystrojem i wyposażeniem wnętrza.
Kolejnymi obiektami sakralnymi są: dawny zbór kalwiński z XVII wieku, kościół parafialny pw. św. Stanisława
Kostki oraz filialny pw. Najświętszego Imienia Maryi.
Cennymi zabytkami są także obiekty użyteczności publicznej, jak choćby zabytkowy ratusz oraz budowle
związane z obronnością miasta: średniowieczne mury z Bramą Krośnieńską, zamek w Sulechowie, którego
historia sięga XIV wieku. Ponadto zachowany został cały średniowieczny układ urbanistyczny Sulechowa,
podobnie jak układy ruralistyczne wsi Brody, Cigacice, Mozów czy Pomorsko. Licznie występują też elementy
nadodrzańskiej linii fortyfikacji, zwanej „Pozycją Środkowej Odry”, zwłaszcza w rejonie Cigacic. Do niematerialnej
sfery przeszłości w gminie Sulechów należy rejon miejscowości Kije, gdzie odbyła się wielka bitwa z okresu
wojny 7-letniej. Obszar centrum Sulechowa objęty został Programem Rewitalizacji Gminy Sulechów na lata 2016-
2023.
W gminie Zabór znajduje się renesansowy pałac w Przytoku oraz zespół pałacowo-parkowy w Zaborze.
Obie rezydencje zwracają uwagę swoimi rozmiarami. Pałac w Przytoku charakteryzuje się eklektycznym
i neorenesansowym wystrojem elewacji. Kompozycję założenia dopełnia park krajobrazowy utworzony
w 1792 roku. Z kolei z pałacem w Zaborze związane są znane postaci historyczne. Zbudowany został
w 1670 roku przez Henryka von Dünnewalda. Po nim, w 1745 roku, dobra odziedziczył Fryderyk Cosel – syn
Augusta Mocnego i hrabiny Cosel. Obecnie jest to monumentalna bryła zamknięta wokół prostokątnego
140 www.nid.pl, 2017 141 Strategia ZIT MOF OW, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
88
dziedzińca z dwiema wieżami przy skrzydłach bocznych. Historyczne układy wsi zachowały się m.in. w Dąbrowie,
Przytoku i Zaborze.
Najatrakcyjniejszy zasób zabytków gminy Świdnica stanowi zabudowa rezydencjonalna – zwłaszcza
renesansowy dwór Kietliczów w Świdnicy (obecnie siedziba Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza),
zespół pałacowy w Drzonowie (obecnie Lubuskie Muzeum Wojskowe), dwór w Letnicy oraz zabudowa sakralna –
kościół w Lipnie o konstrukcji szachulcowej, kościół parafialny pw. św. Marcina, kościół pw. Matki Bożej Królowej
Polski w Świdnicy czy kościół pw. Św. Jadwigi w Koźli. Ciekawym elementem zabytkowym jest również wieża
Bismarcka w Wilkanowie oraz układy ruralistyczne wsi Grabowiec i Świdnica.
Zabytkową zabudowę w gminie Czerwieńsk stanowią przede wszystkim obiekty sakralne – kościoły
w Będowie, Leśniowie Wielkim, Sycowicach, Czerwieńsku, Nietkowie. Na uwagę zasługuje oranżeria i park
pałacowy w Laskach oraz ratusz w Czerwieńsku. Przez obszar gminy przebiega również południowy fragment
Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego. Do najciekawszych obiektów militarnych tego obszaru należy zaliczyć
obiekt bojowy Pancerwerk o numerze 598 położony w okolicach miejscowości Nietkowice. Ponadto na uwagę
zasługuje również park i arboretum w Nietkowie, wiatrak typu koźlak w Leśniowie Wielkim oraz zachowany układ
przestrzenny Nietkowa i Czerwieńska.
Tradycje winiarskie MOF OW Zielona Góra
W MOF OW Zielona Góra szczególnie charakterystycznym i cennym elementem dziedzictwa kulturowego
są tradycje winiarskie. Sięgają one XII wieku, a obiekty związane z winiarstwem zlokalizowane są we wszystkich
gminach obszaru. W krajobrazie Zielonej Góry szczególnie odznacza się porośnięte krzewami winorośli Wzgórze
Winne, na którym usytuowany jest zabytkowy Domek Winiarza i Palmiarnia, jedna z głównych atrakcji
turystycznych miasta. Tradycje winiarskie corocznie kultywowane są szczególnie podczas imprezy kulturalnej –
Winobranie w Zielonej Górze. Impreza ta, podobnie jak i Lubuski Szlak Wina i Miodu, stanowi produkt turystyczny
o najwyższym potencjale turystycznym regionalnym i ponadregionalnym, a także międzynarodowym całego
regionu142. Zgodnie z Programem Rozwoju Lubuskiej Turystyki w Lubuskim Szlaku Wina i Miodu znajdują się
obiekty takie jak 143:
w gminie Zabór – Winnica Andrzeja Prusińskiego, Winnica „Bachusowe Pole”, Winnica „Ingrid”,
Winnica „Miłosz”, Winnica „Na Leśnej Polanie”, Winnica Rodzinna Żelazny, Winnica Trojan, Lubuskie
Centrum Winiarstwa, tworzona jest także największa winnica w Polsce – Winnica Zabór, jako wspólne
przedsięwzięcie samorządu województwa i gminy Zabór,
w gminie Sulechów – Winnica „Cantina”, Winnica „Mozów”, Winnica „Stara Winna Góra”, Lubuski
Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Piwnica Zamkowa w Sulechowie,
w gminie Świdnica – Winnica „Cosel”, Winnica „Krucza”, Winnica „Św. Jadwigi”,
w gminie Zielona Góra – Winnica „Jędrzychów”, Winnica „Julia”, Winnica Park Winny – Palmiarnia,
Winnica Romana, Winnica „U Michała”, Winnica „Winiarka.pl”, Pasieka Rodzinna I. Żegleń M.S.A.,
Muzeum Etnograficzne w Ochli, Muzeum Wina w Zielonej Górze, Hotel Ruben, Sklep Winiarz.pl
Akcesoria Winiarskie, Piwnica Winiarska w Zielonej Górze.
Od 2010 r. działa projekt „Winnice w Zaborze”, który powstał w celu połączenia winnic z rejonu gminy
Zabór we wspólnym działaniu promocyjnym i rozwojowym. W gminie Czerwieńsk prowadzony jest projekt
„WINNER” („Winnice – Edukacja – Reaktywacja”). Do tradycji winiarskich nawiązują również liczne pomniki
i posągi rozmieszczone głównie w Zielonej Górze.
142 Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku. Cz. I audytowo-analityczna 143 http://www.winiarze.zgora.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=397&Itemid=58, 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
89
Schemat 24. Obiekty Lubuskiego Szlaku Wina i Miodu
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze strony internetowej http://www.winiarze.zgora.pl/
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
90
3.3 Szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym
Wiele obiektów dziedzictwa kulturowego MOF OW Zielona Góra włączonych jest w sieć szlaków
turystycznych o szczególnych walorach kulturowych. Do szlaków takich, zgodnie z Systemem Ewidencji Szlaków
Turystycznych w obszarze MOF OW Zielona Góra należą144:
szlak gotyckich kościołów farnych – obejmujący kościół farny w Zielonej Górze oraz kościół
w Sulechowie;
szlak zabytkowych ratuszy – obejmujący ratusz w Zielonej Górze i Sulechowie;
szlak średniowiecznych fortyfikacji miejskich – obejmujący wieżę bramy Nowej w Zielonej Górze oraz
fragmenty murów obronnych w Sulechowie;
szlak zamków i dworów obronnych – obejmujący pozostałości zamku z XV w. w Sulechowie;
szlak architektury związanej z rodami Bironów i Talleyrandów – obejmujący pałac w Zatoniu
(m. Zielona Góra);
szlak zabytków kościołów drewnianych – obejmujący kościół w Klępsku w gminie Sulechów;
szlak zabytków konstrukcji szkieletowej – obejmujący kościół MB Częstochowskiej w Zielonej Górze;
szlak zabytkowych organów – obejmujący miasto Zielona Góra;
szlak architektury barokowej – obejmujący pałac w Zaborze;
szlak umocnień zwanych Pozycją Środkowej Odry – obejmujący obiekty w rejonie Cigacic w gminie
Sulechów;
szlak najcenniejszych zespołów urbanistycznych o średniowiecznym rozplanowaniu i zachowanym
układzie przestrzennym – do którego należy układ urbanistyczny miasta Zielona Góra i Sulechów;
szlak winiarski – obejmujący Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (dział winiarski), prowadząc
po trasie zielonogórskich domów winiarskich z XIX wieku, przy ul. Zakręt 2, Pięknej 20, Wrocławskiej
12a (Palmiarnia), Krasickiego 25 i dawnego sanatorium przy ul. Botanicznej 38, szlak kończy się
w Muzeum Etnograficznym w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli;
historyczny szlak bitewny – obejmujący miejscowości w gminie Sulechów: Brzezie – Kalsk – Kije
(Łochowo) – Głogusz – Kije – Mozów – Nowy Świat – Cigacice – Laskowo – Pomorsko.
144 System Ewidencji Szlaków Turystycznych Innowacyjne Lubuskie
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
91
Schemat 25. Szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym
Źródło: opracowanie własne na podstawie Systemu Ewidencji Szlaków Turystycznych oraz Programu opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata
2017-2020
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
92
3.4 Zagrożenia dziedzictwa kulturowego MOF OW Zielona Góra
Szczególnie dotkliwym problemem w MOF Zielona Góra jest zły stan obiektów zabytkowych, zwłaszcza
zabudowy rezydencjonalnej i folwarcznej. W analizowanym obszarze istnieje istotny problem niewystarczających
działań ochronnych i rewaloryzacyjnych obiektów zabytkowych, w tym również tych wpisanych do rejestru
zabytków. Pomimo bardzo atrakcyjnej formy, utrzymujący się zły stan techniczny obniża wartości kulturowe
i potencjał turystyczny części z tych obiektów (m.in. obiekty w Łęgowie, Okuninie, Zielonej Górze sołectwo
Zatonie). Związane jest to częściowo także z brakiem nowych funkcji dla obiektów zabytkowych, co powoduje ich
nieużytkowanie, a w konsekwencji niszczenie. Część obiektów zabytkowych nie jest też udostępniana do
zwiedzania, a w związku z tym nie jest wykorzystany w pełni ich potencjał turystyczny.
Zgodnie z Programem Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku cz. I audytowo-analityczna, interesującą
ofertą jest sieć szlaków kulturowych, jednak obecnie nie są one jeszcze opracowane w formie docelowej –
w większości brakuje im oznakowania w przestrzeni oraz należytej promocji. Potrzebne są zintegrowane
działania wszystkich jednostek MOF OW Zielona Góra, umożliwiające należyte wykorzystanie i zarządzanie
elementami dziedzictwa kulturowego tego obszaru.
Ponadto dla części gmin MOF OW Zielona Góra brak jest lokalnych programów opieki nad zabytkami
(Świdnica, Zabór, Zielona Góra) oraz objęcia cennych obiektów ochroną poprzez ustalenia planów miejscowych.
Potrzebna jest też stała identyfikacja zasobu zabytkowego i objęcie go odpowiednimi działaniami ochronnymi.
Zgodnie z Programem ochrony zabytków województwa lubuskiego na lata 2017-2020 układy wiejskie
wymagają działań profilaktycznych i ochronnych dla zachowania ich wartości historyczno-kulturowych. Stan
zasobu tej kategorii zabytków nie został w pełni rozpoznany ani sklasyfikowany. W MOF OW Zielona Góra żaden
z układów ruralistycznych nie został wpisany do rejestru zabytków.
Dużym zagrożeniem dla dziedzictwa archeologicznego są inwestycje budowlane i przemysłowe,
nielegalna eksploatacja surowców skalnych oraz działalność rolnicza – przede wszystkim intensywna orka.
Ponadto zagrożenie stanowią nielegalne działania poszukiwaczy skarbów.
Sfera społeczno-gospodarcza 4.
4.1 Struktura działalności gospodarczej i rynek pracy
Struktura działalności gospodarczej miasta czy regionu świadczy o jego stopniu rozwoju. Wysokie
zatrudnienie w sektorze usług, dominujące nad przemysłem oraz rolnictwem, a także stale rosnący udział osób
pracujących w usługach świadczy o tym, że jest to region rozwijający się.
Wg stanu na 2016 rok w MOF OW Zielona Góra funkcjonowały 25842 podmioty gospodarcze wpisane do
rejestru REGON. Z rejestru wynika, że w regionie tym dominuje zatrudnienie w usługach, gdyż najwięcej
podmiotów jest zarejestrowanych w sekcji handel hurtowy i detaliczny. Podmioty te stanowią niemal 24%
wszystkich podmiotów na terenie MOF OW Zielona Góra. Kolejne sekcje, skupiające najwięcej podmiotów
gospodarczych to budownictwo – 11% oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna – 10%. Podmioty
gospodarcze działające w przemyśle stanowią 7% wszystkich podmiotów, a w rolnictwie niecałe 1,6%.
Jednocześnie sekcje, które skupiają największą liczbę podmiotów, w 2016 roku odnotowały największy wzrost ich
liczby. Są to sekcje handel hurtowy i detaliczny, budownictwo oraz działalność profesjonalna, naukowa
i techniczna. Z liczby podmiotów gospodarczych w poszczególnych sekcjach wynika, że od 2011 roku wzrasta
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
93
zatrudnienie w usługach oraz widoczny jest niewielki wzrost zatrudnienia w przemyśle. Natomiast spada liczba
podmiotów działających w rolnictwie145.
Ponad 95% wszystkich podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON prowadzi działalność w sektorze
prywatnym. Od 2011 roku odnotowano znaczny wzrost liczby podmiotów w tym sektorze. Liczba podmiotów
sektora publicznego także wzrosła, lecz jest to niewielki wzrost w porównaniu z sektorem publicznym. Przewaga
liczby podmiotów sektora prywatnego nad publicznym świadczy o rozwoju obszaru146.
Na terenie MOF OW Zielona Góra przeważają podmioty gospodarcze zatrudniające do 9 pracowników.
Grupa ta stanowi niemal 96% wszystkich podmiotów działających na terenie miejskiego ośrodka funkcjonalnego.
Im większa liczba pracowników tym mniejsza jest liczba podmiotów ich zatrudniających. Najwięcej podmiotów
gospodarczych, jak i podmiotów o większej niż 9 liczbie pracowników znajduje się znajduje się w Zielonej Górze.
Poza Zieloną Górą firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników znajdują się w Sulechowie i Czerwieńsku147.
145 Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2011 – 31.12.2016 r. 146 Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2011 – 31.12.2016 r. 147 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
94
Schemat 26. Podmioty gospodarcze
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r.
Liczba podmiotów gospodarczych na 1 tys. mieszkańców na obszarze miejskiego obszaru funkcjonalnego
w 2016 r. była równa 112. Wartość ta jest niewiele wyższa od średniej dla województwa lubuskiego (110)148.
Najwięcej podmiotów gospodarczych funkcjonuje w Zielonej Górze, a najmniej w gminie Czerwieńsk.
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym dla MOF OW Zielona
Góra wynosi 4,5% i jest niższy od wartości średniej dla województwa lubuskiego (5,1%) oraz kraju (5,6%).
Najmniej osób bezrobotnych zarejestrowanych jest w obszarze Zielonej Góry i stanowi 3,5%. Najmniej korzystnie
wypada gmina Czerwieńsk z udziałem bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym
o wysokości 5,1%. Od 2011 roku udział bezrobotnych dla całego obszaru MOF OW Zielona Góra uległ obniżeniu.
148 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
95
Na przestrzeni lat widoczna jest tendencja wzrostu bezrobocia do 2012 roku, a następnie jego spadek. Wyjątkiem
jest gmina Zabór, która dopiero od 2015 roku odnotowuje spadek liczby bezrobotnych149. Problem bezrobocia
dotyczy głównie kobiet, osób młodych, starszych, długotrwale bezrobotnych i osób bez kwalifikacji zawodowych.
Liczba bezrobotnych kobiet przeważa nad liczbą bezrobotnych mężczyzn, a osoby do 25 roku życia stanowią
około 15% wszystkich bezrobotnych na terenie MOF OW Zielona Góra150.
Schemat 27. Bezrobocie w gminach
Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS, stan na 31.12.2016 r.
Znaczącą barierą w rozwoju MOF OW Zielona Góra jest niski udział nakładów na działalność badawczo-
rozwojową (B+R). Województwo lubuskie jest jednym z regionów, który przeznacza na B+R najmniej środków
149 Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2011 – 31.12.2016 r. 150 Strategia ZIT MOF ZG, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
96
w przeliczeniu na mieszkańca. Pozytywnym zjawiskiem jest natomiast stosunkowo duża dynamika wzrostu
nakładów przeznaczanych na działalność badawczo-rozwojową.
MOF OW Zielona Góra charakteryzuje się dominującym zatrudnieniem w usługach, znacznym
zatrudnieniem w przemyśle oraz zanikającym zatrudnieniem w sektorze rolniczym. Bezrobocie spada i jest niższe
od średniej dla województwa lubuskiego i dla kraju.
4.2 Usługi regionalne i ponadlokalne
4.2.1 Edukacja
Do podstawowych usług o charakterze społecznych zalicza się m.in. edukację i wychowanie
przedszkolne. Edukacja na terenie miejskiego ośrodka funkcjonalnego realizowana jest od poziomu
przedszkolnego do uczelni wyższych. Najlepszy dostęp do szkolnictwa na wszystkich poziomach oraz bogatszą
ofertę edukacyjną posiadają mieszkańcy Zielonej Góry.
Na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowane jest 55 przedszkoli, z czego 43 znajduje się na terenie
Zielonej Góry. Od roku 2006 liczba placówek przedszkolnych zwiększyła się o 22 przedszkola, podczas gdy
w gminie Świdnica taka placówka powstała dopiero w 2016 r. Wskaźnik dzieci objętych wychowaniem
przedszkolnym (dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego na 1 tys. dzieci w wieku 3-5 lat) w 2016 roku
był równy 81,5% oraz był wyższy niż średnia dla województwa (78,7%) i niewiele niższy od średniej krajowej
(81,1%). Najwięcej dzieci uczęszcza do przedszkoli na obszarze miasta Zielona Góra (93,2%), a najmniej na
terenie gminy Zabór (62,0%)151.
Nauczanie na poziomie podstawowym prowadzone jest w 47 placówkach, w których łącznie uczy się
11128 uczniów. Najwięcej uczniów uczęszczało do szkół zlokalizowanych na terenie Zielonej Góry, gdzie
znajduje się 27 szkół podstawowych, kształtując 76% wszystkich uczniów. W pozostałych gminach liczba
placówek jest następująca: Czerwieńsk – 5, Sulechów – 8, Świdnica – 3, Zabór – 4152.
151 Dane GUS, stan na 31.12. 2016 r. 152 Dane GUS, stan na 31.12. 2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
97
Schemat 28. Edukacja na poziomie podstawowym
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r.
W 2016 roku nauczanie gimnazjalne prowadzone było w 29 placówkach, spośród których 20 znajdowało
się w Zielonej Górze. Pozostałe placówki znajdowały się w: gminie Czerwieńsk – 1 gimnazjum, gminie Sulechów
– 4, gminie Świdnica – 1, gminie Zabór – 3. Łącznie do gimnazjów uczęszczało w 2016 roku 4844 uczniów,
z czego ponad 77% do gimnazjów w Zielonej Górze. Od 2006 roku liczba gimnazjalistów zmalała o ponad 27%
i jest to tendencja charakterystyczna dla całego województwa lubuskiego.
W związku z ustawą z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe i przeprowadzonej na jej podstawie
reformie systemu oświaty gminy podjęły uchwały w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów
do nowego ustroju szkolnego. Gimnazja zlokalizowanie na terenie MOF OW Zielona Góra włączono do
istniejących szkół podstawowych bądź przekształcono na nowe ośmioletnie szkoły podstawowe.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
98
Współczynnik skolaryzacji brutto (relacja liczby uczących się do liczby ludności w wieku szkolnym na
danym poziomie) w 2016 roku wyniósł dla szkolnictwa podstawowego 85,91%, w tym 102,13% dla Zielonej Góry
i 97,61% dla gminy miejsko-wiejskiej Sulechów. Współczynnik dla obszaru MOF OW Zielona Góra jest niższy niż
średnia dla województwa i dla kraju – odpowiednio 94,41% i 96,62% 153 . Wyższa wartość współczynnika
skolaryzacji dla Zielonej Góry oraz Sulechowa wynika z uczęszczania do szkół w miastach uczniów
pochodzących z obszarów wiejskich.
Na terenie MOF OW Zielona Góra funkcjonowały w 2016 roku 42 placówki oświatowe na poziomie
ponadgimnazjalnym154, z czego 33 w Zielonej Górze. Na liczbę tę składa się 16 szkół ogólnokształcących,
10 techników i 7 zasadniczych szkół zawodowych w Zielonej Górze, 2 szkoły ogólnokształcące, 1 technikum
i 3 zasadnicze szkoły zawodowe w Sulechowie, 2 szkoły ogólnokształcące w Czerwieńsku i 1 szkoła
ogólnokształcąca w Zaborze. W zakresie nauczania na zasadniczym poziomie zawodowym, zauważyć można
tendencję malejącą wśród młodzieży i rosnącą wśród osób dorosłych. W roku 2016 w Zielonej Górze edukowano
w 11 zawodach i 7 w Sulechowie. W latach 2011-2016 liczba uczniów w technikach, zasadniczych szkołach
zawodowych oraz liceach ogólnokształcących zmalała 155 . Widoczne jest zróżnicowanie między poziomem
nauczania na obszarze MOF OW Zielona Góra. Ważne jest, aby poziom nauczania w poszczególnych gminach
był porównywalny.
W Zielonej Górze znajdują się 3 uczelnie wyższe: Uniwersytet Zielonogórski, Lubuska Wyższa Szkoła
Zdrowia Publicznego w Zielonej Górze, Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu Instytut Filozoficzno-
Teologiczny im. E. Stein w Zielonej Górze. Dodatkowo w Sulechowie znajduje się Państwowa Wyższa Szkoła
Zawodowa156. Ważną rolę w rozwoju głównego ośrodka wojewódzkiego pełni Uniwersytet Zielonogórski, który
jest największą uczelnią w województwie lubuskim. Uniwersytet kształci studentów na 10 wydziałach, z czego
7 wydziałów to nauki techniczno-matematyczne i przyrodnicze. Pełni on także rolę instytucji strefy B+R i instytucji
otoczenia biznesu. Prowadzi Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości oferując wsparcie w założeniu
i prowadzeniu własnej firmy oraz Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii UZ, pomagając w promocji
i zacieśnianiu współpracy pomiędzy nauką a gospodarką poprzez organizowanie szkoleń, warsztatów
i konferencji. Uniwersytet Zielonogórski współpracuje z uczelniami zagranicznymi m.in. z Niemiec, Białorusi
i Wielkiej Brytanii. Współpraca ta polega na prowadzeniu wspólnych projektów oraz badań, a także na wymianie
studenckiej. Z obszaru MOF OW Zielona Góra pochodzi co trzeci student Uniwersytetu Zielonogórskiego i blisko
połowa studentów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
Najlepszy dostęp do edukacji na terenie MOF OW Zielona Góra posiadają mieszkańcy Zielonej Góry oraz
Sulechowa. Na terenie tych miast zlokalizowane są liczne przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja oraz szkoły
ponadgimnazjalne. Miasta te, jako jedyne posiadają uczelnie wyższe. O wysokim poziomie nauczania na terenie
Zielonej Góry oraz gminy Sulechów świadczy najwyższy wskaźnik skolaryzacji spośród wszystkich gmin MOF
OW Zielona Góra. Najmniej korzystną sytuację ze względu na poziom kształcenia posiada gmina Świdnica, która
ma najniższy wskaźnik skolaryzacji w zakresie szkół podstawowych, najmniejszą liczbę szkół podstawowych
i gimnazjów na terenie gminy.
4.2.2 Służba zdrowia
Na potencjał sfery społecznej duży wpływ ma infrastruktura zdrowotna.
153 Dane GUS, stan na 31.12. 2016 r. 154 Dane GUS, stan na 31.12. 2016 r. 155 Dane GUS, stan na okres 31.12.2011 – 31.12.2016 r. 156 Strategia ZIT MOF ZG, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
99
Na terenie MOF OW Zielona Góra występują publiczne podmioty udzielające stacjonarnych
i całodobowych świadczeń zdrowotnych (w tym świadczeń szpitalnych i innych niż szpitalne), są to: Szpital
Uniwersytecki im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze Sp. z o.o., SP ZOZ w Sulechowie, SP ZOZ Centrum
Leczenia Dzieci i Młodzieży w Zaborze, Hospicjum im. Lady Ryder of Warsaw w Zielonej Górze, SP ZOZ
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Zielonej Górze i SP ZOZ „MEDKOL” w Zielonej Górze.
Ponadto, działa 7 placówek niepublicznych w Zielonej Górze i 1 w Sulechowie157. W Zielonej Górze przypada
59 łóżek w szpitalach na 10 tys. mieszkańców, co stanowi wartość większą od średniej dla województwa
(44 łóżka) i kraju (48 łóżek) 158 . Usługi pogotowia ratunkowego realizowane są przez Wojewódzką Stację
Pogotowia Ratunkowego SP ZOZ w Zielonej Górze oraz Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
w Sulechowie. W Zielonej Górze funkcjonuje także Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy.
Na terenie MOF OW Zielona Góra na 10 tys. mieszkańców działa średnio 5 placówek ambulatoryjnej
opieki zdrowotnej, co jest niższe od wartości średniej dla województwa i kraju (6 placówek). Rozmieszczenie
przychodni w poszczególnych gminach wygląda następująco: Zielona Góra – 8, Czerwieńsk – 6, Zabór – 5,
Sulechów i Świdnica – 3159.
Zasób usług służby zdrowia świadczonych na terenie MOF OW Zielona Góra jest porównywalny do
średniej dla całego województwa lubuskiego. Liczba łóżek w szpitalach przewyższa średnią wojewódzką, liczba
przychodni na 10 tys. mieszkańców jest nieco niższa. Tak samo jak dla całego województwa, spadła liczba osób
korzystających z pomocy społecznej.
4.2.3 Sport
Baza sportowo-rekreacyjna na terenie MOF OW Zielona Góra obejmuje szereg obiektów umożliwiających
kontakt z różnymi dyscyplinami sportu.
W granicach MOF OW Zielona Góra funkcjonuje 86 klubów sportowych, które posiadają łącznie
6807 członków. Najwięcej klubów sportowych zlokalizowanych jest w Zielonej Górze, gdzie działają 63 kluby
zrzeszające 5450 członków. W pozostałych gminach liczba klubów kształtuje się następująco: Czerwieńsk –
3 kluby, Sulechów – 13, Świdnica – 4, Zabór – 3160. Od 2010 roku liczba klubów wzrosła o 30, z czego najwięcej
klubów powstało w Zielonej Górze (więcej o 17 klubów sportowych). Widoczna jest tendencja wzrostu liczby
członków w klubach sportowych161 i ogólnie większe zainteresowanie aktywnością fizyczną.
W ramach infrastruktury sportowej Zielona Góra posiada 5 hal sportowych, 2 boiska piłkarskie, stadion
żużlowy, 7 orlików, 4 baseny i 2 kąpieliska czynne w sezonie letnim, 4 korty tenisowe, 5 ośrodków jazdy konnej,
stok narciarski oraz liczne kluby fitness 162 . W Zielonej Górze funkcjonuje Centrum Rekreacyjno-Sportowe
prowadzone przez MOSIR Zielona Góra, gdzie można skorzystać m.in. z oferty parku wodnego. Rozbudowaną
bazą sportową dysponuje także Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji im. Zbigniewa Majewskiego
w Drzonkowie (zlokalizowany w Zielonej Górze w sołectwie Drzonków)163. Pozostałe gminy również posiadają
swoją bazę obiektów sportowych. Należą do niej: stadion miejski i korty tenisowe w Czerwieńsku, hala
widowiskowa, stadion miejski i basen w Sulechowie, hala sportowa, ośrodek sportu i rekreacji, boiska piłkarskie
i boiska wielofunkcyjne w Świdnicy, a także boisko Orlik w Zaborze.
157 Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020 158 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 159 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 160 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 161 Dane GUS, stan na okres 31.12.2010 – 31.12.2016 r. 162 Dane na podstawie cit.zielona-gora.pl 163 Strategia ZIT MOF ZG, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
100
Oferta sportowo-rekreacyjna na terenie MOF OW Zielona Góra jest bogata w obiekty przeznaczone do
uprawiania różnego rodzaju dyscyplin sportowych. Do najchętniej uprawianych dyscyplin należą: piłka nożna,
pływanie, strzelectwo, piłka ręczna, siatkówka halowa, tenis stołowy, jeździectwo, sztuki walki, kolarstwo.
4.2.4 Turystyka
Oferta turystyczna na terenie MOF OW Zielona Góra oparta jest głównie na walorach przyrodniczych oraz
dziedzictwie kulturowym. Ważne z punktu widzenia potencjału turystycznego są tradycje winiarskie regionu.
W Zielonej Górze corocznie odbywa się Winobranie, które cieszy się dużym powodzeniem wśród mieszkańców
i turystów, a ponadto jest imprezą rozpoznawalną w Polsce. Winiarskie atrakcje wpisane są w Lubuski Szlak
Wina i Miodu i odbywają się w Zielonej Górze oraz w gminach: Sulechów, Zabór i Świdnica.
Jednym z ważniejszych walorów przyrodniczych jest rzeka Odra i tereny wokół niej, wykorzystywane
głównie pod funkcje turystyczne i rekreacyjne. W Cigacicach, w gminie Sulechów znajduje się duży port
śródlądowy, który oferuje rejsy statkiem w ramach projektu „Odra dla turystów”, którego celem jest podniesienie
atrakcyjności turystycznej rzeki. Bogactwem przyrodniczym miejskiego obszaru funkcjonalnego są lasy, a także
rzeźba terenu, gdyż jest to obszar Wału Zielonogórskiego. W Zielonej Górze znajduje się Górka Tatrzańska,
która w okresie zimowym wykorzystywana jest do uprawiania narciarstwa i saneczkarstwa. Na terenie MOF OW
Zielona Góra występuje park krajobrazowy, rezerwat przyrody, obszaru chronionego krajobrazu oraz zespoły
przyrodniczo-krajobrazowe.
Leśne i krajobrazowe walory przyrodnicze są wykorzystywane do celów turystyczno-rekreacyjnych
i dlatego wyznaczono szereg tras pieszych i rowerowych. Na terenie MOF OW Zielona Góra wytyczone są także
leśne ścieżki edukacyjne, których ogółem na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielone Górze
jest ok. 40. Charakterystycznym produktem turystycznym w obszarze MOF OW Zielona Góra są trasy nordic
walking. Jak dotąd wytyczono 27 szlaków na Wale Zielonogórskim o łącznej długości ponad 360 km164.
Szlaki piesze:
1. Krosno Odrzańskie – Połupin – Ciemnice – Laski – Czerwieńsk – Krępa – Zawada;
2. Podgórzyce – Bogaczów – Drzonów – Buchałów – Zielona Góra – Zagórze;
3. Niwiska – Świdnica – Wilkanowo – Zielona Góra;
4. Zielona Góra – Zielona Góra;
5. Zielona Góra – Łaz – Zabór – Milsko – Bobrowniki – Otyń – Niedoradz – Zielona Góra sołectwo
Zatonie – Zielona Góra sołectwo Kiełpin – Zielona Góra sołectwo Ochla – Zielona Góra;
6. Zielona Góra – Zielona Góra sołectwo Jarogniewice – Szprotawa;
7. Zielona Góra sołectwo Drzonków – Zielona Góra sołectwo Zatonie – Czasław – Nowa Sól;
8. Zielona Góra – Zielona Góra sołectwo Stary Kisielin – Droszków – Zabór – Milsko.
Szlaki rowerowe:
1. Połupin – Ciemnice – Laski – Nietków – Czerwieńsk;
2. Radnica – Będów – Nietkowice – Brody;
3. Brody – Pomorsko – Wysokie – Czerwieńsk – Płoty;
4. Czerwieńsk – Wysokie – Strożne;
5. Pomorsko – Górki Małe – Mozów – Kije – Kalsk – Sulechów;
6. Sulechów – Łęgowo – Buków – Karczyn – Nowy Klępsk – Sulechów;
7. Kije – Pałck – Skąpe – Darnawa – Rosin;
164 Strona internetowa Polsko-Niemieckiego Centrum Informacji i Promocji Turystycznej, cit.zielona-gora.pl
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
101
8. Jez. Złoty Potok – Niesulice – Ołobok – Rokitnica – Międzylesie – Pałck – Kalsk;
9. Sulechów – Klępsk – Stare Kramsko;
10. Wilkanowo – Zielona Góra sołectwo Ochla;
11. Zielona Góra sołectwo Racula – Zielona Góra sołectwo Stary Kisielin – Przytok – Droszków –
Niedoradz – Kiełpin – Barcikowiczki – Czasław – Ługi – Konradowo;
12. Bojadła – Milsko – Zabór – Czarna – Bobrowniki – Nowa Sól;
13. Milsko – Dąbrowa – Bobrowniki;
14. Piaski – Świdnica – Zielona Góra – Zielona Góra sołectwo Stary Kisielin – Zielona Góra sołectwo
Racula – Zielona Góra sołectwo Kiełpin – Zielona Góra sołectwo Ochla – Świdnica;
15. Zielona Góra sołectwo Zatonie – Mirocin Dolny – Kożuchów;
16. Zielona Góra sołectwo Racula – Niedoradz – Otyń – Nowa Sól;
17. Zielona Góra sołectwo Stary Kisielin – Zabór – Bojadła;
18. Zielona Góra – Zawada – Cigacice – Sulechów;
19. Zielona Góra – Zielona Góra sołectwo Łężyca – Wysokie – Pomorsko;
20. Zielona Góra – Zielona Góra sołectwo Przylep – Płoty – Czerwieńsk – Brody;
21. Nowe Kramsko – Sulechów – Pomorsko – Brody – Nietkowice – Będów – Radnica – Krosno
Odrzańskie;
22. Sulechów – Kargowa;
23. Sulechów – Trzebiechów – Klenica – Bojadła – Lipiny – Nowa Sól.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
102
Schemat 29. Szlaki piesze
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Lubuskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej oraz map „Lubuskie Szlaki Turystyczne”
(http://lubuskie.pl/mapy-turystyczne/).
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
103
Schemat 30. Szlaki rowerowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Lubuskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej oraz map „Lubuskie Szlaki Turystyczne”
(http://lubuskie.pl/mapy-turystyczne/)
Pomimo niewątpliwych atutów przyrodniczych i bogatego dziedzictwa kulturowego, potencjał turystyczny
nie jest wystarczająco wykorzystywany. Tereny zieleni są w niewielkim stopniu zagospodarowane na potrzeby
turystyki i rekreacji, a część zasobów o dużej wartości przyrodniczej i kulturowej ulega systematycznej
degradacji. Według informacji pochodzących z Raportu Regionalnego Województwa Lubuskiego autorstwa
T. Kudłacza wynika, że w województwie lubuskim brak jest gminy, która posiada rozwiniętą funkcję turystyczną.
W granicach MOF OW Zielona Góra, teren Zielonej Góry (w granicach do 2014 r.) realizuje funkcję turystyczną,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
104
jako funkcję dodatkową. W gminach Sulechów, Zabór oraz na obszarze Zielonej Góry (Dzielnica Nowe Miasto)
występuje funkcja turystyczna w początkowym stadium rozwoju. Natomiast w gminach Czerwieńsk i Świdnica
rozwój funkcji turystycznej jeszcze się nie rozpoczął.
Na infrastrukturę turystyczną składa się także baza noclegowa. Rozmieszczenie miejsc noclegowych jest
nierównomierne. Najwięcej miejsc noclegowych w 2016 roku oferowała Zielona Góra – 1002 miejsca noclegowe
i Sulechów – 215165. Łącznie na terenie MOF OW Zielona Góra dostępnych było 1345 miejsc noclegowych, na
co składają się miejsca noclegowe oferowane przez gminy Czerwieńsk, Sulechów, Zabór i Zielona Góra.
W 2016 roku liczba miejsc noclegowych była mniejsza niż w 2011 roku (1656 miejsc noclegowych) i od tego roku
widoczna jest tendencja spadkowa166. Na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowanych było w 2016 roku
28 obiektów noclegowych, z czego 22 w Zielonej Górze, 3 w gminie Sulechów, 2 w gminie Zabór oraz 1 w gminie
Czerwieńsk. Na wartości te składa się 9 hoteli, 3 motele, 1 pensjonat, 6 innych obiektów hotelowych,
2 schroniska młodzieżowe, 1 zespół domków turystycznych, 1 ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, 2 kempingi
oraz 3 obiekty niesklasyfikowane 167 . Ponadto w ofercie znajdują się kwatery prywatne oraz gospodarstwa
agroturystyczne.
W 2014 roku udzielono ponad 132 tys. noclegów168, z czego ponad 20% noclegów została udzielona
turystom zagranicznym. Najwięcej turystów zagranicznych pochodzi z Niemiec – niecałe 42% wszystkich
turystów zagranicznych. Najwięcej noclegów udzielono w Zielonej Górze (w granicach do 2014 r.) – niecałe
98 tys., co stanowi prawie 74% wszystkich noclegów udzielonych na terenie MOF OW Zielona Góra. Gminy
Sulechów i Zielona Góra (Dzielnica Nowe Miasto) udzieliły odpowiednio 16904 (13%) i 13363 (10%) noclegów.
Tabela 15. MOF OW Zielona Góra na tle powiatów sąsiednich pod względem obiektów noclegowych, miejsc noclegowych
i udzielonych noclegów
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r. oraz 31.12.2014 r.
jednostka obiekty
noclegowe miejsca
noclegowe udzielone noclegi
MOF OW Zielona Góra 28 1345 132279
Powiat krośnieński 17 854 55758
Powiat nowosolski 13 716 34763
Powiat świebodziński 43 3412 222657
Powiat żagański 7 349 32493
Powiat żarski 11 316 37256
Powiat nowotomyski 21 1046 63950
Powiat wolsztyński 27 1818 80823
W zakresie bazy noclegowej, na tle powiatów sąsiednich MOF OW Zielona Góra wypada dobrze. Pod
względem liczby obiektów noclegowych i miejsc noclegowych lepiej wypadają jedynie powiat świebodziński
(43 obiekty noclegowe i 3412 miejsc noclegowych) i powiat wolsztyński (27 obiektów noclegowych i 1818 miejsc
noclegowych). Jeśli chodzi o udzielone noclegi to MOF OW Zielona Góra z liczbą 132279 udzielonych noclegów
zajmuje drugie miejsce po powiecie świebodzińskim (222657 udzielonych noclegów).
165 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 166 Dane GUS, stan na okres 31.12.2011 – 31.12.2016 r. 167 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 168 Dane GUS, stan na 31.12.2014 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
105
Schemat 31. Obiekty i miejsca noclegowe w gminach
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r.
Na terenie MOF OW Zielona Góra funkcjonują 2 punkty informacji turystycznej. Są to: Polsko-Niemieckie
Centrum Promocji i Informacji Turystycznej oraz Filia PNCPiIT w Palmiarni w Zielonej Górze.
Teren MOF OW Zielona Góra posiada wysoki potencjał turystyczny, wynikający głównie z walorów
przyrodniczych regionu oraz jego tradycji winiarskich. Należy dążyć do promocji enoturystyki i na jej podstawie
zbudować markę produktu turystycznego, ponieważ przyczyną słabo rozwiniętej turystyki na terenie MOF OW
Zielona Góra jest m.in. słabo wypromowana oferta turystyczna.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
106
4.2.5 Bezpieczeństwo publiczne
Stan bezpieczeństwa jak i działania podejmowane przez lubuską policję, wpływają na jakość życia
mieszkańców miejskiego obszaru funkcjonalnego. Bezpieczeństwo jest podstawową potrzebą każdego człowieka
i wpływa na jego rozwój, dlatego od stanu bezpieczeństwa zależy potencjalny rozwój społeczny regionu. Ochrona
bezpieczeństwa i porządku publicznego należą do zasadniczych zadań państwa.
Jednostki garnizonu lubuskiego na terenie MOF OW Zielona Góra to: Komenda Miejska Policji w Zielonej
Górze i Samodzielny Pododdział Prewencji Policji169. Dodatkowo nad bezpieczeństwem w Zielonej Górze czuwa
oddział Straży Miejskiej.
Tabela 16. Liczba przestępstępstw według rodzajów wraz z ich wykrywalnością w 2016 r.
Źródło: dane Komendy Miejskiej Policji w Zielonej Górze
Gmina/kategoria przestępstwa
Prz
estę
pstw
a og
ółem
Prz
estę
pstw
a kr
ymin
alne
Kra
dzie
ż z
wła
man
iem
Kra
dzie
ż cu
dzej
rze
czy
Prz
estę
pstw
a ro
zbój
nicz
e
Prz
estę
pstw
a go
spod
arcz
e
(z
koru
pcyj
nym
i)
Prz
estę
pstw
a na
rkot
ykow
e
stw
ierd
zone
wyk
ryw
alno
ść [%
]
stw
ierd
zone
wyk
ryw
alno
ść [%
]
stw
ierd
zone
wyk
ryw
alno
ść [%
]
stw
ierd
zone
wyk
ryw
alno
ść [%
]
stw
ierd
zone
wyk
ryw
alno
ść [%
]
stw
ierd
zone
wyk
ryw
alno
ść [%
]
stw
ierd
zone
wyk
ryw
alno
ść [%
]
Zielona Góra (w granicach do 2014 r.)
3 426 61,97 2 423 51,55 400 25,25 550 29,64 42 66,67 548 78,10 160 91,25
Zielona Góra (Dzielnica Nowe Miasto)
3 100,00 3 66,67 0 0,00 0 0,00 0 0,00 1 0,00 0 0,00
Gmina Czerwieńsk obszar miejski
185 94,05 173 94,80 6 50,00 6 33,33 1 100,00 6 66,67 143 100,00
Gmina Czerwieńsk obszar wiejski
71 66,20 53 60,38 4 0,00 10 20,00 1 0,00 6 50,00 5 80,00
Gmina Sulechów obszar miejski
694 81,70 561 80,39 33 45,45 63 44,44 10 80,00 64 75,00 153 98,69
Gmina Sulechów obszar wiejski
148 57,43 96 43,75 22 9,09 21 19,05 0 0,00 23 65,22 7 57,14
Gmina Świdnica 58 58,62 46 50,00 12 8,33 9 22,22 0 0,00 6 83,33 2 100,00
Gmina Zabór 52 57,69 41 48,78 6 0,00 7 0,00 0 0,00 4 75,00 2 50,00
RAZEM 4 637 66,53 3 396 58,39 483 25,26 666 30,18 54 68,52 658 76,90 472 95,55
W 2016 roku na terenie MOF OW Zielona Góra stwierdzono 4637 przestępstw. Wykrywalność owych
przestępstw wyniosła 66,53%, podczas gdy dla województwa lubuskiego wartość ta jest równa 72,4% 170 .
Najwięcej przestępstw popełniono na obszarze Zielonej Góry (w granicach do 2014 r.), przy ich wykrywalności na
poziomie 61,97%, a najmniej na obszarze Zielonej Góry (Dzielnicy Nowe Miasto), gdzie wykrywalność
przestępstw była największa. Najmniejszą wykrywalność przestępstw odnotowano na obszarze wiejskim gminy
Sulechów w gminie Świdnica i Zabór. Najmniejszą wykrywalnością charakteryzują się kradzieże z włamaniem
oraz kradzież cudzej rzeczy.
169 Dane na podstawie lubuska.policja.gov.pl 170 Komenda Główna Policji (mojapolis.pl), stan na 2014 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
107
Tabela 17. Wzrost/spadek liczby przestępstw w 2016 roku w porównaniu z rokiem 2015 na 1 tys. mieszkańców
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komendy Miejskiej Policji w Zielonej Górze
Gmina
Liczba przestępstw na 1000 mieszkańców Wzrost/spadek liczby
przestępstw 2015 2016
Zielona Góra 34,01 24,61 -9,40
Gmina Czerwieńsk obszar miejski 14,58 45,03 +30,45
Gmina Czerwieńsk obszar wiejski 20,35 12,11 -8,24
Gmina Sulechów obszar miejski 23,99 40,66 +16,67
Gmina Sulechów obszar wiejski 16,82 15,80 -1,01
Gmina Świdnica 20,41 8,90 -11,51
Gmina Zabór 11,86 12,58 +0,41
ŚREDNIA +2,52
W porównaniu z rokiem 2015 nastąpił niewielki wzrost przestępczości. Średnio na terenie całego
miejskiego obszaru funkcjonalnego popełniono o 18 przestępstw więcej, co równe jest wzrostowi o około
2,5 przestępstwa na 1000 mieszkańców. Zielona Góra, gmina Czerwieńsk obszar wiejski, gmina Sulechów
obszar wiejski oraz gmina Świdnica odnotowały spadek liczby przestępstw w granicach 12 przestępstw. Gmina
Zabór odnotowała wzrost liczby przestępstw o 1 zdarzenie. Na obszarze miejskim gminy Czerwieńsk, nastąpił
wzrost liczby przestępstw aż o 30 zdarzeń, a na obszarze miejskim gminy Sulechów liczba przestępstw wzrosła
o 17 zdarzeń. W porównaniu z innymi obszarami jest to duży wzrost przestępczości.
Na terenie MOF OW Zielona Góra w 2016 r. miało miejsce 2484 wypadków i kolizji drogowych.
W porównaniu do lat poprzednich liczba ta znacznie wzrosła. W 2011 roku liczba zdarzeń drogowych wynosiła
1726 i od tego momentu ciągle wzrasta171.
W Zielonej Górze znajduje się Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej, dwie Jednostki
Ratowniczo-Gaśnicze. Ponadto działa Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza Państwowej Straży Pożarnej
w Sulechowie172. Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej znajdują się w Zielonej Górze (sołectwa: Jarogniewice,
Ochla, Przylep, Racula, Stary Kisielin, Sucha, Zawada), w gminie Czerwieńsk (Leśniów Wielki, Nietkowice,
Nietków, Sycowice, Czerwieńsk), w gminie Sulechów (Brody, Cigacice, Kije, Mozów, Pomorsko), w gminie
Świdnica (Letnica, Koźla, Świdnica) oraz w Zaborze.
4.3 Sektor kreatywny
Przemysł kulturalny i kreatywny określa branże, które oparte są na szeroko pojętej twórczości. Podstawą
przemysłu kreatywnego jest opieranie się na wyobraźni, innowacyjności. Do branż przemysłu kreatywnego
zalicza się takie dziedziny jak:
- reklama,
- architektura,
- sztuka i zabytkowe rynki,
- rękodzieło,
- design,
- projektowanie mody,
- film, wideo i fotografia,
- oprogramowanie, gry komputerowe i elektroniczne wydawnictwa,
- muzyka,
171 Opracowanie własne na podstawie danych Komendy Miejskiej Policji w Zielonej Górze 172 straz.gorzow.pl, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
108
- performing arts,
- wydawnictwa,
- telewizja,
- radio173.
Jednym z głównych czynników kształtujących strukturę podmiotową sektora kreatywnego jest system
edukacji kulturalnej. Wszystkie formy nauczania kształtują profesjonalizm i kompetencje związane z aktywnością
twórczą. Na terenie MOF OW Zielona Góra szkoły kształcące w dziedzinach związanych z sektorem kreatywnym
działają jedynie w Zielonej Górze. W podregionie zielonogórskim studenci kształceni są na kierunkach
artystycznych, dziennikarstwa i informacji, informatycznych oraz architektury i budownictwa174, które związane są
z sektorem kreatywnym.
Tabela 18. Szkolnictwo artystyczne w Zielonej Górze
Źródło: dane GUS, stan na 31.12.2016 r.
ogółem uczniowie absolwenci
szkoły artystyczne niedające uprawnień zawodowych 1 163 28
ogólnokształcące szkoły artystyczne dające uprawnienia zawodowe 2 185 41
szkoły artystyczne dające uprawnienia zawodowe kształcące wyłącznie w zakresie przedmiotów artystycznych
1 81 11
RAZEM 4 429 80
Tabela 19. Liczba podmiotów gospodarczych zaliczonych do sektora kreatywnego w 2016 r. (wg klasyfikacji PKD 2007)
Źródło: dane GUS, stan na 31.12.2016 r.
Cze
rwie
ńsk
Su
lech
ów
Św
idn
ica
Zab
ór
Zie
lon
a G
óra
RAZEM
działalność wydawnicza 1 4 1 0 70 76
działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo, programów telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych
1 2 2 2 49 56
nadawanie programów ogólnodostępnych 0 0 0 0 8 8
telekomunikacja 1 2 0 0 43 46
działalność związana z oprogramowaniem 15 20 10 8 465 518
działalność w zakresie architektury i inżynierii, badania i analizy techniczne
10 44 49 5 627 705
badania naukowe i prace rozwojowe 2 3 0 0 23 28
reklama, badanie rynku i opinii publicznej 9 14 8 9 275 315
pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, w tym działalność fotograficzna i specyficzne projektowanie
12 33 14 3 440 502
działalność twórcza związana z kulturą 2 8 10 2 77 99
działalność bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostała działalność związana z kulturą
1 2 3 1 15 22
RAZEM 54 132 67 30 2092 2375
Na terenie MOF OW Zielona Góra działa 2271 podmiotów gospodarczych, co stanowi ponad 35%
wszystkich podmiotów działających w sektorze kreatywnym na terenie województwa lubuskiego175. Jednocześnie
kreatywne podmioty gospodarcze stanowią ponad 9% wszystkich podmiotów gospodarczych działających na
terenie MOF OW Zielona Góra. Najwięcej podmiotów gospodarczych zarejestrowanych jest w sekcjach: handel
173 przemyslkreatywny.com, 2015 174 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 175 Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
109
hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (6175), budownictwo (2930),
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (2627), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
(2002), przetwórstwo przemysłowe (1881) oraz transport i gospodarka magazynowa (1862). Struktura
prowadzonej działalności świadczy o typowym usługowo-przemysłowym charakterze obszaru funkcjonalnego176.
Wykres 7. Liczba przedsiębiorstw w sektorze kreatywnym w latach 2009-2016
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na okres 31.12.2009 – 31.12.2016 r.
W ciągu ostatnich lat widoczny jest ciągły wzrost liczby przedsiębiorstw działających w sektorze
kreatywnym. Wpływa na to m.in. oferta edukacyjna, która umożliwia edukację na szczeblu uczelnianym na
kierunkach związanych z twórczą działalnością.
4.4 Powiązania samorząd – gospodarka i samorząd – nauka
Jednostki samorządu terytorialnego odgrywają istotną rolę w rozwoju gospodarczym jak i naukowym
regionu. Biorą udział w powstawaniu i działalności podmiotów, które przyczyniają się do szerokorozumianej
dynamizacji w zakresie gospodarki i działalności naukowej. Do takich podmiotów należą parki naukowe, parki
technologiczne, parki przemysłowe jak i inkubatory przedsiębiorczości. Działalność parków przyczynia się do
rozkwitu regionu m.in. poprzez przepływ wiedzy między ośrodkami naukowymi a podmiotami gospodarczymi.
Inkubatory przedsiębiorczości wspierają firmy, znajdujące się na początkowym stadium ich działalności. Ponadto
samorządy przyczyniają się do powstawania klastrów, tworzą strefy ekonomiczne i przeznaczają tereny pod
inwestycje w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i studiach uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego.
Na terenie MOF OW Zielona Góra działają trzy podstrefy Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy
Ekonomicznej, zlokalizowane są w Zielonej Górze, Czerwieńsku i Sulechowie. Na terenie podstrefy Kostrzyńsko-
Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznejw Zielonej Górze działają podmioty gospodarcze zajmujące się
produkcją urządzeń elektrycznych i elementów elektronicznych, odlewami żeliwnymi i stalowymi, maszynami do
obróbki metalu, a także przetwarzania odpadów, magazynowaniem i przechowywaniem towarów, produkcją
mebli, materiałów dla budownictwa, części do pojazdów silnikowych oraz usługami w zakresie badań naukowych
oraz rachunkowo-księgowych. Są to: LUG Light Factory Sp. z o.o., „Darstal” Sp. z o.o., BWK Logistic Sp. z o.o.,
eobuwie.pl Logistics Sp. z o.o., R&D Tech Sp. z o.o., BLV Sp. z o.o., RADON Sp. z o.o., Wielkopolskie
Przedsiębiorstwo Inżynierii Przemysłowej Sp. z o.o. Sp. k., Brinkmann Manufaktur Sp. z o.o., STYROPMIN Sp.
176 Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2014 r.
1988
2104 2108
2196 2244
2271
2347 2375
1700
1800
1900
2000
2100
2200
2300
2400
2500
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
liczba przedsiębiorstw w sektorzekreatywnym
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
110
z o.o., IDEAL Automotive Zielona Góra Sp. z o.o., EKOENERGETYKA – Polska Sp. z o.o., „HUT TECHNIKA
ŚRODOWISKA” Sp. z o.o., PROGRESS – INVEST Sp. z o.o., PDC Industrial Center 69 Sp. z o.o., SPINKO Moto
Sp. z o.o. Większość działających firm posiada kapitał pochodzenia krajowego lub niemieckiego. Podstrefa
Zielonogórska posiada ogółem grunty o powierzchni około 141 ha, z czego około 47 ha zostało już sprzedane177.
W podstrefie w Czerwieńsku zainwestowało: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "ARCOBALENO" Sp. z o.o.
zajmujące się produkcją obuwia, transportem i magazynowaniem. Strefa w Czerwieńsku zajmuje powierzchnię
około 7 ha, a grunty które zostały już sprzedane zajmują około 4 ha178. Podstrefa Sulechów powstała w wyniku
zmiany rozporządzenia w sprawie Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej z dnia 21 lipca 2015
roku. Na terenie podstrefy nie zainwestowała jeszcze żadna firma, a dostępne są tereny o powierzchni około
44 ha. Mały przedsiębiorca podejmujący działalność gospodarczą na terenie Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej
Strefy Ekonomicznej może skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego CIT w wysokości 55%
poniesionych nakładów inwestycyjnych lub 55% dwuletnich kosztów pracy, średni i duży przedsiębiorca
odpowiednio 45% i 35%179.
Centrum Energetyki Odnawialnej (CEO) to ośrodek badawczo-rozwojowy, który działa przy Państwowej
Wyższej Szkole Zawodowej w Sulechowie. CEO prowadzi prace badawczo-rozwojowe w zakresie energetyki
odnawialnej, zarówno elektrycznej jak i cieplnej, wspiera naukowców w opracowywaniu nowych technologii
energetycznych, przygotowuje kompetentną kadrę inżynierską dla przedsiębiorstw, które zajmują się
projektowaniem, wytwarzaniem i wdrażaniem urządzeń odnawialnych źródeł energii. Do głównych zadań CEO
należą: badania i rozwój energetyki odnawialnej OZE, współpraca z firmami zajmującymi się OZE, udostępnianie
wyników badań na potrzeby przemysłu, badanie charakterystyk łączonych OZE180.
Na terenie Zielonej Góry działa Strefa Aktywności Gospodarczej (SAG), która w części obejmuje teren
podstrefy Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Strefa położona jest przy węźle drogi
ekspresowej S3, a także przy Trasie Północnej. W Strefie swój kapitał zainwestowały przedsiębiorstwa
produkujące m in. drewnianą architekturę ogrodową, oprawy oświetleniowe, aparaturę pomiarową, kosmetyki,
obuwie oraz firmy transportowe, budowlane i motoryzacyjne. Działają również przedsiębiorstwa z branż takich
jak: handel, informatyka, usługi zdrowotne i rekreacja181.
W Zielonej Górze w sołectwie Nowy Kisielin znajduje się Lubuski Park Przemysłowo-Technologiczny,
który powstał z inicjatywy Uniwersytetu Zielonogórskiego, Miasta Zielona Góra, Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubuskiego, gminy Zielona Góra oraz Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Kompleks terenów inwestycyjnych oraz transferu innowacji i technologii obejmie: Lubuski Park Przemysłowy SSE
(LPP) i Park Naukowo Technologiczny Uniwersytetu Zielonogórskiego (PN-T UZ). Całkowita powierzchnia Parku
wynosi około 168 ha, w tym teren Parku Naukowo-Technologicznego UZ – 41 ha i obszar Parku Przemysłowego
– 127 ha 182 . Na terenie Parku obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który dla
zabudowy usługowej przeznacza tereny o łącznej powierzchni około 16 ha, natomiast dla zabudowy produkcyjno-
usługowej około 130 ha183. Wg stanu na styczeń 2017 roku na terenie Parku zainwestowały firmy LUG Light
Factory, Darstal, BWK Logistic, TRAF Logistics, Ekoenergetyka-Polska, IDEAL Automotive, FEY&Co, Instel,
BLV, Styropmin, HUT Technika Środowiska, R&D Tech. Firmy te zajmują się usługami magazynowo-
logistycznymi, branżą metalową, motoryzacyjną i elektrotechniczną, produkcją infrastruktury do ładowania
autobusów elektrycznych oraz elektrycznych pojazdów ciężarowych, produkcją materacy i łóżek, materiałów
177 Informacje Kostrzyńsko-Słubicko Specjalnej Strefy Ekonomicznej 178 Informacje Kostrzyńsko-Słubicko Specjalnej Strefy Ekonomicznej 179 kssse.pl 180 centrumenergetyki.com.pl 181 innowacje.lubuskie.pl, 2015 182 lppt.pl 183 Załącznik nr 1 do Uchwały nr XLVI/373/10 Rady Gminy Zielona Góra z dnia 25 sierpnia 2010 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
111
izolacyjnych, instalacji do sortowania i recyklingu odpadów, maszyn dla przemysłu. Na terenie LPPT planowane
jest utworzenie Centrum B+R. W Parku Naukowo-Technologicznym Uniwersytetu Zielonogórskiego działają:
Centrum Budownictwa Zrównoważonego i Energii, Centrum Innowacji Technologie dla Zdrowia Człowieka,
Centrum Technologii Informatycznych, Centrum Logistyczne PNT i Platforma na Rzecz Nauki i Gospodarki oraz
Inkubator Przedsiębiorczości. Zwolnienia podatkowe występują tutaj identyczne jak dla inwestorów
w Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej.
W Zielonej Górze w sołectwie Nowy Kisielin działa Inkubator Przedsiębiorczości Urzędu Miasta Zielona
Góra, który powstał przy współpracy z Uniwersytetem Zielonogórskim. Działa on w ramach Parku Naukowo-
Technologicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego od 1 września 2014 r. i oferuje wyposażone pomieszczenia
biurowe, produkcyjno-magazynowe, zaplecze socjalne oraz sale konferencyjne. W Nowym Kisielinie podpisano
umowy na inkubację z 6 firmami. W Inkubatorze Przedsiębiorczości przy ulicy Krasickiego 25, który jest częścią
inkubatora w Nowym Kisielinie, działają 4 firmy.
Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Zielonogórskiego działa od października 2006 roku
i powstał w wyniku współpracy Uniwersytetu Zielonogórskiego i Urzędu Miasta Zielona Góra. Inkubator oferuje
wsparcie w założeniu i prowadzeniu własnej firmy studentom i absolwentom wyższych uczelni. Długość okresu
inkubacji wynosi 3 lata, z możliwością przedłużenia do kolejne dwa lata. W Inkubatorze działa 7 firm. Jako część
Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości działa Willa Kreatywności – Akademicki Inkubator Kreatywności,
uruchomiony w grudniu 2013 roku. W Inkubatorze działa 5 firm, głównie z branży przemysłu kreatywnego:
projektanci, fotografia kreatywna, architekci.
Od wdrożenia idei inkubacji w Zielonej Górze, z tej formy wsparcia skorzystało blisko 50 przedsiębiorców.
W roku 2014 roku beneficjenci Inkubatorów stworzyli ponad 80 miejsc pracy.
Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii Uniwersytetu Zielonogórskiego oprócz realizowania
zadań wewnątrzuczelnianych oferuje także usługi dla podmiotów zewnętrznych. Celem CPTT UZ jest
stymulowanie innowacyjności, promowanie przedsiębiorczości, działanie na rzecz transferu nowoczesnych
technologii oraz koordynacja wymiany informacji i doświadczeń pomiędzy Uniwersytetem Zielonogórskim
a przemysłem, jednostkami samorządowymi i organizacjami okołobiznesowymi. Centrum jest członkiem
Konsorcjum Enterprise Europe Network West Poland i wspiera firmy z sektora MŚP w zakresie nawiązywania
międzynarodowej współpracy handlowej, rozwoju działalności dzięki wykorzystywaniu innowacyjnych technologii
oraz prowadzenia i finansowania projektów badawczo-rozwojowych. W latach 2008-2012 Centrum wsparło
swoimi działaniami podpisanie 16 międzynarodowych umów handlowych i transferu technologii184.
W Kalsku zlokalizowany jest Lubuski Ośrodek Innowacji i Wdrożeń Agrotechnicznych (LOIiWA), który
działa przy Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Sulechowie. Ośrodek ma na celu zwiększenie
konkurencyjności lubuskich firm na poziomie ogólnopolskim oraz europejskim, przez ich dostęp do osiągnięć
nauki w zakresie przetwórstwa spożywczego, szkółkarstwa i ogrodnictwa. LOIiWA posiada laboratoria, szklarnie
oraz winnicę i podejmuje współprace w zakresie szeroko rozumianych rozwiązań dla ogrodnictwa
i winogrodnictwa185. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sulechowie prowadzi winnicę w Zaborze, która
przyczyni się do kształcenia studentów na kierunku winiarstwa. Winnica ma umożliwić również trwałe odrodzenie
się tradycji winiarskich Ziemi Lubuskiej 186 . Ponadto w Kalsku znajduje się Lubuski Ośrodek Doradztwa
Rolniczego, który udziela fachowego doradztwa m.in. w zakresie nowoczesnych i efektywnych rozwiązań
184 cptt.uz.zgora.pl 185 loiiwa.com.pl 186 pwsz.sulechow.pl
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
112
technologicznych i technicznych w rolnictwie oraz rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Prowadzi
także działalność edukacyjną oraz informacyjną187.
Siłę lokalnych, regionalnych i krajowych gospodarek wzmacniają klastry, czyli formalne lub nieformalne
grupy przedsiębiorstw, które poprzez współpracę i koncentrację zasobów wzmacniają przewagę konkurencyjną.
Na obszarze MOF OW Zielona Góra utworzono Lubuski Klaster Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji.
Powstał on w 2012 roku jako inicjatywa różnych podmiotów. Klaster skupia 20 podmiotów, w tym 17 firm.
Członkami instytucjonalnymi są: Uniwersytet Zielonogórski, Lubuski Park Przemysłowo-Technologiczny oraz
Urząd Miasta w Zielonej Górze. Celem utworzenia klastra jest promocja firm z branży elektronicznej
i telekomunikacyjnej poprzez spotkania oraz udział w misjach i konferencjach branżowych. W Sulechowie działa
Klaster Energetyki Odnawialnej i Efektywności Energetycznej, który został powołany w listopadzie 2011 w roku
w formie stowarzyszenia, a jego zadaniem jest integracja przedsiębiorstw, uczelni, organizacji i instytucji
otoczenia biznesu w zakresie odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej. Jego członkami są:
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa oraz Centrum Energetyki Odnawialnej Sp. Z o.o. z Sulechowa (jednostki
B+R), Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. (instytucja wsparcia biznesu) i przedsiębiorstwa branży
elektronicznej.
Duże znaczenie w sektorze gospodarki posiadają firmy o znaczeniu międzynarodowym, działające na
terenie MOF OW Zielona Góra, które prowadzą działalność badawczo-rozwojowo-wdrożeniową. Firmy te są
istotne ze względu na prowadzone wspólne działania rozwojowo-produkcyjne czy handlowo-naukowe z firmami
zagranicznymi. Wpływa to na wymianę wiedzy oraz doświadczenia, a także rozwój technologiczny regionu.
187 lodr.pl
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
113
Schemat 32. Strefy ekonomiczne, parki technologiczne/przemysłowe i inkubatory przedsiębiorczości
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Strategii Rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry” oraz stron internetowych
innowacje.lubuskie.pl i kssse.pl.
Każda gmina określa lokalizacje i powierzchnie terenów o przeznaczeniu na cele przemysłowo-usługowe
i wyznacza je w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz studiach uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dla
miasta i gminy Sulechów wyznaczone są tereny przeznaczone pod funkcje produkcyjne i usługowe. Tereny te
zlokalizowane są głównie przy drodze ekspresowej S3 oraz przy drodze krajowej nr 32. Przy północnej granicy
miasta Sulechów, poza jego granicami, przy drodze ekspresowej S3, znajduje się obszar o przeznaczeniu pod
zakłady produkcyjne, składy, zakłady przetwórcze, hurtownie i magazyny, obiekty handlowo-usługowe, biurowo-
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
114
administracyjne, sportu, gastronomi o powierzchni około 123 ha. Obszar ten jest w całości niezainwestowany.
W zachodniej części miasta, przy drodze ekspresowej S3, położony jest teren o przeznaczeniu produkcyjnym
o powierzchni około 25 ha, z czego około 5 ha jest już zainwestowane. W rejonie skrzyżowania drogi
ekspresowej z drogą krajową nr 32 znajdują się tereny o powierzchni około 73 ha i przeznaczeniu produkcyjnym,
które są niezainwestowane. Ponadto zlokalizowany jest tam obszar z przeznaczeniem usługowym o powierzchni
około 7,5 ha. Kierując się na południe, w miejscowościach Cigacice oraz Górki Małe znajdują się obszary
produkcyjne o łącznej powierzchni około 80 ha, z czego zainwestowany jest obszar o powierzchni około 41,5 ha.
Oprócz terenów zlokalizowanych przy drodze ekspresowej S3, poza wschodnią granicą miasta Sulechów,
znajdują się także obszary przeznaczone na obiekty produkcyjne, tereny magazynowo-składowe przy drodze
krajowej nr 32. Teren ten posiada powierzchnię około 175 ha i nie został jeszcze zainwestowany.
W gminie Świdnica terenów przeznaczonych pod funkcje przemysłowe i usługowe jest niewiele.
W Świdnicy przy ulicy Obwodowej wskazany jest teren o przeznaczeniu usługowym, który posiada powierzchnię
około 1 ha i jest zainwestowany. Na granicy obrębów Świdnica i Piaski zlokalizowany jest teren o przeznaczeniu
na obiekty produkcyjne, składy, magazyny i usługi o powierzchni około 5,5 ha. W obrębie Letnica znajduje się
teren o takim samym przeznaczeniu i powierzchni około 4 ha. Teren jest niezabudowany. We wsi Słone,
w rejonie alei Brzozowej i drogi krajowej nr 27 znajduje się teren o przeznaczeniu produkcyjnym oraz usługowym.
Obszar posiada powierzchnię około 8 ha i jest niezainwestowany.
W gminie Zabór, w obrębie Czarna, znajduje się teren o przeznaczeniu dla zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej, usług, obiektów produkcyjnych, składów, magazynów. Teren ten posiada powierzchnię około
3,5 ha i nie jest zainwestowany. Ponadto w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Zabór obszary przeznaczone są do celów wytwórstwa tj. przemysłu, składów, transportu,
hodowli i ogrodnictwa. Obszary o tym przeznaczeniu i znacznej powierzchni znajdują się w zachodniej części
miejscowości Droszków, w zachodniej części miejscowości Przytok, w miejscowości Łaz oraz w miejscowości
Milsko.
Na obszarze Zielonej Góry znajdują się jeszcze niezainwestowane tereny przemysłowe oraz usługowe,
które są wyznaczone w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego oraz w studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Obszary usługowe zlokalizowane są w kilku miejscach
i posiadają powierzchnie do około 9 ha. Niezabudowane obszary produkcyjne położone są głównie przy drodze
krajowej nr 32, we wschodniej części miasta około 20 ha oraz na terenie Strefy Aktywności Gospodarczej około
30 ha. Na obszarze Zielonej Góry (Dzielnica Nowe Miasto) tereny o przeznaczeniu produkcyjnym i usługowym,
wyznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, znajdują się jedynie na terenie
Lubuskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego dla tego obszaru wyznaczone są obszary o przeznaczeniu usługowym oraz produkcyjnym.
W sołectwie Racula teren o powierzchni około 20 ha przeznaczony jest na cele usługowe. Natomiast w sołectwie
Sucha znajduje się teren o powierzchni około 78 ha, a w sołectwie Stary Kisielin o powierzchni około 20 ha na
cele produkcyjne188. Obszary te są niezainwestowane.
Powierzchnia dostępnych terenów inwestycyjnych na terenie MOF OW Zielona Góra, zgodnie z Planem
Inwestycyjnym i Promocji Gospodarczej Województwa Lubuskiego, przekracza 210 ha. W Zielonej Górze
i Sulechowie powierzchnia terenów przeznaczonych do zainwestowania przekracza 100 ha dla każdej z tych
gmin. Gmina Świdnica posiada tereny inwestycyjne o powierzchni do 10 ha, natomiast gminy Czerwieńsk i Zabór
nie dysponują takimi terenami.
188 Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zielona Góra
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
115
Tabela 20. Powierzchnia gruntów będących własnością gminy/miasta w stosunku do ogólnej powierzchni gminy/miasta
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r., danych z BIP i urzędów gmin
powierzchnia gruntów będących własnością
gminy [ha]
powierzchnia gminy [ha]
udział gruntów będących własnością gminy w
powierzchni gminy [ha] 189
Zielona Góra 3021,00190 27832 10,85%
Czerwieńsk 472,00191 19459 2,43%
Sulechów 878,46192 23666 3,71%
Świdnica brak danych 16090 brak danych
Zabór 281,00193 9338 3,01%
Udział gruntów będących własnością gminy w ogólnej powierzchni gminy dla gmin miejsko-wiejskich
i wiejskich jest niewielki i stanowi około 2-3%, dlatego wszelkie działki inwestycyjne pochodzą od prywatnych
właścicieli. W przypadku gdy władze gminy chciałyby przeznaczyć teren do sprzedaży, muszą w pierwszej
kolejności dodać go do swoich zasobów. Zielona Góra posiada niemal 11% gruntów powierzchni miasta, z czego
ok. 30% na terenie miasta w granicach administracyjnych do 2014 r., co sprzyja inwestowaniu na jego terenie.
Na terenie MOF OW Zielona Góra panują dobre warunki do rozwoju gospodarki ze wsparciem sektora
B+R. Działają 3 podstrefy Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, a także Strefa Aktywności
Gospodarczej. Miasto wspiera działania gospodarcze poprzez tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości. Duży
udział w promowaniu i wspieraniu innowacji ma Uniwersytet Zielonogórski, który jest współtwórcą Lubuskiego
Parku Przemysłowo-Technologicznego, a także prowadzi inkubatory przedsiębiorczości. Oprócz wspierania
rozwoju gospodarczego, inkubatory przedsiębiorczości dbają także o rozwój branż z sektora kreatywnego.
Komunikacja i transport 5.
Dostępność transportowa jest jednym z głównych czynników rozwoju obszaru funkcjonalnego ośrodka
wojewódzkiego. Infrastruktura komunikacyjna MOF OW Zielona Góra oparta jest w głównej mierze na sieci
drogowej i kolejowej. Uzupełnienie stanowi infrastruktura transportu wodnego, lotniczego i rowerowego.
Znaczenie w MOF OW Zielona Góra wykazuje również transport zbiorowy, w którego skład wchodzą połączenia
autobusowe i kolejowe.
5.1 Infrastruktura transportowa
Sieć drogowa
Sieć drogowa MOF OW Zielona Góra przybiera układ promienisto-obwodowy, którego środek jest
umiejscowiony w centrum Zielonej Góry. Sieć promienistą tworzą drogi wojewódzkie. Ośrodek wojewódzki
otoczony jest obwodnicą zewnętrzną tworzoną przez drogi krajowe, natomiast w samym ośrodku obejście
wewnątrzmiejskie kształtują drogi wojewódzkie i powiatowe. Mniejszy układ o podobnej strukturze tworzą drogi
w Sulechowie.
Najistotniejszym elementem powiązań wewnętrznych, jak i zewnętrznych, obszaru funkcjonalnego pełni
układ drogowy. Obszar MOF OW Zielona Góra łączy się z krajową i międzynarodową siecią transportową
poprzez drogi krajowe. Miasto położone jest w Europejskim Korytarzu Transportowym TEN-T Bałtyk – Adriatyk
oraz postulowanym Środkowoeuropejskim Korytarzu Transportowym (CETC), w których ciągu leży droga
189 Dane GUS, stan na 31.12.2014 r. 190 Informacja o stanie mienia Miasta Zielona Góra, stan na 31.12.2016 r. 191 Dane Urzędu Gminy i Miasta Czerwieńsk 192 Dane Urzędu Gminy Sulechów 193 Dane Urzędu Gminy Zabór
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
116
ekspresowa S3 oraz droga krajowa nr 3. Ciąg ten zapewnia połączenia na osi północ-południe m.in. do Gorzowa
Wielkopolskiego, Szczecina, Legnicy i stanowi połączenie z autostradą A2.
Ponadto teren MOF OW Zielona Góra na osi wschód-zachód przecina droga krajowa nr 32. Łączy ona
Poznań i Zieloną Górę z granicą polsko-niemiecką w Gubinie, po części ma ona wspólny przebieg z drogą
ekspresową nr 3. Połączenia w kierunku południowo zachodnim tworzone są poprzez drogę krajową nr 27.
Zaczyna się ona na granicy polsko-niemieckiej w Przewozie, biegnie przez Żary i kończy się w Zielonej Górze.
Powyższe drogi krajowe tworzą zewnętrzną obwodnicę ośrodka wojewódzkiego – droga ekspresowa na
wschodzie, droga krajowa nr 32 na północy i droga krajowa nr 27 na wschodzie. Za domknięcie obejścia od
strony południowej można uznać drogę wojewódzką nr 279. Obwodnicę Sulechowa stanowi droga ekspresowa
nr 3 (na zachodzie) i droga krajowa nr 32 (południe i wschód).
Drogi krajowe łączą się z drogami zarządzanymi przez władze wojewódzkie i powiatowe, przez to
w strukturze użytkowej pełnią ważną funkcję powiązań wewnętrznych obszaru funkcjonalnego. Dzięki
zlokalizowaniu zjazdów z drogi ekspresowej w dwóch gminach (Zielona Góra i Sulechów) również ten szlak
w pewnym stopniu wykorzystywany jest do komunikacji wewnętrznej obszaru.
Całkowita długość dróg krajowych w obszarze opracowania wynosi 91 km. Odcinek drogi ekspresowej
nr 3 ma długość 34 km, z czego 25,3 km stanowi droga dwujezdniowa194. Na pozostałym odcinku tj. od węzła
Zielona Góra Północ do południowej granicy MOF OW Zielona Góra droga ma przekrój jednojezdniowy, trwają
prace nad budową drugiej jezdni i budową mostu na Odrze195. Ponadto fragment drogi krajowej nr 32 o długości
6,3 km pomiędzy węzłem Zielona Góra Północ a drogą wojewódzką nr 280 ma przekrój dwujezdniowy o dwóch
pasach ruchu w każdym z kierunków. Stanowi on północny fragment obwodnicy Zielonej Góry.
Tabela 21. Wykaz dróg krajowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA, 2017
Numer Relacja Węzły drogowe Uwagi
S3 – DK3 -> Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Świebodzin – granica MOF OW Zielona Góra – Sulechów – Zielona Góra – granica MOF OW Zielona Góra – Nowa Sól – Legnica – przejście
graniczne (Jakuszyce)
Sulechów (DK32);
Zielona Góra Północ (DK32);
Zielona Góra Południe
(DW279, DW282)
Trasa europejska E65; sieć bazowa TEN-T – korytarz
Bałtyk – Adriatyk; postulowany CETC
DK27 -> przejście graniczne (Przewóz) – Żary – Nowogród Bobrzański – granica MOF OW Zielona Góra –
Świdnica – Zielona Góra
– –
DK32 -> przejście graniczne (Gubinek) – Krosno Odrzańskie – granica MOF OW ZG – Zielona Góra – Sulechów –
granica MOF OW Zielona Góra – Kargowa – Wolsztyn – Stęszew
– –
194 Dane GDDKiA, 2017 195 Stan na październik 2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
117
Schemat 33. Układ drogowy
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA, ZDW, Powiatowego Zielonogórskiego Zarządu Dróg, Departamentów Inwestycji Miejskich
i Zarządzania Drogami ZG
Drogi wojewódzkie stanowią na terenie MOF OW Zielona Góra podstawową sieć komunikacyjnych
powiązań wewnętrznych. Układ tych dróg dostosowany jest sieci osadniczej obszaru i jest przybiera formę
promienistą zbiegając się w Zielonej Górze i Sulechowie. Ponadto droga wojewódzka nr 279 otacza Zieloną Górę
w granicach administracyjnych sprzed 1 stycznia 2015 roku i tworzy powiązania międzygminne jednostek
sąsiadujących z miastem. Wszystkie miejscowości gminne posiadają połączenie z rdzeniem MOF OW Zielona
Góra poprzez drogi wojewódzkie bądź krajowe.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
118
Odcinki wszystkich 9 dróg wojewódzkich znajdujące się w granicach MOF OW Zielona Góra mają łączną
długość 177,1 km. Większość odcinków dróg tej kategorii posiada parametry drogi jednojezdniowej o jednym
pasie ruchu dla każdego kierunku. Tylko fragment drogi wojewódzkiej nr 282 w śródmieściu Zielonej Góry
(ul. Łużycka, ul. Długa i al. Konstytucji 3 Maja) ma przekrój jednojezdniowy o większej liczbie pasów ruchu.
Tabela 22. Wykaz dróg wojewódzkich
(pogrubieniem i kursywą odcinki na terenie MOF OW Zielona Góra)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZDW, 2017
Numer Relacja
DW276 -> Krosno Odrzańskie – granica MOF OW Zielona Góra – Sycowice – granica MOF OW Zielona Góra –
Świebodzin
DW277 -> Skąpe/DW276 – granica MOF OW ZG – Sulechów
DW278 -> Szklarka Radnicka/DW276 – granica MOF OW Zielona Góra – Brody/DW280 – Pomorsko/DW281 –
Sulechów – granica MOF OW Zielona Góra – Trzebiechów – Bojadła – Konotop –Sława – DK12/Wschowa
DW279 -> Zawada – Stary Kisielin – S3 (węzeł Zielona Góra Południe) – Racula – Kiełpin –Świdnica/DK27 –
Leśniów Wielki/DK32 – Czerwieńsk – Wysokie/DW281
DW280 -> Zielona Góra/DW282 – Zielona Góra/DK32 – Czerwieńsk/DW279 – rzeka Odra – Brody/278
DW281 -> Zielona Góra/DK 32 – Wysokie/DW279 – rzeka Odra – Pomorsko/278
DW282 -> Zielona Góra/DK27 – Zielona Góra/DW280 – Zielona Góra/DW283 – Zabór – Milsko – rzeka Odra /
granica MOF OW Zielona Góra – Bojadła/DW278
DW283 -> Zielona Góra/DW282 – DW279 – granica MOF OW Zielona Góra – Mirocin Dolny – Kożuchów –
Rejów/DW292
DW304 -> Okunin/DK32 – Klępsk – granica MOF OW Zielona Góra – Babimost – Zbąszynek
Uzupełnieniem sieci dróg krajowych i wojewódzkich na terenie MOF OW Zielona Góra jest równomiernie
rozłożony układ dróg powiatowych. Zapewnia on dostępność komunikacyjną wszystkich miejscowości do
jednostek gminnych. Drogi powiatowe w Zielonej Górze o klasie dróg głównych posiadają przekroje
jednojezdniowe wielopasowe lub dwujezdniowe. Na terenie miasta występują „wąskie gardła”, które powodują
zatory drogowe, występują również utrudnienia w parkowaniu.
Tabela 23. Wykaz dróg powiatowych na terenie Zielonej Góry
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Departamentu Inwestycji Miejskich i Zarządzania Drogami, 2015
Numer Relacja
4401F -> 1-go Maja od ul. Długiej do ul. Wiśniowej
4402F ->
Stefana Batorego od ul. Kupieckiej do ul. Trasa Północna od ul. Energetyków do Trasy Północnej
4403F -> Generała Józefa Bema od ul. Sulechowskiej do ul. Stanisława Staszica
4423F -> Bohaterów Westerplatte od ul. Aleja Wojska Polskiego do ul. Bolesława Chrobrego
1071F -> Botaniczna od ul. Kożuchowskiej do granicy miasta
4404F -> Braniborska od ul. Wrocławskiej do ul. Lubuskiej
4405F -> Bolesława Chrobrego od ul. Bohaterów Westerplatte do pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego
4407F -> Generała Jarosława Dąbrowskiego od ul. Stefana Batorego do ul. Objazdowej
4408F -> Dekoracyjna od ul. Zjednoczenia do ul. Trasa Północna
4403F -> Dworcowa od ul. Stefana Batorego do ul. Sulechowskiej
4409F -> Działkowa od ul. Zjednoczenia do ul. Zacisze
4412F -> Energetyków od ul. Zjednoczenia do ul. Stefana Batorego
4411F -> Fabryczna od ul. Ogrodowej do ul. Henryka Sienkiewicza
4407F -> Foluszowa od ul. Zjednoczenia do ul. Objazdowej
4410F -> Francuska od ul. Aleja Wojska Polskiego do ul. Łużyckiej
4414F -> Grunwaldzka od ul. Aleja Juliusza Słowackiego do ul. Horsztyńskiego
4414F -> Horsztyńskiego od ul. Grunwaldzkiej do ul. Krzemienieckiej
4401F -> Jaskółcza od. ul. Wiśniowej do ul. Botanicznej
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
119
Numer Relacja
4416F -> Kąpielowa od ul. Jędrzychowskiej do ul. Nowojędrzychowskiej
4417F -> Krakusa od ul. Zamkowej do 250 m
4414F -> Krzemieniecka od ul. Horsztyńskiego do ul. Lechitów
1185F -> Krępowska od ul. Łężyckiej do granicy miasta
4402F -> Kupiecka od ul. Stefana Batorego do ul. Bohaterów Westerplatte
4414F -> Lechitów od ul. Nowej do ul. Krzemienieckiej
4418F -> Lisia od ul. Zamkowej do ul. Węglowej
4404F -> Lubuska od ul. Braniborskiej do ul. Lwowskiej
4420F -> Stanisława Moniuszki od ul. Jedności do ul. 1 Maja
4415F -> Morelowa od ul. Henryka Sienkiewicza do ul. Skrajnej
4407F -> Naftowa od ul. Foluszowej do ul. Zjednoczenia
4414F -> Nowa od ul. Aleja Juliusza Słowackiego do ul. Lechitów
4421F -> Nowojędrzychowska od ul. Botanicznej do ul. Funka
4407F -> Objazdowa od ul. Generała Jarosława Dąbrowskiego do ul. Foluszowej
4411F -> Ogrodowa od ul. Fabrycznej do ul. Piastowskiej
4430F -> pl. Kolejarza pl. Kolejarza
4405F -> pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego od ul. Bolesława Chrobrego do ul. Podgórnej
4406F -> Podgórna od ul. Wrocławskiej do ul. Lwowskiej
1186F -> Poznańska od ul. Trasa Północna do granicy miasta
4411F -> Ptasia od ul. Piastowskiej do ul. Św. Cyryla i Metodego
4420F -> Reja od ul. Aleja Wojska Polskiego do ul. Jedności
4411F -> Henryka Sienkiewicza od ul. Fabrycznej do ul. Wrocławskiej
4415F -> Skrajna od ul. Partyzantów do ul. Wrocławskiej
4427F -> Słoneczna od ul. Generała Jarosława Dąbrowskiego do ul. Zjednoczenia
4413F -> Aleja Juliusza Słowackiego od ul. Strzeleckiej do ul. Wrocławskiej
4403F -> Stanisława Staszica od ul. Generała Józefa Bema do ul. Wazów
4414F -> Strzelecka od. ul. Aleja Juliusza Słowackiego do ul. Generała Władysława Sikorskiego
1186F -> Sulechowska od ul. Stanisława Wyspiańskiego do ul. Trasa Północna
4428F -> Św. Cyryla i Metodego od ul. Ptasiej do ul. Tadeusza Zawadzkiego "Zośki"
1185F -> Truskawkowa od ul. Poznańskiej do ul. Łężyckiej
4422F -> Ułańska od ul. Dworcowej do ul. Bohaterów Westerplatte
4403F -> Ludwika Waryńskiego od ul. Wazów do ul. Podgórnej
4419F -> Węglowa od ul. Lisiej do ul. Generała Jarosława Dąbrowskiego
4420F -> Wiśniowa od ul. Jaskółczej do ul. Stefana Wyszyńskiego
4423F -> Aleja Wojska Polskiego od granicy miasta do ul. Bohaterów Westerplatte i od ul. Kupieckiej do ul. Zacisze
4429F -> Wrocławska od ul. Lwowskiej do granicy miasta i od ul. Podgórnej do ul. Aleja Konstytucji 3 Maja
4424F -> Stanisława Wyspiańskiego od ul. Bolesława Chrobrego do ul. Stanisława Staszica
4409F -> Stefana Wyszyńskiego od ul. Aleja Wojska Polskiego do ul. Ptasiej
4409F -> Zacisze od ul. Działkowej do ul. Aleja Wojska Polskiego
4418F -> Zamkowa od ul. Kupieckiej do ul. Wandy
4411F -> Tadeusza Zawadzkiego "Zośki" od ul. Ptasiej do ul. Stefana Wyszyńskiego
4426F -> Zawiszy Czarnego od ul. Jędrzychowskiej do ul. Nowojędrzychowskiej
4425F -> Zyty od ul. Podgórnej do ul. Krótkiej
4409F -> ks. Michalskiego od ul. Ptasiej do ul. Botanicznej
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
120
Numer Relacja
-> Lwowska od ul. Podgórnej do ul. Wrocławskiej
1029F -> Zabór – Czarna – Niedoradz – Zatonie
1050F -> Świdnica – Jeleniów – Książ Śląski – Ługi – Otyń
1051F -> Kożuchów – Lelechów – Ługi – do drogi powiatowej nr 1029F
1053F -> Kiełpin – Radwanów – Wichów – Chodków – Jelenin
1071F -> Zielona Góra – Ochla – Niwiska – Przybymierz – Brzeźnica – Żagań
1175F -> Drzonków – Sucha – do drogi krajowej nr 3
1176F -> Zawada – Krępa – Łężyca – Płoty – Leśniów Mały
1185F -> Łaz – Przytok – Jany
1186F -> Zielona Góra – Krępa
1187F -> Sulechów – Zawada
Tabela 24. Wykaz dróg powiatowych na terenie MOF OW Zielona Góra – powiat zielonogórski
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZDP, 2017
Numer Relacja
1028F -> Otyń – Bobrowniki – Dąbrowa – Milsko
1029F -> Zabór – Czarna – Niedoradz – Zatonie
1050F -> Świdnica – Jeleniów – Książ Śląski – Ługi – Otyń
1074F -> Piaski – Niwiska – Urzuty – Wichów
1142F -> Tarnawa Krośnieńska – Grabowiec
1144F -> Trzebule – Drzonów – Radomia – Zagórze – Płoty
1147F -> Bronków – Dychów – Brzeźnica – Dąbie – Szczawno – Laski – Nietków
1168F -> Sycowice – Podła Góra
1174F -> Mozów – Szabliska – Brzezie – Bródki
1176F -> Zawada – Krępa – Łężyca – Płoty – Leśniów Mały
1178F -> Świdnica – Grabowiec – Lipno
1180F -> Bogaczów – Koźla
1181F -> Wilkanowo – Buchałów – Letnica – Koźla – Rożen
1184F -> Droszków – Czarna – Dąbrowa
1185F -> Łaz – Przytok – Jany
1187F -> Sulechów – Zawada
1195F -> Kolesin – Karczyn
1198F -> Laskowo – Rakowiec – Górki Małe – Cigacice – Radowice – Podlegórz – Trzebiechów
1201F -> Sulechów – Buków – Smardzewo
1202F -> Wityń – Ojerzyce – Jeziory – Raków – Buków
1203F -> Buków – Łęgowo – Klępsk
1204F -> Smardzewo – Karczyn – Łęgowo – Krężoły
1205F -> Pomorsko – Brzezie – Pałck – Niekarzyn – Kępsko
1206F -> Łochowo – Kije – Gradowo – Przetocznica
1207F -> Pomorsko – Kije
1208F -> Buków – Kalsk – Łochowo
2301F -> Czerwieńsk – Cicha – od drogi woj. 280 do ul.Granicznej
2302F -> Czerwieńsk – Graniczna – od ul.Cichej do drogi woj. 280
2303F -> Czerwieńsk – Zachodnia – od drogi woj. 279 do ul.Granicznej
3801F -> Sulechów – Łochowska – od drogi woj. nr 277 do ul. Żwirki i Wigury
3802F -> Sulechów – Niepodległości – od ul.Kościuszki do do ul.31 Stycznia
3803F -> Sulechów – Piaskowa – od ul.Sportowej do ul.Armii Krajowej
3804F -> Sulechów – Sportowa – od ul.Piaskowej do ul.Przemysłowej
3805F -> Sulechów – Jana Pawła II – od ul.Poznańskiej do drogi kraj.32
W strukturze komunikacyjnej dużą barierę stanowi rzeka Odra. Obecnie na terenie MOF OW Zielona Góra
działają dwie przeprawy mostowe. Jedna z nich leży w ciągu drogi ekspresowej S3. Druga zaś zlokalizowana jest
w ciągu drogi powiatowej 1187F, która w przeszłości stanowiła fragment drogi krajowej nr 3, ruch odbywa się na
nim przy udziale sygnalizacji świetlnej – jednocześnie możliwe poruszanie się tylko w jednym kierunku.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
121
Brak jest przepraw mostowych na trzech drogach wojewódzkich na terenie MOF OW Zielona Góra.
Ciągłości nie ma droga wojewódzka nr 280 między Brodami a Czerwieńskiem, droga wojewódzka nr 281 między
Pomorskiem a Wysokiem oraz droga wojewódzka nr 282 pomiędzy Milskiem a Bojadłami (przebiega tutaj granica
MOF OW Zielona Góra). Na omawianych fragmentach funkcjonują przeprawy promowe. Godziny kursowania
promów zależą jednak od pory roku (wymagana dobra widoczność) – zimą ostatnie rejsy odbywają się o godzinie
16. Ponadto promy nie kursują przy zbyt wysokim lub niskim stanie wody, silnym wietrze, mgle czy występującym
oblodzeniu. Sytuacja ta doprowadza do zmniejszenia dostępności komunikacyjnej pomiędzy gminami, a nawet
wewnątrz gminy. Od dogodnego powiązania z miejscowością gminną odcięte są miejscowości Sycowice, Będów,
Nietkowice i Bródki, które znajdują się w północnej części gminy Czerwieńsk.
Generalny Pomiar Ruchu 2015 (GPR 2015) badał natężenie ruchu na drogach krajowych i wojewódzkich,
poza obszarami miast na prawach powiatu tj. w przypadku analizowanego obszaru bez części dróg na terenie
miasta Zielona Góra. Średni dobowy ruch pojazdów silnikowych (SRD) osiąga najwyższe wartości na drodze
ekspresowej S3 pomiędzy węzłami Zielona Góra Północ i Zielona Góra Południe – 21 090 pojazdów na dobę.
Na pozostałych drogach krajowych na terenie MOF OW Zielona Góra SRD dochodzi do 9,9 tys. pojazdów.
Najwyższy ruch pojazdów silnikowych na drogach wojewódzkich obserwowany jest w Sulechowie –
8787 pojazdów na dobę na drodze wojewódzkiej nr 278. Duże obciążenie występuje na drogach prowadzących
do rdzenia MOF m.in. droga wojewódzka 280 na odcinku Czerwieńsk – Zielona Góra oraz droga wojewódzka nr
282 na odcinku Świdnica – Zielona Góra. W strukturze ruchu wyraźnie uwidacznia się wahadłowość dojazdów do
pracy – zjawisko takie występuje m.in. na drogach wojewódzkich nr 280, 281 oraz 279, obsługują one ruch
z gminą Czerwieńsk i miejscowościami, które od 1 stycznia 2015 zostały włączone do miasta Zielona Góra. Ze
względu na brak przepraw mostowych część dróg wojewódzkich ma znaczenie wyłącznie lokalne. Na drogach
tych notuje się SRD poniżej 500. Niskie natężenie ruchu występuje także na drodze wojewódzkiej nr 279.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
122
Schemat 34. Średniodobowy ruch pojazdów silnikowych na sieci dróg krajowych i wojewódzkich w 2015 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA
Na terenie MOF OW Zielona Góra drogi krajowe omijają tereny zabudowane. Jedynie Leśniów Wielki
w gminie Czerwieńsk przecina droga krajowa nr 32, która krzyżuje się tam z drogą wojewódzką nr 279. Na sieci
dróg wojewódzkich brak jest obwodnic sołectw, które zostały włączone w granice administracyjne Zielonej Góry –
Łężyca, Racula, Drzonków oraz miejscowości Wilkanowo (gm. Świdnica).
Stan techniczny dróg na terenie MOF OW Zielona Góra jest zróżnicowany. Najlepszymi parametrami
charakteryzuje się droga ekspresowa nr 3, nie wymagane są na niej prace remontowe. Miejscowo na drogach
krajowych nr 27 i 32 występują obniżone wartości nośności i szorstkości, w tych przypadkach konieczne jest
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
123
wzmocnienie tych odcinków196. Także drogi zarządzane przez województwo i powiaty wykazują różne parametry
techniczne. Do programu prac inwestycyjnych województwa lubuskiego wpisano drogi wojewódzkie nr 278, 279,
281, 282 oraz 283197.
Najważniejszą inwestycją prowadzoną na terenie MOF OW Zielona Góra jest rozbudowa drogi
ekspresowej S3 do parametrów drogi dwujezdniowej od węzła Zielona Góra Północ do południowej granicy
województwa, a także budowa nowego mostu na Odrze, w miejscu istniejącego obiektu. Całość prac wg
założonych harmonogramów powinna zakończyć się w 2019 roku. W SRWL 2020 za kluczowe inwestycje
drogowe uznano dokończenie drogi S3, rozwój drogi nr 27, budowę mostu na Odrze w Milsku (droga wojewódzka
nr 282)198.
Podsumowując należy stwierdzić, iż istniejąca sieć dróg jest wystarczająca do obsługi komunikacyjnej
MOF OW Zielona Góra, a prowadzone inwestycje przyczynią się do jej usprawnienia. Spójność zapewnia gęsta
sieć dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych, która stanowi zewnętrzne i wewnętrzne powiązania
komunikacyjne. Należy jednak dążyć do ograniczenia ruchu samochodowego na obszarze najgęściej
zaludnionym tj. miasto Zielona Góra, Sulechów, promując inne formy transportu.
Sieć kolejowa
Układ czynnej sieci kolejowej na terenie MOF OW Zielona Góra w porównaniu do innych obszarów
województwa lubuskiego jest dobrze rozwinięty. Składa się ona z pięciu czynnych linii o znaczeniu państwowym
i regionalnym – nr 273, 358, 370, 379 (fragment), 436. Linie o nr 357, 384, odcinek linii 379 oraz tzw. kolej
szprotawska zostały wyłączone z użytkowania bądź zlikwidowane.
Łączna długość czynnych linii kolejowych w MOF OW Zielona Góra wynosi 98,5 km. Zlokalizowane są
one w Zielonej Górze oraz gminach Czerwieńsk, Sulechów i Świdnica. We wszystkich powyższych gminach
znajdują się pasażerskie przystanki kolejowe. Nieczynne bądź rozebrane linie mają łączną długość 38,5 km.
Tabela 25. Wykaz linii kolejowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKP, 2017
Numer Odcinek Rodzaj ruchu
Elektryfikacja
Maksy-malna
prędkość (km/h)
Liczba torów Uwagi199
CE-59 nr 273
Wrocław Główny – Głogów – Nowa Sól – granica MOF OW
ZG – Zielona Góra – Czerwieńsk – granica MOF OW ZG – Rzepin – Kostrzyn nad Odrą – Szczecin Główny
pasażersko-towarowy
zelektryfikowana 81-120 dwutorowa
Linia AGTC; sieć
kompleksowa TEN-T;
postulowany CETC; linia o znaczeniu państwowym
358
Gubin (Guben) – granica MOF OW ZG – Czerwieńsk
towarowy niezelektryfi-
kowana 41-60 jednotorowa –
Czerwieńsk – Sulechów – granica MOF OW ZG –
Zbąszynek
pasażersko-towarowy
zelektryfikowana 81-100 jednotorowa Linia
o znaczeniu państwowym
370 Zielona Góra – granica MOF
OW ZG – Żary pasażersko-
towarowy niezelektryfi-
kowana 61-80 jednotorowa
Linia AGTC; linia
o znaczeniu
196 GDDKiA oddział w Zielonej Górze: Wyniki badań diagnostycznych na sieci dróg krajowych woj. lubuskiego w 2013 r. 197 Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020 wraz z listą rezerwową 198 Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego, 2020 199 Rozporządzanie Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wykazu linii kolejowych o znaczeniu państwowym (Dz. U. z dnia 16 maja 2013 r. poz. 569).
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
124
państwowym
379
Cigacice – Sulechów towarowy niezelektryfi-
kowana 21-40 jednotorowa –
Konotop – granica MOF OW ZG – Cigacice
nieczynna, zlikwidowa-
ne
niezelektryfi-kowana
– jednotorowa
Na odcinku Cigacice – Konotop
usunięta z listy zarządcy
infrastruktury
393 Cigacice Port – Cigacice
(towarowe) towarowy
niezelektryfi-kowana
21-40 jednotorowa –
436 Czerwieńsk Południe –
Czerwieńsk Wschód pasażersko-
towarowy zelektryfikowana 81-100 jednotorowa
Linia o znaczeniu państwowym
357 Sulechów – granica MOF OW
ZG – Kargowa – Powodowo
nieczynna, zlikwidowa-
ne
niezelektryfi-kowana
– jednotorowa –
384 Sulechów – granica MOF OW
ZG – Świebodzin
nieczynne, zlikwidowa-
ne
niezelektryfi-kowana
– jednotorowa Linia usunięta
z listy zarządcy infrastruktury
ozna-czenie
na mapie (ZG-SZ)
tzw. kolejowa szprotawska (Zielona Góra – Jargoniewice
–granica MOF OW ZG – Stypułów – Szprotawa)
nieczynna, zlikwidowa-
ne
niezelektryfi-kowana
– jednotorowa Linia usunięta
z listy zarządcy infrastruktury
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
125
Schemat 35. Układ linii kolejowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKP S.A., 2017
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
126
Główną linią kolejową MOF OW Zielona Góra jest linia kolejowa nr 273, CE-59, tzw. Nadodrzanka, która
łączy Wrocław ze Szczecinem przez Głogów, Zieloną Górę i Rzepin. Jest ona przeznaczona głównie dla
pociągów towarowych, ruch pasażerski relacji Wrocław – Szczecin odbywa się przez Poznań. Linia nr 273
została zakwalifikowana do linii o znaczeniu państwowym i europejskich głównych linii kolejowych transportu
kombinowanego (AGTC), należy także do sieci kompleksowej Europejskich Korytarzy Transportowych TEN-T
oraz postulowanego Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego (CETC).
Duże znaczenie ma także jednotorowa linia kolejowa nr 358 na odcinku Czerwieńsk – Sulechów – granica
MOF OW Zielona Góra. Wykorzystywana jest jako połączenie Zielonej Góry z Gorzowem Wielkopolskim oraz
z linią kolejową nr 3 (Warszawa – Poznań – Berlin). Kluczową inwestycją zwiększającą spójność MOF OW
Zielona Góra była budowa łącznicy kolejowej Czerwieńsk Południe – Czerwieńsk Wschód (linia kolejowa nr 436).
Pozwoliło to na wyeliminowanie zmiany kierunku jazdy lokomotyw na stacji w Czerwieńsku i przyczyniło się do
skrócenia czasu przejazdu z Zielonej Góry do Sulechowa. Ma to szczególne znaczenie w ruchu lokalnym
pomiędzy tymi miastami oraz ruchu ponadregionalnym.
Linie kolejowe o znaczeniu państwowym są zelektryfikowane i obsługują ruch pasażerski jak i towarowy.
Przewóz towarów dobywa się ponadto na liniach nr 358 (w kierunku Gubina), 370 i 393. Są one
jednotorowe i niezelektryfikowane. Największy ruch pociągów towarowych (od 45 do 60 pociągów na dobę)
występuje na linii nr 273 pomiędzy Czerwieńskiem a Rudną w województwie dolnośląskim. Do 30 pociągów
porusza się po liniach nr 273 w kierunku północnym i 358 w kierunku zachodnim. W porównaniu do roku 2000
obserwuje się spadek liczby pociągów towarowych na linii nr 273 (największy na odcinku Czerwieńsk – Rzepin).
Wzrósł natomiast ruch na linii nr 358200.
W latach 2010-2014 w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013
zmodernizowano linię kolejową nr 358 na odcinku Zbąszynek – Czerwieńsk, poprawiono parametry techniczne
w tym najistotniejsze: zwiększono prędkość do 100 km/h. W ramach tej inwestycji powstała także linia kolejowa
nr 436. Modernizację w ramach inwestycji finansowanych z budżetu państwa przechodzi linia nr 273 na odcinku
Głogów – Dolna Odra, w tym rejon stacji kolejowej Zielona Góra. Dobrym przykładem wykorzystania nieczynnej
linii kolejowej jest powstanie w Zielonej Górze „rowerostrady” Zielona Strzała, biegnącej śladem kolei
szprotawskiej.
Dalsze prace na linii nr 273 zawarte są w SRWL 2020 oraz kontrakcie terytorialnym (lista podstawowa),
na liście warunkowej kontraktu znalazła się modernizacja linii kolejowej nr 358 pomiędzy Czerwieńskiem
a Gubinem.
Układ sieci kolejowej pozwala na utworzenie regularnych połączeń obsługujących MOF OW Zielona Góra
na linii północ-południe, oraz wykraczających poza obszar MOF OW Zielona Góra w ramach tzw. Lubuskiego
Trójmiasta (Sulechów – Zielona Góra – Nowa Sól). W 2015 roku uruchomiono bezpośrednie połączenie kolejowe
na trasie Zielona Góra – Berlin.
Drogi wodne śródlądowe
Przez teren MOF OW Zielona Góra przepływa rzeka Odra, która stanowi międzynarodową drogę wodną
E30 (Bałtyk – Dunaj). Jednakże żegluga wodna na analizowanym terenie nie ma większego znaczenia
w przewozach towarowych.
200 IGiPZ PAN: Inwestycje i działania konieczne do podjęcia przez Polskę w celu wdrożenia korytarza sieci bazowej TEN-T Bałtyk-Adriatyk na terytorium Polski – w ujęciu krajowym i wojewódzkim, w średnim oraz długim horyzoncie czasowym (do i po 2020 r.), Warszawa, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
127
Odcinek Odry w obszarze MOF OW Zielona Góra jest zaliczany do II klasy żeglowności201, poruszać się
mogą po nim obiekty o ładowności do 500 t W miejscowości Cigacice zlokalizowany jest port rzeczny oraz
przystań. Port posiada dostęp do czynnej linii kolejowej (nr 393) oraz poprzez drogę powiatową nr 1187F do drogi
ekspresowej S3. Wykorzystywany jest przez Katowicki Holding Węglowy SA do zaopatrywania odbiorców
hurtowych oraz eksportu węgla. W Cigacicach funkcjonuje również przystań wykorzystywana do celów
turystycznych i rekreacyjnych.
Wskazane jest zahamowanie regresu i zwiększanie znaczenia transportu śródlądowymi drogami
wodnymi. Jest to tani i przyjazny środowisku sposób transportu, umożliwia także przewozy materiałów
masowych, gabarytowych i niebezpiecznych.
201 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
128
Schemat 36. Transport wodny
Źródło: opracowanie własne na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych, stan na 2017 r.
Transport lotniczy
Główny pasażerski port lotniczy obsługujący MOF OW Zielona Góra położony jest poza jego granicami.
Na terenie MOF OW Zielona Góra funkcjonuje lotnisko Przylep (Zielona Góra, sołectwo Przylep). Położone jest
około 5 km od centrum Zielonej Góry i pełni funkcję lokalną. Stanowi ono własność Aeroklubu Ziemi Lubuskiej
i posiada status lotniska wyłącznego. Wykorzystywane jest do lotów ratowniczych, agrotechnicznych oraz
sportowych. Ponadto dla tego obiektu obowiązują nieprzekraczalne ograniczenia wysokości zabudowy.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
129
Pozostałymi ewidencjonowanymi obiektami w rejestrach Urzędu Lotnictwa Cywilnego jest śmigłowcowe
lądowisko sanitarne Zielona Góra Szpital Wojewódzki przy Szpitalu Uniwersyteckim im. Karola Marcinkowskiego
w Zielonej Górze Sp. z o.o. oraz lądowisko w Grabowcu (gmina Świdnica), zarządzane przez Nadleśnictwo
Krzystkowice202.
Schemat 37. Transport lotniczy
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ULC i www.lotniska.dlapilota.pl, stan na 2017 r.
202 Urząd Lotnictwa Cywilnego: Wykaz lądowisk wpisanych do ewidencji lądowisk, stan na 22 września 2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
130
Regularny lotniczy ruch pasażerski wykonywany jest z certyfikowanego regionalnego cywilnego lotniska
użytku publicznego Zielona Góra/Babimost, które zlokalizowane w gminie Babimost. Znajduje się ono około 3 km
od granicy MOF OW Zielona Góra i 35 km na północny wschód od miasta wojewódzkiego. Drogowe połączenie
z lotniskiem zapewniane jest kolejno przez drogę ekspresową S3, drogę krajową nr 32 oraz drogi wojewódzkie
304 i 456. Ponadto z Zielonej Góry możliwy jest dojazd specjalnym autobusem, którego rozkład jazdy
dostosowany jest do godzin odlotów samolotów.
Bardziej odległymi portami lotniczymi w większych ośrodkach miejskich w kraju jak i za granicą są:
Port Lotniczy Poznań-Ławica im. Henryka Wieniawskiego, odległość ok. 140 km;
Port Lotniczy Wrocław-Strachowice im. Mikołaja Kopernika, odległość ok. 150 km;
Port Lotniczy Berlin-Schönefeld, Niemcy, odległość ok. 170 km;
Port Lotniczy Berlin-Tegel, Niemcy, odległość ok. 195 km.
Drogi dla rowerów i ruch rowerowy
Szlaki komunikacyjne wraz z niezbędną infrastrukturą obsługującą ruch rowerowy, zwane są potocznie
ścieżkami rowerowymi. W obszarze MOF OW Zielona Góra są to wyznaczone drogi rowerowe oraz pieszo-
rowerowe, pasy wydzielone w jezdni oraz kontrapasy.
Ruch rowerowy rozpatrywać można w dwóch zakresach: codziennego użytkowania, jak również
w zakresie ruchu turystycznego. Koncentracja i intensyfikacja ruchu rowerowego występuje na terenach
wykazujących największe zurbanizowanie. Do tej grupy zalicza się m.in. obszar miasta Zielona Góra, miasto
Sulechów oraz pozostałe miejscowości gminne. Są to obszary o wysokiej liczbie ludności, a także gęsto
rozmieszczonych punkach usługowych oraz przedsiębiorstwach, które są generatorami ruchu.
Ruch rowerowy związany z turystyką i rekreacją związany jest z terenami mniej zurbanizowanymi,
o dużych walorach przyrodniczych i turystycznych. Jednakże w terenach zabudowanych użytkownicy turystyczni
korzystają z infrastruktury przeznaczonej do codziennej komunikacji.
Sieć dróg rowerowych na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowana jest terenie Zielonej Góry oraz
gmin Sulechów i Świdnica. Liczy łącznie około 74,2 km długości. W jej skład wchodzą drogi pieszo-rowerowe.
Zdecydowana większość z istniejącej infrastruktury znajduje się na terenie Zielonej Góry w granicach
administracyjnych sprzed 1 stycznia 2015 roku. W tym terenie stanowi ona spójną sieć regularnie pokrywającą
miasto, w tym odcinki wjazdowych dróg wojewódzkich. Jednakże są one wykonane z kostki brukowej, która
odbiega od obecnie stosowanych standardów. Korzystnym zjawiskiem dla rowerzystów jest uspokojona strefa
w zabytkowej części miasta, w której można poruszać się jednośladami.
Stwierdza się, iż sieć dróg dla rowerów w odniesieniu dla całego obszaru MOF OW Zielona Góra
charakteryzuje się rozproszeniem, brakiem ciągłości i powiązań między jednostkami wchodzącymi w skład MOF
OW Zielona Góra. W gminach Sulechów i Świdnica drogi rowerowe mają niewielką długość i nie tworzą
całościowego układu. Na terenie gminy Czerwieńsk i Świdnica nie ma infrastruktury dedykowanej rowerzystom.
Istniejący układ jest siecią niekompletną, wymagającą rozbudowy i uzupełnienia.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
131
Tabela 26. Wykaz dróg rowerowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, stan na 31.12.2016 r.
Gmina Długość (km)
m. Zielona Góra 62,2
Czerwieńsk 0,0
Sulechów 5,4
Świdnica 6,6
Zabór 0,0
Suma 74,2
Wprowadzenie ścieżek rowerowych wpływa pozytywnie na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Część dróg
układu komunikacyjnego posiada szerokość pasa drogowego dającą możliwość budowy dróg rowerowych
w istniejącym pasie drogowym. Ponadto rozwój infrastruktury rowerowej doprowadzi do zwiększenia się
atrakcyjności turystycznej regionu. Pozytywny efekt odnosi również zmniejszanie liczby pojazdów silnikowych na
drogach, ograniczanie dopuszczalnej prędkości m.in. poprzez wyznaczanie stref pieszych czy stref „tempo 30”.
W 2015 roku miasto Zielona Góra podpisało umowę na zaprojektowanie i budowę sieci dróg rowerowych
w ramach zadania „Budowa infrastruktury rowerowej na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej
Góry – Miasto Zielona Góra”. Do 2017 planowane jest powstanie 30 km infrastruktury rowerowej wzdłuż
najważniejszych dróg (w tym wojewódzkich) na terenie, który został włączony do miasta z dniem 1 stycznia
2015 roku. Połączenia rowerowe zyska Ochla, Zatonie, Drzonków, Racula, Zawada, Krępa, Cigacice,
5.2 Transport zbiorowy
W MOF OW Zielona Góra transport zbiorowy obsługiwany jest przez autobusy i pociągi. Ze względu na
wzrost poziomu motoryzacji, a także poprawę warunków drogowych obserwuje się spadek liczby osób
korzystających z przewozów środkami transportu publicznego.
Transport autobusowy
Transport autobusowy na terenie MOF OW Zielona Góra jest jedyną formą komunikacji miejskiej.
Komunikacja publiczna działa tylko na terenie Zielonej Góry i w gminie Zabór. Gminy wchodzące w skład MOF
OW Zielona Góra podpisały umowy na wspólne świadczenie usług transportowych.
W Zielonej Górze funkcjonuje Miejski Zakład Komunikacji. Przewozy wykonywane są na terenie miasta
Zielona Góra i gminy Zabór na mocy porozumienia międzygminnego z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie
organizacji publicznego transportu zbiorowego w granicach administracyjnych Miasta Zielona Góra i Gminy
Zabór. MZK uruchamia 33 linie autobusowe – 28 dziennych i 5 nocnych203. Na terenie gminy Zabór autobusy
miejskie posiadają dwa przystanki, docierając tylko do Droszkowa. Miejscowość gminna obsługiwana jest przez
PKS Zielona Góra.
W gminach Czerwieńsk, Sulechów i Świdnica nie funkcjonuje publiczna komunikacja autobusowa.
Połączenia wewnątrz tych gmin MOF OW Zielona Góra obsługiwane są autobusową komunikacją komercyjną.
Do przedsiębiorstw wykonujących takie połączenia należą PKS Zielona Góra Sp. z. o.o., P.W. DA-MI, czy Astor
Sława. W przeszłości linie komunikacji publicznej docierały do gminy Czerwieńsk i Świdnica, jednak zostały
zlikwidowane w roku 2011.
203 Miejski Zarząd Komunikacji w Zielonej Górze, stan na październik 2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
132
Komunikacja autobusowa tworzona przez wielu przewoźników nie tworzy spójnego systemu. Brak jest
dostosowania rozkładów jazdy oraz wspólnego systemu biletowego. Zróżnicowany jest tabor, który często jest
przestarzały i nieprzystosowany do obsługi pasażerów niepełnosprawnych – wąskie wejścia, wysoka podłoga.
Tabor autobusowy MZK Zielona Góra w roku 2014 składał się z 71 pojazdów. Struktura wiekowa
pojazdów jest umiarkowanie korzystna, średni wiek taboru to 12 lat. 54,9% pojazdów jest w eksploatacji ponad
11 lat. Pomimo wieku wszystkie pojazdy są niskopodłogowe, wyposażone w biletomaty i system informacji
pasażerskiej. Transport autobusowy nie posiada uprzywilejowania w ruchu drogowym, w połączeniu
z występowaniem wąskich gardeł przekłada się to na przeciętną prędkość eksploatacyjną, która wyniosła
w 2013 r. 15,5 km/h204.
PKS Zielona Góra Sp. z o.o. obsługuje ponadto ruch regionalny i krajowy na zasadach komercyjnych.
Zapewnia tym samym skomunikowanie MOF OW Zielona Góra z pozostałą częścią województwa np. Gorzowem
Wlkp., Kargową, Krosnem Odrzańskim, Żarami, a także kraju m.in. Krakowem, Szczecinem, Poznaniem,
Białymstokiem. Główne dworce autobusowe zlokalizowane są w Zielonej Górze i Sulechowie. Dodatkowo
przewozy do i z Zielonej Góry wykonują m.in.: PKS Nowa Sól, Leszno, Kalisz, Szczecin, Poznań i Przemyśl.
Przewozy autobusowe oferują również przewoźnicy prywatni.
Transport kolejowy
Transport kolejowy pomimo swojego potencjału nie jest w pełni wykorzystywany. Stanowi on powiązania
wewnętrzne i zewnętrzne. Obecnie ruch pasażerski prowadzony na liniach nr 273/C-E 59, 370/C-59/1, 436
i odcinku linii nr 358205:
- (Wrocław – Nowa Sól) – Zielona Góra – Czerwieńsk – Nietkowice – (Rzepin – Szczecin),
- Czerwieńsk – Sulechów – Łęgowo Sulechowskie – (Zbąszynek),
- Zielona Góra – Koźla Kożuchowska – (Żary).
Pociągi niektórych relacji np. Nowa Sól – Zbąszynek czy Zielona Góra – Warszawa na terenie MOF OW
Zielona Góra poruszają się po różnych liniach kolejowych – kolejno 273/C-E 59, 436 i 358. Połączenia na
analizowanym terenie stanowią część dłuższych relacji wybiegających poza obszar MOF OW Zielona Góra.
Kierunkami tymi są m.in.: Berlin, Frankfurt nad Odrą, Gdańsk, Gorzów Wlkp., Katowice, Kraków, Poznań,
Rzeszów, Szczecin, Warszawa, Wrocław206.
Połączenia komunikacyjne w ramach przewozów kolejowych obsługiwane są przez 12 stacji i przystanków
kolejowych. Ruch osobowy o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym obsługiwany jest przez Przewozy
Regionalne sp. z o.o. (pociągi tej spółki zatrzymują się na wszystkich czynnych obiektach), a także Koleje
Dolnośląskie S.A. i Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. Na stacjach Zielona Góra oraz Sulechów zatrzymują się
ponadto dalekobieżne pociągi spółki PKP Intercity S.A.
204 Plan zrównoważonego rozwoju Publicznego transportu na lata 2014-2020 dla miasta Zielnej Góry i gmin ościennych, które zawarły z miastem Zielona Góra porozumienia w sprawie wspólnej organizacji transportu publicznego, Reda – Zielona Góra, 2014 205 PKP PLK S.A., stan na październik 2017 r. 206 PKP PLK S.A., stan na październik 2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
133
Tabela 27. Wykaz stacji i przystanków kolejowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKP S.A., 2017
Gmina Nazwa
stacji/przystanku Kategoria PKP PLK
Opis
m. Zielona Góra
Zielona Góra C
- główna stacja rdzenia ośrodka funkcjonalnego;
- zlokalizowana w centrum miasta;
- bliskość dworca autobusowego (ok. 5 min dojścia pieszego);
- brak dogodnej przesiadki dworzec kolejowy – dworzec autobusowy;
- dogodne położenie względem dróg;
- położona optymalnie względem struktury osadniczej;
Nowy Kisielin –
- przystanek kolejowy;
- dogodne położenie względem dróg – przy DW 282;
- położony w dużej odległości od zabudowy mieszkalnej;
- obsługa Lubuskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego;
Przylep E
- przystanek kolejowy;
- położony na skrzyżowaniu z DW 280;
- położona optymalnie względem obszaru poprzemysłowego;
- położona z dala od terenów zabudowy mieszkaniowej – niekorzystne położenie względem struktury osadniczej;
Stary Kisielin E
- przystanek kolejowy;
- zlokalizowany pomiędzy Starym a Nowym Kisielinem;
- dogodne położenie względem dróg – oś komunikacyjna struktury osadniczej, DW 279;
- położona optymalnie względem struktury osadniczej;
Czerwieńsk
Czerwieńsk D
- stacja kolejowa;
- zlokalizowana ok. 0,5 km od centrum miasta;
- stacja wyspowa – powiazanie z siecią dróg poprzez sięgacz drogowy z DW280; bliskość DW 279;
- częściowo korzystane położenie względem struktury osadniczej;
Nietkowice E
- przystanek kolejowy;
- zlokalizowany z dala od terenów zurbanizowanych;
- niekorzystane położenie względem struktury osadniczej;
Będów E
- przystanek kolejowy;
- zlokalizowany z dala od terenów zurbanizowanych;
- niekorzystane położenie względem struktury osadniczej i drogowej;
Sulechów
Sulechów D
- stacja kolejowa;
- zlokalizowana ok. 0,5 km od centrum miasta;
- dogodne położenie względem dróg – połączenia drogami powiatowymi;
- korzystne położenie względem struktury osadniczej;
- korzystne położenie względem obszaru przemysłowego;
Łęgowo Sulechowskie
E - przystanek kolejowy;
- częściowo korzystane położenie względem struktury osadniczej;
Świdnica
Buchałów E
- przystanek kolejowy;
- niekorzystane położenie względem struktury osadniczej;
- korzystane położenie względem sieci drogowej – bliskość DW279;
Letnica E
- przystanek kolejowy;
- korzystane położenie względem dawnej zabudowy PGR;
- niekorzystane położenie względem struktury osadniczej;
Koźla Kożuchowska E - przystanek kolejowy;
- częściowo korzystane położenie względem struktury osadniczej;
Główną stacja kolejową na terenie MOF OW Zielona Góra jest stacja Zielona Góra, skąd obsługiwanych
jest najwięcej połączeń dalekobieżnych. Ważna w znaczeniu obszaru jest również stacja kolejowa Sulechów,
położona w drugim co do liczby mieszkańców mieście analizowanego terenu. Do czasu budowy linii kolejowej
nr 436 większe znaczenie posiadała stacja Czerwieńsk, na której pociągi jadące w kierunku Poznania i Gorzowa
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
134
Wielkopolskiego musiały zmieniać kierunek jazdy. Nowo otwarta linia pełni rolę kolejowej obwodnicy Czerwieńska
i odtąd na stacji zatrzymuje się mniejsza liczba pociągów.
Część z przystanków charakteryzuje się słabym położeniem względem sieci osadniczej, bądź układu
drogowego, co uniemożliwia dogodne przesiadki do innych środków transportu. Obniża to atrakcyjność
transportu kolejowego oraz prowadzi do zmniejszenia znaczenia w obsłudze ruchu pasażerskiego.
Największe średnie dobowe potoki pasażerskie w ruchu regionalnym w roku 2012 obserwowane były na
odcinku Zielona Góra – Czerwieńsk (około 1200 osób). Najmniejsza liczba podróżnych porusza się w kierunku
Żar – do 250 osób. Struktura sprzedaży biletów wskazuje na znaczny udział pasażerów podróżujących do
Zielonej Góry i Sulechowa z terenu MOF OW Zielona Góra i spoza obszaru na podstawie biletów okresowych207.
Najnowszym obiektem obsługującym podróżnych jest przystanek pasażerski na linii nr 273/C-E 59
o nazwie Nowy Kisielin zlokalizowany w Zielonej Górze w sołectwie Nowy Kisielin. Przystanek powstał
w 2015 roku, przy przecięciu linii kolejowej z drogą wojewódzką nr 282, w dużej odległości od istniejących
zabudowań mieszkalnych. Głównym założeniem przystanku jest dowożenie pracowników do przyszłych
przedsiębiorstw, które będą działać w położnym w bezpośrednim sąsiedztwie Lubuskim Parku Przemysłowo-
Technologicznym. Planuje się budowę przystanków kolejowych obsługujących Osiedle Zacisze oraz Osiedle
Mazurskie.
Główne węzły przesiadkowe
Na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowany jest jeden zespół przystanków wykazujący cechy węzła
przesiadkowego – miejsca, w którym wiele pasażerów transportu publicznego zmienia środek lokomocji, za
wartość graniczną przyjmuje się odległość 200 m między peronami.
Głównym węzłem przesiadkowym jest rejon stacji kolejowej Zielona Góra. W jej bliskiej odległości
znajduje się zespół przystankowy „Dworzec PKP”, który obsługiwany jest przez 26 linii autobusowych – około
150 m, oraz dworzec autobusowy PKS – około 300 m. Niedogodnością jest fakt, iż przystanki PKS i MZK są
usytuowane względem dworca kolejowego w przeciwnych kierunkach, dystans pomiędzy nimi wzrasta do 450 m.
Tak duże odległości sprawiają, iż charakter węzła jest zatracany. Pozostałe przystanki kolejowe na terenie miasta
Zielona Góra tj. Stary Kisielin i Przylep nie są w wystarczający sposób skomunikowane z siecią autobusową.
Przystanki znajdują się w odległości odpowiednio 300 i 600 metrów.
Władze miasta Zielona Góra i PKP S.A. w 2015 roku podpisały umowę na wykonanie centrum
przesiadkowego w rejonie obecnego ronda Maćkowiaka. Będzie to miejsce dogodnych przesiadek między
pociągami a miejskimi autobusami.
Dworce w Sulechowie są od siebie znacznie oddalone. W części północnej miasta znajduje się stacja
kolejowa, a w centrum dworzec PKS – dystans dzielący te miejsca to 1500 m. Możliwe jest uruchomienie
miejskiej linii autobusowej, dowożącej mieszkańców do stacji kolejowej, z której w ramach współpracy
Lubuskiego Trójmiasta odbywać się będzie więcej połączeń do Zielonej Góry i Nowej Soli.
Potencjalne węzły przesiadkowe mogą zostać wytworzone w przypadku pozostałych przystanków
kolejowych. Wymagają one jednak zwiększenia liczby zatrzymujących się pociągów, a także w niektórych
przypadkach zmiany położenia względem sieci drogowej lub osadniczej.
207 Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego na sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, Zielona Góra, 2014
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
135
Schemat 38. Węzły przesiadkowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PKP S.A., 2017
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
136
Infrastruktura techniczna 6.
6.1 Gospodarka wodna
Na terenie MOF OW Zielona Góra znajdują się 33 ujęcia wód, wykorzystywane do zasilenia ludności
w wodę208. Podstawowym źródłem zaopatrzenia mieszkańców MOF Zielona Góra są wody podziemne z utworów
czwartorzędowych. Jedyne ujęcie wody powierzchniowej znajduje się na rzece Obrzycy w miejscowości Głuchów
(gm. Trzebiechów), położone 2,7 km od ujścia Obrzycy do Odry. Ujmowana woda przetłaczana jest magistralą
o długości ok. 10 km do Stacji Uzdatniania Wody w Zielonej Górze, w sołectwie Zawada, gdzie zostaje
zmieszana z wodą podziemną. Powyższe ujęcie stanowi zasadnicze źródło wody zaopatrującej miasto Zielona
Góra.
Tabela 28. Wykaz ujęć wód oraz stacji uzdatniania wody
Źródło: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wielkopolskim, stan na 31.10.2017 r.
Nazwa ujęcia Max wydajność (m³/h) Wielkość poboru wód
w roku (m³/d)
m. Zielona Góra
Wykaz ujęć na których nie są prowadzone procesy uzdatniania:
Zielona Góra – ul. Zjednoczenia 224,0 1516,0
Zielona Góra – Zawada 23,94 155,0
Zielona Góra – Jany 14,0 39,3
Zielona Góra – Łężyca 13,0 71,0
Wykaz stacji uzdatniania wody
Zielona Góra – Ochla 60,0 248,4
Zielona Góra II – Zacisze 236,0 2920,0
Zielona Góra – Zatonie 120,0 739,4
Zielona Góra – Stożne 6,50 11,8
Zielona Góra – woda podziemna 417,0 15719,0
Zielona Góra – woda powierzchniowa 800,0
Zielona Góra – Jarogniewice 29,0 91,0
Zabór
Wykaz ujęć na których nie są prowadzone procesy uzdatniania:
Rajewo brak danych 1,3
Wykaz stacji uzdatniania wody:
Łaz 33,0 222,3
Droszków 36,0 281,1
Dąbrowa 14,0 29,6
Milsko 14,0 45,9
Proczki brak danych 2,9
Wielobłota brak danych 3,5
Czerwieńsk
Wykaz ujęć na których nie są prowadzone procesy uzdatniania:
Czerwieńsk miasto 60,00 544,0
Płoty 23,00 135,0
Wykaz stacji uzdatniania wody:
Nietków 60,0 219,0
208 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wielkopolskim, stan na 31.10.2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
137
Nazwa ujęcia Max wydajność (m³/h) Wielkość poboru wód
w roku (m³/d)
Nietkowice 12,0 72,0
Sudoł 23,0 89,0
Sulechów
Wykaz ujęć na których nie są prowadzone procesy uzdatniania:
Karczyn 19,0 50,97
Wykaz stacji uzdatniania wody:
m Sulechów 600,0 2967,18
Brzezie k. Pomorska 25,0 124,33
Klępsk 36,0 177,07
Górki Małe 36,0 2793,85
Kalsk 38,0 137,44
Świdnica
Wykaz ujęć na których nie są prowadzone procesy uzdatniania:
Letnica 52,5 357,65
Wilkanowo 17,0 84,27
Wykaz stacji uzdatniania wody:
Drzonów 9,0 172,80
Słone 16,0 46,82
Świdnica 55,0 69556,0
Na obszarze MOF OW Zielona Góra obowiązują strefy ochronne ujęć wód ustanowione rozporządzeniami
Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Wyznaczenie stref ma na celu zapewnienie
odpowiedniej jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz
zaopatrzenia zakładów wymagających wody wysokiej jakości, a także ochronę zasobów wodnych 209 . Dla
zestawionych poniżej w tabeli ujęć zostały ustalone strefy ochronne ujęć wód – tereny ochrony bezpośredniej
i tereny ochrony pośredniej, w granicach których obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie
użytkowania gruntów oraz korzystania z wody.
Tabela 29. Strefy ochronne ujęć wód
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych RZGW Wrocław (stan na 31.10.2017 r.)
Adres publikacyjny Tytuł rozporządzenia
Dz. U. Woj. Lubus. Nr. 2004.19.332
Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 15 marca 2004 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej dla Centralnego Ujęcia Wody w Zawadzie k. Zielonej Góry dla Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Zielonej Górze
DZ. URZ. WOJ. LUB 2004.81.1250
Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 8 października 2004 roku zmieniające rozporządzenie z dnia 15 marca 2004 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej dla Centralnego Ujęcia Wody w Zawadzie k. Zielonej Góry dla Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Zielonej Górze
DZ. URZ. WOJ. LUB 2005.28.622
Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 29 kwietnia 2005 roku w sprawie ustanowienia stref ochronnych ujęcia wody powierzchniowej "SADOWA" z rzeki Obrzycy w km 2+880 w miejscowości Głuchów, gmina Trzebiechów, powiat Zielona Góra, województwo lubuskie dla Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Zielonej Górze
209 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 z późn. zm.)
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
138
Adres publikacyjny Tytuł rozporządzenia
DZ. URZ. WOJ. LUB 2006.30.636
Rozporządzenie nr 05/2006 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 11 kwietnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 29 kwietnia 2005 r. sprawie ustanowienia stref ochronnych ujęcia wody powierzchniowej "SADOWA" z rzeki Obrzycy w km 2+880 w miejscowości Głuchów, gmina Trzebiechów, powiat Zielona Góra, województwo lubuskie dla Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Zielonej Górze
DZ. URZ. WOJ. LUB 2011.65.1222
Rozporządzenie nr 4/2011 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 18 maja 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia stref ochronnych ujęcia wody powierzchniowej "SADOWA" z rzeki Obrzycy w km 2+880 w miejscowości Głuchów, gmina Trzebiechów, powiat Zielona Góra, województwo lubuskie dla Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Zielonej Górze
DZ. URZ. WOJ. LUB 2012.1440
Rozporządzenie nr 3/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 4 lipca 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia stref ochronnych ujęcia wody powierzchniowej "SADOWA" z rzeki Obrzycy w km 2+880 w miejscowości Głuchów, gmina Trzebiechów, powiat Zielona Góra, województwo lubuskie dla Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Zielonej Górze
DZ. URZ. WOJ. LUB 2015.2592
Rozporządzenie nr 43/2015 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 16 grudnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia stref ochronnych ujęcia wody powierzchniowej "SADOWA" z rzeki Obrzycy w km 2+880 w miejscowości Głuchów, gmina Trzebiechów, powiat Zielona Góra, województwo lubuskie dla Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Zielonej Górze
DZ. URZ. WOJ. LUB 2012.911
Rozporządzenie nr 1/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia komunalnego wody podziemnej w Łężycy, na terenie gminy Zielona Góra, powiat zielonogórski, województwo lubuskie
DZ. URZ. WOJ. LUB 2014 r.1584
Rozporządzenie nr 19/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 2 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia komunalnego wody podziemnej w Łężycy, na terenie gminy Zielona Góra, powiat zielonogórski, województwo lubuskie
System wodociągowy w MOF OW Zielona Góra tworzy sieć przewodów o łącznej długości 772,3 km.
Od 2006 r. długość sieci wodociągowej wzrosła o 149,0 km, związane jest to z licznymi inwestycjami w zakresie
rozbudowy infrastruktury wodociągowej210.
Wykres 8. Długość czynnej sieci rozdzielczej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r.
Największy rozwój infrastruktury wodociągowej zaobserwowano w granicach miasta Zielona Góra, gdzie
długość sieci wzrosła o 72,1 km. Przeprowadzenie licznych inwestycji było możliwe m.in. ze względu na
współfinansowanie ze środków Unii Europejskiej.
210 Dane GUS, stan na 31.12.2014 r.
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Zielona Góra Czerwieńsk Sulechów Świdnica Zabór
km
2006 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
139
Tabela 30. Charakterystyka sieci wodociągowej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS, *stan na 31.12.2016 r., **stan na 31.12.2015 r.
Gmina/obszar liczba osób
korzystających z sieci**
długość sieci wodociągowej* [km]
korzystający z wodociągu w % ogółu ludności**
m. Zielona Góra 131 444 425,3 94,8
Czerwieńsk 9 583 92,4 96,2
Sulechów 26 398 145,1 99,8
Świdnica 6 234 62,7 96,4
Zabór 3 963 46,7 97,9
MOF OW Zielona Góra
177 622 772,3 95,7
Analiza powyższych danych wskazuje, że poziom zwodociągowania MOF OW Zielona Góra jest wyższy
w stosunku do województwa lubuskiego (94,4% – województwo lubuskie). We wszystkich gminach odsetek
korzystających z sieci wodociągowej kształtuje się na wysokim poziomie i wynosi ponad 94%. Ogółem z sieci
wodociągowej korzysta 177 662 mieszkańców MOF OW Zielona Góra211.
211 Dane GUS, stan na 31.12.2015 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
140
Schemat 39. Dostęp do sieci wodociągowej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2015 r.
Roczne zużycie wody dostarczanej z wodociągu komunalnego w MOF OW Zielona Góra wynosi
9067,8 tys. m3, największa ilość wody wykorzystywana jest na cele gospodarstw domowych – 64,5% ogólnego
zużycia, natomiast na cele przemysłu 8,3%212. Pobór wody na cele technologiczne Elektrociepłowni „Zielona
Góra” w 2016 roku wyniósł 917 tys. m3 213.
212 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 213 Elektrociepłownia „Zielona Góra” S.A.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
141
Wykres 9. Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS – stan na 31.12.2016 r.
6.2 Gospodarka ściekowa
System zbiorowego odprowadzania ścieków w MOF OW Zielona Góra tworzy sieć przewodów
kanalizacyjnych o łącznej długości 650,2 km214. Od 2006 r. długość sieci kanalizacyjnej wzrosła o 318,9 km.
Związane jest to z licznymi inwestycjami w zakresie rozbudowy infrastruktury kanalizacyjnej.
Wykres 10. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r.
Największy przyrost sieci kanalizacyjnej nastąpił w gminie Czerwieńsk, w której w ciągu 10 lat długość
sieci wzrosła blisko 3 – krotnie.
214 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r.
8,3%
27,2%
64,5%
przemysł
eksploatacja sieciwodociągowej
eksploatacja sieciwodociągowej -gospodarstwa domowe 2016
0,0
50,0
100,0
150,0
200,0
250,0
300,0
350,0
400,0
Zielona Góra Czerwieńsk Sulechów Świdnica Zabór
km
2006 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
142
Tabela 31. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, *stan na 31.12.2016 r., **stan na 31.12.2015 r.
Gmina/obszar liczba osób
korzystających z sieci**
długość sieci kanalizacyjnej* [km]
korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności**
m. Zielona Góra 116 749 376,7 84,2
Czerwieńsk 6 670 87,4 66,9
Sulechów 20 595 90,8 77,9
Świdnica 6 136 90,1 94,9
Zabór 1 000 5,2 24,7
MOF OW Zielona Góra 151 150 650,2 81,4
Z sieci kanalizacyjnej korzysta 151 150 osób, co stanowi 81,4% ogółu mieszkańców. Jest to wartość
znacznie wyższa niż wskaźnik dla całego województwa lubuskiego (72,7%). W dalszym ciągu występuje
dysproporcja w rozwoju infrastruktury kanalizacyjnej między obszarami miejskimi, gdzie dostęp do zbiorowego
odprowadzenia ścieków ma 85,8% mieszkańców, a obszarami wiejskimi, gdzie z kanalizacji korzysta 54,1%
ogółu mieszkańców215.
Najlepszy dostęp do zbiorowego systemu odprowadzania ścieków mają mieszkańcy gminy Świdnica,
gdzie udział korzystających z kanalizacji w stosunku do ogółu ludności wynosi – 94,9%216. Natomiast najsłabiej
zorganizowaną gospodarkę ściekową posiada gmina Zabór.
215 Dane GUS, stan na 31.12.2015 r. 216 Dane GUS, stan na 31.12.2015 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
143
Schemat 40. Dostęp do sieci kanalizacyjnej oraz lokalizacja oczyszczalni ścieków
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2015 r.
W granicach opracowania zostały ustanowione cztery aglomeracje ściekowe. W granicach opracowania
zostały ustanowione cztery aglomeracje ściekowe. Na terenach objętych aglomeracjami prowadzona jest
realizacja zadań zgodnie z założeniami Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK),
który jest podstawowym instrumentem wdrożenia wymagań dotyczących systemów kanalizacji i oczyszczalni
ścieków komunalnych wynikających z dyrektywy 91/271/EWG. W 2016 r. aglomeracje Czerwieńsk, Sulechów,
Zielona Góra wypełniły zobowiązania wynikające z postanowień dyrektywy 91/271/EWG.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
144
Tabela 32. Aglomeracje ściekowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie V Aktualizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych oraz Dziennika Urzędowego
Województwa Lubuskiego (stan na 10.2017 r.)
Nazwa aglomeracji
Akt prawny ustanawiający aglomerację Gminy (miejscowości) w
aglomeracji Oczyszczalnia
ścieków RLM
m. Zielona Góra
Uchwała nr XXXI/313/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
22 października 2012 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Zielona Góra
miasto Zielona Góra, gmina Świdnica
(Wilkanowo)
Oczyszczalnia ścieków „Łącza” w
Zielonej Górze 198 087
Uchwała nr XVI/152/15 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
28 grudnia 2015 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wyznaczenia aglomeracji
Zielona Góra
Uchwała nr XXI/252/16 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
20 czerwca 2016 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wyznaczenia aglomeracji
Zielona Góra
Czerwieńsk
Uchwała nr XLV/528/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
24 lutego 2014 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Czerwieńsk
miasto Czerwieńsk, gmina Czerwieńsk (Płoty, Zagórze, Leśniów Wielki,
Leśniów Mały, Sudoł, Nietków, Laski)
Oczyszczalnia ścieków w
Czerwieńsku 8 395
Sulechów
Uchwała nr XIII/122/15 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie
wyznaczenia aglomeracji Sulechów
miasto Sulechów, gmina Sulechów (Kruszyna, Brzezie k. Sulechowa,
Krężoły, Obłotne, Buków, Kalsk, Górzykowo, Górki
Małe, Cigacice, Nowy Świat)
Oczyszczalnia ścieków w
miejscowości Nowy Świat gmina Sulechów
22 735
Świdnica
Uchwała nr XXVI/375/16 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
19 grudnia 2016 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Świdnica
Świdnica, Buchałów, Słone, Letnica, Koźla,
Drzonów, Piaski, Radomia, Orzewo, Lipno,
Grabowiec
Oczyszczalnie ścieków w Drzonowie i
Świdnicy 5136
Na terenie MOF OW Zielona Góra funkcjonuje 8 komunalnych oczyszczalni ścieków. Największa z nich to
oczyszczalnia ścieków „Łącza” zlokalizowana w Zielonej Górze – sołectwo Łężyca. Jest to oczyszczalnia
z podwyższonym usuwaniem biogenów, o przepustowości Qdśr = 51255 m3/d, która obsługuje aglomerację
Zielona Góra217. Ponadto, w mieście Zielona Góra zlokalizowana jest biologiczna oczyszczalnia ścieków – dla
Osiedla „Ostoja” w Zielonej Górze – sołectwo Ochla218. W gminie Czerwieńsk funkcjonuje oczyszczalnia ścieków
z podwyższonym usuwaniem biogenów, zlokalizowana jest ona w mieście Czerwieńsk. Przepustowość
powyższej oczyszczalni wynosi Qdśr = 1600 m3/d219, odprowadzane są do niej ścieki z aglomeracji Czerwieńsk.
Ponadto, biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 15 m3/d zlokalizowana jest w miejscowości
Dobrzęcin. Ścieki z gminy Świdnica oczyszczane są w dwóch oczyszczalniach biologicznych, zlokalizowanych
w mieście Świdnica oraz miejscowości Drzonów. W gminie Sulechów funkcjonuje biologiczna oczyszczalnia
ścieków o przepustowości Qdśr = 6450 m3/d, zlokalizowana w miejscowości Nowy Świat, która odbiera ścieki
z aglomeracji Sulechów. W gminie Zabór, posiadającej najsłabiej rozwinięty systemem kanalizacji spośród gmin
należących do MOF OW Zielona Góra, funkcjonuje jedna oczyszczalnia biologiczna o przepustowości 200 m3/d,
odbierająca ścieki z miejscowości Zabór.
Ilość ścieków oczyszczonych w MOF OW Zielona Góra wraz z wodami infiltracyjnymi oraz ściekami
dowożonymi wynosi 12 105 tys. m3/rok, w tym ścieki odprowadzone do kanalizacji to 7045 tys. m3/rok. Ścieki
217 "Zielonogórskie Wodociągi i Kanalizacja" Sp. z o.o. 218 "Zielonogórskie Wodociągi i Kanalizacja" Sp. z o.o. 219 Przedsiębiorstwo Obsługi Mienia Komunalnego "POMAK" Sp. z o.o.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
145
z obszarów nieobjętych kanalizacją odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych a następnie
transportowane do stacji zlewnych, liczba zbiorników bezodpływowych wynosi 2045220. Ze względu na planowaną
rozbudowę sieci kanalizacyjnych w gminach należących do MOF OW Zielona Góra liczba zbiorników
bezodpływowych będzie maleć. Największy spadek liczby zbiorników bezodpływowych odnotowano w gminie
Świdnica (z 1480 sztuk w 2010 roku do 875 w roku 2016). Ma to związek z rozbudową sieci kanalizacyjnej
i licznym przyłączaniem się do niej mieszkańców. Innym indywidualnym rozwiązaniem są przydomowe
oczyszczalnie ścieków. W MOF OW Zielona Góra eksploatowanych jest 399 sztuk przydomowych
oczyszczalni221. Ze względu na słabo rozwiniętą sieć kanalizacyjną przydomowe oczyszczalnie ścieków są licznie
wykorzystywane w gminie Zabór.
6.3 Gospodarka odpadami
MOF OW Zielona Góra jest objęty zorganizowanym systemem gospodarki odpadami, który działa
w oparciu o dokumenty na szczeblu krajowym m.in. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2022 oraz na szczeblu
wojewódzkim – Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym
w zakresie odpadów komunalnych. Od 1 lipca 2013 do 31 lipca 2014 r. obowiązki wynikające z ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w mieście Zielona Góra (w granicach do 2014 r.), dawnej gminie Zielona Góra,
gminie Czerwieńsk oraz gminie Świdnica w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi przejął
Zielonogórski Związek Gmin. Od sierpnia 2014 r. każda z gmin realizuje we własnym zakresie zadania
wynikające z zakresu gospodarki odpadami.
Zgodnie z Aktualizacją Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym
w zakresie odpadów komunalnych wyznaczono 4 regiony gospodarki odpadami: centralny, północny, wschodni
oraz zachodni. Obszar MOF OW Zielona Góra został zakwalifikowany do regionu wschodniego.
Na podstawie wskazań zapisanych w Aktualizacji Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz
z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych, odpady wytwarzane w gminach muszą być
kierowane wyłącznie do wskazanych zakładów zagospodarowania odpadów. Dla regionu wschodniego funkcję
Regionalnej Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) pełni ZZO Zielona Góra, podlegający
Zakładowi Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Zielona Góra. Zakład wyposażony jest w składowisko
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, składowisko odpadów komunalnych, instalację do mechaniczno-
biologicznego przetwarzania odpadów oraz instalację do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów
zielonych i innych bioodpadów. W 2013 roku zakończyła się rozbudowa i modernizacja systemu gospodarki
odpadami dla rejonu Zielonej Góry, która obejmowała między innymi budowę kwatery składowej "D" odpadów
komunalnych, budowę hali technologicznej z linią do segregacji szkła, budowę hali technologicznej demontażu
odpadów wielkogabarytowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, modernizację magazynu
odpadów niebezpiecznych222. Powyższy projekt był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej. Ponadto,
w gminie Sulechów (miejscowość Nowy Świat) zlokalizowana jest instalacja RIPOK dla regionu wschodniego
wyposażona w składowisko odpadów komunalnych, instalację do mechaniczno-biologicznego przetwarzania
odpadów oraz instalację do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów223.
Odpady komunalne
W 2016 r 100% zamieszkałych na obszarze MOF OW Zielona Góra objętych było zorganizowaną zbiórką
odpadów komunalnych. Z obszaru gmin należących do MOF OW Zielona Góra odebrano ogółem 64 709 Mg
220 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 221 Dane GUS, stan na 31.12.2016 r. 222 http://jrp.zgkim.zgora.pl/ 223 Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
146
odpadów komunalnych. Największy udział w strumieniu odpadów komunalnych miały zmieszane odpady
komunalne (76,1%)224.
We wszystkich gminach MOF OW Zielona Góra prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. Na terenie
wszystkich gmin Zabór, Sulechów oraz miasta Zielona Góra funkcjonują Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów
Komunalnych (PSZOK), natomiast na terenie gmin Czerwieńsk oraz Świdnica funkcjonują Mobilne Punkty
Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (MPSZOK).225.
W 2016 roku wszystkie gminy należące do MOF OW Zielona Góra osiągnęły wymagane poziomy odzysku
i recyklingu określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów
recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów
komunalnych:
poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do
składowania, gdzie wymagany wskaźnik wynosi poniżej 45%,
poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów
komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, gdzie wymagany wskaźnik wynosi 18%,
poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż
niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych, gdzie wymagany wskaźnik wynosi 42%.
Pomimo objęcia mieszkańców zorganizowanym systemem gospodarki odpadami w MOF OW Zielona
Góra zlokalizowane są 1 „dzikie wysypisko” w gminie Sulechów.
224 Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenach gmin Czerwieńsk, Sulechów, Świdnica, Zabór oraz na terenie Zielonogórskiego Związku Gmin za rok 2016 225 Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenach gmin Czerwieńsk, Sulechów, Świdnica, Zabór oraz na terenie Zielonogórskiego Związku Gmin za rok 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
147
Schemat 41. Gospodarka odpadami
Źródło: opracowanie własne na podstawie Aktualizacji Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów
komunalnych
6.4 Ciepłownictwo
Zaopatrzenie w ciepło na terenie MOF OW Zielona Góra realizowane jest poprzez:
centralne systemy ciepłownicze,
lokalne systemy ciepłownicze,
kotłownie lokalne,
indywidualne źródła ciepła.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
148
Zorganizowany system ciepłowniczy funkcjonuje w Zielonej Górze oraz w części miasta Sulechów,
jednakże dostarcza on najwięcej mocy cieplnej (34,05% całkowitego zapotrzebowania na moc cieplną). Pozostali
mieszkańcy do celów grzewczych wykorzystują indywidualne źródła ciepła bądź lokalne kotłownie, w których
wykorzystywany jest węgiel lub gaz sieciowy. Ogrzewanie węglowe jest podstawowym sposobem wytwarzania
ciepła w gminach Czerwieńsk, Sulechów, Świdnica oraz Zabór226.
Wykres 11. Bilans pokrycia zapotrzebowania na ciepło
Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego, 2013
Systemy ciepłownicze
Spośród gmin MOF OW Zielona Góra centralny system ciepłowniczy występuje jedynie w mieście Zielona
Góra oraz gminie Sulechów. W Zielonej Górze funkcjonuje jedna z 3 elektrociepłowni działających
w województwie lubuskim – Elektrociepłownia „Zielona Góra” (EC ZG). Na system ciepłowniczy EC ZG składają
się: blok gazowo parowy, kotłownia gazowo – olejowa, 15 lokalnych kotłowni gazowych. Zainstalowana łączna
moc cieplna tych urządzeń wynosi 303,594 MWt. Urządzenia wytwórcze zasilane są gazem ziemnym
zaazotowanym Lw (dawniej GZ 41,5) pochodzącym z krajowych złóż (Kościan – Brońsko). Paliwem zapasowym
dla kotłów gazowo-olejowych jest olej opałowy lekki227. W roku 2016 EC ZG wyprodukowała 1 508 747 GJ energii
cieplnej netto. Największą grupę odbiorców ciepła stanowi sektor mieszkaniowy (56,0% sprzedanego ciepła) oraz
przemysłowy (21,0% sprzedanego ciepła)228. W gminie Sulechów występują dwa, niezależnie działające, lokalne
systemy ciepłownicze. Funkcjonują one w oparciu o kotłownie węglowe. Ciepło wytworzone w lokalnym systemie
ciepłowniczym stanowi około 16% ogółu ciepła wytwarzanego w gminie Sulechów.
Sieci ciepłownicze
Ciepło w Zielonej Górze dostarczane jest do odbiorców za pośrednictwem 118 km sieci ciepłowniczej,
która w blisko 56,0% wykonana jest w technologii preizolowanej229. Na terenie miasta Sulechów zlokalizowana
226 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego 227 Elektrociepłownia "Zielona Góra" S.A. 228 Elektrociepłownia "Zielona Góra" S.A. 229Elektrociepłownia "Zielona Góra" S.A.
34,05%
29,86%
27,05%
5,96%
3,08%
System ciepłowniczy
Ogrzewanie węglowe
Gaz sieciowy
OZE, odzysk ciepła
Inne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
149
jest sieć cieplna o łącznej długości 6,4 km, w tym 2,4 km wykonana w technologii preizolowanej230. Pozostałe
gminy należące do obszaru funkcjonalnego nie mają sieci ciepłowniczej.
6.5 Paliwa płynne
W granicy opracowania znajdują się dwa udokumentowane i eksploatowane złoża ropy naftowej:
Mozów S i Kije. Ze złoża Kije NE wydobycie zostało zaniechane.
W gminie Sulechów funkcjonuje Kopalnia Ropy Naftowej Kije (KRN Kije), która eksploatuje złoża
Mozów S oraz Kije.
Poza wydobyciem ropy podstawowym zadaniem kopalni jest proces jej uzdatniania i przygotowanie do
transportu. Uzdatniona ropa naftowa gromadzona jest czasowo w zbiornikach magazynowych, a następnie
z wykorzystaniem autocystern przewożona jest do terminala ekspedycyjnego w Wierzbnie. W 2016 roku
wydobycie z powyższych złóż wynosiło łącznie 1180 t ropy naftowej i kondensatu ropnego. Dla poszczególnych
złóż wydobycie wynosiło odpowiednio:
złoże Mozów S – 1070 t,
złoże Kije – 110 t.
Ropa naftowa wydobyta na obu złożach kierowana jest do Kopalni Ropy Naftowej Kije (KRN Kije).
6.6 Gazownictwo
Na obszarze MOF OW Zielona Góra zlokalizowana jest sieć gazociągów wysokiego ciśnienia231:
DN 150 relacji Nowe Tłoki – Sulechów (wraz z odgałęzieniem DN 150/80 Sulechów),
DN 250 Kotowice – Zielona Góra (wraz z odgałęzieniem DN 150 Jędrzychów, DN 80 Kisielin),
DN 300 relacji KGZ Kościan – Brońsko – EC ZG,
DN 400 relacji Rybocice – Sulechów oraz odgałęzienie do Nowogrodu Bobrzańskiego.
Mieszkańcy MOF OW Zielona Góra zaopatrywani są częściowo w gaz wysokometanowy (grupy E)
pochodzący z importu z Niemiec. Gaz wysokometanowy doprowadzony jest gazociągiem ze stacji gazowej
Rybocice do stacji gazowych wysokiego ciśnienia232:
stacja gazowa wysokiego ciśnienia Świdnica, która zasila w gaz mieszkańców części gminy Świdnica
oraz miasta Zielona Góra,
stacja gazowa wysokiego ciśnienia Czerwieńsk, która zasila w gaz mieszkańców części gminy
Czerwieńsk, gminy Zabór oraz miasta Zielona Góra,
stacja gazowa wysokiego ciśnienia Cigacice, która zasila w gaz mieszkańców części gminy Sulechów.
Źródło zasilania gazociągu wysokiego ciśnienia, dostarczającego gaz ziemny wysokometanowy do
powyższych stacji, zlokalizowane jest w Brieskow-Finkenheerd (Niemcy). Ponadto do MOF OW Zielona Góra
doprowadzony jest także gaz zaazotowany (grupy Lw) pochodzący ze złóż krajowych. Gaz zaazotowany
transportowany jest gazociągami Nowe Tłoki – Sulechów oraz Kotowice – Zielona Góra do stacji gazowych
wysokiego ciśnienia zlokalizowanych w233:
230 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Sulechów 231 EWE Energia sp. z o.o., PSG sp. z o.o., OGP GAZ-SYSTEM S.A. oraz PGNIG S.A. 232 EWE Energia sp. z o.o., 233 PSG sp. z o.o.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
150
mieście Zielona Góra – stacja gazowa wysokiego ciśnienia Chynów, stacja gazowa wysokiego
ciśnienia Jędrzychów, stacja gazowa wysokiego ciśnienia Kisielin,
gminie Sulechów – stacja gazowa wysokiego ciśnienia Sulechów.
Stacje Sulechów oraz Kisielin posiadają znaczne rezerwy przepustowości, co pozwala na rozwój sieci
gazowej, zasilanej z tych stacji, natomiast stacja Chynów nie ma rezerwy przepustowości234.
Na terenie MOF OW Zielona Góra dostęp do sieci gazowej ma 53 152 gospodarstw domowych. Liczba
ludności korzystającej z sieci gazowej wynosi 141 558 osób, co stanowi 76,3% ogólnej liczby mieszkańców. Jest
to wartość znacznie wyższa od wskaźnika dla całego województwa lubuskiego, który wynosi 51,9%. Najlepiej
zgazyfikowane jest miasto Zielona Góra oraz gmina Sulechów. Najsłabszy dostęp do sieci gazowej mają
mieszkańcy gminy Zabór. Obserwuje się dużą dysproporcję w liczbie ludności korzystającej z sieci gazowej na
obszarach miejskich oraz wiejskich. W miastach dostęp do sieci gazowej ma 85,0% mieszkańców, natomiast na
wsi 21,9%235. Różnica ta wynika między innymi z rozproszonej zabudowy na obszarach wiejskich, co nie pozwala
na budowę gazociągów ze względów ekonomicznych. Długość sieci gazowej w granicach MOF OW Zielona Góra
wynosi 724,3 km, z czego 112,0 km to sieć przesyłowa, a 612,3 km stanowi sieć rozdzielcza236. Największe
zagęszczenie sieci gazowych na 100 km2 występuje w Zielonej Górze, co wiąże się ze zwartą zabudową terenu.
W 2015 r. zużyto 35180 tys. m3 gazu, z czego ok. 58% na cele grzewcze.
Tabela 33. Charakterystyka sieci gazowej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2015 r.
Gmina długość czynnej rozdzielczej
sieci gazowej [km] Sieć rozdzielcza na
100 km2
korzystający z sieci gazowej w % ogółu ludności
m. Zielona Góra 391,14 140,5 84,5
gmina Czerwieńsk 59,29 30,5 33,1
gmina Sulechów 89,13 37,7 70,3
gmina Świdnica 35,27 21,9 24,4
gmina Zabór 37,52 40,2 21,8
MOF OW Zielona Góra 612,35 63,65 76,3
lubuskie - 21,8 51,9
Największym odbiorcą gazu w obszarze opracowania jest EC ZG, do której doprowadzany jest gaz
pochodzący ze złóż krajowych za pośrednictwem gazociągu DN 300 z Kopalni Gazu Ziemnego (KGZ) Kościan –
Brońsko. Pozwala to na całkowitą niezależność zakładu od dostaw z zagranicy. W roku 2016 do produkcji energii
elektrycznej i ciepła EC Zielona Góra zużyła 346 285 tys. Nm3 gazu ziemnego.
234 PSG sp. z o.o. 235 Dane GUS, stan na 31.12.2015 r. 236 Dane GUS, stan na 31.12.2015 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
151
Schemat 42. Zaopatrzenie w paliwa płynne i gaz
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2015 r., EWE Energia sp. z o.o., PSG sp. z o.o., OGP GAZ-SYSTEM S.A. oraz
PGNIG S.A.
6.7 Energia elektryczna
Podstawowym źródłem wytwórczym, działającym na terenie MOF OW Zielona Góra jest Elektrociepłownia
Zielona Góra (EC ZG). Zainstalowana moc elektryczna EC ZG wynosi 198 MWe (blok gazowo – parowy).
W 2016 r. wytworzono 1 298 927 MWh energii elektrycznej237. W strukturze paliw i nośników energii pierwotnej,
wykorzystywanych w Elektrociepłowni Zielona Góra, dominuje gaz ziemny. Jest on dostarczany z KGZ Kościan –
Brońsko gazociągiem przesyłowym gazu handlowego DN 300.
237 Elektrociepłownia Zielona Góra S.A. Grupa EDF
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
152
Na terenie MOF OW Zielona Góra znajdują się następujące obiekty elektroenergetycznej sieci
przesyłowej238:
stacja elektroenergetyczna SE Leśniów 220/110 kV,
Elektrociepłownia Zielona Góra wraz z wyprowadzeniem linii 220 kV 220 kV EC Zielona Góra – SE
Leśniów,
elektroenergetyczna linia o napięciu 220 kV EC ZG – Leśniów,
fragment elektroenergetycznej linii jednotorowej o napięciu 220 kV relacji Leśniów – Gorzów
Wielkopolski,
fragment elektroenergetycznej linii jednotorowej o napięciu 220 kV relacji Żukowice – Leśniów,
fragment elektroenergetycznej linii jednotorowej o napięciu 220 kV relacji Mikułowa – Leśniów.
W latach 2006 – 2013 zmodernizowano stację SE Leśniów 220/110 kV oraz linię 220 kV Leśniów –
Żukowice.
Zasilanie sieci rozdzielczej z Krajowego Systemu Przesyłowego (KSP) zapewnione jest przez stację
elektroenergetyczną 220 kV/110 kV Leśniów, która jest punktem przyłączenia EC ZG. Energia elektryczna po
transformacji z napięcia 220 kV (NN) rozprowadzana jest liniami 110 kV do Głównych Punktów Zasilania (GPZ).
W granicach miasta Zielona Góra zlokalizowanych jest 7 stacji GPZ 110 kV/SN239:
GPZ Braniborska,
GPZ Energetyków,
GPZ Krosnieńska,
GPZ Łużycka,
GPZ Przylep,
GPZ Zawada.
Poza wyżej wymienionymi w gminie Sulechów zlokalizowana jest 1 stacja GPZ 110 kV/SN Sulechów240.
Powyższe stacje pozwalają na zasilenie w energię elektryczną mieszkańców wszystkich gmin należących do
MOF OW Zielona Góra. Z GPZ energia elektryczna rozprowadzana jest za pomocą linii dystrybucyjnych SN,
zasilających stacje transformatorowe SN/nN.
238 PSE S.A, 2016 239 ENEA Operator S.A., 2016 240 ENEA Operator S.A., 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
153
Tabela 34. Sieć elektroenergetyczna
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ENEA S.A., PSE S.A., 2016
Element sieci przesyłowej i dystrybucyjnej
Napięcie Nazwa/relacja
Stacja elektroenergetyczna 220/110 kV SE Leśniów Wielki
Główne Punkty Zasilania
110 kV/SN GPZ Przylep
110 kV/SN GPZ Zawada
110 kV/SN GPZ Zielona Góra Krośnieńska
110 kV/SN GPZ Łużycka
110 kV/SN GPZ Zielona Góra Braniborska
110 kV/SN GPZ Zielona Góra Energetyków
110 kV/SN GPZ Sulechów
Linie najwyższych napięć
220 kV SE Leśniów – SE Gorzów Wlkp.
220 kV SE Leśniów – SE Zielona Góra
220 kV SE Mikułowa – SE Leśniów
220 kV EC Zielona Góra
220 kV SE Żukowice – SE Leśniów
Linie wysokiego napięcia
110 kV SE Leśniów – GPZ Budziechów
110 kV SE Leśniów – GPZ Bytnica
110 kV SE Leśniów – GPZ Krosno Odrzańskie
110 kV SE Leśniów – GPZ Łużycka
110 kV SE Leśniów – GPZ Nowogród Bobrzański
110 kV SE Leśniów – GPZ Przylep
110 kV SE Leśniów – GPZ Świebodzin Sobieskiego
110 kV SE Leśniów – GPZ Zawada
110 kV GPZ Łużycka – GPZ Zielona Góra Braniborska
110 kV GPZ Przylep – GPZ Zielona Góra Krośnieńska
110 kV GPZ Sulechów – GPZ Babimost
110 kV GPZ Zawada –GPZ Sulechów
110 kV GPZ Zielona Góra Energetyków – GPZ Zielona Góra Braniborska
110 kV GPZ Zielona Góra Krośnieńska – GPZ Zielona Góra Energetyków
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
154
Schemat 43. Sieć elektroenergetyczna
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ENEA S.A., PSE S.A.
6.8 Odnawialne źródła energii
Biomasa
W MOF OW Zielona Góra istnieje duża możliwość wykorzystania biomasy do celów energetycznych.
Biomasa może być wykorzystywana w postaci:
drewna odpadowego w leśnictwie i przemyśle drzewnym,
słomy zbożowej oraz siana,
upraw energetycznych,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
155
zieleni miejskiej.
Zgodnie z Założeniami do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w MOF OW
Zielona Góra wielkość możliwego do pokrycia szczytowego zapotrzebowania ma moc cieplną z wykorzystania
biomasy wynosi łącznie ok. 95 MW. Najwięcej mocy można uzyskać przy wykorzystaniu plantacji energetycznych
(49%) oraz drewna i odpadów drzewnych (32%).
W Zielonej Górze zlokalizowany jest Zakład Produkcji Pellet Stelmet Sp z o.o. sp j., który do produkcji
paliwa z biomasy wykorzystuje drewno iglaste oraz pozwala spółce na efektywne wykorzystanie produktów
ubocznych (wiór, trocin), powstających przy produkcji drewnianej architektury ogrodowej. Specjalna turbina
pracująca w kogeneracji z produkcją ciepła z biomasy pozwala na niezależność energetyczną zakładu oraz
sprzedaż nadwyżek energii. Zakład posiada koncesję Prezesa URE na wytwarzanie energii elektrycznej (WEE)
oraz wytwarzanie ciepła (WCC). Moc instalacji wykorzystującej biomasę z odpadów leśnych, rolniczych
i ogrodowych wynosi 1,8 MW241.
W MOF OW Zielona Góra występują uprawy roślin energetycznych. W mieście Zielona Góra (osiedle
Marzęcin) zlokalizowana jest największa w Polsce plantacja roślin energetycznych, której powierzchnia zajmuje
ok. 150 ha 242 . Ponadto w miejscowości Nowy Świat (gm. Sulechów) znajduje się plantacja wierzby
energetycznej 243 . Uprawa prowadzona jest na podłożu użyźnionym poprzez osad nadmierny, powstający
w czasie oczyszczania ścieków (odwodniony na prasie komorowej). Osad pochodzi z oczyszczalni ścieków dla
Sulechowa.
Biogaz
W MOF OW Zielona Góra istnieją uwarunkowania do wykorzystywania biogazu, zarówno rolniczego, jak
i z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów.
Na podstawie danych z URE w MOF OW Zielona Góra są 2 biogazownie rolnicze (stan na 31.10.2017 r.),
obie znajdują się w gminie Sulechów:
biogazownia w Kalsku – jej właścicielem jest Spółka Rolna Kalsk Sp. z o.o., czołowy w kraju producent
mleka; moc elektryczna biogazowni wynosi 1,14 MW, a moc cieplna 1,06 MW; główny substrat stanowi
obornik, gnojowica oraz kiszonka kukurydzy; 92% wytworzonej przez układ kogeneracyjny energii
elektrycznej jest sprzedawane do sieci elektroenergetycznej; pozostałe 8% jest wykorzystywane na
potrzeby własne, wytworzona energia cieplna jest wykorzystywana do ogrzania miejscowej suszarni;
biogazownia w Klępsku – działa przy prywatnym gospodarstwie rolnym, jej moc elektryczna wynosi
0,90 MW244, a moc cieplna 1,40 MW; główny substrat wykorzystywany w biogazowni to kiszonka
z kukurydzy oraz odpady z hodowli trzody chlewnej.
Oprócz biogazowni rolniczych w MOF OW Zielona Góra zlokalizowana jest także instalacja
wykorzystująca biogaz ze składowiska odpadów. Instalacja posiada koncesję Prezesa URE na wytwarzanie
energii i działa na składowisku odpadów Racula w Zielonej Górze, a jej moc wynosi 0,5 MW245.
241 Urząd Regulacji Energetyki, stan na 31.10.2017 r. 242 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta Zielona Góra 243 Sulechowskie Przedsiębiorstwa Komunalne „SuPeKom” Sp. z o.o. 244 ENEA Operator Sp. z o.o., stan na 25.08.2015 r. 245 Urząd Regulacji Energetyki, stan na 31.10.2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
156
Obecnie w MOF OW Zielona Góra nie funkcjonują biogazownie przy oczyszczalni ścieków. Planowana
jest rozbudowa oczyszczalni ścieków dla aglomeracji Zielona Góra w zakresie instalacji fermentacji osadów
ściekowych wraz z wykorzystaniem biogazu oraz układem kogeneracji.
Energia wiatru
Według danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej województwo lubuskie znajduje się
w korzystnej i bardzo korzystnej strefie energetycznej wiatru. Średnia roczna prędkość wiatru na wysokości
100 m na omawianym obszarze wynosi 6,5 m/s. Możliwości techniczne wiatru uwarunkowane są przez
rozmieszczenie terenów otwartych (przede wszystkim terenów użytków rolnych).
W gminie Sulechów przystąpiono do sporządzenia mpzp części terenów w obrębach geodezyjnych Kalsk
i Buków, na których miała zostać zrealizowana farma wiatrowa. Natomiast w gminie Czerwieńsk uzyskano
decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia polegającego na budowie elektrowni
wiatrowej w miejscowości Leśniów Wielki o mocy 2,5 MW. W mieście Zielona Góra oraz gminach Zabór
i Świdnica nie występują, ani nie są planowane w najbliższej przyszłości instalacje wykorzystujące energię wiatru.
Energia geotermalna
Województwo lubuskie, w tym MOF OW Zielona Góra, zlokalizowane jest w zasięgu jednych
z najwyższych wartości strumienia cieplnego w Polsce (90 – 100 mW/m2). Temperatura występujących na
obszarze MOF OW Zielona Góra zasobów geotermalnych na głębokości 3000 m wynosi od 75 do 85C246. Dzięki
takiemu położeniu są to tereny wymieniane jako mające perspektywy do pozyskiwania energii geotermalnej.
Jednak nie ma pewności co do opłacalności wykorzystania wód podziemnych MOF OW Zielona Góra do
produkcji energii cieplnej247, która wiąże się m.in. z wydajnością wód a także występowanie miąższych warstw
wodonośnych o znacznej wodoprzepuszczalności.
Na terenie MOF OW Zielona Góra obecnie nie przewiduje się wykorzystania wód geotermalnych.
Geotermia będzie wykorzystywana jedynie poprzez pompy ciepła i kolektory gruntowe poziome lub pionowe248.
Pompy ciepła funkcjonują w mieście Zielona Góra, gminie Sulechów oraz gminie Zabór.
Energia słoneczna
Województwo lubuskie charakteryzuje się średnim poziomem nasłonecznia w skali kraju. Średnie
nasłonecznienie w lubuskim wynosi około 1600 godzin na rok, z czego ok. 80% przypada na 6 miesięcy okresu
wiosenno-letniego249. Średnia roczna suma globalnego nasłonecznienia na płaszczyźnie poziomej za okres 1994-
2013 r. wynosiła dla MOF OW Zielona Góra 1050 – 1100 kWh/m2 250.
W granicach MOF OW Zielona Góra funkcjonują instalacje wytwarzające energię z promieniowania
słonecznego, posiadające koncesję Prezesa URE, jednak ich moc nie przekracza 100 kW. Ogniwa
fotowoltaiczne oraz kolektory słoneczne zastosowane są głównie w gospodarstwach domowych oraz w obiektach
użyteczności publicznej.
246 Mapa temperatur zasobów geotermalnych Polski na głębokości 3000 m. Sokołowski J. i in., 2008 247 Określenie potencjału energetycznego regionów Polski w zakresie odnawialnych źródeł energii – wnioski dla Regionalnych Programów Operacyjnych na okres programowania 2014-2020 – Instytut Energetyki Odnawialnej 248 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Zielona Góra, gminy Czerwieńsk, Świdnica, Sulechów oraz Zabór 249 Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego 250 solargis.info, stan na 10.07.2015 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
157
W dokumentach planistycznych gmin należących do MOF OW Zielona Góra wyznaczone są tereny pod
lokalizację inwestycji związanych z energetyką słoneczną. Lokalizację farm fotowoltaicznych dopuszcza się:
w gminie Czerwieńsk, w miejscowościach Leśniów Wielki oraz Sudoł,
w gminie Sulechów, miejscowości Sulechów oraz Nowy Świat,
w gminie Świdnica, miejscowość Letnica,
w gminie Zabór, miejscowość Milsko.
Poza wyżej wymienionymi planowane są inne nowe inwestycje w zakresie budowy farm fotowoltaicznych,
część projektów (16 planowanych inwestycji) 251 przeszła już etap opinii i uzgodnień z Regionalną Dyrekcją
Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim.
251 Dane Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim, stan na 23.03.2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
158
Schemat 44. Odnawialne źródła energii
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Regulacji Energetyki, SUIKZP gminy Czerwieńsk, Sulechów, Świdnica, Zabór
Strefa obronności i bezpieczeństwa 7.
7.1 Jednostki i zadania z zakresu obronności i bezpieczeństwa
Do współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa należą przede wszystkim zagrożenia polityczne, militarne,
gospodarcze, społeczne, ekologiczne oraz humanitarne. Zgodnie z konstytucją RP naczelnymi organami
kierowania obronnością jest Prezydent RP i Rada Ministrów. Natomiast wykonawcami zadań są podlegli im
właściwi ministrowie, kierownicy instytucji państwowych, wojewodowie i organy samorządu terytorialnego.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
159
Zadania z zakresu obrony cywilnej w obszarze MOF OW Zielona Góra wykonuje Wojewoda Lubuski,
głównie poprzez Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego, Starosta Zielonogórski poprzez
Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, prezydenci, burmistrzowie i wójtowie poszczególnych gmin
wchodzących w skład MOF OW Zielona Góra
Z wojewodą, starostami, prezydentem Zielonej Góry, burmistrzem Sulechowa, wójtami w zakresie ochrony
bezpieczeństwa w MOF OW Zielona Góra, współpracują liczne instytucje. Na terenie MOF OW Zielona Góra
zlokalizowane są:
w zakresie bezpieczeństwa militarnego:
Wojewódzki Sztab Wojskowy w Zielonej Górze,
4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy w Czerwieńsku,
5 Lubuski Pułk Artylerii w Sulechowie.
w zakresie ochrony bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania porządku publicznego:
Komenda Miejska Policji w Zielonej Górze,
2 Komisariaty Policji w Zielonej Górze,
Komisariat Policji w Sulechowie,
Posterunki Policji w Świdnicy i Czerwieńsku.
w zakresie bezpieczeństwa pożarowego:
Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Zielonej Górze,
2 Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze PSP w Zielonej Górze,
19 Jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, w Zielonej Górze (w sołectwach Jarogniewice, Ochla,
Przelep, Racula, Stary Kisielin, Zawada), w gminie Czerwieńsk (w miejscowościach Leśniów Wielki,
Nietkowice, Nietków, Sycowice, Czerwieńsk), w gminie Sulechów (Brody, Kije, Mozów, Pomorsko),
w gminie Świdnica (Letnica, Koźla, Świdnica) oraz w Zaborze.
w zakresie ochrony granicy państwowej:
Placówka Straży Granicznej w Zielonej Górze.
w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego i humanitarnego:
Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Zielonej Górze,
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze.
w zakresie ochrony zdrowia (szpitale):
Szpital Uniwersytecki im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze Sp. z o.o.
SP ZOZ Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Zielonej Górze,
SP ZOZ Centrum Leczenia Dzieci i Młodzieży w Zaborze,
SP ZOZ w Sulechowie.
Większość jednostek z zakresu obronności i bezpieczeństwa zlokalizowanych jest w Zielonej Górze.
W gminie Sulechów mieści się Komisariat Policji i Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Jednostki
Ochotniczej Straży Pożarnej znajdują się na terenie wszystkich gmin znajdujących się w MOF OW Zielona Góra.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
160
7.2 Tereny zamknięte
Tereny zamknięte to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo
państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych, zgodnie z ustawą z dnia
17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2017 r. poz. 2101 z późn. zm.).
Na terenie MOF OW Zielona Góra występują tereny zamknięte, które zostały określone przez: Ministra
Obrony Narodowej, Ministra Infrastruktury oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Są to przede wszystkim
tereny wojskowe oraz tereny, przez które przebiegają linie kolejowe.
Wojskowe tereny zamknięte na terenie MOF OW Zielona Góra zajmują powierzchnię ok. 303 ha
i położone są w mieście Zielona Góra oraz w gminach Czerwieńsk i Sulechów 252 . To właśnie w gminach
Czerwieńsk i Sulechów swoją siedzibę mają jednostki wojskowe. W Czerwieńsku mieści się 4 Zielonogórski Pułk
Przeciwlotniczy, który jest oddziałem taktycznym wojsk obrony przeciwlotniczej przeznaczonym do osłony
przeciwlotniczej sił lądowych oraz Sił Szybkiego Reagowania i innych ważnych obiektów na polu walki przed
rozpoznaniem i uderzeniami środków napadu powietrznego. W Czerwieńsku zlokalizowana jest także strzelnica
wojskowa.
W Sulechowie swoją siedzibę ma jednostka wojskowa 5 Lubuskiego Pułku Artylerii, który składa się
z dywizjonu dowodzenia oraz dywizjonu artylerii rakietowej i artylerii samobieżnej. Zlokalizowany jest tam poligon
wojskowy, oprócz ćwiczeń wojskowych odbywają się na nim różne imprezy plenerowe. Dla garnizonowej
strzelnicy wojskowej znajdującej się na terenie kompleksu wojskowego nr 2560 została ustanowiona strefa
ochronna (uchwała nr IX/100/2007 Rady Miejskiej w Sulechowie z dnia 21.08.2007 r. w sprawie uchwalenia
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części obrębu geodezyjnego Mozów z przeznaczeniem
terenu jako strefy ochronnej strzelnicy garnizonowej).
W mieście Zielona Góra tereny zamknięte wojskowe stanowią pojedyncze działki, na których
zlokalizowane są: Garnizonowy Węzeł Łączności, Wojskowe Biuro Emerytalne, Rejonowy Zarząd Infrastruktury
oraz Wojewódzki Sztab Wojskowy.
Tabela 35. Wojskowe tereny zamknięte
Źródło: opracowanie własne na podstawie Decyzji Nr 42/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2016 r. w sprawie ustalenia terenów zamkniętych
w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz. Ministra Obrony Narodowej z 2016 r. poz. 25 z późn. zm.), danych Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Zielonej
Górze
Gmina Nr kompleksu Obręb Numer ewidencyjny działki
Kompleksy miejskie (położone wśród zwartej zabudowy)
Czerwieńsk 2605 01 Czerwieńsk 818, 35/16, 35/17
7187 01 Czerwieńsk 37, 36/2
Sulechów 2558 01 Sulechów 65/5
Zielona Góra
2923 18 Zielona Góra 274
3947 18 Zielona Góra 267
5799 13 Zielona Góra 514
5936 06 Zielona Góra 254/151, 254/134
7898 04 Zielona Góra 133
Kompleksy terenowe – koszarowe i składy oddalone od terenów zabudowanych, poligonowe,
szkoleniowe, garnizonowe, lotniskowe, wodne
Czerwieńsk 1123 Czerwieńsk 817, 478/3, 478/4, 478/5, część 478/6, część 479/2
252 Decyzja Nr 42/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2016 r. w sprawie ustalenia terenów zamkniętych w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz.
Ministra Obrony Narodowej z 2016 r. poz. 25 z późn. zm.)
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
161
Nietków część 487/1
1158 Czerwieńsk 35/3, 35/5, 35/7, 819
5719 Nietków 488/5, 1244/4, 1244/2
Sulechów 2560 Mozów 377/2, część 261/2, część 262/1, 263/1,264/3, 264/4, część
265/2, 276/1,277/1, 388/1
Tereny kolejowe zamknięte to przede wszystkim obszary, na których zlokalizowane są obiekty
i urządzenia służące bezpośrednio obsłudze komunikacji kolejowej, przyjęte na podstawie Decyzji nr 3 Ministra
Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie
kolejowe, jako terenów zamkniętych. Na terenie obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego miasta Zielona
Góra tereny kolejowe zamknięte zajmują obszar 427,23 ha, co stanowi 0,4% powierzchni MOF OW Zielona Góra.
Tereny kolejowe znajdują się we wszystkich gminach MOF OW Zielona Góra poza gminą Zabór.
Tabela 36. Tereny zamknięte kolejowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie Decyzji Nr 3 Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca r. w sprawie ustalenia terenów, przez które
przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych (Dziennik Urzędowy Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 2014 r. poz. 25 z późn. zm.)
Gmina Obręb Nr działki
Czerwieńsk
Będów 18, 286/1, 286/2
Laski Odrzańskie 470/1, 470/2, 537
Nietkowice 30, 31/1, 31/2, 95/1, 467/1, 479/1, 633/1
Nietków 663/1, 866, 867, 868, 870, 871, 872/1, 1049/3, 1049/4
Płoty 368, 369, 370
Wysokie 160, 536/2, 537/2, 825, 828, 833
Czerwieńsk 1/15, 1/19
Sulechów
Brzezie Koło Sulechowa 705/2
Buków 253
Cigacice 46/5
Górki Małe 4, 38, 69, 70
Klępsk 300/2, 326, 353
Krężoły 1, 73
Łęgowo 6, 403
Mozów 338, 379, 380/3, 380/5, 380/6, 381
Obłotne 256
Okunin 148, 149, 196
Pomorsko 673
1 7/5, 7/6, 7/14, 7/17, 7/31
3 6, 73, 77
Świdnica
Buchałów 70/1, 70/2, 70/3, 70/4, 296
Koźla 279, 1134
Letnica 126, 170/1, 227, 247, 534, 535
Słone 181
Wilkanowo 451/3
Zielona Góra
Nowy Kisielin 35/1, 386, 387, 395
Przylep 107/4, 107/6, 107/8, 107/14
Stary Kisielin 606, 606/2, 606/4, 747
nr 3 3/4, 45, 55/1, 55/2, 55/3, 55/4, 55/5
nr 13 256/1, 256/2, 256/3
nr 15 29
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
162
nr 18 2/39, 2/42, 2/47, 2/50, 15
nr 19 1/5, 125/1, 125/2
nr 20 158/4, 172
nr 22 77/1, 77/2
nr 23 5
Na terenie MOF OW Zielona Góra znajdują się również dwa tereny zamknięte, należące do Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Zajmują około 1,3 ha253.
Lokalne polityki rozwoju 8.
8.1 Synteza kierunków polityki przestrzennej gmin
miasto Zielona Góra
Miasto Zielona Góra funkcjonuje w obecnych granicach administracyjnych od 1 stycznia 2015 r. Posiada
dwa dokumenty planistyczne określające politykę przestrzenną: dla miasta Zielona Góra w jego granicach do
2014 r. oraz dla części miasta Zielona Góra, obejmującej Dzielnicę Nowe Miasto, stanowiącą gminę Zielona Góra
w jej granicach administracyjnych do 2014 r.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zielona Góra przyjęte
zostało uchwałą Nr XXVIII/392/08 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 19 sierpnia 2008 r., zmienione kolejno:
uchwałą Nr III/19/10 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 21 grudnia 2010 r., uchwałą Nr LXIV.556.2014 Rady
Miasta Zielona Góra z dnia 25 marca 2014 r., uchwałą Nr LXVIII.599.2014 Rady Miasta Zielona Góra z dnia
24 czerwca 2014 r., uchwałą Nr XVIII.139.2015 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 30 czerwca 2015 r.
Studium określa wizję miasta zgodną z przewidywanym docelowym rozwojem przestrzennym, opartym na
scenariuszu maksymalnego chłonnościowego wykorzystania istniejącego potencjału poszczególnych terenów,
z jednoczesnym zachowaniem zasad i warunków zrównoważonego rozwoju. Studium przewiduje zachowanie
i kontynuację specyfiki miasta Zielona Góra jako ośrodka administracyjnego, handlowo-usługowego
o największym potencjale produkcyjnym i mieszkaniowym w regionie. Z uwagi na potrzebę wzmocnienia
potencjału miasta jako ośrodka usługowo-produkcyjnego, studium wskazuje nowe obszary aktywności
gospodarczej wzdłuż drogi S3, trasy północnej oraz obwodnicy aglomeracyjnej. Dokument zakłada zachowanie,
kontynuację i modyfikację podstawowych modeli struktury osadniczej miasta, jego poszczególnych dzielnic
i osiedli, wyznacza obszary zurbanizowane oraz docelowe obszary nowej urbanizacji, przewiduje wykształcenie
w skali miasta ciągłych, promienistych pasm terenów ogólnodostępnych, stanowiących sieć powiązań
ekologicznych, a jednocześnie połączeń pieszych i rowerowych, w tym rekreacyjno-turystycznych.
Studium w granicach administracyjnych miasta wyodrębnia trzy podstawowe strefy funkcjonalno-
przestrzenne obejmujące:
strefę śródmiejską/centralną – typ intensywnej urbanizacji śródmiejskiej, obejmuje obszar
śródmiejski oraz ścisłe centrum miasta o zróżnicowanej strukturze funkcjonalnej, z przewagą terenów
zabudowy usługowej i usługowo-mieszkaniowej wielorodzinnej oraz terenami zieleni, z wyraźnie
uformowanymi obszarami przestrzeni publicznych, ze wskazaniem terenów o dominacji lub
wyłączności ruchu pieszego;
253 Dane Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, stan na 2015 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
163
strefę intensywnej urbanizacji miejskiej – typ intensywnej urbanizacji miejskiej, obejmuje obszar
o zróżnicowanej strukturze funkcjonalnej, z przewagą terenów zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej, usługowej i produkcyjnej oraz terenami zieleni i terenami rekreacyjnymi;
strefę ekstensywnej urbanizacji miejskiej – typ ekstensywnej urbanizacji podmiejskiej, obejmuje
obszar o mało zróżnicowanej strukturze funkcjonalnej, z przewagą terenów zieleni o zróżnicowanej
powierzchni stanowiących zwarte kompleksy oraz zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej
i produkcyjnej.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zielona Góra przyjęte
zostało uchwałą Nr LVI/332/06 Rady Gminy Zielona Góra z dnia 5 października 2006 r., zmienione uchwałą
Nr XXX/239/09 Rady Gminy Zielona Góra z dnia 22 czerwca 2009 r. oraz uchwałą Nr LIII.417.2014 Rady Gminy
Zielona Góra z dnia 18 czerwca 2014 r.
Zgodnie ze studium głównym celem rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Zielona Góra jest
osiągnięcie optymalnego wzrostu gospodarczego oraz zapewnienie społeczności lokalnej odpowiednio
wysokiego poziomu życia i szans na przyszłość. Dla realizacji założonych celów konieczne jest wykorzystanie
położenia gminy w strukturze funkcjonalno-przestrzennej podregionu zielonogórskiego i ponadregionalnego
układu komunikacyjnego, przygotowanie terenów pod lokalizację inwestycji – na ten cel wytypowano tereny
położone w otoczeniu głównych tras komunikacyjnych – Zielona Góra rejon sołectw: Sucha i Nowy Kisielin
(Lubuski Park Przemysłowo-Technologiczny). Z uwagi na położenie gminy w strefie oddziaływania dużego
ośrodka miejskiego, na obszarze gminy nie wykształciła się jednostka koncentrująca funkcje usługowe, jako
pierwszoplanowe centra usługowe wyróżniono miejscowości Przylep oraz Drzonków. Obszar gminy Zielona Góra
pełni również funkcje mieszkaniowe oraz turystyczno-rekreacyjne w zakresie wypoczynku codziennego
i weekendowego na rzecz miasta Zielona Góra.
Uwzględniając istniejące zagospodarowanie, zapotrzebowanie na różnego rodzaju tereny i możliwości
lokalizacyjne w studium ustalono kierunki rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy i wydzielono strefy
(obszary) polityki przestrzennej, obejmujące:
strefę mieszkaniowo-usługową (urbanizacyjną), obejmującą przeważającą część obszarów
podlegających procesowi urbanizacji, przede wszystkim tereny z dominującą funkcją mieszkaniową,
funkcję uzupełniającą stanowią usługi i administracja;
strefę produkcyjno-techniczną, z dopuszczeniem lokalizacji przemysłu, składów i magazynów, baz
budowlanych, transportowych, handlu;
strefę osadniczo-rolną, obejmującą tereny istniejącego zainwestowania wiejskiego z przewagą
zabudowy zagrodowej wraz z terenami do tego zainwestowania przyległymi – strefa o charakterze
wielofunkcyjnym i ekstensywnej zabudowie;
strefę upraw rolnych – rolniczą przestrzeń produkcyjną, obejmującą tereny użytków rolnych, w tym
uprawy ogrodniczo-sadownicze;
strefę leśną, obejmującą tereny istniejących lasów i zalesień.
gmina Czerwieńsk
Gmina Czerwieńsk posiada studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
przyjęte uchwałą Nr XIV/95/16 Rady Miejskiej w Czerwieńsku z dnia 10 lutego 2016 r.
W studium wyróżniono cele rozwoju, obejmujące m.in. poprawę struktury funkcjonalno-przestrzennej,
ochronę wartości zasobów dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego, stworzenie atrakcyjnych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
164
i zróżnicowanych możliwości dla rozwoju gospodarczego i życia na wysokim poziomie, racjonalne wykorzystanie
terenów i intensyfikację ich zagospodarowania, wdrożenie polityki przestrzennej poprzez koordynację planowania
miejscowego. Dla realizacji ww. celów rozwoju, przy występujących określonych uwarunkowaniach, wydzielono
strefy o zróżnicowanych politykach przestrzennych:
strefę miejską, obejmującą tereny istniejącego i przyszłego zagospodarowania w granicach
administracyjnych miasta – wyodrębniono w niej obszary o zróżnicowanych sposobach
zagospodarowania i prowadzonych politykach przestrzennych: obszar centrum, obszar śródmiejski,
obszary mieszkaniowe, obszary skupisk aktywności gospodarczej;
strefę osadniczo-rolniczą, obejmującą wszystkie jednostki wiejskie z otaczającymi terenami
rolniczymi i zielenią nie stanowiącą dużych kompleksów;
strefę kompleksów leśnych, obejmującą tereny leśne wraz z ciekami wodnymi i polami śródleśnymi.
gmina Sulechów
Gmina Sulechów posiada studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjęte
uchwałą Nr 0007.189.2016 Rady Miejskiej w Sulechowie z dnia 16 lutego 2016 r., zmienione uchwałą
Nr 0007.378.2017 Rady Miejskiej w Sulechowie z dnia 20 lipca 2017 r.
W studium wyróżniono siedem strategicznych celów polityki przestrzennej, które obejmują m.in. poprawę
struktury funkcjonalno-przestrzennej, ochronę wartości dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego,
stworzenie atrakcyjnych i zróżnicowanych możliwości dla rozwoju gospodarczego i życia na wysokim poziomie,
racjonalne wykorzystanie terenów i intensyfikację ich zagospodarowania, wdrożenie polityki przestrzennej
poprzez koordynację planowania miejscowego. Dla realizacji ww. celów, wydzielono strefy o zróżnicowanych
politykach przestrzennych:
strefę miejską, obejmującą tereny istniejącego i przyszłego zagospodarowania w granicach
administracyjnych miasta oraz wsi otaczających – wyodrębniono w niej obszary o zróżnicowanych
sposobach zagospodarowania i prowadzonych politykach przestrzennych: obszar centrum, obszar
śródmiejski, obszary lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2,
obszary mieszkaniowe, obszary skupisk aktywności gospodarczej, obszary usługowe;
strefę osadniczo-rolniczą, obejmującą wszystkie jednostki wiejskie z otaczającymi terenami
rolniczymi i zielenią nie stanowiącą dużych kompleksów;
strefę kompleksów leśnych, obejmującą tereny leśne wraz z śródleśnymi polami uprawnymi, łąkami,
pastwiskami i ciekami wodnymi.
gmina Świdnica
Gmina Świdnica posiada studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjęte
uchwałą Nr V/13/2000 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 czerwca 2000 r., zmienione kolejno: uchwałą Nr VIII/29/11
Rady Gminy Świdnica z dnia 30 maja 2011 r., uchwałą Nr XXXVI/207/13 Rady Gminy Świdnica z dnia
25 września 2013 r., uchwałą Nr XLIX/281/14 Rady Gminy Świdnica z dnia 28 sierpnia 2013 r., uchwałą
Nr XXXI/181/2016 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 grudnia 2016 r.
Celem strategicznym rozwoju przestrzennego gminy Świdnica, jako elementu programu zrównoważonego
rozwoju, jest uzyskanie takiej struktury funkcjonalno-przestrzennej, która w harmonijny, zrównoważony sposób
wykorzysta jej walory i zasoby przyrodnicze oraz kulturowe dla poprawy warunków życia mieszkańców. Cel ten
będzie realizowany przez:
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
165
kompleksową ochronę przyrody i krajobrazu oraz poprawę stanu środowiska w obszarze gminy;
ochronę dziedzictwa kulturowego, służącą utrwalaniu tożsamości jednostek osadniczych gminy
i utrzymaniu ich jako głównych elementów struktury przestrzennej;
rozwój głównych gałęzi gospodarki przy wykorzystaniu w maksymalnym stopniu własnego potencjału
i naturalnych predyspozycji dla rozwoju zwłaszcza małej przedsiębiorczości oraz turystyki i rekreacji;
uzyskanie wysokich standardów i ładu w zagospodarowaniu przestrzennym gminy oraz harmonizację
całego układu przestrzennego;
pełne wykorzystanie powiązań komunikacyjnych gminy dla jej rozwoju przestrzennego.
Studium zakłada utrzymanie wykształconej dotychczas struktury osadniczej gminy oraz wyodrębnienie
w niej ośrodków usługowo-dyspozycyjnych, o istotnej roli dla obsługi mieszkańców: Świdnicy jako ośrodka dla
gminy z aktywizacją dominującej funkcji mieszkaniowo-usługowej i działalności gospodarczej, ośrodków
uzupełniających i wspomagających dla rozwoju ww. funkcji oraz ośrodków z aktywizacją i rozwojem różnych form
turystyki, głównie agroturystyki i turystyki kwalifikowanej. Studium wyznacza również strefy rozwoju działalności
gospodarczej i usług, tereny rekreacyjno-sportowe, tereny lokalizacji farm fotowoltaicznych.
gmina Zabór
Gmina Zabór posiada studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjęte
uchwałą Nr VII/49/03 Rady Gminy Zabór z dnia 9 lipca 2003 r., zmienione uchwałą Nr VII.42.07 Rady Gminy
Zabór z dnia 15 czerwca 2007 r. oraz uchwałą Nr XXVII/218/2010 Rady Gminy Zabór z dnia 28 września 2010 r.
W studium wyróżniono cele rozwoju gminy, które obejmują m.in. poprawę jej struktury funkcjonalno-
przestrzennej, ochronę wartości zasobów dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego oraz jego
racjonalne kształtowanie, stworzenie atrakcyjnych i zróżnicowanych możliwości dla rozwoju gospodarczego
i życia na wysokim poziomie, racjonalne wykorzystanie terenów i intensyfikację ich zagospodarowania. Studium
wyznacza obszary strategiczne, których sposób zagospodarowania i dokonania przekształceń przestrzennych
ma znaczenie dla funkcjonowania i rozwoju gminy oraz zaspokojenia potrzeb jego mieszkańców. Obszary
strategiczne wytypowano m.in. ze względu na rozwój usług ponadpodstawowych, rozwój gospodarczy gminy na
terenach predysponowanych na strefy wytwórcze, rozwój rekreacji, potrzebę rozbudowy systemu
transportowego. Dla realizacji celów rozwoju gminy wydzielono dwie strefy o zróżnicowanych politykach
przestrzennych: strefę osadniczo-rolniczą, obejmującą wszystkie jednostki wiejskie z otaczającymi terenami
rolniczymi i zielenią nie stanowiącą dużych kompleksów oraz strefę kompleksów leśnych, obejmującą znaczne
obszary wraz z ciekami wodnymi i polami śródleśnymi.
8.2 Spójność planowania w studiach gminnych
Obowiązujące studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin wchodzących
w skład MOF OW Zielona Góra zostały przyjęte na przestrzeni lat 2000–2016. Najstarsze z nich zostały
uchwalone na podstawie nieobowiązującej już ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym
(późniejsze zmiany dotyczą jedynie niewielkich obszarów). Zakres ww. studiów obejmuje więc stan uwarunkowań
na okres ich sporządzania, co oznacza, że nie uwzględniają obecnego zagospodarowania, zrealizowanych po ich
uchwaleniu inwestycji (m.in. w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej), aktualnych przepisów prawa
(m.in. dotyczących form ochrony przyrody, udokumentowanych złóż kopalin, obszarów narażonych na
niebezpieczeństwo powodzi). Ponadto miasto Zielona Góra nie ma jeszcze jednego studium dla obszaru miasta
w nowych powiększonych granicach administracyjnych, uwzględniającego spójną politykę przestrzenną dla
całego miasta.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
166
Zgodnie z obowiązującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Zielona Góra jednym z celów rozwojowych miasta jest ukierunkowanie programowego profilu rozwojowego
miasta o wyraźnie regionalnym oddziaływaniu w kierunku silnego centrum administracyjnego, usługowego,
dynamicznego ośrodka akademickiego, rekreacyjno-sportowego, produkcyjnego, związanego przede wszystkim
ze współczesnymi technologiami, a jednocześnie przyjaznego, atrakcyjnego miejsca zamieszkania. Osiągnięcie
założonych celów rozwojowych wymaga m.in. działań w skali lokalnej, w granicach administracyjnych miasta oraz
w obszarach sąsiednich, polegających na wypracowaniu wspólnie z miastami i gminami sąsiednimi spójnej
polityki subregionalnej, pokonywaniu ograniczeń i barier rozwojowych we współpracy z gminami sąsiednimi,
poprzez opracowywanie niekonkurencyjnych programów, wykorzystujących unikalną specyfikę każdej z nich,
a w szczególności koordynację działań w bezpośrednich obszarach stykowych. W obydwu studiach dla obszaru
miasta Zielona Góra wskazano tereny pod lokalizację inwestycji związanych z działalności gospodarczą
(produkcyjno-usługową), przede wszystkim w północnej części dawnego miasta oraz we wschodniej części
dawnej gminy wiejskiej.
W gminach stanowiących strefę zewnętrzną MOF OW Zielona Góra w obowiązujących studiach
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przewidziano rozwój znacznych terenów zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej – najwięcej terenów budowlanych zlokalizowano w obszarach położonych najbliżej
miasta Zielona Góra. Rozwój terenów mieszkaniowych poza miastem, na obszarze gmin położonych
w bezpośrednim sąsiedztwie, wiąże się z odpływem ludności miejskiej poza tereny miejskie, co spowodowane
jest również częściowo ograniczonymi terenami budowlanymi w mieście Zielona Góra, w jego granicach
administracyjnych sprzed 2015 r. Zarówno z usług (publicznych i rynkowych) oferowanych przez miasto Zielona
Góra, jak i komunikacji miejskiej korzystają mieszkańcy gmin sąsiednich, co jest zawarte w zapisach studiów.
W studium gminy Świdnica wyznaczono strefę rekreacyjno-wypoczynkową – w związku z bliskością dużego
miasta oraz dogodnymi powiązaniami komunikacyjnymi zauważono predyspozycje gminy do rozwoju funkcji
letniskowych, agroturystyki, rekreacji. W zakresie inwestycji komunikacyjnych w studiach wprowadzony jest
przebieg drogi ekspresowej S3 (gminy Sulechów, Zielona Góra) oraz dróg krajowych nr 27 i 32 (gminy Sulechów,
Zielona Góra, Świdnica). Ponadto obowiązujące dokumenty planistyczne przewidują kontynuację innych dróg
ponadlokalnych zlokalizowanych na pograniczu gmin, w tym budowę mostu na Odrze w ciągu drogi wojewódzkiej
nr 280 w miejscowości Brody (gminy Sulechów i Czerwieńsk). Natomiast w przypadku drogi wojewódzkiej nr 281
budowę mostu w miejscowości Pomorsko zakłada jedynie studium gminy Sulechów. Należy podkreślić, że
powyższe inwestycje zakładające budowę mostów nie znajdują się w planach inwestycyjnych Zarządu Dróg
Wojewódzkich.
Spójność planowania przestrzennego na terenie MOF OW Zielona Góra ma szczególne znaczenie dla
realizacji założonych zamierzeń inwestycyjnych, mających wpływ na funkcjonowanie całego obszaru. Podczas
analizy spójności nie zaobserwowano sprzeczności pomiędzy przyjętymi kierunkami poszczególnych gmin MOF
OW Zielona Góra. Zadania przyjęte w studiach są realizowane m.in. poprzez sporządzanie miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
8.3 Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w ujęciu ilościowym i procentowym
w stosunku do powierzchni gmin
W granicach MOF OW Zielona Góra obowiązują 333 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
o łącznej powierzchni prawie 17 800 ha, co stanowi 18,45% powierzchni MOF OW Zielona Góra. Większość
z nich (214) została sporządzona na podstawie obowiązującej ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym, zajmują one również większy obszar (ok. 14 430 ha). Powierzchnia objęta
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
167
obowiązującymi planami w poszczególnych gminach należących do MOF OW Zielona Góra jest zróżnicowana
i wynosi od niespełna 4% (gmina Świdnica) do ponad 32% (gmina Czerwieńsk)254.
Schemat 45. Obszary objęte obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Zielona Góra, Urzędu Miasta i Gminy w Czerwieńsku, Urzędu Miejskiego Sulechów,
Urzędu Gminy Świdnica, Urzędu Gminy Zabór, stan na 31.10.2017 r.
254 Stan na 31.10.2017 r., na podstawie danych BDL GUS i Urzędu Miasta Zielona Góra, Urzędu Miasta i Gminy w Czerwieńsku, Urzędu Miejskiego Sulechów, Urzędu Gminy Świdnica, Urzędu Gminy Zabór
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
168
Tabela 37. Zestawienie obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (mpzp)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS (stan na 2016 r.) i Urzędu Miasta Zielona Góra, Urzędu Miasta i Gminy w Czerwieńsku,
Urzędu Miejskiego Sulechów, Urzędu Gminy Świdnica, Urzędu Gminy Zabór (stan na 31.10.2017 r.)
Gmina/obszar
Liczba obowiązujących mpzp Powierzchnia gminy/obszaru objęta mpzp
na
podstawie
ustawy
z 1994 r.
na
podstawie
ustawy
z 2003 r.
suma
na
podstawie
ustawy
z 1994 r.
[ha]
na podstawie
ustawy
z 2003 r.
[ha]
suma
[ha] %
m. Zielona Góra 44 89 133 535 3865 4400 15,81
Czerwieńsk 16 42 58 196 6035 6231 32,02
Sulechów 34 45 79 1915 3967 5882 24,85
Świdnica 20 21 41 366 251 617 3,83
Zabór 5 17 22 343 312 655 7,01
MOF OW Zielona Góra 119 214 333 3355 14430 17785 18,45
miasto Zielona Góra
Miasto Zielona Góra charakteryzuje się niewielkim pokryciem miejscowymi planami zagospodarowania
przestrzennego – w mieście funkcjonują 133 plany, obejmujące łącznie prawie 16% jego powierzchni. Tak mały
wskaźnik powierzchni objętej obowiązującymi planami miejscowymi w odniesieniu do innych miast wojewódzkich
wynika ze zmiany granic administracyjnych i włączenia z dniem 1 stycznia 2015 r. gminy Zielona Góra
(o powierzchni prawie 220 km2) w granice miasta na prawach powiatu Zielona Góra. Wśród obowiązujących
planów miejscowych, większość uchwalono na podstawie obowiązującej ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r. zajmują one również znacznie większą powierzchnię (3865 ha –
prawie 14% powierzchni miasta). Najwięcej miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obejmuje
zainwestowane w większości tereny położone w centrum miasta. Planami miejscowymi objęte są jedynie
niewielkie fragmenty Dzielnicy Nowe Miasto, w tym m.in. tereny Lubuskiego Parku Przemysłowo-
Technologicznego. W trakcie opracowania są koleje 53 plany o powierzchni ponad 2000 ha (ok. 7% obszaru
miasta), z czego połowa to zmiany obowiązujących dokumentów planistycznych255.
gmina Czerwieńsk
W gminie Czerwieńsk obowiązuje 58 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego o łącznej
powierzchni ponad 6200 ha, co stanowi nieco ponad 32% obszaru gminy (najwięcej wśród gmin należących do
MOF OW Zielona Góra). Większość z powyższych planów została opracowana na podstawie obowiązującej
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r. Plany wcześniej uchwalano przede wszystkim
dla niewielkich terenów przeznaczonych pod funkcje mieszkaniowe i usługowe, natomiast w 2016 r. uchwalono
8 dużych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszaru miejscowości położonych wzdłuż
Odry, o łącznej powierzchni prawie 6000 ha. W opracowaniu jest następne 10 planów miejscowych o powierzchni
ponad 23 ha256.
gmina Sulechów
Prawie 25% obszaru gminy Sulechów objęte jest miejscowymi planami zagospodarowania
przestrzennego – obowiązuje łącznie 79 planów o powierzchni prawie 5900 ha, większość uchwalona na
podstawie obowiązującej ustawy z 2003 r. Największą powierzchnię posiadają plany miejscowe obejmujące
255 Stan na 31.10.2017 r. 256 Stan na 31.10.2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
169
nowe tereny inwestycyjne położone wokół miasta Sulechów oraz miejscowości położone wzdłuż Odry (plany
uchwalone w 2016 i 2017 r.) oraz plany pod złoża ropy naftowej i gazu ziemnego w miejscowości Mozów.
W opracowaniu jest kolejnych 17 planów miejscowych o powierzchni prawie 1540 ha (ok. 6,5% obszaru gminy),
głównie w północnej części gminy, w tym prawie 245 ha to zmiany obowiązujących dokumentów
planistycznych257.
gmina Świdnica
Gmina Świdnica charakteryzuje się najmniejszym wskaźnikiem pokrycia dokumentami planistycznymi
wśród gmin należących do MOF OW Zielona Góra. W gminie funkcjonuje 41 obowiązujących miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego o łącznej powierzchni ponad 600 ha (prawie 4% obszaru gminy),
z czego 21 opracowano na podstawie ustawy z 2003 r. Obowiązujące plany miejscowe obejmują niewielkie
fragmenty terenu, rozproszone głównie we wschodniej części gminy, w miejscowościach Wilkanowo oraz
Świdnica. Największy obowiązujący plan miejscowy obejmuje projektowany zbiornik wodny rekreacyjno-
retencyjny na rzece Śląskiej Ochli wraz z otaczającym go zespołem zabudowy. W trakcie opracowania są
następne 3 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego o powierzchni prawie 30 ha258.
gmina Zabór
Gmina Zabór posiada 22 obowiązujące plany miejscowe o łącznej powierzchni ponad 7% obszaru gminy
(ok. 650 ha). Większą powierzchnię zajmują plany uchwalone na podstawie ustawy z 1994 r. (prawie 350 ha),
jednak więcej dokumentów uchwalono na podstawie ustawy z 2003 r. (17 planów). Obowiązujące miejscowe
plany zagospodarowania przestrzennego obejmują niewielkie obszary, przeznaczone przede wszystkim pod
zespoły zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami, zbiorniki wodne, usługi turystyki. Większość z nich
zlokalizowana jest w centralnej i zachodniej części gminy. W opracowaniu jest kolejnych 8 planów miejscowych
o powierzchni prawie 90 ha259.
Podsumowanie
MOF OW Zielona Góra charakteryzuje się niewielkim wskaźnikiem pokrycia miejscowymi planami
zagospodarowania przestrzennego (18,45%), jest on jednak ponad dwukrotnie większy niż wskaźnik dla całego
województwa lubuskiego (w 2016 r. 8,9% jego obszaru posiadało obowiązujące plany), ale mniejszy niż wskaźnik
dla całego kraju (30,2% w 2016 r.) – powierzchnia objęta planami miejscowymi w województwie lubuskim jest
jedną z najmniejszych w kraju260. Pokrycie planami miasta Zielona Góra jest natomiast dużo niższe niż wartości
dla wszystkich miast na prawach powiatu (46,7% w 2016 r.) oraz ośrodków wojewódzkich (39,9% w 2016 r.), co
jak wskazano powyżej wynika z włączenia dawnej gminy Zielona Góra w granice administracyjne miasta261.
Najlepsza sytuacja pod względem obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego występuje w gminie miejsko-wiejskiej Czerwieńsk (największy wskaźnik powierzchni objętej
planami miejscowymi w stosunku do powierzchni gminy i największa powierzchnia obowiązujących planów
miejscowych) oraz w gminie miejsko-wiejskiej Sulechów, co wiąże się z uchwalonymi w latach 2016–2017
planami dla miejscowości położonych wzdłuż Odry. Nieco mniejszy wskaźnik posiada miasto Zielona Góra,
natomiast pokrycie planami miejscowymi w pozostałych gminach MOF OW Zielona Góra jest dużo mniejsze –
obowiązujące plany zajmują powierzchnię od ok. 4% do 7% obszaru gminy. Zostały ponadto opracowane dla
pojedynczych, odległych od siebie obszarów. W zakresie sporządzanych planów miejscowych wyróżniają się
257 Stan na 31.10.2017 r. 258 Stan na 31.10.2017 r. 259 Stan na 31.10.2017 r. 260 BDL GUS, stan na 2016 r. 261 BDL GUS, stan na 2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
170
gmina Sulechów i miasto Zielona Góra, w których trwające procedury planistyczne dotyczą odpowiednio ok. 6,5%
i 7% obszaru gminy.
Brak kompleksowego podejścia do problematyki sporządzania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego może utrudniać prowadzenie spójnej polityki przestrzennej na obszarze MOF OW Zielona Góra.
Niewielki zasięg obowiązujących planów miejscowych powoduje, że na pozostałych terenach nowe inwestycje
realizowane są na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, których, ze względu na położenie gmin w obszarze
funkcjonalnym ośrodka wojewódzkiego, jest wydawanych stosunkowo dużo 262 . Wynikiem tego może być
zagospodarowanie terenu niezgodne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego, co prowadzi do rozpraszania zabudowy, przede wszystkim w terenach o największej presji
inwestycyjnej, oraz utrudnia realizację ustalonych w studiach kierunków rozwoju gminy.
VII. Synteza uwarunkowań wraz z oceną możliwości rozwoju obszaru
Analiza uwarunkowań poszczególnych zagadnień pozwoliła na zdiagnozowanie czynników występujących
na terenie MOF OW Zielona Góra, które mają wpływ na kierunki rozwoju obszaru. Syntezę uwarunkowań
przedstawiono w podziale na ograniczenia i bariery rozwoju przestrzennego oraz czynniki determinujące rozwój.
Zostały one zidentyfikowane w odniesieniu do poszczególnych stref funkcjonalnych.
MOF OW Zielona Góra jest obszarem funkcjonalnym o złożonej strukturze funkcjonalno-przestrzennej.
Stanowi ośrodek koncentracji działalności gospodarczej, usług społecznych, w tym kultury i nauki. Miasto Zielona
Góra stanowi rdzeń obszaru funkcjonalnego i jako ośrodek wojewódzki dominuje w strukturze przestrzennej
południowej części województwa lubuskiego.
Ograniczenia i bariery rozwoju przestrzennego MOF OW Zielona Góra 1.
Terytorium, ludność, osadnictwo, ład przestrzenny
rosnący wskaźnik obciążenia demograficznego, wpisujący się w ogólny trend starzenia się
społeczeństwa;
uwarunkowania środowiska przyrodniczego w postaci zwartych kompleksów leśnych stanowią
naturalną barierę dla rozwoju przestrzennego;
mały stopień pokrycia planami miejscowymi powoduje, że na pozostałych terenach nowe inwestycje
realizowane są na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, co przyczynia się do rozpraszania
zabudowy;
brak kompleksowego podejścia do problematyki sporządzania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego utrudnia prowadzenie spójnej polityki przestrzennej w obszarze MOF OW Zielona
Góra.
Strefa przyrodnicza
część terenu położenia w obszarze szczególnego zagrożenia powodzią;
zły stan jakościowy wód powierzchniowych, wiąże się to w dużej mierze z silnymi przekształceniami
morfologicznymi rzek i rolniczym użytkowaniem zlewni. Jako najważniejszą przyczynę zagrożenia
nieosiągnięcia celów środowiskowych, wskazano m.in. nieproporcjonalny rozwój sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej na terenach wiejskich;
262 Śleszyński P., Komornicki T., Deręgowska A., Zielińska B., 2015, Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach w 2013 roku, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
171
w granicach stref ochronnych GZWP wskazuje się różnego rodzaju ograniczenia, nakazy, zakazy itp.,
zależne od występujących zagrożeń, zagospodarowania terenu oraz charakterystyki
hydrogeologicznej zbiornika;
szereg barier natury geologicznej i prawnej związanych z wydobywaniem złóż miedzi z obszarów
prognostycznych;
duży udział terenów zalesionych, duży udział gleb słabo produktywnych, z niskim współczynnikiem
waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej;
duży udział obszarowych form ochrony przyrody – liczne ograniczenia wynikające z nakazów
i zakazów dotyczących zagospodarowania i użytkowania tych terenów;
znaczne zanieczyszczenie powietrza w mieście Zielona Góra – przekroczenia dopuszczonych wartości
stężeń dla benzo(a)pirenu oraz pyłu PM10. Miasto Zielona Góra zostało wyznaczone do opracowania
programu ochrony powierza, w związku, z czym celem zmniejszenia emisji zanieczyszczeń
zaproponowano szereg działań inwestycyjnych, zaproponowano również zapisy chroniące jakość
powietrza, konieczne do zamieszczenia w dokumentach strategicznych.
Strefa kulturowa
zły stan techniczny obiektów zabytkowych, zwłaszcza zabudowy rezydencjonalnej i folwarcznej
(pomimo bardzo atrakcyjnej formy, utrzymujący się zły stan techniczny obniża wartości kulturowe
i potencjał turystyczny wielu cennych obiektów m.in. obiekty w Łęgowie, Okuninie, Zielonej Górze
sołectwo Zatonie);
niewystarczające działania ochronne i renowacyjne obiektów zabytkowych, w tym również tych
wpisanych do rejestru zabytków;
brak nowych funkcji dla obiektów zabytkowych, powodujący ich nieużytkowanie, a w konsekwencji ich
niszczenie;
brak możliwości zwiedzania części obiektów zabytkowych, a w związku z tym nie wykorzystanie
w pełni ich potencjału turystycznego;
brak lokalnych programów opieki nad zabytkami (Świdnica, Zabór, Zielona Góra) oraz objęcia cennych
obiektów ochroną poprzez ustalenia planów miejscowych;
niski stopień urządzenia, zarządzania i wykorzystania szlaków turystycznych o znaczeniu kulturowym,
brak zintegrowanych działań wszystkich jednostek MOF OW Zielona Góra, umożliwiających należyte
wykorzystanie i zarządzanie elementami dziedzictwa kulturowego tego obszaru;
układy wiejskie wymagają działań profilaktycznych i ochronnych dla zachowania ich wartości
historyczno-kulturowych. Stan zasobów tej kategorii zabytków nie został w pełni rozpoznany ani
sklasyfikowany;
część z cennych zabytków wymaga natychmiastowej interwencji konserwatorskiej (np. Zielona Góra
sołectwo Zatonie, Łęgowo, Okunin);
zagrożenie dla dziedzictwa archeologicznego w postaci inwestycji budowlanych i przemysłowych,
nielegalnej eksploatacji surowców skalnych oraz działalności rolniczej – przede wszystkim intensywnej
orki. Ponadto zagrożenie stanowią nielegalne działania poszukiwaczy skarbów.
Strefa społeczno-gospodarcza
niskie nakłady na działalność badawczo-rozwojową B+R;
wysokie bezrobocie wśród młodych osób;
niewystarczający poziom oraz wadliwa struktura kwalifikacji zawodowych;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
172
dysproporcje w jakości nauczania na terenie MOF OW Zielona Góra, zauważalna jest większa jakość
kształcenia w Zielona Górze oraz w Sulechowie w porównaniu z pozostałymi gminami;
niesatysfakcjonujący stan techniczny obiektów sportowych zlokalizowanych na terenach gmin
wiejskich;
brak wykorzystania potencjału turystycznego, słabo wypromowana oferta turystyczna związana
z enoturystyką.
Komunikacja i transport
zły stan techniczny niektórych dróg wojewódzkich i powiatowych integrujących ruch w MOF OW
Zielona Góra;
niewystarczająca liczba przepraw mostowych na Odrze;
duże natężenie ruchu kołowego na drogach i brak obejść drogowych na drogach wojewódzkich;
niewielkie wykorzystanie systemu kolejowego do przewozu osób i towarów;
likwidacja linii kolejowych i zacieranie ich przebiegu;
zły stan techniczny międzynarodowej drogi wodnej E30;
zmniejszenie znaczenia komunikacji publicznej w przewozach pasażerskich, spadek liczby osób
korzystających z transportu zbiorowego;
brak organizacji komunikacji publicznej w gminach Sulechów, Czerwieńsk i Świdnica;
niedostatecznie rozwinięta infrastruktura rowerowa, brak dróg dla rowerów w gminach Czerwieńsk
i Zabór.
Infrastruktura techniczna
sieć kanalizacyjna rozbudowywana zbyt wolno w stosunku do rozbudowy sieci wodociągowej;
duża dysproporcja w rozwoju infrastruktury kanalizacyjnej do zbiorowego odprowadzania ścieków
między obszarami miejskimi i wiejskimi (znacznie większy procent w miastach w porównaniu do wsi);
zapotrzebowanie na moc cieplną w gminach wiejskich należących do MOF OW Zielona Góra
pokrywane jest poprzez indywidualne źródła i kotłownie, często w złym stanie technicznym, opalane
węglem;
zróżnicowany dostęp do rozdzielczej sieci gazowej w gminach MOF OW Zielona Góra. Stopień
zgazyfikowania gmin Zabór i Świdnica wynosi mniej niż 30%.
Strefa obronności i bezpieczeństwa państwa
brak przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym.
Czynniki determinujące rozwój wraz z oceną ładu przestrzennego 2.
Terytorium, ludność, osadnictwo, ład przestrzenny
dodatni przyrost naturalny;
dodatnie saldo migracji;
stosunkowo równomierna sieć osadnicza, z Zieloną Górą jako ośrodkiem centralnym;
spójny układ przestrzenny o niewielkich odległościach pomiędzy poszczególnymi miejscowościami;
rozwój układu osadniczego wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych (DW278, DW279, DW280,
DW281, DW282), co warunkuje dobrą dostępność komunikacyjną;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
173
w strukturze użytkowania gruntów duży udział użytków rolnych oraz zadrzewień i zakrzewień, które
mogą być przeznaczane pod rozwój oferty inwestycyjnej poszczególnych gmin.
Strefa przyrodnicza
dogodne warunki dla rozwoju rolnictwa i hodowli bydła – korzystny klimat z długim okresem
wegetacyjnym, duży udział gruntów rolnych;
dobra jakość wód podziemnych;
zasoby surowców energetycznych (złoża ropy naftowej) – część złóż jest eksploatowana, ponadto
prowadzi się poszukiwania i rozpoznanie kolejnych złóż ropy naftowej;
zasoby perspektywiczne złóż miedzi;
występowanie wód termalnych na głębokości do 2 500 m.
Strefa kulturowa
duża liczba obiektów zabytkowych, w tym wpisanych do rejestru zabytków, wyróżniająca obszar MOF
OW Zielona Góra na tle całego województwa;
występowanie szczególnie cennych obiektów zabytkowych o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym –
m.in. kościół w Klępsku (gm. Sulechów), pałac w Zaborze, konkatedra w Zielonej Górze i inne;
występowanie różnorodnych form zabytków i krajobrazów kulturowych – obiektów mieszkalnych,
sakralnych, przemysłowych (w tym związanych z winiarstwem), rezydencjonalnych, użyteczności
publicznej, obronnych, obiektów militarnych;
występowanie zachowanych historycznych układów przestrzennych (urbanistycznych
i ruralistycznych), w tym układu urbanistycznego Zielonej Góry, który stanowi największy w skali
województwa obszar wypełniony stylową zabudową mieszkalną;
występowanie cennych pałaców i zabudowy rezydencjonalnej, wyróżniających obszar na tle
województwa – m.in. pałac w Zaborze, Przytoku, Kalsku, Pomorsku;
występowanie atrakcyjnych obiektów zabytkowych o znaczącym potencjale lokalnym i ponadlokalnym
we wszystkich gminach MOF OW Zielona Góra;
różnorodny krajobraz kulturowy, wzbogacony walorami przyrodniczymi;
liczne szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym, obejmujące obiekty z większości gmin MOF OW
Zielona Góra;
szczególnie charakterystyczne i cenne tradycje winiarskie, kultywowane we wszystkich gminach
obszaru funkcjonalnego;
Lubuski Szlak Wina i Miodu oraz Winobranie – Święto Wina stanowiące produkt turystyczny
o najwyższym potencjale turystycznym regionalnym i ponadregionalnym, a nawet międzynarodowym
całego regionu;
występowanie pomnika historii – kościół w Klępsku oraz założenia, które może pretendować do wpisu
na listę pomników historii lub stwarza podstawy do utworzenia parku kulturowego – układ
urbanistyczny Zielonej Góry,
lokalizacja na obszarze MOF OW Zielona Góra fragmentu południowego odcinka Międzyrzeckiego
Rejonu Umocnionego oraz Pozycji Środkowej Odry;
podejmowane działania interwencyjne dla zasobu dziedzictwa kulturowego – Gminny Program
Rewitalizacji Miasta Zielona Góra, Program Rewitalizacji Gminy Sulechów, przeprowadzone zostały
renowacje części obiektów zabytkowych (np. zrewitalizowano dawne Zakłady Przemysłu Wełnianego
„Polska Wełna”, zamek w Sulechowie).
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
174
Strefa społeczno-gospodarcza
korzystne położenie względem zachodniej granicy państwa;
korzystne położenie względem aglomeracji berlińskiej, poznańskiej i wrocławskiej;
położenie przy skrzyżowaniu ważnych korytarzy transportowych;
wspieranie potencjału innowacyjnego regionu w oparciu o działalność Lubuskiego Parku
Przemysłowo-Technologicznego zlokalizowanego w Zielonej Górze w sołectwie Nowy Kisielin;
potencjalne tereny pod inwestycje – w pełni uzbrojone tereny inwestycyjne oferowane przez
Kostrzyńsko-Słubicką Specjalną Strefę Ekonomiczną oraz Strefę Aktywności Gospodarczej;
dogodne warunki rozwoju gospodarczego – inicjatywy klastrowe;
dostosowywanie programów nauczania do zapotrzebowania rynku pracy;
wysoki potencjał turystyczny wynikający z walorów przyrodniczych oraz bogatych tradycji winiarskich
MOF OW Zielona Góra;
funkcjonowanie instytucji otoczenia biznesu, które wpływają na rozwój gospodarczy regionu;
silny ośrodek akademicki oparty na działalności Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Komunikacja i transport
położenie wzdłuż korytarza transportowego Bałtyk – Adriatyk (drogowego i kolejowego);
równomiernie rozwinięty układ drogowy, który składa się z dróg o różnych kategoriach, dogodne
połączenia wewnętrzne i zewnętrzne, obecność obwodnicy miasta;
węzeł kolejowy w Czerwieńsku i Zielonej Górze;
lokalizacja 12 stacji i przystanków kolejowych, w tym 8 na obszarze wiejskim MOF OW Zielona Góra;
położenie przy międzynarodowej drodze wodnej E30;
funkcjonowanie portu rzecznego w Cigacicach;
położenie lotniska w Zielonej Górze w sołectwie Przylep oraz certyfikowanego cywilnego lotniska
użytku publicznego Zielona Góra/Babimost w niedalekiej odległości od granic MOF OW Zielona Góra.
Infrastruktura techniczna
wzrost długości sieci wodociągowej – liczne inwestycje w zakresie rozbudowy infrastruktury wodnej,
duże rezerwy wydajności ujęć wód podziemnych, co pozwala na dalszą rozbudowę sieci
wodociągowej;
znaczny wzrost długości czynnej sieci kanalizacyjnej;
cały obszar MOF OW Zielona Góra objęty zorganizowanym systemem gospodarki odpadami;
funkcjonująca kopalnia ropy naftowej KRN Kije;
głównymi źródłem wytwarzanej energii jest elektrociepłownia w Zielonej Górze;
elektrociepłownia Zielona Góra jako paliwo i nośnik energii pierwotnej wykorzystuje głównie gaz
ziemny pochodzący ze złóż krajowych (Kościan – Brońsko);
korzystne warunki do rozwoju energii odnawialnej, zwłaszcza fotowoltaiki, w Zielonej Górze,
w gminach Czerwieńsk, Sulechów, Świdnica oraz Zabór zostały wyznaczone obszary, na których
dopuszczono lokalizację instalacji fotowoltaicznych o mocy powyżej 100 kW;
wszystkie gminy należące do MOF OW Zielona Góra osiągnęły wymagane przez rozporządzenie
poziomy odzysku i recyklingu.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
175
Strefa obronności i bezpieczeństwa państwa
w zakresie bezpieczeństwa militarnego w gminie Czerwieńsk i Sulechów zlokalizowane są jednostki
wojskowe, w Czerwieńsku mieści się 4 Zielonogórski pułk przeciwlotniczy, w Sulechowie swoją
siedzibę ma jednostka wojskowa 5 Lubuskiego Pułku Artylerii;
występowanie terenów zamkniętych, ustanowionych przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra
Infrastruktury oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, są to tereny przeznaczone na potrzeby
służb oraz tereny, przez które przebiegają linie kolejowe.
Szczegółowa analiza ograniczeń i barier rozwoju przestrzennego oraz czynników determinujących rozwój
wraz z oceną ładu przestrzennego pozwoliła zdiagnozować konkretne problemy MOF OW Zielona Góra oraz
wskazać kierunki rozwoju obszaru. Analiza potwierdziła, że miasto Zielona Góra jest najsilniejszą jednostką
terytorialną MOF OW Zielona Góra. W mieście następuje koncentracja ludności oraz działalności gospodarczej.
Zielona Góra jest ośrodkiem o znaczeniu regionalnym i krajowym oraz dominującym elementem struktury
przestrzennej całego obszaru funkcjonalnego. Miasto pełni rolę rdzenia integrującego sąsiadujące miejscowości
i ośrodki gminne za pomocą powiązań przestrzennych i funkcjonalnych.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
176
Schemat 46. Synteza strefy terytorium, ludność i osadnictwo
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2016 r., map topograficznych, geoportal.gov.pl, Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Miasta Zielona Góra, 2015, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sulechów,
2016, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czerwieńsk, 2016
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
177
Schemat 47. Synteza strefy przyrodniczej
Źródło: opracowanie własne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
178
Schemat 48. Synteza strefy kulturowej
Źródło: opracowanie własne na podstawie m.in. danych Narodowego Instytutu Dziedzictwa, 2017, Systemu Ewidencji Szlaków Turystycznych, Programu
opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020, Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Zielona Góra na lata 2016-2022
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
179
Schemat 49. Synteza strefy społeczno-gospodarczej
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Strategii Rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry”, stron internetowych innowacje.lubuskie.pl
i kssse.pl, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin MOF OW ZG, danych RDOŚ i Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubuskiego
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
180
Schemat 50. Synteza komunikacji i transportu
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA, ZDW, Powiatowego Zielonogórskiego Zarządu Dróg, Departamentów Inwestycji Miejskich
i Zarządzania Drogami ZG, PKP S.A., rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
UWARUNKOWANIA
181
Schemat 51. Synteza infrastruktury technicznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS stan na 31.12.2015 r., PGNiG S.A., Urzędu Regulacji Energetyki, studiów uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Czerwieńsk, Sulechów, Świdnica, Zabór
182
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO
OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
Kierunki zagospodarowania przestrzennego
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
183
VIII. Wizja i możliwości rozwoju MOF OW Zielona Góra
Ramowe scenariusze rozwoju przestrzennego MOF OW Zielona Góra 1.
Obszar funkcjonalny ośrodka wojewódzkiego jest miejscem koncentracji procesów społeczno-
gospodarczych, oddziałujących na tereny sąsiednie. W ramach obszaru możliwe jest podejmowanie współpracy
międzygminnej w zakresie realizacji inwestycji, pozyskiwania funduszy oraz formułowania dokumentów
programowych. Odniesienie do obszarów funkcjonalnych zapewni kontynuację idei rozwojowych oraz
komplementarność rozwiązań przyjmowanych przez samorządy gminne. Działania planistyczne wykraczające
swoim zasięgiem poza granice jednostek administracyjnych przyczyniają się do osiągania spójności terytorialnej
regionu. Właściwe rozpoznanie powiązań w strukturze przestrzennej obszaru funkcjonalnego umożliwi
prowadzenie wspólnej polityki rozwoju w odniesieniu do obszaru funkcjonalnego Zielonej Góry jak i terenów
sąsiednich, pozostających w strefie oddziaływania MOF OW Zielona Góra.
Możliwe scenariusze rozwoju przestrzennego MOF OW Zielona Góra zostały określone na podstawie
analizy uwarunkowań obszaru funkcjonalnego. Możliwości rozwoju obszaru w odniesieniu do poszczególnych
warstw tematycznych wskazują na kierunki rozwoju obszaru w najbliższym horyzoncie czasowym. Wizja
i określenie możliwości rozwoju stanowią wstęp do tej części planu zagospodarowania przestrzennego obszaru,
w której szczegółowo zostaną określone strategiczne aspekty zagospodarowania przestrzennego w odniesieniu
do określonych kierunków rozwoju.
Czynniki, które determinują rozwój obszaru funkcjonalnego pełnią zasadniczą rolę w kreowaniu stałego
wzrostu gospodarczego i społecznego. Niezależnie od obranego scenariusza rozwoju obszaru, prowadzona
polityka przestrzenna powinna opierać się na wewnętrznych potencjałach. Wykorzystanie walorów i szans,
wynikających z ukształtowanej sieci osadniczej, systemów infrastruktury technicznej, transportowej i społecznej
oraz środowiskowych uwarunkowań ma prowadzić do długookresowego, zrównoważonego rozwoju.
Uwarunkowania rozwoju zdiagnozowane w poprzednich rozdziałach pozwalają na realizację celów
przyjętych w dokumentach strategicznych wyższego szczebla. Uwzględniając założenia Strategii rozwoju
województwa lubuskiego 2020 (SRWL 2020) proponuje się następujące scenariusze rozwoju MOF OW Zielona
Góra:
1. Rozwój oparty na kreowaniu potencjału innowacyjnego, głównie poprzez rozwój szkolnictwa wyższego
i działalność badawczo rozwojową, w oparciu o dobrze zarządzany park przemysłowo-technologiczny
i specjalną strefę ekonomiczną, ścisłą współpracę z innymi metropoliami, również zagranicznymi oraz
zrównoważony rozwój nowych terenów inwestycyjnych, w tym atrakcyjnych terenów mieszkaniowych,
wyposażonych w infrastrukturę społeczną.
2. Rozwój w oparciu o budowanie marki obszaru jako kreatywnego ośrodka kulturalnego, kultywującego
tradycje lokalne, w tym tradycje winiarskie, posiadającego wyjątkową ofertę turystyczną, łączącą walory
zabytkowe z przyrodniczymi oraz ośrodka o szerokiej dostępności komunikacyjnej i sprzyjającym
klimacie dla przedsiębiorczości, nowoczesnego biznesu i rozwoju wyspecjalizowanych usług.
3. Wielokierunkowy rozwój oparty na rozwijaniu funkcji metropolitalnych, w tym ponadregionalnych funkcji
naukowych, kulturalnych i ekonomicznych oraz przy wykorzystaniu lokalnych potencjałów w obrębie
wszystkich stref funkcjonalno-przestrzennych.
Powyższe scenariusze nie stanowią definitywnie określonych działań, ukierunkowanych wyłącznie na
wymienione dziedziny tematyczne. Wskazują one jedynie na te czynniki, które są kluczowe dla danej ścieżki
rozwoju.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
184
Brak realizacji powyższych scenariuszy nie spowoduje zahamowania procesów rozwojowych, ale może
przyczynić się do nieefektywnego lokowania środków. Niezależnie od obranego scenariusza rozwoju, należy
zawsze dążyć do zachowania spójności terytorialnej całego obszaru.
Działania służące realizacji pierwszych dwóch scenariuszy odnoszą się do bliższego horyzontu
czasowego i powinny determinować obraz obszaru do 2020 r. Trzeci scenariusz zakłada bardziej złożone
działania na rzecz rozwoju i wymaga podjęcia działań w dalszym horyzoncie czasowym, określonym do roku
2030.
Pierwszy scenariusz kładzie nacisk na rozwój szkolnictwa wyższego i działalność badawczo rozwojową.
Wiąże się to z rozszerzeniem oferty edukacyjnej Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz innych szkół i uczelni.
Potencjał tej ścieżki rozwoju wiąże się z zapewnieniem dogodnych warunków dla powiązania działalności
edukacyjnej z komercyjną działalnością badawczo-rozwojową. Warunki te może zapewnić m.in. dobrze
zarządzany park przemysłowo-technologiczny, inkubatory przedsiębiorczości oraz oferta specjalnej strefy
ekonomicznej. Rozwój tych funkcji wymaga zrównoważonego rozwoju funkcjonalno-przestrzennego,
zapewniającego spójność terytorialną obszaru, z uwzględnieniem nowych terenów inwestycyjnych, w tym
atrakcyjnych terenów mieszkaniowych, wyposażonych w infrastrukturę społeczną.
Realizacja powyższych celów wymaga:
podniesienia różnorodności oferty oświatowej oraz atrakcyjności kierunków kształcenia, również
w oparciu o zapotrzebowanie regionalnego rynku pracy;
wspierania budowy i modernizacji infrastruktury edukacyjnej;
powiązania sektora nauki z sektorem innowacji;
wzmocnienia mechanizmów wdrażania innowacyjnych rozwiązań opierających się na działalności:
parków naukowo-technologicznych i przemysłowych, centrów transferu technologii, ośrodków sfery
B+R, inkubatorów przedsiębiorczości;
poprawy współpracy ośrodków B + R i ośrodków nauki z przedsiębiorcami;
wspieranie powstawania nowych parków naukowo-technologicznych i centrów transferu technologii,
wzmacniających sektor badań i rozwoju poprzez koncentrację potencjału naukowo-badawczego;
zwiększenia efektywności nakładów ponoszonych na rozwój innowacyjności w obszarze;
racjonalnego wykorzystywania terenów inwestycyjnych pod lokalizację specjalnych stref
ekonomicznych, a także sukcesywnego powiększania oferty inwestycyjnej;
tworzenia centrów logistyczno-operacyjnych, konsolidujących różne środki transportu (węzły
zintegrowanego systemu transportowego).
poprawy i rozbudowy infrastruktury społecznej, wpływającej bezpośrednio na jakość życia
mieszkańców.
przeciwdziałania eskalacji niekorzystnych zjawisk wykluczenia społecznego, ubóstwa oraz bezrobocia,
poprzez nawiązywanie współpracy ze służbami zatrudnienia i instytucjami pomocy społecznej.
Drugi scenariusz zakłada zbudowanie marki obszaru, który dzięki temu zyska na znaczeniu i przyspieszy
swój rozwój gospodarczy. Scenariusz ten wymaga konsekwentnej promocji jako kreatywnego ośrodka
kulturalnego i bogatej oferty turystycznej na wysokim poziomie, czerpiącej z lokalnych tradycji i wykorzystującej
w pełni walory przyrodniczo-kulturowe. Jednocześnie należy zapewnić wysoką dostępność komunikacyjną
w zakresie wszystkich form transportu oraz nowoczesną infrastrukturę turystyczną i atrakcyjne warunki dla
potencjalnych inwestorów, którzy będą promować swoją działalność dzięki renomie ośrodka.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
185
Realizacja powyższych celów wymaga:
wspierania ponadlokalnych wydarzeń i przedsięwzięć kulturalnych, promujących unikalne walory
obszaru;
poprawy dostępności do dziedzictwa kulturowego i dostosowania jej do nowoczesnych technologii
informacyjnych;
wspierania przedsięwzięć i inicjatyw sportowych w zakresie rozszerzenia bazy ośrodków sportowo-
rekreacyjnych;
rozszerzenia oferty turystycznej z podkreśleniem wartości przyrodniczych województwa, m.in. poprzez
tworzenie i modernizację szlaków turystycznych, rozwój turystyki wodnej oraz wsparcie rozwoju
enoturystyki;
poprawy jakości i komfortu bazy turystycznej i dostosowania jej do wymagań współczesnego klienta;
rozszerzenia bazy okołoturystycznej dla różnych form turystyki, wypoczynku i lecznictwa;
rozwijania inicjatyw gospodarczych przy jednoczesnym tworzeniu odpowiednich warunków do rozwoju
nowoczesnych technologii, w tym poprzez budowę i rozbudowę niezbędnej infrastruktury;
modernizacji źródeł wytwarzania i przesyłu energii, przy jednoczesnym podejmowaniu przedsięwzięć
służących poprawie efektywności energetycznej;
rozwijania infrastruktury energetycznej wykorzystującej OZE;
zapewnienia spójnych i sprawnych połączeń komunikacyjnych pomiędzy gminami należącymi do
obszaru funkcjonalnego oraz strategicznymi dla rozwoju obszaru miastami, znajdującymi się zarówno
na terenie województwa lubuskiego jak i poza nim;
poprawy stanu technicznego infrastruktury komunikacyjnej w celu usprawnienia wewnętrznych
i zewnętrznych połączeń obszaru;
rozbudowy i modernizacji głównych linii kolejowych położonych na terenie regionu, w celu
wykreowania konkurencyjnego i spójnego systemu komunikacji szynowej;
usprawnienia i zwiększenia dostępności do regionalnego systemu transportu publicznego.
Trzeci scenariusz stanowi wypadkową powyższych dwóch wariantów i wymaga podjęcia działań
wpisanych w obydwie wcześniej nakreślone ścieżki rozwoju obszaru funkcjonalnego. Stanowi on scenariusz
o najdalszym horyzoncie czasowym, najszerzej nakreśla dążenia rozwojowe, wyznaczając tym samym
najbardziej prawdopodobny kierunek wzrostu obszaru funkcjonalnego. Kierunki polityki i rozwoju przestrzennego
MOF OW Zielona Góra muszą uwzględniać również spójność terytorialną z sąsiadującymi obszarami
funkcjonalnym, w tym szczególnie z Miejskim Obszarem Funkcjonalnym Ośrodka Subregionalnego Nowa Sól.
W oparciu o założenia tego scenariusza określono wizję rozwoju i kierunki zagospodarowania przestrzennego
MOF OW Zielona Góra.
Wizja rozwoju MOF OW Zielona Góra 2.
Potencjał rozwoju obszaru i oparta na nim wizja rozwoju zostały określone przy uwzględnieniu założeń
dokumentów strategicznych, w tym m.in. Strategii rozwoju województwa lubuskiego 2020 (SRWL 2020).
W SRWL 2020 określono kierunek rozwoju województwa oparty na jego wewnętrznym potencjale oraz
pojawiających się szansach na dynamiczny wzrost, formułując następującą wizję:
W 2020 roku województwo lubuskie w pełni korzysta ze swojego położenia w Europie, walorów
środowiska i dostępności komunikacyjnej. Rozwinęły się konkurencyjne i innowacyjne sektory gospodarki
i turystyka, a Lubuszan można już zaliczyć do społeczeństw informacyjnych. Efektywne wykorzystanie środków
unijnych, aktywność samorządów, przedsiębiorców i organizacji pozarządowych zapewniły wysoki poziom życia
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
186
mieszkańców i dostęp do usług o dobrym standardzie. Region, postrzegany jako miejsce zdrowego stylu życia,
zyskuje miano „zielonej krainy nowoczesnej technologii”.
W myśl przytoczonej wizji cele rozwojowe powinny dotyczyć strategicznych czynników charakteryzujących
postęp i wzrost gospodarczy, takich jak jakość życia, konkurencyjna gospodarka, spójność regionu oraz
efektywne zarządzanie. Czynniki te składają się na cel główny SRWL 2020, poprzez który wyrażono dążenie do
urzeczywistnienia sformułowanej wizji. SRWL 2020 wpisuje się w ramy rozwoju społeczno-gospodarczego Polski,
przedstawione w KPZK 2030. Wizja przestrzennego zagospodarowania kraju opiera się na pięciu cechach
polskiej przestrzeni:
konkurencyjności i innowacyjności;
spójności wewnętrznej;
bogactwie i różnorodności biologicznej;
bezpieczeństwie;
ładzie przestrzennym.
W KPZK 2030 podkreśla się rolę ośrodków wojewódzkich, posiadających potencjał kreowania
i rozprzestrzeniania procesów rozwojowych. Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra, należące do ośrodków
o znaczeniu krajowym, mają za zadanie aktywnie współtworzyć sieć tych ośrodków, pełniąc rolę impulsu
rozwojowego dla obszarów słabszych ekonomicznie i społecznie. Istotne jest również położenie MOF OW
Zielona Góra w kontekście powiązań transgranicznych i możliwości rozwoju współpracy z przygranicznymi
landami Niemiec – Saksonią i Brandenburgią, opartej na dogodnych warunkach do prowadzenia biznesu
i bliskości kulturowej.
W oparciu o powyższe wytyczne oraz biorąc pod uwagę integralność wszystkich czynników rozwoju,
sformułowano następującą wizję rozwoju przestrzennego i społeczno-gospodarczego MOF OW Zielona
Góra:
W 2030 roku MOF OW Zielona Góra skupia środowisko akademickie i działalność badawczo-rozwojową
zapewniając dobry klimat dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności oraz usług i przemysłu. Stanowi
jednocześnie centrum kulturalne regionu.
Efektywne działania i współpraca przedsiębiorców oraz samorządu lokalnego pozwoliły wypromować
markę obszaru, jako ośrodka metropolitalnego, wykorzystującego w pełni potencjał obszaru, w tym swoje
położenie i dostępność oraz potencjał kulturowy i turystyczny.
Ugruntowana renoma i znacząca pozycja w regionie, pozwoliły na wypromowanie obszaru jako
atrakcyjnego miejsca do zamieszkania i rozwoju klasy kreatywnej, oferując swoim mieszkańcom możliwość
rozwoju osobistego i zawodowego oraz dostęp do usług o wysokim standardzie, zapewniając jednocześnie
dynamiczny wzrost gospodarczy, oparty na potencjale intelektualnym jego mieszkańców.
Nakreślona wizja i przedstawiony w niej obraz MOF OW Zielona Góra w 2030 r. wynika z kontynuacji
dążeń rozwojowych, sformułowanych w SRWL 2020 oraz Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry. Wszystkie zaproponowane scenariusze rozwoju są ze sobą
powiązane, wobec czego realizacja jednej ścieżki rozwoju nie może odbywać się bez kluczowych obszarów
wsparcia, wymienionych w innym wariancie scenariusza. Powyższa wizja rozwoju jest wypadkową wszystkich
czynników rozwojowych MOF OW Zielona Góra, odpowiadającą na wyzwania stojące przed obszarem
w przyszłości.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
187
Spójność terytorialna MOF OW Zielona Góra 3.
W celu osiągnięcia spójności terytorialnej MOF OW Zielona Góra należy dążyć do wyeliminowania barier
wynikających z zagospodarowania przestrzennego, które wpływają na spójność społeczną i gospodarczą
obszaru. W celu osiągnięcia spójności terytorialnej niezbędne są działania takie jak:
poprawa zewnętrznej i wewnętrznej infrastruktury transportu, ze szczególnym uwzględnieniem
komunikacji zbiorowej; poprawa dostępności komunikacyjnej do usług publicznych;
zrównoważone rozwijanie funkcji administracyjnych, gospodarczych, edukacyjnych, naukowych,
kulturowych, symbolicznych i innych usług publicznych wyższego rzędu;
wspieranie rozwoju przedsięwzięć wynikających z programu LEADER na rzecz zrównoważonego
rozwoju obszarów wiejskich;
wspieranie rozwoju przedsięwzięć wynikających z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020
i Programu Operacyjnego „Rybactwo i Morze” 2014-2020: wspieranie inicjatyw dotyczących budowy,
przebudowy, remontu lub wyposażenia budynków pełniących funkcje rekreacyjne, sportowe
i społeczno-kulturowe;
rewitalizacja obszarów zdegradowanych, w tym przestrzeni publicznych;
wspomaganie procesów rewitalizacji obszarów wiejskich oraz ochrona krajobrazu wiejskiego;
rozwój infrastruktury wodno-ściekowej i energetycznej oraz służącej ograniczeniu zanieczyszczania
środowiska;
zintegrowana polityka kształtowania przestrzeni oraz infrastruktury wzmacniającej ład funkcjonalny
wspólna koordynacja polityki przestrzennej z MOF OS Nowa Sól.
Powyższe działania są zgodne z zapisami Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (SRWL
2020). Uszczegółowienie zadań polityki rozwoju obszaru w odniesieniu do poszczególnych stref funkcjonalno-
przestrzennych zostanie przedstawione w dalszej części Planu, dotyczącej kierunków zagospodarowania
przestrzennego obszaru funkcjonalnego.
IX. Kierunki zagospodarowania przestrzennego
Strategiczne cele rozwoju MOF OW Zielona Góra 1.
MOF OW Zielona Góra pełni w regionie funkcję ośrodka handlowo-usługowego, z koncentracją
działalności gospodarczej i usług społecznych w Zielonej Górze. Obszar ten posiada zróżnicowaną strukturę
funkcjonalno-przestrzenną i wymaga podejmowania działań na rzecz poprawy spójności społeczno-gospodarczej
i wzmocnienia istniejących powiazań między tworzącymi go gminami. Na podstawie analizy uwarunkowań
poszczególnych stref funkcjonalnych, diagnozy barier i ograniczeń oraz czynników determinujących rozwój tego
obszaru, wskazano możliwe scenariusze rozwoju MOF OW Zielona Góra oraz wizję rozwoju tego obszaru.
Wybrany scenariusz o najdalszym horyzoncie czasowym zakłada wielokierunkowy rozwój MOF OW
Zielona Góra oparty na rozwijaniu funkcji metropolitalnych, w tym ponadregionalnych funkcji naukowych,
kulturalnych i ekonomicznych, przy wykorzystaniu lokalnych potencjałów w obrębie wszystkich stref funkcjonalno-
przestrzennych. Taka ścieżka rozwoju pozwoli na osiągnięcie wizji, wg której obszar stanie się centrum
kulturalnym regionu, skupiającym środowisko akademickie i działalność badawczo-rozwojową, zapewniając
dobry klimat dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności. W zaproponowanej wizji kładzie się nacisk na
wykorzystanie w pełni potencjału obszaru, w tym jego położenia i dostępności oraz potencjału kulturowego
i turystycznego. Realizacja założonych celów pozwoli na wypromowanie obszaru jako atrakcyjnego miejsca do
zamieszkania oraz rozwoju klasy kreatywnej, oferującego swoim mieszkańcom możliwość rozwoju osobistego
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
188
i zawodowego oraz dostęp do usług o wysokim standardzie, zapewniając jednocześnie dynamiczny wzrost
gospodarczy, oparty na potencjale intelektualnym jego mieszkańców.
Wyznaczona wizja i scenariusz rozwoju wymagają realizacji działań według zaplanowanej strategii.
Wyznaczone poniżej główne cele strategiczne i operacyjne przestrzennego rozwoju MOF OW Zielona Góra
zostały wyznaczone w oparciu o Strategię Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielonej Góry.
Cel strategiczny 1. Integracja wewnętrzna MOF OW Zielona Góra i wsparcie powiązań zewnętrznych.
1.1. Poprawa powiązań komunikacyjnych wewnątrz MOF OW Zielona Góra oraz powiązań
z ponadregionalnymi korytarzami transportowymi.
1.2. Wsparcie rozwoju obszarów zdegradowanych i obszarów wiejskich.
1.3. Dostosowanie usług społecznych do zmieniających się warunków demograficznych.
1.4. Rozwój usług elektronicznych i społeczeństwa informacyjnego.
Cel strategiczny 2. Zrównoważony rozwój i ochrona zasobów przyrodniczych i kulturowych.
2.1. Poprawa jakości i dostępności usług w dziedzinie kultury.
2.2. Ochrona i wykorzystanie zasobów przyrodniczych MOF OW Zielona Góra.
2.3. Ograniczanie niskiej emisji poprzez rozwój komunikacji przyjaznej środowisku, podniesienie
efektywności energetycznej obiektów.
2.4. Inwestycje w zakresie gospodarki odpadami i gospodarki wodnościekowej.
Cel strategiczny 3. Wzmacnianie potencjału innowacyjnego MOF OW Zielona Góra i wspieranie rozwoju
edukacji.
3.1. Wysoka jakość i dostępność edukacji na wszystkich poziomach kształcenia.
3.2. Infrastruktura edukacyjna dostosowana do potrzeb rynku pracy.
3.3. Wsparcie dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności.
Wyznaczone cele umożliwią zrównoważony rozwój obszaru, wzmocnią jego powiązania funkcjonalno-
przestrzenne w zakresie gospodarczym, społecznym, komunikacyjnym i infrastrukturalnym oraz wpłyną na
przyspieszenie procesów rozwojowych przy jednoczesnym zachowaniu spójności obszaru. Powyższe cele
zostaną osiągnięte poprzez realizację wyznaczonych kierunków rozwoju MOF OW Zielona Góra
w poszczególnych strefach funkcjonalnych, składających się na plan struktury funkcjonalno-przestrzennej
miejskiego obszaru funkcjonalnego. Wyznaczone w ich ramach kierunki polityki i zagospodarowania
przestrzennego są zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju, uwzględniają uwarunkowania i strategiczne
cele rozwojowe, kluczowe dla danej strefy, jak i ograniczenia wynikające z zasad zagospodarowania pozostałych
stref. Kształtowany w ten sposób plan struktury funkcjonalno-przestrzennej wskazuje obszary pełniące nadrzędne
funkcje przyrodnicze, jak i strukturę osadniczą regionu wraz z obszarami koncentracji inwestycji
infrastrukturalnych, przy uwzględnieniu potrzeby ochrony walorów przyrodniczych, środowiskowych i kulturowych.
Osadnictwo i ład przestrzenny 2.
MOF OW Zielona Góra jest wyróżniającym się obszarem na tle regionu poprzez liczne związki
funkcjonalno-przestrzenne zachodzące pomiędzy Zieloną Górą oraz pozostałymi ośrodkami gminnymi z jego
obszaru. Koncentracja funkcji administracyjnych, usługowych, kulturalnych i oświatowych o strategicznym
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
189
znaczeniu w skali całego województwa lubuskiego wpływa na stały rozwój sieci osadniczej i jej struktur
przestrzennych w obrębie obszaru funkcjonalnego.
Zielona Góra pełni rolę ośrodka centralnego, który poprzez swoje możliwości inwestycyjne oraz skalę
oddziaływania ma wymierny wpływ na kształtowanie kierunków zagospodarowania przestrzennego na terenie
obszaru funkcjonalnego. Potencjał rozwojowy stolicy województwa umożliwia podjęcie działań mających na celu
integrację polityk planistycznych poszczególnych gmin MOF OW Zielona Góra. Źródłem przemian gospodarczych
i społecznych, ale również determinantą dalszego wzrostu ośrodków osadniczych są procesy demograficzne.
Utrzymujący się w obrębie obszaru funkcjonalnego dodatni przyrost naturalny oraz saldo migracji wpływają na
rozwój szeroko pojętego potencjału ludnościowego. Kierunki migracji ludności, szczególnie w zakresie dojazdów
do pracy, wskazują na silne związki Zielonej Góry z sąsiednimi gminami. Czynnikami potęgującymi wzrost
ośrodków gminnych są nowe inwestycje w zakresie rozbudowy systemu komunikacyjnego oraz sieci
infrastruktury technicznej. Realizacja nowych połączeń transportowych ułatwi dostęp mieszkańcom terenów
wiejskich i podmiejskich do zaplecza usługowego ośrodków miejskich, z kolei dla miast obszaru funkcjonalnego
oznacza to możliwość rozwoju sektora gospodarczego.
Działania ukierunkowane na wzmocnienie współpracy gmin MOF OW Zielona Góra, szczególnie
w zakresie spójnej polityki przestrzennej, będą prowadzić do rozszerzenia strefy oddziaływania ośrodka
centralnego. Prowadzenie polityki zrównoważonego rozwoju przyczyni się do poprawy jakości przestrzeni, a tym
samym wpłynie na podniesienie jakości życia mieszkańców obszaru funkcjonalnego. Poprzez podkreślenie
wewnętrznych potencjałów poszczególnych gmin, opierając się na ich głównych czynnikach rozwojowych, należy
dążyć do stworzenia wspólnego organizmu społeczno-gospodarczego.
Kierunek – Prowadzenie spójnej polityki kształtowania przestrzeni
Niezbędnym działaniem w zakresie ujęcia żywiołowego rozwoju przestrzennego w ramy planistyczne jest
podjęcie współpracy w racjonalnym gospodarowaniu przestrzenią. Osiągnięcie szeroko rozumianego ładu
przestrzennego wymaga odpowiedniej organizacji celów i kierunków rozwoju. Właściwa integracja polityk
przestrzennych poszczególnych gmin powinna obejmować zwiększenie spójności istniejących
i przygotowywanych w przyszłości dokumentów planistycznych – studiów uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dokumenty
powinny uwzględniać zapisy Planu Zagospodarowania Przestrzennego MOF OW Zielona Góra, szczególnie
w zakresie integracji lokalnych polityk rozwoju przestrzennego. Dotyczy to nie tylko kierunków rozwoju dla
obszarów położonych na styku poszczególnych jednostek administracyjnych, ale w znacznej mierze odnosi się
do całościowych planów rozwoju przestrzennego gmin wchodzących w skład obszaru funkcjonalnego.
Uspójnienie opracowań planistycznych dotyczy w szczególności miasta Zielona Góra w nowych granicach
administracyjnych. Według stanu na rok 2017 funkcjonują dwa odrębne dokumenty określające politykę
przestrzenną miasta – dla jednostki w starych granicach administracyjnych oraz dla dawnej gminy wiejskiej
Zielona Góra. Wskazuje się na potrzebę dostosowania celów rozwojowych miasta do nowych uwarunkowań,
które w sposób całościowy ujmą problematykę kształtowania rozwoju przestrzennego miasta na znacznie
większym terytorium. Dużą uwagę należy także zwrócić na obszary styku miasta Zielona Góra z gminą
Czerwieńsk w rejonie miejscowości Zagórze i Płoty oraz z gminą Zabór w rejonie miejscowości Droszków. Tereny
te wskazane zostały jako przyszłe tereny inwestycyjne o funkcji mieszkaniowej zarówno w studium dawnej gminy
wiejskiej Zielona Góra, jak i w studiach gmin sąsiednich. Z uwagi na graniczne położenie wyróżniono obszary
styku jednostek administracyjnych, dla których wyznaczone kierunki rozwoju przestrzennego powinny mieć swoją
kontynuację.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
190
Kształtowanie przestrzeni powinno zachodzić nie tylko w obrębie jednostek terytorialnych, ale również
w odniesieniu do stref funkcjonalno-przestrzennych. Tereny o podobnej strukturze przestrzennej, wykazujące
wspólne cechy w zakresie intensywności zagospodarowania oraz dominującej funkcji, należy traktować jako
obszary o zbliżonych potencjałach i możliwościach rozwoju. Koncentracja działań wyłącznie w granicach
poszczególnych samorządów nie będzie miała przełożenia na kierunkowe zasady zagospodarowania terenu na
poziomie obszaru funkcjonalnego. Przestrzeń, jako dobro wspólne, nie podlega podziałom administracyjnym,
a wykształcone komponenty krajobrazu zachowują naturalną ciągłość. Szersze ujęcie problematyki spójnej
polityki planistycznej pozwoli na osiągnięcie zrównoważonego rozwoju głównych ośrodków osadniczych
traktowanych osobno, jak również w sieci powiązań, uwzględniając wzajemne relacje i związki funkcjonalno-
przestrzenne. W ramach tej polityki w granicach MOF OW Zielona Góra wyróżniono następujące strefy
funkcjonalno-przestrzenne:
strefa śródmiejska,
strefa miejska,
strefa podmiejska,
strefa produkcyjna,
strefa zabudowy wiejskiej i rolniczej przestrzeni produkcyjnej,
strefa przyrodnicza.
Powyższe strefy zostały wyznaczone w oparciu o obowiązujące dokumenty planistyczne (studia
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego) oraz dodatkowe proponowane tereny pod rozwój funkcji mieszkaniowej, usługowej, produkcyjnej
określone w oparciu o analizę uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego.
Kształtowanie struktury przestrzennej obszaru funkcjonalnego zgodnie z zasadami zrównoważonego
rozwoju wymaga przeciwdziałania żywiołowej suburbanizacji na obszarach podmiejskich i wiejskich. Rozwój
przestrzenny jednostek osadniczych powinien odbywać się w pierwszej kolejności na obszarach już
zurbanizowanych, wyposażonych w niezbędną infrastrukturę komunikacyjną i techniczną. Rdzeń miasta Zielona
Góra wyróżnia się dużą zwartością terenów zabudowanych. Uzupełnianie ośrodka centralnego o nowe tereny
budowlane powinno odbywać się na obszarach zwartych jednostek urbanistycznych. Intensywny ruch budowlany
rejestrowany jest również na terenie dzielnicy Nowe Miasto (sołectwa: Przylep, Stary Kisielin, Racula, Drzonków
i Ochla), a także w miejscowościach graniczących z miastem Zielona Góra (Zagórze, Płoty, Droszków).
Szczególnie w obrębie wyróżnionych obszarów styku jednostek administracyjnych (schemat 53) należy
prowadzić spójną politykę przestrzenną. Należy przeciwdziałać rozpraszaniu zabudowy na tereny otwarte
poprzez koncentrację nowych terenów inwestycyjnych na obszarach o łatwym dostępie do sieci infrastruktury
technicznej, a także do istniejącego układu komunikacyjnego. Nadmierny przyrost zabudowy o ekstensywnym
charakterze jest nieuzasadniony ekonomicznie i przyczynia się do powstawania nieefektywnych struktur
przestrzennych.
Taki kierunek rozwoju przestrzennego uwzględnia również działania mające na celu regenerację
zniszczonej zabudowy oraz rewitalizację zdegradowanych obszarów. Zaleca się prowadzenie polityki
przestrzennej, która wskazywałaby na konieczność intensyfikacji procesów urbanizacyjnych wewnątrz
rozwiniętych struktur przestrzennych, w opozycji do przeznaczania nowych terenów pod zabudowę.
Wskazane strefy: rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz przyrodnicza stanowią obszary, na których
należy przeciwdziałać urbanizacji. Są to tereny rolnicze, w tym o glebach najwyższych klas bonitacyjnych,
zapewniające dostawę produktów żywnościowych dla obszarów miejskich. Strefę przyrodniczą stanowią
natomiast obszary cenne przyrodniczo, w tym ustanowione formy ochrony przyrody, a także najważniejsze
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
191
korytarze ekologiczne stanowiące powiązania między nimi. Wymienione wyżej tereny powinny zostać wykluczone
spod zabudowy i pozostać terenami otwartymi. Na części z nich nie występuje presja urbanizacyjna – dotyczy to
w szczególności gruntów leśnych i rolnych, najbardziej oddalonych od obszarów zainwestowanych
i wyposażonych w elementy komunikacji i infrastruktury technicznej. Na pozostałych obszarach, przede
wszystkim graniczących z terenami rozwijającej się zabudowy (szczególnie wskazanymi jako strefa podmiejska
oraz zabudowy wiejskiej), należy przeciwdziałać zabudowie. Realizacji tego celu służy objęcie tych terenów
miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, w których może zostać ustalony zakaz zabudowy.
Istotnym instrumentem wspomagającym planowanie przestrzenne na terenie MOF OW Zielona Góra
powinien być zintegrowany system informacji przestrzennej. System ten powinien opierać się na istniejącej
infrastrukturze Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Lubuskiego (RSIPWL).
Ujednolicenie funkcjonalności oraz metod prezentacji danych przestrzennych w znacznym stopniu przyczyni się
do poprawy czytelności informacji oraz ułatwi wymianę danych między gminami w przyszłości. System
wykorzystywałby gromadzone dane w bazach danych, a także umożliwiał weryfikację zamierzeń inwestycyjnych
bądź podejmowanych przez gminy działań planistycznych w stosunku do polityki rozwoju obszaru funkcjonalnego
określonej w dokumencie.
Wraz z rozwojem przestrzennym obszaru funkcjonalnego następuje intensyfikacja procesów społeczno-
gospodarczych, zachodzących przede wszystkim w obrębie ośrodka centralnego, ale również w pozostałych
ośrodkach osadniczych. Współpraca międzygminna w zakresie spójnej polityki przestrzennej powinna
obejmować także szereg wzajemnych relacji i związków funkcjonalno-przestrzennych. Wyznaczone w Planie
Zagospodarowania Przestrzennego MOF OW Zielona Góra kierunki rozwoju uwzględniają potencjał gospodarczy
wszystkich jednostek tworzących obszar funkcjonalny, dlatego ważne jest, aby w równomiernym stopniu
zapewnić mieszkańcom dostęp do usług podstawowych, m.in. z zakresu oświaty, kultury, ochrony zdrowia,
sportu i rekreacji.
Układ hierarchicznej sieci osadniczej województwa lubuskiego, w której dominują dwa ośrodki
wojewódzkie, ma zasadnicze znaczenie dla dywersyfikacji funkcji o znaczeniu krajowym i regionalnym. Ze
względu na skalę oddziaływania oraz strukturę obszarów funkcjonalnych deglomeracja usług wyższego rzędu
oraz funkcji metropolitalnych powinna zachodzić między Gorzowem Wlkp. i Zieloną Górą. Podział funkcji
istotnych dla całego regionu nie powinien następować wyłącznie w obrębie jednego obszaru funkcjonalnego.
Nadmierna koncentracja usług na terenie jednego ośrodka miejskiego nie sprzyja deglomeracji, której celem jest
przeciwdziałanie nadmiernemu rozrastaniu się dużych miast. Racjonalne rozproszenie procesów inwestycyjnych
będzie stanowić impuls do rozwoju mniejszych ośrodków.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
192
Schemat 52. Strefy funkcjonalno-przestrzenne
Źródło: opracowanie własne na podstawie studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
193
Strefa śródmiejska
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Ochrona i rewitalizacja zabytkowej
tkanki urbanistycznej centrum miasta; 2. Rozwój oferty usługowej sektora
publicznego i komercyjnego, szczególnie w zakresie usług o charakterze miastotwórczym;
3. Podnoszenie jakości przestrzeni publicznych i otwartych terenów zieleni miejskiej;
4. Poprawa warunków mieszkaniowych oraz rozwój towarzyszącej infrastruktury technicznej i społecznej.
m. Zielona Góra
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Zielona Góra (2015);
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2015).
Funkcjonalna strefa śródmiejska występuje jedynie na terenie rdzenia obszaru funkcjonalnego i obejmuje
ścisłe centrum Zielonej Góry. Struktura przestrzenna tego obszaru wykazuje silne zróżnicowanie zabudowy pod
względem stylu architektonicznego, pełnionej funkcji oraz wieku powstania. Dominują budynki typu
kamienicowego, zlokalizowane wzdłuż dróg o zachowanej charakterystycznej, pierzejowej zabudowie. Centrum
miasta cechuje się wysokim stopniem nasycenia obiektami zabytkowymi, które podnoszą walor architektoniczny
i kulturalny centralnej przestrzeni miasta, a także pełnią rolę dominant urbanistycznych w miejskim krajobrazie.
Zabytkowa tkanka urbanistyczna Zielonej Góry jest istotnym elementem szeroko pojętego dziedzictwa
kulturowego miasta i odzwierciedla jego historyczny rozwój. Stary Rynek wraz z otaczającymi go terenami jest
objęty ścisłą ochroną konserwatorską, co przekłada się na możliwości kierunkowych przekształceń tego obszaru.
Przede wszystkim należy dążyć do ochrony i zachowania pojedynczych obiektów o wyjątkowych walorach, ale
także układu jako całości. Porządkowanie i uzupełnianie istniejącej struktury urbanistycznej powinno odbywać się
w oparciu o uwarunkowania i wytyczne konserwatorskie.
Działania rewitalizacyjne powinny obejmować obszary odznaczające się szczególną koncentracją
negatywnych zjawisk społecznych, w tym bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji
i kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. W ramach
rewitalizacji wskazane są przedsięwzięcia zarówno o charakterze społecznym, gospodarczym, środowiskowym,
jak i przestrzenno-funkcjonalnym oraz technicznym.
W zakresie rozwoju funkcjonalnego na obszarze centrum Zielonej Góry przewiduje się dalszy rozwój usług
o charakterze publicznym i komercyjnym. Układ urbanistyczny Starego Rynku oraz wychodzących od niego
ciągów komunikacyjnych sprzyja kreowaniu ulic handlowych o zróżnicowanym przekroju usług. Główne
przestrzenie publiczne miasta o wysokim standardzie zagospodarowania przestrzennego, w połączeniu ze stale
rozszerzaną ofertą usługową, są jednymi z podstawowych czynników centro- i miastotwórczych. Nasycenie
centrum miasta tego rodzaju obiektami wraz z towarzyszącą infrastrukturą społeczną wpływa na kształtowanie
się przyjaznego środowiska zamieszkania o wielkomiejskim charakterze. Strefę śródmiejską należy kształtować
jako reprezentacyjną przestrzeń Zielonej Góry. Centrum przez swoje funkcje oraz jakość zagospodarowania
powinno być czynnikiem przyciągającym ludność oraz zachęcającym do osiedlania się na terenie miasta.
Projektowanie przestrzeni współdzielonych dedykowanych w pierwszej kolejności pieszym, ale umożliwiających
także prawidłowe funkcjonowanie układu komunikacyjnego, znacząco poprawi warunki życia nie tylko
mieszkańców śródmieścia, ale również całego miasta. Zasięg oddziaływania Zielonej Góry jako ośrodka
wojewódzkiego znacznie wykracza poza jego granice, przez co funkcje usługowe powinny realizować potrzeby
mieszkańców całego obszaru funkcjonalnego.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
194
Nowe inwestycje powinny być kierowane przede wszystkim na tereny już zagospodarowane i uzbrojone
w infrastrukturę techniczną, wymagające przekształceń bądź odnowy. Ponadto uzupełnianie zabudowy wskazane
jest na obszarach rezerw terenowych. Dopełnianie struktury urbanistycznej śródmieścia kieruje rozwój miasta do
wewnątrz, zatrzymując tym samym lokalne potencjały na terenie centrum i prowadząc do jego reurbanizacji.
Należy realizować działania podjęte w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Zielona Góra na lata
2016-2022, mające na celu ożywienie zdegradowanych obszarów śródmieścia na 3 płaszczyznach: społecznej,
gospodarczej oraz przestrzennej. Dzięki rozwiniętej partycypacji społecznej proces rewitalizacji pozwala osiągnąć
trwałe efekty nie tylko w odniesieniu do odnowienia zurbanizowanych struktur, ale także w kwestii powszechnej
akceptacji planowanych przekształceń. Podnoszenie świadomości mieszkańców o zmianach zachodzących w ich
najbliższym otoczeniu zmniejsza ryzyko wystąpienia potencjalnych konfliktów społecznych.
Ważnym elementem w kształtowaniu atrakcyjnej przestrzeni miejskiej są ogólnodostępne tereny zieleni.
Na obszarze centrum przykładami takich terenów są Park Sowińskiego, Park Winny i Park Tysiąclecia. Należy
dążyć do stworzenia trwałych powiązań między miejskimi terenami zieleni a otaczającymi tereny zurbanizowane
kompleksami leśnymi. Poprawa funkcjonowania naturalnych elementów ekosystemu miejskiego w bezpośredni
sposób przełoży się na jakość życia ludzi nie tylko obecnie zamieszkujących centrum miasta, ale także
pozostałych mieszkańców Zielonej Góry i okolicznych gmin. Bezwzględnej ochronie należy poddać zachowane
założenie urbanistyczne miasta, utrzymując koncentryczną strukturę przestrzeni zabudowanych wraz
z otaczającą je otuliną terenów leśnych. Dzięki połączeniu miasta Zielona Góra z dawną gminą wiejską możliwy
jest rozwój nowych osiedli mieszkaniowych na kształt miast-satelit, z dobrym połączeniem komunikacyjnym do
rdzenia obszaru funkcjonalnego.
Strefa miejska
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Rozwój mieszkalnictwa jedno-
i wielorodzinnego; 2. Uzupełnienie terenów
mieszkaniowych o zróżnicowaną ofertę usługową sektora publicznego i komercyjnego;
3. Porządkowanie i uzupełnienie istniejących struktur przestrzennych;
4. Urządzenie nowych i ochrona istniejących terenów zieleni miejskiej;
5. Uzupełnienie lokalnego układu komunikacyjnego w oparciu o nowe tereny mieszkaniowe.
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów
Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin;
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2015).
Strefę miejską w obrębie obszaru funkcjonalnego wyróżniono na terenie miast: Zielona Góra, Czerwieńsk
oraz Sulechów. W ośrodku centralnym tworzą ją głównie osiedla mieszkaniowe wielorodzinne oraz zespoły
domów jednorodzinnych: m.in. osiedle Przyjaźni, osiedle Łużyckie, osiedle Słoneczne, osiedle Kilińskiego,
osiedle Morelowa oraz osiedle Zastalowskie, zlokalizowanych w centralno-południowej oraz północnej części
miasta. Strefa intensywnie zurbanizowana charakteryzuje się zróżnicowanym przekrojem funkcjonalnym. Oprócz
budynków mieszkalnych obecne są tu liczne obiekty usługowe, tereny sportowe, a także pomniejsze zakłady
produkcyjne. Na strukturę urbanistyczną tego obszaru składają się głównie typowe dla okresu modernizmu
osiedla bloków wielorodzinnych, w mniejszym stopniu rejestruje się układy zabudowy typu kwartałowego. Zwarte
kompleksy leśne wokół wskazanej strefy miejskiej ograniczają przyrost terenów budowlanych. Nowe tereny
inwestycyjne wyznaczane są poza zwartą strukturą miejską.
Obszary o typowo miejskim charakterze obecne są także w Czerwieńsku i Sulechowie, jednak ich skala
oraz intensywność zagospodarowania jest odpowiednio mniejsza, dostosowana do rangi ośrodków gminnych.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
195
Obejmują one głównie ścisłe centra tych miast wraz z najważniejszymi przestrzeniami publicznymi, które
koncentrują funkcje mieszkaniowe, usługowe oraz administracyjne.
W strefie miejskiej Zielonej Góry wskazuje się na dalszy rozwój zabudowy mieszkaniowej. Powinien on
obejmować w pierwszej kolejności tereny wyznaczone w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego. Rozwój mieszkalnictwa powinien następować wraz z towarzyszącym programem usługowym,
infrastrukturą społeczną i techniczną. W sąsiedztwie osiedli zabudowy wielorodzinnej należy lokalizować obiekty
usług publicznych z zakresu edukacji, służby zdrowia i kultury, aby zapobiec kształtowaniu się monofunkcyjnych
struktur. Przestrzeń miejską w miastach Czerwieńsk oraz Sulechów, podobnie jak w przypadku Zielonej Góry,
należy kreować zgodnie z zasadami ładu przestrzennego. Porządkowanie istniejącej tkanki urbanistycznej
wpłynie na wzrost jakości przestrzeni i jej racjonalnego wykorzystania.
Polepszanie warunków mieszkaniowych na terenie ośrodków miejskich obszaru funkcjonalnego powinno
odbywać się przy jednoczesnej ochronie zieleni miejskiej. Należy dążyć do utworzenia spójnej sieci otwartych
przestrzeni publicznych o wysokich walorach środowiskowych. Głównym zadaniem polityki planistycznej miast
w tym zakresie jest utrzymanie ciągłości istotnych pod względem funkcjonowania organizmu miejskiego
powiązań przyrodniczych. Kompleksy leśne otaczające wskazaną strefę miejską stanowią naturalne dobro
wszystkich gmin MOF OW Zielona Góra, dlatego spójność zapisów co do kierunków rozwoju przestrzennego
poszczególnych jednostek osadniczych jest szczególnie ważna w kontekście ich ochrony. Funkcjonowanie tak
zorganizowanego systemu wpłynie pozytywnie na mikroklimat miast oraz jakość powietrza atmosferycznego.
Unikalne walory przyrodnicze są także jednym z głównych walorów turystycznych tej części regionu.
Przyrost nowych terenów zabudowanych musi następować przy jednoczesnym podejmowaniu działań
z zakresu infrastruktury transportowej. Za konieczne uznaje się uzupełnienie lokalnego układu komunikacyjnego,
o przepustowości dróg odpowiadającej planowanej chłonności projektowanych terenów mieszkaniowych. Ważne
jest także utrzymanie bezpośrednich połączeń transportowych między ośrodkami miejskimi. Swobodny przepływ
ludności pomiędzy miastami wzmacnia istniejące powiązania społeczno-gospodarcze i zacieśnia współpracę
gmin w kreowaniu łatwo dostępnych przestrzeni.
Strefa podmiejska
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Intensyfikacja zagospodarowania
zurbanizowanej przestrzeni Zielonej Góry i ograniczenie procesów suburbanizacyjnych;
2. Utrzymanie i rozbudowa układów zabudowy mieszkaniowej;
3. Rozwój wielofunkcyjnych terenów usługowych uzupełniających osiedla zabudowy mieszkaniowej;
4. Wyznaczenie lokalizacji obiektów usługowych wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych;
5. Kontynuacja rozwoju funkcji produkcyjno-przemysłowych o niewielkiej uciążliwości;
6. Ograniczenie przyrostu terenów zabudowy zagrodowej.
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór, gm. Świdnica
Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin;
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2015).
W strukturze przestrzennej obszaru funkcjonalnego strefa podmiejska rozwija się głównie wokół miejskiej
strefy otaczającej ścisłe centrum Zielonej Góry. Miasto, poprzez swój wielokierunkowy rozwój, rozszerza zasięg
terenów zurbanizowanych w ramach procesu suburbanizacji. Polityka planistyczna miasta precyzyjnie określa,
które tereny zostaną wskazane do zagospodarowania w przyszłości, jednak przyrost terenów mieszkaniowych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
196
powinien być stale monitorowany. W wyniku postępowania zjawiska żywiołowej ekspansji zabudowy obszar
podmiejski wykracza poza granice administracyjne ośrodka centralnego i obejmuje dawne miejscowości gminy
wiejskiej, a także sąsiednie miejscowości przyległych gmin. Do głównych ośrodków znajdujących się w tej strefie
należy zaliczyć: Zagórze, Płoty (gmina Czerwieńsk), Wilkanowo (gmina Świdnica) oraz sołectwa zlokalizowane
w granicach Zielonej Góry: Przylep, Stary Kisielin, Nowy Kisielin, Racula, Drzonków i Ochla. Ponadto wokół
Czerwieńska i Sulechowa także rejestruje się stały przyrost terenów zabudowanych, pobudzający rozwój
pobliskich miejscowości.
Suburbanizacja ma bezpośredni wpływ na widoczne zmiany zachodzące w przestrzeni, ale jej skutków
należy także dopatrywać się w szeregu procesów społecznych i gospodarczych zachodzących w obrębie całego
obszaru funkcjonalnego. Wraz z dynamicznym rozwojem terenów mieszkaniowych w sąsiedztwie dużych
ośrodków osadniczych zachodzi zjawisko popularyzacji stylu życia typowego dla miast. W sferze ekonomicznej,
związanej z kształtowaniem struktury wydatków i przychodów miasta odczuwalne są negatywne efekty tego
procesu. Inwestycje infrastrukturalne w wielu przypadkach nie nadążają za przyrostem zainwestowanych
obszarów. Polityka planistyczna miasta w pierwszej kolejności powinna kierować rozwój przestrzenny na tereny
już zurbanizowane, ale niewykorzystywane lub użytkowane w sposób ekonomicznie nieopłacalny i zbyt
ekstensywny.
Strefa podmiejska charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem pod względem sposobu
zagospodarowania przestrzeni. Przeważa funkcja mieszkaniowa, jednak często towarzyszą jej pojedyncze
obiekty usługowe, a także małe zakłady produkcyjne. W obrębie obszaru funkcjonalnego w sąsiedztwie ośrodków
miejskich nadal funkcjonują gospodarstwa rolne. Obserwowane tendencje zanikania funkcji rolniczej powodują,
że na te tereny wywierana jest największa presja inwestycyjna. Zauważalna jest tendencja rozwoju
kierunkowego, postępującego wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych doprowadzających ruch do Zielonej
Góry oraz pozostałych miast MOF OW Zielona Góra.
Kształtowanie zagospodarowania przestrzennego w obrębie strefy podmiejskiej wymaga współpracy
wszystkich samorządów gmin wchodzących w skład obszaru funkcjonalnego. Szczególną uwagę należy zwrócić
na tereny przygraniczne, wykazujące ciągłość w sensie fizycznym i funkcjonalnym, zlokalizowane jednak
w granicach różnych jednostek administracyjnych. Wspólne działania należy ukierunkować na rozwój terenów
mieszkaniowych. Rozprzestrzenianie się miejskiego stylu zabudowy powinno odbywać się przy jednoczesnej
rozbudowie układu komunikacyjnego i systemów infrastruktury technicznej. Współpraca gmin w tym zakresie
znacząco usprawni realizację przyszłych zamierzeń inwestycyjnych.
Strefa podmiejska jest silnie związana z ośrodkami miejskimi, nie tylko przestrzennie, ale przede
wszystkim funkcjonalnie. Głównym problemem mieszkańców tych terenów jest konieczność ciągłego
przemieszczania się na obszar centrum w celu realizacji podstawowych potrzeb. Należy prowadzić politykę
kształtowania wielofunkcyjnych struktur, poprzez wprowadzanie funkcji usługowej towarzyszącej terenom
mieszkaniowym. Obserwuje się także rozwój nieuciążliwych terenów produkcyjnych w obrębie zewnętrznych
dzielnic Zielonej Góry oraz Sulechowa. Wskazuje się na kontynuację rozwoju obszarów produkcyjnych, jako
jednego z czynników wspierających zróżnicowanie funkcjonalne strefy podmiejskiej.
Ogół działań podejmowanych w obrębie tej strefy w zakresie intensyfikacji zagospodarowania
przestrzennego wymaga ograniczenia rozwoju zabudowy zagrodowej. Dotyczy to w szczególności obszarów
gmin wiejskich, na których pomimo oddziaływania centralnego ośrodka miejskiego wciąż rozwija się ekstensywne
budownictwo mieszkaniowe związane z prowadzeniem gospodarstw rolnych. Podstawowym narzędziem
pozwalającym jednoznacznie wskazać docelowe przeznaczenie terenu są miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
197
Przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne w tej strefie wiążą się z oddziaływaniem centralnego ośrodka
miejskiego i wpływają na przekształcanie się terenów wiejskich. Podstawowe narzędzie pozwalające na
zrównoważony rozwój tych terenów stanowią miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Strefa produkcyjna
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Rozwój istniejącego potencjału
gospodarczego w obrębie wyznaczonych terenów produkcyjnych;
2. Wyznaczenie obszarów pod lokalizację nowych terenów działalności produkcyjnej i usługowej;
3. Zapewnienie niezbędnych rezerw terenowych pod urządzenie systemów infrastruktury technicznej obsługującej obszary aktywności gospodarczej.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin;
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2015).
Występowanie obszarów koncentracji terenów produkcyjnych i usługowych, zarówno tych już
zainwestowanych, jak i tych wynikających z dokumentów planistycznych, stwierdzono w przypadku dwóch gmin:
Zielona Góra oraz Sulechów. W obrębie pozostałych jednostek terytorialnych zakłady produkcyjne oraz tereny
aktywności gospodarczej mają charakter wyspowy i nie tworzą zwartych struktur.
Ze względu na uwarunkowania przyrodnicze jak i obecne zagospodarowanie, rozwój tych obszarów jest
stosunkowo ograniczony, dlatego w pierwszej kolejności należy wykorzystywać obszary już wyposażone
w systemy infrastruktury technicznej oraz niezbędne powiązania z siecią transportową. Wyznaczanie lokalizacji
nowych terenów produkcyjnych i usługowych powinno opierać się na kalkulacji kosztów przygotowania terenu
pod inwestycję oraz korzyści i skutków jakie mogą one wywołać w skali miasta oraz całego obszaru
funkcjonalnego. Zaopatrzenie nowych terenów w niezbędne sieci jest głównym wkładem własnym gmin
w przygotowywanie oferty inwestycyjnej.
Wyznaczanie nowych terenów pod rozwój aktywności gospodarczej powinno opierać się na rzeczywistym
zapotrzebowaniu i możliwościach inwestycyjnych poszczególnych gmin. Przyrost zabudowy o charakterze
produkcyjnym bądź usługowym na terenie MOF OW Zielona Góra wywiera znaczący wpływ na kształtowanie
krajobrazu naturalnego otaczającego tereny miast. Również w samych strukturach zurbanizowanych tereny
zakładów i obiektów handlowych wyróżniają się na tle zwartej tkanki miejskiej. Ważne jest dążenie do
koncentracji przestrzennej funkcji produkcyjnej, aby zminimalizować negatywny wpływ na jakość środowiska
przyrodniczego i środowiska zamieszkania.
Strefa zabudowy wiejskiej i rolniczej przestrzeni produkcyjnej
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Intensyfikacja rolnictwa na
glebach najwyższych klas bonitacyjnych;
2. Ochrona gruntów najwyższej jakości przed zmianą przeznaczenia na cele nierolne;
3. Racjonalne przekształcenie gruntów rolnych na inne funkcje, związane z rozwojem terenów zurbanizowanych.
gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Świdnica, gm. Zabór
Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin;
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2015).
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
198
Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz towarzyszącej jej zabudowy zagrodowej zawsze
poddawane są intensywnym przekształceniom. W odróżnieniu do wielu gmin w północnej części województwa
lubuskiego tereny rolne nie stanowią głównej formy użytkowania gruntu w obrębie MOF OW Zielona Góra.
Pomimo tego rolnictwo nadal jest dominującym kierunkiem rozwoju dla wielu miejscowości zlokalizowanych na
terenie obszaru funkcjonalnego. Dotyczy to w szczególności gmin Czerwieńsk, Sulechów oraz Świdnica, gdzie
obserwuje się największą koncentrację terenów wiejskich. Ponadto w Zielonej Górze w sołectwie Ochla rozwija
się rolnictwo specjalistyczne (grupa producentów owoców i warzyw).
Rozwój gospodarki rolnej powinien obejmować w szczególności tereny gruntów najwyższej jakości.
Restrukturyzacja rolnictwa w kierunku intensyfikacji wykorzystania ograniczonych zasobów przestrzennych może
stać się impulsem rozwojowym dla poszczególnych miejscowości jak i dla całych gmin. Jednocześnie należy
otoczyć ochroną gleby najwyższych klas bonitacyjnych. Dla gruntów klas I-III, charakteryzujących się unikalnymi
cechami fizykochemicznymi, rolnicze wykorzystanie jest bezwzględnie wskazane.
Otwarta struktura obszarów użytków rolnych stwarza szerokie możliwości co do rozwoju funkcji
mieszkaniowej w ramach już wykształconych ośrodków osadniczych. Racjonalna gospodarka gruntami
w zakresie strefy zabudowy wiejskiej i rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinna opierać się na szacunkowej
chłonności istniejących terenów mieszkaniowych i usługowych. Działania dotyczące wyłączenia gruntów rolnych
z produkcji należy podpierać analizą procesów inwestycyjnych, ruchów demograficznych oraz rzeczywistym
zapotrzebowaniem na poszerzenie zurbanizowanych struktur.
Strefa przyrodnicza
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Ochrona obszarów cennych
przyrodniczo poprzez zachowanie ciągłości terytorialnej korytarzy ekologicznych;
2. Zachowanie historycznego założenia urbanistycznego Zielonej Góry;
3. Rozwój infrastruktury turystycznej na wskazanych obszarach.
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Świdnica, gm. Zabór
Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin;
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2015).
MOF OW Zielona Góra charakteryzuje się znacznym udziałem terenów leśnych oraz zadrzewionych
i zakrzewionych w ogólnej powierzchni obszaru. Ze względu na liczne formy ochrony przyrody w strefie
przyrodniczej rejestruje się najmniejszy stopień przekształceń antropogenicznych. Rozległe kompleksy leśne
w istotny sposób wpływają na kształtowanie się struktury osadniczej obszaru funkcjonalnego. Zachowując cenne
przyrodniczo obszary możliwe jest rozwijanie terenów zabudowanych w bezpośrednim otoczeniu krajobrazu
naturalnego. Najważniejszy ciąg ekologiczny stanowi rzeka Odra, wzdłuż której rozciąga się pas użytków rolnych.
Utrzymanie spójności pomiędzy obszarami cennymi przyrodniczo powinno być podstawowym kierunkiem
ochrony korytarzy ekologicznych. Stały przyrost terenów zurbanizowanych może przyczynić się do przerwania
terytorialnej ciągłości pomiędzy obszarami węzłowymi, dlatego rozwój przestrzenny ośrodków osadniczych
powinien następować w sposób możliwie bezkolizyjny w stosunku do terenów zieleni. Prawidłowe
funkcjonowanie środowiska przyrodniczego determinuje jakość ekosystemów miejskich.
Obszary o cennych walorach krajobrazowych są nierozerwalnie związane z rozwojem funkcji turystycznej.
Liczne szlaki o znaczeniu kulturowym, przebiegające przez obszar MOF OW Zielona Góra, mogą być
potencjalnym źródłem intensywnego ruchu turystycznego. Należy zadbać, aby turystyka i wszelkiego rodzaju
formy aktywności fizycznej były realizowane w sposób niedegradujący środowiska. Przeznaczanie nowych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
199
obszarów dla turystyki, rekreacji czy wypoczynku powinno opierać się na już istniejących bazach i ośrodkach
turystycznych, jako poszerzenie ich dotychczasowej oferty.
System przyrodniczy 3.
Rozwój zrównoważony jest naczelną zasadą gospodarowania zasobami naturalnymi – zapewnia trwałość
podstawowych procesów przyrodniczych i gwarantuje zaspokojenie potrzeb społeczności. Zasoby naturalne
obejmują powietrze, wody podziemne i powierzchniowe, kopaliny, gleby, lasy. Racjonalne korzystanie z zasobów
oznacza utrzymanie odpowiedniej ilości i jakości poszczególnych elementów środowiska oraz ich wzajemnych
powiązań.
Kierunek 1.Ochrona i kształtowanie systemu przyrodniczego
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Kształtowanie zagospodarowania
terenów w obszarach chronionych w dostosowaniu do przedmiotu ochrony oraz zgodnie z przepisami w zakresie ochrony przyrody oraz dokumentami nadrzędnymi;
2. Inwentaryzacja i ochrona najcenniejszych siedlisk przyrodniczych nieobjętych dotychczas ochroną prawną;
3. Wzmocnienie integracji działalności turystycznej z celami ochrony przyrody.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Rozporządzenia Wojewody Lubuskiego oraz Zarządzenie RDOŚ w Gorzowie Wielkopolskim ws. rezerwatów przyrody;
Rozporządzenia Wojewody Lubuskiego oraz Uchwała Sejmiku Województwa Lubuskiego ws. Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego;
Rozporządzenia Wojewody Lubuskiego oraz Uchwały Sejmiku Województwa Lubuskiego ws. OChK;
Uchwały Rady Miasta Zielona Góra ws. zespołów przyrodniczo-krajobrazowych;
Rozporządzenia Wojewody Lubuskiego oraz Uchwały Rad Gmin ws. użytków ekologicznych;
Rozporządzenia Wojewody Lubuskiego oraz Uchwały Rad Gmin ws. pomników przyrody;
Plany ochrony rezerwatów przyrody;
Plany zadań ochronnych obszarów Natura 2000.
Podstawowy system przyrodniczy MOF OW Zielona Góra, obejmuje obszary o różnym reżimie ochronnym
oraz tereny o dużym udziale środowisk naturalnych i półnaturalnych nieobjęte ochroną prawną, a umożliwiające
łączność pomiędzy danymi obszarami. Wskazuje się na konieczność dostosowania polityki przestrzennego
zagospodarowania do zasad i warunków wynikających z nadrzędnej dla danego obszaru polityki ekologicznej.
Wskazane tereny kształtujące podstawowy system przyrodniczy nie stanowią terenów wykluczonych
z możliwości zainwestowania pod warunkiem zachowania zgodności z przepisami odrębnymi gwarantującymi
zachowanie zasobów przyrodniczych, dla ochrony których zostały powołane poszczególne formy ochrony
przyrody.
Obszary przyrodnicze o najwyższym reżimie ochronnym, wymagające bezwzględnego zachowania
i ochrony walorów środowiska przyrodniczego oraz eliminowania zagrożeń, to przede wszystkim obszary
rezerwatów przyrody, w granicach których dopuszczalną działalność określają przepisy ustawy o ochronie
przyrody, rozporządzenia lub zarządzenia je powołujące oraz plany ochrony. Oba rezerwaty przyrody na terenie
MOF OW Zielona Góra posiadają ustanowione plany ochrony. Rezerwat przyrody Zimna Woda pokrywa się
powierzchniowo z zasięgiem obszaru Natura 2000 Zimna Woda PLH080062.
Obszary przyrodnicze o wysokim reżimie ochronnym objęte kilkoma formami ochrony przyrody to
fragment Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego z pokrywającym się w części obszarem Natura 2000 — Rynna
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
200
Gryżyny PLH080067. Obszar parku krajobrazowego, zgodnie z ustawową definicją, chroniony jest w celu
zachowania i popularyzacji wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych w warunkach
zrównoważonego rozwoju. Dla Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego obowiązują ustalenia zawarte w stosownych
rozporządzeniach oraz uchwale dotyczących przedmiotowego obszaru ochrony. Według stanu z 2017 r. park nie
posiada obowiązującego planu ochrony. Dla parku krajobrazowego sporządza się plan ochrony na okres 20 lat.
Plan ochrony ustanowiony dla parku krajobrazowego położonego w granicach obszaru Natura 2000,
uwzględniający zakres określony w ustawie o ochronie przyrody, staje się planem ochrony dla tej części obszaru
Natura 2000263.
Obszar cenny przyrodniczo, o wysokim reżimie ochronnym, stanowi dolina Odry, która została objęta
kilkoma formami ochrony przyrody. Obszar ten włączono w sieć obszarów Natura 2000, zarówno jako specjalny
obszar ochrony siedlisk (Krośnieńska Dolina Odry PLH080028, Kargowskie Zakola Odry PLH080012,
Nowosolska Dolina Odry PLH080014), jak i obszar specjalnej ochrony ptaków (Dolina Środkowej Odry
PLB080004), które pokrywają się w znacznej mierze z obszarami chronionego krajobrazu – Krośnieńska Dolina
Odry oraz 21–Nowosolska Dolina Odry. Do obszarów o stosunkowo wysokim reżimie ochronnym zaliczono
również obszar Natura 2000 Sulechów PLH080043, położony w granicach miasta Sulechów.
W granicach obszarów Natura 2000 obowiązuje zakaz podejmowania działań mogących, osobno lub
w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru, w tym
w szczególności pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz wpłynąć
negatywnie na gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar, działania te nie mogą również pogorszyć
integralności obszaru lub jego powiązania z innymi obszarami. Podstawowym celem zadań ochronnych jest
zagwarantowanie odpowiedniej ochrony dla zachowania głównych przedmiotów ochrony, przy jednoczesnym
zachowaniu równowagi pomiędzy ochroną przyrody i rozwojem regionu. Według stanu z października 2017 r.
plany zadań ochronnych obowiązują dla obszarów: Dolina Środkowej Odry PLB080004, Kargowskie Zakola Odry
PLH080012, Sulechów PLH080043 oraz Nowosolska Dolina Odry PLH080014, przy czym dla obszaru
Nowosolska Dolina Odry PLH080014 przyjęto zmianę planu zadań ochronnych264.
Wszelkie inwestycje, w tym inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej, infrastruktury drogowej,
transportu wodnego, ochrony przeciwpowodziowej, planowane w granicach lub w sąsiedztwie obszarów
przyrodniczych objętych ochroną prawną powinny uwzględniać wskazania wynikające z obowiązujących zadań
ochronnych i planów ochrony dla poszczególnych form ochrony przyrody.
Realizując cele związane z ochroną przeciwpowodziową, a także z żeglugą i transportem wodnym na
rzece Odrze, należy dążyć do niepogarszania warunków wodnych, w tym jakości wody, częstotliwości i okresów
zalewów oraz możliwości migracji ryb w graniach obszarów objętych ochroną prawną, w których siedliska
i gatunki objęte ochroną związane są z terenami zalewowymi rzek. Tereny zalewowe, stanowiące obszary
naturalnej retencji, powinny stanowić tereny wolne od zabudowy, na których może następować rozlewanie się
wód powodziowych, co jednocześnie pozwala na zachowanie i ochronę najcenniejszych siedlisk przyrodniczych
związanych z terenami dolinowymi.
Obszary o niższym reżimie ochronnym to obszary chronionego krajobrazu, w części niepokrywającej się
z obszarem Natura 2000. Obszary chronionego krajobrazu to tereny chronione ze względu na wyróżniający się
krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokojenia potrzeb
związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnią funkcję korytarzy ekologicznych. Tereny te podlegają
zagospodarowaniu w sposób zapewniający utrzymanie pożądanego stanu równowagi w przyrodzie. W granicach
263 art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2018 r. poz. 142) 264 Dane RDOŚ Gorzów Wielkopolski, stan na 13.10. 2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
201
niniejszych obszarów obowiązują ustalenia stosownych rozporządzeń lub uchwał. W ramach obszarów tych
wskazuje się również 2 projektowane obszary chronionego krajobrazu – Rynna Paklicy i Ołoboku oraz
Nowosolska Dolina Odry, których dokładny przebieg granic oraz zasady ochrony zasobów przyrodniczych
i krajobrazowych zostanie określony w stosownych aktach prawnych. Do grupy tej zaklasyfikowano również
zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz użytki ekologiczne, dla których obowiązują ustalenia przepisów
odrębnych w zakresie ochrony przyrody, w tym rozporządzeń i uchwał je ustanawiających.
Pozostałe obszary o stosunkowo dobrze zachowanych walorach przyrodniczych, nieobjęte ochroną
prawną, wskazane do kształtowania systemu przyrodniczego MOF OW Zielona Góra to obszary umożliwiające
zachowanie powiązań pomiędzy obszarami objętymi ochroną.
Wskazuje się również na konieczność przeprowadzenia inwentaryzacji flory i fauny i objęcia ochroną
innych obszarów cennych przyrodniczo, w tym w obrębie m. Zielona Góra, doliny potoku Gęśnik.
Uzupełnienie podstawowego systemu przyrodniczego stanowią tereny zieleni urządzonej, w tym tereny
parków podworskich, miejskich, które powinny również podlegać ochronie i rewaloryzacji.
Tereny cenne przyrodniczo, objęte ochroną prawną, stanowią jednocześnie potencjał do rozwoju
turystycznego regionu. Turystyka zrównoważona, której rozwój jest dostosowany do rodzaju i jakości środowiska
przyrodniczego, nie przyczynia się do ich degradacji. Rozwój turystyki powinien odbywać się po wyznaczonych
trasach turystycznych, ograniczających niekontrolowaną penetrację obszarów cennych przyrodniczo.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
202
Schemat 53. Obszary objęte ochroną przyrody o różnym reżimie ochronnym
Źródło: opracowanie własne, stan na 8.12.2017 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
203
Kierunek 2. Zapewnienie spójności i ciągłości systemu przyrodniczego
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Zachowanie integralności obszarów
węzłowych i zapewnienie drożności korytarzy wyznaczonych w ramach krajowej sieci ekologicznej;
2. Kształtowanie systemu przyrodniczego Zielonej Góry i poszczególnych gmin w sposób zapewniający ich spójność i powiązanie z krajową siecią ekologiczną.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Projekt korytarzy ekologicznych łączący Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000 – IBS PAN Białowieża;
Program udrożnienia wód płynących dla celów rybactwa w województwie lubuskim na lata 2005–2020 (2005);
Ekofizjografia Województwa Lubuskiego;
dokumenty planistyczne gmin objętych MOF OW Zielona Góra.
Do szczególnie ważnych obszarów należy Puszcza Lubuska (gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów), która jest
obszarem węzłowym o randze międzynarodowej, oraz Bory Zielonogórskie (gm. Czerwieńsk, gm. Świdnica,
m. Zielona Góra, gm. Zabór), stanowiące obszar węzłowy o znaczeniu krajowym.
W przypadku obszarów węzłowych oraz korytarzowych obejmujących kompleksy leśne należy
przeciwdziałać fragmentacji i rozdrobnieniu oraz odtwarzać ich ciągłość poprzez dolesienia. W przypadku
korytarzy dla zwierząt leśnych, ogólny stopień pokrycia roślinnością wysoką powinien wynosić przynajmniej 40%.
Niższą lesistością odznacza się jedynie miasto Sulechów.
Ważne szlaki migracji fauny stanowią doliny rzeczne. W obrębie MOF OW Zielona Góra jest to dolina
Odry, stanowiąca jeden z głównych korytarzy ichtiologicznych województwa. Jest ona drożna, wolna od przegród
na całym odcinku w granicach województwa lubuskiego265. Dolina stanowi również istotny korytarz teriologiczny
oraz ważne siedlisko dla awifauny i herpetofauny. Wskazuje się zatem na konieczność ochrony zbiorowisk
łąkowych, zaroślowych oraz leśnych, stanowiących otulinę cieku, przed zabudową, a także zachowanie drożności
samego cieku. Podobne zasady powinny kierować zagospodarowaniem lokalnych korytarzy rzecznych tj.: Śląska
Ochla, Obrzyca, Ołobok, Jabłonna, Sulechówka, Zimny Potok, Łączna, Śmiga.
Zachowanie drożności korytarzy migracyjnych może wymagać budowy specjalnych urządzeń, jeśli kolizja
z zabudową, drogami, mostami czy infrastrukturą techniczną jest nieunikniona. Należy wymienić przede
wszystkim realizację przepławek na poprzecznych przegrodach rzeki i budowę zielonych mostów i estakad nad
drogami przecinającymi kompleksy leśne, a także realizację przejść dla płazów. Należy jednak podkreślić,
że nadrzędną zasadą powinien być priorytet dla wariantu inwestycji omijającego węzły i korytarze ekologiczne.
Wyznaczone w MOF OW Zielona Góra granice korytarzy ekologicznych powinny zostać uszczegółowione
na etapie prowadzenia prac planistycznych w poszczególnych gminach. Prawidłowe kształtowanie struktur
przyrodniczych powinno obejmować zachowanie ciągłości korytarzy pomiędzy gminami i tworzenie wspólnej
spójnej sieci chroniącej cenne przyrodniczo tereny. Istotne z punktu widzenia przyrodniczego jest również
włączanie w system przyrodniczy siedlisk zlokalizowanych poza obszarami chronionymi, a pełniących funkcje
terenów żerowiskowych dla zwierząt (tereny otwarte, drobne zagłębienia terenu wypełnione wodą itp.).
Zintegrowane i spójne zarządzanie zasobami przyrodniczymi w obrębie poszczególnych gmin, w tym poprzez
zapobieganie rozrastaniu się obszarów zurbanizowanych, maksymalne wykorzystanie istniejących już obszarów
zurbanizowanych oraz zachowanie spójności i ochronę struktur ekologicznych, pozwoli na ochronę cennych
przyrodniczo obszarów.
Ważnym kierunkiem jest zachowanie powiązań ekologicznych lokalnych systemów przyrodniczych
w poszczególnych gminach z krajową siecią korytarzy ekologicznych. W celu zachowania ciągłości powiązań
systemów terenów zielni położonych w obrębie zwartej zabudowy miasta Zielona Góra z terenami zieleni
265 Program udrożnienia wód płynących dla celów rybactwa w województwie lubuskim na lata 2005-2020, Zielona Góra, 2005
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
204
położonymi poza strefą śródmiejską, wskazuje się na konieczność ochrony i kształtowania spójnych powiązań
przyrodniczych opartych o doliny potoków: Pustelnik, Dłubnia, Łącza, Gęśnik, kompleksy terenów zieleni,
obejmujące tereny leśne, parki miejskie (Park Tysiąclecia, Park Poetów, Park Braniborkski, Park Sowińskiego,
Park Winny, Park Piastowski, Park Zacisze), skwery, a także tereny zieleni towarzyszące ciągom
komunikacyjnym. Tereny kształtujące system przyrodniczy strefy śródmiejskiej miasta Zielona Góra, pełniące
funkcje przyrodnicze, krajobrazowe oraz klimatyczne, wskazane są jednocześnie do rozwoju funkcji
rekreacyjnych, sportowych, wypoczynkowych, w tym realizacji sieci ścieżek pieszych oraz rowerowych.
Kierunek 3. Ochrona walorów przyrody ożywionej
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Ochrona ekosystemów mających
znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej;
2. Ochrona najcenniejszych fragmentów krajobrazu naturalnego;
3. Opracowanie i upowszechnienie zasad rozwoju turystyki na obszarach o wysokich walorach przyrodniczych;
4. Ochrona walorów przyrodniczych kompleksów leśnych wraz ze strefą ekotonową;
5. Wsparcie ochrony siedlisk łąkowych i pastwiskowych poprzez pakiety rolnośrodowiskowe;
6. Wsparcie różnorodności biologicznej poprzez zrównoważoną gospodarkę wodną, rolną, leśną, łowiecką i rybacką.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Plan działań na lata 2015–2020 (2015);
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014–2020 (2014);
Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku (2014);
Programy ochrony przyrody nadleśnictw: Babimost, Sulechów, Zielona Góra, Krzystkowice, Przytok, Nowa Sól.
Ochrona przyrody ożywionej to działania podejmowane na rzecz zachowania jej poszczególnych
elementów, ale przede wszystkim – ich różnorodności. Za najcenniejsze dla zróżnicowania biologicznego
siedliska w granicach MOF OW Zielona Góra uważa się zbiorowiska leśne, łąkowe, w tym łąki selernicowe
i wyczyńcowe, łąki trzęślicowe oraz łąki świeże związane z dolinami rzecznymi. Należy nadmienić, że
najważniejsze stanowiska zostały zidentyfikowane i objęte ochroną na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody, jednak w każdej gminie znajdują się takie siedliska, które powinny zostać zidentyfikowane
i zachowane.
W przypadku terenów leśnych ich ochrona powinna polegać przede wszystkim na ich utrzymaniu
i zapewnieniu ciągłości użytkowania, poprzez ograniczenie przeznaczania gruntów leśnych na cele nieleśne,
w tym w szczególności lasów ochronnych. Wskazuje się również na konieczność przeciwdziałania fragmentacji
i rozdrobnieniu kompleksów leśnych, sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych, wzmacnianie ich
ciągłości w ramach systemów ekologicznych. Duża lesistość MOF OW Zielona Góra stanowi potencjał do
rozwoju turystyki. Wskazuje się na konieczność rozwoju sieci szlaków pieszych oraz rowerowych, co pozwoli na
jednoczesną ochronę walorów przyrodniczych, poprzez ograniczenie niekontrolowanego przemieszczania się
turystów, oraz wykorzystanie atutu przyrodniczego jaki stanowi wysoka lesistość regionu. Lasy położone wokół
miejscowości, w tym wokół strefy śródmiejskiej miasta Zielona Góra, mogą służyć jako miejsce wypoczynku
i rekreacji dla lokalnej społeczności.
Ochrona różnorodności biologicznej skupia się nie tylko na siedliskach, ale dotyczy również całych
systemów – krajobrazów, stanowiących swoiste mozaiki. Wymienić należy przede wszystkim dolinowe kompleksy
złożone z wód płynących, starorzeczy, łąk i pastwisk, które tworzą jeden system wrażliwy na antropopresję.
Zwłaszcza te tereny należy wspierać poprzez zachowanie trwałych użytków zielonych, ochronę wód przed
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
205
zanieczyszczeniami oraz – w miarę możliwości – renaturyzację cieków. Ważnym zadaniem jest również ochrona
zbiorników śródpolnych, stawów, stanowiących istotne miejsce życia, żeru lub rozrodu dla wielu gatunków fauny.
Kierunek 4. Poprawa klimatu akustycznego
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Przygotowywanie nowych
i systematyczna realizacja istniejących opracowań zawierających wytyczne odnośnie kształtowania klimatu akustycznego;
2. Poprawa stanu nawierzchni drogowych, ograniczenie natężenia ruchu na drogach;
3. Promowanie alternatywnych środków transportu oraz transportu publicznego;
4. Modernizacja istniejącej infrastruktury komunikacyjnej;
5. Stosowanie rozwiązań technicznych ograniczających uciążliwości hałasowe;
6. Wykluczenie lokalizacji zabudowy chronionej akustycznie w bezpośrednim sąsiedztwie terenów kolejowych.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Świdnica
Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Zielona Góra (2014);
Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich (2016);
Strategia Rozwoju Transportu do roku 2020 z perspektywą do 2030 roku (2013);
Plan gospodarki niskoemisyjnej dla obszaru funkcjonalnego miasta wojewódzkiego Zielona Góra (2015);
Koncepcja tras rowerowych w Zielonej Górze (2009).
W ramach przeciwdziałania uciążliwościom akustycznym generowanym na terenie MOF OW Zielona Góra
wskazać można systematyczną realizację istniejących oraz ewentualne opracowywanie kolejnych programów,
strategii oraz innych wytycznych i działań organizacyjno-edukacyjnych mających wpływ na kształtowanie klimatu
akustycznego. W przypadku planowania przestrzennego poprawę stanu klimatu akustycznego można osiągnąć
np. poprzez odpowiednie strefowanie funkcji terenów, polegające na stopniowej zmianie funkcji terenu od funkcji
nie objętej ochroną, po funkcje o najostrzejszych standardach.
Na klimat akustyczny wpływ ma m.in. jakość nawierzchni dróg. Uszkodzona nawierzchnia potęguje hałas,
dlatego jej naprawa lub wymiana powinna być priorytetem. W przypadku budowy nowych dróg lub wymiany
nawierzchni należy stosować nowoczesne konstrukcje i materiały. Wpływ na poziom hałasu ma także natężenie
ruchu drogowego i powstających w jego wyniku drgań, stąd należy dążyć do ograniczenia wielkości ruchu
drogowego na drogach, wprowadzać ograniczenia prędkości pojazdów na odcinkach dróg, gdzie stwierdza się
przekroczone poziomy hałasu, a na terenach miejskich wprowadzać organizację umożliwiającą płynne
poruszanie się pojazdów.
Problem dużego natężenia ruchu drogowego i wiążącego się z tym hałasu można także zwalczać poprzez
promowanie alternatywnych środków transportu, przede wszystkim transportu rowerowego, a także poprzez
wzrost atrakcyjności transportu publicznego. W przypadku rozwoju sieci rowerowej ważne jest nie tylko
podejmowanie spójnych działań inwestycyjnych z zakresu tworzenia ścieżek rowerowych i związanej z nimi
infrastruktury, ale także odpowiednie prowadzenie kampanii informacyjno-reklamowych, mających na celu
stworzenie klimatu sprzyjającemu rozwojowi oraz popularyzacji komunikacji rowerowej. Jeśli chodzi o rozwój
transportu publicznego, to ważne jest podjęcie działań mających na celu nadanie mu funkcji priorytetowej ponad
transportem samochodowym (np. poprzez tworzenie bus-pasów na zatłoczonych odcinkach dróg miejskich),
a także jego integrację z innymi systemami transportowymi (transport kolejowy, rowerowy itp.). Sam tabor
autobusowy (cały obszar MOF OW Zielona Góra) należy stopniowo wymieniać na nowoczesny, niskoemisyjny
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
206
i cichy. Jako przykład dobrej praktyki należy wskazać planowaną wymianę taboru MZK Zielona Góra, na
autobusy napędzane energią elektryczną.
W przypadku braku możliwości likwidacji źródeł hałasu należy stosować rozwiązania ograniczające
uciążliwości. Jedną z metod jest stosowanie ekranów akustycznych, przy czym ochroną tego typu powinny być
objęte tereny pozamiejskie, o zabudowie niskiej (do 5 kondygnacji). Oprócz ekranów do lokalnych zabezpieczeń
przed hałasem można zaliczyć np. wymianę stolarki okiennej w budynkach na taką o podwyższonej izolacyjności.
Ograniczeniu hałasu wynikającego z ruchu kolejowego będzie sprzyjać wykluczenie zabudowy chronionej
akustycznie z terenów bezpośrednio sąsiadujących z terenami kolejowymi, jak również zachowanie
odpowiednich odległości od źródła, właściwe usytuowanie i ukształtowanie nowych budynków.
Aby wyżej wskazane metody przynosiły zamierzony efekt, bardzo ważne jest podejmowanie przez
mieszkańców MOF Zielona Góra świadomych wyborów odnośnie zachowań dążących do redukcji hałasu. W tym
celu istotne jest zwiększenie świadomości społecznej w zakresie hałasu, co powinno się odbywać np. poprzez
opracowanie materiałów drukowanych i stron internetowych przybliżających wyniki badań hałasu prowadzonych
w środowisku, działań mających na celu ochronę środowiska przed hałasem, informacje o oddziaływaniu hałasu
na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka, ponadto poprzez promocje proekologicznych postaw i zachowań
społecznych, głównie zachęcających do rezygnacji z samochodu na rzecz transportu publicznego i rowerowego,
a w przypadku miasta Zielona Góra także poprzez upowszechnianie wiedzy o stworzonej przez miasto Mapie
akustycznej oraz Programie ochrony środowiska przed hałasem.
Kierunek 5. Racjonalne gospodarowanie i ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Wdrażanie zrównoważonego
i zintegrowanego zarządzania zasobami wód w układzie zlewniowym;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Aktualizacja programu wodno-środowiskowego kraju (2016);
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry (2016);
dokumentacje hydrogeologiczne określające warunki hydrogeologiczne w związku z ustanawianiem obszarów ochronnych GZWP (2001–2011).
2. Rozwój kanalizacji sanitarnej i opadowej; 3. Ochrona zasobów wód podziemnych
GZWP zgodnie z warunkami określonymi dla ich obszarów ochronnych;
4. Retencja terenowa wód opadowych;
5. Prowadzenie monitoringu lokalnego wokół składowisk odpadów;
6. Zachowanie i tworzenie otulin biologicznych wzdłuż cieków, przekształcanie gruntów ornych na użytki zielone;
7. Aktualizacja i zbilansowanie stanu zasobów eksploatacyjnych z zasobami dyspozycyjnymi;
8. Optymalizacja zużycia wody: modernizacja sieci wodociągowej, wprowadzenie ograniczeń w zużyciu wód podziemnych;
Zarówno dla wód podziemnych, jak i powierzchniowych, kluczowe jest zrównoważone i zintegrowane
zarządzanie zasobami wód w układzie zlewniowym, obejmujące wszystkie działania wpływające na stan
ekosystemów wodnych i od wody zależnych oraz uwzględniające wszystkie wody występujące w zlewni. Należy
dążyć do poprawy jakości lub utrzymania stanu dobrego jednolitych części wód podziemnych (JCWPd)
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
207
i powierzchniowych (JCWP), ze szczególnym uwzględnieniem obszarów chronionych, tj. obszarów
przeznaczonych do poboru wody w celu zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, jednolitych
części wód (powierzchniowych) przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych czy obszarów
przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków.
Rejon MOF OW Zielona Góra jest zasobny w wody podziemne, które są łatwe w eksploatacji, jednak
zagrożone wpływem zanieczyszczeń z powierzchni ziemi, zwłaszcza w rejonach dolin rzecznych. Najcenniejsze
struktury wodonośne, Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, zostały udokumentowane i wyznaczono dla nich,
w miarę potrzeb, obszary ochronne. Wskazuje się na konieczność dostosowania polityki przestrzennego
zagospodarowania do zasad i warunków określonych dla poszczególnych obszarów ochronnych.
Podstawowym działaniem mającym na celu poprawę jakości wód jest rozbudowa i modernizacja sieci
kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej. Priorytetem jest realizacja sieci kanalizacji na (projektowanych) obszarach
ochronnych GZWP. Ponadto w obszarach zabudowanych należy dążyć do rozwoju kanalizacji deszczowej.
Z drugiej strony pożądanym kierunkiem zagospodarowywania wód opadowych jest ich retencjonowanie,
zwłaszcza w świetle prognozowanych zmian klimatu. Innym ważnym elementem wpływającym negatywnie na
jakość wód jest rolnictwo – najgroźniejsze są spływy biogenów z pól oraz odcieki z punktów składowania pasz,
nawozów i ferm hodowlanych. Oprócz przestrzegania zasad Dobrej Praktyki Rolniczej i kontroli potencjalnie
niebezpiecznych obiektów (również niezwiązanych z rolnictwem, np. składowisk odpadów), należy zadbać
o zachowanie otuliny biologicznej cieków i jezior poprzez pozostawienie pasa trwałej roślinności (np. zbiorowisk
trawiastych, zadrzewień, trzcinowisk) wzdłuż brzegów, których korzenie wychwytują związki zwiększające trofię
wód.
W związku z dużymi poborami wód podziemnych i tworzeniem się leja depresji wokół Zielonej Góry
wymagana jest intensyfikacja działań porządkujących gospodarkę wodami podziemnymi, rozwój i modernizacja
sieci wodociągowej oraz aktualizacja i zbilansowanie z zasobami dyspozycyjnymi stanu zasobów
eksploatacyjnych. Potrzebna jest również weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych związanych z poborem wód
podziemnych.
Kierunek 6. Racjonalne gospodarowanie zasobami złóż kopalin
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Ochrona obszarów występowania
udokumentowanych zasobów złóż kopalin;
2. Ochrona złóż cennych gospodarczo, rozpoznanych wstępnie jako potencjalne obszary koncesyjne;
3. Prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami złóż kopaliny;
4. Objęcie obszarów złóż obligatoryjnym planowaniem miejscowym z wytycznymi do rekultywacji.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce (2013);
Analiza obecnego i potencjalnego wydobycia złóż kopalin o znaczeniu regionalnym, ponadregionalnym i krajowym na terenie województwa lubuskiego (2015);
dokumenty planistyczne gmin objętych MOF OW Zielona Góra.
Złoża ropy naftowej zalegające na terenie MOF OW Zielona Góra zgodnie z Analizą obecnego
i potencjalnego wydobycia złóż kopalin o znaczeniu regionalnym, ponadregionalnym i krajowym na terenie
województwa lubuskiego, zostały zaliczone do złóż o znaczeniu krajowym. Jednakże zasoby złóż ropy naftowej
i gazu ziemnego są niewielkie i nie mają dużego znaczenia dla rozwoju gminy Sulechów266. Duże znaczenie
gospodarcze mogą mieć natomiast perspektywiczne złoża miedzi zlokalizowane w północnej części gmin
Czerwieńsk i Sulechów oraz na granicy gminy Zabór i miasta Zielona Góra. Według danych pozyskanych
266 Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Sulechów na lata 2000–2010
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
208
z Ministerstwa Środowiska, stan na 31 maja 2016 r., niemalże na całym terenie MOF OW Zielona Góra
prowadzone są prace poszukiwawcze i rozpoznawcze złóż kopalin chemicznych, skalnych, metali oraz na
niewielkim fragmencie również węglowodorów.
Złoża surowców skalnych występują w niewielkich ilościach na terenie całego MOF OW Zielona Góra.
Część złóż jest udokumentowana szczegółowo, w związku, z czym wskazuje się możliwość ich eksploatacji, przy
jednoczesnej ochronie środowiska przyrodniczego i stopniowej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych.
Wszystkie tereny zasobów złóż kopalin wraz z terenami potencjalnego ich występowania podlegają
ochronie na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Obszary występowania złóż
kopalin są chronione przed zagospodarowaniem uniemożliwiającym obecną bądź przyszłą eksploatację. Ponadto
eksploatacja złóż i kopalin im towarzyszących polega na ich racjonalnym i kompleksowym wykorzystaniu.
Eksploatacja złóż wydobywanych metodą odkrywkową powinna w szczególny sposób mieć na uwadze
zastosowanie środków ograniczających szkody w środowisku przyrodniczym, głównie powierzchni ziemi, wód
podziemnych i powierzchniowych. Ważnym elementem ochrony złóż jest również rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych i przywracanie równowagi we wszystkich elementach środowiska przyrodniczego.
Kierunek 7. Gospodarcze wykorzystanie lasu
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Prowadzenie gospodarki leśnej
w oparciu o plan urządzenia lasu oraz uproszczony plany urządzenia lasu;
2. Utrzymanie i modernizacja oraz rozwój zakładów przemysłu drzewnego.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Polityka Leśna Państwa;
Plany Urządzenia Lasu oraz Uproszczone Plany Urządzenia Lasu nadleśnictw: Babimost, Sulechów, Zielona Góra, Krzystkowice, Przytok, Nowa Sól.
Gospodarkę leśną prowadzi się według planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu,
w których określony jest również rozmiar pozyskania drewna. Z gospodarczego punktu widzenia gospodarka
leśna powinna być prowadzona w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnej produkcji drewna i produktów
niedrzewnych przy zachowaniu trwałości i odnawialności zasobów.
Wysoka lesistość MOF OW Zielona Góra (39,2-61,4%) daje możliwość rozwoju przemysłu drzewnego
oraz papierniczego. Szerokie spektrum zastosowań drewna, materiałów i wyrobów drzewnych w wielu
dziedzinach gospodarki daje ogromny potencjał do rozwoju regionu. Zarówno surowiec, jak i wyroby drzewne,
stanowią produkt eksportowy.
Ważnymi przedsiębiorstwami przemysłu drzewnego i papierniczego w MOF OW Zielona Góra są m.in.
firmy tj.: Stelmet S.A., JAP Trading Sp. z o.o., Polset Meble Sp. z o.o. Spółka Komandytowa, które uzyskały tytuł
Gepard Biznesu 2014 przyznawany przez Instytut Nowoczesnego Biznesu267.
Lasy Państwowe dają również zatrudnienie osobom zajmującym się sadzeniem drzew i ich pielęgnacją,
pozyskaniem drewna oraz jego wywozem.
Poza głównym surowcem pozyskiwanym z lasu jakim jest drewno, wymienia się również surowce
niedrzewne, wykorzystywane w przemyśle spożywczym oraz farmaceutycznym. Województwo lubuskie lokuje się
na czwartym miejscu pod względem ilości skupowanych grzybów w kraju.
267 www.gepardbiznesu.pl
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
209
Kierunek 8. Wspieranie rozwoju rolnictwa
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Wzmacnianie zaplecza rozwoju
nowoczesnego rolnictwa i rolnictwa specjalistycznego;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (2012);
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (2014);
Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej (2004);
dokumenty planistyczne gmin objętych MOF OW Zielona Góra.
2. Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej;
3. Wspieranie działalności rolniczej na obszarach wiejskich;
4. Rozwój rolnictwa ukierunkowanego na produkcję biomasy dla celów energetycznych, wspieranie grup producenckich.
Na terenie MOF OW Zielona Góra panują utrudnione warunki prowadzenia działalności rolniczej, głównie
z uwagi na niski stopień mechanizacji gospodarstw oraz ich duże rozdrobnienie (niska siła produkcyjna), słaba
jakość gleb, które są podatne na przesuszanie oraz udział słabych kompleksów przydatności rolniczej, jednakże,
z uwagi na duży udział gruntów ornych oraz liczbę osób zatrudnionych w rolnictwie, powinno ono pełnić ważną
rolę w rozwoju gospodarczym MOF OW Zielona Góra.
W pierwszej kolejności rozwój rolnictwa powinien opierać się na wspieraniu działań w następujących
kierunkach: unowocześnienia rolnictwa, poprawie struktury obszarowej (zwiększaniu powierzchni gospodarstw),
modernizacji i specjalizacji gospodarstw rolnych poprzez tworzenie grup producenckich, produkujących żywność
o jednakowych parametrach. Obszarami szczególnego wsparcia powinny być produkcja zwierzęca (hodowla
drobiu – gmina Sulechów, Świdnica i Zabór, bydła – gmina Sulechów, tucz trzody chlewnej – gmina Sulechów)
oraz produkcja roślinna, w tym uprawa warzyw, owoców, roślin ozdobnych, przetwórstwo owoców i warzyw oraz
produktów rolnych na cele energetyczne. Ważnym aspektem jest również podnoszenie wiedzy i kompetencji
rolników poprzez szkolenia zawodowe z zakresu innowacyjnych rozwiązań w rolnictwie, ale również – rolnictwa
ekologicznego.
Drugim ważnym aspektem jest poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, gdzie podstawą jest
ochrona przed zagospodarowaniem terenów o najkorzystniejszych warunkach do prowadzenia działalności
rolniczej oraz ochrona gruntów przed degradacją w skutek nieprawidłowej gospodarki nawozami, niewłaściwych
zabiegów agrotechnicznych, czy przyczyniania się do erozji gleby. Potrzebne są również czynne zabiegi mające
na celu przywracanie wartości gruntom zdegradowanym, bądź wyłączanie z użytkowania rolniczego gruntów
marginalnych – V i VI klasy. Korzystne jest edukowanie z nierzadko zapomnianych lub ignorowanych podstaw –
Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej czy rolnictwa przyjaznego środowisku. Należy pamiętać przede wszystkim
o zmniejszeniu obciążenia środowiska zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego oraz wykluczeniu z rolnictwa
intensywnego wrażliwych obszarów tj. dolin Odry, gdzie powinny jedynie występować użytki zielone. Z kolei
w rejonach obszarów chronionych wskazuje się na wykorzystanie naturalnych warunków do rozwoju
ekologicznego rolnictwa i agroturystyki.
Rozwój rolnictwa ukierunkowanego na produkcję biomasy dla celów energetycznych wymaga
powstawania gospodarstw specjalizujących się w produkcji tego typu biomasy, a także przeznaczania gruntów
rolnych pod uprawę roślin energetycznych.
Ochrona dziedzictwa kulturowego i turystyka 4.
Dziedzictwo kulturowe stanowi jeden z głównych potencjałów rozwojowych MOF OW Zielona Góra.
Bogaty zasób zabytków, unikalne walory regionu i atrakcyjne lokalne tradycje stanowią bardzo istotny czynnik,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
210
dający szansę rozwoju społeczno-gospodarczego tego obszaru oraz promocji zarówno w stopniu lokalnym,
regionalnym, krajowym, a nawet międzynarodowym.
Podstawowym celem w zakresie dziedzictwa kulturowego powinna być skuteczna ochrona i rewaloryzacja
obiektów zabytkowych, a także odpowiednie ich wykorzystanie i zarządzanie nimi. Ponadto ważne jest tworzenie
spójnego i harmonijnego krajobrazu kulturowego oraz kształtowanie tożsamości kulturowej. W ramach działań
podejmowanych na rzecz dziedzictwa kulturowego istotnym aspektem są zintegrowane działania wszystkich
gmin MOF OW Zielona Góra.
Kierunek 1. Efektywne wykorzystanie i zarządzanie zasobem zabytkowym, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji winiarskich
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Rozbudowa, wzbogacenie
istniejących i wspieranie tworzenia nowych szlaków turystycznych o znaczeniu kulturowym w zasięgu lokalnym i ponadlokalnym;
2. Poprawa stanu technicznego obiektów zabytkowych;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry;
Program opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020;
Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2014-2017;
Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 r.;
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (2012);
Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego;
Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 wraz z uzupełnieniem na lata 2004-2020;
Rejestr zabytków województwa lubuskiego;
Program opieki nad zabytkami Gminy Sulechów na lata 2015-2018;
Program opieki nad zabytkami Gminy Czerwieńsk na lata 2015-2018;
System Ewidencji Szlaków Turystycznych Innowacyjne Lubuskie.
3. Wspieranie organizacji i popularyzacji imprez kulturalnych;
4. Promocja potencjału kulturowego MOF OW Zielona Góra zarówno w aspekcie lokalnym, jak i krajowym oraz międzynarodowym;
5. Nadawanie nowych funkcji użytkowych obiektom zabytkowym, w tym adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, społeczne, mieszkalne;
6. Integrowanie instytucji i inicjatyw kulturowych poprzez intensyfikację transgranicznej wymiany kulturowej.
Podstawowym obszarem działań w zakresie dziedzictwa kulturowego powinno być odpowiednie
zarządzanie i wykorzystanie jego zasobów. Elementem, stanowiącym bardzo istotne znaczenie dla rozwoju MOF
OW Zielona Góra są, charakterystyczne dla tego obszaru, tradycje winiarskie. Odpowiednie ich wykorzystanie
oraz wypromowanie skutkować będzie zwiększeniem atrakcyjności i konkurencyjności tego obszaru, które będzie
miało bezpośrednie przełożenie na rozwój gospodarczy i społeczny MOF OW Zielona Góra. Potrzebne jest
jednak odpowiednie kreowanie narzędzi prawnych i finansowych, działania edukacyjne i promocyjne, a przede
wszystkich interdyscyplinarna współpraca zarówno podmiotów publicznych, jak i prywatnych, na różnych
szczeblach i w różnych dziedzinach.
Gminy obszaru MOF OW Zielona Góra dla efektywnego wykorzystania i odpowiedniego zarządzania
dziedzictwem kulturowym budować powinny ofertę turystyczną obszaru w ramach wspólnego produktu
turystycznego. Stanowić mogą go szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym, wzbogacone walorami
przyrodniczymi, oraz imprezy kulturalne, promujące unikalne walory regionu i lokalne tradycje. Szczególne
znaczenie ma tu przede wszystkim Lubuski Szlak Wina i Miodu oraz Winobranie – Święto Wina w Zielonej Górze.
Stanowią one produkt turystyczny o najwyższym potencjale turystycznym, o zasięgu regionalnym
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
211
i ponadregionalnym, a także międzynarodowym całego regionu, dlatego ich rozwój i promocja powinna być
kontynuowana i intensyfikowana. Należy również dążyć do ukończenia projektu największej winnicy w Polsce –
Winnicy Zabór, jako wspólnego przedsięwzięcia samorządu województwa i gminy Zabór, oraz dążyć do
wykreowania wspólnej marki obszaru.
Również pozostałe szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym, przebiegające przez obszar MOF OW
Zielona Góra, podlegać powinny odpowiedniemu wzbogacaniu, oznakowaniu, włączaniu nowych obiektów oraz
wypromowaniu. Ponadto proponuje się utworzenie lokalnego szlaku zabudowy rezydencjonalnej obejmującej
wszystkie Gminy MOF OW Zielona Góra (w tym przede wszystkim obiekty w miejscowościach Zabór, Przytok,
Kalsk, Buków, Drzonów, Zielona Góra sołectwo Zatonie). Trasa szlaku winiarskiego w mieście Zielona Góra
może być poszerzona o budowle związane z produkcją wina i koniaków – ul. Chrobrego 35, Zamkowa 16,
Jedności 59 i Moniuszki oraz o domy zdobione winiarskimi akcentami: pl. Pocztowy 3, ul. Drzewna 29,
Wrocławska 12, Kupiecka 22, Niepodległości 26, Bankowa 6, Wyspiańskiego 10, Zyty 1, Fabryczna 23-25.
Rozwój szlaków jest rozwiązaniem sprzyjającym ochronie i popularyzacji dziedzictwa kulturowego w wymiarze
lokalnym i regionalnym. Dla wzbogacenia atrakcyjności i rozpoznawalności szlaków wskazane jest również
integrowanie działań w zakresie organizacji wydarzeń i imprez kulturalnych oraz atrakcji towarzyszących,
promujących walory tego obszaru. Stanowi to istotny element zarówno w aspekcie popularyzacji i promocji
elementów dziedzictwa kulturowego, jak i kreowania tożsamości kulturowej społeczności lokalnych.
Szczególnie ważna w przypadku obszarów MOF OW Zielona Góra jest poprawa stanu technicznego
obiektów zabytkowych. Zły stan techniczny obniża znacząco walory wielu obiektów o cennych wartościach
architektonicznych i historycznych. W pierwszej kolejności należy zadbać o najcenniejsze zabytki o znaczeniu
ponadlokalnym, wpisane do rejestru zabytków, które stanowią potencjał turystyczny dla rozwoju gospodarczego
poszczególnych gmin. Wskazać tu można przede wszystkim dawne zespoły dworskie i pałacowe np. obiekty
w Zielonej Górze w sołectwie Zatonie, Łęgowie, Okuninie (gm. Sulechów), a także zabudowę folwarczną.
Priorytetowo należy również traktować zabytki wymagające natychmiastowej interwencji (w tym wspomniany
pałac w sołectwie Zatonie). Dla efektywnego zarządzania obiektami zabytkowymi zasadne jest nadawanie im
nowych funkcji i dostosowanie do współczesnych wymogów. Brak nowych funkcji dla obiektów architektonicznych
związanych m.in. z dawną zabudową rezydencjonalną i folwarczną powoduje ich opuszczenie, a w konsekwencji
niszczenie tych obiektów. Zaleca się adaptację zabytków przede wszystkim na cele kulturalne, turystyczne,
a także edukacyjne, społeczne i mieszkalne. Proces ten powinien odbywać się w oparciu o szczegółowe
wytyczne konserwatorskie, opracowane w wyniku analiz konserwatorskich przekształceń elementów
zabytkowych i całych założeń przestrzennych.
Wykorzystując położenie MOF OW Zielona Góra w bliskiej odległości od Niemiec (Brandenburgii) oraz
atrakcyjność kulturową obszaru funkcjonalnego należy dążyć do integrowania instytucji kulturowych i inicjatyw
kulturowych poprzez intensyfikację transgranicznej wymiany kulturowej i transgranicznego kultywowania kultury.
Przykładem takich działań może być tu choćby organizacja Międzynarodowego Festiwalu Folkloru w Zielonej
Górze.
Kierunek 2. Ochrona obiektów zabytkowych
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Zahamowanie procesów degradacji
zabytków oraz zabezpieczenie obiektów zabytkowych przed dewastacją i aktami wandalizmu;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry;
Program opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020;
2. Stała inwentaryzacja obiektów o cennych walorach historycznych i kulturowych oraz stała aktualizacja ewidencji i rejestru zabytków;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
212
3. Wspieranie tworzenia parków kulturowych oraz ustanawiania pomników historii;
Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2014-2017;
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (2012);
Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego;
Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 wraz z uzupełnieniem na lata 2004-2020;
Strategia rozwoju kapitału społecznego 2020;
Rejestr zabytków województwa lubuskiego.
4. Sporządzanie i realizacja lokalnych programów opieki nad zabytkami;
5. Objęcie obiektów zabytkowych odpowiednimi ustaleniami w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego;
6. Rozwój i wykorzystanie potencjału środowiska naukowego w zakresie problematyki opieki nad zabytkami.
Ważnym elementem polityki MOF OW Zielona Góra jest również ochrona obiektów zabytkowych. Zgodnie
z art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2017 poz. 2187
z późn. zm.) formami ochrony zabytków w Polsce są: wpis do rejestru zabytków, uznanie za pomnik historii, park
kulturowy lub ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Należy zatem dążyć
do jak najpełniejszego objęcia takimi formami ochrony obiektów zabytkowych zlokalizowanych w MOF OW
Zielona Góra. Ze względu na występowanie obiektów i założeń o znaczących walorach zabytkowych w skali
regionu i kraju istotne jest promowanie i zachęcanie do korzystania z narzędzi ochrony ustawowej w postaci
powoływania parków kulturowych oraz zabieganie o wpis na listę pomników historii. Dotyczy to przede wszystkim
zabytkowego układu przestrzennego miasta Zielona Góra, a także zespołu pałacowo-parkowego w Zaborze
i dworu w Świdnicy. Ponadto ważne z punktu widzenia ochrony dziedzictwa kulturowego jest objęcie obiektów
zabytkowych odpowiednimi ustaleniami w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz
sporządzanie i realizacja programów opieki nad zabytkami na poziomie lokalnym (przede wszystkim w przypadku
Zielonej Góry, Świdnicy i Zaboru), a także zwiększania realnych działań na rzecz ochrony substancji zabytkowej
gmin.
Ważnym aspektem ochrony zabytków jest kreowanie działań związanych z zapobieganiem degradacji
substancji zabytkowej oraz zabezpieczenie jej przed niszczeniem, kradzieżą i aktami wandalizmu. Przykładem
obiektów, które powinny zostać objęte interwencją w tym zakresie mogą być np. pozostałości umocnień
Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego oraz Linii środkowej Odry w gminach Sulechów i Czerwieńsk. Pomocnym
narzędziem w tym zakresie będzie m.in. wsparcie działań ukierunkowanych na zabezpieczenie i konserwację
obiektów zabytkowych, w tym wsparcie finansowe i prawne oraz edukacyjne, dla właścicieli i użytkowników
zabytków. Aby zwiększyć efektywność ochrony zabytków potrzebna jest również stała identyfikacja i dodatkowe
rozpoznanie, zwłaszcza obiektów historycznych w niskim stopniu zidentyfikowanych i zewidencjonowanych.
Kierunek 3. Kształtowanie tożsamości kulturowej
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Tworzenie warunków do
wzmacniania tożsamości kulturowej lokalnych społeczności;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry;
Program opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020;
Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2014-2017;
Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego;
2. Wspieranie działań mających na celu zwiększenie świadomości społecznej w zakresie znaczenia dziedzictwa kulturowego;
3. Poprawa dostępu do wiedzy o dziedzictwie kulturowym, w tym przy wykorzystaniu technologii
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
213
cyfrowych; Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (2012);
Strategia rozwoju kapitału społecznego 2020.
4. Zwiększenie dostępności wysokiej jakości oferty kulturalnej;
5. Rozwijanie działań wspierających aktywny udział mieszkańców w życiu kulturalnym.
Istotne znacznie dla trwałości dziedzictwa kulturowego oraz poczucia społecznej wspólnoty ma
kształtowanie tożsamości kulturowej. Dlatego też wskazany jest rozwój działań na rzecz popierania inicjatyw
kreujących budowanie lokalnej tożsamości i identyfikacji z dziedzictwem kulturowym w wymiarze
instytucjonalnym i społecznym. Ważne jest upowszechnienie wiedzy na temat lokalnych zabytków i ich wartości,
w tym za pomocą technologii cyfrowej. Należy również podejmować działania mające na celu zwiększenie
świadomości znaczenia dziedzictwa kulturowego, zarówno w aspekcie materialnym i niematerialnym, jako
czynnika determinującego rozwój w wymiarze gospodarczym i społecznym gminy. Elementem kształtującym
tożsamość regionu może być np. odtwarzanie uprawy winorośli oraz propagowanie kultury winiarstwa.
Istotnym narzędziem w zakresie kształtowania tożsamości kulturowej lokalnych społeczności może być
organizacja różnego rodzaju imprez kulturalnych. Należy dążyć do rozwijania tego typu aktywności oraz
wspierania wydarzeń i przedsięwzięć kulturalnych, promujących unikalne walory regionu, w tym lokalne tradycje
czy historię.
Równocześnie wskazane jest wspieranie funkcjonowania instytucji kultury i promowanie dziedzictwa
kulturowego w nowoczesnych, atrakcyjnych dla odbiorcy formach – np. ożywianie obiektów zabytkowych
i muzealnych poprzez interaktywne programy i imprezy oraz dostosowanie ich do nowoczesnych technologii.
Istotne jest wzbogacanie oferty obiektów kultury z Zieloną Górą jako centrum życia kulturalnego MOF OW
Zielona Góra i całego regionu oraz uzupełniającą funkcją obiektów kultury w pozostałych gminach obszaru
funkcjonalnego.
Kierunek 4. Tworzenie spójnego i harmonijnego krajobrazu kulturowego
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Ochrona i zachowanie historycznie
ukształtowanych układów urbanistycznych i ruralistycznych;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry;
Program ochrony zabytków województwa lubuskiego na lata 2017-2020;
Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2014-2017.
2. Kształtowanie ładu przestrzennego poprzez harmonijne wkomponowywanie nowego zainwestowania w zabytkowe krajobrazy kulturowe;
3. Wykluczenie lokalizowania obiektów dysharmonizujących z zabytkowym sąsiedztwem i przesłaniających obiekty zabytkowe;
4. Odpowiednie wyeksponowanie obiektów zabytkowych i walorów krajobrazowych oraz harmonijne kształtowanie pola ekspozycji zabytku;
5. Zachowanie zabytkowych dominant, charakterystycznych cech tradycyjnego budownictwa oraz sylwet kompozycji przestrzennych.
Na obszarze MOF OW Zielona Góra odnaleźć można cenne krajobrazy kulturowe, które podlegać
powinny szczególnej ochronie. Występują one przede wszystkim na obszarach wiejskich. Ład przestrzenny na
tych terenach należy kształtować poprzez harmonijne powiązanie nowego zainwestowania z zabytkową strukturą
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
214
i krajobrazem, zachowanie zabytkowych dominant, ochrony charakterystycznych cech tradycyjnego
budownictwa, sylwet kompozycji przestrzennych oraz ekspozycji widokowych. Niezwykle ważne jest zachowanie
tradycyjnych krajobrazów wiejskich, z historycznymi układami ruralistycznymi, zabytkowymi kościołami, dawnymi
dworkami i pałacami oraz towarzyszącymi im parkami i alejami starych drzew, młynami, cmentarzami i drewnianą
zabudową oraz przydrożnymi kapliczkami i krzyżami.
Na obszarze MOF OW Zielona Góra odnaleźć można unikatowy krajobraz kulturowy w skali kraju,
a nawet Europy. Stanowi go Wzgórze Winne, zlokalizowane przy Starym Mieście, w centrum miasta Zielona
Góra. Porośnięte krzewami winorośli, z Domkiem Winiarza i Palmiarnią, jest ono wizytówką miasta i podlegać
powinno szczególnej ochronie. Ponadto również krajobrazem kulturowym, kwalifikującym się do otoczenia
ochroną jest miejsce bitwy pod Kijami w gminie Sulechów.
Kierunek 5. Kompleksowa rewitalizacja obszarów zdegradowanych
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Rewitalizacja obszarów miejskich,
szczególnie centrum Zielonej Góry i Sulechowa z zabytkową zabudową, w tym obszarów poindustrialnych;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Program ochrony zabytków województwa lubuskiego na lata 2017-2020;
Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego;
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (2012);
Strategia rozwoju kapitału społecznego 2020;
Lokalne i gminne programy rewitalizacji.
2. Rewitalizacja i odnowa obszarów wiejskich MOF OW Zielona Góra, w tym popegeerowskich;
3. Rewitalizacja zdegradowanych zasobów mieszkaniowych;
4. Rewitalizacja zdegradowanych zasobów użytkowych stanowiących własność komunalną;
5. Odnowa obszarów zielonych; 6. Kształtowanie przestrzeni publicznych; 7. Sporządzanie Programów rewitalizacji
obszarów zdegradowanych; 8. Realizacja działań na rzecz społeczności
lokalnej: zatrudnienia, podnoszenia kwalifikacji, poszerzenia aktywności społecznej, oferty edukacyjnej i kulturalnej, oferty spędzania wolnego czasu oraz wspieranie osób niepełnosprawnych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Na obszarze MOF OW Zielona Góra istnieje realna potrzeba przeprowadzenia rewitalizacji obszarów
zdegradowanych. Kompleksowa rewitalizacja obejmować powinna wielokierunkowy proces przemian
przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez jednostki samorządu
terytorialnego w celu wyprowadzenia tych obszarów ze stanu kryzysowego, w szczególności poprzez nadanie mu
nowej jakości funkcjonalnej, stworzenie warunków do jego rozwoju, wykorzystując charakterystyczne
uwarunkowania endogeniczne.
Na obszarze MOF OW Zielona Góra szczególnie ważna jest interwencja w zakresie miasta Zielona Góra,
a zwłaszcza jego centrum. Wielowymiarowa degradacja śródmieścia skutkuje wyludnianiem się tych obszarów na
rzecz strefy podmiejskiej i obszarów wiejskich. Zgodnie z Uchwałą Nr XXVIII.303.2016 Rady Miasta Zielona Góra
z dnia 2 lutego 2016 r. wyznaczone zostały obszary zdegradowane i obszary rewitalizacji Miasta Zielona Góra.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
215
Schemat 54 Obszary wskazane do rewitalizacji Źródło: opracowanie własne na podstawie Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Zielona Góra na lata 2016-2022
Negatywne tendencje powinny zostać zahamowane poprzez działania modernizacyjne i rewitalizacyjne,
partycypację społeczną, otwartość samorządów na współpracę z partnerami oraz wprowadzenie i stosowanie
instrumentów usprawniających funkcjonowanie rynku nieruchomości. Procesy rewitalizacyjne powinny być
inicjowane na etapie tworzenia programowania rewitalizacji i planowania przestrzennego (szczególnie
planowania lokalnego). Centrum miasta powinno być kształtowane w oparciu o historyczną tożsamość, przy
jednoczesnym zaspokojeniu usług społecznych. Wśród jego zadań wskazuje się budowanie tożsamości
i kształtowanie wizerunku miasta.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
216
Działania rewitalizacyjne stanowią kierunek interwencji krajowej polityki miejskiej oraz jeden
z najważniejszych składników w zintegrowanym podejściu do polityki spójności UE. Narzędzia wspierające
proces rewitalizacji tworzone są przez Krajową Politykę Miejską i Narodowy Plan Rewitalizacji.
Na obszarze MOF OW Zielona Góra procesom rewitalizacyjnym poddane zostać powinny przede
wszystkim tereny w centrum miasta Zielona Góra, jako obszar o szczególnym nasyceniu obiektami zabytkowymi,
unikatowym znaczeniu historycznym oraz istotnym potencjale turystycznym w skali ponadregionalnej. Dalszych
prac rewitalizacyjnych wymaga również obszar centrum Sulechowa, a także tereny wiejskie, w tym obszary
popegeerowskie. W procesie rewitalizacji wskazana jest rewaloryzacja zdegradowanej zabudowy, w tym
elementów zabytkowych oraz odnowa obszarów zielonych. W aspekcie społecznym i funkcjonalnym niezwykle
ważne jest odpowiednie kształtowanie przestrzeni publicznych.
Spośród gmin MOF OW Zielona Góra program rewitalizacji posiada jedynie Zielona Góra. Według stanu
na 2017 rok gmina Sulechów jest trakcie opracowywania programu rewitalizacji, a gminy Świdnica, Czerwieńsk
oraz Zabór nie posiadają programu rewitalizacji i nie przystąpiły do jego sporządzania.
Istotnym w procesie rewitalizacji jest także aspekt społeczno-gospodarczy. Należy dążyć do realizacji
działań na rzecz społeczności lokalnej w zakresie zatrudnienia, podnoszenia kwalifikacji, poszerzenia aktywności
społecznej, oferty edukacyjnej i kulturalnej, oferty spędzania wolnego czasu oraz wspieranie osób
niepełnosprawnych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. W ramach tych działań potrzebne jest również
podnoszenie świadomości o potrzebie rewitalizacji i jej istocie, w tym m.in. poprzez szkolenia i inne działania
edukacyjne.
Strefa społeczno-gospodarcza 5.
Strefa społeczno-gospodarcza obejmuje szereg dziedzin, do których należą usługi, edukacja, ochrona
zdrowia, aktywność sportowa, turystyka, bezpieczeństwo publiczne, tereny inwestycyjne, strefy gospodarcze oraz
rynek pracy. Działania podejmowane w ramach tej strefy są kluczowe dla ożywienia regionu. Prowadzą one do
rozwoju społeczno-gospodarczego, poprzez wprowadzanie zmian zwiększających i udoskonalających istniejące
zjawiska oraz kreowanie nowych.
Kierunek 1. Wzmocnienie potencjału innowacyjnego sektora gospodarczego i rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Promowanie przedsiębiorczości;
2. Wsparcie rozwoju istniejących oraz
tworzenie nowych stref ekonomicznych/gospodarczych;
3. Wsparcie rozwoju Lubuskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego;
4. Wsparcie współpracy między uczelniami, jednostkami B+R, instytucjami otoczenia biznesu oraz przedsiębiorcami;
5. Wsparcie procesu transferu technologii z nauki do biznesu.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra m. Zielona Góra wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Inteligentne specjalizacje województwa lubuskiego (2015);
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016);
Produkty innowacyjne w województwie lubuskim;
Program Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (2016).
Zielona Góra wraz z gminami sąsiednimi charakteryzuje się wysokim poziomem przedsiębiorczości. Jest
to potencjał, który należy wzmacniać poprzez wsparcie rozwoju przedsiębiorczości i podnoszenia innowacyjnych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
217
możliwości społecznych i gospodarczych. Wśród działających przedsiębiorstw dominują powiązane z sektorem
usługowo-handlowym.
Jednym z priorytetów inwestycyjnych jest promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez
ułatwianie gospodarczego wykorzystania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych firm, w tym
również poprzez inkubatory przedsiębiorczości. W tym aspekcie należy dążyć do utworzenia sieci inkubatorów
przedsiębiorczości w oparciu o Park Naukowo-Technologiczny Uniwersytetu Zielonogórskiego. Celem działania
będzie stworzenie lepszych warunków dla rozwoju MŚP. Niezbędnym do tego jest, aby gmina, poprzez
zastosowanie odpowiednich instrumentów, podjęła działania prowadzące do pobudzenia przedsiębiorczości
i poprawy sytuacji na rynku pracy. Istotna jest odpowiednia promocja potencjału gospodarczego, polegająca na
skutecznej i efektywnej promocji regionalnych towarów, branż, firm i marek oraz oddziaływanie na rzecz dopływu
do regionu bezpośrednich inwestycji firm krajowych i zagranicznych. Działania te spowodują zintensyfikowanie
współpracy gospodarczej, wzrost wymiany handlowej oraz przyciąganie nowego kapitału inwestycyjnego. Istotne
są również kampanie promocyjne terenów przeznaczonych pod inwestycje. Dzięki temu działki inwestycyjne
będą lepszą zachętą dla przedsiębiorców do zagospodarowania terenu co wpłynie na wzrost stopnia
przedsiębiorczości w regionie. Realizacja tych działań ułatwi dalszy rozwój istniejących MŚP oraz przyciągnie
nowych inwestorów. Profesjonalnie przygotowane tereny pod inwestycje przyczynią się do zwiększenia
konkurencyjności przedsiębiorstw i powstania nowych miejsc pracy.
Wg stanu z 2016 r., na terenie MOF OW Zielona Góra zabudowa usługowo-przemysłowa zlokalizowana
jest głównie w podstrefie Zielona Góra, składającej się z dwóch obszarów: przy trasie północnej oraz w Zielonej
Górze w sołectwie Nowy Kisielin, a także w podstrefie Czerwieńsk Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy
Ekonomicznej. Zabudowa przemysłowa zlokalizowana jest także w północno-zachodniej części Zielonej Góry,
w rejonie ul. Zjednoczenia. Podstrefa w Czerwieńsku zajmuje powierzchnie około 6,5 ha, a grunty które zostały
już sprzedane zajmują ok. 4,5 ha. Nowopowstała podstrefa Sulechów nie jest jeszcze zainwestowana i posiada
tereny niezagospodarowane o powierzchni ok. 44 ha. W związku z rosnącym zainteresowaniem terenami
w obrębie 3 podstref KSSSE, zlokalizowanymi na terenie MOF OW Zielona Góra, pojawia się potrzeba analizy
lokalizacji nowych terenów inwestycyjnych. Wpływa na to również fakt, że na terenie Zielonej Góry znajdują się
tereny przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod usługi i produkcję, które
w znacznym stopniu są niezainwestowane. Ważnym zadaniem jest odpowiednia promocja terenów
inwestycyjnych przyciągająca inwestorów do lokowania kapitału na terenie MOF OW Zielona Góra.
Duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego południowej części województwa ma funkcjonowanie
Lubuskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego. Kompleks terenów inwestycyjnych oraz transferu innowacji
i technologii obejmie: Lubuski Park Przemysłowy SSE (LPP), Park Naukowo-Technologiczny Uniwersytetu
Zielonogórskiego (PN-T UZ) i Strefę Aktywności Gospodarczej Lubuskiego Trójmiasta (SAG LT). Celem
funkcjonowania Parku Naukowo-Technologicznego jest transfer badań, nowoczesnych technologii i innowacji
z obszaru nauki do gospodarki, a Parku Przemysłowego utworzenie terenów inwestycyjnych z przeznaczeniem
pod produkcję i usługi. W związku z powyższym ważne jest wspieranie działalności Lubuskiego Parku
Przemysłowo-Technologicznego, którego funkcjonowanie wpływa na rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności
regionu. Istotna jest rozbudowa Lubuskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego, co wynika z rosnącego
zainteresowania terenami inwestycyjnymi oraz kurczącą się dostępnością tych terenów na istniejących strefach
gospodarczych.
Istotne jest, aby wzmocnić współpracę między instytucjami mającymi kluczowy wpływ na rozwój
innowacyjnego sektora gospodarczego. Współpraca między instytucjami naukowymi a przedsiębiorcami wpłynie
pozytywnie na dostosowanie ofert kształcenia do potrzeb pracodawców i regionalnego rynku pracy. W ramach
tego działania niezbędne jest wspólne organizowanie praktyk zawodowych, staży i innych przedsięwzięć
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
218
edukacyjnych przyczyniających się do wzrostu atrakcyjności pracowników. Kooperacja między przedsiębiorcami
a instytucjami B+R wpłynie na przepływ wiedzy i technologii do sektora gospodarczego. Wsparcie procesu
transferu technologii z nauki do biznesu jest niezbędne do osiągnięcia jak największego wzmocnienia
specjalizacji regionalnych wiedzą i doświadczeniami niezbędnymi do ich intensywnego rozwoju. Z drugiej strony
prace instytucji badawczo-rozwojowych mogą dzięki owej współpracy być finansowane ze środków posiadanych
przez przedsiębiorstwa. Ważne jest informowanie przedsiębiorców o korzyściach płynących z inwestowania
w prace badawczo-rozwojowe. Z punktu widzenia wspierania rozwoju gospodarczego regionu istotne jest
wspieranie działalności instytucji otoczenia biznesu, które podejmują działania inspirujące, wspomagające
i promujące rozwój społeczno-gospodarczy regionu. W ramach swojej działalności oferują one szeroko
rozumiane doradztwo i pomoc w prowadzeniu działalności gospodarczej. Ważną rolę w tej dziedzinie odgrywają
władze samorządowe, które powinny tworzyć warunki do rozwoju tych instytucji oraz częściowo inwestować
w rozwijanie infrastruktury typu: inkubatory przedsiębiorczości oraz hale produkcyjne i biura pod wynajem dla
branży wysokich technologii.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
219
Schemat 55. Strefy ekonomiczne, tereny produkcyjne i usługowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie: kssse.pl oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
220
Kierunek 2. Zmniejszenie bezrobocia i zwiększenie aktywności zawodowej ludności
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Zastosowanie procesów dostosowawczych
w kształceniu ustawicznym; 2. Popularyzowanie wiedzy dotyczącej
zawodów i kierujących do nich ścieżkach edukacyjnych;
3. Tworzenie możliwości do jak najwcześniejszego wiązania edukacji z pracą oraz wpieranie nabywania praktyk u pracodawców;
4. Promocja włączenia zawodowego i społecznego.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-2020 (2011);
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016).
Do podstawowych przyczyn bezrobocia zalicza się m.in. wykluczenie z rynku pracy niektórych grup
społecznych, brak niezbędnego wykształcenia i doświadczenia zawodowego oraz niedopasowanie popytu
i podaży na określony rodzaj pracy. Należy podjąć odpowiednie działania zapobiegające powstawaniu
bezrobocia oraz wpływające na szybką aktywizację zawodową po utracie pracy.
Aby wpływać na zmniejszenie bezrobocia, należy zastosować procesy dostosowawcze w kształceniu
ustawicznym, które rozumiane są jako kształcenie całożyciowe. Należy przeciwdziałać przedwczesnemu
kończeniu nauki i wspierać uczenie się przez całe życie. Konieczne jest zastosowanie takich mechanizmów,
które pozwalają na możliwie szybkie reagowanie w systemie szkolnym na dokonujące się zmiany. Ważne jest
upowszechnianie wiedzy na temat możliwości podnoszenia umiejętności i kwalifikacji w ramach form
pozaszkolnych.
Przyczyną pozostawania przez długi okres poza rynkiem pracy jest m.in. brak informacji na temat tego
w jaki sposób podnieść kwalifikacje zawodowe. Bariera informacyjna wpływa na niedostosowanie kwalifikacji kadr
do potrzeb rynku pracy. Należy promować zawody, na które jest zapotrzebowanie oraz ścieżki edukacyjne, które
do nich prowadzą. Brak doświadczenia zawodowego, jest główną przyczyną występowania bezrobocia wśród
młodych, dlatego ważne jest stwarzanie możliwości do jak najwcześniejszego łączenia edukacji z pracą
zawodową. Ponadto, niezbędne jest wspieranie nabywania praktyki zawodowej u pracodawców, których
odbywanie będzie możliwe m.in. przy współpracy placówek edukacyjnych z pracodawcami.
Przedłużający się czas pozostawania bez pracy powoduje wiele skutków w sferze psychologicznej
i społecznej (m.in. niska motywacja do podejmowania działań w kierunku poprawy swojej sytuacji, wyuczona
bezradność). Stąd konieczne jest podejmowanie inicjatyw w kierunku promocji włączenia zawodowego
i społecznego osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Zwiększenie motywacji jest pierwszym, często
najważniejszym krokiem w kierunku skutecznej aktywizacji zawodowej grup zagrożonych wykluczeniem
zawodowym i społecznym.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
221
Kierunek 3. Rozwój kapitału ludzkiego poprzez inwestycje służące edukacji
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Wsparcie kształcenia zawodowego
i dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy;
2. Rozwój ośrodka naukowego na bazie Uniwersytetu Zielonogórskiego;
3. Zapewnienie wysokiego poziomu edukacji i wyrównanie dysproporcji w jakości kształcenia;
4. Wzrost nakładów na działalność B+R; 5. Uruchomienie wspólnych inicjatyw
między ośrodkami edukacyjnymi i przedsiębiorstwami innowacyjnymi;
6. Monitorowanie rynku pracy pod względem zapotrzebowania na zawody.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016);
Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-2020 (2011);
Rola lubuskich uczelni w kreowaniu nowych miejsc pracy o wysokim potencjale innowacyjności (2012.
Potrzeba stałego dostosowywania systemu edukacyjnego do rynku pracy wynika głównie z nastających
tendencji demograficznych oraz przemian gospodarczych. Zaobserwowane na rynku pracy tendencje wskazują
na konieczność wzmacniania szkolnictwa zawodowego i przekształcania oferty edukacyjnej takich placówek
w kierunku zgodnym z zapotrzebowaniem rynku pracy. Działania takie obejmują doposażanie szkół i rozbudowę
ich infrastruktury. Zabiegi te dotyczą w głównej mierze kształcenia na poziomie szkół zawodowych i średnich
szkół technicznych, ale także wszystkich pozostałych rodzajów szkół i poziomów kształcenia zawodowego,
ponieważ zauważa się wzrastający udział osób dorosłych wśród korzystających z tego typu edukacji.
Uniwersytet Zielonogórski pełni ważną rolę w rozwoju głównego ośrodka wojewódzkiego, ponieważ jest
największą uczelnia w województwie lubuskim, a ponadto pełni rolę instytucji B+R, instytucji otoczenia biznesu
oraz prowadzi Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości i Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii.
Uczelnia ta wraz z innymi ośrodkami edukacji wyższej zlokalizowanymi na terenie MOF OW Zielona Góra
stwarza potencjał do rozwoju, na bazie ich działalności, ośrodka naukowego. Wpłynie to pozytywnie na poziom
wykształcenia ludności oraz poprzez współpracę z przedsiębiorstwami, na rozwój gospodarczy regionu. Należy
dążyć do zacieśnienia współpracy UZ z uczelniami zagranicznymi. Realizowanie wspólnych projektów oraz
badań wpłynie na wzrost innowacyjności w regionie, a także rozwój ośrodka akademickiego. Uniwersytet
Zielonogórski swoją działalnością stwarza warunki do powstawania nowych miejsc pracy o wysokim potencjale
innowacyjności. Rola uczelni w ich kreowaniu jest istotna ze względu na animowanie życia gospodarczego.
Ważne jest, aby ośrodki uczelniane dostosowywały ofertę kształcenia w oparciu o zapotrzebowanie regionalnego
rynku pracy oraz do potrzeb innowacyjnej gospodarki. Istotną rzeczą jest uruchomienie we współpracy
z przedsiębiorcami innowacyjnymi wspólnych inicjatyw edukacyjnych. Rozwój miasta w oparciu o Uniwersytet
wymaga dobrej współpracy władz miasta z władzami uczelni, a także opracowania strategii rozwoju
Uniwersytetu, uwzględniającej potrzeby miasta. Ponadto, należy promować Uniwersytet Zielonogórski jako
ważny ośrodek akademicki w regionie i kraju.
Na terenie MOF OW Zielona Góra występują dysproporcje w dostępie do edukacji oraz jakości
kształcenia. Tereny wiejskie charakteryzują się niższym współczynnikiem skolaryzacji oraz mniejszą liczbą
placówek edukacji podstawowej i gimnazjalnej. Należy podjąć działania, które będą zapobiegać dalszemu
zwiększaniu się dystansu pomiędzy tymi obszarami, również poprzez upowszechnianie edukacji przedszkolnej.
Ważnym jest, aby wpierać rozwój placówek edukacyjnych na poziomie kształcenia podstawowego,
gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, w celu zapewnienia równego dostępu do dobrej jakości usług edukacji.
Należy wpłynąć na poprawę infrastruktury szkolnictwa ponadgimnazjalnego poprzez tworzenie nowoczesnych
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
222
pracowni dydaktycznych, doposażanie szkół w nowoczesne narzędzia dydaktyczne, budowanie programów
kształcenia w oparciu o potrzeby lokalnych przedsiębiorstw oraz podwyższanie kwalifikacji kadry dydaktycznej.
Jednym z ważniejszych działań realizowanych przez uczelnie, wpływających na rozwój gospodarczy
regionu, jest rozwijanie współpracy z sektorem biznesu w zakresie badań i rozwoju. Prowadzenie prac
badawczo-rozwojowych przez szkoły wyższe napotyka na barierę w postaci niskich nakładów na ten cel.
Bez znaczącego udziału kapitału prywatnego w finansowanie prac badawczych, nie może być mowy
o stworzeniu efektywnego systemu badań rozwojowych ani o powstaniu rozwiązań innowacyjnych,
zapewniających przewagę konkurencyjną przedsiębiorstwom w regionie. W województwie lubuskim,
w porównaniu z innymi województwami, nakłady finansowe na wdrażanie innowacji są raczej skromne, dlatego
ważna jest działalność promocyjna, szkoleniowa i informacyjna w środowisku przedsiębiorców w tematyce
działalności innowacyjnej, wskazują też na źródła finansowania, z których można pozyskać fundusze na
inwestycje.
Rekomendowane jest systematyczne monitorowanie potrzeb pracodawców względem kształcenia
akademickiego, a także współpraca między lubuskimi szkołami wyższymi w celu wymiany informacji
i efektywniejszego wykorzystywania infrastruktury badawczej na potrzeby regionalnej gospodarki. Takie działania
przyczynią się nie tylko do rozwoju gospodarki na terenie miejskich ośrodków funkcjonalnych ale także na terenie
całego województwa lubuskiego. Ważne jest także rozwijanie współpracy z wiodącymi uczelniami spoza regionu,
w celu korzystania z dobrych praktyk. W celu stymulowania przedsiębiorczości akademickiej i kreowania postaw
proinnowacyjnych u studentów i absolwentów należy dążyć do dalszego rozwijania inkubatorów
przedsiębiorczości.
Kierunek 4. Rozwój turystyki
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Budowa spójnego wizerunku regionu; 2. Atrakcyjna oferta turystyczna regionu
i promocja produktów turystycznych; 3. Rozwój infrastruktury szlaków
turystycznych; 4. Współpraca samorządów w procesie
tworzenia zintegrowanej oferty usług turystycznych;
5. Wsparcie rozwoju wystawiennictwa.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku. Cz. II programowa;
Program Rozwoju Sportu do roku 2020 (2015);
Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego (2004);
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016).
Na zainteresowanie turystyczne regionu wśród turystów wpływa jego wizerunek. Kreowanie wizerunku ma
na celu wyróżnienie własnej oferty i odróżnienie regionu od innych. Wizerunkiem jest to co ludzie myślą
o obszarze, jakie mają związane z nim skojarzenia i czego mogą w nim oczekiwać. Pozytywny odbiór przyciąga
turystów. W związku z powyższym należy stworzyć rozpoznawalną markę obszaru wykorzystując jego unikatową
ofertę turystyczną. Na wyjątkową ofertę turystyczną MOF OW Zielona Góra wpływają jego tradycje winiarskie.
W Zielonej Górze odbywają się imprezy rozpoznawalne w regionie, kraju, a także za granicą. Wykorzystując
potencjał jaki niesie za sobą występowanie na terenie MOF OW Zielona Góra atrakcji winiarskich należy
w odpowiedni sposób kreować markę regionu. Istotne jest promowanie winnic oraz innych obiektów znajdujących
się na Lubuskim Szlaki Wina i Miodu.
Dostarczenie wyczerpującej i atrakcyjnie zaprezentowanej informacji przedstawiającej ofertę turystyczną
jest kolejnym krokiem aby wzbudzić zainteresowanie ofertą obszaru. Informacja ta powinna być dostępna
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
223
w zasobach sieci Internet, podczas imprez targowych w punktach i centrach informacji turystycznej oraz
w ramach wystandaryzowanych wydawnictw promocyjnych. Powinna znajdować się także w przestrzeni fizycznej
regionu i być skierowana zarówno do turysty zmotoryzowanego, rowerowego, wodnego jaki i pieszego. Należy
stworzyć system oznakowań opisujący atrakcje na głównych szlakach i w centralnych punktach ruchu
turystycznego uzupełnionego o informacje i materiały dodatkowe online, w tym wersje językowe i zdjęcia.
Atrakcje turystyczne w przestrzeni fizycznej często nie są należycie wyeksponowane poprzez brak należytego
oznakowania.
Istotna jest promocja produktów turystycznych regionu zarówno wewnątrz jak i poza granicami MOF OW
Zielona Góra. Mieszkańcy powinni dysponować wiedzą w zakresie posiadanych atrakcji i produktów
turystycznych. Kampania promocyjna w regionach sąsiadujących przyczyni się do napływu turystów, którzy bez
ponoszenia znacznych nakładów na przejazd, mogą korzystać z oferty turystycznej MOF OW Zielona Góra.
Rozwój produktów turystycznych w regionie jest zjawiskiem, które będzie dynamicznie postępowało
w najbliższych latach. Należy dołożyć jednak wszelkich starań żeby nadać temu procesowi ukierunkowany
i usystematyzowany charakter. Przede wszystkim należy umiejętnie rozłożyć ten proces w czasie oraz zadbać
o koordynację działań prowadzonych na wszystkich szczeblach w celu budowy konkurencyjnej oferty turystycznej
regionu. Zielona Góra posiada dogodne warunki do rozwoju turystyki biznesowej i weekendowej. Jako ważny
ośrodek miejski przyciąga ludzi przyjeżdzających do miasta w celach zawodowych. Turystyce krótkookresowej
służą imprezy i wydarzenia kulturalne przyciągające do miasta. Należy wykorzystać potencjał, który się z tym
wiąże i promować turystykę biznesową i turystyczną rozwijającą się w regionie.
Odpowiednia infrastruktura szlaków turystycznych, w tym kluczowych dla regionu szlaków rowerowych,
wpływa na rozwój turystyczny i wizerunek regionu. Aby w pełni wykorzystać ich potencjał turystyczny należy
stworzyć regionalny system dróg rowerowych na terenach miejskich oraz cennych przyrodniczo. Spójny program
szlaków rowerowych wykorzysta atuty środowiska przyrodniczego, w tym ponadprzeciętną lesistość regionu,
jednocześnie umożliwiając ochronę naturalnych walorów dzięki kontrolowanemu przemieszczaniu się turystów.
Uzupełnieniem sieci szlaków rowerowych powinny być szlaki wodne na rzekach. Należy dążyć do zbudowania
zintegrowanego systemu dróg rowerowych, pieszych i wodnych m.in. poprzez uzupełnienie istniejącej sieci
szlaków turystycznych o nowe jej odcinki oraz poprawę stanu już istniejących. Ponadto, aby zwiększyć
atrakcyjność infrastruktury turystycznej na terenie MOF OW Zielona Góra należy tworzyć przystanie wodne
i kajakowe.
Turystyka na terenie miejskiego ośrodka funkcjonalnego pełni funkcję dodatkową. Mimo bogatej oferty
turystycznej potencjał regionu nie jest dostatecznie wykorzystywany. Należy dążyć do utworzenia zintegrowanej
oferty usług turystycznych, która obejmuje zarówno bazę noclegową, gastronomiczną, rekreacyjną oraz system
komunikacji jak i wspólne działanie w dążeniu do celu przez wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra.
Współpraca samorządów wszystkich gmin przysłuży się do utworzenia spójnego systemu obiektów
turystycznych, przyczyniającego się do rozwoju turystycznego w większej skali niż jedynie w obrębie jednej
gminy. Dobrą praktyką jest podejmowanie wspólnych przedsięwzięć ponad podziałami administracyjnymi. Warto
promować powstawanie regionów turystycznych ze wspólną ofertą oraz zintegrowaną bazą noclegową. Należy
pamiętać, że oferta turystyki, w tym turystyki aktywnej, ograniczająca się do obszaru jednej gminy, może nie być
wystarczająco atrakcyjna dla wymagającego turysty.
W celu rozwoju wystawiennictwa istotne jest stworzenie dogodnych warunków do udostępniania dóbr
kultury poprzez rozwój nowoczesnego muzealnictwa i archiwistyki. Ważne jest podjęcie działań zapewniających
podniesienie atrakcyjności zbiorów muzealnych oraz ich renowacja i konserwacja. Ważne jest systematyczne
wzbogacenie możliwości merytorycznych, technicznych i organizacyjnych instytucji kultury i szkół artystycznych
oraz ich oferty programowej w kierunki zaspakajanie potrzeb i aspiracji kulturalnych środowiska. Do zwiększenia
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
224
zainteresowania i świadomości ludności niezbędna jest promocja oferty edukacyjnej i turystycznej muzeów
(wydawnictwa reklamowe, Internet, media lokalne i ogólnopolskie). Należy dążyć do stworzenia systemu
profesjonalnej informacji oraz promocji wydarzeń artystycznych.
Kierunek 5. Inwestycje w służbę zdrowia
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Rozbudowa Hospicjum i Zespołu
Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży Niepełnoprawnej Promyk;
2. Rozbudowa systemu pediatrycznej oraz geriatrycznej opieki zdrowotnej;
3. Doposażanie jednostek ochrony zdrowia.
m. Zielona Góra m. Zielona Góra wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (2012);
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016);
Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020.
W związku z rolą jaką pełni na terenie MOF OW Zielona Góra należy dążyć do wzmocnienia funkcji
usługowej rdzenia, nie zapominając o jednoczesnym zapewnieniu dostępności do podstawowych usług
mieszkańcom obszarów wiejskich. Zapewnienie równomiernego dostępu do oferty usługowej na terenie
ośrodków miejskich i na obszarach wiejskich nie jest możliwe z ekonomicznego punktu widzenia. Istotne jest
zapewnienie dostępu do służby zdrowia, która jest w stanie zaspokoić potrzeby wszystkich gmin MOF OW
Zielona Góra. Istniejące na terenie Zielonej Góry hospicja oraz ośrodki opieki i rehabilitacji osób
niepełnosprawnych nie spełniają owych wymagań. Rozbudowa tych placówek i podniesienie standardu ich
funkcjonowania jest bardzo ważnych czynnikiem oddziaływania w strefie społecznej. Ważnym zadaniem
z perspektywy regionu jest kompleksowe zabezpieczenie opieki pediatrycznej oraz geriatrycznej. W tym zakresie
podstawowym działaniem jest budowa wojewódzkiego szpitala dziecięcego w Zielonej Górze. Planuje się
utworzenie Centrum Zdrowia Matki i Dziecka, działającego w Szpitalu Uniwersyteckim im. Karola
Marcinkowskiego w Zielonej Górze Sp. z o.o.
Dla utrzymania efektywnego systemu opieki zdrowotnej na obszarze województwa niezbędne jest stałe
doposażanie jednostek ochrony zdrowia w nowoczesny sprzęt i aparaturę medyczna nowej generacji oraz
utrzymanie i rozwój kadry medycznej. Podstawowy problem to deficyt specjalistycznej kadry medycznej. W całym
województwie lubuskim brakuje specjalistów w poradniach i szpitalach.
Kierunek 6. Rozwój infrastruktury sportowej
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Zapewnienie warunków i oferty dla
powszechnego podejmowania aktywności fizycznej na każdym etapie życia;
2. Rozwój infrastruktury służącej uprawianiu transportowej aktywności fizycznej;
3. Promocja sportu; 4. Współpraca samorządów w procesie
rozwoju sportu.
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016);
Program Rozwoju Sportu do roku 2020 (2015).
Oferta infrastruktury sportowej powinna być kierowana do osób w każdym wieku, nie tylko do dzieci
i młodzieży. Aspekt ten jest o tyle ważny, że widoczny jest spadek aktywności fizycznej wśród osób dorosłych po
zakończeniu edukacji. Należy przeciwdziałać takiemu zjawisku, że względu na zdrowotne efekty uprawiania
sportu. Do działań zwiększających zainteresowanie sportem zalicza się dofinansowanie budowy oraz
przebudowy ogólnodostępnej infrastruktury przyszkolnej, która może być elementem wsparcia placówki oraz jej
najbliższego sąsiedztwa. Działanie to przyczyni się do wzrostu aktywności fizycznej, zarówno u dzieci
i młodzieży, jak i u dorosłych, którzy uprawianie sportu będą zaliczać jako rodzinne spędzanie wolnego czasu.
Aby pobudzić lokalną społeczności do aktywności fizycznej należy dążyć do zwiększenia dostępności obiektów
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
225
sportowych, w tym możliwości korzystania z przyszkolnych obiektów sportowych po godzinach lekcyjnych. Do
pobudzenia aktywności fizycznej wśród osób dorosłych przyczyni się stworzenie możliwości do uprawiania
transportowej aktywności fizycznej. Do tego celu niezbędne jest stworzenie infrastrukturalnych rozwiązań
sprzyjających podejmowaniu aktywności fizycznej w ramach codziennego przemieszczania się. Promocja
budowy dróg dla rowerów i pasów rowerowych na poziomie lokalnym wraz z infrastrukturą towarzyszącą m.in.
stojakami wpłynie na rozbudowę sieci dróg rowerowych na terenie MOF OW Zielona Góra.
W celu zwiększania zainteresowania sportem wśród ludzi na każdym etapie życia należy ukierunkować
działania na promocję sportu jako dobrego dla zdrowia oraz organizacją kampanii informacyjno-promocyjnych
ukazujących korzyści płynące z regularnego podejmowania aktywności fizycznej. Akcje te skierowane powinny
być do osób w każdym wieku, ponieważ oprócz niskiej liczby osób dorosłych uprawiających sport, maleje także
liczba młodzieży uczęszczających w zajęciach wychowania fizycznego realizowanych podczas ich edukacji.
Zwiększenie efektywności w procesie rozwoju sportu można osiągnąć dzięki współpracy horyzontalnej
jednostek samorządu terytorialnego, szczególnie w kontekście procesów inwestycyjnych. Dotyczy to budowy
i modernizacji infrastruktury sportowej, której koszty utrzymania mogą być zbyt wysokie dla jednego samorządu.
Reguła ta ma również zastosowanie do inwestycji w ciągi transportowe rowerowe i piesze, które mogą
przebiegać przez obszar więcej niż jednego samorządu.
Komunikacja i transport 6.
System połączeń komunikacyjnych MOF OW Zielona Góra kształtują zarówno powiązania komunikacyjne
względem większych ośrodków miejskich, jak i wewnętrzne połączenia lokalne między rdzeniem obszaru
a gminami sąsiednimi, wchodzącymi w skład obszaru funkcjonalnego. Nadrzędnym celem w zakresie
komunikacji jest utrzymanie, usprawnianie i uzupełnianie zintegrowanej sieci połączeń, zarówno lokalnych jak
i ponadlokalnych, pozwalającej na swobodny i zrównoważony rozwój obszaru.
Kierunek 1. Poprawa zewnętrznej dostępności komunikacyjnej
Działania
w zakresie komunikacji drogowej:
Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Poprawa parametrów drogi
ekspresowej S3 oraz dróg
krajowych nr 32 i 27;
m. Zielona Góra, gm. Sulechów,
gm. Czerwieńsk, gm. Świdnica
Rozporządzenie Ministra
Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej z dnia
9 października 2012 r. w sprawie
planu zrównoważonego rozwoju
publicznego transportu
zbiorowego w zakresie sieci
komunikacyjnej
w międzywojewódzkich
i międzynarodowych przewozach
pasażerskich w transporcie
kolejowym (Dz. U. 2012 nr 0 poz.
1151);
Strategia Rozwoju Województwa
Lubuskiego;
Kontrakt Terytorialny
Województwa Lubuskiego;
Strategia Zintegrowanych
Inwestycji Terytorialnych
2. Budowa południowej obwodnicy
Zielonej Góry;
m. Zielona Góra, gm. Świdnica
3. Modernizacji skrzyżowań dróg
krajowych z drogami niższej klasy
i kategorii;
m. Zielona Góra, gm. Sulechów,
gm. Czerwieńsk, gm. Świdnica
w zakresie komunikacji kolejowej:
4. Rozbudowa i modernizacja
infrastruktury linii kolejowych
(w tym przystanków kolejowych);
5. Rozwój infrastruktury przewozów
towarowych;
6. Zwiększenie liczby połączeń
dalekobieżnych;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk,
gm. Sulechów, gm. Świdnica
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
226
w zakresie transportu rzecznego: Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielonej Góry;
Program Rozwoju Transportu
Województwa Lubuskiego;
Plan inwestycji priorytetowych
planowanych do realizacji na
drogach wojewódzkich w ramach
RPO – Lubuskie 2020;
Studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego poszczególnych
gmin.
7. Poprawa parametrów
technicznych dróg wodnych;
8. Modernizacja i rozbudowa portu
w Cigacicach;
w zakresie transportu lotniczego:
9. Modernizacja lotniska w Przylepie;
10. Wspieranie rozwoju portu
lotniczego w Babimoście;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk,
gm. Sulechów, gm. Zabór
gm. Sulechów
m. Zielona Góra
w zakresie transportu rowerowego:
11. Rozbudowa infrastruktury
rowerowej;
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
pozostałe:
12. Intermodalne terminale
przeładunkowe;
13. Centra przesiadkowe;
14. Wzmacnianie połączeń
z Gorzowem Wlkp.
m. Zielona Góra, gm. Sulechów
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
Drogi ekspresowe i krajowe
Teren MOF OW Zielona Góra posiada dobrą dostępnością do krajowej sieci drogowej. Zewnętrzną
dostępność komunikacyjną zapewnia głównie droga ekspresowa S3 (Europejski Korytarz Transportowy TEN-T
Bałtyk – Adriatyk, postulowany CETC), która umożliwia dotarcie do autostrady A2. Najistotniejszą realizowaną
inwestycją na tej drodze jest budowa wschodniej jezdni na odcinku 11 km, od węzła Zielona Góra Północ do
południowej granicy MOF OW Zielona Góra, w okolicy węzła Niedoradz (w gminie wiejskiej Nowa Sól) i dalej do
granicy województwa lubuskiego 268 . W realizacji znajduje się także budowa mostu na Odrze w miejscu
istniejącego, który nie spełnia parametrów przyszłej drogi ekspresowej. Planowana jest również przebudowa
dwóch węzłów drogowych, powstanie miejsc obsługi podróżnych Nowy Świat i Racula, a także powstanie
łącznika między węzłem Zielona Góra Północ a Szosą Kisielińską w rejonie Osiedla Mazurskiego.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 października 2009 r. zmieniającym rozporządzenie
w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 187, poz. 1446) na analizowanym terenie nie
są planowane kolejne drogi ekspresowe i autostrady. Planowana jest natomiast realizacja południowej obwodnicy
Zielonej Góry w ciągu drogi krajowej, której przebieg został wybrany w drodze konsultacji społecznych.
Obwodnica połączy drogę ekspresową S3 w węźle Zielona Góra Południe z drogą krajową nr 27 w okolicach
miejscowości Świdnica. Dopuszcza się budowę dróg nowych odcinków dróg, realizację obejść drogowych oraz
przepraw mostowych, które nie są wskazane w PZP MOF OW Zielona Góra.
Drogi krajowe powinny zostać poddane remontom w celu utrzymania wysokiego stanu technicznego dróg,
co wpłynie pozytywnie na płynność ruchu, bezpieczeństwo, a także możliwość zastosowania pojazdów
o większym tonażu. Na drodze krajowej nr 27, na odcinku pomiędzy Nowogrodem Bobrzańskim a Świdnicą,
należy dokonać korekty geometrii łuków oraz wprowadzić oświetlenie. Na odcinku stanowiącym obwodnicę
m. Świdnica planuje się budowę równoległych dróg zbiorczych, ponadto przebudowy wymaga skrzyżowanie
w miejscowości Wilkanowo i Piaski (gm. Świdnica).
Działania powinny zostać podjęte również w przypadku drogi krajowej nr 32. Planuje się przebudowę
skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 304 w miejscowości Okunin (gm. Sulechów) a także powstanie ciągu
268 Stan na sierpień 2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
227
pieszo-rowerowego na odcinku 25 km pomiędzy Zieloną Górą a miejscowością Dąbie, która jest siedzibą gminy
sąsiadującej z MOF OW Zielona Góra.
Kolej, w tym kolej dużych prędkości
System połączeń kolejowych na terenie MOF OW Zielona Góra jest dobrze rozwinięty i składa się
z 7 czynnych linii, wykorzystywanych zarówno do przewozów pasażerskich jak i do przewozów towarowych. Linią
kolejową o istotnym znaczeniu gospodarczym w skali państwa jest linia nr 273/CE-59. Wskazane są prace
remontowe na linii kolejowej 358, która na odcinku Czerwieńsk – Zbąszynek należy do najbardziej obłożonych
w województwie lubuskim. Modernizacja tego odcinka uwzględniona została w ramach podstawowej listy
Krajowego Programu Kolejowego oraz Regionalnego Programy Operacyjnego Województwa Lubuskiego.
Natomiast modernizacja fragmentu pomiędzy Czerwieńskiem a Gubinem znajduje się na liście rezerwowej
Krajowego Programu Kolejowego. Wschodni odcinek linii nr 358 obsługuje tylko ruch towarowy, proponuje się
przywrócenie na tym odcinku połączeń pasażerskich.
Dopuszcza się możliwość budowy nowych linii kolejowych, modernizacji i odbudowy pozostałych
nieczynnych bądź rozebranych linii, i wznowienie ruchu pasażerskiego i towarowego. Poza pracami na sieci
torowej, modernizacji powinny zostać poddane stacje i przystanki kolejowe, które nie są dostosowane do obsługi
pasażerów niepełnosprawnych oraz brakuje w nich podstawowego wyposażenia technicznego. Na atrakcyjność
i konkurencyjność usług kolejowych korzystnie wpłynie wymiana taboru.
Regionalne połączenia osobowe do Gorzowa Wielkopolskiego czy Żar i Żagania obsługiwać będą ruch
lokalny. Również pociągi pospieszne, zatrzymujące się na dwóch stacjach a terenie MOF OW Zielona Góra,
będą miały znaczenie dla dostępności komunikacyjnej w skali regionu.
W zakresie połączeń ponadregionalnych wskazane jest dążenie do zwiększenia liczby połączeń
dalekobieżnych z Poznaniem, Warszawą, Szczecinem i Wrocławiem oraz utrzymanie bezpośredniego połączenia
z Berlinem. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. prowadzą analizy studialne przebiegu Kolei Dużych Prędkości
w relacji Poznań – Berlin i Wrocław – Praga. Analiza składa się z 5 wariantów – czterech wskazanych przez
zamawiającego oraz jednego autorskiego, zaproponowanego przez wykonawcę. Jedna z badanych możliwości
zakłada przebieg przez Zieloną Górę w postaci nowej trasy bądź modernizacji istniejących odcinków269. Należy
monitorować krajowe założenia dotyczące przedmiotowej inwestycji. W szerszej perspektywie czasowej
proponuje się również utworzenie kolei regionalnej Gorzów Wlkp. – Zielona Góra – Nowa Sól / Żagań – Żary,
która biegnąć będzie po nowych oraz zmodernizowanych odcinkach torów.
Stacje Zielona Góra i Czerwieńsk tworzą istotny w skali regionu węzeł kolejowy, szczególnie istotny ze
względu na przecięcie się drogowego i kolejowego korytarza transportowego, zaliczanego do sieci TEN-T oraz
obecność dróg krajowych. Poza inwestycjami w zakresie poprawy parametrów technicznych linii kolejowych,
wskazana jest budowa stacji przeładunkowych i bocznic.
Sieć rzeczna
Drogi wodne posiadają duży potencjał w transporcie materiałów masowych, wielkogabarytowych czy
niebezpiecznych oraz są atrakcyjne ze względów ekonomicznych i środowiskowych. Najważniejszą rzeką MOF
OW Zielona Góra jest Odra, która stanowi część międzynarodowej drogi wodnej E30 oraz postulowanego
Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego (CETC). Jednak wykorzystanie transportu wodnego do
przewozu towarów jest niewielkie. Warunkiem koniecznym do większego wykorzystania transportu wodnego jest
269 Wstępne studium wykonalności dla przedłużenia linii dużych prędkości Warszawa – Łódź – Poznań/Wrocław do granicy z Niemcami w kierunku Berlina oraz do granicy z Republiką Czeską w kierunku Pragi, PKP PLK S.A., 2015
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
228
stworzenie infrastruktury, która zapewni stabilne warunki przewozu. Dzięki temu zostanie zwiększona dostępność
obszaru MOF OW Zielona Góra za pomocą dróg wodnych jak i wzrost przewożonego tonażu. W perspektywie
finansowej na lata 2014-2020 na poprawę infrastruktury śródlądowego transportu wodnego przeznaczono
znacznie większe środki pomocowe. W ramach Kontraktu Terytorialnego Województwa Lubuskiego na listę
podstawową zostało wpisane zadanie „Remont i modernizacja zabudowy regulacyjnej Odry swobodnie płynącej –
odbudowa i modernizacja zabudowy regulacyjnej – w celu przystosowania odcinka Odry od Malczyc do ujścia
Nysy Łużyckiej do III klasy drogi wodnej”. Znajduje się ono również w Dokumencie Implementacyjnym do
Strategii Rozwoju Transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.). W ramach inwestycji planuje się odbudowę
i remont tam poprzecznych i podłużnych, ostróg oraz lokalne korekty łuków. Po Odrze będą mogły pływać statki
z napędem i braki o ładowności do 700 t oraz zestawy pchane do 1200 t. Docelowo rzeka osiągnąć ma status Va
klasy drogi wodnej, wówczas wartości dopuszczalnej ładowności wzrosną do 3000 t.
Wskazana jest rozbudowa infrastruktury portowej w obecnie funkcjonującym porcie w Cigacicach
(gm. Sulechów). Miejsce to charakteryzuje się bardzo dogodnym położeniem wobec sieci osadniczej
(zlokalizowane jest około 15 km na północ od Zielonej Góry), drogowej (bliskość węzłów na drodze ekspresowej
S3) oraz kolejowej – do portu prowadzi czynna towarowa linia kolejowa nr 393.
Centra przesiadkowe
Istotnym w skali MOF OW Zielona Góra centrum przesiadkowym jest rejon stacji kolejowej Zielona Góra,
na której zatrzymują się pociągi dalekobieżne, a w pobliżu zlokalizowano dworzec autobusowy PKS oraz zespół
przystanków komunikacji miejskiej. Jednakże odległości między skrajnymi przystankami są znaczne i sięgaj
ok. 450 m. Należy podjąć działania mające na celu integrację występujących tutaj środków transportu, tak aby
skrócić czas przesiadek. W rejonie ronda Maćkowiaka planowane jest utworzenie centrum przesiadkowego
pomiędzy miejskimi autobusami a pociągami, z bezpośrednim dostępem do peronu i wiaduktu w ciągu
ul. Sulechowskiej. Podstawą sprawnego działania centrum przesiadkowego jest także wzajemne dostosowanie
rozkładów jazdy poszczególnych środków komunikacji oraz spójny system informacji pasażerskiej.
Terminale przeładunkowe
Ze względu na korzystne położenie na przecięciu europejskiego korytarza transportowego TEN-T Bałtyk –
Adriatyk w systemie drogowym jak i kolejowym, obecność międzynarodowej drogi wodnej E30 oraz bliskość portu
lotniczego w Babimoście, obszar MOF OW Zielona Góra jest predysponowany do lokalizacji terminali
przeładunkowych. Dogodne lokalizacje stanowią Zielona Góra, Sulechów a także Cigacice, gdzie zlokalizowany
jest port rzeczny.
Transport lotniczy
W zakresie transportu lotniczego wskazuje się utrzymanie obecnie funkcjonujących na terenie MOF OW
Zielona Góra obiektów. Modernizacji należy poddać lotnisko w Zielonej Górze w sołectwie Przylep, na którym
funkcjonuje jednostka Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Funkcja sportowa lotniska ma być również
uzupełniona o obsługę ruchu biznesowego. Planowane inwestycje obejmują utwardzenie nawierzchni pasa,
instalację oświetlenia oraz budowę hangarów.
Poza granicami MOF OW Zielona Góra zlokalizowany jest port lotniczy Zielona Góra – Babimost
w miejscowości Babimost, skąd wykonywane są regularne połączenia pasażerskie. Zielona Góra jest głównym
ośrodkiem obsługiwanym przez lotnisko w Babimoście, stąd władze samorządowe powinny wspierać,
monitorować i uczestniczyć w rozwoju portu. Szczególnie w przypadku planów rozbudowy terminala
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
229
pasażerskiego, budowy bocznicy kolejowej oraz strefy cargo. Prognozuje się, iż do roku 2040 port lotniczy
obsługiwać będzie około 750 tys. pasażerów rocznie270.
Drogi dla rowerów
Drogi dla rowerów wykorzystywane w relacjach ponadlokalnych pełnią głównie funkcje turystyczno-
krajobrazowe i sportowo-rekreacyjne, rzadziej służą codziennej komunikacji. Na obszarach zurbanizowanych
szlaki regionalne łączą się z lokalną siecią dróg rowerowych.
Należy wyznaczać szlaki turystyki rowerowej w oparciu o drogi rowerowe odpowiedniej jakości,
lokalizowane głównie równolegle do dróg krajowych i wojewódzkich o dużym natężeniu ruchu. Poza
inwestowaniem w infrastrukturę rowerową należy dążyć do realizacji obiektów towarzyszących, takich jak punkty
gastronomiczne, noclegowe czy informacje turystyczne. Proponuje się realizację Odrzańskiej Drogi Rowerowej,
łączącej województwo dolnośląskie, lubuskie oraz zachodniopomorskie, oraz szlaku Zielona Góra – Zasieki.
Kierunek 2. Poprawa wewnętrznej dostępności komunikacyjnej
Działania
w zakresie komunikacji drogowej:
Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Poprawa parametrów dróg
wojewódzkich, powiatowych oraz
gminnych;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
Rozporządzenie Ministra
Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej z dnia
9 października 2012 r. w sprawie
planu zrównoważonego rozwoju
publicznego transportu
zbiorowego w zakresie sieci
komunikacyjnej
w międzywojewódzkich
i międzynarodowych przewozach
pasażerskich w transporcie
kolejowym (Dz. U. 2012 nr 0 poz.
1151);
Strategia Rozwoju Województwa
Lubuskiego 2020;
Kontrakt Terytorialny
Województwa Lubuskiego;
Strategia Zintegrowanych
Inwestycji Terytorialnych
Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielonej Góry;
Program Rozwoju Transportu
Województwa Lubuskiego;
Plan inwestycji priorytetowych
planowanych do realizacji na
drogach wojewódzkich w ramach
RPO – Lubuskie 2020;
Studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego poszczególnych
2. Budowa chodników i dróg dla rowerów;
3. Budowa obejść drogowych;
4. Powstanie przepraw mostowych na
Odrze;
m. Zielona Góra, gm. Zabór,
gm. Czerwieńsk,
gm. Sulechów
w zakresie komunikacji kolejowej:
5. Modernizacja linii kolejowych;
6. Budowa nowej i modernizacja
istniejącej infrastruktury związanej
z obsługą podróżnych;
m. Zielona Góra,
gm. Czerwieńsk,
gm. Sulechów, gm. Świdnica
7. Zwiększenie liczby połączeń lokalnych
w tym uruchomienie kolei
aglomeracyjnej;
8. Integracja z innymi środkami
transportu;
w zakresie transportu rzecznego:
9. Przystosowanie infrastruktury portowej
oraz parametrów szlaków wodnych dla
celów turystycznych;
m. Zielona Góra;
gm. Czerwieńsk,
gm. Sulechów, gm. Zabór
w zakresie transportu zbiorowego:
10. Wytworzenie spójnego systemu
połączeń;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
11. Wprowadzenie Elektronicznej Karty
Aglomeracyjnej;
12. Modernizacja infrastruktury związanej
z obsługą podróżnych;
13. Budowa węzłów przesiadkowych;
270 Streszczenie Strategii Rozwoju Portu Lotniczego Zielona Góra/Babimost do 2040 r., Zielona Góra 2011
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
230
14. Wymiana i zakup taboru. gmin.
w zakresie transportu rowerowego:
15. Budowa infrastruktury rowerowej;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
Drogi
Sieć drogową o znaczeniu lokalnym w skali MOF OW Zielona Góra tworzą drogi wojewódzkie, powiatowe
oraz gminne. Zapewniają one spójność i podstawowe połączenia wewnątrz obszaru. Ze względu na ważną rolę
w układzie drogowym, wskazana jest ich przebudowa, realizacja nowych odcinków oraz obwodnic oraz
utrzymywanie stanu technicznego zapewniającego bezpieczeństwo oraz płynność ruchu.
Podstawowy szkielet systemu lokalnych połączeń drogowych w obszarze MOF OW Zielona Góra tworzą
drogi wojewódzkie. Natężenie ruchu na drogach jest szczególnie uciążliwe dla mieszkańców miejscowości, które
przecinają drogi wojewódzkie. W celu ograniczenia negatywnych skutków ruchu drogowego należy realizować
obejścia drogowe. Remonty dróg wojewódzkich wpłyną na ograniczenie hałasu oraz zanieczyszczeń powietrza
oraz przyczyni się do wzrostu poziomu bezpieczeństwa. W ramach Planu inwestycji priorytetowych planowanych
do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020 przewiduje się:
- rozbudować DW276 w m. Sycowice;
- przebudować i rozbudować DW278 na odcinku Sulechów – Konotop;
- wybudować most przez rzekę Odrę wraz z budową nowego przebiegu drogi wojewódzkiej nr 282 –
zadanie zapisane w Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 – ETAP I;
- wybudować most przez rzekę Odrę wraz z budową nowego przebiegu drogi wojewódzkiej nr 282 –
zadanie zapisane w Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 – ETAP II;
Na liście rezerwowej do Planu inwestycji znajdują się zadania:
- modernizacja DW278 na odcinku Sulechów – Szklarka Radnicka;
- modernizacja DW279 na odcinku Leśniów Wielki – Nietków od km 47+400 do km 48+315;
- rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 279 w m. Drzonów;
- rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 279 relacji Ochla – Świdnica od km 27+908 do km 30+230;
- modernizacja DW281 na odcinku Zielona Góra – Pomorsko;
- budowa obwodnicy m. Droszków w ciągu DW282;
- wzmocnienie DW283 relacji Zielona Góra – Kożuchów.
Ponadto GDDKiA planuje przebudowę skrzyżowania DW304 z DK32 w miejscowości Okunin
(gm. Sulechów). W zależności od potrzeb oraz środków finansowych wskazuje się celowość modernizacji
pozostałych elementów sieci dróg wojewódzkich, w tym obejść drogowych miejscowości, niewskazanych
PZPWL.
Kluczową inwestycją na sieci dróg wojewódzkich jest powstanie mostu na Odrze w okolicach
miejscowości Milsko, w ciągu drogi wojewódzkiej nr 282. Inwestycja ta znacznie poprawi dostępność
komunikacyjną w wymiarze lokalnym (powiat zielonogórski) jak i ponadregionalnym – połączenie przejścia
granicznego w Gubinku z Kaliszem i Łodzią. Przeprawa ta stanowić będzie alternatywę dla mostu w Nowej Soli,
który w sytuacjach zagrożenia powodziowego jest wyłączany z ruchu. Przebudowie (w tym wykonanie
nawierzchni utwardzonych) należy poddać również drogi wchodzące w skład sieci powiatowej i gminnej.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
231
Powstanie południowego obejścia Zielonej Góry domknie obwodnicę ośrodka wojewódzkiego i pozwoli
wyeliminować ruch tranzytowy z centralnej części miasta. W strefie śródmiejskiej należy dążyć do likwidacji
przewężeń powodujących wzmożoną kongestię. Jednocześnie należy położyć duży nacisk na ograniczenie
i uspokojenie ruchu oraz rozwój alternatywnych środków transportu wobec transportu samochodowego. W tym
celu należy zwiększyć konkurencyjność i atrakcyjność oferty przewozów transportem publicznym, zwiększyć
dostępność komunikacyjną mieszkańców na terenie całego MOF OW Zielona Góra. Jednocześnie należy
rozważyć wprowadzenie stref tempo 30 i zaplanować odpowiednią politykę parkingową.
W ramach prowadzenia spójnego procesu inwestycyjnego rozbudowa i modyfikacje układu drogowego
powinny być koordynowane z rozwojem sieci infrastruktury technicznej oraz uwzględniać tereny przeznaczone
pod rozwój zabudowy. Na obszarach tych konieczne jest zachowanie rezerwy terenowej pod sieć drogową.
Ciągłość i spójność układu komunikacyjnego zapewni również koordynacja między jednostkami samorządu
terytorialnego, szczególnie ważna w przypadku inwestycji wykraczających poza jedną gminę oraz lokalizowanych
w przygranicznych strefach przeznaczonych pod zabudowę. Obszarem szczególnej obserwacji i koordynacji
działań powinien być rejon miejscowości Płoty, Zagórze (gm. Czerwieńsk) oraz sołectwa Przylep w Zielonej
Górze oraz Droszkowa (gm. Zabór) i sołectwa Nowy Kisielin w Zielonej Górze.
Kolej
Dzięki rozwiniętej sieci linii kolejowych, transport szynowy może mieć duży udział w przewozach
pasażerskich na terenie MOF OW Zielona Góra, szczególnie na osi północ – południe. Podstawą działań w tym
kierunku jest zwiększenie częstotliwości wykonywanych kursów, wprowadzenie regularnego taktu połączeń,
zwiększenie prędkości przejazdów oraz wymiana przestarzałego taboru na nowoczesny.
Planowane jest uruchomienie kolei aglomeracyjnej w ramach Lubuskiego Trójmiasta (inwestycja zawarta
w SRWL 2020), pociągi połączą Nową Sól przez Zieloną Górę z Sulechowem. Miasta te zamieszkuje łącznie
około 195 tys. osób, a już obecnie czasy przejazdów samochodem i pociągiem są porównywalne. Realizacja tego
przedsięwzięcia wymagać będzie ścisłej współpracy samorządów gminnych a także integracji taryfowej. Poza
tym wewnętrzne połączenia nadal będą obsługiwane przez pociągi osobowe posiadające stacje końcowe poza
obszarem MOF OW Zielona Góra np. w Żarach, Żaganiu, Poznaniu czy Frankfurcie nad Odrą.
Proponuje się budowę nowych przystanków kolejowych na terenie miasta Zielona Góra – m.in. w rejonie
Osiedla Leśnego, Osiedla Mazurskiego i sołectwa Przylep oraz w Czerwieńsku na linii kolejowej nr 436 oraz
w Nietkowie i Laskach. Modernizacji wymaga również infrastruktura przystankowa, tak by zapewnić dostęp
osobom niepełnosprawnym z jednoczesną poprawą estetyki. Część z obecnych przystanków wymaga wymiany
nawierzchni peronów i wiat oraz realizacji systemu informacji pasażerskiej. Niezbędna jest także integracja
systemu kolejowego z pozostałymi środkami transportu poprzez węzły przesiadkowe oraz budowę parkingów
i stojaków rowerowych.
Sieć rzeczna
W skali powiązań wewnętrznych, sieć dróg wodnych może stanowić uzupełnienie infrastruktury drogowej.
Drogi wodne pełnią również funkcję turystyczną i rekreacyjną. Natomiast udział tego środka transportu
w lokalnym przewozie towarów nie jest opłacalny.
Odra stanowi niewykorzystany potencjał dla turystyki. Należy dążyć do rozwoju infrastruktury przystani
rzecznych na całej jej długości, również na terenie MOF OW Zielona Góra. Obecnie funkcjonująca przystań
żeglugi śródlądowej w Cigacicach zostanie uzupełniona o obiekty w Milsku, Tarnawie, Krępie, Pomorsku,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
232
Brodach, Nietkowie i Będowie271. Wraz z rozwojem infrastruktury rzecznej niezbędne są inwestycyjne w usługi
towarzyszące tj. np. gastronomia, hotelarstwo czy rekreacja.
Zintegrowany transport zbiorowy
Komunikacja zbiorowa stanowi alternatywę dla transportu indywidualnego. Wykorzystanie transportu
publicznego na terenie MOF OW Zielona Góra maleje. Zgodnie z ogólnymi trendami dąży się do rozwoju
zintegrowanego systemu komunikacji publicznej w celu zwiększenia dostępności komunikacyjnej mieszkańców
MOF OW Zielona Góra. Potrzeba tworzenia dobrze zarządzanego i spójnego systemu komunikacji miejskiej jest
zawarta w SRWL 2020. Cel operacyjny „1. 4 Rozwój funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich”,
„2.1 Budowa nowej i modernizacja istniejącej infrastruktury komunikacyjnej” oraz „2.2 Usprawnienie systemu
transportu publicznego” zakłada kompleksowe wspieranie powiązań wewnętrznych MOF OW Zielona Góra oraz
rozwój systemu miejskiej i podmiejskiej komunikacji publicznej. Wzrost wykorzystania transportu zbiorowego
przyczyni się do zmniejszenia liczby samochodów na drogach, poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz
zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko i zdrowie mieszkańców.
Sieć transportu publicznego na terenie MOF OW Zielona Góra powinna być sukcesywnie rozwijana.
Działania te powinny obejmować m.in. zwiększanie liczby połączeń i ich częstotliwości, wprowadzanie nowych
linii, budowa zintegrowanych miejsc przesiadkowych, wdrażanie systemów organizacji ruchu preferujących
transport zbiorowy (np. wydzielanie pasa ruchu dla komunikacji zbiorowej, tworzenie tzw. buspasów), tworzenie
obiektów przesiadkowych typu „Park and Ride”, wymianę taboru na nowoczesny i ekologiczny.
Duże natężenie ruchu drogowego można niwelować poprzez promowanie alternatywnych środków
transportu oraz wzrost atrakcyjności transportu publicznego. Wraz z upowszechnianiem transportu publicznego
w strefie centralnej MOF OW Zielona Góra powinny być wprowadzane działania ograniczające ruch
samochodowy. Zadaniem ułatwiającym korzystanie z różnych form transportu zbiorowego jest inicjatywa
wspólnego biletu – połączenia taryfowego komunikacji miejskiej, kolejowej i autobusowej.
Komunikacja autobusowa
Podstawą systemu komunikacji publicznej na terenie MOF OW Zielona Góra jest transport autobusowy.
Ze względu na gęstą sieć drogową integruje on w największym stopniu ośrodek wojewódzki i miejscowości
w okolicznych gminach. Kierunkiem rozwoju jest tworzenie spójnej sieci połączeń autobusowych, które
obsługiwać będą wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra. Obecnie regularna komunikacja publiczna
obsługiwana przez Miejski Zakład Komunikacji działa tylko na terenie miasta Zielona Góra i w jednej
miejscowości gminy Zabór. Pozostałe gminy obsługiwane są autobusami PKS. Podniesienie atrakcyjności
przewozów, dostosowanie rozkładów jazdy, modernizacja taboru i infrastruktury przystankowej wpłynie na
zwiększenie liczby przewożonych pasażerów.
Działalność komunikacji autobusowej, funkcjonującej na terenie Zielonej Góry, powinna zostać
rozszerzona na miejscowości okolicznych gmin. Należy zapewnić mieszkańcom terenów wiejskich regularne
usługi przewozowe, wysoki poziom taboru oraz dostosowanie rozkładów jazdy do potrzeb użytkowników, a także
rozwój tras wraz z powstawaniem nowych terenów zabudowy. Warunki do uruchomienia komunikacji zbiorowej
występują również na terenie miasta i gminy Sulechów, która zamieszkiwana jest łącznie przez 26,5 tys. osób.
Linie komunikacji autobusowej, obsługujące miasto Sulechów oraz miejscowości Cigacice, Kalsk, Kruszyna
służyć będą dowozom do miejsc pracy i nauki, a także do punktów przesiadkowych w rejonie dworca PKS oraz
stacji kolejowej, szczególnie po uruchomieniu kolei aglomeracyjnej.
271 Koncepcja przystani rzecznych na Odrze, Nowa Sól, 2012
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
233
Usprawnienia zakładają priorytetyzowanie komunikacji autobusowej w ruchu drogowym
(np. synchronizacja sygnalizacji świetlnej), dostosowywanie rozkładów jazdy (łącznie z ofertą przewoźników
komercyjnych), lokalizowanie przystanków blisko skrzyżowań podnosząc dostępność oraz możliwość przesiadek.
Udogodnieniem jest system informacji pasażerskiej, tablice świetlne, zmodernizowana infrastruktura
przystankowa dostosowana do wymogu obsługi osób starszych i niepełnosprawnych, biletomaty lokalizowane
w pojazdach i na przystankach. Ponadto modernizacji poddać należy tabor wykorzystywany do realizacji
przewozów, zaleca się pozyskanie nowych pojazdów, które napędzane będą w sposób przyjazny dla środowiska
(pojazdy hybrydowe, elektryczne). Powinny być one dostosowane do przewozu osób niepełnosprawnych, a także
rowerów.
Działalność zielonogórskiego biletu elektronicznego zostanie rozszerzona do Elektronicznej Karty
Aglomeracyjnej, wzmacniając integrację systemowo-taryfową. Karta ta będzie mogła służyć mieszkańcom jako
bilet w pojazdach transportu publicznego, bilet w obiektach kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych
organizowanych przez samorząd, bilet w płatnej strefie parkowania oraz karta lojalnościowa.
Węzły przesiadkowe
Tworzenie zintegrowanych węzłów przesiadkowych stanowi podstawę efektywnego i atrakcyjnego
działania systemu komunikacji oraz podnosi dostępność komunikacyjną celów podróży. Najważniejszym węzłem
przesiadkowym na terenie MOF OW Zielona Góra jest rejon stacji kolejowej, dworca PKS oraz zespołu
przystankowego komunikacji miejskiej w Zielonej Górze. Przy rozwoju funkcjonowania sieci kolejowej oraz
autobusowej wytworzone zostaną nowe miejsca przesiadkowe, o lokalnym znaczeniu. Po uruchomieniu systemu
komunikacji miejskiej w Sulechowie, predysponowana jest do tego stacja kolejowa oraz dworzec PKS w tej
miejscowości. Ponadto utworzenie nowych połączeń autobusowych i zmiana lokalizacji niektórych przystanków
może przyczynić się do powstania nowych węzłów przesiadkowych w rejonie przystanków kolejowych
w Czerwieńsku oraz Zielonej Górze, w sołectwach Przylep i Stary Kisielin. Przy najważniejszych przystankach
i pętlach końcowych należy lokalizować parkingi „Park and Ride”, „Kiss and Ride” oraz „Bike and Ride”, a także
sytuować infrastrukturę rowerową.
Drogi dla rowerów
Głównym celem w zakresie ruchu rowerowego jest stworzenie spójnego systemu infrastruktury, która
przyczyni się do zwiększenia wykorzystania tego środka transportu w codziennym użyciu. Wzrost popularności
korzystania z rowerów jest odpowiedzią na coraz większe problemy zatłoczenia dróg oraz wynika z coraz
większej świadomości ekologicznej i zdrowotnej. Sieć dróg dla rowerów docelowo powinna stanowić spójny
system tras, który będzie wykorzystywany w celach: komunikacyjnych, turystycznych czy rekreacyjnych.
W celu zachowania spójności systemu sieci rowerowych w obszarze, konieczny jest rozwój połączeń
ośrodka wojewódzkiego z gminami Czerwieńsk, Sulechów, Świdnica i Zabór, na terenie których nie ma
odpowiedniej infrastruktury rowerowej. Ponadto sieć dróg rowerowych wymaga rozwoju na terenie Zielonej Góry
w Dzielnicy Nowe Miasto, która od 2015 r. znajduje się w granicach miasta. Inwestycje w infrastrukturę rowerową
(w tym rozbudowę sieci dróg rowerowych o około 61 km) zaplanowano w ramach strategii ZIT MOF ZG.
Zaleca się wytyczenie oddzielnych dróg rowerowych przy drogach o natężeniu powyżej 3000 pojazdów
dziennie, w tym dróg krajowych i wojewódzkich (DK32 do Krosna Odrzańskiego, DK27 do Nowogrodu
Bobrzańskiego, drogi wojewódzkie do wszystkich miejscowości gminny MOF OF Zielona Góra, dawna droga
krajowa nr 3 na odcinku Zielona Góra – Sulechów), również poza pasem drogowym. Na drogach o średnim ruchu
(od 1000 do 3000 pojazdów dziennie) zaleca się wprowadzenie w miarę możliwości wydzielonych pasów
rowerowych, dróg rowerowych bądź ciągów pieszo-rowerowych. Ruch rowerowy na zasadach ogólnych powinien
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
234
być prowadzony na drogach o mniejszym natężeniu ruchu. Nowe drogi rowerowe można wytyczyć w śladzie
nieczynnych lub zamkniętych linii kolejowych – kolej szprotawska, oraz linie kolejowe 384, 357 i 379,
koncentrujące się w Sulechowie. Dużą rolę w kształtowaniu przyjaznej rowerzystom przestrzeni pełnią również
kontrapasy na drogach jednokierunkowych, śluzy w rejonach skrzyżowań czy uspokajanie ruchu
samochodowego za pomocą wprowadzania stref tempo 30.
Należy dążyć do wypracowania jednolitych standardów infrastruktury rowerowej, które zapewnią komfort
podróży – np. nawierzchnia bitumiczna o jednolitej kolorystyce, ciągłość na przecięciach z ulicami kategorii
dojazdowych i lokalnych, spójny system informacji. Istotna jest integracja ruchu rowerowego z komunikacją
publiczną poprzez powstanie parkingów typu „Bike and Ride” w rejonach przystanków kolejowych i ważniejszych
przystanków autobusowych, a także dopuszczenie przewozu rowerów w pojazdach transportu zbiorowego.
Kluczowe jest również prowadzenie akcji promujących wykorzystanie roweru jako codziennego środka transportu
we wszystkich grupach wiekowych mieszkańców.
Infrastruktura techniczna 7.
Infrastruktura techniczna jest jednym z najważniejszych czynników rozwoju, a jej niedostatki decydują
o niskim standardzie życia mieszkańców, utrudnieniach w gospodarowaniu oraz o słabej atrakcyjności terenu dla
nowych inwestorów. Obszary wyposażone w odpowiednią infrastrukturę techniczną, z dostępem do wszystkich
niezbędnych sieci są znacznie bardziej przydatne pod względem inwestycyjnym. Rozwój systemów infrastruktury
technicznej wpływa także na stan środowiska, pozwala na jego ochronę i zrównoważony rozwój.
Ze względu na położenie MOF OW Zielona Góra (w pobliżu zachodniej granicy państwa) odgrywa on
znaczącą rolę przy połączeniach transgranicznych. W granicach obszaru zlokalizowane są oraz planuje się
inwestycje o znaczeniu ponadregionalnym, krajowym a także międzynarodowym.
Kierunek 1. Wzrost bezpieczeństwa energetycznego
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Rozwój krajowych systemów przesyłowych
energii elektrycznej:
KPZK2030 (2011 r.);
Polityka Energetyczna Polski
do 2030 (2009 r.);
Ustawa z dnia 24 kwietnia
2009 r. o inwestycjach
w zakresie terminalu
regazyfikacyjnego
skroplonego gazu ziemnego
w Świnoujściu (Dz. U. z 2017
r. poz. 2302);
Plan rozwoju w zakresie
zaspokojenia obecnego
i przyszłego zapotrzebowania
na energię elektryczną na lata
2016-2025 Polskich Sieci
Elektroenergetycznych
(projekt przeznaczony do
konsultacji
z zainteresowanymi
stronami);
Plan Rozwoju na lata 2014 –
2019 ENEA Operator;
1.1. Rozbudowa sieci przesyłowych, w tym
powiązań międzynarodowych:
budowa stacji elektroenergetycznej SE
400 kV/110 kV Zielona Góra,
budowa dwutorowej linii 400 kV relacji
Zielona Góra w kierunku do nacięcia
dwutorowej linii 400 kV w relacji Plewiska
– Baczyna,
budowa dwutorowej linii 400 kV relacji
Zielona Góra – Gubin,
utrzymanie i modernizacja istniejących
linii NN:
o modernizacja stacji 220/110 kV
Leśniów,
o modernizacja linii 220 kV Mikułowa –
Leśniów;
lokalizacja nieustalona
przebieg nieustalony
przebieg nieustalony
gm. Czerwieńsk,
gm. Sulechów
2. Rozwój elektroenergetycznej sieci
dystrybucyjnej:
2.1. Budowa elementów sieci dystrybucyjnej:
budowa stacji GPZ Nowy Kisielin,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
235
budowa linii 110 kV relacji GPZ Zielona
Góra Braniborska – proj. GPZ Nowy
Kisielin,
budowa dwutorowej linii 110 kV relacji
proj. Stacja Zielona Góra – GPZ Nowa
Sól Graniczna;
2.2. Rozbudowa i modernizacja sieci
dystrybucyjnej:
planowana modernizacja linii
napowietrznych 110 kV relacji:
o SE Leśniów – GPZ Przylep,
o GPZ Przylep – GPZ Zielona Góra
Krośnieńska,
o GPZ Zielona Góra Energetyków –
GPZ Zielona Góra Braniborska,
o GPZ Zielona Góra Braniborska –
GPZ Łużycka,
o GPZ Łużycka – SE Leśniów,
o GPZ Krosno Odrzańskie – SE
Leśniów,
o SE Leśniów – GPZ Bytnica,
o SE Leśniów – GPZ Świebodzin
Sobieskiego,
o GPZ Sulechów – GPZ Zawada,
o GPZ Budziechów – SE Leśniów,
GPZ Nowogród Bobrzański – SE
Leśniów;
m. Zielona Góra
m. Zielona Góra
przebieg nieustalony
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
Plan Rozwoju Operatora
Gazociągów Przesyłowych
GAZ-SYSTEM S.A. na lata
2014 – 2023;
Plan Rozwoju PSG na lata
2018 – 2022;
Strategia Energetyki
Województwa Lubuskiego
(2013 r.);
Strategia Rozwoju
Województwa Lubuskiego
2020 (2012 r.).
2.3. Realizacja inwestycji związanych
z planowaną budową nowego punktu
transformacji 400 kV/ 110 kV Zielona
Góra:
wprowadzenie do rozdzielni 110 kV proj.
stacji 400 kV/110 kV Zielona Góra linii
110 kV relacji: GPZ Sulechów – GPZ
Babimost,
wybudowanie dwutorowej linii 110 kV
w kierunku GPZ Zielona Góra
Braniborska,
wybudowanie dwutorowej linii 100 kV
relacji proj. Stacja 400 kV/ 110 kV
Zielona Góra – GPZ Nowa Sól
Graniczna;
gm. Sulechów, m. Zielona
Góra
2.4. Realizacja budowy linii dwutorowych 110
kV, w szczególności w tych przypadkach,
gdy linia ma charakter ponadlokalny
i szczególnie istotny z punktu widzenia
zapewnienia jakości oraz niezawodności
dostaw oraz odbioru energii, a także
możliwości jej dystrybucji;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
2.5. Tworzenie pierścieni w sieci 110 kV oraz wszystkie gminy MOF OW
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
236
nowych stałych podziałów, stwarzając
możliwość powstawania wydzielonych
układów sieci;
Zielona Góra
2.6. Modernizacja sieci dystrybucyjnych o
słabym stanie technicznym;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
3. Rozbudowa systemu przesyłowego
i dystrybucyjnego gazu ziemnego:
budowa gazociągu Kotowo – Zielona
Góra wraz z infrastrukturą niezbędną do
jego obsługi,
przebudowa gazociągu wysokiego
ciśnienia relacji Nowe Tłoki – Sulechów
na odcinkach: Nowe Kramsko – odg.
Sulechów oraz części odgałęzienia do
Sulechowa,
rozbudowa i modernizacja sieci
dystrybucyjnej pozwalająca na
przyłączenie nowych odbiorców gazu;
4. Zapewnienie rezerw terenowych pod budowę
infrastruktury technicznej związanej
z bezpieczeństwem energetycznym.
gm. Sulechów, m. Zielona
Góra
m. Zielona Góra
gm. Sulechów
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
Rozwój systemów elektroenergetycznych w MOF OW Zielona Góra zapewni bezpieczeństwo
energetyczne nie tylko regionu, ale także kraju. Powinno to być zagwarantowane poprzez rozbudowę sieci
przesyłowych oraz wzmocnienie powiązań między systemami elektroenergetycznymi Polski i Niemiec. Ponadto,
należy zapewnić odbiorcom ciągłość zasilania w energię elektryczną o odpowiednich parametrach. Powyższe
jest warunkiem rozwoju gospodarczego MOF OW Zielona Góra oraz daje możliwość przyłączenia kolejnych
odbiorców.
W MOF OW Zielona Góra planowana jest rozbudowa krajowej sieci przesyłowej w zakresie budowy
nowych relacji linii 400 kV oraz stacji elektroenergetycznej. Budowa SE Zielona Góra jest jedną
z najważniejszych planowanych inwestycji. Jej celem jest:
poprawa warunków bezpieczeństwa zasilania sieci dystrybucyjnych w tym obszarze KSE,
stworzenia warunków bezpiecznej pracy KSE w uwarunkowaniach wymiany mocy z systemem
niemieckim.
Planowana rozbudowa sieci przesyłowych, poza budową stacji 400/110 kV Zielona Góra, przewiduje
także realizację nowych relacji linii elektroenergetycznych 400 kV, które poprawią bezpieczeństwo energetyczne
Polski zachodniej oraz będą częścią trzeciego połączenia elektroenergetycznego Polska – Niemcy. Budowa
powyższego połączenia została przesunięta w czasie i może być rozważana do realizacji w kontekście potrzeby
dalszego wzrostu zdolności wymiany mocy na przekroju synchronicznym, szczególnie w kierunku importu mocy.
Ocenia się, że trzecie połączenie Polska – Niemcy zostanie zrealizowane nie wcześniej niż w 2030 roku.
Wg stanu na październik 2017 r., budowa punktu redukcyjnego 400/110 kV Zielona Góra jest na
wstępnym etapie prac analitycznych oraz uznawana jest jako potencjalny kierunek rozwoju.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
237
Schemat 56. Kierunki rozwoju sieci elektroenergetycznych najwyższych napięć Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PSE S.A.
W celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, oprócz rozwoju sieci przesyłowych, ważny jest
także rozwój sieci dystrybucyjnych. Wskazuje się na konieczność realizacji nowych stacji GPZ a także linii
wysokiego napięcia 110 kV. Budowa nowych relacji linii 110 kV wynika także z planowanej rozbudowy sieci
najwyższych napięć (proj. stacji 400/110 kV Zielona Góra). Realizacja zamierzeń inwestycyjnych pozwoli m.in. na
powstanie odrębnych ciągów 110 kV dla zasilania stacji GPZ zlokalizowanych na terenie miasta Zielona Góra.
Poza realizacją nowych elementów dystrybucyjnej sieci elektroenergetycznej istotna jest także ich modernizacja
w celu zwiększenia przepustowości linii, a także umożliwienia przyłączenia kolejnych podmiotów do sieci.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
238
Schemat 57. Kierunki rozwoju sieci elektroenergetycznych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ENEA S.A., PSE S.A.
W zakresie elektroenergetyki należy prowadzić działania ukierunkowane na poprawę niezawodności oraz
obniżenie awaryjności sieci elektroenergetycznej na wszystkich poziomach napięć. Budowa linii
elektroenergetycznych powinna być prowadzona w sposób jak najmniej oddziałujący na otoczenie, wskazuje się
by w miarę możliwości wykorzystywać istniejące korytarze linii elektroenergetycznych.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
239
Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, poza rozbudową systemów elektroenergetycznych
wymaga także rozbudowy sieci gazowej. W granicach MOF OW Zielona Góra planowana jest budowa gazociągu
wysokiego ciśnienia relacji Kotowo – Zielona Góra wraz z infrastrukturą niezbędną do jego obsługi, którego
realizacja jest przewidywana po 2023 roku. Powyższy gazociąg jest inwestycją towarzyszącą budowie terminalu
regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu. Ponadto, wskazuje się przeprowadzenie
rozbudowy i modernizacji sieci dystrybucyjnej, która pozwoli na przyłączenie nowych odbiorców gazu. W celu
zaspokojenia wzrostu zapotrzebowania na paliwa gazowe wymagana jest przebudowa gazociągów wysokiego
ciśnienia poprzez zmianę ich średnicy.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
240
Schemat 58. Kierunki rozwoju sieci gazowych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PSG sp. z o.o.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
241
Kierunek 2. Zmniejszenie emisyjności gospodarki
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Budowa, rozbudowa
i modernizacja systemów
ciepłowniczych:
Narodowy Program Rozwoju
Gospodarki Niskoemisyjnej;
Strategia Energetyki
Województwa Lubuskiego (2013);
Strategia Rozwoju Województwa
Lubuskiego 2020 (2012);
Zintegrowana Strategia Rozwoju
Obszaru Funkcjonalnego Gmin
Nadodrzańskich (2015);
Strategia Zintegrowanych
Inwestycji Terytorialnych
Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielonej Góry
(2016);
Studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego gmin należących
do MOF OW Zielona Góra;
Założenia do planu zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i
paliwa gazowe gmin należących
do MOF OW Zielona Góra.
1.1. Rozbudowa sieci
ciepłowniczej;
m. Zielona Góra
1.2. Modernizacja sieci
ciepłowniczej poprzez
wymianę sieci kanałowych
i napowietrznych na rury w
technologii preizolowanej;
m. Zielona Góra
1.3. Wykorzystanie kogeneracji
w wytwarzaniu ciepła
i chłodu;
m. Zielona Góra, gm. Sulechów
2. Likwidacja wysokoemisyjnych
lokalnych źródeł ciepła;
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
3. Termomodernizacja budynków
użyteczności publicznej oraz
budynków mieszkalnych;
4. Upowszechnianie i promowanie
postaw energooszczędnych.
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
Gospodarka niskoemisyjna jest podstawą zrównoważonego rozwoju. Ma ona wpływ na jakość życia
mieszkańców oraz na stan środowiska przyrodniczego. Emisyjność gospodarki można zmniejszyć poprzez
poprawę stanu technicznego infrastruktury ciepłowniczej oraz obniżenie zużycia ciepła.
Najbardziej narażone na negatywny wpływ niskiej emisji jest miasto Zielona Góra. W związku
z powyższym jako główne działania wyznacza się tam rozbudowę i modernizację istniejących systemów
ciepłowniczych. Podłączenie nowych odbiorców ciepła systemowego pozwoli na eliminowanie obecnie
funkcjonujących kotłowni lokalnych zasilanych paliwami stałymi, olejem opałowym i gazem systemowym. Rozwój
sieci ciepłowniczej powinien obejmować zarówno tereny zabudowane jak i te, na których planowane są
inwestycje. Poza rozbudową sieci ciepłowniczej wskazana jest również jej modernizacja. W celu zmniejszenia
strat ciepła podczas jego przesyłu należy przeprowadzić wymianę sieci magistralnych kanałowych
i napowietrznych na rurociągi w technologii preizolowanej. Pozwoli to na zmniejszenie strat, a także utrzymanie
niezawodności, bezpieczeństwa i jakości przesyłanego ciepła.
Sugerowanym rozwiązaniem jest także wytwarzanie i sprzedaż chłodu w oparciu o ciepło systemowe.
Pozwala to na znaczną oszczędność energii elektrycznej, ponieważ zastępuje energochłonne instalacje
klimatyzacyjne, ograniczenie emisji CO2, wyeliminowanie szkodliwych dla środowiska freonów stosowanych
w agregatach sprężarkowych.
Ponadto, we wszystkich gminach należy dążyć do likwidacji wysokoemisyjnych lokalnych źródeł ciepła
i wymiany ich na nowe, o wyższej sprawności, opalane innymi paliwami niż węgiel, dostosowane do wymogów
normatywnych w zakresie ochrony środowiska.
Oprócz modernizacji urządzeń ciepłowniczych ważne jest także ograniczanie zużycia ciepła, w tym celu
przeprowadzona zostanie termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, a także budynków
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
242
mieszkalnych (zabudowy wielo- oraz jednorodzinnej). Ważnym zadaniem jest przeprowadzenie kompleksowej
modernizacji energetycznej zasobów mieszkaniowych znajdujących się w centrach miast (Zielona Góra,
Sulechów), czyli obszarach generujących najwyższy poziom niskiej emisji.
Oprócz wyżej wskazanych inwestycji istotna rolę odgrywa także edukacja społeczeństwa w zakresie
racjonalnego wykorzystywania ciepła. Akcje promocyjno-edukacyjne powinny zostać przeprowadzone
w zakresie: szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych, korzyści płynących z podłączenia do
scentralizowanych źródeł ciepła, termomodernizacji, promocji nowoczesnych niskoemisyjnych źródeł ciepła
i innych działań niskoemisyjnych. Wzrost świadomości społeczeństwa ma duże znaczenie przy osiągnięciu
zamierzonych efektów obniżenia emisji.
Kierunek 3. Rozwój infrastruktury wodociągowej i kanalizacji sanitarnej
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Rozwój zintegrowanej sieci
kanalizacyjnej i wodociągowej,
ze szczególnym uwzględnieniem
obszarów wiejskich;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
V Aktualizacja Krajowego
Programu Oczyszczania Ścieków
Komunalnych (2017);
Zintegrowana Strategia Rozwoju
Obszaru Funkcjonalnego Gmin
Nadodrzańskich (2015);
Strategia Zintegrowanych
Inwestycji Terytorialnych
Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielonej Góry
(2016);
Studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego poszczególnych
gmin.
2. Uwzględnienie terenów
przeznaczonych do zabudowy
w procesie rozbudowy sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej;
3. Budowa, rozbudowa i modernizacja
oczyszczalni ścieków;
4. Ograniczenie systemu wywozowego
ścieków, na rzecz budowy
przydomowych oczyszczalni;
5. Budowa przydomowych oczyszczalni
ścieków w szczególności w miejscach,
w których rozbudowa sieci wodno-
kanalizacyjnej jest ekonomicznie
nieopłacalna,
w tym na terenach zabudowy
rozproszonej;
6. Systematyczna modernizacja sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej;
7. Budowa nowych systemów
przesyłowo-rozdzielczych w oparciu
o plany rozbudowywania sieci;
8. Rozbudowa kanalizacji deszczowej na
obszarach zurbanizowanych.
MOF OW Zielona Góra cechuje się dobrze rozwiniętą infrastrukturą wodociągową, odsetek korzystających
we wszystkich gminach wynosi ponad 94%. Większe zróżnicowanie zaznacza się w dostępie do sieci
kanalizacyjnej (powyżej 94% w gminie Świdnica oraz mniej niż 25% w gminie Zabór). W MOF OW Zielona Góra
funkcjonuje 8 oczyszczalni ścieków komunalnych, które posiadają rezerwę przepustowości, co umożliwia rozwój
zbiorowego systemu odprowadzania ścieków. W przypadku wykorzystania przepustowości istniejących
oczyszczalni, wskazuje się w miarę możliwości technicznych ich rozbudowę, bądź budowę nowych oczyszczalni
ścieków. Planowana jest budowa oczyszczalni ścieków w Bródkach (gm. Czerwieńsk), która umożliwi
oczyszczanie ścieków z terenów planowanych do objęcia siecią kanalizacyjną (Będów, Nietkowice, Sycowice,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
243
Bródki – gm. Czerwieńsk). Do rozbudowy lub modernizacji planowane są m.in. oczyszczalnie ścieków
w Drzonowie oraz Świdnicy (gm. Świdnica), a także w Zielonej Górze.
W MOF OW Zielona Góra, podobnie do całego województwa lubuskiego, istnieje dysproporcja pomiędzy
długością infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej. Z tego względu w pierwszej kolejności należy podjąć
działania zmierzające do skanalizowania miejscowości, które wyposażone są w sieć wodociągową, jak również
dążyć do systematycznego rozszerzania sieci kanalizacyjnej. Rozbudowa sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej
powinna być prowadzona przede wszystkim w strefach wskazanych do rozwoju zabudowy (schemat nr 53) oraz
nie powinna prowadzić do rozpraszania się zabudowy. Jest to ekonomicznie uzasadnione, ponieważ budowa
infrastruktury technicznej na terenach o zabudowie rozproszonej jest kosztowna i ma negatywny wpływ na
urbanizację. W pierwszej kolejności siecią kanalizacyjną powinny być objęte miejscowości: Będów, Nietkowice,
Sycowice, Bródki (gm. Czerwieńsk), Łęgowo (gm. Sulechów), miasto Zielona Góra – sołectwo Ochla, Kiełpin,
Zatonie, Jeleniów, Jarogniewice.
Wskazane jest współdziałanie gmin w zakresie inwestycji związanych z infrastrukturą wodociągową
i kanalizacyjną. W ramach prowadzenia spójnego procesu inwestycyjnego rozbudowa sieci wodociągowej oraz
kanalizacyjnej powinna być koordynowana z rozwojem układu drogowego.
Na obszarach o trudnych warunkach gruntowo-wodnych i w miejscach, gdzie rozwój sieci kanalizacyjnej
jest utrudniony za celowe wskazuje się budowę przydomowych oczyszczalni ścieków lub budowę zbiorników
bezodpływowych, z których ścieki będą wywożone do stacji zlewczej, zlokalizowanej przy najbliższej
oczyszczalni. Działanie instalacji indywidualnych powinny podlegać stałemu monitoringowi.
Postępująca rozbudowa sieci kanalizacyjnej wpłynie na wzrost ilości wytwarzanych osadów ściekowych,
dlatego w planach modernizacji i budowy oczyszczalni ścieków należy uwzględnić prognozowaną ilość
dostarczanych nieczystości oraz dążyć do zmniejszenia ilości powstających osadów.
Systematyczna modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę zmniejszy ryzyko wystąpienia awarii,
ograniczy straty w dostawach oraz wpłynie na podniesienie jakości dostarczanej wody.
Wszystkie wymienione działania wpłyną na podniesienie atrakcyjności lokalizacyjnej i gospodarczej
obszaru MOF OW Zielona Góra, a także przyczynią się do poprawy jakości środowiska przyrodniczego, w tym
poprawy stanu wód powierzchniowych i podziemnych.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
244
Schemat 59. Kierunki rozwoju sieci kanalizacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędów Gmin
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
245
Kierunek 4. Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Budowa farm fotowoltaicznych; gm. Sulechów, gm. Zabór,
gm. Świdnica
Krajowy plan działania w zakresie
energii ze źródeł odnawialnych
(2010);
Mikroelektrownie i małe
elektrownie wodne Kompletny
podręcznik odbudowy (2014)
Strategia Energetyki
Województwa Lubuskiego (2013);
Zintegrowana Strategia Rozwoju
Obszaru Funkcjonalnego Gmin
Nadodrzańskich (2015);
Strategia Zintegrowanych
Inwestycji Terytorialnych
Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielonej Góry
(2016);
Studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego poszczególnych
gmin należących do MOF OW
Zielona Góra.
2. Budowa małych elektrowni
wodnych z wykorzystaniem
historycznych lokalizacji – młynów
i nieczynnych elektrowni;
gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów
3. Budowa instalacji
wykorzystujących biomasę;
4. Budowa biogazowni;
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
5. Wykorzystanie instalacji OZE
w budynkach mieszkalnych oraz
użyteczności publicznej;
wszystkie gminy MOF OW Zielona
Góra
6. Prowadzenie działań
informacyjno-promocyjnych
w zakresie zwiększania
świadomości.
Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) to jedno z podstawowych zadań wyznaczonych
nie tylko dla obszaru MOF OW Zielona Góra, ale także całego kraju. Do 2020 roku Polska powinna zwiększyć
udział energii opartej o źródła odnawialne do 15% w finalnym zużyciu energii.
Farmy fotowoltaiczne w znacznie mniejszym stopniu oddziałują na otoczenie, w porównaniu do farm
wiatrowych, jednak mimo wszystko, przy ich lokalizacji wskazuje się liczne ograniczenia i zakazy. W granicach
MOF OW Zielona Góra wskazano obszary predysponowane do rozwoju energetyki słonecznej ze względu na
istniejące uwarunkowania. Obszary predysponowane wskazano przy wykluczeniu: obszarów chronionych
(parków krajobrazowych, rezerwatów przyrody, obszarów NATURA 2000), lasów, terenów zurbanizowanych,
zbiorników wodnych i rzek. Są to jedynie obszary predysponowane do rozwoju energetyki słonecznej.
W przypadku planowania inwestycji należy przede wszystkim uwzględniać przepisy odrębne i ograniczenia z nimi
związane.
Energię słoneczną wskazuje się jako główne źródło pozyskiwania energii odnawialnej w MOF OW Zielona
Góra. Energia może być produkowana w farmach fotowoltaicznych jak i mikroinstalacjach stosowanych na
potrzeby gospodarstw domowych, bądź budynków użyteczności publicznej. W mikroinstalacjach istnieje
możliwość wykorzystania także biomasy, która poprzez spalanie jej w kotłach dostarcza budynkom energii
cieplnej. Wskazuje się na konieczność prowadzenia działań promocyjnych na rzecz indywidualnych zastosowań
mikroinstalacji wykorzystujących OZE. Ich zastosowanie wraz z równolegle przeprowadzoną termomodernizacją
budynku pozwoli na ograniczenie niskiej emisji oraz przyczyni się do poprawy jakości środowiska.
W granicach MOF OW Zielona Góra w zakresie wykorzystania energii z biomasy i biogazu istnieje
możliwość wykorzystania drewna i odpadów drzewnych, roślin pochodzących z upraw energetycznych (plantacje
energetyczne), produktów i odpadów, gazu wysypiskowego, gazu z oczyszczalni ścieków (najbardziej
predysponowane do budowy biogazowni są oczyszczalnie powyżej 20 tys. RLM). Ograniczenia lokalizacyjne
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
246
biogazowni mogą wystąpić w parkach krajobrazowych, obszarach chronionego krajobrazu, otulinach parków,
obszarach sieci Natura 2000, obszarach korytarzy ekologicznych oraz obszarach proponowanych do objęcia
ochroną prawną. Przy lokalizacji biogazowni należy ograniczać możliwe negatywne oddziaływanie w postaci
emisji: hałasu, spalin, odorów. Powyższe instalacje powinny być zlokalizowane w odległości od siedlisk ludzkich.
Wskazane jest także eliminowanie transportu surowców i odpadów pofermentacyjnych przez tereny
zabudowane272.
W granicach MOF OW Zielona Góra wskazano obszary predysponowane do rozwoju energetyki wiatrowej
ze względu na istniejące uwarunkowania. Obszary predysponowane wskazano na podstawie średniej rocznej
prędkości wiatru przy wykluczeniu: obszarów chronionych (parków krajobrazowych, rezerwatów przyrody,
obszarów NATURA 2000), terenów zurbanizowanych, stref wskazanych do intensywnego rozwoju turystyki oraz
stref wokół najistotniejszych w skali regionu obszarów chronionych tj.: strefy w odległości 20 km od granic
obszaru Natura 2000 PLH080003 Nietoperek. Są to jedynie obszary predysponowane do lokalizowania
elektrowni wiatrowych. Pomimo występowania na obszarze MOF OW Zielona Góra obszarów predysponowane
do rozwoju energetyki ze względu na uwarunkowania nie planuje się lokalizowania elektrowni wiatrowych.
Do rozwoju hydroenergetyki, jako główne lokalizacje wskazuje się istniejące, nieczynne elektrownie
wodne oraz młyny. Zaletą wykorzystania już istniejących budowli hydrotechnicznych jest fakt, iż lokalizacje te
zostały już zidentyfikowane, a w niektórych przypadkach część prac została już wykonana. Wyżej wspomniane
obiekty zlokalizowane są w gminach Czerwieńsk oraz Sulechów.
Wskazuje się na konieczność wyznaczania w dokumentach strategicznych gmin należących do MOF OW
Zielona Góra tereny przeznaczone pod wytwarzanie energii odnawialnej o mocy powyżej 100 kW.
272 Przewodnik dla inwestorów zainteresowanych budową biogazowni rolniczych, Ministerstwo Gospodarki
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
247
Schemat 60. Kierunki rozwoju OZE Źródło: opracowanie własne na podstawie Studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
248
Kierunek 5. Racjonalne gospodarowanie odpadami
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Utrzymanie dotychczasowych
zasad gospodarki odpadami
zgodnie z normami
przewidzianymi przez Krajowy
Plan Gospodarki Odpadami 2022
oraz inne dokumenty dotyczące
gospodarki odpadami;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
Krajowy plan gospodarki odpadami 2022
(2016);
Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na
lata 2009 – 2032 (2010);
Aktualizacja Wojewódzkiego Planu
Gospodarki Odpadami wraz z Planem
Inwestycyjnym w zakresie odpadów
komunalnych (2017);
Program usuwania wyrobów zawierających
azbest z terenu województwa lubuskiego
(2016);
Strategia Zintegrowanych Inwestycji
Terytorialnych Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielona Góra (2015 r.);
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy
Świdnica na lata 2010-2020 (2013 r.);
Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru
Funkcjonalnego gmin Nadodrzańskich z roku
2015;
Programy usuwania azbestu i wyrobów
azbestowych dla wszystkich gmin MOF OW
Zielona Góra do 2032 roku.
2. Usuwanie azbestu i wyrobów
zawierających azbest;
3. Wyeliminowanie praktyki
nielegalnego składowania
odpadów.
Priorytetowym działaniem w zakresie gospodarki odpadami jest osiąganie określonych przez Unię
Europejską poziomów odzysku i recyklingu oraz prowadzenie działań zgodnie z obowiązującymi aktami
prawnymi w tym zakresie.
Do 2032 roku Polska zobowiązała się do usunięcia azbestu oraz wyrobów azbestowych, aby tego
dokonać należy podjąć działania związane z: edukacją społeczeństwa, zadaniami w zakresie usuwania wyrobów
zawierających azbest z budynków oraz nieruchomości, monitoringiem realizacji prac. Edukacja i działania
informacyjne powinny obejmować nie tylko mieszkańców, ale także pracowników administracji publicznej. Należy
zwiększyć świadomość mieszkańców w zakresie szkodliwości azbestu, obowiązków dotyczących postępowania
z wyrobami zawierającymi azbest, a także sposobów bezpiecznego ich usuwania oraz unieszkodliwiania.
Występowanie „dzikich” składowisk odpadów jest zjawiskiem bardzo niekorzystnym. Pomimo obowiązku
objęcia wszystkich mieszkańców zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych, w dalszym ciągu zdarza się
wywóz i składowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Należy zwrócić szczególną uwagę na
ich likwidację oraz, jeżeli występuje taka potrzeba, rekultywację terenów po „dzikich” składowiskach odpadów.
Szczególnie istotne jest eliminowanie nielegalnych miejsc składowania wyrobów zawierających azbest.
Kierunek 6. Ograniczenie ilości składowanych odpadów
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane
1. Minimalizacja ilości i rodzajów
wytwarzanych odpadów
poddawanych procesom
unieszkodliwiania poprzez
składowanie;
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
Krajowy plan gospodarki odpadami
2022 (2016 r.);
Strategia Bezpieczeństwo
Energetyczne i Środowisko
perspektywa do 2020 roku;
2. Dostosowanie do wymogów BAT m. Zielona Góra
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
249
(Best Available Techniques –
najlepsze dostępne techniki)
Regionalnego Zakładu
Zagospodarowania Odpadów
Komunalnych „Racula” w Zielonej
Górze;
Krajowy Program Zapobiegania
Powstawaniu Odpadów (2014 r.);
Program ochrony środowiska dla
województwa lubuskiego na lata 2017–
2020 (2017 r.)
Aktualizacja Wojewódzkiego Planu
Gospodarki Odpadami wraz z Planem
Inwestycyjnym w zakresie odpadów
komunalnych (2017);
Zintegrowana Strategia Rozwoju
Obszaru Funkcjonalnego gmin
Nadodrzańskich z roku 2015;
Strategia Zintegrowanych Inwestycji
Terytorialnych Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego Zielona Góra (2015 r.).
3. Wsparcie inicjatyw związanych z
projektami przetwarzania
i odzyskiwania surowców, a także
energetycznego ich
wykorzystania;
4. Budowa nowych PSZOK,
zwiększenie częstotliwości
cyklicznych zbiórek odpadów
wielkogabarytowych oraz
współtworzenie warunków do
zbiórki odpadów niebezpiecznych;
5. Wspieranie i wdrażanie
niskoodpadowych technologii
produkcji oraz rozpowszechnienie
wśród przedsiębiorców
zrównoważonych wzorców
produkcji;
6. Prowadzenie działań
promocyjnych podnoszących
świadomość społeczną
w zakresie recyklingu, czystej
konsumpcji, a także informowaniu
o szkodliwości azbestu i jego
bezpiecznym użytkowaniu.
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
wszystkie gminy MOF OW
Zielona Góra
Według przyjętych przez Polskę wymagań wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej, jak
i przyjętymi programami gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym i wojewódzkim, gospodarka odpadami
powinna przyczyniać się do ograniczenia wpływu składowanych odpadów na zasoby środowiska przyrodniczego.
Z tego względu rozwój MOF OW Zielona Góra w zakresie gospodarki odpadami ukierunkowany jest na działania,
które wpłyną nie tylko na znaczne obniżenie ilości wytwarzanych odpadów, jak również zwiększą możliwości ich
utylizacji, ponownego użycia i odzysku energii.
Zapewnienie właściwej infrastruktury do zagospodarowywania odpadów jest działaniem niezbędnym do
ograniczenia ilości składowanych odpadów. Zastosowanie odpowiednich technologii pozwala m.in. na odzysk
i recykling odpadów. Regionalny Zakład Zagospodarowania odpadów Komunalnych "Racula" w Zielonej Górze
obsługuje w zakresie gospodarki odpadami wszystkie gminy należące do MOF OW Zielona Góra, w związku
z powyższym istotne jest, by został on przystosowany do wymogów najlepszej techniki (BAT). Planowana jest
rozbudowa zakładu.
Pomimo infrastruktury wykorzystywanej do gospodarki odpadami, osiągnięcie celu jakim jest redukcja
ilości składowanych odpadów nie jest możliwe bez udziału i współpracy społeczeństwa. Istotny jest wzrost
świadomości mieszkańców zarówno na temat racjonalnej konsumpcji, jak również segregacji odpadów
w gospodarstwach domowych i Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). Działania
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
250
edukacyjne powinny być prowadzone wśród dzieci, młodzieży, jak i osób dorosłych w formie szkoleń, konkursów,
ulotek, „zielonych” festynów. Kampanie informacyjne powinny uwzględniać również edukację w zakresie
możliwości oddawania opadów do PSZOK. Zwiększenie liczby PSZOK-ów oraz MPSZOK-ów i dostosowanie
godzin ich funkcjonowania do trybu życia mieszkańców pozwoli na osiągnięcie większej skuteczności
w selektywnym zbieraniu odpadów. Tylko konsekwentne działanie i przybliżanie mieszkańcom tematyki
prawidłowego postępowania z odpadami jest w stanie przynieść pożądany efekt.
Strefa obronności i bezpieczeństwa 8.
Kierunki zagospodarowania przestrzennego w strefie obronności i bezpieczeństwa wynikają z realizacji
zadań związanych z funkcjonowaniem sił zbrojnych oraz uwzględnianiem w zagospodarowaniu możliwości
wystąpienia sytuacji kryzysowej. Wyznaczone kierunki w tej strefie mają za zadanie zapewnienie głównie
bezpieczeństwa militarnego oraz ekologicznego. Działania, które zostały wyznaczone w ramach określonych
kierunków mają głównie charakter planistyczny, zapewniający bezkolizyjne funkcjonowanie terenów zamkniętych
oraz minimalizowanie negatywnych skutków zagrożeń naturalnych.
Kierunek 1. Ochrona terenów zamkniętych oraz obiektów służących zapewnieniu bezpieczeństwa państwa
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Wyznaczanie w lokalnych
dokumentach planistycznych (studiach i planach) stref ochronnych wokół terenów zamkniętych oraz ustalenie ograniczeń w zagospodarowaniu;
2. Utrzymanie elementów infrastruktury komunikacyjnej (dróg i kolei);
3. Uwzględnienie w lokalnych dokumentach planistycznych (studiach i planach) obszarów ograniczenia wysokości zabudowy;
4. Zapewnienie bezpieczeństwa ruchu lotniczego.
m. Zielona Góra, gm. Sulechów, gm. Świdnica, gm. Czerwieńsk wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra m. Zielona Góra, gm. Świdnica wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014;
Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022, załącznik do uchwały nr 67 Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 2013 r. (poz. 377);
Decyzja Nr 42/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2016 r. w sprawie ustalenia terenów zamkniętych w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz. Ministra Obrony Narodowej z 2016 r. poz. 25 z późn. zm.);
Decyzja nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych;
Rejestr lotnisk cywilnych ULC;
Ewidencja lądowisk ULC.
Ochrona wojskowych terenów zamkniętych odbywać się będzie poprzez wyznaczenie w gminnych
dokumentach planistycznych (studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz
miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego) stref ochronnych wokół terenów zamkniętych oraz
ustalenie, w uzgodnieniu z Szefem Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Zielonej Górze, ograniczeń
w zagospodarowaniu i korzystaniu z terenów w granicach ww. stref ochronnych.
Na terenie MOF OW Zielona Góra zlokalizowane są kompleksy wojskowe ze wszystkich grup wojskowych
terenów zamkniętych (I grupa – kompleksy miejskie, II grupa – kompleksy terenowe, III grupa – kompleksy
posiadające indywidualną strefę ochronną), dla których powinny zostać wyznaczone strefy ochronne w odległości
nie mniejszej niż 500 m od granic ewidencyjnych terenów zamkniętych. Na terenie stref ochronnych dla
wszystkich grup zaleca się:
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
251
- nakaz uzgadniania rodzaju zabudowy oraz montażu urządzeń emitujących pole elektromagnetyczne
z władzami wojskowymi,
- nakaz uzgadniania budowy i modernizacji sieci gazowej,
- nakaz uzgadniania budowy budynków wielkopowierzchniowych pokrytych blachą,
- nakaz budowy niskiej zabudowy w sąsiedztwie terenów zamkniętych,
- nakaz uzgadniania organizacji imprez masowych,
- nakaz uzgadniania dokumentacji budowlanych oraz planowanych do realizacji zadań inwestycyjnych
z Rejonem Wsparcia Teleinformatycznego we Wrocławiu, w celu uniknięcia kolizji z infrastrukturą
telekomunikacyjną resortu obrony narodowej,
- zakaz działalności związanej z produkcją i przechowywaniem materiałów wybuchowych,
pirotechnicznych oraz chemicznych i biologicznych,
- zakaz działalności, w wyniku której powstaną drgania, wibracje.
Ponadto na terenie stref ochronnych dla grupy II (kompleksy terenowe) zaleca się:
- nakaz uzgadniania nasadzeń roślinności ograniczającej widoczność podejść do obiektów,
- zakaz wznoszenia wież, masztów oraz obiektów wysokich,
- zakaz budowy obiektów publicznych typu: szpital, placówki oświatowe, opiekuńcze, uzdrowiskowe,
terenów rekreacyjno-wypoczynkowych, nowych linii kolejowych i dróg o znacznym natężeniu ruchu.
Dla garnizonowej strzelnicy wojskowej, znajdującej się na terenie kompleksu wojskowego nr 2560
w gminie Sulechów, posiadającej indywidualną strefę ochronną, obowiązują nakazy i zakazy zgodnie
z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Istotną rolę w zakresie bezpieczeństwa Państwa pełnią również kolejowe tereny zamknięte, ustanowione
przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju. Ochrona kolejowych terenów zamkniętych odbywać się będzie poprzez
wyznaczenie w gminnych dokumentach planistycznych (studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego) stref ochronnych wokół terenów
zamkniętych oraz ustalenie ograniczeń w zagospodarowaniu i korzystaniu z terenów w granicach ww. stref
ochronnych, zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie transportu kolejowego. Na terenie stref ochronnych
należy uwzględnić przede wszystkim:
- zachowanie odpowiednich odległości od linii kolejowych dla budowli i budynków, w tym budynków
mieszkalnych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów rekreacyjno-sportowych, budynków
związanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, w kontekście zachowania norm
dopuszczalnego hałasu w środowisku, określonych w przepisach odrębnych,
- zachowanie odpowiednich warunków sytuowania drzew i krzewów oraz wykonywania robót ziemnych
w sąsiedztwie linii kolejowych, zgodnie z przepisami odrębnymi.
Uwzględnienie w lokalnych dokumentach planistycznych obszarów ograniczenia wysokości zabudowy na
terenie MOF OW Zielona Góra dotyczy lotniska Przylep, zlokalizowanego w Zielonej Górze w sołectwie Przylep,
oraz lądowisk. Lądowiska dla których należy określić ograniczenia wysokości położone są w gminie Świdnica –
lądowisko samolotowe w Grabowcu, zarządzane przez Nadleśnictwo Krzystkowice oraz lądowisko śmigłowcowe
przy Szpitalu Uniwersyteckim im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze Sp. z o.o.
W zakresie zapewnienia bezpieczeństwa ruchu lotniczego ustala się:
Obiekty o wysokości równej i większej niż 100 m nad poziom terenu, stanowią przeszkody lotnicze i ze
względu na zapewnienie warunków bezpieczeństwa ruchu cywilnych statków powietrznych muszą być
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
252
zgłoszone Prezesowi Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz szefostwu Służby Ruchu Lotniczego Sił
Zbrojnych RP,
Wszelkie projektowane obiekty stałe i tymczasowe o wysokości równej i większej od 50 m nad poziom
terenu podlegają zgłoszeniu do Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP.
Dla zapewnienia bezpieczeństwa i obronności konieczne jest utrzymanie elementów infrastruktury
komunikacyjnej, głównie dróg i kolei. Potrzebnych do przewozu m.in. obiektów zbrojnych lub ewakuacji
w czasach konfliktu zbrojnego.
Kierunek 2. Zahamowanie wzrostu i minimalizacja istniejącego ryzyka powodziowego
Działania Lokalizacja Dokumenty powiązane 1. Ograniczenie zabudowy na
obszarach szczególnego zagrożenia powodzią;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór
Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry (2016);
MasterPlan dla obszaru dorzecza Odry (2014);
Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego;
Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin.
2. Zwiększanie zdolności retencyjnych obszaru;
wszystkie gminy MOF OW Zielona Góra
3. Działania techniczne;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór
4. Uporządkowanie systemu odprowadzania i zagospodarowania wód opadowych i roztopowych dla obszarów zagrożonych podtopieniami.
m. Zielona Góra
Problem powodzi dotyczy przede wszystkim doliny Odry, Obrzycy i ujściowych odcinków ich dopływów,
dla których sporządzono mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego. Ryzyko powodziowe
w tym rejonie jest relatywnie nieduże – nie został zidentyfikowany jako znaczący obszar o najwyższym ryzyku
powodziowym, na którym ograniczenie zagrożenia i ryzyka powodziowego uznano za priorytetowe (PZRP).
Najbardziej skutecznym sposobem ochrony przed zalaniem wodami powodziowymi jest zakaz zabudowy,
który zgodnie z Prawem wodnym dotyczy obszarów szczególnego zagrożenia powodziowego. Ponadto wskazuje
się, aby ograniczać zabudowę również na terenach o mniejszym prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi (raz
na 500 lat) oraz na terenach narażonych na zalanie w przypadku przerwania wałów – oba typy obszarów są
zagrożone podtopieniami. Na terenach szczególnie zagrożonych powodzią wskazane jest również opracowanie
programu wykupów i przesiedleń.
Zbyt niska retencja zlewni sprawia, że wezbrania w zlewni szybciej osiągają kulminację i dodatkowo
kulminacja ta jest większa. Zwiększenie retencji naturalnej dotyczy zwiększania terenów zalesionych,
przekształcania terenów rolnych w dolinach rzek w trwałe użytki zielone oraz zmniejszeniu spływu wód
z powierzchni utwardzonych w terenach zabudowanych – wskazuje się opracowanie szczegółowej analizy
i projektu możliwości zwiększenia retencji dla Zielonej Góry (obszaru miejskiego).
Działania techniczne polegają przede wszystkim na ochronie i modernizacji istniejących wałów oraz pomp.
We wszystkich gminach położonych w dolinie Odry i Obrzycy wskazuje się potrzebę odbudowy i modernizacji
wałów – umacnianie, ochronę przed zarastaniem, naprawę szkód wyrządzonych przez bobry.
W granicach Zielonej Góry wyznaczono obszary zagrożone podtopieniami, przede wszystkim w wyniku
nieprawidłowego odprowadzania wód opadowych i roztopowych. Dla newralgicznych miejsc wskazano działania,
polegające przede wszystkim na rozdzieleniu kanalizacji opadowej od sanitarnej, systematycznej rozbudowie
kanalizacji opadowej, budowie rowów i przepustów.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
253
X. Inwestycje celu publicznego
W planie zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra zgodnie z art. 39 ust. 5 ustawy z dnia
27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1073 z późn. zm.)
uwzględniono inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Inwestycje te zostały ustalone w
dokumentach przyjętych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, właściwego ministra lub sejmik
województwa. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym zawarto w następujących dokumentach:
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego
gazu ziemnego w Świnoujściu;
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 roku;
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020;
Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.);
Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku);
Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku;
Narodowy Plan Wdrażania Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym w Polsce;
V Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych;
Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego;
Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry;
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry;
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój na lata 2014-2020;
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020;
Wieloletnia Prognoza Finansowa Województwa Lubuskiego na lata 2017-2029;
Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020;
Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO –
Lubuskie 2020;
Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego;
Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego;
Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie
odpadów komunalnych;
Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020;
Plan inwestycji planowanych do realizacji w zakresie melioracji wodnych podstawowych w ramach
nowej perspektywy finansowej 2014–2020;
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry;
Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną
na lata 2016-2025;
Priorytetowe Ramy Działań dla sieci Natura 2000 na Wieloletni Program Finansowania UE W latach
2014–2020;
Program udrożnienia wód płynących dla celów rybactwa w województwie lubuskim na lata 2005–2020;
Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku;
Założenia do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą
do roku 2030.
Poniżej zestawiono inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym porządkując je wg zakresu
tematycznego oraz lokalizacji.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
254
ICP o znaczeniu ponadlokalnym w zakresie ochrony przyrody
Nazwa inwestycji Lokalizacja (gmina) Dokumenty źródłowe 1. Osiągnięcie właściwego stanu
ochrony lub jego poprawę
w odniesieniu do typów siedlisk
przyrodniczych i gatunków
o znaczeniu priorytetowym
występujących w obszarach Natura
2000, które wymagają ochrony
czynnej;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020; Priorytetowe Ramy Działań dla sieci Natura 2000 na Wieloletni Program Finansowania UE W latach 2014–2020
2. Poprawa lub osiągnięcie właściwego
stanu ochrony w odniesieniu do
pozostałych typów siedlisk
przyrodniczych i gatunków
występujących w obszarach Natura
2000;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020; Priorytetowe Ramy Działań dla sieci Natura 2000 na Wieloletni Program Finansowania UE W latach 2014–2020
3. Działania udrażniające w zakresie
potrzeb przywracania ciągłości
morfologicznej cieków województwa
lubuskiego.
Kanał Łącza: gm. Czerwieńsk, rz. Ołobok: gm. Czerwieńsk
Program udrożnienia wód płynących dla celów rybactwa w województwie lubuskim na lata 2005–2020
ICP o znaczeniu ponadlokalnym w zakresie społeczno-gospodarczym
Nazwa inwestycji Lokalizacja (gmina) Dokumenty źródłowe 1. Ponadregionalne specjalistyczne
centra usług medycznych –
Rozbudowa i doposażenie
Zakładu Radioterapii w Zielonej
Górze;
m. Zielona Góra Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego (przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych); Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020;
2. Dokończenie rozbudowy
Wojewódzkiego Ośrodka Sportu
i Rekreacji w Drzonkowie
(w Zielonej Górze);
m. Zielona Góra Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020;
3. Budowa zespołu boisk wraz
z siłownią plenerową – Budowa
dwóch profesjonalnych,
całorocznych płyt piłkarskich
o wymiarach 105x68 i 60x30 m
o nawierzchni ze sztucznej
atestowanej trawy, boiska
wielofunkcyjnego o sztucznej
nawierzchni do siatkówki,
koszykówki i piłki ręcznej
w Wojewódzkim Ośrodku Sportu
i Rekreacji w Drzonkowie
w Zielonej Górze.
m. Zielona Góra Wieloletnia Prognoza Finansowa Województwa Lubuskiego na lata 2017–2029
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
255
ICP o znaczeniu ponadlokalnym w zakresie dziedzictwa kulturowego i turystyki
Nazwa inwestycji Lokalizacja (gmina) Dokumenty źródłowe 1. Inwestycje w infrastrukturę
obszarów zdegradowanych zgodnie z Gminnymi Programami Rewitalizacji;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Świdnica, gm. Zabór
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry
2. Rozbudowa, modernizacja obiektów użytkowanych na cele działalności kulturalnej, wyposażenie obiektów w sprzęt niezbędny do prowadzenia działalności, organizacja i wyposażenie punktów informacyjnych, w tym w odpowiednie systemy informatyczne;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Świdnica, gm. Zabór
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry
3. Budowa ścieżki pieszo-rowerowej łączącej trasy turystyczne MRU w Boryszynie i Pniewie.
gm. Czerwieńsk, gm. Skąpe, gm. Lubrza, gm. Bledzew, gm. Międzyrzecz
Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku
ICP o znaczeniu ponadlokalnym w zakresie komunikacji i transportu
Nazwa inwestycji Lokalizacja (gmina) Dokumenty źródłowe 1. Budowa drogi ekspresowej S3 na
odcinku Gorzów Wielkopolski – Sulechów – Legnica;
gm. Sulechów, m. Zielona Góra, gm. Otyń, m. Nowa Sól, gm. Nowa Sól, gm. Kożuchów, gm. Nowe Miasteczko, gm. Niegosławice
Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.); Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego; Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020; Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020; Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku);
2. Rozwój drogi nr 27 Zielona Góra – Żary – autostrada A18;
m. Zielona Góra, gm. Świdnica, gm. Nowogród Bobrzański, gm. Żary, m. Żary
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020;
3. Budowa południowej obwodnicy miasta Zielona Góra w ciągu DK27;
gm. Świdnica, m. Zielona Góra, gm. Otyń
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016); Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego;
4. Rozbudowa odcinka DK27 polegająca na korektach geometrii łuków poziomych wraz z korektą geometrii skrzyżowania z DW 290 i DP Kożuchów – Krzewiny, budową oświetlenia i zatok autobusowych; na odcinku Nowogród Bobrzański – Świdnica;
gm. Nowogród Bobrzański, gm. Świdnica
Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
5. Przebudowa skrzyżowania DK27 z DP F1181 Wilkanowo – Słone;
gm. Świdnica Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
6. DK27 – Budowa dróg zbiorczych na obwodnicy m. Świdnica;
gm. Świdnica Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
256
7. DK27 – Doświetlenie przejścia dla pieszych wraz z budową chodnika do zatok autobusowych w m. Piaski;
gm. Świdnica Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
8. DK27 – Przebudowa skrzyżowania z drogą do m. Piaski;
gm. Świdnica Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
9. Rozbudowa skrzyżowania DK32 z DP1144F do m. Radomia;
gm. Świdnica Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
10. Przebudowa skrzyżowania DK32 DW304, budowa oświetlenia w m. Okunin;
gm. Sulechów Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
11. DK32 – Budowa chodnika w m. Okunin;
gm. Sulechów
Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
12. DK32 – Budowa ciągu pieszo-rowerowego na odcinku Dąbie – Leśniów Wielki;
gm. Dąbie, gm. Czerwieńsk Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
13. DK32 – Budowa ciągu pieszo-rowerowego na odcinku Leśniów Wielki – Zielona Góra;
gm. Czerwieńsk, m. Zielona Góra Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
14. DK32 – Budowa chodnika w m. Leśniów Wielki;
gm. Czerwieńsk Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
15. DK32 – Budowa sygnalizacji ostrzegawczej, zmiana lokalizacji przejścia dla pieszych w m. Leśniów Wielki;
gm. Czerwieńsk Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.) – Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych;
16. Rozbudowa DW279 relacji Ochla – Świdnica od km 27+908 do km 30+230;
gm. Świdnica, m. Zielona Góra Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista zadań rezerwowych; Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego
17. Rozbudowa DW279 w m. Drzonów;
gm. Świdnica Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista zadań rezerwowych; Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego
18. Wzmocnienie DW283 relacji Zielona Góra – Kożuchów;
m. Zielona Góra, gm. Kożuchów Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista zadań rezerwowych; Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
257
19. Modernizacja DW281 na odc. Zielona Góra – Pomorsko;
gm. Sulechów, m. Zielona Góra Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– zdiagnozowane potrzeby – zadania nie posiadające dokumentacji projektowej;
20. Rozbudowa DW276 w m. Sycowice;
gm. Czerwieńsk Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista podstawowa;
21. Budowa obwodnicy m. Droszków w ciągu DW282;
gm. Zabór Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista zadań rezerwowych, obwodnice: lista warunkowa;
22. Przebudowa i rozbudowa DW278 na odc. Sulechów – Konotop;
gm. Sulechów, gm. Trzebiechów, gm. Bojadła, gm. Kolsko
Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista podstawowa; Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego; Wieloletnia Prognoza Finansowa Województwa Lubuskiego na lata 2017–2029
23. Modernizacja DW278 na odc. Sulechów – Szklarka Radnicka;
gm. Sulechów, gm. Krosno Odrzańskie
Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista zadań rezerwowych; Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego;
24. Modernizacja fragmentów DW279 na odcinku Leśniów Wielki – Nietków 47+400-48+31;
gm. Czerwieńsk Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– zdiagnozowane potrzeby – zadania nie posiadające dokumentacji projektowej;
25. Budowa ul. Aglomeracyjnej w Zielonej Górze, wraz ze ścieżkami rowerowymi;
m. Zielona Góra Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego;
26. Budowa mostu przez rzekę Odrę wraz z budową nowego przebiegu DW282 – zadanie zapisane w Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego – ETAP I;
gm. Zabór, m. Zielona Góra, gm. Bojadła
Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego (przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych); Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista podstawowa; Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020; Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
258
27. Budowa mostu przez rzekę Odrę wraz z budową nowego przebiegu DW282 – zadanie zapisane w Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego – ETAP II;
gm. Zabór, m. Zielona Góra, gm. Bojadła
Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego (przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych); Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020– lista podstawowa; Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020; Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego
28. Modernizacja linii kolejowej nr 358 Zbąszynek – Gubin na odcinku Zbąszynek – Czerwieńsk – II etap;
gm. Zbąszynek, gm. Babimost, gm. Sulechów, gm. Czerwieńsk
Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku – lista podstawowa;
29. Prace na linii kolejowej nr 358 odcinek Czerwieńsk – Gubin;
gm. Czerwieńsk, gm. Dąbie, gm. Krosno Odrzańskie, gm. Gubin, m. Gubin
Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego – przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych; Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) – Projekt Pipeline Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku – lista rezerwowa;
30. Remont i modernizacja zabudowy regulacyjnej Odry swobodnie płynącej – odbudowa i modernizacja zabudowy regulacyjnej – w celu przystosowania odcinka Odry od Malczyc do ujścia Nysy Łużyckiej do III klasy drogi wodnej – na terenie województwa lubuskiego;
gm. Cybinka, gm. Gubin, gm. Maszewo, gm. Krosno Odrzańskie, gm. Dąbie, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, m. Zielona Góra, gm. Trzebiechów, gm. Zabór, gm. Bojadła, gm. Otyń, gm. Nowa Sól, m. Nowa Sól, gm. Siedlisko, gm. Bytom Odrzański
Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego; Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku);
31. Budowa infrastruktury postojowo-cumowniczej na Odrze dolnej i granicznej oraz nowe oznakowanie szlaku żeglugowego;
m. Kostrzyn nad Odrą, gm. Górzyca, gm. Słubice, gm. Cybinka, gm. Gubin, gm. Maszewo, gm. Krosno Odrzańskie, gm. Dąbie, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, m. Zielona Góra, gm. Trzebiechów, gm. Zabór, gm. Bojadła, gm. Otyń, gm. Nowa Sól, m. Nowa Sól, gm. Siedlisko, gm. Bytom Odrzański
Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku); Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry (2016);
32. Przystosowanie Odrzańskiej Drogi Wodnej do parametrów klasy Va;
m. Kostrzyn nad Odrą, gm. Górzyca, gm. Słubice, gm. Cybinka, gm. Gubin, gm. Maszewo, gm. Krosno Odrzańskie, gm. Dąbie, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, m. Zielona Góra, gm. Trzebiechów, gm. Zabór, gm. Bojadła, gm. Otyń, gm. Nowa Sól, m. Nowa Sól, gm. Siedlisko, gm. Bytom Odrzański
Założenia do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą do roku 2030
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
259
33. Modernizacja Odrzańskiej Drogi Wodnej E30;
m. Kostrzyn nad Odrą, gm. Górzyca, gm. Słubice, gm. Cybinka, gm. Gubin, gm. Maszewo, gm. Krosno Odrzańskie, gm. Dąbie, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, m. Zielona Góra, gm. Trzebiechów, gm. Zabór, gm. Bojadła, gm. Otyń, gm. Nowa Sól, m. Nowa Sól, gm. Siedlisko, gm. Bytom Odrzański
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020; Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego;
34. Modernizacja lotniska w Przylepie;
m. Zielona Góra Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020;
35. Stacja ładowania autobusów elektrycznych zasilanych z sieci DC;
m. Gorzów Wlkp., m. Zielona Góra Program Operacyjny Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020;
36. Stworzenie niskoemisyjnego systemu komunikacji publicznej na obszarze funkcjonalnym Zielonej Góry w oparciu o pojazdy elektryczne.
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór, gm. Świdnica
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (2016);
ICP o znaczeniu ponadlokalnym w zakresie infrastruktury technicznej
Nazwa inwestycji Lokalizacja (gmina) Dokumenty źródłowe 1. Modernizacja linii 220 kV Mikułowa
– Leśniów; gm. Czerwieńsk, gm. Świdnica Lista projektów strategicznych dla
infrastruktury energetycznej, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020; Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego; Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2016- 2025;
2. Budowa sieci inteligentnej na terenie zachodniej Polski (OD Zielona Góra) poprzez modernizację i przebudowę linii i stacji SN i nn, wymianę transformatorów, automatyzację linii i stacji w wyniku zastosowania zdalnego sterowania i elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej, w tym wskaźników przepływu prądów zwarciowych oraz zastosowanie inteligentnego opomiarowania, w tym liczników bilansujących wraz z infrastrukturą transmisyjną;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Świdnica, gm. Sulechów
Lista projektów strategicznych dla infrastruktury energetycznej, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020;
3. Rozbudowa i modernizacja sieci gazowej dystrybucyjnej na obszarze powiatu zielonogórskiego w celu poprawy warunków zasilania;
m. Zielona Góra Lista projektów strategicznych dla infrastruktury energetycznej, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020, stanowiąca Project pipeline dla sektora energetyki w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020;
4. Budowa linii 400 kV Gubin – Zielona Góra;
przebieg nieustalony Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 roku;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
260
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2016- 2025;
5. Budowa linii 400 kV Zielona Góra – nacięcie linii Plewiska – Baczyna (zamiast Zielona Góra-Baczyna);
przebieg nieustalony Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 roku; Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2016- 2025;
6. Budowa stacji elektroenergetycznej 400/110 kV Zielona Góra;
lokalizacja nieustalona
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 roku; Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego; Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2016- 2025;
7. Budowa gazociągu Kotowo – Zielona Góra wraz z infrastrukturą niezbędną do jego obsługi;
m. Zielona Góra, gm. Sulechów Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (Dz. U. z 2017 r. poz. 2302);
8. Termomodernizacja budynku przy ul. Podgórnej 7 w Zielonej Górze – wykonanie prac modernizacyjnych mających na celu zmniejszenie kosztów energii cieplnej oraz energii elektrycznej;
m. Zielona Góra Wieloletnia Prognoza Finansowa Województwa Lubuskiego na lata 2017–2029
9. Termomodernizacja obiektów publicznych i komunalnych mieszkaniowych;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Świdnica, gm. Zabór
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry
10. Kompleksowa termomodernizacja budynków mieszkalnych w obszarach centralnych miast Zielona Góra i Sulechów;
m. Zielona Góra, gm. Sulechów Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry
11. Rozbudowa mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków Ecolo-Chieff z przepustowości Qdśr=300 m3/d do przepustowości Qdśr=450 m3/d;
gm. Świdnica V Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
12. Modernizacja istniejącej oczyszczalni ścieków Drzonów;
gm. Świdnica V Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
13. Projekt: „Gospodarka ściekowa na terenie aglomeracji Zielona Góra – Etap V”;
m. Zielona Góra V Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
14. Projekt: „Gospodarka ściekowa na terenie aglomeracji Zielona Góra – Etap IV”;
m. Zielona Góra V Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
15. Modernizacja punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
m. Zielona Góra Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych
16. Budowa instalacji rozdrabiania odpadów budowlanych;
m. Zielona Góra Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
261
komunalnych 17. Rozbudowa i modernizacja
Instalacji Mechanicznego przetwarzania Odpadów Komunalnych;
m. Zielona Góra Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych
18. Modernizacja instalacji biologicznego przekształcania odpadów – budowę okresowego beztlenowego bioreaktora z odzyskiem energetycznym i materiałowym;
m. Zielona Góra Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych
19. Rekultywacja składowiska odpadów komunalnych w Zielonej Górze;
m. Zielona Góra Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych
20. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych Zakładu Górniczego Górzykowo II, gm. Sulechów.
gm. Sulechów Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych
ICP o znaczeniu ponadlokalnym w zakresie obronności i bezpieczeństwa
Nazwa inwestycji Lokalizacja (gmina) Dokumenty źródłowe 1. Ochrona/zwiększanie retencji na
obszarach zurbanizowanych. Opracowanie szczegółowej analizy i projektu możliwości zwiększenia retencji obszarów zurbanizowanych (indywidualnie dla miasta pow. 50 tys. mieszkańców);
m. Zielona Góra Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry (2016)
2. Odtwarzanie retencji dolin rzek. Opracowanie programu możliwości i efektywności rozstawu lub likwidacji wałów przeciwpowodziowych w regionie wodnym;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór
Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry (2016)
3. Renaturyzacja koryt cieków i ich brzegów. Opracowanie szczegółowej koncepcji możliwości renaturyzacji dolin rzecznych w regionie wodnym;
m. Zielona Góra, gm. Świdnica, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór
Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry (2016)
4. Modernizacja konstrukcji istniejących budynków i budowa nowych o konstrukcjach odpornych na zalanie. Uszczelnianie budynków, stosowanie materiałów wodoodpornych. Trwałe zabezpieczanie terenu wokół budynków. Identyfikacja i sporządzanie wyceny działań modernizacyjnych wraz z opracowaniem programu dopłat dla właścicieli budynków przeznaczonych do umocnienia w obszarze zagrożenia powodzią o Q1%;
m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, gm. Sulechów, gm. Zabór
Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry (2016)
5. Modernizacja konstrukcji m. Zielona Góra, gm. Czerwieńsk, Plan zarządzania ryzykiem
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
262
istniejących budynków i budowa nowych o konstrukcjach odpornych na zalanie. Uszczelnianie budynków, stosowanie materiałów wodoodpornych. Trwałe zabezpieczanie terenu wokół budynków. Wdrożenie i realizacja programu dopłat dla właścicieli budynków przeznaczonych do umocnienia w obszarze zagrożenia powodzią o Q1%;
gm. Sulechów, gm. Zabór powodziowym dla obszaru dorzecza Odry (2016)
6. Regulacja Odry na odcinku od Brzegu Dolnego do ujścia Nysy Łużyckiej;
gm. Bojadła, gm. Bytom Odrzański, gm. Cybinka, gm. Czerwieńsk, gm. Gubin, m. Gubin, m. Krosno Odrzańskie, gm. Maszewo, gm. Nowa Sól, m. Nowa Sól, gm. Otyń, gm. Sulechów, gm. Szlichtyngowa, gm. Trzebiechów, gm. Zabór
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry (2016);
7. Rzeka Sulechówka – odbudowa rzeki;
gm. Sulechów, m. Sulechów Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry (2016).
8. Będów – modernizacja przepompowni
gm. Czerwieńsk Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 Plan inwestycji planowanych do realizacji w zakresie melioracji wodnych podstawowych w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020
9. Nietkowice – Będów – etap I – odbudowa i modernizacja prawostronnego wału przeciwpowodziowego rz. Odry od km 493+00 do km 499+260;
gm. Czerwieńsk Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 Plan inwestycji planowanych do realizacji w zakresie melioracji wodnych podstawowych w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020
10. Modernizacja Wojewódzkiego Magazynu Przeciwpowodziowego w Sulechowie;
gm. Sulechów Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 Plan inwestycji planowanych do realizacji w zakresie melioracji wodnych podstawowych w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020
11. Tarnawa – odbudowa przepompowni;
gm. Zabór Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 Plan inwestycji planowanych do realizacji w zakresie melioracji wodnych podstawowych w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020
12. Milsko – odbudowa przepompowni;
gm. Zabór Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 Plan inwestycji planowanych do realizacji w zakresie melioracji wodnych podstawowych w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020
13. Brody – odbudowa przepompowni.
gm. Sulechów Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 Plan inwestycji planowanych do realizacji w zakresie melioracji wodnych podstawowych w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
263
XI. Wnioski i rekomendacje z Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
Wnioski i rekomendacje wynikające z ustaleń Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona
Góra powinny znaleźć odzwierciedlenie w KPZK w celu zachowania spójności tych dokumentów. Wnioski
i rekomendacje zestawiono z podziałem na kategorie:
osadnictwa i ładu przestrzennego,
systemu przyrodniczego,
dziedzictwa kulturowego i turystyki,
strefy społeczno-gospodarczej,
komunikacji i transportu,
infrastruktury technicznej.
Wnioski i rekomendacje w zakresie osadnictwa i ładu przestrzennego
1. Uwzględnienie w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju MOF OW Zielona Góra; 2. Wspieranie policentrycznej struktury sieci osadniczej i funkcji metropolitalnych innych miast poza stolicą, np. przez
przenoszenie urzędów, organów, instytucji i agencji centralnych; 3. Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych w zakresie zwiększania świadomości ładu przestrzennego.
Wnioski i rekomendacje w zakresie systemu przyrodniczego
1. Zachowanie integralności obszarów węzłowych i zapewnienie drożności korytarzy wyznaczonych w ramach krajowej sieci ekologicznej;
2. Wzmocnienie integracji działalności turystycznej z celami ochrony przyrody; 3. Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych w zakresie zwiększania świadomości wykorzystywania
alternatywnych źródeł energii.
Wnioski i rekomendacje w zakresie dziedzictwa kulturowego i turystyki
1. Wspieranie tworzenia parków kulturowych i ustanawiania pomników historii; 2. Wspieranie działalności zwiększających świadomość znaczenia dziedzictwa kulturowego w aspekcie materialnym
i niematerialnym, jako czynnika rozwoju gospodarczego i społecznego; 3. Wspieranie działalności propagującej kształtowanie tożsamości kulturowej regionów; 4. Wspieranie lokalnych programów opieki nad zabytkami.
Wnioski i rekomendacje w zakresie strefy społeczno-gospodarczej
1. Zastosowanie procesów dostosowawczych w kształceniu ustawicznym i wprowadzenie mechanizmów, które pozwalają na możliwe szybkie reagowanie w systemie szkolnym na dokonujące się zmiany;
2. Monitorowanie rynku pracy pod względem zapotrzebowania na zawody; dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.
Wnioski i rekomendacje w zakresie komunikacji i transportu
1. Zwiększenie liczby dalekobieżnych połączeń kolejowych, częstotliwości istniejących kursów i dostosowanie ich do popytu;
2. Rozwój kolejowej infrastruktury przeładunkowej wraz ze zwiększeniem przewozów towarowych siecią kolejową; 3. Wzrost wykorzystania sieci rzecznej jako formy transportu, w celu odciążenia systemu drogowego i kolejowego; 4. Promowanie alternatywnych środków transportu do transportu samochodowego; 5. Poprawa parametrów drogi ekspresowej S3 oraz dróg krajowych nr 32 i 27; 6. Budowa przepraw mostowych na Odrze; 7. Modernizacja skrzyżowań dróg krajowych z drogami niższej klasy i kategorii; 8. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury linii kolejowych;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
264
9. Działania mające na celu poprawę parametrów dróg wodnych.
Wnioski i rekomendacje w zakresie infrastruktury technicznej
1. Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii; 2. Rozbudowa sieci elektroenergetycznej najwyższych napięć, budowa linii 400 kV oraz stacji elektroenergetycznej; 3. Rozwój krajowych systemów przesyłowych energii elektrycznej; rozbudowa sieci przesyłowych, w tym powiązań
międzynarodowych; 4. Wdrażanie projektów przetwarzania i odzyskiwania surowców oraz energetycznego ich wykorzystania.
XII. Wnioski i rekomendacje z Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra do innych dokumentów strategicznych opracowywanych na szczeblu regionalnym
Wnioski i rekomendacje wynikające z ustaleń Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona
Góra powinny znaleźć odzwierciedlenie w innych dokumentach strategicznych opracowywanych na szczeblu
regionalnym. Wnioski i rekomendacje zestawiono z podziałem na kategorie:
osadnictwa i ładu przestrzennego,
systemu przyrodniczego,
dziedzictwa kulturowego i turystyki,
strefy społeczno-gospodarczej,
komunikacji i transportu,
infrastruktury technicznej.
Wnioski i rekomendacje w zakresie osadnictwa i ładu przestrzennego
1. Uwzględnienie MOF OW Zielona Góra jako ośrodka rozwoju o znaczeniu krajowym; 2. Uwzględnienie powiązań MOF OW Zielona Góra z innymi ośrodkami rozwoju w regionie.
Wnioski i rekomendacje w zakresie systemu przyrodniczego
1. Uwzględnienie działań mających na celu zachowanie drożności korytarzy migracyjnych; 2. Objęcie ochroną ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej i objęcie ochroną
najcenniejszych fragmentów krajobrazu naturalnego.
Wnioski i rekomendacje w zakresie dziedzictwa kulturowego i turystyki
1. Realizacja i rozbudowa szlaków turystycznych o znaczeniu kulturowym; 2. Uwzględnienie w Wojewódzkim Programie Opieki nad Zabytkami zapisów Planu zagospodarowania
przestrzennego MOF OW Zielona Góra; 3. Wspieranie zabiegów renowacyjnych zabytków; sporządzenie planu i harmonogramu priorytetowych działań
remontowych i konserwatorskich; 4. Opracowanie zasad sprzedaży, dzierżawy i udostępniania zabytków, będących własnością samorządów
terytorialnych, w celu ich lepszej ochrony i monitorowania stanu; 5. Finansowane wspieranie i promowanie zagospodarowania zabytków na cele kulturalne, turystyczne i inne
publiczne z funduszy publicznych krajowych i europejskich oraz prywatnych – budowa systemu dofinansowania i ulg motywujących inwestorów;
6. Powołanie interdyscyplinarnego zespołu na rzecz opracowania wytycznych ochrony obszarów cennych przyrodniczo i kulturowo.
Wnioski i rekomendacje w zakresie strefy społeczno-gospodarczej
1. Uwzględnienie i promocja nowych terenów inwestycyjnych; 2. Wsparcie rozwoju stref ekonomiczno-gospodarczych, parków technologicznych i działalności B+R; 3. Dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
265
4. Dostosowanie zakresu usług społecznych do warunków demograficznych; 5. Lokalizacja i budowa wojewódzkiego szpitala dziecięcego.
Wnioski i rekomendacje w zakresie komunikacji i transportu
1. Uwzględnienie projektowanego układu komunikacyjnego dróg wojewódzkich i krajowych; 2. Modernizacja i rozbudowa portu rzecznego w Cigacicach; 3. Modernizacja lotniska w Przylepie (Zielona Góra, sołectwo Przylep) i wspieranie rozwoju portu lotniczego Zielona
Góra/Babimost; 4. Przystosowanie infrastruktury portowej oraz parametrów szlaków wodnych dla celów turystycznych.
Wnioski i rekomendacje w zakresie infrastruktury technicznej
1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Polski Zachodniej poprzez realizację nowych połączeń linii elektroenergetycznych 400 kV, budowę stacji elektroenergetycznej 400/220 kV, utrzymanie oraz modernizację istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej;
2. Wzmocnienie powiązań między systemami elektroenergetycznymi Polski i Niemiec; 3. Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii.
XIII. Wnioski do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin należących do MOF OW Zielona Góra
Ustalenia Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra należy uwzględnić
w gminnych opracowaniach planistycznych, szczególnie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin należących do MOF OW Zielona Góra. Wnioski i rekomendacje do tych dokumentów
zestawiono z podziałem na kategorie:
osadnictwa i ładu przestrzennego,
systemu przyrodniczego,
dziedzictwa kulturowego i turystyki,
strefy społeczno-gospodarczej,
komunikacji i transportu,
infrastruktury technicznej,
obronności i bezpieczeństwa.
Wnioski i rekomendacje w zakresie osadnictwa i ładu przestrzennego
1. Ochrona i rewitalizacja zabytkowej tkanki miejskiej; 2. Zachowanie historycznego założenia urbanistycznego Zielonej Góry; 3. Podnoszenie standardu przestrzeni publicznych i terenów zieleni; ochrona istniejących terenów zieleni publicznej
i tworzenie nowych; 4. Poprawa stanu sanitarnego i warunków środowiskowych zamieszkania; 5. Uzupełnienie terenów mieszkaniowych o usługi publiczne i komercyjne, infrastrukturę społeczną i techniczną; 6. Wyznaczenie lokalizacji obiektów usługowych wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych; 7. Ograniczanie rozpraszania zabudowy poprzez intensyfikację zagospodarowania terenów zurbanizowanych; 8. Wyznaczenie obszarów pod lokalizację nowych terenów działalności produkcyjnej i usługowej; koncentracja
przestrzennej funkcji produkcyjnej w celu zminimalizowania negatywnego wpływu na jakość środowiska przyrodniczego i warunków zamieszkania;
9. Zaopatrzenie nowych terenów w niezbędne sieci; 10. Zapewnienie niezbędnych rezerw terenowych pod lokalizację systemów infrastruktury technicznej obsługującej
obszary aktywności gospodarczej; 11. Intensyfikacja rolnictwa na gruntach najwyższej jakości i ochrona gleb najwyższych klas bonitacyjnych przed
zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze, wykorzystanie gruntów ornych klas I-IIIa oraz użytków zielonych klas I-III wyłącznie jako tereny rolnicze;
12. Intensyfikacja zagospodarowania przestrzeni Zielonej Góry i ograniczenie procesu suburbanizacji.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
266
Wnioski i rekomendacje w zakresie systemu przyrodniczego
1. Uszczegółowienie granic korytarzy ekologicznych na etapie prowadzenia prac planistycznych w poszczególnych gminach, zachowanie ich drożności i likwidacja barier;
2. Opracowanie i upowszechnienie zasad rozwoju turystyki na obszarach o wysokich walorach przyrodniczych; 3. Zidentyfikowanie i zachowanie cennych siedlisk, przede wszystkim: leśnych, łąkowych, obszarów wodno-błotnych
i muraw kserotermicznych; 4. Optymalizacja zużycia wody, modernizacja sieci wodociągowej, wprowadzenie ograniczeń w zużyciu wód
podziemnych; 5. Ograniczenie uciążliwości hałasowych poprzez stosowanie rozwiązań izolacyjnych – biologicznych i technicznych; 6. Wyprowadzanie ruchu tranzytowego z centrum miasta i obszarów chronionych akustycznie; 7. Zagospodarowywanie terenów wokół jezior dla potrzeb turystyki i rekreacji w sposób zapewniający ochronę wód
jeziornych przed zanieczyszczeniem; 8. Zachowanie i tworzenie otulin biologicznych wzdłuż cieków i wokół jezior, przekształcanie gruntów ornych
w dolinach i zlewniach jezior na użytki zielone; 9. Ochrona złóż cennych gospodarczo, rozpoznanych jako potencjalne obszary koncesyjne; 10. Objęcie obszarów złóż obligatoryjnym planowaniem miejscowym; 11. Zapewnienie wystarczającej pojemności składowisk dla powstających odpadów zawierających azbest; 12. Budowa małych elektrowni wodnych z wykorzystaniem historycznych lokalizacji – młynów i nieczynnych elektrowni;
budowa elektrowni wiatrowych, farm fotowoltaicznych, instalacji wykorzystujących biomasę; 13. Likwidacja „dzikich” składowisk odpadów wraz z sukcesywną rekultywacją terenów, na których występuje
zanieczyszczenie powierzchni ziemi; 14. Uszczegółowienie granic korytarzy ekologicznych na etapie prowadzenia prac planistycznych w poszczególnych
gminach, zachowanie ich drożności i likwidacja barier.
Wnioski i rekomendacje w zakresie dziedzictwa kulturowego i turystyki
1. Nadanie nowych funkcji obiektom zabytkowym i dostosowanie do współczesnych wymogów, przy równoczesnym zachowaniu i ochronie pierwotnych walorów architektonicznych i historycznych;
2. Realizacja i rozbudowa szlaków turystycznych o znaczeniu kulturowym; 3. Tworzenie parków kulturowych; 4. Wykluczenie lokalizowania obiektów dysharmonizujących z zabytkowym sąsiedztwem i przesłaniających obiekty
zabytkowe (dotyczy to również lokalizacji naziemnych obiektów infrastruktury technicznej); 5. Ochrona panoram w celu zachowania historycznych sylwet obiektów i zespołów urbanistycznych; 6. Sporządzanie Programów rewitalizacji terenów zdegradowanych; rewitalizacja obszarów miejskich, szczególnie
centrum Zielonej Góry z zabytkową zabudową, rewitalizacja i odnowa obszarów wiejskich MOF OW Zielona Góra, w tym terenów popegeerowskich;
7. Kształtowanie i odnowa przestrzeni publicznych.
Wnioski i rekomendacje w zakresie strefy społeczno-gospodarczej
1. Uwzględnienie wyznaczonych terenów inwestycyjnych oraz stref ekonomiczno-gospodarczych; 2. Uwzględnienie zapotrzebowania na tereny usług edukacji oraz innych usług społecznych; 3. Wspieranie rozwoju turystyki i promocji regionu; 4. Lokalizacja i budowa wojewódzkiego szpitala dziecięcego.
Wnioski i rekomendacje w zakresie komunikacji i transportu
1. Budowa południowej obwodnicy Zielonej Góry; 2. Rozbudowa infrastruktury rowerowej, stworzenie spójnego systemu tras dla celów komunikacyjnych, turystycznych
i rekreacyjnych; 3. Wytyczenie oddzielnych dróg rowerowych przy drogach o natężeniu powyżej 3000 pojazdów dziennie; na drogach
o natężeniu od 1000 do 3000 pojazdów dziennie zaleca się wprowadzenie wydzielonych pasów rowerowych, dróg rowerowych lub ciągów pieszo-rowerowych;
4. Integracja systemu rowerowego i transportu zbiorowego, powstanie parkingów „Bike and Ride”; 5. Powstanie obiektów towarzyszących szlakom rowerowym: punkty gastronomiczne, noclegowe; 6. Zwiększenie liczby połączeń transportu zbiorowego; 7. Realizacja węzłów przesiadkowych; 8. Modernizacja infrastruktury związana z obsługą podróżnych;
Wnioski i rekomendacje w zakresie infrastruktury technicznej
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
267
1. Uzbrojenie terenów inwestycyjnych; 2. Rozbudowa infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej; uwzględnienie terenów przeznaczonych do zabudowy
w procesie rozbudowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; 3. Rozbudowa infrastruktury systemu przesyłowego i dystrybucyjnego gazu ziemnego; 4. Budowa, rozbudowa i modernizacja systemów ciepłowniczych; 5. Rozbudowa kanalizacji deszczowej na obszarach zurbanizowanych; 6. Lokalizacja farm fotowoltaicznych; 7. Budowa małych elektrowni wodnych z wykorzystaniem historycznych lokalizacji – młynów i nieczynnych elektrowni; 8. Wyznaczenie w dokumentach strategicznych gmin należących do MOF OW Zielona Góra terenów przeznaczonych
pod wytwarzanie energii odnawialnej o mocy powyżej 100 kW; 9. Likwidacja zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach podłączonych do sieci
kanalizacyjnej; 10. Budowa oraz modernizacja sieci elektroenergetycznych wysokich i najwyższych napięć; 11. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego; 12. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Wnioski i rekomendacje w zakresie obronności i bezpieczeństwa
1. Wyznaczanie stref ochronnych wokół terenów zamkniętych oraz ustalenie ograniczeń w zagospodarowaniu; 2. Uwzględnienie obszarów ograniczenia wysokości zabudowy; 3. Zakaz zabudowy na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią.
XIV. Instrumenty i normy prowadzenia monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym
Zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Plan
zagospodarowania przestrzennego województwa podlega okresowej ocenie. Zaleca się przeprowadzenie
wielobranżowego monitoringu przestrzeni MOF OW Zielona Góra w celu przeglądu zmian w zagospodarowaniu
przestrzennym oraz stopnia zaawansowania realizacji inwestycji przewidzianych w planie. Działania te pomogą
kontrolować proces zmian przebiegających na terenie obszaru funkcjonalnego oraz ocenić zgodność tych zmian
z wyznaczonymi kierunkami rozwoju.
Zastosowanie poniższych wskaźników umożliwi okresową ocenę realizacji przyjętych w planie celów
rozwoju i kierunków zagospodarowania. Zaproponowane wskaźniki zestawiono z podziałem na kategorie:
osadnictwa i ładu przestrzennego,
systemu przyrodniczego,
dziedzictwa kulturowego i turystyki,
strefy społeczno-gospodarczej,
komunikacji i transportu,
infrastruktury technicznej.
Prowadzenie monitoringu danych przestrzennych ma na celu zobrazowanie zmian zachodzących
w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru funkcjonalnego. System monitoringu powinien obejmować swoim
zakresem nie tylko odniesienie do obszarów gmin wchodzących w skład MOF OW Zielona Góra, ale także do
samego obszaru funkcjonalnego jako całości. Okresowa weryfikacja wskaźników w ramach monitoringu rozwoju
przestrzennego powinna posłużyć również do badania zależności, jakie zachodzą między różnymi procesami
w obrębie obszaru funkcjonalnego. Procesy te dotyczą zarówno zagadnień szeroko rozumianego
zagospodarowania przestrzennego, jak i szeregu procesów gospodarczych, ekonomicznych i społecznych. Tak
prowadzony monitoring, wraz z okresową oceną realizacji opracowanego modelu rozwoju, stanowi jedno
z narzędzi planowania regionalnego.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
268
Dane pochodzące z monitoringu powinny być gromadzone i organizowane w bazie danych prowadzonej
zgodnie z dyrektywą INSPIRE, uwzględniającej zapisy ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz. U.
z 2017 r., poz. 1382 z późn. zm.) oraz kompatybilną z obecnie wykorzystywaną bazą w ramach Regionalnego
Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Lubuskiego. Uporządkowana baza danych przestrzennych
i środowiskowych, jako komplementarny zbiór informacji o zachodzących procesach rozwojowych, pozwala na
analizę wskaźników w wymiarze czasowym. Możliwość badania tendencji oraz wyznaczania trendów rozwinie
system monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym o podstawowe narzędzia prognostyczne.
Wskazuje się częstotliwość badania każdego wskaźnika w odniesieniu do wartości bazowej raz na cztery
lata, zgodnie z opracowaniem okresowej oceny planu. Katalog wskaźników może być rozszerzony, szczególnie
o dane uzyskiwane bezpośrednio od gmin dotyczące m.in. planowania przestrzennego – przeznaczeń terenów
w suikzp i mpzp.
Monitoring w zakresie osadnictwa i ładu przestrzennego
Wskaźnik: Źródło danych: Wartość bazowa (2017) % pokrycia mpzp GUS 10,9% (2016)273 % terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową
w ramach mpzp; gminy brak
% terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego;
gminy brak
% terenów, stanowiących użytki rolne klasy I-III, objęte w mpzp, zmianą przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze;
gminy brak
% terenów przeznaczonych w mpzp i studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego pod podstawową funkcję usługową i produkcyjną.
gminy brak
Monitoring w zakresie systemu przyrodniczego
Wskaźnik: Źródło danych: Wartość bazowa (2017) % udział powierzchni obszarów chronionych (z podziałem na
rodzaje); GUS ogółem: 25,3% (2016)274
parki krajobrazowe: 0,5% obszary chronionego krajobrazu: 24,3% użytki ekologiczne: 0,4% zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: 0,1% rezerwaty przyrody: 0,1%
Jakość wód powierzchniowych – % udział w poszczególnych klasach czystości;
WIOŚ brak
Lesistość; GUS, Lasy Państwowe
50,44% (2016)275
% powierzchni eksploatowanych złóż kopalin w stosunku do udokumentowanych złóż – dot. złóż objętych własnością górniczą, zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2017 r. poz. 2126).
gminy, PIG brak
Monitoring w zakresie dziedzictwa kulturowego i turystyki
Wskaźnik: Źródło danych: Wartość bazowa (2017) Liczba obiektów wpisanych do rejestru zabytków WKZ, Gminy Suma – 577 (2017)276
273 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 274 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 275 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
269
w poszczególnych kategoriach; - założenia przestrzenne – 2
- obiekty sakralne – kościoły – 30
- pozostałe obiekty sakralne – 10
- obiekty budownictwa obronnego –2
- zamek – 1
- obiekty rezydencjonalne- pałace, dwory – 27
- budowle użyteczności publicznej – 24
- zabudowa folwarczna i budynki gospodarcze w zespołach zabytkowych – 37
- budynki gospodarcze – 7
- młyny, wiatraki – 2
- przemysłowe – 25
- domy i budynki mieszkalne – 361
- kamienice – 2
- willa – 10
- cmentarz – 3
- budowla – 4
- zieleń – 20
- inne – 10 Liczba i powierzchnia parków kulturowych; WKZ 0 (2017) Liczba pomników historii; WKZ 1 (2017)277 Liczba stanowisk archeologicznych; WKZ 904 (2017)278 Liczba muzeów i certyfikowanych punktów informacji
turystycznej; GUS muzea: 5 (2016)279
punkty informacji turystycznej: 2 (2016)
Liczba obiektów hotelowych; GUS 28 (2016)280 Liczba udzielonych noclegów GUS brak
Monitoring w zakresie strefy społeczno-gospodarczej
Wskaźnik: Źródło danych: Wartość bazowa (2017) Liczba mieszkańców GUS 186 391 (2016)281 Saldo migracji na 1000 mieszkańców; GUS 534 (2016)282 % ludności miejskiej; GUS 86,1% (2016)283 Liczba mieszkań na 1000 mieszkańców; GUS 401 (2016)284 Powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na
1 mieszkańca; GUS 29,2
Liczba i powierzchnia mieszkań oddawanych do użytkowania w skali roku;
GUS Liczba: 1350 (2016)285 Średnia powierzchnia: 79,6 m kw. (2016)286
Liczba placówek oświatowych (przedszkoli, szkół GUS przedszkola – 55 (2016)287
276 Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2017 r. 277 Wykaz Pomników Historii, Narodowy Instytut Dziedzictwa, stan na 10.2017 r. 278 Wykaz zabytków archeologicznych Wojewódzkiego Konserwatora zabytków, 2017 279 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 280 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.07.2016 r 281 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 282 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 283 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 284 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 285 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 286 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
270
podstawowych, szkół specjalnych, szkół średnich, szkół technicznych, szkół zawodowych, szkół wyższych).
szkoły podstawowe – 47 gimnazja – 29 licea ogólnokształcące – 21 technika – 11 zasadnicze szkoły zawodowe – 10 szkoły wyższe – 3
liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON;
GUS 25 842 (2016)288
liczba bezrobotnych na 1000 mieszkańców; GUS 23,6 (2016)289 liczba lub powierzchnia specjalnych stref ekonomicznych
i stref gospodarczych; zarządcy 5 (2017)
liczba parków naukowo-technologicznych, centrów transferu technologii, ośrodków badawczo-rozwojowych oraz inkubatorów przedsiębiorczości.
zarządcy 6 (2017)
Monitoring w zakresie komunikacji i transportu
Wskaźnik: Źródło danych: Wartość bazowa (2017) Długość dróg krajowych i wojewódzkich; GUS, GDDKiA,
ZDW DK: 91 km (2017) DW: 177,1 km (2017)
Liczba MOP; GDDKiA 0 (2017) liczba przepraw mostowych i promowych przez rzekę Odrę,
w ciągu dróg krajowych i wojewódzkich; GDDKiA, ZDW przeprawy mostowe: 1
(2017) przeprawy promowe: 3 (2017)
Liczba ofiar śmiertelnych wypadków drogowych; KWP 21 (2016)290 Liczba funkcjonujących stacji / przystanków kolejowych; PKP PLK 12 (2017) Długość eksploatowanych linii kolejowych; GUS, PKP PLK 98,5 km (2017)
Monitoring w zakresie infrastruktury technicznej
Wskaźnik: Źródło danych: Wartość bazowa (2017) Długość linii wysokich i najwyższych napięć; operatorzy sieci 209,3 km (2017) % ludności korzystających z gazu sieciowego; GUS 76,3% (2015)291 Długość sieci gazociągowej wysokiego ciśnienia; GUS, operatorzy
sieci 112,0 km (2016)
Długość sieci ciepłowniczej; GUS, operatorzy sieci
124,4 km (2015)
kubatura budynków mieszkalnych ogrzewanych centralnie GUS, operatorzy sieci
brak
% terenów przeznaczonych w mpzp pod lokalizację elektrowni wiatrowych, farm fotowoltaicznych i biogazownie o mocy powyżej 100 kW;
gminy brak
Liczba elektrowni wodnych; URE 0 (2017) Długość sieci wodociągowej; GUS 772,3 km (2016) Długość sieci kanalizacyjnej; GUS 650,2 km (2016) Liczba oczyszczalni ścieków; GUS 8 (2017) Liczba składowisk odpadów i punktów selektywnej zbiórki
odpadów komunalnych; gminy 2 składowiska, 3 PSZOK
(2016) Liczba lub % udział podmiotów gospodarczych i gospodarstw gminy brak
287 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 288 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 289 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2016 r. 290 Analiza stanu bezpieczeństwa w woj. lubuskim za rok 2016 w porównaniu z latami 2014/2015, Komenda Wojewódzka Policji w Gorzowie Wlkp.: 291 Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31.12.2015 r.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
271
domowych wykorzystujących odnawialne źródła energii (kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła, turbiny wiatrowe, zastosowanie biomasy i biogazu).
Monitoring w zakresie obronności i bezpieczeństwa
Wskaźnik: Źródło danych: Wartość bazowa (2017) Powierzchnia wojskowych terenów zamkniętych; WSzW 289,1 ha (2017) Długość wałów przeciwpowodziowych wzdłuż rzeki Odry. KZGW, LZMiUW 73,1 km (2017)
XV. Synteza Planu zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Ośrodka Wojewódzkiego
Zielona Góra (PZP MOF OW Zielona Góra) stanowi integralną część Planu Zagospodarowania Przestrzennego
Województwa Lubuskiego (PZPWL), jednocześnie będąc narzędziem wspólnej polityki przestrzennej
samorządów lokalnych. Celem opracowania PZP MOF OW Zielona Góra jest stworzenie zintegrowanego
dokumentu planistycznego, tworzącego spójną wizję zagospodarowania przestrzennego obszaru. Optymalne
rozmieszczenie poszczególnych funkcji na obszarze MOF OW Zielona Góra zapewni zrównoważony rozwój
i koordynację polityki przestrzennej. Plan wskazuje kierunki działań, jakie należy podjąć w celu stworzenia spójnej
wewnętrznie jednostki funkcjonalnej. Zasięg terytorialny MOF OW Zielona Góra został wyznaczony na podstawie
Raportu metodycznego określającego metodykę badań i dobór kryteriów delimitujących obszary funkcjonalne
województwa lubuskiego oraz dokumentu Obszary funkcjonalne województwa lubuskiego wraz z obszarami
strategicznej interwencji.
Kierunki polityki przestrzennej MOF OW Zielona Góra muszą uwzględniać założenia dokumentów
strategicznych wszystkich szczebli – unijnego, krajowego, regionalnego i lokalnego, w tym Strategii
Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry. W powyższym
opracowaniu wyznaczono strategiczne cele rozwoju, w które wpisują się wskazane kierunki zagospodarowania
przestrzennego MOF OW Zielona Góra.
Uwarunkowania rozwoju przestrzennego MOF OW Zielona Góra
W Planie przeanalizowano uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne MOF OW Zielona Góra. Odniesiono
się do położenia obszaru na tle kraju i regionu, powiązań regionalnych i ponadregionalnych, demografii, sieci
osadniczej i struktury funkcjonalno-przestrzennej, systemu przyrodniczego, ochrony dziedzictwa kulturowego
i rozwoju turystyki, strefy społeczno-gospodarczej, komunikacji transportu, infrastruktury technicznej, strefy
obronności i bezpieczeństwa, lokalnych polityk rozwoju. W odniesieniu do poszczególnych stref funkcjonalnych
przedstawiono syntezę uwarunkowań w podziale na ograniczenia i bariery rozwoju przestrzennego oraz czynniki
determinujące rozwój MOF OW Zielona Góra.
W zakresie strefy obejmującej terytorium, ludność, osadnictwo i ład przestrzenny jako główne bariery
rozwoju przestrzennego wymieniono rosnący wskaźnik obciążenia demograficznego, wpisujący się w ogólny
trend starzenia się społeczeństwa, istnienie naturalnej bariery dla rozwoju przestrzennego jaką stanowią zwarte
kompleksy leśne, brak kompleksowego podejścia do problematyki sporządzania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego i mały stopień pokrycia planami miejscowymi, co przyczynia się do
rozpraszania zabudowy i utrudnia prowadzenie spójnej polityki przestrzennej w obszarze MOF OW Zielona Góra.
Wśród czynników determinujących rozwój zauważalny jest dodatni przyrost naturalny i saldo migracji,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
272
stosunkowo równomierna sieć osadnicza i spójny układ przestrzenny o niewielkich odległościach pomiędzy
poszczególnymi miejscowościami, dobra dostępność komunikacyjna.
W zakresie strefy przyrodniczej ograniczeniami rozwoju przestrzennego są przede wszystkim położenie
części terenu w obszarze szczególnego zagrożenia powodzią, zły stan jakościowy wód powierzchniowych,
ograniczenia obowiązujące w granicach stref ochronnych GZWP, szereg barier natury geologicznej i prawnej
związanych z ewentualnym wydobywaniem złóż miedzi z obszarów prognostycznych, duży udział terenów
zalesionych, gleb z niskim współczynnikiem waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz obszarowych form
ochrony przyrody z ograniczeniami dotyczącymi zagospodarowania terenów, znaczne zanieczyszczenie
powietrza w mieście Zielona Góra. Główne czynniki determinujące rozwój to dogodne warunki dla rozwoju
rolnictwa, niewielkie deniwelacje terenu, dobra jakość wód podziemnych, zasoby surowców energetycznych (ropy
naftowej), zasoby perspektywiczne złóż miedzi, występowanie wód termalnych.
W zakresie strefy kulturowej wśród barier rozwoju przestrzennego wymieniono zły stan techniczny,
niewystarczające działania ochronne i renowacyjne obiektów zabytkowych, brak nowych funkcji i brak możliwości
zwiedzania części obiektów zabytkowych, a w związku z tym nie wykorzystanie w pełni ich potencjału
turystycznego, brak lokalnych programów opieki nad zabytkami, niski stopień urządzenia i wykorzystania szlaków
turystycznych o znaczeniu kulturowym, brak ochrony układów wiejskich dla zachowania ich wartości historyczno-
kulturowych. Czynnikami determinującymi rozwój są m.in. duża liczba obiektów zabytkowych, wyróżniająca
obszar MOF OW Zielona Góra na tle całego województwa, występowanie szczególnie cennych obiektów
zabytkowych o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym, różnorodnych form zabytków i krajobrazów kulturowych,
zachowanych historycznych układów przestrzennych, różnorodny krajobraz kulturowy, wzbogacony walorami
przyrodniczymi, liczne szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym, szczególnie charakterystyczne i cenne tradycje
winiarskie – Lubuski Szlak Wina i Miodu, Winobranie.
W zakresie strefy społeczno-gospodarczej jako główne bariery rozwoju przestrzennego wymieniono
niskie nakłady na działalność badawczo-rozwojową, wysokie bezrobocie wśród młodych osób, niewystarczający
poziom oraz wadliwą strukturę kwalifikacji zawodowych, dysproporcje w jakości nauczania na terenie MOF OW
Zielona Góra, niesatysfakcjonujący stan techniczny obiektów sportowych zlokalizowanych na terenach gmin
wiejskich, brak wykorzystania potencjału turystycznego, słabo wypromowaną ofertę turystyczną związaną
z enoturystyką. Wśród czynników determinujących rozwój zauważalne jest korzystne położenie względem
zachodniej granicy państwa, aglomeracji berlińskiej, poznańskiej i wrocławskiej, położenie przy skrzyżowaniu
ważnych korytarzy transportowych, wspieranie potencjału innowacyjnego regionu w oparciu o działalność
Lubuskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego w Zielonej Górze, w sołectwie Nowy Kisielin, potencjalne
tereny pod inwestycje, funkcjonowanie instytucji otoczenia biznesu, wysoki potencjał turystyczny wynikający
z walorów przyrodniczych oraz bogatych tradycji winiarskich, silny ośrodek akademicki oparty na działalności
Uniwersytetu Zielonogórskiego.
W zakresie komunikacji i transportu ograniczeniami rozwoju przestrzennego są zły stan techniczny
niektórych dróg wojewódzkich i powiatowych, niewystarczająca liczba przepraw mostowych na Odrze, duże
natężenie ruchu kołowego i brak obejść na drogach wojewódzkich, niewielkie wykorzystanie systemu kolejowego
do przewozu osób i towarów, likwidacja linii kolejowych i zacieranie ich przebiegu, zły stan techniczny drogi
wodnej na Odrze, zmniejszenie znaczenia komunikacji publicznej w przewozach pasażerskich, brak organizacji
komunikacji publicznej w gminach Sulechów, Czerwieńsk i Świdnica, niedostatecznie rozwinięta infrastruktura
rowerowa. Główne czynniki determinujące rozwój to położenie wzdłuż korytarza transportowego Bałtyk – Adriatyk
(drogowego i kolejowego) i przy międzynarodowej drodze wodnej E30, równomiernie rozwinięty układ drogowy,
dogodne połączenia wewnętrzne i zewnętrzne, węzeł kolejowy w Czerwieńsku i Zielonej Górze, funkcjonowanie
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
273
portu rzecznego w Cigacicach, Portu Lotniczego Zielona Góra/Babimost w niedalekiej odległości od granic MOF
OW Zielona Góra.
W zakresie infrastruktury technicznej wśród barier rozwoju przestrzennego wymieniono zbyt wolno
rozbudowywaną sieć kanalizacyjną w stosunku do rozbudowy sieci wodociągowej, dużą dysproporcję w rozwoju
infrastruktury kanalizacyjnej do zbiorowego odprowadzania ścieków między obszarami miejskimi i wiejskimi,
pokrywanie zapotrzebowania na moc cieplną w gminach wiejskich poprzez indywidualne źródła i kotłownie,
zróżnicowany dostęp do rozdzielczej sieci gazowej w gminach MOF OW Zielona Góra. Czynnikami
determinującymi rozwój są liczne inwestycje w zakresie rozbudowy infrastruktury wodnej, duże rezerwy
wydajności ujęć wód podziemnych, znaczny wzrost długości czynnej sieci kanalizacyjnej, funkcjonująca kopalnia
ropy naftowej KRN Kije, wytwarzanie energii w elektrociepłowni w Zielonej Górze z wykorzystaniem głównie gazu
ziemnego pochodzącego ze złóż krajowych, korzystne warunki do rozwoju energii odnawialnej.
W zakresie strefy obronności i bezpieczeństwa państwa jako barierę rozwoju przestrzennego
wymieniono brak przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym. Do czynników
determinujących rozwój zaliczono lokalizację na terenie MOF OW Zielona Góra jednostek wojskowych
w Czerwieńsku i Sulechowie oraz występowanie terenów zamkniętych, przez które przebiegają linie kolejowe
oraz przeznaczonych na potrzeby służb.
Wizja i możliwości rozwoju MOF OW Zielona Góra
Uwzględniając przeanalizowane uwarunkowania oraz założenia dokumentów strategicznych, wskazano
trzy możliwe scenariusze rozwoju MOF OW Zielona Góra:
1. Rozwój oparty na kreowaniu potencjału innowacyjnego, głównie poprzez rozwój szkolnictwa wyższego
i działalność badawczo rozwojową, w oparciu o dobrze zarządzany park przemysłowo-technologiczny
i specjalną strefę ekonomiczną, ścisłą współpracę z innymi metropoliami, również zagranicznymi, oraz
zrównoważony rozwój nowych terenów inwestycyjnych, w tym atrakcyjnych terenów mieszkaniowych,
wyposażonych w infrastrukturę społeczną.
2. Rozwój w oparciu o budowanie marki obszaru jako kreatywnego ośrodka kulturalnego, kultywującego
tradycje lokalne, w tym tradycje winiarskie, posiadającego wyjątkową ofertę turystyczną, łączącą walory
zabytkowe z przyrodniczymi oraz środka o szerokiej dostępności komunikacyjnej i sprzyjającym klimacie
dla przedsiębiorczości, nowoczesnego biznesu i rozwoju wyspecjalizowanych usług.
3. Wielokierunkowy rozwój oparty na rozwijaniu funkcji metropolitalnych, w tym ponadregionalnych funkcji
naukowych, kulturalnych i ekonomicznych oraz przy wykorzystaniu lokalnych potencjałów w obrębie
wszystkich stref funkcjonalno-przestrzennych.
Ostatni scenariusz, o najdalszym horyzoncie czasowym, najszerzej nakreśla dążenia rozwojowe,
wyznaczając tym samym najbardziej prawdopodobny kierunek wzrostu obszaru. Scenariusz ten stanowi
wypadkową dwóch pierwszych wariantów i wymaga podjęcia działań wpisanych w obydwie wcześniej nakreślone
ścieżki rozwoju. Zakłada wielokierunkowy rozwój oparty na rozwijaniu funkcji metropolitalnych oraz wykorzystanie
lokalnych potencjałów w obrębie wszystkich stref funkcjonalno-przestrzennych. W oparciu o powyższe
scenariusze oraz wytyczne dokumentów wyższego rzędu, sformułowano następującą wizję rozwoju
przestrzennego i społeczno-gospodarczego MOF OW Zielona Góra:
W 2030 roku Miejski Obszar Funkcjonalny Zielonej Góry jest centrum kulturalnym regionu, skupia
środowisko akademickie i działalność badawczo-rozwojową, zapewniając dobry klimat dla rozwoju
przedsiębiorczości i innowacyjności.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
274
Efektywne działania i współpraca przedsiębiorców oraz samorządu lokalnego pozwoliły wypromować
markę obszaru, jako ośrodka metropolitalnego, wykorzystującego w pełni potencjał obszaru, w tym swoje
położenie i dostępność oraz potencjał kulturowy i turystyczny.
Ugruntowana renoma i znacząca pozycja w regionie, pozwoliły na wypromowanie obszaru jako
atrakcyjnego miejsca do zamieszkania i rozwoju klasy kreatywnej, oferując swoim mieszkańcom możliwość
rozwoju osobistego i zawodowego oraz dostęp do usług o wysokim standardzie, zapewniając jednocześnie
dynamiczny wzrost gospodarczy, oparty na potencjale intelektualnym jego mieszkańców.
W zaproponowanej wizji główny nacisk kładzie się na rozwój funkcji metropolitalnych, w tym naukowych,
kulturalnych i ekonomicznych, zapewnienie odpowiednich warunków dla działalności badawczo-rozwojowej,
rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności. Wykorzystanie położenia obszaru, jego potencjału kulturowego
i turystycznego pozwoli na wypromowanie go jako atrakcyjnego miejsca do zamieszkania, zapewniającego
mieszkańcom dostęp do usług o wysokim standardzie i możliwość rozwoju osobistego i zawodowego.
Wyznaczona wizja i wybrany scenariusz rozwoju wymagają realizacji działań według zaplanowanej strategii. Jako
główne cele strategiczne rozwoju przestrzennego MOF OW Zielona Góra wskazano integrację wewnętrzną
i wsparcie powiązań zewnętrznych (szczególnie z MOF OS Nowa Sól), zrównoważony rozwój i ochronę zasobów
przyrodniczych i kulturowych, wzmacnianie potencjału innowacyjnego i wspieranie rozwoju edukacji. W ramach
celów strategicznych zaproponowano cele operacyjne, które zostaną osiągnięte poprzez realizację
wyznaczonych kierunków rozwoju w poszczególnych strefach, do których przypisano bardziej szczegółowe
działania.
Kierunki zagospodarowania przestrzennego MOF OW Zielona Góra
W zakresie osadnictwa i ładu przestrzennego jako kierunek rozwoju MOF OW Zielona Góra przyjęto
prowadzenie spójnej polityki kształtowania przestrzeni w wyszczególnionych strefach funkcjonalno-
przestrzennych: śródmiejskiej, miejskiej, podmiejskiej, produkcyjnej, zabudowy wiejskiej i rolniczej przestrzeni
produkcyjnej, przyrodniczej. Powyższe strefy, jako tereny o podobnej strukturze przestrzennej, wykazujące
wspólne cechy w zakresie intensywności zagospodarowania oraz dominującej funkcji, należy traktować jako
obszary o zbliżonych potencjałach i możliwościach rozwoju. Dla każdej ze stref funkcjonalno-przestrzennych
przewidziano odrębne działania, mające na celu takie kształtowanie przestrzeni, które pozwoli na osiągnięcie
zrównoważonego rozwoju głównych ośrodków osadniczych traktowanych osobno, jak również w sieci powiązań,
uwzględniając wzajemne relacje i związki funkcjonalno-przestrzenne.
W zakresie systemu przyrodniczego przyjęto osiem kierunków rozwoju, wśród których są ochrona
i kształtowanie systemu przyrodniczego, zapewnienie jego spójności i ciągłości, ochrona walorów przyrody
ożywionej, poprawa klimatu akustycznego, racjonalne gospodarowanie i ochrona zasobów wód
powierzchniowych i podziemnych oraz złóż kopalin, gospodarcze wykorzystanie lasu, wspieranie rozwoju
rolnictwa. Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych oznacza utrzymanie odpowiedniej ilości i jakości
poszczególnych elementów środowiska oraz ich wzajemnych powiązań. Naczelną zasadą gospodarowania
zasobami jest rozwój zrównoważony, który zapewnia trwałość podstawowych procesów przyrodniczych
i gwarantuje zaspokojenie potrzeb społeczności.
W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i turystyki przyjęto pięć kierunków rozwoju, do których
należą efektywne wykorzystanie i zarządzanie zasobem zabytkowym, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji
winiarskich, ochrona obiektów zabytkowych, kształtowanie tożsamości kulturowej, tworzenie spójnego
i harmonijnego krajobrazu kulturowego, kompleksowa rewitalizacja terenów zdegradowanych. Dziedzictwo
kulturowe stanowi jeden z głównych potencjałów rozwojowych MOF OW Zielona Góra. Obiekty zabytkowe,
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
275
unikalne walory i tradycje lokalne, przy odpowiedniej promocji, mogą stanowić istotny czynnik dający szansę
rozwoju społeczno-gospodarczego obszaru.
W zakresie strefy społeczno-gospodarczej przyjęto sześć kierunków rozwoju: wzmocnienie potencjału
innowacyjnego sektora gospodarczego i rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, zmniejszenie
bezrobocia i zwiększenie aktywności zawodowej ludności, rozwój kapitału ludzkiego poprzez inwestycje służące
edukacji, rozwój turystyki, inwestycje w służbę zdrowia, rozwój infrastruktury sportowej. Działania podejmowane
w ramach tej strefy są kluczowe dla ożywienia regionu. Prowadzą do rozwoju społeczno-gospodarczego, poprzez
wprowadzanie zmian udoskonalających istniejące zjawiska oraz kreowanie nowych. Wskazane kierunki rozwoju
obejmują działania w różnych dziedzinach, do których należą m.in. usługi, edukacja, ochrona zdrowia, aktywność
sportowa, turystyka, bezpieczeństwo publiczne, tereny inwestycyjne, strefy gospodarcze oraz rynek pracy.
W zakresie komunikacji i transportu przyjęte kierunki rozwoju obejmują poprawę zewnętrznej oraz
wewnętrznej dostępności MOF OW Zielona Góra w zakresie komunikacji drogowej, kolejowej, transportu
rzecznego, lotniczego, rowerowego i zbiorowego. Układ połączeń komunikacyjnych obszaru wynika zarówno
z jego położenia względem większych ośrodków miejskich, jak i wewnętrznych powiązań lokalnych pomiędzy
Zieloną Górą, a gminami wchodzącymi w skład obszaru funkcjonalnego. Nadrzędnym celem w zakresie
komunikacji jest utrzymanie, usprawnianie i uzupełnianie zintegrowanej sieci połączeń, zarówno lokalnych jak
i ponadlokalnych, pozwalającej na swobodny i zrównoważony rozwój obszaru.
W zakresie infrastruktury technicznej przyjęto sześć kierunków rozwoju, wśród których są wzrost
bezpieczeństwa energetycznego, zmniejszenie emisyjności gospodarki, rozwój infrastruktury wodociągowej
i kanalizacji sanitarnej, wykorzystanie alternatywnych źródeł energii, racjonalne gospodarowanie odpadami,
ograniczenie ilości składowanych odpadów. Obszary wyposażone w odpowiednią infrastrukturę techniczną są
bardziej atrakcyjne pod względem inwestycyjnym, zapewniają wysoki standard życia mieszkańcom. Rozwój
systemów infrastruktury technicznej wpływa także na stan środowiska, pozwala na jego ochronę i zrównoważony
rozwój. MOF OW Zielona Góra, ze względu na położenie w pobliżu granicy państwa, odgrywa on znaczącą rolę
przy połączeniach transgranicznych. W granicach obszaru zlokalizowane są oraz planuje się inwestycje
o znaczeniu ponadregionalnym, krajowym, a nawet międzynarodowym.
W zakresie strefy obronności i bezpieczeństwa przyjęto dwa kierunki rozwoju, do których należą
ochrona terenów zamkniętych i obiektów służących zapewnieniu bezpieczeństwa państwa oraz zahamowanie
wzrostu i minimalizacja istniejącego ryzyka powodziowego. Wyznaczone kierunki w tej strefie mają za zadanie
zapewnienie bezpieczeństwa militarnego oraz ekologicznego. Działania, które zostały wyznaczone w ramach
określonych kierunków, mają głównie charakter planistyczny, zapewniający bezkolizyjne funkcjonowanie terenów
zamkniętych oraz minimalizowanie negatywnych skutków zagrożeń naturalnych.
XVI. Słownik pojęć planistycznych
inwestycje celu publicznego – działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym,
wojewódzkim i krajowym), a także krajowym (obejmującym również inwestycje międzynarodowe
i ponadregionalne), bez względu na status podmiotu podejmującego te działania oraz źródła ich finansowania,
stanowiące realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 121 z późn. zm.) (zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 roku
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 roku poz. 1073 z późn zm.).
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
276
konserwacja – działania mające na celu utrzymanie obiektów o charakterze zabytkowym w należytym
i niepogarszającym się stanie, utrwalenie zabytkowego materiału w formie oryginalnej; działania te mają na celu
umożliwienie postrzegania i odbioru wartości zabytkowych, bez stwarzania zagrożenia dla substancji zabytkowej;
krajobraz kulturowy – przestrzeń zawierająca elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego,
ukształtowana w wyniku działalności człowieka;
ład przestrzenny – takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia
w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze,
środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne (zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 roku
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 roku poz. 1073 z późn. zm.).;
modernizacja – unowocześnienie, trwałe ulepszenie zmierzające do zwiększenia wartości użytkowej, w tym
w odniesieniu do obiektu budowlanego m.in. jego rozbudowa, nadbudowa, przebudowa lub remont;
obszar funkcjonalny – obszar szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania
konfliktów przestrzennych, stanowiący zwarty układ przestrzenny składający się z funkcjonalnie powiązanych
terenów, charakteryzujących się wspólnymi uwarunkowaniami i przewidywanymi jednolitymi celami rozwoju
(zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 2017 roku poz.
1073 z późn. zm.);
przestrzeń publiczna – obszar o znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia
i sprzyjający nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-
przestrzenne (zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. z 2017 roku poz. 1073 z późn. zm.);
rekultywacja – przywrócenie wartości użytkowych i przyrodniczych terenom zdegradowanym i przekształconym
przez działalność człowieka;
renowacja – działania mające na celu odnowienie, odświeżenie obiektu budowlanego; może dotyczyć całego
obiektu lub części, np. dachu, elewacji lub innego elementu;
rewaloryzacja – działania konserwatorskie, mające na celu przywrócenie obiektom historycznym ich dawnego
wyglądu i wartości użytkowych; odnosi się zarówno do architektury jak i zespołów urbanistycznych;
rewitalizacja – proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób
kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki,
skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu
rewitalizacji (zgodnie z Ustawą z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 roku poz. 1023
z późn. zm.);
suburbanizacja – zmiana udziału przedmieść w strukturze miasta, polegająca na migracji mieszkańców centrów
miast na tereny przedmiejskie, wiąże się ze zwiększeniem powierzchni miasta, rozwojem zabudowy o niskiej
intensywności i spadkiem gęstości zaludnienia;
środowisko – ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka,
a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy
różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami;
tereny zurbanizowane – zwarte skupiska terenów zabudowanych;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
277
walory krajobrazowe – wartości ekologiczne, estetyczne lub kulturowe obszaru oraz związane z nim rzeźba
terenu, twory i składniki przyrody, ukształtowane przez siły przyrody lub działalność człowieka (zgodnie z Ustawą
z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 roku poz. 121);
zrównoważony rozwój – taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań
politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości
podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych
potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń
(zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017
roku poz. 1073 z późn. zm.).
Spis schematów
Schemat 1. Położenie MOF OW Zielona Góra względem korytarzy transportowych ........................................................ 17
Schemat 2. Położenie MOF OW Zielona Góra względem dużych ośrodków miejskich..................................................... 19
Schemat 3. Powiązania ponadregionalne w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej .......................................... 21
Schemat 4. Powiązania regionalne w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej .................................................... 24
Schemat 5. Dojazdy do pracy do miasta Zielona Góra ................................................................................................. 29
Schemat 6. Sieć osadnicza ....................................................................................................................................... 32
Schemat 7. Podział terytorialny na obszar śródmiejski, obszar miejski oraz obszar podmiejski ......................................... 35
Schemat 8. Użytkowanie terenu ................................................................................................................................ 44
Schemat 9. Regiony fizyczno-geograficzne ................................................................................................................. 46
Schemat 10. Układ stref przyjętych do oceny jakości powietrza w 2016 r. ...................................................................... 49 Schemat 11. Wody podziemne – główne zbiorniki i ich strefy ochronne, stopień podatności na antropopresję, jakość
i zagrożenie deficytem .............................................................................................................................................. 53
Schemat 12. Wody powierzchniowe ........................................................................................................................... 55
Schemat 13. Istniejące złoża kopalin i zasoby prognostyczne, perspektywiczne i hipotetyczne węgla brunatnego i miedzi . 58
Schemat 14. Typy gleb ............................................................................................................................................. 60
Schemat 15. Lesistość gmin MOF OW Zielona Góra [%] .............................................................................................. 62
Schemat 16. Lasy ochronne ...................................................................................................................................... 63
Schemat 17. Typy siedliskowe lasów ......................................................................................................................... 64
Schemat 18. Udział procentowy powierzchni objętych formami ochrony przyrody w powierzchni gminy ............................ 66
Schemat 19. Formy ochrony przyrody ........................................................................................................................ 68
Schemat 20. Sieć korytarzy ekologicznych ................................................................................................................. 71
Schemat 21. Tereny predysponowane do występowania ruchów masowych i osuwiska .................................................. 75
Schemat 22. Zagrożenie powodziowe ........................................................................................................................ 77
Schemat 23. Liczba zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków ............................................................... 81
Schemat 24. Obiekty Lubuskiego Szlaku Wina i Miodu ................................................................................................ 89
Schemat 25. Szlaki turystyczne o znaczeniu kulturowym.............................................................................................. 91
Schemat 26. Podmioty gospodarcze .......................................................................................................................... 94
Schemat 27. Bezrobocie w gminach .......................................................................................................................... 95
Schemat 28. Edukacja na poziomie podstawowym ...................................................................................................... 97
Schemat 29. Szlaki piesze ...................................................................................................................................... 102
Schemat 30. Szlaki rowerowe.................................................................................................................................. 103
Schemat 31. Obiekty i miejsca noclegowe w gminach ................................................................................................ 105
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
278
Schemat 32. Strefy ekonomiczne, parki technologiczne/przemysłowe i inkubatory przedsiębiorczości ............................ 113
Schemat 33. Układ drogowy .................................................................................................................................... 117
Schemat 34. Średniodobowy ruch pojazdów silnikowych na sieci dróg krajowych i wojewódzkich w 2015 r. .................... 122
Schemat 35. Układ linii kolejowych .......................................................................................................................... 125
Schemat 36. Transport wodny ................................................................................................................................. 128
Schemat 37. Transport lotniczy................................................................................................................................ 129
Schemat 38. Węzły przesiadkowe............................................................................................................................ 135
Schemat 39. Dostęp do sieci wodociągowej .............................................................................................................. 140
Schemat 40. Dostęp do sieci kanalizacyjnej oraz lokalizacja oczyszczalni ścieków ....................................................... 143
Schemat 41. Gospodarka odpadami ........................................................................................................................ 147
Schemat 42. Zaopatrzenie w paliwa płynne i gaz ....................................................................................................... 151
Schemat 43. Sieć elektroenergetyczna ..................................................................................................................... 154
Schemat 44. Odnawialne źródła energii .................................................................................................................... 158
Schemat 45. Obszary objęte obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego ........................ 167
Schemat 46. Synteza strefy terytorium, ludność i osadnictwo ..................................................................................... 176
Schemat 47. Synteza strefy przyrodniczej ................................................................................................................ 177
Schemat 48. Synteza strefy kulturowej ..................................................................................................................... 178
Schemat 49. Synteza strefy społeczno-gospodarczej ................................................................................................. 179
Schemat 50. Synteza komunikacji i transportu .......................................................................................................... 180
Schemat 51. Synteza infrastruktury technicznej......................................................................................................... 181
Schemat 52. Strefy funkcjonalno-przestrzenne .......................................................................................................... 192
Schemat 53. Obszary objęte ochroną przyrody o różnym reżimie ochronnym ............................................................... 202
Schemat 54 Obszary wskazane do rewitalizacji ......................................................................................................... 215
Schemat 55. Strefy ekonomiczne, tereny produkcyjne i usługowe ............................................................................... 219
Schemat 56. Kierunki rozwoju sieci elektroenergetycznych najwyższych napięć ........................................................... 237
Schemat 57. Kierunki rozwoju sieci elektroenergetycznych ........................................................................................ 238
Schemat 58. Kierunki rozwoju sieci gazowych ........................................................................................................... 240
Schemat 59. Kierunki rozwoju sieci kanalizacyjnych .................................................................................................. 244
Schemat 60. Kierunki rozwoju OZE .......................................................................................................................... 247
Spis tabel
Tabela 1. Zakres spójności Strategii ZIT MOF ZG z wybranymi dokumentami strategicznymi ............................................... 14
Tabela 2. Liczba ludności w latach 2004 i 2014 ....................................................................................................................... 27
Tabela 3. Przyrost naturalny ludności w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w latach 2004-2014 .......................................... 28
Tabela 4. Saldo migracji w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w latach 2004-2014 .............................................................. 28
Tabela 5. Struktura ludności według wieku i płci w 2014 r. ...................................................................................................... 30
Tabela 6. Klasyfikacja jakości powietrza w 2015 r. .................................................................................................................. 48
Tabela 7. Wykaz Głównych Zbiorników Wód Podziemnych .................................................................................................... 51
Tabela 8. Udokumentowane złoża kopalin ............................................................................................................................... 56
Tabela 9. Powierzchnia lasów oraz lesistość ........................................................................................................................... 61
Tabela 10. Udział poszczególnych form ochrony przyrody ...................................................................................................... 69
Tabela 11. Liczba gospodarstw prowadzących działalność hodowlaną ukierunkowaną na produkcję zwierzęcą ................... 72
Tabela 12. Zestawienie zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków ................................................................. 82
Tabela 13. Wykaz zabytków nieruchomych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków i wyznaczonych do ujęcia w tej
ewidencji ................................................................................................................................................................................... 84
Tabela 14. Wykaz stanowisk archeologicznych ....................................................................................................................... 85
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
279
Tabela 15. MOF OW Zielona Góra na tle powiatów sąsiednich pod względem obiektów noclegowych, miejsc noclegowych
i udzielonych noclegów .......................................................................................................................................................... 104
Tabela 16. Liczba przestępstępstw według rodzajów wraz z ich wykrywalnością w 2014 r. ................................................. 106
Tabela 17. Wzrost/spadek liczby przestępstw w 2014 roku w porównaniu z rokiem 2013 na 1 tys. mieszkańców ............... 107
Tabela 18. Szkolnictwo artystyczne w Zielonej Górze ........................................................................................................... 108
Tabela 19. Liczba podmiotów gospodarczych zaliczonych do sektora kreatywnego w 2014 r. (wg klasyfikacji PKD 2007) . 108
Tabela 20. Powierzchnia gruntów będących własnością gminy/miasta w stosunku do ogólnej powierzchni gminy/miasta .. 115
Tabela 21. Wykaz dróg krajowych ......................................................................................................................................... 116
Tabela 22. Wykaz dróg wojewódzkich ................................................................................................................................... 118
Tabela 23. Wykaz dróg powiatowych na terenie Zielonej Góry ............................................................................................. 118
Tabela 24. Wykaz dróg powiatowych na terenie MOF OW Zielona Góra – powiat zielonogórski ......................................... 120
Tabela 25. Wykaz linii kolejowych .......................................................................................................................................... 123
Tabela 26. Wykaz dróg rowerowych ...................................................................................................................................... 131
Tabela 27. Wykaz stacji i przystanków kolejowych ................................................................................................................ 133
Tabela 28. Wykaz ujęć wód oraz stacji uzdatniania wody ..................................................................................................... 136
Tabela 29. Strefy ochronne ujęć wód ..................................................................................................................................... 137
Tabela 30. Charakterystyka sieci wodociągowej .................................................................................................................... 139
Tabela 31. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej .................................................................................................................... 142
Tabela 32. Aglomeracje ściekowe .......................................................................................................................................... 144
Tabela 33. Charakterystyka sieci gazowej ............................................................................................................................. 150
Tabela 34. Sieć elektroenergetyczna ..................................................................................................................................... 153
Tabela 35. Wojskowe tereny zamknięte ................................................................................................................................. 160
Tabela 36. Tereny zamknięte kolejowe .................................................................................................................................. 161
Tabela 37. Zestawienie obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (mpzp) ......................... 168
Spis wykresów
Wykres 1. Struktura użytkowania gruntów w Zielonej Górze (w granicach do 2014 r.) ........................................................... 37
Wykres 2. Struktura użytkowania gruntów w Zielonej Górze (Dzielnica Nowe Miasto) ........................................................... 38
Wykres 3. Struktura użytkowania gruntów w gminie Czerwieńsk ............................................................................................ 39
Wykres 4. Struktura użytkowania gruntów w gminie Sulechów ............................................................................................... 40
Wykres 5. Struktura użytkowania gruntów w gminie Świdnica ................................................................................................. 42
Wykres 6. Struktura użytkowania gruntów w gminie Zabór ...................................................................................................... 43
Wykres 7. Liczba przedsiębiorstw w sektorze kreatywnym w latach 2009-2014 ................................................................... 109
Wykres 8. Długość czynnej sieci rozdzielczej ........................................................................................................................ 138
Wykres 9. Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku ........................................................... 141
Wykres 10. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej ................................................................................................................... 141
Wykres 11. Bilans pokrycia zapotrzebowania na ciepło ......................................................................................................... 148
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
280
Spis załączników graficznych
do części uwarunkowań rozwoju przestrzennego (plansze w skali 1:100 000):
o załącznik nr 1a – Terytorium, ludność i osadnictwo;
o załącznik nr 1b – System przyrodniczy;
o załącznik nr 1c – Zagrożenie powodziowe;
o załącznik nr 1d – Dziedzictwo kulturowe i turystyka;
o załącznik nr 1e – Strefa społeczno-gospodarcza;
o załącznik nr 1f – Komunikacja i transport;
o załącznik nr 1g – Infrastruktura techniczna;
do części kierunków zagospodarowania przestrzennego (plansze w skali 1:100 000):
o załącznik nr 2a – Osadnictwo i ład przestrzenny, strefa społeczno-gospodarcza;
o załącznik nr 2b – System przyrodniczy;
o załącznik nr 2c – Dziedzictwo kulturowe i turystyka;
o załącznik nr 2d – Komunikacja i transport;
o załącznik nr 2e – Infrastruktura techniczna;
o załącznik nr 2f – Synteza kierunków zagospodarowania przestrzennego.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
281
Bibliografia
1. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, przyjęta Uchwałą Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia
2011 r.;
2. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Europa 2020,
przyjęta przez Komisję Europejską w 2010 r.;
3. Polityka spójności Unii Europejskiej na lata 2014–2020;
4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020;
5. Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020 – dokument przyjęty przez Zarząd Województwa Lubuskiego
uchwałą nr 9/103/15 z dnia 20 stycznia 2015 r.;
6. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności, przyjęta Uchwałą Nr 16 Rady
Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r.;
7. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) – przyjęta Uchwałą Nr 8 Rady
Ministrów z dnia 14 lutego 2017 r.;
8. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska2020”, przyjęta Uchwałą Nr 7 Rady Ministrów
z dnia 15 stycznia 2013 r.;
9. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010–2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, przyjęta Uchwałą Rady
Ministrów z dnia 13 lipca 2010 r.;
10. Krajowa Polityka Miejska 2023, Warszawa 2015;
11. V Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, Warszawa 2017;
12. Krajowy plan gospodarki odpadami 2022, Warszawa 2016;
13. Strategia Rozwoju Polski Zachodniej 2020, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 30 kwietnia 2014 r.;
14. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, przyjęta Uchwałą Nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa
Lubuskiego z dnia 19 listopada 2012 r.;
15. Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry, 2016
16. Studium integracji przestrzennej polskiej części pogranicza Polski i Niemiec IPPON, Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego, Warszawa 2013;
17. Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego – Uchwała Nr XLI/485/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
28 października 2013 r.;
18. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.;
19. Polityka Energetyczna Polski do 2030, 2009;
20. Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, 2015;
21. Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, 2010;
22. Mikroelektrownie i małe elektrownie wodne. Kompletny podręcznik odbudowy, 2014;
23. Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009–2032, 2010;
24. Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu województwa lubuskiego, 2016;
25. Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2016–
2025, 2015;
26. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w sieci komunikacyjnej w wojewódzkich
przewozach pasażerskich, 2016;
27. Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-2020 – Uchwała Nr VI/41/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia
14 lutego 2011 r.;
28. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2013 wraz z uzupełnieniem na lata 2004-2020;
29. Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego – Uchwała Nr XX/142/2004 Sejmiku Województwa Lubuskiego
z dnia 28 czerwca 2004 r.;
30. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 2014 – 2017, 2014;
31. Program opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2017-2020;
32. Program opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2009-2012;
33. Narodowy Plan Rewitalizacji 2022, 2014;
34. Wytyczne do tworzenia Lokalnych Programów Rewitalizacji dla województwa lubuskiego na lata
2007-2013;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
282
35. Program opieki nad zabytkami Gminy Sulechów na lata 2015-2018;
36. Program opieki nad zabytkami Gminy Czerwieńsk na lata 2015-2018;
37. Gminny Program Rewitalizacji Miasta Zielona Góra na lata 2016-2022;
38. Program Rewitalizacji Gminy Sulechów na lata 2016-2023.
39. Rejestr zabytków województwa lubuskiego, VI.2015;
40. Wykaz wojskowych nieruchomości zabytkowych, przekazany przez Wojewódzki Sztab Wojskowy w Zielonej Górze,
2015 r.;
41. Wykaz udzielonych przez województwo lubuskie dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty
budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków położonych na obszarze województwa lubuskiego, 2009-
2015;
42. Turystyka i dziedzictwo kulturowe Polski Zachodniej. Ekspertyza sporządzona na potrzeby Założeń Strategii Rozwoju
Polski Zachodniej, 2011;
43. Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku – Uchwała Nr 237/2813/14 Zarządu Województwa Lubuskiego
z dnia 4 lutego 2014 r.;
44. Dane Lubuskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej;
45. System Ewidencji Szlaków Turystycznych Innowacyjne Lubuskie;
46. Program rozwoju bazy sportowej województwa lubuskiego na lata 2014–2016;
47. Program udrożnienia wód płynących dla celów rybactwa w województwie lubuskim na lata 2005-2020 – Uchwała
Nr XXVII/199/2005 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 21 marca 2005 r.;
48. Program Mała Retencja Wodna w Województwie Lubuskim – Uchwała Nr XXX/273/2018 z dnia 17 listopada 2008
roku;
49. Aktualizacja Programu ochrony powietrza dla strefy miasta Zielona Góra ze względu na przekroczenie wartości
docelowej benzo(a)pirenu w pyle PM10 – Uchwała nr XIV/140/15 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 16
listopada 2015 r.;
50. Program ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta Zielona Góra., Opole 2014;
51. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Zielonogórskiego na lata 2004–2011, 2003;
52. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego – Uchwała Nr XXIX/450/17 Sejmiku Województwa
Lubuskiego z dnia 10 kwietnia 2017 r.;
53. Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów
komunalnych – Uchwała Nr XXIX/448/17 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 kwietnia 2017 r.;
54. Sprawozdanie z realizacji Planu gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego za lata 2011–2013;
55. Okresowa ocena Zmiany Planu zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubuskiego, przyjęta Uchwałą
Nr 223/2648/13 Zarządu Województwa Lubuskiego z dnia 19 listopada 2013 r.;
56. Strategia Rozwoju Gminy Czerwieńsk 2011-2018;
57. Strategia Rozwoju Gminy Sulechów na lata 2012-2022;
58. Strategia Zrównoważonego Rozwoju gminy Świdnica k/Zielonej Góry na lata 2010-2020;
59. Plan rozwoju lokalnego gminy Zabór na kadencję Rady w latach 2010-2014;
60. Strategia Rozwoju Gminy Zielona Góra na lata 2015-2025;
61. Strategia Rozwoju Zielonej Góry na lata 2012-2022;
62. Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin;
63. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na rzecz
wzrostu i zatrudnienia” oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006;
64. Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego, 2014;
65. Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa;
66. System Osłony Przeciwosuwiskowej. Przeglądowa mapa województwa lubuskiego, Instytut Geologiczny, Warszawa;
67. Farat R., Mager P., Kasprowicz T., 2014, Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego. Warunki
Klimatyczne Województwa Lubuskiego, GEPOL, Zielona Góra;
68. Ekofizjografia Województwa Lubuskiego, Zielona Góra 2008 (z aktualizacjami);
69. Kołodziejczyk U. (kier.), 2012, Rozpoznanie i charakterystyka stanu i funkcjonowania podstawowych elementów
środowiska w zakresie budowy geologicznej, zasobów surowcowych, rzeźby terenu oraz wód podziemnych dla
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
283
województwa lubuskiego – aktualizacja. Wody podziemne i ich wykorzystanie, Pracownia Badawczo-Projektowa
GEOLOG, Zielona Góra;
70. Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
18 października 2016 r. (Dz. U. z 2016 r. poz. 1938);
71. Hydrologiczne uwarunkowania Zielonogórskiego Obszaru Funkcjonalnego – Miasto Zielona Góra, Poznań 2015;
72. MasterPlan dla obszaru dorzecza Odry, KZGW, Warszawa 2014;
73. Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, KZGW 2015;
74. Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z ustanowieniem obszaru
ochronnego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 148 Sandr rzeki Pliszka. Mapa projektowanego obszaru
ochronnego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 148 Sandr rzeki Pliszka, 2011;
75. Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z ustanawianiem obszarów
ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 150 Pradolina Warszawa-Berlin, 2011;
76. Dokumentacja określająca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód
podziemnych Pradolina Barycz-Głogów /W/ GZWP nr 302, 2007;
77. Dokumentacja hydrogeologiczna dla ustalenia stref ochronnych czwartorzędowego zbiornika wód podziemnych GZWP
301 Zasieki – Nowa Sól na odcinku Nowogród Bobrzański – Nowa Sól, 2001;
78. Centralna Baza Danych Geologicznych – pliki shp. Hydrogeologia, Główne Zbiorniki Wód Podziemnych;
79. Metodyka wyznaczania obszarów ochronnych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych dla potrzeb planowania i
gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy, PIG, Warszawa 2008;
80. Aktualizacja programu wodno-środowiskowego kraju. KZGW, 2016;
81. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października
2016 r. (Dz. U. z 2016 r. poz. 1967);
82. Ocena zaopatrzenia ludności województwa lubuskiego w wodę przeznaczoną do spożycia w 2014 roku i prognoza
sytuacji w tym zakresie, PWIS w Gorzowie Wlkp., 2015;
83. Dane RZGW we Wrocławiu, Szczecinie i Poznaniu dotyczące wód powierzchniowych województwa lubuskiego;
84. Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2014 r., PIG, Warszawa 2015;
85. Analiza obecnego i potencjalnego wydobycia złóż kopalin o znaczeniu regionalnym, ponadregionalnym i krajowym na
terenie województwa lubuskiego, 2015;
86. Centralna Baza Danych Geologicznych (CBDG), shp z konturami złóż wg stanu na 19.08.2015;
87. Wójcicki i inni, 2008, Interaktywny atlas prezentujący możliwości geologicznej sekwestracji CO2 w Polsce, w skali
1:500 000;
88. Monitoring Chemizmu Gleb Ornych Polski, IUNG, GIOS, www.gios.gov.pl, 2012;
89. Kiaszewicz K., Stańko R., 2011, Regionalny Program Ochrony Torfowisk Alkalicznych (7230) w Województwie
Lubuskim, Klub Przyrodników, Świebodzin;
90. Leśnictwo wszystkich form własności. Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31 grudnia 2016 r.;
91. Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubuskiego, stan 6 października 2017 r., RDOŚ Gorzów Wlkp.;
92. Rejestr parków krajobrazowych województwa lubuskiego, stan na 20 czerwca 2017 r., RDOŚ Gorzów Wlkp.;
93. Rejestr obszarów chronionego krajobrazu województwa lubuskiego, stan na 20 czerwca 2017 r., RDOŚ Gorzów Wlkp.;
94. Rejestr pomników przyrody województwa lubuskiego, stan na 10 października 2017 r., RDOŚ Gorzów Wlkp.;
95. Rejestr stanowisk dokumentacyjnych województwa lubuskiego, stan na 25 stycznia 2017 r., RDOŚ Gorzów Wlkp.;
96. Rejestr użytków ekologicznych województwa lubuskiego, stan na 10 października 2017 r., RDOŚ Gorzów Wlkp.;
97. Rejestr zespołów przyrodniczo-krajobrazowych województwa lubuskiego, stan na 25 września 2017 r., RDOŚ Gorzów
Wlkp.;
98. Obszary prawnie chronione. Bank Danych Lokalnych, GUS, stan na 31 grudnia 2016 r.;
99. Rozporządzenie Wojewody Zielonogórskiego Nr 4 z dnia 15 kwietnia 1996 r. w sprawie utworzenia Gryżyńskiego
Parku Krajobrazowego (Dz. U. Woj. Zielonogórskiego Nr 6 z 30 kwietnia 1996 r., poz. 61);
100. Rozporządzenie Nr 20 Wojewody Lubuskiego z dnia 15 listopada 2004 r. o zmianie rozporządzenia Wojewody
Zielonogórskiego z dnia 15 kwietnia 1996 r. w sprawie utworzenia Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego (Dz. U. Woj.
Lub. Nr 91 poz. 1356);
101. Uchwała Nr XXII/192/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 21.03.2012 r. zmieniająca rozporządzenie
w sprawie utworzenia Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego (Dz. U. Woj. Lub. 2012 poz. 743);
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
284
102. Dyrektywa 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa;
103. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory;
104. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. z dnia 7 listopada 2012 r. w sprawie
ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody „Zimna Woda” (Dz. U. Woj. Lub. z dnia 14 listopada 2012 r. poz.
2246);
105. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie
ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody „Radowice” (Dz. U. Woj. Lub. z dnia 22 lutego 2013 r. poz. 565);
106. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. z dnia 7 marca 2014 r. w sprawie
ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Kargowskie Zakola Odry PLH080012 (Dz. U. Woj.
Lub. z dnia 10 marca 2014 r., poz. 661);
107. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. i Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska we Wrocławiu z dnia 25 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru
Natura 2000 Nowosolska Dolina Odry PLH080014 (Dz. U. Woj. Lub. z dnia 28 kwietnia 2014 r., poz. 938);
108. Liro A., 1995, Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET-PL, IUCN, Warszawa;
109. Jędrzejewski W., Górny M., 2005-2011, Koncepcja sieci korytarzy ekologicznych w Polsce wykonana na zlecenie
Ministra Środowiska, IBS PAN Białowieża;
110. Lubuski Przegląd Regionalny 2014;
111. Lubuskie 2012 – przegląd sytuacji społeczno-gospodarczej, Lubuskie obserwatorium terytorialne, Zielona Góra, maj
2013;
112. Parki przemysłowe i specjalne strefy ekonomiczne, Raport IPO SA, 2011;
113. Heffner K., Gibas P., 2013, Delimitacja przestrzenna obszarów wiejskich o słabym dostępie do usług publicznych
w województwie lubuskim, Zielona Góra;
114. Lubuska mapa potrzeb i aspiracji, Kraków 2011;
115. Struktura importu i eksportu w latach 2010-2014 na podstawie działów klasyfikacji CN 2012, dane z Centrum
Analitycznego Administracji Celnej w Warszawie, przeanalizowane i przekazane przez Centrum Obsługi Inwestycji
i Eksportu (COiE), 2015;
116. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kostrzyńsko-słubickiej
specjalnej strefy ekonomicznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1031);
117. Program rozwoju społeczeństwa informacyjnego 2009–2015;
118. Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014–2020;
119. Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020 – Uchwała Nr XXVI/373/16 Sejmiku Województwa Lubuskiego
z dnia 19 grudnia 2016 r.;
120. Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2012–2017;
121. Kierunki rozwoju lecznictwa w zakresie onkologii i onkohematologii w województwie lubuskim na lata 2012–2020 –
Uchwała Nr XXX/283/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 września 2012 r.;
122. Regionalny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Województwa Lubuskiego na lata 2012–2015;
123. Program Współpracy Województwa Lubuskiego z organizacjami pozarządowymi w 2015 roku;
124. Wojewódzki Program Wspierania Rodziny i systemu pieczy zastępczej na lata 2013–2016;
125. Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011–2015, przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 2011 r.;
126. Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023, przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 9 września 2015 r;
127. Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku), przyjęty Uchwałą Rady Ministrów Nr 6 z
dnia 22 stycznia 2013 r.;
128. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 26 czerwca 2015 r. w sprawie ustalenia przebiegu dróg
krajowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 941);
129. Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach RPO – Lubuskie 2020,
przyjęty Uchwałą Zarządu Województwa Lubuskiego nr 160/2108/17 z dnia 3 stycznia 2017 r.;
130. Program Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego, przyjęty Uchwałą Zarządu Województwa Lubuskiego nr
160/2109/17 z dnia 3 stycznia 2017 r.;
131. IGiPZ PAN: Inwestycje i działania konieczne do podjęcia przez Polskę w celu wdrożenia korytarza sieci bazowej TEN-
T Bałtyk-Adriatyk na terytorium Polski – w ujęciu krajowym i wojewódzkim, w średnim oraz długim horyzoncie
czasowym (do i po 2020 r.), Warszawa 2014;
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
285
132. Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku, przyjęty Uchwałą Rady Ministrów Nr 144/2016 z dnia 23 listopada 2016 r.;
133. Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce, Warszawa 2011;
134. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego na lata 2015–2020 dla miasta Zielonej Góry i gmin
ościennych, które zawarły z miastem Zielona Góra porozumienia w sprawie wspólnej organizacji transportu
publicznego, Reda – Zielona Góra 2014
135. Strategia Rozwoju Portu Lotniczego Zielona Góra/Babimost do roku 2040, Lotnisko Zielona Góra/Babimost Spółka
z o.o., Zielona Góra, 2011;
136. Kontrakt Terytorialny dla Województwa Lubuskiego – Uchwała nr 299/3478/14 Zarządu Województwa Lubuskiego
z dnia 14 listopada 2014 r. z późn. zm.;
137. Analiza stanu transportu województwa lubuskiego wraz z prognozą rozwoju, IGiPZ PAN, Warszawa 2015;
138. Generalny Pomiar Ruchu 2010. GDDKiA, Warszawa 2010;
139. Generalny Pomiar Ruchu 2015. GDDKiA, Warszawa 2016;
140. Wyniki badań diagnostycznych na sieci dróg krajowych woj. lubuskiego w 2013 roku, GDDKiA oddział w Zielonej
Górze;
141. Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2013–2020, przyjęty przez KRBRD w dniu 20.06.2013 r.;
142. Program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego województwa lubuskiego na lata 2016-2025, Zielona Góra, 2016;
143. Koncepcja przystani rzecznych na Odrze. Biuro Projektów Dróg i Mostów „PRODiM”, Nowa Sól, grudzień 2012 r.;
144. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 9 października 2012 r. w sprawie
planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w zakresie sieci komunikacyjnej
w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym (Dz. U. z 2012 r. poz.
1151);
145. Instrukcja opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, Państwowy Instytut
Geologiczny, 2008;
146. Metody magazynowania nawozów naturalnych w gospodarstwach rolnych, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie,
Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2009;
147. Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych na obszarze województwa lubuskiego badanych
w 2013 r. z uwzględnieniem dziedziczenia ocen z lat 2010–2012, WIOŚ Zielona Góra, 2014;
148. Ochrona gleb i wód, Program Rolnośrodowiskowy 2007–2013, 2009;
149. Ochrona środowiska 2016, GUS, 2017;
150. Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2011–2012, WIOŚ Zielona Góra, 2013;
151. Stan środowiska w Zielonej Górze w latach 2005–2010, WIOŚ Zielona Góra, 2010;
152. System monitoringu jakości powietrza – prezentacja pomiarów, WIOŚ Zielona Góra;
153. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014;
154. Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego RP;
155. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022, przyjęta Uchwałą Nr 67 Rady
Ministrów z dnia 9 kwietnia 2013 r.;
156. Decyzja Nr 42/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2016 r. w sprawie ustalenia terenów zamkniętych
w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz. Ministra Obrony Narodowej z 2016 r. poz. 25 z późn. zm.);
157. Decyzja nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które
przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych;
158. Rejestr lotnisk cywilnych ULC;
159. Ewidencja lądowisk ULC;
160. Plan Rozwoju na lata 2014-2019, ENEA Operator;
161. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla obszaru funkcjonalnego miasta wojewódzkiego Zielona Góra na lata 2014–2020;
162. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta Zielona Góra;
163. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Czerwieńsk;
164. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Sulechów;
165. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Świdnica;
166. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Zabór;
167. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego
w Świnoujściu (Dz. U. z 2017 r. poz. 2302);
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
286
168. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Gmin Nadodrzańskich (2015 r.);
169. Śleszyński P., Komornicki T., Deręgowska A., Zielińska B., 2015, Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych
w gminach w 2013 roku, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN na zlecenie Ministerstwa
Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa;
170. Program Rozwoju Sportu do roku 2020 (2015), Uchwała Rady Ministrów Nr 150 z dnia 31 sierpnia 2015 r.;
171. Program Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego – dokument przyjęty przez Zarząd Województwa Lubuskiego
uchwałą nr 91/1051/16 z dnia 23 lutego 2016 r. z późn. zm.;
172. Plan Inwestycyjny i Promocji Gospodarczej Województwa Lubuskiego – dokument przyjęty przez Zarząd Województwa
Lubuskiego uchwałą nr 103/1248/16 z dnia 26 kwietnia 2016 r.
Strony internetowe
1. http://lubuskie.pl/
2. http://www.lubuskie.uw.gov.pl/
3. http://bdl.lasy.gov.pl/
4. http://gorzow.rdos.gov.pl/
5. http://stat.gov.pl/bdl/
6. http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/
7. http://www.psh.gov.pl/
8. http://www.geoportal.gov.pl/
9. http://www.isok.gov.pl/
10. http://www.mos.gov.pl/
11. http://www.skladowanie.pgi.gov.pl/
12. http://geoportal.pgi.gov.pl/
13. http://www.dpn.pl/
14. http://www.natura2000.gdos.gov.pl/
15. http://www.pracowania.org.pl/korytarze-migracyjne-w-polsce/
16. http://www.nid.pl/pl/
17. http://www.zabytek.gov.pl/
18. http://www.ziemialubuska.pl/
19. http://www.lwkz.pl/
20. http://www.minrol.gov.pl/
21. http://www.innowacje.lubuskie.pl/
22. http://lubuskie.pl/mapy-turystyczne/
23. http://www.gddkia.gov.pl/
24. http://www.zdw.zgora.pl/
25. http://www.utk.gov.pl/
26. http://www.pkp.pl/
27. http://www.plk-sa.pl/
28. http://www.rozklad-pkp.pl/
29. http://www.kzgw.gov.pl/
30. http://www.ulc.gov.pl/
31. http://www.lotniska.dlapilota.pl/
32. http://www.ko-gorzow.edu.pl/
33. http://www.money.pl/
34. https://polon.nauka.gov.pl/
35. http://www.nil.org.pl/
36. http://rpwdl.csioz.gov.pl/
37. http://www.parpa.pl/
38. http://obserwuj.lubuskie.pl/
39. http://www.gios.gov.pl/chemizm_gleb/
40. http://www.odpady.net.pl/
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO OŚRODKA WOJEWÓDZKIEGO ZIELONA GÓRA
KIERUNKI
287
41. http://www.cyfrowydoradca.pl/kiedy/lubuskie.html/
42. http://www.solargis.info/
43. http://www.ure.gov.pl/
44. http://www.pse.pl/
45. http://www.gaz-system.pl/
46. http://www.ewe.pl/
47. http://www.pern.com.pl/
48. http://www.pgnig.pl/
49. http:// http://www.ec.zgora.pl/
50. http://kst-lgd.pl
51. http://straz.gorzow.pl
52. http://przemyslkreatywny.com
53. http://kssse.pl
54. http://wrotalubuskie.eu
55. http://mojapolis.pl
56. http://lubuska.policja.gov.pl
57. http://geoportal.pgi.gov.pl/igs
58. http://www.vinisfera.pl/
59. http://cit.zielona-gora.pl
60. http://zielona-gora.pl
61. http://lppt.pl
62. http://strefabiznesu.gazetalubuska.pl
63. http://loiiwa.com.pl
64. http://pwsz.sulechow.pl
65. http://logr.pl
66. http://aglomeracjazielonogorska.com
67. http://www.winiarze.zgora.pl