Organizmy Organizmy zmodyfikowane zmodyfikowane

genetycznie są szansą czy genetycznie są szansą czy zagrożeniem?zagrożeniem?

Opracowała: Janina BaranowskaOpracowała: Janina Baranowska

GMO, czyli organizmy GMO, czyli organizmy zmodyfikowane genetycznie zmodyfikowane genetycznie (organizmy transgeniczne) to (organizmy transgeniczne) to rośliny, zwierzęta i drobnoustroje, rośliny, zwierzęta i drobnoustroje, których geny zostały celowo których geny zostały celowo zmienione przez człowieka. zmienione przez człowieka. Rekombinacja DNA i inne pokrewne Rekombinacja DNA i inne pokrewne techniki pozwalają tworzyć techniki pozwalają tworzyć organizmy o odmiennych organizmy o odmiennych właściwościach niż macierzysty właściwościach niż macierzysty gatunek.gatunek.

Areał upraw roślin transgenicznych Areał upraw roślin transgenicznych na świecie wynosi ponad 114 mln na świecie wynosi ponad 114 mln ha. Według raportu ha. Według raportu Międzynarodowej Agencji ds. Międzynarodowej Agencji ds. Wprowadzania Nowych Zastosowań Wprowadzania Nowych Zastosowań Agrobiotechnologicznych (ISAAA) Agrobiotechnologicznych (ISAAA) za rok 2006 uprawy roślin za rok 2006 uprawy roślin zmodyfikowanych genetycznie zmodyfikowanych genetycznie znajdują się w 22 krajach świata. znajdują się w 22 krajach świata.

Najwięcej jest ich w Ameryce Najwięcej jest ich w Ameryce Północnej i Południowej w Północnej i Południowej w tym USA – 54 mln ha. tym USA – 54 mln ha. Europejskimi liderami są Europejskimi liderami są Rumunia i Hiszpania, gdzie Rumunia i Hiszpania, gdzie GMO uprawia się na ok. 100 GMO uprawia się na ok. 100 tys. ha.tys. ha.

Największą powierzchnię Największą powierzchnię uprawy , bo blisko 59 mln uprawy , bo blisko 59 mln ha, co stanowi 57% ha, co stanowi 57% globalnego areału zajmuje globalnego areału zajmuje soja. Kolejne to: kukurydza, soja. Kolejne to: kukurydza, bawełna i rzepak.bawełna i rzepak.

W Polsce nie uprawia się roślin W Polsce nie uprawia się roślin transgenicznych. Jedyną legalną transgenicznych. Jedyną legalną uprawianą rośliną zmodyfikowaną uprawianą rośliną zmodyfikowaną genetycznie w Europie była kukurydza genetycznie w Europie była kukurydza odmiany MON 810 . Obecnie Komisja odmiany MON 810 . Obecnie Komisja Europejska zezwoliła na uprawę Europejska zezwoliła na uprawę zmodyfikowanego genetycznie zmodyfikowanego genetycznie ziemniaka odmiana Amflora.ziemniaka odmiana Amflora.

Odmiana ta może być wykorzystywana Odmiana ta może być wykorzystywana do celów przemysłowych do produkcji do celów przemysłowych do produkcji m.in. kleju i papieru oraz może służyć m.in. kleju i papieru oraz może służyć jako składnik pasz zwierzęcych. W jako składnik pasz zwierzęcych. W kolejce do zatwierdzenia czekają cztery kolejce do zatwierdzenia czekają cztery zmodyfikowane odmiany kukurydzy.zmodyfikowane odmiany kukurydzy.

Kraje wchodzące w skład Unii nie Kraje wchodzące w skład Unii nie mają wielkich szans na mają wielkich szans na zablokowanie genetycznie zablokowanie genetycznie zmodyfikowanych upraw na swoim zmodyfikowanych upraw na swoim terenie. Ale mogą się starać o terenie. Ale mogą się starać o wprowadzenie klauzuli ochronnej.wprowadzenie klauzuli ochronnej.

W Polsce GMO ma swoich W Polsce GMO ma swoich zwolenników i przeciwników. Z zwolenników i przeciwników. Z jednej strony mamy naukowców z jednej strony mamy naukowców z Komitetu Biotechnologii PAN, Komitetu Biotechnologii PAN, którzy uważają, że nie ma żadnych którzy uważają, że nie ma żadnych badań potwierdzających badań potwierdzających szkodliwość GMO.szkodliwość GMO.

Z drugiej strony naukowcy z Z drugiej strony naukowcy z Komitetu Ochrony Przyrody PAN Komitetu Ochrony Przyrody PAN głoszą, że organizmy głoszą, że organizmy zmodyfikowane genetycznie to zmodyfikowane genetycznie to zagrożenie bioróżnorodności oraz zagrożenie bioróżnorodności oraz niewiadomo jakie skutki dla niewiadomo jakie skutki dla zdrowia może przynieść zdrowia może przynieść spożywanie żywności spożywanie żywności modyfikowanej genetycznie. modyfikowanej genetycznie.

Polska ze swoimi małymi polami i Polska ze swoimi małymi polami i zróżnicowanymi uprawami stanowi zróżnicowanymi uprawami stanowi bastion bioróżnorodności w Unii bastion bioróżnorodności w Unii Europejskiej.Europejskiej.

Przeciwnicy ostrzegają, że GMO Przeciwnicy ostrzegają, że GMO rozprzestrzenia się w przyrodzie w rozprzestrzenia się w przyrodzie w sposób niekontrolowany. sposób niekontrolowany. Wprowadzenie nowego czynnika Wprowadzenie nowego czynnika genetycznego do środowiska jest genetycznego do środowiska jest nieodwracalne, a skutki tego typu nieodwracalne, a skutki tego typu doświadczeń poznamy dopiero za doświadczeń poznamy dopiero za kilka pokoleń.kilka pokoleń.

Zwolennicy podkreślają przede Zwolennicy podkreślają przede wszystkim to, że stosowanie wszystkim to, że stosowanie nawozów sztucznych i nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony chemicznych środków ochrony roślin niszczy bioróżnorodność roślin niszczy bioróżnorodność w dużo większym stopniu niż w dużo większym stopniu niż GMO. GMO.

Ciekawe jest to, że zarówno Ciekawe jest to, że zarówno zwolennicy jak i przeciwnicy zwolennicy jak i przeciwnicy GMO przyznają, że jest za GMO przyznają, że jest za wcześnie aby mówić wcześnie aby mówić jednoznacznie o skutkach jednoznacznie o skutkach upraw modyfikowanych upraw modyfikowanych genetycznie. Do tej pory nie genetycznie. Do tej pory nie znamy dokładnie wpływu GMO znamy dokładnie wpływu GMO na środowisko. na środowisko.

Ogromne kontrowersje Ogromne kontrowersje wzbudza upowszechnienie i wzbudza upowszechnienie i wprowadzenie modyfikowanej wprowadzenie modyfikowanej genetycznie żywności. Z jednej genetycznie żywności. Z jednej strony nawet zachwyt nad strony nawet zachwyt nad nowymi możliwościami, z nowymi możliwościami, z drugiej lęk, bo nie wyjaśniono drugiej lęk, bo nie wyjaśniono do końca wpływu żywności do końca wpływu żywności transgenicznej na organizm transgenicznej na organizm ludzki.ludzki.

Niektórzy naukowcy uważają, Niektórzy naukowcy uważają, że białka będące produktami że białka będące produktami ekspresji trans genów mogą ekspresji trans genów mogą modyfikować przebieg modyfikować przebieg metabolizmu komórek i metabolizmu komórek i prowadzić do powstania prowadzić do powstania związków szkodliwych, związków szkodliwych, powodujących np. uczulenia.powodujących np. uczulenia.

Jednak tradycyjna żywność Jednak tradycyjna żywność również wywołuje alergie. Do również wywołuje alergie. Do tej pory nie udało się tej pory nie udało się jednoznacznie stwierdzić jednoznacznie stwierdzić negatywnego wpływu negatywnego wpływu genetycznie modyfikowanej genetycznie modyfikowanej żywności na organizm ludzki. żywności na organizm ludzki. Nie udało się jednak udowodnić Nie udało się jednak udowodnić jej całkowitej nieszkodliwości.jej całkowitej nieszkodliwości.

Niezależnie od naszego Niezależnie od naszego stanowiska w sprawie GMO stanowiska w sprawie GMO wszyscy powinniśmy mieć wszyscy powinniśmy mieć prawo świadomego wyboru prawo świadomego wyboru tego, co jemy. Wybierając tego, co jemy. Wybierając się na zakupy, możemy się na zakupy, możemy sami decydować, co sami decydować, co wkładamy do koszyka.wkładamy do koszyka.

Obecnie obowiązujące Obecnie obowiązujące prawo nakłada obowiązek prawo nakłada obowiązek umieszczenia na umieszczenia na opakowaniu informacji, że opakowaniu informacji, że dany produkt jest dany produkt jest genetycznie genetycznie zmodyfikowany.zmodyfikowany.

„„Ziemia jest Ziemia jest największym dobrem, największym dobrem, jakie posiadają narody, jakie posiadają narody, bez niej nie może być bez niej nie może być ani własnego państwa, ani własnego państwa, ani wyżywienia”ani wyżywienia” (Wincenty (Wincenty Witos)Witos)