Opieka nad kobietą w poszczególnych okresach jej

życia

Katedra i Klinika Zdrowia Matki i DzieckaKatedra i Klinika Zdrowia Matki i Dziecka

Kierownik: prof. dr hab. n. med. T. OpalaKierownik: prof. dr hab. n. med. T. Opala

W życiu kobiety wyróżnia się określone W życiu kobiety wyróżnia się określone przedziały czasowe wykazujące się przedziały czasowe wykazujące się charakterystycznymi objawami, które charakterystycznymi objawami, które można przypisać poszczególnym okresom można przypisać poszczególnym okresom rozwoju.rozwoju.

Wszystkie okresy życia kobiety to fazy Wszystkie okresy życia kobiety to fazy różniące się przede wszystkim zmianami różniące się przede wszystkim zmianami endokrynnymiendokrynnymi

Wymienia się następujące fazy życia po urodzeniu:Wymienia się następujące fazy życia po urodzeniu: Okres noworodkowyOkres noworodkowy Dzieciństwo - okres spokoju narządu rodnego Dzieciństwo - okres spokoju narządu rodnego

inaczej zwany okresem ciszy hormonalnejinaczej zwany okresem ciszy hormonalnej Okres dojrzewania płciowegoOkres dojrzewania płciowego Okres rozrodczyOkres rozrodczy PrzekwitaniePrzekwitanie StarośćStarość

Okres noworodkowy

Trwa od momentu urodzenia do Trwa od momentu urodzenia do ukończenia 4 tygodnia życiaukończenia 4 tygodnia życia

Okres noworodkowy

Podczas okresu noworodkowego można Podczas okresu noworodkowego można zaobserwować:zaobserwować:

Powiększenie gruczołów sutkowych i wydzielanie Powiększenie gruczołów sutkowych i wydzielanie siary – wpływ hormonów łożyskasiary – wpływ hormonów łożyska

U noworodków żeńskich zewnętrzne narządy U noworodków żeńskich zewnętrzne narządy płciowe są rozpulchnione, obrzękłe wargi płciowe są rozpulchnione, obrzękłe wargi sromowe większe nie pokrywają mniejszych ani sromowe większe nie pokrywają mniejszych ani łechtaczkiłechtaczki

Okres noworodkowy

Błona dziewicza jest wilgotna, barwy Błona dziewicza jest wilgotna, barwy czerwonoróżowejczerwonoróżowej

W pochwie obecność pałeczek DW pochwie obecność pałeczek Dööderleina derleina sprowadzających odczyn pH do wartości = sprowadzających odczyn pH do wartości = 5,05,0

Dobrze rozwinięta błona śluzowa szyjki Dobrze rozwinięta błona śluzowa szyjki macicy wydziela białawy śluz macicy wydziela białawy śluz

Okres noworodkowy

Macica – pozycja wyprostowana między Macica – pozycja wyprostowana między spojeniem łonowym a wzgórkiemspojeniem łonowym a wzgórkiem

Szyjka uformowana na kształt kolby, Szyjka uformowana na kształt kolby, zajmuje 2/3 całkowitej wielkości macicy. zajmuje 2/3 całkowitej wielkości macicy. Kanał szyjki zwykle otwartyKanał szyjki zwykle otwarty

Okres noworodkowy

Po urodzeniu jajniki ważą około 0,3g, leżą Po urodzeniu jajniki ważą około 0,3g, leżą wysoko nad wchodem miednicy mniejszej, wysoko nad wchodem miednicy mniejszej, zawierają pęcherzyki pierwotne na zawierają pęcherzyki pierwotne na powierzchni i w części rdzeniowej gonadypowierzchni i w części rdzeniowej gonady

Okres noworodkowy

Jajowody w okresie noworodkowym są:Jajowody w okresie noworodkowym są: Długie Długie KręteKręte Z wąskim światłemZ wąskim światłem

Okres dziecięcy - okres ciszy hormonalnej

Okres dziecięcy trwa przeciętnie do Okres dziecięcy trwa przeciętnie do około 9 roku życia około 9 roku życia

Okres ciszy hormonalnej

Czas trwania około 9latCzas trwania około 9lat Zmiany hormonalne w okresie Zmiany hormonalne w okresie

niemowlęcym i dziecięcym (niskie stężenia niemowlęcym i dziecięcym (niskie stężenia gonadotropin i steroidów płciowych) gonadotropin i steroidów płciowych) manifestują się zmianami inwolucyjnymi w manifestują się zmianami inwolucyjnymi w narządach płciowychnarządach płciowych

Okres ciszy hormonalnej

Wargi sromowe stają się cieńszeWargi sromowe stają się cieńsze Zmniejsza się ilość podściółki tłuszczowej Zmniejsza się ilość podściółki tłuszczowej

sromusromu Wargi sromowe mniejsze obejmują tylko Wargi sromowe mniejsze obejmują tylko

dolną część przedsionka pochwydolną część przedsionka pochwy

Okres ciszy hormonalnej

Błona dziewicza jest cienka, bladoróżowa, Błona dziewicza jest cienka, bladoróżowa, zanikają strzępki, a wejście do pochwy jest zanikają strzępki, a wejście do pochwy jest okrągłe lub półksiężycowateokrągłe lub półksiężycowate

Pochwa – wąska, ściany gładkie, nabłonek cienki, Pochwa – wąska, ściany gładkie, nabłonek cienki, ubogi w glikogenubogi w glikogen

Nie stwierdza się wydzieliny w przedsionku Nie stwierdza się wydzieliny w przedsionku pochwy, środowisko zasadowe – pH 7-8pochwy, środowisko zasadowe – pH 7-8

Macica dziecięca (uterus infantilis) ulega Macica dziecięca (uterus infantilis) ulega inwolucji inwolucji

Okres ciszy hormonalnej

Jajniki zstępują do miednicy mniejszej Jajniki zstępują do miednicy mniejszej zajmując prawidłowe położeniezajmując prawidłowe położenie

Część korowa gonady znacznie przewyższa Część korowa gonady znacznie przewyższa swoją objętością część rdzennąswoją objętością część rdzenną

Do 10 roku życia zwiększa się masa jajnika Do 10 roku życia zwiększa się masa jajnika od 0,4 do 2,0g. Długość waha się w od 0,4 do 2,0g. Długość waha się w granicach 10-16 mmgranicach 10-16 mm

Okres ciszy hormonalnej

Jajowody pozostają długie o wąskim Jajowody pozostają długie o wąskim świetle ze słabo rozwiniętą błoną świetle ze słabo rozwiniętą błoną mięśniowąmięśniową

Gruczoły piersiowe niewyczuwalneGruczoły piersiowe niewyczuwalne

Okres dojrzewania płciowego

Okres życia charakteryzujący się Okres życia charakteryzujący się intensywnymi zmianami somatycznymi i intensywnymi zmianami somatycznymi i psychicznymipsychicznymi

Okres dojrzewania płciowego

Podział okresu dojrzewania wg. PeteraPodział okresu dojrzewania wg. Petera

1.1. Faza przedpokwitaniowa (10-11 rok życia)Faza przedpokwitaniowa (10-11 rok życia)

2.2. Faza pokwitaniowa (12-14 rok życia)Faza pokwitaniowa (12-14 rok życia)

3.3. Faza młodzieńcza (15-17 rok życia)Faza młodzieńcza (15-17 rok życia)

Faza przedpokwitaniowa

Szybkie zwiększenie masy ciałaSzybkie zwiększenie masy ciała Gruczoły sutkowe zwykle są jeszcze Gruczoły sutkowe zwykle są jeszcze

nierozwinięte lub przybierają postać pączkanierozwinięte lub przybierają postać pączka Okolica łonowa owłosionaOkolica łonowa owłosiona Macica typu dziecięcegoMacica typu dziecięcego

Faza pokwitaniowa – przejściowa

Rozwój bioderRozwój bioder Wzrost szerokości miednicyWzrost szerokości miednicy Wzrost szerokości klatki piersiowejWzrost szerokości klatki piersiowej Rozwój tkanki tłuszczowejRozwój tkanki tłuszczowej Gruczoły sutkowe wyrażnie powiększają Gruczoły sutkowe wyrażnie powiększają

się tworząc wystające pagórki z uniesioną się tworząc wystające pagórki z uniesioną otoczkąotoczką

Faza pokwitaniowa – przejściowa

Początek rozwoju owłosienia wokół części Początek rozwoju owłosienia wokół części płciowych i pod pachamipłciowych i pod pachami

Pojawienie się krwawień miesięcznychPojawienie się krwawień miesięcznych

Skok pokwitaniowy

Populacja polskich dziewcząt 11-12 rok Populacja polskich dziewcząt 11-12 rok życiażycia

Wyprzedza zwykle na rok lub dwa pierwsze Wyprzedza zwykle na rok lub dwa pierwsze krwawienie miesięcznekrwawienie miesięczne

Skok pokwitaniowy

Wzrost kości długich:Wzrost kości długich: Zwiększa się ilość punktów kostnieniaZwiększa się ilość punktów kostnienia Zmiana wielkości i kształtu kościZmiana wielkości i kształtu kości Zmiana budowy chrząstki przynasadowejZmiana budowy chrząstki przynasadowej Zmiana stopnia zespolenia trzonu kości z Zmiana stopnia zespolenia trzonu kości z

nasadami nasadami

Skok pokwitaniowy

Wzrost masy ciała – odkładanie się Wzrost masy ciała – odkładanie się podściółki tłuszczowej na brzuchu, udach i podściółki tłuszczowej na brzuchu, udach i pośladkach – „zryw tłuszczowy” wg pośladkach – „zryw tłuszczowy” wg TanneraTannera

Skok pokwitaniowy

Rozwój gruczołów sutkowych (telarche) od Rozwój gruczołów sutkowych (telarche) od lekkiego wzniesienia przez stadium pęczka lekkiego wzniesienia przez stadium pęczka i wtórny wzgórek do stadium dojrzałego i wtórny wzgórek do stadium dojrzałego sutkasutka

Skok pokwitaniowy

Pojawienie się owłosienia łonowego Pojawienie się owłosienia łonowego (pubarche) – wg Tannera w stopniu (pubarche) – wg Tannera w stopniu rozwoju uwzględnia się liczbę włosów, ich rozwoju uwzględnia się liczbę włosów, ich skręt, sprężystość i pigmentację.skręt, sprężystość i pigmentację.

Okres pokwitania

Rozpulchnienie sromuRozpulchnienie sromu Pigmentacja sromuPigmentacja sromu Wzrost podściółki tłuszczowejWzrost podściółki tłuszczowej Rozpulchnienie i pofałdowanie błony Rozpulchnienie i pofałdowanie błony

dziewiczejdziewiczej Wydłużenie ścian pochwyWydłużenie ścian pochwy

Okres pokwitania

Pofałdowanie ścian pochwy i jej Pofałdowanie ścian pochwy i jej uelastycznienieuelastycznienie

Zwiększenie się liczby warstw nabłonka Zwiększenie się liczby warstw nabłonka pochwy, oraz zwiększenie się zawartości pochwy, oraz zwiększenie się zawartości glikogenuglikogenu

Wydzielina w pochwie – wzrost ilości Wydzielina w pochwie – wzrost ilości pałeczek kwasotwórczychpałeczek kwasotwórczych

pH pochwy 4-5 pH pochwy 4-5

Okres pokwitania

Jajnik:Jajnik: Masa stale rosnącego jajnika począwszy od Masa stale rosnącego jajnika począwszy od

urodzenia osiąga wielkość 4,0gurodzenia osiąga wielkość 4,0g Liczba pęcherzyków pierwotnych ulega Liczba pęcherzyków pierwotnych ulega

zmniejszeniu wraz z wiekiem dziewczynkizmniejszeniu wraz z wiekiem dziewczynki Pęcherzyki w jajniku osiągają dalsze stadia Pęcherzyki w jajniku osiągają dalsze stadia

rozwoju do stadium pęcherzyka jajnikowegorozwoju do stadium pęcherzyka jajnikowego

Okres pokwitania

Wzrost trzonu macicy i równowaga Wzrost trzonu macicy i równowaga wielkości z szyjką macicywielkości z szyjką macicy

Kształt macicy klepsydrowaty. Długość Kształt macicy klepsydrowaty. Długość macicy pokwitaniowej 4 cm, a kanału macicy pokwitaniowej 4 cm, a kanału szyjki 3cm. Błona śluzowa macicy grubieje szyjki 3cm. Błona śluzowa macicy grubieje do 2mmdo 2mm

Typowe przedziały czasowe somatycznego rozwoju pokwitaniowego

TelarcheTelarche PubarchePubarche Przyspieszenie wzrostuPrzyspieszenie wzrostu MenarcheMenarche

Rozwój gruczołów piersiowych

Tkanka gruczołów piersiowych rozwija się Tkanka gruczołów piersiowych rozwija się od od telarchetelarche – – nabrzmienie piersinabrzmienie piersi - 9 –10 - 9 –10 rok życiarok życia

Okres pokwitania

PubarchePubarche – pojawienie się owłosienia – pojawienie się owłosienia łonowego około 11 roku życia – obraz łonowego około 11 roku życia – obraz dodatkowego tworzenia się hormonów o dodatkowego tworzenia się hormonów o działaniu androgennymdziałaniu androgennym

Okres pokwitania

MenarcheMenarche – pierwsze krwawienie – pierwsze krwawienie miesięczne. Czas wystąpienia menarche miesięczne. Czas wystąpienia menarche waha się między 9-16 rokiem życia. waha się między 9-16 rokiem życia. Populacja polskich dziewcząt 12-13 rok Populacja polskich dziewcząt 12-13 rok życiażycia

Faza młodzieńcza

Sylwetka ciała przybiera typowy kobiecy Sylwetka ciała przybiera typowy kobiecy charaktercharakter

Rysy twarzy subtelniejąRysy twarzy subtelnieją Pełny rozwój gruczołów sutkowychPełny rozwój gruczołów sutkowych Pełny rozwój owłosienia części płciowychPełny rozwój owłosienia części płciowych Krwawienia miesiączkowe mogą być Krwawienia miesiączkowe mogą być

jeszcze nieregularnejeszcze nieregularne

Okres pokwitania

Przygotowanie dziewczynki, jeszcze przedPrzygotowanie dziewczynki, jeszcze przed menarche, menarche, dodookresu pokwitania, wokresu pokwitania, w tym tym dostarczenie jej wiedzy na tematdostarczenie jej wiedzy na tematfizjologii cyklufizjologii cyklu miesiączkowego i sposobów pokonywaniamiesiączkowego i sposobów pokonywaniapojawiających się trudności, należy przedepojawiających się trudności, należy przede wszystkim dowszystkim domatki. Pewną rolę przypisuje sięmatki. Pewną rolę przypisuje się także najbliższej rodzinietakże najbliższej rodzinie(np. starszej siostrze),(np. starszej siostrze), nauczycielom i personelowinauczycielom i personelowimedycznemu (np.medycznemu (np. pielęgniarce szkolnej czypielęgniarce szkolnej czyśrodowiskowej). Młodeśrodowiskowej). Młode dziewczęta potrzebują wyjaśnieniadziewczęta potrzebują wyjaśnieniawszystkiego, cowszystkiego, co je dręczy i niepokoi, a pomocy w tej kwestiije dręczy i niepokoi, a pomocy w tej kwestiioczekują od osoby, której mogą ufać i powierzaćoczekują od osoby, której mogą ufać i powierzać taktakosobiste problemy.osobiste problemy.

Opiekę zdrowotną nad dorastającymi dziewczętamiOpiekę zdrowotną nad dorastającymi dziewczętamisprawują przede wszystkim lekarze rodzinni i pielęgniarkisprawują przede wszystkim lekarze rodzinni i pielęgniarkirodzinne. Wizyta u ginekologa w tym wieku spowodowanarodzinne. Wizyta u ginekologa w tym wieku spowodowanajest najczęściej bardzo konkretnymi dolegliwościami, a tojest najczęściej bardzo konkretnymi dolegliwościami, a tosprawia, że towarzyszy jej wiele obaw i niepokojów.sprawia, że towarzyszy jej wiele obaw i niepokojów.Konieczne jest więc dobre przygotowanie i uspokojenieKonieczne jest więc dobre przygotowanie i uspokojenienieletniej, udzielenie jej rzeczowych i niezbędnychnieletniej, udzielenie jej rzeczowych i niezbędnychinformacji na temat przebiegu badania oraz pożądanegoinformacji na temat przebiegu badania oraz pożądanegosposobu zachowania się w tym czasie. Przy tym szczególniesposobu zachowania się w tym czasie. Przy tym szczególnieważne jest zachowanie ogromnego taktu i poszanowaniaważne jest zachowanie ogromnego taktu i poszanowaniatzw. wstydu kobiecego, który w tym okresie życia ujawniatzw. wstydu kobiecego, który w tym okresie życia ujawniasię najbardziej. Przygotowanie to należy do zarówno dosię najbardziej. Przygotowanie to należy do zarówno domatki, jak i do pielęgniarki/położnej pracującej w gabineciematki, jak i do pielęgniarki/położnej pracującej w gabinecieginekologicznym.ginekologicznym.

Zadania pielęgniarki/położnej przed, w czasie i po badaniuZadania pielęgniarki/położnej przed, w czasie i po badaniuto:to: polecenie młodocianej oddania moczu i (jeśli są do tego polecenie młodocianej oddania moczu i (jeśli są do tego

warunki) podmycia sięwarunki) podmycia się;;

wskazanie miejsca, w którym może się rozebrać;wskazanie miejsca, w którym może się rozebrać; przygotowanie fotela ginekologicznego, narzędzi, przygotowanie fotela ginekologicznego, narzędzi,

rękawiczek, środkówrękawiczek, środków dezynfekcyjnych, materiałów dezynfekcyjnych, materiałów opatrunkowych;opatrunkowych;

pomoc dziewczynie w położeniu się na fotelu pomoc dziewczynie w położeniu się na fotelu ginekologicznym;ginekologicznym;

wykonanie jałowego zmywania krocza;wykonanie jałowego zmywania krocza; pomoc lekarzowi podczas badania;pomoc lekarzowi podczas badania; emocjonalne wsparcie badanej;emocjonalne wsparcie badanej; upewnienie się, czy wszystko, co mówił lekarz, zostało upewnienie się, czy wszystko, co mówił lekarz, zostało

przez młodocianąprzez młodocianą dobrze zrozumiane oraz wyjaśnienie dobrze zrozumiane oraz wyjaśnienie ewentualnie zaistniałych wątpliwości.ewentualnie zaistniałych wątpliwości.

Każda wizyta nastolatki w gabinecie Każda wizyta nastolatki w gabinecie gginekologiczinekologicz--nym jest doskonałą okazją dla lekarza inym jest doskonałą okazją dla lekarza ipielęgniarki/położnej do poszerzenia jej wiedzypielęgniarki/położnej do poszerzenia jej wiedzy o ofizjologicznym przebiegu cyklu miesiączkowego,fizjologicznym przebiegu cyklu miesiączkowego,znaczeniu prowadzenia samoobserwacji i rejestracjiznaczeniu prowadzenia samoobserwacji i rejestracji(zapisywania) zachodzących w nim zmian oraz o(zapisywania) zachodzących w nim zmian oraz ożyciu seksualnym i w miarę potrzeby (jeżeli podjęłażyciu seksualnym i w miarę potrzeby (jeżeli podjęłajuż współżycie płciowe, wkrótce zamierza to uczynićjuż współżycie płciowe, wkrótce zamierza to uczynićlub jest tym zainteresowana) o sposobachlub jest tym zainteresowana) o sposobachzapobiegania ciąży. zapobiegania ciąży.

Dobrze jest, jeśli ma to charakter poważnej iDobrze jest, jeśli ma to charakter poważnej i

życzliwej rozmowy, umożliwiającej dziewczynieżyczliwej rozmowy, umożliwiającej dziewczynie

zadawanie pytań, a odpowiedzi na nie sązadawanie pytań, a odpowiedzi na nie są

zrozumiałe, wyczerpujące i rzetelne. Komentujączrozumiałe, wyczerpujące i rzetelne. Komentując

jej wypowiedzi, należy zawsze unikać ocen. Takiejej wypowiedzi, należy zawsze unikać ocen. Takie

postępowanie personelu medycznego ma korzystnypostępowanie personelu medycznego ma korzystny

wpływ na dalszą zgłaszalnośwpływ na dalszą zgłaszalnośćć młodocianej do młodocianej do

ginekologa.ginekologa.

Okres dojrzałości

Ustalone procesy hormonalneUstalone procesy hormonalne Regularne cykliczne krwawienia Regularne cykliczne krwawienia

miesiączkowemiesiączkowe Prawidłowa czynność dokrewna jajnikówPrawidłowa czynność dokrewna jajników Prawidłowo funkcjonujący układ Prawidłowo funkcjonujący układ

podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowypodwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowy

Okres dojrzałości płciowej

Opiekę nad zdrowiem kobiety w wieku Opiekę nad zdrowiem kobiety w wieku dojrzałym sprawują:dojrzałym sprawują:

lekarz położnik-ginekolog;lekarz położnik-ginekolog; pielęgniarka/położna pracująca w poradni K pielęgniarka/położna pracująca w poradni K

lub w każdym innym gabinecie lub w każdym innym gabinecie ginekologicznymginekologicznym;;

pielęgniarka i położna środowiskowa.pielęgniarka i położna środowiskowa.

Do ich zadań należy prowadzenie działańDo ich zadań należy prowadzenie działań

promocyjnych, profilaktycznych, leczniczychpromocyjnych, profilaktycznych, leczniczych

i rehabilitacyjnych, przy czym największyi rehabilitacyjnych, przy czym największy

nacisk powinien być położony na pierwsze tenacisk powinien być położony na pierwsze te

dwa elementy. Jest to zgodne zedwa elementy. Jest to zgodne ze

współczesnymi trendami w medycyniewspółczesnymi trendami w medycynie

światowej i zaleceniami Światowejświatowej i zaleceniami Światowej

OrganizacjiOrganizacji Zdrowia (WHO).Zdrowia (WHO).

Profilaktyka w położnictwie i ginekologii toProfilaktyka w położnictwie i ginekologii tozapobieganie różnym chorobom narządu rodnego,zapobieganie różnym chorobom narządu rodnego,np. nowotworom, stanom zapalnym, zaburzeniomnp. nowotworom, stanom zapalnym, zaburzeniomstatyki i zaburzeniom cyklu miesiączkowego;statyki i zaburzeniom cyklu miesiączkowego;oprócz tego niepłodności małżeńskiej ioprócz tego niepłodności małżeńskiej iniepomyślnemu zakończeniu ciąży. Jednak abyniepomyślnemu zakończeniu ciąży. Jednak abyprzynosiła pożądany skutek, konieczna jest aktywnaprzynosiła pożądany skutek, konieczna jest aktywnapostawa samych kobiet. Dlatego zadaniempostawa samych kobiet. Dlatego zadaniempielęgniarek i położnych jest mobilizowanie ipielęgniarek i położnych jest mobilizowanie izachęcanie ich do regularnego kontrolowania stanuzachęcanie ich do regularnego kontrolowania stanuswojego narządu rodnego u ginekologa.swojego narządu rodnego u ginekologa.

Klimakterium

Klimakterium - okres przejściowy w życiu Klimakterium - okres przejściowy w życiu kobiety od pełnej dojrzałości płciowej do kobiety od pełnej dojrzałości płciowej do starości. Obejmuje ono ostatnie krwawienie starości. Obejmuje ono ostatnie krwawienie miesiączkowe w życiu, czyli miesiączkowe w życiu, czyli menopauzęmenopauzę po po którym występuje co najmniej 6-miesięczna którym występuje co najmniej 6-miesięczna przerwa.przerwa.

Klimakterium

Menopauza pojawia się między 46-52 rż Menopauza pojawia się między 46-52 rż kobiety. Wiek menopauzalny średnio w kobiety. Wiek menopauzalny średnio w naszym kraju wynosi 50 latnaszym kraju wynosi 50 lat

Klimakterium

W okresie przedmenopauzalnym głównymiW okresie przedmenopauzalnym głównymi

dolegliwościami (wynikającymi zdolegliwościami (wynikającymi z

występowania cykli bezowulacyjnych) są:występowania cykli bezowulacyjnych) są: NiepłodnośćNiepłodność Zaburzenia cyklu miesięcznegoZaburzenia cyklu miesięcznego Krwawienia czynnościoweKrwawienia czynnościowe

Klimakterium

W okresie pomenopauzalnym najbardziej W okresie pomenopauzalnym najbardziej uciążliwe są zaburzenia wegetatywne i uciążliwe są zaburzenia wegetatywne i psychiczne, zwane też objawami psychiczne, zwane też objawami wypadowymi. Stanowią one wypadowymi. Stanowią one zespół zespół klimakterycznyklimakteryczny..

Klimakterium

Najczęstszymi objawami wegetatywnymi są: Najczęstszymi objawami wegetatywnymi są: Uderzenia krwi do głowyUderzenia krwi do głowy Bóle i zawroty głowyBóle i zawroty głowy Nadmierne pocenie sięNadmierne pocenie się Przyspieszenie czynności serca i oddechówPrzyspieszenie czynności serca i oddechów Silna labilność emocjonalnaSilna labilność emocjonalna Wzmożona drażliwośćWzmożona drażliwość DepresjaDepresja Osłabienie pamięciOsłabienie pamięci

KlimakteriumZmiany w narządzie rodnymZmiany w narządzie rodnym Zanik w tkankach receptorów estrogenowych i Zanik w tkankach receptorów estrogenowych i

progesteronowychprogesteronowych Zanik jajników – zmniejszenie masy i wielkości narządów, Zanik jajników – zmniejszenie masy i wielkości narządów,

ścieńczenie błon śluzowychścieńczenie błon śluzowych Masa i wymiary macicy malejąMasa i wymiary macicy maleją Zmniejszenie grubości błony mięśniowej – rozrost tkanki Zmniejszenie grubości błony mięśniowej – rozrost tkanki

łącznejłącznej Cienka zanikowa błona śluzowaCienka zanikowa błona śluzowa Zanik błony śluzowej pochwyZanik błony śluzowej pochwy Zmniejsza się ilość w komórkach pochwy glikogenu oraz Zmniejsza się ilość w komórkach pochwy glikogenu oraz

pałeczek Dpałeczek Dööderleina derleina

Klimakterium Spadek produkcji estrogenów powoduje zmiany zanikowe Spadek produkcji estrogenów powoduje zmiany zanikowe

w błonie śluzowej cewki moczowej i pęcherza w błonie śluzowej cewki moczowej i pęcherza moczowegomoczowego

Zmniejszenie napięcia zwieraczy cewki moczowejZmniejszenie napięcia zwieraczy cewki moczowej Zmniejszenie masy gruczołów piersiowychZmniejszenie masy gruczołów piersiowych Sutki wiotczeją, maleje brodawka, obwódka zanikaSutki wiotczeją, maleje brodawka, obwódka zanika Progresywna utrata masy kostnej (początek po 40 roku Progresywna utrata masy kostnej (początek po 40 roku

życia)życia) Osteoporoza i osteoartrozaOsteoporoza i osteoartroza Zmiany skórne – ścieńczenie i zmniejszenie zawartości Zmiany skórne – ścieńczenie i zmniejszenie zawartości

kolagenukolagenu

Starość (senium)

Senium jest to okres po Senium jest to okres po klimakterium, w którym rozpoczyna klimakterium, w którym rozpoczyna się starzenie organizmu.się starzenie organizmu.

Starość (senium)

W zakresie narządów płciowych stwierdzaW zakresie narządów płciowych stwierdza

się:się: Zanikowe zapalenie sromu i pochwy Zanikowe zapalenie sromu i pochwy Zwężenie przedsionka pochwy Zwężenie przedsionka pochwy Rogowacenie białe i marskość sromuRogowacenie białe i marskość sromu Osłabienie tkanek dna miednicy mniejszejOsłabienie tkanek dna miednicy mniejszej

Okres przekwitania

Opiekę zdrowotną nad kobietami w tym Opiekę zdrowotną nad kobietami w tym okresie sprawuje ten sam zespół medyczny, okresie sprawuje ten sam zespół medyczny, co w poprzednim, jednakże zadania co w poprzednim, jednakże zadania pielęgniarek i położnych są teraz nieco pielęgniarek i położnych są teraz nieco inne. Wynikają one przede wszystkim ze inne. Wynikają one przede wszystkim ze stanu ich zdrowia, zgłaszanych problemów stanu ich zdrowia, zgłaszanych problemów i oczekiwań.i oczekiwań.

W sprawowaniu opieki nad kobietą w okresie przekwitania W sprawowaniu opieki nad kobietą w okresie przekwitania ważne jest:ważne jest:

rozpoznanie objawów charakterystycznych dla tego rozpoznanie objawów charakterystycznych dla tego okresu;okresu;

poznanie i ocena warunków socjalno-bytowych oraz poznanie i ocena warunków socjalno-bytowych oraz przyjętej przez kobietę strategii życiowej;przyjętej przez kobietę strategii życiowej;

wzbogacenie jej wiedzy na temat fizjologii tego okresu wzbogacenie jej wiedzy na temat fizjologii tego okresu oraz motywowanieoraz motywowaniedo podejmowania korzystnych dla zdrowia zachowań;do podejmowania korzystnych dla zdrowia zachowań;

podjęcie współpracy z rodziną na rzecz wsparcia kobiety podjęcie współpracy z rodziną na rzecz wsparcia kobiety w tym trudnymw tym trudnymdla niej okresie.dla niej okresie.

Rozmawiając z kobietami na temat pożądanych Rozmawiając z kobietami na temat pożądanych zachowań w okresie klimakterium, szczególniezachowań w okresie klimakterium, szczególniedużo uwagi należy poświęcać sprawomdużo uwagi należy poświęcać sprawomprawidłowego odżywiania się, zachowaniaprawidłowego odżywiania się, zachowaniaaktywności fizycznej i zasadności kontrolowaniaaktywności fizycznej i zasadności kontrolowaniamasy ciała. Błędy popełniane w tym czasie sprzyjająmasy ciała. Błędy popełniane w tym czasie sprzyjająbowiem otyłości, pojawianiu się różnych choróbbowiem otyłości, pojawianiu się różnych choróboraz złemu samopoczuciu. Dieta kobiet powinna byćoraz złemu samopoczuciu. Dieta kobiet powinna byćurozmaicona, bogata w białko, wapń, witaminy iurozmaicona, bogata w białko, wapń, witaminy isole mineralne.sole mineralne.

Znamienne dla okresu przekwitania sąZnamienne dla okresu przekwitania są

zaburzenia snu nocnego. Dlatego ważna jestzaburzenia snu nocnego. Dlatego ważna jest

dbałość o spokojny i dostatecznie długidbałość o spokojny i dostatecznie długi

(minimum 8 godzin) sen. Przed udaniem się(minimum 8 godzin) sen. Przed udaniem się

na wypoczynek nocny, dobrze jest wyjść zna wypoczynek nocny, dobrze jest wyjść z

domu na krótki spacer, a po powrocie wypićdomu na krótki spacer, a po powrocie wypić

szklankę ciepłego napoju, np. mleka.szklankę ciepłego napoju, np. mleka.

Dbałość o higienę ciała i wygląd zewnętrzny,Dbałość o higienę ciała i wygląd zewnętrzny,

a także zachowanie aktywności seksualnej maa także zachowanie aktywności seksualnej ma

duże znaczenie dla zdrowia fizycznego iduże znaczenie dla zdrowia fizycznego i

psychicznego kobiety. Zwiększa poczuciepsychicznego kobiety. Zwiększa poczucie

własnej wartości oraz sprzyja harmoniiwłasnej wartości oraz sprzyja harmonii

stosunków małżeńskich i rodzinnych.stosunków małżeńskich i rodzinnych.

Korzystanie z profilaktycznych badańKorzystanie z profilaktycznych badańginekologicznych (i innych w razieginekologicznych (i innych w raziepotrzeby), jak również wykonywaniepotrzeby), jak również wykonywaniesamokontroli piersi, to także ważne problemy,samokontroli piersi, to także ważne problemy,które pielęgniarka/położna powinna omawiaćktóre pielęgniarka/położna powinna omawiaćz kobietami. Jeszcze inną sprawą jestz kobietami. Jeszcze inną sprawą jestświadczenie pomocy w podejmowaniuświadczenie pomocy w podejmowaniudecyzji o stosowaniu hormonalnej terapiidecyzji o stosowaniu hormonalnej terapiizastępczej. zastępczej.

O trudnościach okresu klimakterium iO trudnościach okresu klimakterium isposobach radzenia sobie z nimi trzebasposobach radzenia sobie z nimi trzebarozmawiać nie tylko z kobietami, których torozmawiać nie tylko z kobietami, których todotyczy, lecz również z ich najbliższymi.dotyczy, lecz również z ich najbliższymi.Ukazanie roli rodziny w pokonywaniu tychUkazanie roli rodziny w pokonywaniu tychtrudności korzystnie wpływa na lepszetrudności korzystnie wpływa na lepszezrozumienie ich zachowań oraz mobilizacjęzrozumienie ich zachowań oraz mobilizacjędo dokonania zmian niektórychdo dokonania zmian niektórychprzyzwyczajeń i upodobań.przyzwyczajeń i upodobań.

Dziękuję za uwagę