Post on 10-Feb-2016
description
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Oliver Schmoll, Ingrid ChorusFederalna Agencja ŚrodowiskaBad Elster i Berlin, Niemcy
Plan Bezpieczeństwa Wodnego (PBW)Program współpracy bliźniaczej, komponent 2.2
Warszawa, marzec 2009 r.
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Ramowa struktura zabezpieczenia wody do spożycia
Cele oparte na kryteriach zdrowotnych(Regulator)
Niezależny nadzór(Agencja nadzorująca lub osoba/instytucja trzecia)
Plan Bezpieczeństwa Wodnego(Dostawca wody)
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Uzasadnienie PBW
Ograniczone możliwości badania produktu końcowego: • Ograniczona możliwość wykorzystania badań mikrobiologicznych jako
systemu wczesnego ostrzegania• Badane ilości wody rzadko są statystycznie reprezentatywne• Ograniczona możliwość wykrywania krótkoterminowych wahań jakości
wody
Procedury zarządzania jakością służące utrzymaniu procesów pod kontrolą mają następujące zalety: • Kładą nacisk na prewencję• Koncentrują się na kontrolowaniu procesu• Zaprojektowano je tak, aby zmniejszały, eliminowały i zapobiegały
zanieczyszczeniu
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
PBW w uproszczeniu
Zamknięty cykl
Jakie zagrożenia istnieją w moim systemie
zaopatrzenia?
Jak zlikwidować zagrożenia?
Skąd wiem, że zagrożenia
zlikwidowano?
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Przygotowanie PBW
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
PlanB
ezpieczeństwa
Wodnego
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Przygotowanie PBW
Krok 1
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Zaangażowanie kierownictwa
Wyraźny sygnał ze strony kierownictwa wysokiego szczebla jest rzeczą niezbędną dla opracowania PBW: • Zabezpieczenie zasobów ludzkich i finansowych • Poparcie dla zmian w praktykach roboczych• Zaangażowanie decydentów wszystkich poziomów • Większa akceptacja ze strony personelu operacyjnego
Kierownictwo musi aktywnie promować bezpieczeństwo wody jako cel dostawcy wody
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Zespół ds. PBW
Interdyscyplinarny zespół zbiorowo odpowiedzialny za zaplanowanie, opracowanie i wdrożenie PBW
Kwalifikacje członków zespołu: • Inżynierowie (z działu operacyjnego, konserwacji,
projektowego)• Personel odpowiedzialny za kontrolę jakości wody
(mikrobiolodzy i chemicy)• Personel techniczny zajmujący się obsługą bieżącą systemu• Naukowcy z dziedziny zdrowia
Lider zespołu popychający projekt do przodu i sterujący nim
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Zespół ds. PBWWsparcie z zewnątrz
Opracowanie i realizacja PBW są możliwe bez znacznego wsparcia z zewnątrz
Dostawca wody powinien pełnić rolę lidera w opracowywaniu i wdrażaniu PBW: • Nie jest celem tego działania przenoszenie
odpowiedzialności na konsultantów• Jeżeli to konieczne, można szukać wsparcia ze strony
wyspecjalizowanych ekspertów spoza firmy
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Krok 2
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Dokumentacja i opis systemu
Kompleksowy opis łańcucha zaopatrzenia w wodę, od ujęcia do konsumenta: • Opis wszystkich procesów mogących mieć wpływ na jakość
wody• Kompilacja informacji o poszczególnych etapach
zaopatrzenia: Woda surowa i ujęcie, proces uzdatniania, przechowywanie wody w systemie dystrybucyjnym, system dystrybucyjny
• Opis obszarów, za które odpowiedzialny jest dostawca• Identyfikacja obszarów poza zakresem odpowiedzialności
dostawcy• Podsumowanie wymogów prawnych
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Dokumentacja i opis systemu
Opracowanie konceptualnego schematu blokowego dla uzyskania ogólnego opisu systemu i jego lepszego zrozumienia
Zespół ds. PBW musi przeprowadzić walidację kompletności i dokładności schematu blokowego w terenie
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Plan orientacyjnyPrzykład
Plan orientacyjny gminy1:10,000
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
WSP
DO
CU
ME
NT
AT
ION
Step 3
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Ocena systemu
Identyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Co to jest „zagrożenie”?„Zagrożenie“:• Każdy czynnik biologiczny, chemiczny, fizyczny lub radiologiczny mogący
potencjalnie zagrozić zdrowiu publicznemu• Zagrożenia mogą być obecne w łańcuchu zaopatrzenia w wodę od ujęcia do
konsumenta lub pochodzić z niego
Patogeny:• Bakterie, wirusy i pierwotniaki pochodzące z odchodów ludzkich lub
zwierzęcych
Związki chemiczne:• Pochodzenia geologicznego (np. fluor, arsen)• Pochodzenia antropogenicznego (np. azotany, pestycydy)
• Pochodzące z materiałów użytych w systemie dystrybucyjnym (np. ołów, miedź)
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Co to jest „zdarzenie niebezpieczne”?„Zdarzenie niebezpieczne”:• Zdarzenie powodujące zagrożenie w systemie zaopatrzenia w
wodę lub zapobiegające eliminacji takiego zagrożenia
Przykłady zdarzeń niebezpiecznych:• Obfite opady powodujące przenikanie patogenów do wody• Zaburzenie działania lub awaria jednego z etapów uzdatniania• Pęknięcie rury wodociągowej
Przykłady stanu niebezpiecznego:• Przedłużające się stosowanie w rolnictwie nawozów mineralnych
niedostosowanych do środowiska hydrogeologicznego• Źle zabezpieczone ujęcie
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Zagrożenia biologicznePatogeny: bakterie, wirusy i pierwotniaki• Główne źródło: odchody ludzkie lub zwierzęce
Organizmy niepatogeniczne:• Mające wpływ na akceptowalność wody do spożycia przez
konsumentów; mogą oni rezygnować z nieakceptowanego źródła wody i korzystać ze źródeł potencjalnie niebezpiecznych
Toksyczne cyjanobakterieZagrożenia chemiczne
Każdy czynnik o negatywnym wpływie na jakość wody• Pochodzenia geologicznego (np. fluor, arsen)• Pochodzenia antropogenicznego (np. azotany, pestycydy)• Pochodzący z procesu uzdatniania (np. flokulanty, produkty uboczne
dezynfekcji, zanieczyszczenia środków używanych do uzdatniania)• Pochodzący z materiałów użytych w systemie dystrybucyjnym (np.
ołów, miedź)
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Identyfikacja zagrożeń
Dla każdego etapu schematu blokowego:• Systematycznie określić zagrożenia i powiązane z nimi
zdarzenia• „Co i gdzie może pójść nie tak?”
Zrozumienie związku pomiędzy źródłem zagrożenia, jego przemieszczaniem się w środowisku i występowaniem w wodzie
Ocena dopasowana do danego systemu
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Identyfikacja zagrożeńPunkt wyjścia
Analiza zagrożeń powinna opierać się na doświadczeniu i wiedzy w firmie wodociągowej: • Pragmatyzm!• Rozmowy z personelem operacyjnym • Systematyczna analiza incydentów lub awarii w przeszłości• Poparta inspekcjami sanitarnymi
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Modelowe karty kontrolneUjęcie
Szybkie zmiany jakości wody surowej
Wpływ kanalizacji i szamb
Typ wykorzystania gruntów (np. hodowla zwierząt, rolnictwo, przemysł, utylizacja odpadów, wydobycie)
Użycie środków chemicznych w obszarze ujęcia
Duże wycieki (przypadkowe i zamierzone)
Dostęp ludności (np. rekreacja)
Zwierzęta dzikie i hodowlane
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Modelowe karty kontrolneSystem ujęcia i dystrybucji wody
Nieodpowiedni stan studni głębinowej
Niewłaściwa lokalizacja studni lub ujęcia
Niskie ciśnienie w wodociągu lub „falowanie ciśnienia” powodujące przedostawanie się zanieczyszczeń
Zmiany kierunku przepływu wody powodujące przenikanie wody zanieczyszczonej
Pękanie rur prowadzące do wnikania zanieczyszczeń podczas napraw, wymiany lub instalacji wodociągu
Otwarte / niezabezpieczone zbiorniki wody / akwedukty – niebezpieczeństwo zanieczyszczenia fekalnego
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Identyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Ocena systemu
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Istniejące środki zabezpieczające
Środki zabezpieczające są „barierami dla zanieczyszczeń”
Do środków zabezpieczających zaliczyć można: • Zapobieganie przedostawaniu się zanieczyszczeń (zagrożeń)
do wody• Usuwanie zagrożeń z wody• Dezaktywację patogenów w wodzie• Utrzymanie jakości wody podczas dystrybucji przez dobór
właściwych materiałów do budowy rur i utrzymania ciśnienia
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Istniejące środki zabezpieczające Opis / 1
Środki zabezpieczające są „barierami dla zanieczyszczeń”
Środki zabezpieczające to działania i procesy stosowane w celu: • Zapobieżenia wystąpieniu zagrożenia• Bezpośredniej poprawy / utrzymania jakości wody do
spożycia• Zapewnienia, że woda stale wypełnia cele oparte na
przesłankach zdrowotnych (stosowane łącznie)• Realizacji „zasady wielu barier” (stosowane łącznie)
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Do środków zabezpieczających zaliczyć można: • Zapobieganie przedostawaniu się zanieczyszczeń (zagrożeń) do wody• Usuwanie zagrożeń z wody• Dezaktywację patogenów w wodzie• Utrzymanie jakości wody podczas dystrybucji
Różny charakter środków zabezpieczających:• Obszar ujęcia: szeroki zakres działań planistycznych, których celem jest
ochrona jakości wody surowej (charakter prewencyjny)• Uzdatnianie, przechowywanie i dystrybucja: projekt, budowa, działanie i
konserwacja (charakter techniczny)
Istniejące środki zabezpieczające Opis / 2
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Istniejące środki zabezpieczające – przykłady:Etap procesu Obszar ujęciaZagrożenie AzotanyZdarzenie niebezpieczne
Regularne nadmierne nawożenie azotanami obszaru ujęcia i akumulacja tych związków w wodzie surowej
Środki zabezpieczające
Program szkolenia dla rolników na temat systemu nawożenia dostosowanego do środowiska hydrogeologicznego (okresowo)
Zwiększenie możliwości przechowywania obornika (jednorazowo)
Zachęty do stosowania międzyplonów (stale)
Mieszanie wody z różnych źródeł dla uzyskania docelowej jakości (stale; przez określony czas)
System dystrybucji
E. coliZanieczyszczenie wywołane pracami budowlanymi lub konserwacyjnymi
Wykonanie prac przez firmę autoryzowaną, zgodnie z określonymi dobrymi praktykami (stale, w czasie trwania robót)
Przepłukiwanie i dezynfekcja wodociągu nowego / po konserwacji z zachowaniem dobrych praktyk (jednorazowo)
Testowanie i odbiór wodociągu (jednorazowo)
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Identyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Ocena systemu
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykDlaczego?
Decyzja, czy dane zdarzenie stanowi znaczące ryzyko
Identyfikacja zagrożeń lub zdarzeń, które wymagają najpilniejszych działań
Dostępne metody: • Decyzja zespołu• Metoda ilościowa lub półilościowa
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykDecyzja zespołu
Uzasadniony osąd zespołu na temat prawdopodobieństwa występowania zdarzeń• Ocena wszystkich zdarzeń zidentyfikowanych na wszystkich etapach
procesu• Stwierdzenie, czy znajdują się one pod kontrolą• Udokumentowanie, czy zdarzenia te wymagają natychmiastowej uwagi
Znaczące Priorytetowe Ryzyko to wymaga dalszego rozpatrzenia zmierzającego do ustalenia, czy wymagane są dodatkowe środki bezpieczeństwa i czy dany etap procesu powinien zostać podniesiony do rangi kluczowego punktu kontrolnego systemu.
Niepewne Nie wiadomo, czy zdarzenie stanowi znaczące ryzyko, czy nie
Ryzyko to wymaga dalszego zbadania dla ustalenia, czy dane zdarzenie stanowi znaczące ryzyko czy nie.
Nieznaczące Niepriorytetowe Należy pamiętać o opisaniu i udokumentowaniu tego ryzyka; będzie ono rozpatrywane w przyszłości w ramach kolejnych przeglądów PBW.
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykPrzykładowy wynikEtap procesu Zdarzenie
niebezpieczneTyp zagrożenia
Środki zabezp. – istniejące i/lub planowane
Ryzyko Podstawa
Ujęcie (woda podziemna)
Defekacja bydła w pobliżu nieogrodzonego ujęcia jest potencjalnym źródłem przenikania patogenów do wody podczas deszczowej pogody
M (patogeny) i C (substancje odżywcze)
Brak dla tego zdarzenia
S Zagrożenie zdrowia publicznego wywołane patogenami pochodzenia zwierzęcego, np. Cryptosporidium oraz E. coli O157; zanieczyszczenie wody związkami azotu i fosforu z odchodów
Zbiornik dystrybucyjny
Ptaki gromadzące się na brzegu odkrytego zbiornika wprowadzają patogeny do uzdatnionej wody
M (patogeny) Brak S Zagrożenie zdrowia publicznego wywołane patogenami pochodzenia zwierzęcego, np. Campylobacter i Salmonella
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykPółilościowe matryce ryzyk
Ryzyko oblicza się mnożąc „prawdopodobieństwo” przez „dotkliwość”
Prawdopodobieństwo lub częstotliwość:• Jak często lub jak prawdopodobne jest wystąpienie zdarzenia
niebezpiecznego?
Dotkliwość lub następstwa: • Jakie będą następstwa dla zdrowia publicznego lub
akceptacji (wody) przez konsumentów?
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykPrzykład z Jordanii
I (1) II (2) III (3)
A (3) M (3) H (6) H (9)
B (2) L (2) M (4) H (6)
C (1) L (1) L (2) M (3)
SEVERITY / CONSEQUENCESLI
KEL
YHO
OD
RISK MATRIXMATRYCA RYZYKA
DOTKLIWOŚĆ / NASTĘPSTWAPR
AWD
OPO
DO
BIEŃ
STW
O
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykPrzykład z Jordanii
KATEGORIE DOTKLIWOŚCII Brak wpływuII Wpływ na cechy estetyczne (czyli
akceptację przez konsumentów) LUB ilość
III Wpływ na normy określone prawem LUB zdrowie konsumentów
KATEGORIE PRAWDOPODOBIEŃSTWAA Codziennie – raz w tygodniu B Raz w miesiącu – raz na kwartał (sezon)C Raz w roku lub rzadziej
KATEGORIE RYZYKAH Wysokie Konieczna natychmiastowa reakcja ze strony
kierownictwa (= natychmiastowe działanie)
M Średnie Konieczna reakcja kierownictwaL Niskie Procedury rutynowe
I (1) II (2) III (3)
A (3) M (3) H (6) H (9)
B (2) L (2) M (4) H (6)
C (1) L (1) L (2) M (3)
SEVERITY / CONSEQUENCES
LIK
ELYH
OO
D
RISK MATRIXMATRYCA RYZYKA
DOTKLIWOŚĆ / NASTĘPSTWA
PRAW
DO
POD
OBI
EŃST
WO
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykPrzykładowy wynik
Zdarzenie niebezpieczne
Typ zagroż.
Prawdop. Dotkliwość Ryzyko Środki zabezp. Podstawa
Defekacja bydła i obfite opady przenoszące patogeny przekraczające dopuszczalne stężenia w ujęciu wód powierzchniowych
M (patogeny)C (subst. odżywcze)
2 5 10 S
Identyfikacja i kontakt z interesariuszamiReprezentacja w Radzie Zarządzającej Ujęciem Rządowy program wdrożenia Praktyk Usług EkosystemowychFiltracja wodyZalecenie gotowania wody
Pojawiające się ogniska chorób wodopochodnych pochodzenia zwierzęcego, np. Cryptosporidium i E. coli O157 przy podobnych zdarzeniachProgramy nawiązywania kontaktów w obszarze ujęcia są wdrożone, mimo to bydło nadal dopuszczane jest w pobliże cieków wodnych
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Każdemu zidentyfikowanemu zdarzeniu niebezpiecznemu przypisywana jest wartość
Zdarzenia mogą zostać porównane i sklasyfikowane (uszeregowane pod względem ważności)
Podstawa do relatywnej oceny poszczególnych ryzyk w jednym zakładzie wodociągowym
Lista priorytetowa ryzykPółilościowe matryce ryzyk
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykUkierunkowanie myślenia przed początkiem pracy
Należy konkretnie określić ryzyko w następujących kategoriach: • Ryzyko konkretnego zdarzenia• Prowadzącego do konkretnego zagrożenia• Osiągającego konkretne, problematyczne stężenie• W konkretnym czasie i miejscu
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Lista priorytetowa ryzykWyniki
Które zagrożenia (i zdarzenia niebezpieczne) objęte są wystarczającymi środkami zabezpieczającymi?
Które środki zabezpieczające są najważniejsze?
Które zagrożenia wymagają zastosowania dalszych środków, aby zagrożenie znalazło się pod kontrolą?
Czy istnieją luki w wiedzy o zagrożeniach i / lub środkach zabezpieczających (potrzeba uzyskania wiedzy i badań)?
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Identyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Ocena systemu
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Dodatkowe / ulepszone środki zabezpieczające
Zidentyfikowane znaczące ryzyka wymagają dalszego dochodzenia: • Należy zidentyfikować dodatkowe środki zabezpieczające• Może wystąpić konieczność zmodyfikowania i ulepszenia
istniejących środków• Potrzebne mogą być rozwiązania tymczasowe
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Plan działania
Zidentyfikowany problem
Wymagane działanie Procedury lub rejestry?
Odpowiedzialność Termin Zatwierdzone przez
Nr Problem
1 Brak ochrony studni
Skontaktować się z właścicielem terenu i ogrodzić strefę buforową wokół studni
Dokumenty dotyczące kontaktów i rejestry interesariusza
Urzędnik ds. ujęcia W ciągu trzech miesięcy
Podpis
Ochrona studni przez wybudowanie obiektu ochronnego
Dziennik robót Manager systemu zaopatrzenia w wodę
W ciągu roku
Podpis
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Krok 4
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Kontrolowanie zagrożeń
Wdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Wdrożenie środków zabezpieczającychKombinacja środków zabezpieczających
Typ i liczba środków zabezpieczających będą inne dla każdego systemu
W przypadku każdego zdarzenia niebezpiecznego zidentyfikowanego jako znaczące ryzyko należy wdrożyć skuteczne środki zabezpieczające
Każdy środek zabezpieczający musi być opisany w sposób wystarczająco precyzyjny i zrozumiały
Standardowe procedury robocze poprawiają efektywną realizację poszczególnych środków
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Identyfikacja istniejących środków zabezp. Przykładowa instrukcja
Instrukcja konserwacji Nr 5-2
Punkt krytyczny Cofanie się wody ze strumienia Wildenstein
Przedmiot konserwacji (Co należy ocenić i poddać konserwacji?)
Zawór zapobiegający cofaniu się wody ze strumienia Wildenstein
Czas (Kiedy i jak często?)
a) raz w miesiącu
b) zawsze po obfitych opadach
Instrukcja robocza (Co robić?)
1. Ocena
2. Konserwacja
1. Ocena
ι Czy zawór jest wolny od materiału i osadów?
ι Czy zawór jest uszkodzony?
ι Czy zawór działa poprawnie?
2. Konserwacja
ι Oczyścić zawór
ι Nasmarować zawór i otworzyć/zamknąć go dwukrotnie
Potwierdzenie wykonanej pracy (Kto ją wykonał i kiedy?)
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Kontrolowanie zagrożeń
Wdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Monitoring operacyjny
Monitoring operacyjny służy do oceny skuteczności działania środków zabezpieczających w odpowiednich odstępach czasowych
Plan monitoringu: • Co będzie monitorowane? • Jak? • Gdzie? • Kiedy? • Kto będzie to robił?
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Odstępy czasowe, w których prowadzony będzie monitoring muszą być określone indywidualnie dla poszczególnych środków zabezpieczających
Odstępy czasowe mogą być bardzo różne, np.:• Kontrola stężenia chloru w trybie online• Kwartalna inspekcja ewentualnych uszkodzeń cokołu studni
Monitoring operacyjny
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Testy proste i mierzalne:• Mętność, pH, stężenie chloru, przewodność, opady, etc.
Cechy możliwe do zaobserwowania:• Uszkodzenia infrastruktury technicznej
(np. studnie, ogrodzenia, system dystrybucji, zbiorniki)
Określenie limitów roboczych:• Górne lub dolne limity / zakres tolerancji• Wyniki monitoringu przekraczające wartości graniczne
uruchamiają działania korekcyjne
Monitoring operacyjny
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Określenie działań korekcyjnych
Zastosować należy zaplanowane i rutynowe reakcje, kiedy wyniki monitoringu operacyjnego w punkcie kontrolnym wskazują na utratę kontroli podczas normalnego działania
Działania korekcyjne muszą być specyficzne i określone z góry, aby umożliwić ich szybką realizację
Większość działań korekcyjnych może być wykonywana przez• Systemy automatyczne• Wyszkolonych operatorów systemu
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Monitoring operacyjnyProsta procedura monitoringu
Instrukcja dla punktu kontrolnego Nr 7-1
Punkt krytyczny Mętność
Lokalizacja (Gdzie mierzyć/kontrolować?)
Wlot
Czas (Jak często i kiedy?)
Stale
Kategoria pomiaru (Co należy mierzyć lub kontrolować?)
Urządzenie do pomiaru mętności Siegrist (Photometer CT 65 B22-F3)
Dokumentacja (Jak dokumentować/archiwizować?)
Dokumentacja na miejscu przy pomocy czytnika. Długoterminową archiwizację prowadzi brygadzista
Zadany zakres wartości i tolerancji < 0.24 FTU
Działania korekcyjne (Jak ostrzegać i co należy zrobić?)
Przekroczenie wartości krytycznej: automatyczne zamknięcie dopływu wody surowej
Zawiadomić brygadzistę ujęcia
Zakres odpowiedzialności ι Za działania korekcyjne
ι Za inspekcję aparatury pomiarowej
Brygadzista ujęcia
Dostawca aparatury, raz w roku
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Krok 5
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Plan usprawnienia i modernizacji
Jeżeli zidentyfikowane zostaną znaczące ryzyka: • Plan usprawnienia i modernizacji• Wskazanie osób odpowiedzialnych • Określenie docelowych terminów wdrożenia
Narastające wdrażanie usprawnień jest kluczowe• Programy krótko-, średnio- i długoterminowe• Odzwierciedlające priorytety• Odzwierciedlające dostępne zasoby
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Plan usprawnienia i modernizacji Problemy
Inwestycje kapitałowe
Budowa potencjału
Ulepszenie procedur zarządzania i operacyjnych
Badania i rozwój
Opracowanie protokołów incydentalnych
Komunikacja i raportowanie
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Krok 6
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Procedury zarządzania /1
Procedury zarządzania:• Realizowane podczas normalnego działania systemu
(Standardowe procedury robocze = SPR)• Realizowane w przypadku działań korekcyjnych i incydentów
Napisane przez doświadczonych pracowników:• Rozmowa z pracownikami i opis wykonywanych przez nich działań
Aktualizowane zgodnie z potrzebami:• Wdrażanie planów ulepszeń/modernizacji• Raporty z incydentów, sytuacji wyjątkowych i potencjalnie
niebezpiecznych
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Procedury zarządzania /2
Zakres odpowiedzialności i dane kontaktowe osób kluczowych
Jednoznaczny opis działań wymaganych w przypadku odchyleń
Lokalizacja i identyfikacja SPR i potrzebnego sprzętu
Lokalizacja sprzętu zapasowego
Odpowiednie informacje logistyczne i techniczne
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Krok 7
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Weryfikacja i audyt
Dzięki temu krokowi uzyskuje się dowody, że system działa sprawnie i będzie osiągał cele oparte na przesłankach zdrowotnych, czyli że PBW został właściwie opracowany i wdrożony
Weryfikacja jakości wody: • „Czy wyprodukowana woda spełnia założone wymagania
jakości?”
Audyt operacyjny:• „Czy PBW realizowany w praktyce jest zgodny z
projektem?”
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Krok 8
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Przegląd okresowy /1
Proces przeglądu jest kluczowym elementem wdrożenia całego planu
Regularny przegląd to ocena, czy PBW zachowuje swoją ważność• Analiza danych zebranych w ramach monitoringu• Wyciąganie wniosków z doświadczeń i nowe procedury
Stanowi podstawę przyszłych ocen
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Przegląd okresowy /2
Kiedy należy wykonać przegląd?• Regularnie, uwzględniając wyniki wdrażania PBW• Natychmiast po wystąpieniu sytuacji wyjątkowej / incydentu
/ sytuacji potencjalnie niebezpiecznej• Natychmiast, jeżeli nastąpi znacząca zmiana okoliczności
Efektem przeglądu może być zmiana w ocenie ryzyka
Przegląd może doprowadzić do zmian w planie ulepszeń / modernizacji
Wszystkie zmiany będące efektem przeglądu muszą być dokumentowane!
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Krok 9
DO
KU
ME
NT
AC
JA P
BW
Plan usprawnienia i m
odernizacji
Opis systemu zaopatrzenia w wodę
Kontrolowanie zagrożeńWdrożenie środków zabezp. i zarządzanie nimi
Monitoring środków zabezpieczających
Ocena systemuIdentyfikacja zagrożeń
Istniejące środki zabezpieczające
Lista priorytetowa ryzyk
Dodatkowe lub ulepszone środki zabezpieczające
Przygotowanie procedur zarządzania
Weryfikacja i audyt PBW
PLA
NO
WY
PRZ
EG
LĄ
D O
KR
ESO
WY
Przygotowanie PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
DokumentacjaCo należy uwzględnić?
Opis i ocena systemu zaopatrzenia w wodę
Programy modernizacyjne
Opis środków zabezpieczających, plan monitoringu operacyjnego i plan weryfikacji
Procedury rutynowego zarządzania bezpieczeństwem wody
Plany awaryjne
Opis dodatkowych programów, w tym szkoleniowych, protokołów komunikacji
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Pamiętaj! /1
Strategia PBW musi być prosta i napisana łatwym językiem!
PBW to proces systematyczny, ciągły i dynamiczny: • Praca nad PBW nie kończy się nigdy• PBW nie jest dodatkową procedurą roboczą• Nie chodzi o samo stworzenie „planu”• Efektem procesu PBW ma być dokument, który będzie
można nazwać „Naszym PBW”• PBW nie powinien zamienić się w dodatkowy element
biurokracji!
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Pamiętaj! /2
Nie ma jedynie właściwego sposobu opracowania PBW
Ważne jest, aby w zespole ds. PBW znalazły się osoby o odpowiednim doświadczeniu i z odpowiednią wiedzą
PBW nie może być tworzony „zza biurka”
Należy przezwyciężyć samozadowolenie: nie należy przyjmować nic za pewnik
Nie zaczynaj od zera:
Ważne jest, aby zacząć!
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Nowa Zelandia
Dlaczego PHRMP (Plan Zarządzania Ryzykiem Dla Zdrowia Publicznego): odpowiedzialność za zdrowie publiczneObjaśnienie zakresu prostymi słowami:• Co może obniżyć jakość wody i sprawić, że będzie
niebezpieczna? • Które z takich czynników wymagają natychmiastowej
reakcji? • Skąd wiadomo, że jakość wody pogorszyła się na tyle, że
potrzebne są natychmiastowe działania? • Jak zachować się, kiedy potrzebne jest działanie? • Jak zapobiec takim sytuacjom w przyszłości?
Jak przygotować PHRMP: prosty, 3-etapowy procesJak postępować z planem: wytyczne dla działań codziennych i długoterminowe plany
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Nowa Zelandia: Małe jest piękne
www.moh.govt.nz/water
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Bangladesz: Modelowy PBW
Ogromna liczba ujęć wody na terenach wiejskich w kraju o ograniczonych zasobach
Rodzaje zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych wystarczająco podobne, aby stworzyć modelowy PBW
Opracowany w trybie konsultacyjnym, oparty na opiniach lokalnych ekspertów
Warsztaty z udziałem kluczowych ekspertów sektora
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
www.buet.ac.bd/itn/
Bangladesz: Modelowy PBW
Component 2.2Water Safety Plan
Warsaw, March 2009
Szwajcaria
Proste wytyczne
Stworzone, aby pomóc w przestrzeganiu przepisów
9 kroków: • Jednoznaczne instrukcje• Oparte na formularzach • Przykłady