Post on 15-Jan-2016
description
Rola i zadania biblioteki w dokumentowaniu dorobku naukowego
pracowników uczelni
na przykładzie udziału Biblioteki Głównej PW w tworzeniu repozytorium uczelnianego
Olga GIWER
Weronika KUBRAK Maria MILLER-JANKOWSKA
Wrocław 2013
Plan prezentacji
Ewidencjonowanie dorobku naukowego przed powstaniem repozytorium
Działania Biblioteki prowadzące do powstania Repozytorium Badanie ankietowe Współpraca z Wydziałem Elektroniki i Technik
Informacyjnych Uchwała Senatu – powstanie centralnego repozytorium Możliwości i funkcje systemu Wdrożenie systemu Problemy do pokonania Czynniki, które złożyły się na sukces Podsumowanie Co dalej? Plany
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
2
Podstawy prawne działania Biblioteki
Zadania Systemu Biblioteczno-Informacyjnego określa Statut PW:
§ 109 ust. 3 – prowadzenie prac bibliograficznych, w tym ewidencja dorobku naukowego, dydaktycznego i technicznego Zasady funkcjonowania SBI§ 110 ust. 5 – zasady gromadzenia, ewidencjonowania, archiwizowania i udostępniania dokumentów elektronicznych tworzących uczelnianą bazę dorobku piśmienniczego, wydawniczego i dydaktycznego określa SenatZadania dyrektora BG§ 117 ust. 2 – organizuje i nadzoruje funkcjonowanie repozytorium Uczelni
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
3
„Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej”
za lata 1944-1986
Baza BIBLIO (dorobek piśmienniczy)
Baza DOKTO (obronione na PW prace doktorskie i habilitacyjne)
Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej
Ewidencja dorobku naukowego w okresie przed repozytorium
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
4
Biblioteka Cyfrowa PW
Udział Biblioteki Cyfrowej PW (http://bcpw.bg.pw.edu.pl) w ewidencjonowaniu dorobku naukowego uczelni:Problemy związane z prawem autorskim, brak rozwiązań systemowych zapewniających dopływ publikacji Kolekcja doktoratów
– Składane przez autorów zachęconych udostępnieniem prac w DART Europe
– liczba wyświetleń najczęściej czytanej pracy ponad 21 tys. w czytelni – nie zamawiał jej żaden czytelnik
Publikacje pracowników Biblioteki Głównej PW Bibliografie pełnotekstowe profesorów wybitnych PW z okresu międzywojennego i oraz XX w. m.in. Jana Czochralskiego, Ludwika Szperla, Tadeusza Urbańskiego, Witolda Nowackiego, Zdzisława Pawlaka
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
5
Projekt repozytorium przedstawiony Radzie Bibliotecznej w 2006 r.
Spotkania i prezentacje na Wydziałach, w jednostkach systemu biblioteczno-informacyjnego nt. otwartych repozytoriów
Stała akcja informacyjna na temat Open Access: materiały informacyjne, ulotki, plakaty Udział w Tygodniu Open Access informacje na stronie Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej,
Facebooku oraz blogu Biblioteki
Opracowanie i udostępnienie on-line pełnotekstowych bibliografii najwybitniejszych profesorów z PW z I poł. XX w.
Badanie ankietowe – 2011 r. O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-
Jankowska 20136
Działanie promujące powstanie repozytorium
Ankieta Repozytorium uczelniane – korzyści i obawy
• Cel badania: poznanie nastawienia środowiska akademickiego PW do idei utworzenia Repozytorium prac naukowych pracowników PW
• Ankieta, dostępna on-line i w wersji drukowanej, składała się z 14 pytań zamkniętych, które miały dać odpowiedź czy repozytorium PW• jest potrzebne • co powinno zawierać • czy powinno być otwarte • kto powinien nim zarządzać • jaka jest w tym rola biblioteki • jakie istnieją obawy związane z zamieszczaniem prac w otwartym repozytorium • jakie są najistotniejsze korzyści związane z zamieszczeniem prac w repozytorium • czy będą współtworzyć repozytorium (zawartość) w przyszłości
• Wyniki ankiety pokazały pozytywne nastawienie – Raport z badania
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
7
Ankieta Repozytorium uczelniane – korzyści i obawy
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
8
Ankieta Repozytorium uczelniane – korzyści i obawy
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
9
Nawiązanie współpracy pomiędzy Biblioteką i WEITI
Projekt i implementacja pilotowego repozytorium dla prac dyplomowych oraz publikacji pracowników PW – 2010 r.
Projekt dofinansowany w ramach Uczelnianego Programu Badawczego Politechniki Warszawskiej
Uczestnicy: Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych, Wydział Inżynierii Środowiska, Wydział Chemiczny oraz Biblioteka Główna
Założenia: system harvestingowy zasilany przez systemy lokalne
SYNAT – platforma repozytoryjna i hostingowa – spójny system komunikacji i informacji o nauce
Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych PW – lider części B Repozytorium PW jako element Bazy Wiedzy PW
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
10
Cel utworzenia repozytorium PW
Zapewnienie spójnego, otwartego systemu informacji o dorobku Uczelni
Zabezpieczenie dostępu do metadanych i treści na różnych poziomach
System raportowania zgodny z wymogami systemów centralnych (z możliwością bieżącej aktualizacji)
Zapewnienie bezpieczeństwa danych (wieloletnia archiwizacja) Archiwizacja pełnych tekstów w powiązaniu z centralną ewidencją
dorobku Poprawa wizerunku uczelni poprzez większą dostępności informacji o
jej dorobku Lepsza informacja o obszarach specjalizacji uczelni i poszczególnych
jej pracowników Możliwość uzyskania dodatkowych efektów – np. baza ekspertów
tworzona na podstawie zawartości systemu ewidencji i repozytorium – tworzenie Bazy wiedzy PW
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
11
Współpraca BGPW I WEITI
Określenie założeń rozbudowy systemu wydziałowego Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych w celu przekształcenia go w system centralny
Współpraca WEiTI z Biblioteką Główną przy testowaniu bazy - zgłaszanie uwag i propozycji zmian
Szkolenia pracowników BG w zakresie obsługi bazy prowadzone przez WEiTI
Przyjęcie standardu – za dane odpowiada Wydział (aktualność wprowadzanie danych) i autor (kompletność i weryfikacja poprawności)
Wprowadzanie testowo publikacji - weryfikacja wprowadzonych danych, analiza błędów i poprawności działania bazy, sugestie modyfikacji aplikacji
Pozyskiwanie danych z systemów centralnych uczelni (dane osobowe autorów PW wraz z afiliacjami do wydziałów)
Aktualizacja listy tytułów czasopism (listy ministerialne wraz z aktualizowaną na bieżąco punktacją)
Utworzenie listy Konferencji - tytuły konferencji załadowane na podstawie wykazu Web of Science z listopada 2012r.
Włączenie do systemu repozytorium, za pośrednictwem programu ZOTERO ponad 7 tys. linków do pełnych tekstów publikacji
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
12
Udział Biblioteki w przygotowaniach do uruchomienia
repozytoriumProjekt dofinansowany z MNiSW DUN: Uruchomienie i bieżąca aktualizacja Repozytorium Politechniki Warszawskiej 2012
Prace nad aktualizacją i kontrolą poprawności baz: BIBLIO i DOKTO Ujednolicenie elementów danych, niezbędnych do indeksowania (np.
tytuł czasopisma, konferencji, zasady punktacji) Uzupełnianie baz o odnośniki (URL) do pełnych tekstów Korekta indeksów tytułów czasopism, nazw afiliacji (historycznych) Przygotowanie metadanych do eksportu Opracowywanie materiałów instruktażowych Przygotowanie środowiska prawno-organizacyjnego dla
powstania Repozytorium PW (projekt Uchwały Senatu PW, oświadczeń licencyjnych, wytycznych dla redaktorów)
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
13
Utworzenie Repozytorium Instytucjonalnego Politechniki
Warszawskiej Uchwała Senatu PW nr 026/XLVIII/2012 z dnia 21/11/2012 w
sprawie utworzenia centralnego systemu ewidencji i archiwizacji dorobku piśmienniczego, wydawniczego i dydaktycznego, pracowników, doktorantów, studentów i jednostek Uczelni oraz Repozytorium Politechniki Warszawskiej
Pełny tekst Uchwały Senatu wraz z Załącznikiem określającym zasady: bip.pw.edu.pl
Obligatoryjność ewidencji i archiwizacji danych o utworach powstałych od 1.01.2013
Od dnia 1 stycznia 2014 roku wprowadza się obowiązek wyłącznego stosowania danych z systemu ED PW do przygotowywania sprawozdań
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
14
Zadania Repozytorium PW
Rejestrowanie dorobku pracowników, doktorantów i studentów oraz jednostek organizacyjnych PW
Dostarczanie danych do sprawozdawczości i systemów zarządzania Uczelnią
Dostarczanie danych (raportów) do zewnętrznych systemów zarządzania nauką i szkolnictwem wyższym
Udostępnianie informacji o dorobku PW oraz tekstów utworów, w zakresie określonym umowami autorskimi
Gromadzenie cyfrowej wersji utworów stanowiących dorobek PW
Zapewnienie bezpieczeństwa i wieloletniej archiwizacji gromadzonych w systemie danych
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
15
Zasady archiwizacji w repozytorium
Obowiązek archiwizowania utworów w systemie REPOZYTORIUM PW dotyczy wszystkich dzieł zarejestrowanych w bazie z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w uchwale senatu PW
Dorobek dydaktyczny (np. skrypty), prace dyplomowe, dorobek studenckich kół naukowych – decyduje kierownik jednostki
Utwory, które są podstawą nadania stopnia lub tytułu naukowego w Politechnice Warszawskiej po wprowadzeniu w życie Uchwały, są obligatoryjnie archiwizowane w wersji cyfrowej
Jednostka, która archiwizuje utwór w REPO PW, w uzgodnieniu z autorami, określa tryb jego dostępności
Ograniczeniom w udostępnianiu podlegają utwory, jeśli prawa autora lub Uczelni ogranicza umowa wydawnicza lub umowa o finansowaniu pracy (źródło weryfikacji m.in. projekt Sherpa/RoMEO)
Rekomendowane zasady udostępniania treści: na licencji Creative Commons CC BY NC (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne)
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
16
Możliwości systemu repozytoryjnego
System repozytorium to oprogramowanie autorskie, zaimplementowane z wykorzystaniem narzędzi programistycznych technologii języka Java: JCR (Java Content Repository) i bazy danych MySQL
Szerokie możliwości wyszukiwania publikacji pracowników, prezentowania informacji dotyczących publikacji, wykorzystania odnośników do światowych zasobów informacyjnych dostępnych w Internecie
System umożliwia generowanie różnego rodzaju zestawień i raportów:– wykaz publikacji, dorobku danego autora lub instytutu – roczne sprawozdanie instytutu – sprawozdanie Dziekana Wydziału – ankieta jednostki
Nie tylko repozytorium ale baza wiedzy uczelni– Generator strony domowej pracownika– Mapa obszaru badań zakładu, instytutu, wydziału, uczelni– Funkcjonalność sprawozdawania do ministerstwa (POL-on)
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
17
http://repo.pw.edu.pl
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
18
Baza wiedzy integrująca funkcje wyszukiwania, generowania raportów, prezentacji informacji
Repozytorium gromadzi książki, rozdziały, artykuły, prace dyplomowe, materiały konferencyjne …
Raportowanie w różnych formatach
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
19
Ekspozycja kadry naukowej na świat
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
20
Centralizacja i odrębność
ww
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
21
Możliwość zawężania wyszukiwania i tworzenia wyodrębnionego repozytorium wydziałowego
Zawartość repozytorium
Autorzy 8624 w tym Autorzy afiliowani przy PW 4034 Książki 505 Artykuły z czasopism 10500 Rozdziały z książek 7652 Raporty 439 Prace dyplomowe doktorskie 343 Projekty 506 Pełne teksty 554 Linki (URL) 7210
Stan na czerwiec 2013 – 19 150 publikacji
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
22
Wdrożenie systemu ewidencji i repozytorium – udział Biblioteki
Przeprowadzenie cyklu szkoleń dla przyszłych redaktorów wydziałowych
(ponad 60 osób)
Wsparcie logistyczne i merytoryczne dla wydziałów: pomoc Wydziałowi
Geodezji i Kartografii we wprowadzaniu danych, potrzebnych do ankiety
jednostki za rok 2012, zakończona wygenerowaniem sprawozdania
Stałe konsultacje dla redaktorów wydziałowych, prowadzenie strony
informacyjnej repozytorium
Korekta wprowadzanych metadanych oraz danych zaciągniętych do
systemu automatycznie (m.in. błędy na liście czasopism, nazwach
konferencji, likwidacja duplikatów)
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
23
Problemy na obecnym etapie
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
24
Dominacja ocen parametrycznyc
h nad ideą gromadzenia i udostępniania
treści
Kwestie praw autorskich
Obawy autorów przed udostępnianiem w otwartym
dostępieNie do końca rozwiązane
kwestie finansowe i
organizacyjne
Egzekwowanie kompletności
dorobku naukowego
Opór Wydziałów
posiadających już własne
bazy dorobku
Konkurencja ze strony
centralnych systemów
informacyjnych (CEON, POL-on,
PBN)
Konieczność dopasowywania oprogramowania
do eksportu metadanych do
systemów centralnych
Czynniki, które wpłynęły na sukces przedsięwzięcia
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
25
Jasno sprecyzowane
cele i determinacja Biblioteki w
dążeniu do nich
Dobre przygotowanie
działań inicjujących
Pozyskanie zewnętrznych
źródeł finansowania
Światowe trendy i znaczenie własnego
repozytorium w rankingach
Dobra współpraca z WEiTI i innymi
jednostkami PW
Stała promocja w środowisku
uczelnianym idei otwartego
centralnego repozytorium
Oprogramowanie autorskie
umożliwiające jednostkom
uczelni generowanie
raportów i ocen parametrycznych
Przychylne nastawienie
nowo wybranych władz uczelni
Podsumowanie
Rola Biblioteki w tworzonym obecnie repozytorium: czuwanie nad kompletnością i poprawnością metadanych, a przede wszystkim nad gromadzeniem treści publikacji świadczących o znaczeniu naukowym uczelni
Sygnalizowanie potrzeb autorom oprogramowania w zakresie aktualizacji i dostosowania do nowych rozwiązań
Cel Biblioteki - przekonanie środowiska akademickiego do utworzenia centralnego repozytorium publikacji pracowników PW udostępnianych w modelu Open Access udało się po części zrealizować – powstało repozytorium zarządzane centralnie
Sprawdzian działania Repozytorium - I kwartał 2014 r. – generowanie sprawozdań przez Wydziały
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
26
Co dalej z repozytorium
Wyzwaniem, które stoi przed Biblioteką jest propagowanie w środowisku uczelnianym otwartego dostępu do zgromadzonych treści naukowych
W planach: Ewidencja nowych typów dorobku (patenty, multimedia –
materiały dydaktyczne) Powiązanie z systemami lokalnymi (USOS ew. prac
dyplomowych, bazy projektów badawczych) Uczelniana baza wiedzy w systemie dziedzinowym informacji
z zakresu nauk technicznych pozyskującym dane [harvesting] z systemów działających na podobnych zasadach
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
27
Dziękujemy za uwagę
i zapraszamy do współpracy
Olga GIWER e-mail: O.Giwer@bg.pw.edu.pl
Weronika KUBRAK e-mail: W.Kubrak@bg.pw.edu.pl
Maria MILLER-JANKOWSKA e-mail: M.Miller@bg.pw.edu.pl
W prezentacji wykorzystano informacje zawarte w prezentacjach wygłoszonych na seminarium SYNAT 20 maja w PW, autorstwa J. Stępniak, H. Rybińskiego, W. Struka, J.Koperwasa i Ł.Skoniecznego
Podziękowania dla: Projektu SYNAT za sfinansowanie udziału w konferencji „IV Wrocławskie Spotkania Bibliotekarzy”Repozytorium opracowane zostało w Ramach Zadania Badawczego SYNAT pt. Utworzenie uniwersalnej, otwartej, repozytoryjnej platformy hostingowej i
komunikacyjnej dla sieciowych zasobów wiedzy dla nauki, edukacji i otwartego społeczeństwa wiedzy". Program strategiczny: Interdyscyplinarny system interaktywnej informacji naukowej i naukowo-technicznej, finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Nr Umowy SP/I/1/77065/10
O.Giwer, W.Kubrak, M.Miller-Jankowska 2013
28