Okresy życia kobiety SEMINARIUM

KATEDRA I KLINIKA ZDROWIA MATKI I DZIECKA

KIEROWNIK : prof. T. Opala

Okresy życia kobiety

Okres noworodkowy Okres dziecięcy Okres pokwitania Okres rozrodczy Okres okołomenopauzalny Okres pomenopauzalny

Okres noworodkowy

Trwa od momentu urodzenia do ukończenia 4 tygodnia życia

Okres noworodkowy

Podwyższony poziom hormonów:

FSH - hormonu

folikulotropowego LH – hormonu luteinizującego

Okres noworodkowy

Wpływ estrogenów matczynych na organizm noworodka:

Okres noworodkowy

Do 2 tygodni po urodzeniu u niemowlęcia może pojawić się wydzielina śluzowa z pochwy, a nawet krwawienie (tzw. reakcja Halbena - u 2-3% noworodków).

Okres noworodkowy

Obrzmienie gruczołów sutkowych Wydzielanie siary (u ponad 60%

donoszonych noworodków)

Okres dziecięcy

Okres dzieciecy trwa przeciętnie do około 8 roku życia

Okres ciszy hormonalnej

Okres dziecięcy

Nieoznaczalne stężenia poziomów hormonów: FSH - hormonu folikulotropowego LH – hormonu luteinizującego

Okres dziecięcy

Poziomy estrogenów i androgenów są minimalne

Okres dziecięcy

Hamujący wpływ endogennych opioidów - β-endorfin, oraz amin katecholowych na wydzielanie gonadoliberyny.

Okres dziecięcy

Różnice budowy anatomicznej narządów płciowych w okresie dziecięcym:

Wejście do pochwy jest umiejscowione bardziej z przodu niż u dorosłych.

Okres dziecięcy

Łechtaczka jest większa niż w późniejszym wieku (1-2 cm)

Okres dziecięcy

Obecny jest nadmiar błony dziewiczej, która właściwie nie zmienia swoich rozmiarów aż do 10 roku życia dziecka, umożliwiając wprowadzenie wzierników do pochwy

Okres dziecięcy

Nabłonek pochwy nie rogowacieje, jest zaczerwieniony i ma pH zasadowe

Okres dziecięcy

Macica jest bardzo mała (długości 2,5-3 cm), przy czym dwie trzecie całego narządu przypada na szyjkę macicy co jest odwróceniem proporcji występujących u dorosłej kobiety

Okres dziecięcy

Ujście zewnętrzne szyjki macicy jest fizjologicznie wywinięte

Okres dziecięcy

Ze względu na niepodatność bardzo krótkiego tylnego sklepienia pochwy, w ogóle nie tworzącego zagłębienia badanie per rectum często zapewnia lepszą ocenę narządu rodnego niż badanie przez pochwę

Okres pokwitania

Kolejnym i bardzo ważnym etapem w życiu kobiety jest okres pokwitania

Trwa około 5-6 lat (8/9 - 13/14 rok życia).

Okres pokwitania

Okres pokwitania to faza przejściowa między dzieciństwem a dorosłością

Jest to sekwencja wielu zdarzeń, wskutek których dziecko osiąga dojrzałość płciową i fizyczną

Okres pokwitania

Znamienny jest spadek β-endorfiny - czynnika hamującego wydzielanie pulsacyjne gonadoliberyny

Nocne zwiększenie ilości pulsów gonadoliberyny i pojedyncze pulsy w ciągu dnia

Okres pokwitania

Pobudzanie przysadki do wytwarzania gonadotropin

Początkowo większe wydzielanie FSH, potem stopniowo zwiększa się wydzielanie LH

Okres pokwitania

Znaczne pobudzanie jajników do produkcji estrogenów

Okres pokwitania

Dojrzewanie układu podwzgórze – przysadka – jajnik prowadzi do wytworzenia dodatniego sprzeżenia zwrotnego między estradiolem a lutropiną

Okres pokwitania

Pojawienie się cykli dwufazowych charakterystycznych dla dojrzałej kobiety

Okres pokwitania

Zmiany fizyczne związane z pokwitaniem zachodzą stopniowo w wieku młodzieńczym

Kolejno pojawiają się:

Okres pokwitania

Telarche – rozpoczęcie dojrzewania gruczołów sutkowych

Stadia rozwoju piersi – skala Tannera

Okres pokwitania

Pubarche – wzrost owłosienia łonowego a póżniej pachowego

Stadia rozwoju owłosienia łonowego – skala Tannera

Okres pokwitania

Pokwitaniowy skok wzrostu.

Okres pokwitania

Krytyczna masa ciała, która jest niezbędna do wystąpienia menarche wynosi 46,5 kg

Okres pokwitania

Za rozwój i ukształtowanie się drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych odpowiadają estrogeny.

Okres pokwitania

Androgeny warunkują powstanie owłosienia łonowego i pachowego oraz przyspieszają zarastanie chrząstek nasadowych kości długich

Okres pokwitania

Menarche – wystąpienie pierwszej miesiączki ( w Polsce na ogół 12-13 rok życia)

Okres pokwitania

Pierwsza miesiączka jest najczęsciej krwawieniem z odstawienia estrogenów.

Cykle owulacyjne pojawiają się po około 1-2 latach.

Okres rozrodczy Jest to okres w życiu kobiety w

którym w jajnikach cyklicznie dojrzewają pęcherzyki jajnikowe.

Okres rozrodczy

Pęcherzyki jajnikowe wytwarzają hormony niezbędne do przygotowania ustroju kobiety do podjęcia rozrodu

W ich wewnętrznym środowisku dojrzewają komórki jajowe

Okres rozrodczy

Cykl miesiączkowy kobiety charakteryzuje się regularnym występowaniem jajeczkowania podczas całego jej okresu

Okres rozrodczy

Czas trwania cyklu miesiączkowego wynosi 28 (±7) dni

Okres rozrodczy

Cykl trwający krócej niż 21 dni jest określany jako polymenorrhoea

Okres rozrodczy

Cykl trwający dłużej niż 35 dni jest określany jako oligomenorrhoea

Okres rozrodczy

Integrację cyklu zapewnia działanie: Hormonu uwalniającego

gonadotropiny (GnRH) Gonadotropin (FSH i LH) Steroidów płciowych

(andostendionu, estradiolu, estronu i progesteronu)

Okres rozrodczy

Głównym hormonem estrogenowym wydzielanym w okresie rozrodczym kobiety jest 17β-estradiol

Okres rozrodczy

Fazy cyklu miesiączkowego: Miesiączkowa Folikularna (wzrostowa) Owulacyjna Lutealna (wydzielnicza)

Okres rozrodczy

Faza krwawienia miesiączkowego (1-5 dzień cyklu)

Estrogeny – wartości małe Progesteron – wartości małe

Okres rozrodczy

Endometrium – miesiączkowe złuszczanie się i wczesna reorganizacja

Okres rozrodczy

Faza folikularna (6-13 dzień cyklu) Estrogeny – zwiększające się

wydzielanie 17β-estradiolu Progesteron – wartości stężeń

pozostają małe

Okres rozrodczy

Przysadkowe wydzielanie FSH – ma charakter pulsacyjny, wartości stężeń utrzymują się na małym poziomie, aż do szczytu wydzielania LH

Przysadkowe wydzielanie LH – wartości małe, utrzymujące się natakim samym poziomie aż do momentu tuż przed owulacją

Okres rozrodczy

Endometrium – proliferacja nabłonka gruczołowego

Okres rozrodczy

Faza owulacyjna (14 dzień cyklu) Estrogeny – natychmiast po

jajeczkowaniu lub równocześnie z jajeczkowaniem dochodzi do gwałtownego zmniejszenia stężeń 17β-estradiolu

Progesteron – stałe zwiększanie się jego wydzielania

Okres rozrodczy

Przysadkowe wydzielanie FSH – wyraźne zwiększenie wydzielania (ale mniejsze niż LH)

Przysadkowe wydzielanie LH – krótko po gwałtownym zwiększeniu się wydzielania 17β-estradiolu pojawia się ostry szczyt wydzielania LH (co oznacz początek procesu owulacji)

Okres rozrodczy

Endometrium - pojawienie się bogatych w glikogen wodniczek w elementach gruczołowych

Okres rozrodczy

Faza lutealna (15-28 dzień cyklu) Estrogeny – następuje stopniowe

zwiększanie się wydzielania 17β-estradiolu przez ciałko żółte Wartości te są jednak mniejsze od obserwowanych w okresie przedowulacyjnym.

Progesteron – wydzielanie jest duże aż do końca późnej fazy lutealnej.

Okres rozrodczy

Przysadkowe wydzielanie FSH – wartości zmniejszają się do poziomu w fazie folikularnej, w okresie przedmiesiączkowym nieznaczne zwiększenie wydzielania

Przysadkowe wydzielanie LH – wartości małe aż do okresu tuż przed owulacją

Okres rozrodczy Endometrium – we wczesnej fazie

lutealnej pojawia się przemieszczenie wodniczek w kierunku powierzchni. W późnej fazie lutealnej pojawia się przemiana doczesnowa. W fazie przedmiesiączkowej rozpoczyna się rozdzielanie i dezintegracja komórek podścieliska. Pojawiają się nacieki leukocytowe

Okres rozrodczy

Pula pęcherzyków jajnikowych wyczerpuje się średnio w wieku 51 lat.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Przekwitanie (klimakterium) jest etapem przejściowym w życiu kobiety między okresem reprodukcyjnym a początkiem starzenia.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Przyczyną przekwitania jest zanik wyzwalania rytmicznych bodźców przez ośrodki ponadpodwzgórzowe dla podwzgórza.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Dochodzi do zmiany czynności osi podwzgórze-przysadka-jajnik, co w efekcie prowadzi do fizjologicznej niedoczynności jajników

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

U kobiet po menopauzie estrogeny powstają wyłącznie z nadnerczowego androstendionu

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Głównym estrogenem u kobiet po menopauzie jest estron, powstały w wyniku aromatyzacji androstendionu.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Menopauza – ostatnia w życiu miesiączka, po której następuje co najmniej 6 miesięcy przerwy.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Menopauza u kobiet w Polsce występuje średnio około 50 roku życia.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Wystąpienie menopuzy jest niezależne od warunków socjalno-ekonomicznych, stanu cywilnego, liczby porodów ,czy stosowania długotrwałej antykoncepcji hormonalnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Wcześniejszą menopauzę notuje się jedynie u nałogowych palaczek tytoniu (przyspieszenie o około 1,8 roku) i kobiet zamieszkujących obszary położone wysoko nad poziomem morza.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Premenopauza – okres kilku lat przed menopauzą.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Pierwszym wykładnikiem tego okresu jest wzrost FSH w fazie folikularnej.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

W okresie przedmenopauzalnym dochodzi do skrócenia cykli miesiączkowych, krwawień czynnościowych, niepłodności, mastopatii i mastodynii. Jest to konsekwencją niewydolności ciałka żółtego i niedoboru progesteronu przy względnym hiperestrogeniźmie

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Postmenopauza – rozpoczyna się po 12 miesiącach od menopauzy.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Charakteryzuje się występowaniem objawów związanych z niedoborem estrogenów

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Perimenopauza (klimakterium) – okres przed menopauzą z zaznaczonymi klinicznymi, endokrynologicznymi i biologicznymi cechami menopauzy i co najmniej rok po menopauzie

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Zmiany hormonalne pojawiają się w następującej kolejności:

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Wzrost FSH we wczesnej fazie folikularnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Wzrost FSH w fazie folikularnej i poźnej lutealnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Wzrost LH związany z brakiem jego cyklicznego wydzielania

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Spadek stężenia progesteronu z równoczesnym względnym hiperestrogenizmem

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny

Spadek stężenia 17β-estradiolu

Okres starości

Spadek FSH, LH (cisza hormonalna = okres starości)