Post on 21-Nov-2014
description
NADBUNADBUNADBUNADBUŻŻŻŻAAAAŃŃŃŃSCY OLSCY OLSCY OLSCY OLĘĘĘĘDRZY DRZY DRZY DRZY ----rolnicy, budowniczowie, rzemieślnicy i melioranci
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
ANTONI CHORĄŻY – Mościce Dolne
Olędry i Ol ędrzyw Polsce
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY (Hollendrzy , Holędrzy , Holendrzy , Olędrzy , Olendrzy ).
Pierwotnie osadnicy z Fryzji i Niderlandów, najczęściej wyznania mennonickiego, którzy w XVI-XVII wieku zakładali wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż Wisły i jej dopływów, na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce. Posiadali umiejętność melioracji i reprezentowali wysokąkulturę rolną. Byli wówczas najzamożniejszą grupąchłopów. Zachowywali wolność osobistą, własną religię i przekonania. Po I rozbiorze Polski częściowo wyemigrowali na Ukrainę.
Z czasem termin utracił swoje znaczenie narodowościowe, zaś olędrami zwano wszystkich osadników, otrzymujących przywileje opierające się na prawie wprowadzonym przez niderlandzkich kolonistów.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PRAWO HOLENDERSKIE (ol ęderskie)
Korzyści z prawa (h)olenderskiego:� wolność osobista� wieloletnia bądź wieczysta dzierżawa gruntów� możliwość przekazania gruntów spadkobiercom� zbiorowa, solidarna odpowiedzialność całej gminy
olęderskiej za powinności wobec pana� szczególny charakter samorządu gminnego
Wyróżnikiem tego osadnictwa były kwestieprawne, a nie etniczne, religijne czy gospodarcze, zaś słowo olęder nie było tożsame z osadnikiem holenderskim.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PRZYCZYNY KOLONIZACJI NA ZIEMIACH POLSKICH
� prześladowania religijne w Niderlandach- emigracja protestantów w poszukiwaniu bardziej
tolerancyjnego środowiska
� sytuacja gospodarcza w Niderlandach- spustoszenia wojenne, powszechny głód, epidemia d żumy i
częste powodzie
� spustoszenie Prus po wojnie polsko-krzyżackiej i dążenie feudałów do zwiększenia zysków,- spustoszone i opuszczone przez dotychczasowych mieszka ńców wsie na pograniczu Prus krzy żackich- dążenie właścicieli ziemskich do zwiększenia swoich dochodów, m.in. poprzez zagospodarowanie nowych ziem, szczególnie zaśosuszenie mokradeł oraz wyrąb lasów
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
TYPY OSAD I GOSPODARSTW
� Typy osad- zabudowa rz ędowa
- zabudowa rozproszona (kolonijna)
� Typy zabudowy gospodarstw- styl fryzyjski- styl niemiecki- styl polski
� Inne elementy - melioracja, kanały i stawy, groble, wały, jazy, śluzy, przepusty, wiatraki
- wierzby rosochate, topole, płoty plecione
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
REGULACJE PRAWNE I USTR ÓJ OSAD
�Przywilej lokacyjny (kontrakt osadniczy)Możliwie precyzyjnie regulował stosunki gminy olęderskiej z panem i innymi osobami i instytucjami – (wolnizna, dzier żawa = emfiteuza)
�Zależność osobista i prawnaOsadnicy ol ęderscy byli lud źmi wolnymi. Zależność osobista od pana nie istniała w ogóle, co podkre śla większo ść przywilejów dla nowych wsi. Mogli w dowolnej chwili sprzeda ć swoje gospodarstwo i opu ścić majętność.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
REGULACJE PRAWNE I USTR ÓJ OSAD
�Ustrój gminy olęderskiejSilny samorz ąd był jednym z najistotniejszych wyró żników osadnictwa ol ęderskiego. Samorz ąd gminny stanowił sołtys z dwoma lub trzema ławnikami. Nie byli mianowani przez pana, ale obierani przez wszystkich mieszka ńców osady. Wybory do samorz ądu odbywały si ę najczęściej co roku, czasami tylko kadencja wynosiła dwa albo trzy lata.Samorząd z jednej strony pełnił rol ę pośrednika
między osad ą a dworem. Z drugiej strony sołtys i ławnicy zajmowali si ę administracj ą gminy i jej sądownictwem.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
NADBUŻAŃSCY OLĘDRZY
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PIERWSI „ZASAD ŹCY”NADBUŻAŃSKICH OLĘDRÓW
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Leszczy ńscy herbu Wieniawa z Leszna – dziedzice po ksi ężnej Fedorze (Teodorze) Leszczy ńskiej, drugiej żonie Andrzeja
Leszczy ńskiego, zmarłej w 1598 rokuWcześniej, Fedora była żoną księcia Aleksandra Pro ńskiego, właściciela dóbr sławatyckich do jego śmierci w 1595 roku.
Procesy spadkowe tocz ą się do 1615 roku.Dziedzicem dóbr sławatyckich zostaje Rafał Leszczy ński, syn Andrzeja i Anny z Firlejów, o żeniony z córk ą Teodory – Ann ą
Radzymi ńską, spadkobierczyni ą po matce.
Kontrakt zwi ązany z osadzeniem ol ędrów nad Bugiem w okolicy miasteczka Sławatycze zostaje spisany we W łodawie w dniu
3 czerwca 1617 roku .
PIERWSI OLĘDRZY NAD BUGIEM� Pierwsza grupa osadników z Żuław Gdańskich
Neubruch – rok 1617Brühl - (Ryll, Ryl), Lodewich – (Ludwig, Ludwik, Lodwig, Lodwich), Witt – (Wit), Sillentin – (Selent, Zelent, Zelentyn), Kuntz (Kunc, Kunz), Asmann , Bodryk , Horn , Mamrau, Kelt, Olbrecht, Ties
� Druga grupa osadników z Żuław GdańskichNeudorf-Neubruch - po powstaniu kozackim i „potopie” s zwedzkim:Baum , Krebs , Holz (Holc), Pastrich (Pastrik, Pastryk), Hildebrandt , Schippenbeill , Hüneburg (Huneborg), Bütow (Bytow, Bytoff, Bytof), Bendik (Bendyk, Będyk) , Bab, Mülart (Mulart, Milard), Popko, Brzóska, (pó źn. Rozin, Heyda, Kling, Milch i inni),
� Inni „Olędrzy” (przełom XVII i XVIII w.)- XVII / XVIII wiek (radziwiłłowskie „Pa ństwo Sławatyckie”) – osadnicy polscy na prawie ol ęderskim (koligacje, osadnicy ze Śląska)Parczewski, Ślązak, Chor ąży, Łuszczewski, Krukowski, Jarocki, Jasi ński, Buraczy ński, Kuczy ński, Wereszczy ński, D ąbrowski, Jaworski, Kozakiewicz, Trybuchowicz, Wilczy ński, Witowski, Konopko, Wawryszewicz, Winowski, Malicki, i inni
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
LESZCZYŃSCY h. Wieniawa z Leszna – działalno ść w XVI i XVII w.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Z fragmentu komentarza do Przywileju lokacyjnego mi asta Leszna, wystawionego w Krakowie dnia 30 IV 1547 przez Zygmu nta I Starego, króla polskiego, na pro śbę Rafała Leszczy ńskiego, dziedzicznego posesora tych dóbr, wpisanego do akt grodzkich wschowskich dnia 17 VI 1 597 r., dowiedzie ć sięmożna, że: „Lokacja Leszna przeprowadzona została w połowie XVI w. na terenie wsi. Inicjatorem tego przedsi ęwzięcia był Rafał Leszczy ński, kasztelan przemęcki, dziedziczny posesor dóbr leszczy ńskich. W 1547 r. uzyskał on u króla polskiego, Zygmunta I Starego przywilej lokacyjny, pozwalaj ący mu jako dziedzicznemu wła ścicielowi wsi Leszno na sprowadzenie z zachodu grup y rzemie ślników i kupców. Staraj ąc si ę o przywilej królewski zezwalaj ący na podniesienie wsi Leszno do rangi miasta, Rafał Leszc zyński prowadził ju żkonkretne działania przygotowawcze. Licz ąc na napływ osadników, zacz ąłwznosi ć domy, osadzaj ąc w nich najpierw ludzi ze swej słu żby i daj ąc im prawo targowe, pozwalaj ące na uprawianie rzemiosła i handlu. Szacuje si ę, że osadników miejscowych, pochodz ących z okolic miasta było około 200. W 1548 r. dołączył do nich wi ększą grup ę przybyszy (około 800 osób). Byli nimi członkowie jednego z odłamów ko ścioła reformowanego, nazywani bra ćmi czeskimi lub jednot ą bratersk ą, wygnani z Czech. W ędruj ąc ze Śląska, przechodzili oni przez Wielkopolsk ę (za zgodą Andrzeja Górki, starosty generalnego Wielkopolski) do Prus Ksi ążęcych, pod opiek ę ksi ęcia Albrechta Hohenzollerna.
LESZCZYŃSCY h. Wieniawa z Leszna – działalno ść w XVI i XVII w.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zwerbowana przez zasad źcę grupa braci czeskich, zło żona głównie z sukienników (tkaczy), zatrzymała si ę w Lesznie, gdzie czekały wymierzone wcześniej działki, a nawet gotowe domy.Razem z rodzinami i pojedynczymi przybyszami z ró żnych stron, pierwsza gmina miejska w Lesznie mogła liczy ć około 1500 osób. Była to grupa polsko- śląska, a pod wzgl ędem językowym polsko-niemiecka (j ęzyk czeski szybko zanikał na rzecz niemieckiego).W 1567 r. Leszno przej ął Rafał Leszczy ński, bratanek zało życiela miasta, najbogatszy wówczas magnat wielkopolski, senator, k ierownik mennicy koronnej, kasztelan śremski. Został członkiem jednoty braterskiej i wybit nym działaczem reformacyjnym.Na początku XVII w. kolejny dziedzic, Andrzej Leszczy ński, wojewoda brzesko-kujawski, zorganizował w Lesznie polski zbór braci c zeskich (dot ąd był tam tylko zbór niemiecki) i zreformował szkoł ę leszczy ńską. Jego syn i nast ępca RafałLeszczy ński, starosta wschowski, podniósł j ą w 1624 r. do poziomu tzw. gimnazjów akademickich, jakimi były podobne szkoły w Gdańsku i Toruniu. W 1628 r. przybyła do Leszna du ża, bo licz ąca 1500 lub nawet 2000 osób grupa braci czeskich, wygnanych przez Habsburgów z Czech, w tym tak że ze Śląska, po klęsce czeskiego powstania narodowego pod Biał ą Górą w 1620 r.”
Jest zatem mo żliwe, że kilku osadników z polsko brzmi ących nazwiskami mogło trafi ć
nad Bug wraz z cz ęsto goszcz ącymi tu przedstawicielami rodu Leszczy ńskich.
LOKALIZACJA NEUDORF -NEUBRUCH
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
LOKALIZACJA NEUDORF-NEUBRUCH – wg mapy z 1700 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Władysław hr. Leszczy ński - jako wieloletni protektor nadbu żańskich ol ędrów
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Syn Rafała Leszczyńskiego - hrabia Władysław Leszczyński i jego małżonka Świętosława byli największymi protektorami
pierwszych olęderskich osadników nad Bugiem.
Władysław hr. Leszczyński sprecyzował zarówno przywileje dla osadników, jak i mieszczan sławatyckich - którym odebrano
część nadbużańskich łęgów i przydzielono olędrom.Wykazywał również troskę o ich byt materialny i praktyki religijne.
Kilka ostatnich lat przed zakupem dóbr sławatyckich przez Radziwiłłów bialskich protektorami olędrów byli:
brat i syn - Andrzejowie.
Zmiany w łaścicieli d óbr s ławatyckich
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
W 1667 roku dobra sławatyckie zakupił Michał Kazimierz Radziwiłł, podkanclerzy litewski, hetman polny litewski,
wojewoda wileński, VI ordynat nieświeski, IV ordynat ołycki, III pan na Białej.
Dobra te, nazwane przez Radziwiłłów „Państwem Sławatyckim” -pozostają ich własnością do1828 roku.
Następnie, po ślubie w 1828 roku Stefanii Radziwiłłówny (1809-1832) z hrabią Ludwikiem von Wittgensteinem (1799-1866),
carskim generałem, protestantem, urodzonym z Polki -ogromne dziedzictwo Radziwiłłów (ok. 1 miliona ha) po młodo zmarłej Stefanii staje się jako tzw. „scheda wittgensteinowska”
własnością jej męża i dzieci, Piotra i Marii Wittgensteinów. W 1861 roku Ludwig Wittgenstein otrzymuje dziedziczny tytuł
książęcy. Umiera w 1866 roku.
Zmiany w łaścicieli d óbr s ławatyckich
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Sukcesorem dóbr staje się Piotr Wittgenstein. Umiera bezdzietnie w 1877 r.
Dobra na terenie Cesarstwa Rosyjskiego i Królestwa Polskiego stają sięwłasnością siostry Piotra – Marii, małżonki księcia Chlodwiga zu
Hohenlohe-Schillingsfürst, kanclerza Rzeszy i premiera Prus w latach 1894 – 1900. Księżna Maria zmarła w 1897 roku, jej mąż w 1901 r.
Pozostawiają pięciorgu dzieciom olbrzymi spadek. Księżna Maria nie zgadza się na propozycję przyjęcia przez jej syna Filipa
obywatelstwa Cesarstwa Rosyjskiego. Dzieci, nie będące poddanymi carskimi nie mogą dziedziczyć dobór w
tymże Cesarstwie, a na ich sprzedaż otrzymują od cara niewiele czasu.
W ten sposób dawna radziwiłłowska fortuna została rozprzedana za bardzo niskie ceny towarzystwom ziemiańskim, prywatnym
nabywcom, bądź dotychczasowym dzierżawcom.
LOKALIZACJA NEUDORF-NEUBRUCH (Neubrow)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Kolonie macierzyste
Neudorf - Neubruch
Najbliższe kolonie „córki”
(migracja z Nejdorf-Nejbrowa od końca XVIII
wieku
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Ksi ęga mał żeństw par. rzymsko-kat. w Sławatyczach – od 1685 roku
Większość wyznawców stanowi ą olędrzy nadbu żańscy z Nejdorf-Nejbruch z wpisem zamieszkania – Holendry, Hol ędry, Olendry lub Ol ędry
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Ksi ęga mał żeństw par. rzymsko-kat. w Sławatyczach – od 1685 roku
Zapis mał żeństwa Grzegorza Hüneburga z El żbietąWittówn ą Holendrów w 1687 roku
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa Krzysztofa D ąbrowskiego
z Ann ą Chorążówną z Olendrów w 1703 roku,
przy świadkach: Stanisławie,
Parczewskim, Marcinie Dąbrowskim, Zuzannie i
Zofii Parczewskiej
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa luteranów: Jakuba Ryluka z Katarzyn ą Witówn ą - w 1707 roku, świadkowie: Piotr Lodwig, Marcin D ąbrowski, Katarzyna Lodwikowa
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa Jakuba Zelenta – z Olendrów - luteranina, z pann ąKatarzyn ą Klikowsk ą – katoliczk ą - w 1718 roku
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa Jana Zelentyna (Zelenta, przyp. autora) z pann ą Katarzyn ąKuncówn ą – w 1731 roku
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa Grzegorza Bütowa z Mariann ą Pastrichówn ą – w 1732 roku
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa Franciszka Parczewskiego z Zofi ą Chor ążanką – w 1751 roku, świadkowie: Kazimierz Chor ąży, Joanna Parczewska
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa Michała Wita z Mariann ą Pastryk w 1785 roku (przy świadkach – Jakubie Chor ążym i Antonim Buraczy ńskim (zmiana ksi ędza,
błędy w pisowni nazwisk- przyp. autora)
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa z u życiem nazwy wsi Neydorf (łacina) z 1777.
Michał Ryll (nie katolik) i Marianna katoliczka Ryll owa, świadkowie: Piotr Lodwik i Zuzanna Witówna
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zapis mał żeństwa Michała Parczewskiego z Felicjan ą Chor ążyną - z użyciem nazwy wsi Neybrof (łacina) z 1777 r.
DOKUMENTACJA METRYKALNA – najstarsze zapisy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Pierwsza wzmianka metrykalna świadcz ąca o obecno ści ol ędrów niemieckich we wsi Sajówka w 1791 roku. Nazwiska: Ryl, Pastrych (P astrich), Hyneborg (Hüneburg).
Inwentarz „Pa ństwa S ławatyckiego ” 1764-5 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neybroff (późn. Mościce G órne)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neydroff (późn. Mościce Dolne)
Wieś niemieckich Hol ędrów Neybroff (późn. Mościce Górne) – 1 str.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neybroff (późn. Mościce G órne) – str. 2, fragm. 1
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neybroff (późn. Mościce G órne) – str. 2, fragm. 2
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neybroff(późn. Mościce G órne) – str. 2, fragm. 3
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neydroff (późn. Mościce Dolne) – str.1, fragm. 1
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neydroff (późn. Mościce Dolne) – str.1, fragm. 2
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neydroff (późn. Mościce Dolne) – str. 1, fragm. 3
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś niemieckich Hol ędrów Neydroff (późn. Mościce Dolne) – str. 2
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Proporcje w pochodzeniu nazwisk we wsiach niemieckich Hol ędrów Neybroff i Neydroff
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
W okresie sporządzania inwentarza we wsi Neybroff 30 nazwisk (z ogólnej liczby 69), a we
wsi Neydorff 26 (z ogólnej liczby 61) miało pochodzenie niesłowia ńskie , co stanowiło 43%.
Powyższe dotyczy brzmienia nazwisk a nie liczby noszących je osób w tych wsiach*
* Zapis z zachowaniem pisowni nazw wg inwentarza państwa Sławatyckiego
Wieś Nowosiółki - Holendrowie Ruscy – fragm. 1
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś Nowosiółki - Holendrowie Ruscy – fragm. 2
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Wieś Nowosiółki - Holendrowie Ruscy – fragm. 3
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Sumariusz Generalny wszelki Pa ństwa Sławatyckiego - XVIII w.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA – powinno ści ol ędrów wg Inwentarza „Pa ństwa Sławatyckiego z 1765 roku”
… „Holędrowie wszyscy Bydła swego nikomu na stronępod winą i karą przedawać nie powinni, tak Ci jako i
Ruscy tylko im wolno między sobą przedawać, a jeśliby kogo koniecznie przymuszała potrzeba, to ze dworu u
takich kupować będą a jeśliby który potajemnie na stronę przedał, takowy jako za kryminał powinien być
karany - raz na zawsze przykazuje się tą Dyspozycją”.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA – powinno ści ol ędrów wg Inwentarza „Pa ństwa Sławatyckiego z 1765 roku”
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
…„Ciż Holędrowie aby Drzewa Fruktowe i morwowe w ogrodach swoich sadzili nie otkazując się tym, że w zimie wymarzają, gdyż jest na to sposób, obłożyć
dobrze gnojem i słomą, to marznąć nie będą, z których (Holędrów) jeżeliby miał się żenić - nie wprzód mu ślub powinien być dany aż póki cztery drzewa Fruktowe w
ogrodzie swoim nie zasadzi i nie zaszczepi” .
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA – powinno ści ol ędrów wg Inwentarza „Pa ństwa Sławatyckiego z 1765 roku”
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
„Sądzą się obydwie wsie przed Woytami swemi y Gromadami a w większych sprawach przed obydwoma Woytami y Gromadami, od których sądu dopiero
któraby strona nie była kontenta appeluie do Dworu. Obierają Woytami corocznie Gromady we wtorek Świąteczny wybrawszy statecznych Trzech
Ludzi pod któremi się kreskują, takoż y Radzkiego Jednego. Po obraniu Woyta drugiego Radzkiego Woyt sam obiera który mu się podoba. Z win które na
Woyta nie powinny przy Elekcji nowego, stary Woyt każdy na Gromadę swojąBeczkę Piwa podług dawnego Zwyczaju stawić powinien.”
DOKUMENTACJA HISTORYCZNA – Attynencye „Pa ństwa Sławatyckiego wg inwentarza 1765 roku” – ró żnice w ilo ści sprz ężaju konnego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
*Attynencja(przyległo ść) -historyczna jednostka osadnicza nie zwi ązana funkcjonalnie z miastem, jednak le żąca pod obszarem jego jurysdykcji,**syny – synowie (w tym przypadku ilo ść
synów poszczególnych gospodarzy w dymie-zagrodzie gospodarskiej),***sprzężaj - konie, bydło zaprz ęgane do wozu, pługa itp.
… w związku z tym, że łąki mieszczan sławatyckich były im niegdy ś „w Holendry ą odebrane.
Przywilej zwalniał mieszczan z części podatków i czynszów.Była to aprobacja przywilejów
nadanych przez hrabiego Władysława Leszczy ńskiego,
syna Rafała
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne (dokument zarchiwow. w par. MBR w Sławatyczach
Kopia Przywileju Karola Stanisława Radziwiłła (1734 – 1790) dla miasta S ławatycz…
Główne dotychczasowe źródła utrzymania:
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Migracja ol ędrów z Nejdorf – Nejbrow od schyłku XVIII w.
Przyczyny migracji:
�uprawa ziemi, �hodowla bydła �rzemiosło,�prace melioracyjne, budowa umocnie ń wodnych, mostów i budynków przystosowanych do życia na terenach nizin rzecznych
�rozdrobnienie gospodarstw (rodziny wielodzietne),�sytuacja polityczna (utrata niepodległo ści, skutki wojen, walki powsta ńcze)
Kierunki migracji:
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Migracja ol ędrów z Nejdorf – Nejbrow od schyłku XVIII i w XIX wieku.
Pierwsza grupa, mieszana wyznaniowo - zało żenie kolonii Holendryna dobrach Adama ksi ęcia Czartoryskiego (prawy brzeg), lata 1776 – 1779, kilka rodzin (Michał Ryl, Tomasz Paszkiewicz, Józef Wereszczy ński, Antoni Trybuchowicz, Wojciech Chor ąży, Andrzej Chor ąży)
Druga grupa - protestanci - lewy brzeg Bugu, wsie mało z aludnione w odległo ści 3 – 8 km: Zańków i Sajówka , oraz częściowo Liszna -kilkadziesi ąt rodzin. W tym czasie tereny pod zaborem austriackim.
Od lat 30-tych XIX wieku, protestanci, 50 – 70 km od w si macierzystych: Zabuskie Holendry , Holendry Świer żowskie , oraz częściowo zasiedlanie istniej ących wsi woły ńkich: Zamostecze, Nowiny, Ja źwiny, Aleksandrówka, Oleszkiewicze , i inne, na Wołyniu (kilkadziesi ąt rodzin)
Przywilej lokacyjny – kol. Holendry n/Bugiem - 1776 r.Gm. Przyborowo (prawobrze żny Bug, naprzeciwko W łodawy)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Naliczenie czynszu dzier żawnego – 1779 r. (Holendry – Gm. Przyborowo (prawobrze żny Bug, naprzeciwko W łodawy)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Naliczenie czynszu dzier żawnegoHolendry – Gm. Przyborowo
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
HOLENDRY - kolonia za łożona w 1776 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
HOLENDRY - kolonia zało żona w 1776 r. (Stanisław ówka od 1931 r.)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Dotyczy postanowienia Starosty Powiatowego Brzeskiego w sprawie
zmiany m.in. nazwy kolonii Holendry na kolonięStanisławówka (koło
Komarówki)
LOKALIZACJA NEUDORF-NEUBRUCH (Neubrow ) i pobliskich tzw. kolonii „córek”
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
KOLONIE „CÓRKI” – Holendry Zabuskie i Świer żeńskie
Prezentacja: Olędrzy Nadbu żańscy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
ROBOTY ZIEMNE Z KOŃMI I WOZAMI
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Migracja w poszukiwaniu nowych, lepszych warunków gospodarowania nie rozwiązała głodu ziemi olęderskich rodzin nad Bugiem.
Olędrzy, wyspecjalizowani w różnego rodzaju robotach ziemnych i budowlanych już od połowy XIX wieku rozpoczynają wyjazdy na roboty ziemne z końmi i wozami.
Współuczestniczą w budowach nasypów kolejowych, wąwozów, kanałów, mostów, niwelacjach terenu pod powstające manufaktury i obiekty przemysłowe.
Najwięcej pracy jest carskiej Rosji i w Prusach. Jednakże ziemie polskie są pod zaborami. Niełatwo kierować sięsentymentami w wyborze klienta.
ROBOTY ZIEMNE Z KOŃMI I WOZAMI
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Z czasem zyskują uznanie wielu przedsiębiorców w Królestwie Polskim, w Rosji, Prusach i zniewolonych państwach Cesarstwa Austrowęgierskiego.
W okresie międzywojennym najchętniej pracują na odradzających się ziemiach kresowych II RP, jak równieżprzy budowie COP, portów morskich, fortyfikacji wojskowych, i wielu nowych budowach w całej Polsce.
Po II wojnie światowej, jeszcze tzw. żelaźniakami pracująprzy odgruzowywaniu i odbudowie wielu polskich miast, budowie nasypów kolejowych, dróg i kanałów melioracyjnych. Dość liczna grupa mężczyzn pracuje dorywczo przy bieżącym utrzymaniu kanałów melioracyjnych dojeżdżając na w odległości do 40 km.
ROBOTY ZIEMNE Z KOŃMI I WOZAMI
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
W latach 60-tych i 70-tych „żelaźniaki” zastępowane sąprzez wozy ogumione, wyposażane dodatkowo w hamulce niezbędne w terenach górzystych i wysokich skarpach.
Niewielkie niegdyś konie zastępują silniejsze konie pociągowe.
Jednakże w dalszym ciągu zaprząg konia z charakterystyczną duhą (u olędrów „dugą”), jest ten sam. Ten rodzaj zaprzęgu, to tajemnica olęderskiego sukcesu w tego typu pracach.
ROBOTY ZIEMNE Z KOŃMI I WOZAMI
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Tradycja przetrwała do końca lat 70-tych XX wieku, choćzdarzały się przypadki zleceń takich prac w trudnodostępnych terenach województwa zachodniopomorskiego jeszcze w ostatniej dekadzie minionego wieku.
Dziś olęderskich wozaków, konie, wozy i szpadle - zastąpiły maszyny.
Mimo to, niektórzy potomkowie olędrów nadbużańskich sąprzedsiębiorcami lub robotnikami kontynuującymi tradycjęprzodków – już za pomocą nowoczesnego sprzętu.
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMI
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMI – wozy w drodze na wyrobisko
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMI – dawny zaprz ęg z ładunkiem
wiezionym do miejsca budowy nasypu
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMI
Dawny zaprz ęg na wyrobisku, tzw. „paju”
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMI – karczunek drzew i wywóz ziemi – lata 60- te
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMI
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Lata mi ędzywojenne, po bokach bracia Chor ąży z Holendrów-Stanisławówki, w środku robotnik najemny
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMIDojazd do miejsca rozładunku wozu
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMIRozładunek wozu przy budowie nasypu drogi
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMIWóz w stanie gotowo ści do załadunku
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMIWozy z wyposa żeniem do wyjazdu w nieznane miejsce robót – lata 60- te XX wieku
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDRZY NA ROBOTACH ZIEMNYCH Z KOŃMI I WOZAMIEksponaty wyposa żenia „wozaków”
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
WYSTAWA „OL ĘDERSCY WOZACY” – Sławatycze 26.07.2009
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Projekt i wykonawstwo: Antoni Chor ąży – Mościce Dolne. Ekspozycja prywatna
WYSTAWA „OL ĘDERSCY WOZACY” – Sławatycze 26.07.2009
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Projekt i wykonawstwo: Antoni Chor ąży – Mościce Dolne. Ekspozycja prywatna
DOŻYNKI POWIATOWE 2009 – WYSTAWA OL ĘDERSKA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Cieśle, tracze i inni rzemie ślnicy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Niemalże samowystarczalna wspólnota olęderska, dośćzamknięta na przenikanie do jej wnętrza zwyczajów sąsiadów, sama otwarta była na wszelkie możliwości zarobkowania.
Pierwsi osadnicy wnieśli na tę ziemię wiele nowości z dziedziny hodowli, uprawy ziemi, sadownictwa, pszczelarstwa i rzemiosła.
Umiejętności te dziedziczyli ich potomkowie, będąc niejako „żywiołem” twórczym oddziaływującym na nieco zacofane sąsiednie wsie z ludnością o wschodnich korzeniach, która za czasów Jagiellonów migrowała tu ze wschodniej Ukrainy bądź Ziemi Pińsko – Turowskiej.
Cieśle, tracze i inni rzemie ślnicy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Dziewiętnasty wiek sprzyjał rozwojowi rzemiosła. Przygotowania wyjazdów na roboty ziemne z końmi
wymagały współuczestnictwa wielu fachowców. Choć były to profesje ogólnie znane, ale nigdzie indziej jak tu ogrom pracy mieli rzemieślnicy obrabiający drewno i okucia do
wyrobu i naprawy wozów konnych, uprzęży, i wyposażenia wozaków w szpadle, kilofy, lady, kufry, beczki i inny sprzęt. Zajęcia te wypełniały zwłaszcza
zimowy i wczesnowiosenny czas cieśli, stolarzy, kołodziejów, stelmachów, bednarzy, rymarzy, tkaczy.
Szczególną profesją było kowalstwo, nie tylko stacjonarne, gdyż większa grupa olęderskich wozaków
chętnie widziała w swym gronie tych rzemieślników podczas odległych wyjazdów na roboty ziemne.
Cieśle, tracze i inni rzemie ślnicy
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Inną, niż roboty ziemnych z końmi i wozami profesjąwymagającą opuszczenia rodzinnych domów na tygodnie
lub miesiące była praca traczy i ciesiołka.
Zwłaszcza tracze na długi okres czasu wychodzili ze swoimi dużymi piłami do wzdłużnego i poprzecznego cięcia drewna, i innymi użytecznymi narzędziami - takimi jak sznur
ciesielski, ośnik, siekiera - w odległe miejsca.
Cieśle posiadali też inne użyteczne narzędzia, jak strugi (heble), piłki, narżnice, dłuta, młotki, kątowniki i kątomierze, miary, świdry różnych rozmiarów, ściski, znaczniki, i inne.
Cieśle, tracze i inni rzemie ślnicy – narzędzia ciesielskie i trackie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Cieśle, tracze i inni rzemie ślnicy – narz ędzia ciesielskie i trackie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Tracze często towarzyszyli cieślom przy większych
zleceniach robót budowlanych.
Niejednokrotnie cieśle sami wykonywali prace traczy,
zwłaszcza przy dorabianiu brakujących elementów
budynku, mostu, lub umocnieńfortyfikacyjnych.
Tracze – rekonstrukcja. Wystawa. Biesiada Nadbu żańska Dni Sławatycz – 2012.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Projekt i wykonawstwo: Antoni Chor ąży – Mościce Dolne. Ekspozycja prywatna
Tracze – rekonstrukcja. Wystawa. Dni Sławatycz – 2012Swoich umiej ętności jako tracze – próbuj ą goście z Flandrii Zachodniej (Belgia)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Projekt i wykonawstwo: Antoni Chor ąży – Mościce Dolne
Kościół ewangelicki w Nejdorfie zbudowany w 1760 roku
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Modlitewniki ewangelickie dawnych parafian nejdorfski ch zachowane do dnia dzisiejszego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Informacje o życiu zboru ewangelickiego w Nejdorfie - z prasy ewangelickiej 1889 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nr 5. 3 (15) marca 1889
Informacja o całej par. ew.- augsb. w Nejdorf i jej historii. Wzmianka o
kilkunastu zaledwie, licznie powtarzających się nazwiskach: Zelent,
Ryl, Ludwig, Kunc, Hineborch, Popko, i in.
Informacje dot. urodzin, zgonów,
zaślubin, uczestników konfirmacji i przyjętych
komunii św. w roku.
Informacje o życiu zboru ewangelickiego w Nejdorfie - z prasy ewangelickiej 1889 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Refleksja nad stanem parafii ewangelicko-augsburskiej w
Nejdorf. Wszyscy członkowie zboru używają tylko jednego języka -polskiego. Wszyscy należą do stanu drobnych rolników. To są
czynniki ułatwiające pracęduchownego. Utrudnieniem
natomiast jest fakt pracy mężczyzn z dala od domu. Wracają tylko na
zimę. Izolacja geograficzna powodem zbliżenia praktyk i zwyczajów religijnych - do
katolickich. Wielkie przywiązanie wyznawców do swojego pastora. W
opinii autora, są to związki o cechach patriarchalnych. Autor
pozostaje z nadzieją na zmiany na lepsze w zborze. Wiąże się to z
instalacją na stałe nowego pastora -administratora (ksiądz E. Schultz)
Nr 15. 3 (15) sierpnia 1889
Informacje o życiu zboru ewangelickiego w Nejdorfie - z prasy ewangelickiej 1889 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Informacja o poświęceniu 11 (23) października) nowego
cmentarza w parafii Nejdorf-Nejbrowo przez księdza T.
Zirkwitza. Cały plac z przyległą górką (Borek)
został przekazany bezinteresownie. Wydzielono
na dobrach księcia Hohenlohe. Pomoc okazaładministrator dóbr - pan
Triburcy. Jako ciekawostkęzapisano fakt, że parafia składa się z ewangelików
używających polskiej mowy.
Nr 7. 3 (15) stycznia 1889
Kościół ol ędrów katolików w Domaczewie – zbudowany w 1854 roku (kaplica), powi ększony w 1905 roku
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Stan po remoncie w ostatnich latach
Stan w okresie międzywojennym
Dawny ko ściół katolicki p.w. św. Michała w Sławatyczach -świątynia równie ż dla ol ędrów katolików z lewego brzegu Bugu
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Dokumenty metrykalne z ko ścioła rzym.-kat. w Sławatyczach - 1837 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Dokumenty metrykalne z ko ścioła rzym.-kat. w Sławatyczach
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Skrócony opis
1847 r.
… zawarte zostało religijne
małżeństwo między Antonim
Chorążym młodzianem Holendrem w
Kolonii Nejbrow
zamieszkałym i tamże
urodzonym …z Teresą córką...małżonków
Jaworskich we wsi Jabłeczna zamieszkałych
…
Dokumenty metrykalne z Ko ścioła rzym.-kat. w Sławatyczach
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Skrócony odpis
Akt małżeństwa z 1858 roku
….w przytomności świadków Michała Kunc … i Michała Zelent … obydwóch
Holendrów gospodarzy rolnych nad rzeką Bugiem w
Cesarstwie Rosyjskim zamieszkałych na dniu
dzisiejszym zawarte zostało religijne małżeństwo
pomiędzy Ludwikiem Kunc młodzianem lat dwadzieścia
sześć Holędrem gospodarzem rolnym na wsi
Holendry zwanej w Cesarstwie Rosyjskim …a
panną Anną córkąAntoniego i Józefy z Holców małżonków Chorążych, na
Holendrach zamieszkałych…
Dokumenty metrykalne z Ko ścioła rzym.-kat. w Sławatyczach
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Akt urodzenia
z 1883 roku w języku rosyjskim
Spis mieszka ńców wsi Sajówka 1894 – 1914 – statystyka wyznaniowa
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Spis mieszka ńców wsi Sajówka 1894 – 1914 – lista dla nazwiska Witt
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Spis mieszka ńców wsi Sajówka 1894 – 1914 – lista dla nazwiska Ryl
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Spis mieszka ńców wsi Za ńków 1894 – 1914 – lista dla nazwiska Ryl
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
NADBUŻAŃSCY OLĘDRZY I ICH POTOMKOWIE - XX i XXI wiek
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Rok 1905 przynosi złagodzenie carskich represji. Do zamkniętych na okres dwudziestu kilku lat kościołów katolickich powracają księża. W
latach 1913 – 1919 buduje się nowy kościół w Sławatyczach i rozbudowuje kaplica w Domaczewie. Nadbużańscy olędrzy
niejednokrotnie wcielani są do armii carskiej. Kontynuowana jest dawna tradycja robót z końmi i wozami, hodowla i rzemiosło.
Tak naprawdę wolna Polska na tych terenach funkcjonuje od końca 1920 roku. Wszyscy mieszkańcy Nejdorf – Nejbrowa (ówczesna
pisownia) określają swoją narodowość - jako polską. Rozpoczyna sięnowy czas pracy i nadziei. Wiele inicjatyw gospodarczych i duchowych
do życia potomków olędrów nadbużańskich wnoszą proboszczowie parafii: protestanckiej – ks. Ewald Lodwich, i katolickiej – ks. Piotr Tatarynowicz. Powstają Koła Młodzieży: przy par. Ewangelickiej w
Mościcach i Katolickiej w Domaczewie. Działa Kółko Rolnicze, Spółdzielnia Mleczarska i Ewangelicka Kasa Kredytowa.
NADBUŻAŃSCY OLĘDRZY I ICH POTOMKOWIE - XX i XXI wiek
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Zaangażowany politycznie pastor Ewald Lodwich, związany z polskim nurtem narodowym głosi teorię o kaszubskim pochodzeniu olęderskich osadników nad
Bugiem - noszących niesłowiańskie nazwiska. Teoria ta, nie jest jednak udowodniona wiarygodnymi dokumentami. Doprowadza do wizyty w dni 1 lipca
1928 roku w Domaczewie i Nejdorf-Nejbrowie prezydenta II RP, Ignacego Mościckiego, nawiązując w swym przemówieniu do kaszubskiego rodowodu olędrów nad Bugiem. Zaraz po tej wizycie składa stosowne wystąpienie do władz samorządowych w Brześciu n/Bugiem o zmianę nazwy kolonii Nejdorf
na Mościcze Dolne, a Nejbrow – na Mościcze Górne. Również władze sanacyjne w Polsce dążą do zmiany nazw obco brzmiących wsi i kolonii.Urzędowy zapis zmienionej od 1 stycznia 1929 roku brzmi jednak nieco
inaczej: Mościce Dolne i Górne. Mijają lata, w latach 30-tych w obu koloniach i w kościele ewangelickim pojawiają się niejednokrotnie jacyś obcy ludzie z
Wołynia. To dawni niemieccy osadnicy na Ukrainie, wzniecają niepokój i głosząinną niż pastor i zwyczajni ludzie teorię o tożsamości olędrów.
Większość ludzi uważa siebie za Holendrów, tak się utarło przez wieki. Jednak zasiany niepokój pozostaje. Ludzie są zagubieni. Sporo z nich przestaje ufać
zarówno pastorowi, jak i owym przybyszom. Zbliża się wojna…
Domaczewo 1 lipca 1928 roku – wizyta Prezydenta I. Mo ścickiego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nejdorf - 1 lipca 1928 roku – wizyta Prezydenta I. Mo ścickiego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nejdorf - 1 lipca 1928 roku – wizyta Prezydenta I. Mo ścickiego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Mościce Dolne – drewniany most na Bugu – okres mi ędzywojenny
Prezentacja: Olędrzy Nadbu żańscy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Mościce Dolne – drewniany most na Bugu – okres mi ędzywojenny
Prezentacja: Olędrzy Nadbu żańscy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nejdorf - 1 lipca 1928 roku – wizyta Prezydenta I. Mo ścickiego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nejdorf - 1 lipca 1928 roku – wizyta Prezydenta I. Mo ścickiego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
„Niechże wszystkim to wiadomem będzie, iż Roku Pańskiego tysiąc dziewięćset dwudziestego ósmego dnia pierwszego miesiąca lipca o godzinie szóstej po południu w plebanii parafii Ewangelicko – Augsburskiej Św. Trójcy w Nejdorf-Nejbrowie, gminy Domaczewskiej, powiatu Brzeskiego na Polesiu odbyło sięuroczyste powitanie przybyłego w te strony Najdostojniejszego Gościa, PREZYDENTA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ Pana IGNACEGO MOŚCICKIEGO i złożenie mu najgłębszej czci i hołdu przez przedstawicieli Zboru, miejscowego Kółka Rolniczego „Łan” oraz zaprzyjaźnionych z niem organizacyj: Ewangelickiej Spółdzielni Kredytowej i Spółdzielni Mleczarskiej – w miejscu.
O czem niniejszy akt sporządzony przez obecnych podpisany i potomności na wieczną rzeczy pamiątkę przekazany został”Ze strony gości akt podpisali:- prezydent Ignacy Mościcki, Wincenty Tyszko, wicewojewoda poleski, Piotr Olewiński, poseł na Sejm II RP, Michał Mościcki, sekretarz legacyjny, płk Kazimierz Stamirowski, szef sztabu DOK IX i goście towarzyszący delegacji.Natomiast ze strony tutejszej społeczności podpisy złożyli:- Michał Józef Bytof, M. Baum – Azbum*, Lodwich – Brzóskowski*, Karol Zelent –Dubelt*, Edward Zelent – Witowski*, Zygmunt Zelent – Dubelt*, Edward Zelent –Pawłowski*, Lidia Szypelbaumówna, Elżbieta Lodwichowa, Leokadia Zelent –Pawłowska*, Ks. Ewald Lodwich-Ledwa*, August Zelent – Pasieczny*, Jan Ryl –Janowski*, Michał Kojc, Adolf Zelent – Kupiec*, Jan Baum – Kapitan*, Karol Baum – Mielnik* oraz przedstawiciele starszyzny zborowej.
DOŻYNKI W NEJDORF-NEJBROWIE – PASTOR E. LODWICH –lata 30-te XX wieku
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nejdorf - 1 lipca 1928 roku – wizyta Prezydenta I. Mo ścickiego
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Relacja z wizyty Pana Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Ignacego
Mościckiego w Województwie Poleskim. Pan Prezydent, na
początku swojej podróży odwiedziłDomaczewo i kolonie Nejdorf-
Nejbrowo. Witany był przez wójta gminy Domaczewo - Edwarda
Zelenta-Pawłowskiego i księdza Ewalda Lodwicha, oraz licznie zgromadzonych mieszkańców.
Zmiana nazwy kolonii ol ęderskich
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Ksiądz Ewald Lodwich, wnioskodawca zmiany nazwy kolonii Nejdorf-Nejbrowo
występuje do władz wojewódzkich o restytucję nazwy Mościce na Mościcze. W swoim pierwotnym wniosku ksiądz
Lodwich wystąpił o zmianę tej nazwy na Mościcze. Nawiązywało to - miejscowej
tradycji i porównania na przykład do sąsiedniej - dużej osady Sławatycze. Nazwa Mościce została zapisana w uchwale władz administracyjnych i w
przyszłości utrzymała moc.
PRZYDOMKI DO KILKU NAZWISK OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
AdamowskiAndrzejczukBrzóskowskiGrutkowyHandziukJakubykJańczukLedwaMarciniukMatrosNadbu żnyNadrownyPosesor ŚlusarukŚlusarz
AzbumDojczDuchownyFeterykGrabowskiGrochowskiJasieńczukJurańczuk KapitanMarciniukMichalukPanyczPetruczykPetrulan
BekiecaBuninowskiDanilukDołeczkowyFońkaFrydrukGalocaHansHirukJedynakJenerałJurańczukKapral
Komia żnikKowalKowalczukKowalczukKrystianowskiKucharukMichalczukMostowyOlszyńskiPrzewo źnyStachowskiWalkowskiWaniaWojciechowski
BorkowyCieślaCzłeczkoDubeltDziędzielHorycznyJańczukKami ężnyKasjerKowalKrestuszekKupiecLipi ńskiMazanowskiMielnikMocnyOlszyńskiPasiecznyPawłowskiPodzieleniecSasŻywy
BAUM LODWICH, LUDWIG
RYL, RYLL ZELENT
HILDENRANDT
Tokarz
HÜNEBURG
Bocian
Przydomki ułatwiały identyfikacje ludności
noszącej to samo, licznie nazwisko
rodowe
NADBUŻAŃSCY OLĘDRZY I ICH POTOMKOWIE – II wojna światowa
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
1 września 1939 - wojna, kilkanaście dni później uderzają sowieci. Gaśnie nadzieja. Większość olęderskich potomków zamieszkuje na prawym brzegu Bugu. Tam niepodzielnie rządzą sowieci. Zapada decyzja radzieckich władz
okupacyjnych o likwidacji domostw znajdujących się do 2 km od rzeki. Rzekomo w trosce o możliwy ostrzał. Okupanci – tymczasowi przyjaciele –snują plany pozbycia się ludności o niesłowiańskich nazwiskach, a przy tym
protestantach. Wszyscy mieszkający w tej strefie są przerażeni wizjąbudowania na nowo. Osadnikom o korzeniach niemieckich podsuwane sąpropozycje określenia narodowości z możliwością wsparcia przez Rzeszę
Niemiecką w zagospodarowaniu się na zachodnich ziemiach Polski i w Niemczech. Ludzie boją się zmian, ale boja się także sowietów. Ci drudzy mają
dość miejsca, kilka tysięcy kilometrów na wschód od Bugu. Jest zima roku 1940, większość decyduję się na podpisanie volkslist. Wyjeżdżają do różnych obozów przejściowych, stamtąd też kierowani w różne miejsca. Potomkowie
olędrów polskich na prawym brzegu nie maja wyboru. Przenoszą swoje domy do przysiółka Kacie koło Domaczewa. Już od dawna mieszka tam kilkanaście rodzin, bliżej Domaczewa. Przenoszone domostwa powoli zapełniają lesiste
place przy drodze na Leplówkę. Kilkadziesiąt rodzin protestanckich zostaje teżnadal w Kaciach, Domaczewie i innych nieco oddalonych od rzeki wsiach.
NADBUŻAŃSCY OLĘDRZY I ICH POTOMKOWIE – II wojna światowa
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Życie staje się trudne, jednych i drugich nękają bandy Poleszuków, grabiąc z żywności, ubrań, zwierząt i sprzętu domowego.
Po wybuchu wojny niemiecko – radzieckiej, jak głosi stalinowska propaganda „niepewny element – to zagrożenie”. Kilkanaście pozostających do końca
rodzin protestanckich trafia na Syberię,
W połowie 1942 roku ginie wraz z innymi księżmi i przedstawicielami polskiej inteligencji proboszcz katolickiej parafii w Domaczewie – ks. Stanisław Nowak
zagazowany w samochodzie w obozie w Kołdyczewie.
Los obozowego więźnia w Dachau przechodzi też ostatni proboszcz par. ewangelickiej w Mościcach ks. W. Lucer, następca ks. H. Zalewskiego, który
opuszcza Mościce wraz z grupą przesiedleńców na zachód.
Opustoszałe domostwa w lewobrzeżnych Mościcach Dolnych, które zostawili ciągnąc za swoimi współbraćmi z prawego brzegu zamieszkujący je ludzie,
zajęli przesiedlani przez okupanta niemieckiego do Generalnego Gubernatorstwa mieszkańcy Zachodniego Mazowsza, Wielkopolski i Kujaw.
Nie wprawieni do życia w ciężkich warunkach olęderskiego bytowania, cierpieli nędzę i głód - niejednokrotnie zdani na pomoc nielicznych po tej stronie rzeki
rodzin potomków polskich nadbużańskich olędrów.
PRZESIEDLEŃCY z Wielkopolski, Mazowsza i Kujaw do Mo ścic – 1940 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PRZESIEDLEŃCY z Wielkopolski, Mazowsza i Kujaw do Mo ścic – 1940 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PRZESIEDLEŃCY z Wielkopolski, Mazowsza i Kujaw do Mo ścic – 1940 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
CZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Dokumenty z parafii rzym.-kat. w Domaczewie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
CZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Dokumenty z parafii rzym.-kat. w Domaczewie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
CZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Dokumenty z parafii rzym.-kat. w Domaczewie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
CZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Dokumenty z parafii rzym.-kat. w Domaczewie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
CZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Dokumenty z parafii rzym.-kat. w Domaczewie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
CZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Dokumenty z parafii rzym.-kat. w Domaczewie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
CZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Dokumenty z parafii rzym.-kat. w Domaczewie
Powojenne Mo ścice Dolne - lewy brzeg
Prezentacja: Olędrzy Nadbu żańscy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Jest rok 1945. Trudne decyzje na prawym brzegu. – Czy wróci tu Polska? Tu są nasze domy, tak niedawno wzniesione po
przebudowie. Tu leżą doczesne szczątki matek i ojców, dziadów i pradziadów, czasami dzieci …
-Decyzja jest jedna, idziemy tam gdzie jest Polska!
Spalony most na rzece, ludzie zabierają na łodzie i tratwy co się da, niewielki dorobek życia w czasie wojny, i tego, czego nie zabrali
okupanci, wyzwoliciele i zwykli bandyci. I znów pod strzechęleciwych langhofów po tych, którzy wyjechali w 1940 roku na zachód. Oni nie mają możliwości powrotu nad Bug. Jednak
większość z nich zatrzymuje się w Polsce po powrocie z syberyjskich łagrów, w większości na w zachodnich ziemiach odzyskanych. Chcą żyć w kraju, który przygarnął ich 330 lat
wcześniej…
Powojenne Mo ścice Dolne - lewy brzeg
Prezentacja: Olędrzy Nadbu żańscy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nad Bugiem zaś zaczyna się walka o ziemię i domostwa przynajmniej w części rekompensująca pozostawione za Bugiem mienie. Znowu sierp lub kosa, szpadel i „wozka” (roboty ziemne z końmi), ciesiołka i „traczka”. Długie lata nowego dorobku, bieda
powodzie, głód i brud. Tak jest co najmniej 20 lat po wojnie.
Lata 70-te, powoli znikają leciwe langhofy, ale lepsze domy nadal buduje się tylko drewniane. Wieś tętni życiem, by z początkiem lat
80-tych zacząć powoli wymierać. Trudno tu żyć.
Kontakty z ze znajomymi zza wschodniej, jak i zachodniej granicybardzo ograniczone. Dawni sąsiedzi - wtedy już obcokrajowcy -
tęsknią za dawnymi sąsiadami. Z rzadka udaje się komuśjednostronnie lub wzajemnie odwiedzić. Jednakże po zburzeniu
muru berlińskiego odsłania się cień zapomnienia, odnawiająkontakty ludzi i rodzin, tworzy się dokumentacja wspólnej historii i
dziedzictwa kulturowego.
Powojenne Mo ścice Dolne
Prezentacja: Olędrzy Nadbu żańscy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Mościce Dolne ( d. Nejdorf ) – stare budynki ol ęderskie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne (wg J. Górak: Olęderskie domy nad Bugiem)
Mościce Dolne (d. Nejdorf - Niz) Stary langhof na naturalnej terpie – lata 60-te
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Mościce Dolne (d. Nejdorf - Niz) ten sam stary langhof - lata 70-te
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Widok budynku z drugiej (nie
frontowej) strony, kilka lat później,
już po elektryfikacji wsi
dokonanej w 1968 roku
Końce belek pułapowych
Mościce Dolne – stare budynki ol ęderskie – technika budowy dom ów
. Sposoby osadzania krokwi
Komin "deskowy"
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne (wg J. Górak: Olęderskie domy nad Bugiem)
Mościce Dolne – budynki ol ęderskie w ruinie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne (wg J. Górak: Olęderskie domy nad Bugiem)
MOŚCICE DOLNE – LANGHOF PO MODERNIZACJI
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE – BUDYNKI UNIESIONE NA SŁUPACH
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE – BUDYNKI NA SZTUCZNYM WZNIESIENIU
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE – BUDYNKI NA SZTUCZNYM WZNIESIENIU
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE – BUDYNKI NA SZTUCZNYM WZNIESIENIU
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE – STARY LANGHOF OL ĘDERSKI NA TERPIE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE – LANGHOF OL ĘDERSKI NA TERPIE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Cmentarze w ruinie – ewangelicki w Nejdorf i katolic ki w Domaczewie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Cmentarze ewangelicki w Za ńkowie – lewy brzeg Bugu
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
STARE NARZĘDZIA I PRZEDMIOTY Z MOŚCIC DOLNYCH
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
STARE NARZĘDZIA I PRZEDMIOTY Z MOŚCIC DOLNYCH
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
STARE NARZĘDZIA I PRZEDMIOTY Z MOŚCIC DOLNYCH
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
STARE NARZĘDZIA I PRZEDMIOTY – PRZETWÓRSTWO LNU - KUZAWKA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
STARE NARZĘDZIA I PRZEDMIOTY – PRZETWÓRSTWO LNU - KUZAWKA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
WYSTAWA „OL ĘDRZY NA POLESIU” – Sławatycze 26.07.2008
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
WYSTAWA „OL ĘDERSCY WOZACY” – Sławatycze 26.07.2009
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
WYSTAWA „OL ĘDERSCY WOZACY” – DO ŻYNKI POWIATOWE -KOBYLANY 2009
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOŻYNKI POWIATOWE – KOBYLANY 2009 – WIENIEC GMINY SŁAWAT YCZE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOŻYNKI GMINNE – LISZNA 2010 – WYSTAWA OL ĘDERSKA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOŻYNKI GMINNE – LISZNA 2010 – WYSTAWA OL ĘDERSKA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOŻYNKI GMINNE – LISZNA 2010 – WYSTAWA OL ĘDERSKA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
DOŻYNKI GMINNE – LISZNA 2010 – WYSTAWA OL ĘDERSKA
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
ROCZNIK NADBUŻAŃSKIE SŁAWATYCZE(m.in. prezentacja tematyki ol ęderskiej)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Skany książek dostępne w Internecie:
Google: Bialska Biblioteka Cyfrowa
Szukaj: Nadbużańskie Sławatycze
na stronie http://bbc.mbp.org.pl
DOŻYNKI POWIATOWE – LEŚNA PODL. 2010 stoisko Gminy Sławatycze
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH
I Spotkanie – kwiecie ń 2010 - grobowiec rodziny pastora E. Lodwicha w Siedl cach
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Tablica na grobowcu rodziny pastora Ewalda Lodwicha w Siedlcach
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Tablica na grobowcu rodziny pastora Ewalda Lodwicha w Siedlcach
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICHI Spotkanie – kwiecie ń 2010 (Mościce D. - po powodzi w 2010 roku)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICHII Spotkanie – pa ździernik 2010 (UG w Sławatyczach)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH II Spotkanie – pa ździernik 2010 (nad łukiem Bugu w Sławatyczach)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH II Spotkanie – pa ździernik 2010 (UG w Sławatyczach – wystawy fotografii)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH II Spotkanie – pa ździernik 2010 (Sugry)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH Spotkanie – pa ździernik 2010 (u rodziny Zelent we Włodawie)
III MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH Nabożeństwo ekumeniczne z udziałem ksi ęży trzech wyzna ń – Sławatycze, 28.04.2011
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
III MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICHNabożeństwo ekumeniczne z udziałem ksi ęży trzech wyzna ń – Sławatycze,
kościół rzym.-kat. MBR, 28.04.2011
III MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICHUrząd Gminy w Sławatyczach – 28.04.2011
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
III MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH
Spływ rzek ą Bug na odcinku Kuzawka – Mo ścice Dolne, 28.04.2011
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
III MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH Zwiedzanie nadbu żańskiej okolicy – 28.04.- 2.05.2011
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
IV MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICH Mościce Dolne, Wiejskie Centrum Aktywno ści Społecznej – 8.05.2012
przyj ęcie dla zorganizowane przez Stowarzyszenie „Bu żanie”
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
IV MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICHUrząd Gminy Sławatycze – 9.05.2012
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
IV MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE POTOMKÓW OL ĘDRÓW NADBUŻAŃSKICHSpływ rzek ą Bug na odcinku Sławatycze – Mo ścice Dolne – Jabłeczna, 9.05.2012
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
RODZINNA TRADYCJA - ZJAZD RODZINY ZELENT „KUPIEC”
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA ZIMOWE – MOŚCICE DOLNE 2010
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA ZIMOWE – MOŚCICE DOLNE 2010
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE 2010
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA ZIMOWE – MOŚCICE DOLNE 2010. EWAKUACJA ZWIERZ ĄT
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA ZIMOWE – MOŚCICE DOLNE 2010. EWAKUACJA ZWIERZ ĄT
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA ZIMOWE – MOŚCICE DOLNE 2010. EWAKUACJA ZWIERZ ĄT
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA ZIMOWE – MOŚCICE DOLNE 2010. EWAKUACJA ZWIERZ ĄT
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE 2010Uszczelnianie (smołowanie) łódki
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE 2010Powodziowy pejza ż
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE 2010Powodziowy pejza ż i pływanie
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE 2010Zaopatrzenie wiejskiego sklepu
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNESuszenie łodzi po powodzi.
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE 1969
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
PODTOPIENIA I POWODZIE – MOŚCICE DOLNE 1969
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
TRADYCJA KULINARNAIII Europejski Festiwal Smaku – Lublin 2011
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
TRADYCJA KULINARNAIII Europejski Festiwal Smaku – Lublin 2011
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
TRADYCJA KULINARNADom Heleny Kunc – Wereszczy ńskiej. Przygotowanie pocz ęstunku na III Europejski Festiwal
Smaku – Lublin 2011 – ol ęderskie pierogi tzw. sma żeniki z nadzieniem sera i suszonych gruszek z dodatkami smakowymi
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
WIEJSKIE CENTRUM AKTYWNO ŚCI SPOŁECZNEJ W MOŚCICACH DOLNYCH
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
WIEJSKIE CENTRUM AKTYWNO ŚCI SPOŁECZNEJ W MOŚCICACH DOLNYCH
Uroczysto ść otwarcia w 2011 roku
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
RZEKA BUG - MOŚCICE DOLNE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
RZEKA BUG - MOŚCICE DOLNE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
RZEKA BUG - MOŚCICE DOLNE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
RZEKA BUG - MOŚCICE DOLNE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE - OLĘDERSKIE WIERZBY
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE - OLĘDERSKIE WIERZBY
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE - OLĘDERSKIE WIERZBY
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE - OLĘDERSKIE WIERZBY
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE - OLĘDERSKIE WIERZBY
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
OLĘDERSKIE WIERZBY W ZAŃKOWIE
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
ZAŃKÓW – DROGA PRZEZ DAWNĄ OLĘDERSKĄ WIEŚ
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MOŚCICE DOLNE - WIERZBY i PLECIONY PŁOT Gospodarstwo Kazimierza Holca
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nabożeństwo w filiale lubelskiej par. ko ścioła ewang.-augsb. w Kuzawce n/Bugiem – dom rodziny Zelent ”Mielnik’ - 2007 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nabożeństwo w filiale lubelskiej par. ko ścioła ewang.-augsb. w Kuzawce n/Bugiem – dom rodziny Zelent ”Mielnik’ - 2007 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nabożeństwo w filiale lubelskiej par. ko ścioła ewang-augsb. w Kuzawce n/Bugiem – dom rodziny Zelent ”Mielnik’ – 2007 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nabożeństwo w filiale lubelskiej par. ko ścioła ewang-augsb. W Kuzawce n/Bugiem – dom rodziny Zelent ”Mielnik’ – 2008 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Nabożeństwo w filiale lubelskiej par. ko ścioła ewang-augsb. w Kuzawce n/Bugiem – dom rodziny Zelent ”Mielnik’ – 2008 r.
Ks. dr Dariusz Chwastek z Lublina m.in. z go śćmi z Bawarii i Lublina
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Sławatycze. Vis a vis siebie 100 - letnie najnowsze świątynie: ko ściółkatolicki p.w. MBR i cerkiew prawosławna Opieki Mat ki Bo żej
– domy modlitwy m.in. dla potomków ol ędrów polskich i ruskich.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Jabłeczna. Zabytkowa cerkiew unicka, obecnie ko ściół rzym.-kat. p.w. Przemienienia Pa ńskiego, drewniany, wzniesiony w 1750r
– dom modlitwy m.in. dla potomków ol ędrów polskich z lewobrze żnych Mo ścic Dolnych.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MAPA NAZWISK (Polska i Niemcy) - RYLL
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MAPA NAZWISK (Polska i Niemcy) - RYL
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MAPA NAZWISK (Polska i Niemcy) - Lodwich
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
MAPA NAZWISK (Polska i Niemcy) – Zelent – Selent)
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Powojenne Mo ścice Dolne - lewy brzeg
Prezentacja: Olędrzy Nadbu żańscy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne
Dzisiejsza wieś Mościce Dolne – to niewielka enklawa dawnych kolonii olęderskich Neubruch i Neudorf. Ocalała dzięki nieokiełznanej przyrodzie. W 1821 roku rzeka Bug zmienia koryto. Robi uskok w lewo w Sławatyczach i dwa
kilometry dalej dzieli Nejdorf na 2 części.
W ten sposób współczesne Mościce Dolne stają siędziedziczką kilkusetletniej tradycji nadbużańskich olędrów.
Jak długo jeszcze potrwa życie w tej urokliwej nadbużańskiej dolinie? Łęgi zaczynają zarastać
chaszczami!
Potrzebni s ą tu nowi ol ędrzy!
ZAPRASZAMY
Dziękuję Prezesowi Nekielskiego Stowarzyszenia Kulturalnego Panu Jerzemu Osypiukowi i wszystkim
wsp ółorganizatorom za zaproszenie mnie do wyg łoszenia wyk ładu o Nadbu żańskich
Olędrach, a Wszystkim Pa ństwu za obecno ść, uwagę i wsp ólnie sp ędzony czas
Antoni Chor ąży
Nekla, 14 pa ździernika 2012 r.
Prezentacja: Nadbu żańscy ol ędrzy _Antoni Chorąży_Mościce Dolne