MOTYW ŚMIERCI w l i t e r a t u r z e

i s z t u c e w y b r a n y c h e p o k

Śmierć

Literatura ujmuje to zjawisko jako znaczący powód cierpienia i strachu ludzkiego, a także wielką tajemnicę. Najpopularniejszy był wizerunek śmierci jako kościotrupa z kosą w reku (pojawił się w ikonografii średniowiecznej, lecz istnieje w ludzkiej świadomości do dziś).

Starożytność

Biblia • Śmierć - konsekwencja

grzechu pierworodnego

• Śmierć niewinna

Stary Testament

Nowy Testament

• Śmierć pokonana

• Śmierć ogarniająca świat w dzień Sądu Ostatecznego

„Kain i Abel” Il Tintoretto

Mitologia

• Motyw krainy śmierci• Śmierć pokonana• Śmierć – początek

nowego życia• Śmierć bohaterska• Śmierć – zemsta

„Pojedynek Achillesa z Hektorem”

„Umierający Gal” epoka hellenistyczna

Średniowiecze

„Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią”

• Śmierć – nauczycielka

(„memento mori”)

"Taniec śmierci" malarz krakowski

Bernt Notke „Taniec Śmierci”

Drzeworyty Hansa Holbeina

„Ars moriendi” XV w. ”

„Martwa natura wanitatywna” Pieter Claesz

• Śmierć – miłość

„Dzieje Tristana i Izoldy”

„Pieśń o Rolandzie”

• Śmierć – akt oddania się wasala (rycerza) pod opiekę seniora (Boga) „Śmierć Rolanda

w bitwie pod Roncevaux” ilustracja z manuskryptu

• Śmierć umożliwiająca odkrycie zasług zmarłego

„Legenda o świętym Aleksym”

„Posłuchajcie bracia miła”

• Śmierć - tragedia

„Pieta” małopolskiego malarza

Renesans

„Makbet” W. Szekspir

• Śmierć – możliwość posunięcia

się o krok

do przodu

na drodze

do władzy

„Makbet i Banko” Theodore Chasseriau

„Treny” J. Kochanowski

• Śmierć – zaburzenie naturalnego porządku świata

• Śmierć – „Niepobożna” (okrutna), ślepa siła

• Śmierć – dobroczynna siła, dająca odpoczynek, ukojenie, nagroda

„ubi sunt”

„Jan Kochanowski nad zwłokami Urszulki” Jan Matejko

„Opłakiwanie zmarłego Chrystusa” Mantegni

Motyw śmierci w sztuce renesansu

„Śmierć Marii” Hugo van der Goes

„Umierający jeniec” Michał Anioł

„Pieta watykańska” Michał Anioł

Dziękuję bardzo za uwagę

Małgorzata Niedziela