Post on 09-Jan-2016
description
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
SPIS TREŚCI:
1. Funkcje szkieletu – slajd 3
2. Układ ruchu człowieka – slajd 4
3. Tkanka kostna – slajdy 5, 6
4. Tkanka chrzęstna – slajd 7
5. Budowa kości długiej – slajdy 8, 9, 10
6. Budowa chemiczna kości – slajd 11
7. Proces kostnienia – slajd 12
8. Podział kości ze względu na kształt – slajdy 13, 14,
15
9. Choroby kości – slajd 16, 17
10.Higiena układu kostnego – slajd 18
11.Bibliografia i netografia – slajd 19
1. Funkcje szkieletu:
a. rusztowanie całego ciała,
b. przyczep dla mięśni,
c. wzrost organizmu,
d. ochrona dla narządów wewnętrznych,
e. rola krwiotwórcza,
f. magazynowanie soli mineralnych.
2. Układ ruchu człowieka.
Bierny układ ruchu składa się z kości, stawów i wiązadeł. Nie
uczestniczy on aktywnie w wykonywaniu ruchów.
Czynny układ ruchu stanowią mięśnie przyczepione do
szkieletu, których skurcze powodują przemieszczanie kości.
3. Tkanka kostna. Szkielet człowieka zbudowany jest z tkanki chrzęstnej i kostnej.
Tkanka kostna to jeden z wielu szczególnych rodzajów tkanki łącznej. Charakteryzuje się tym, że substancja międzykomórkowa jest przesycona solami wapnia (fosforan, węglan) i tworzy wokół kanałów naczyniowych (a) koncentrycznie ułożone blaszki tworzące większe, walcowate jednostki strukturalne. Miedzy blaszkami, w jamkach kostnych (b), rozlokowane są komórki tworzące tkankę kostną: osteocyty, osteoblasty, osteoklasty, komórki osteogenne.
a
bZdjęcie mikroskopowe
tkanki kostneja. kanały Haversab. osteocyty
Podstawowymi typami komórek kostnych są:• osteocyty - są to dojrzałe komórki.• osteoblasty - komórki kościotwórcze odpowiedzialne za rozrost kości i jej przebudowę. W przypadkach złamań kości zapewniają naprawę uszkodzonej kości.• osteoklasty - komórki kościogubne - uczestniczą w procesach przebudowy tkanki kostnej. Ich rola jest niezbędna przy prawidłowym modelowaniu miejsca złamania.
Budowa tkanki kostnej
a
c
b
d
e
a. naczynie krwionośneb. kanał Haversac. jamki kostne z osteocytamid. okostnae. jama szpikowa
4. Tkanka chrzęstna.
Tkanka łączna chrzęstna należy do najgęstszych tkanek łącznych i występuje przede wszystkim u kręgowców. W substancji międzykomórkowej (a) znajdują się zaokrąglone zwykle komórki chrzęstne (b); czasem też występują włókna sprężyste lub klejorodne.
Zdjęcie mikroskopowe tkanki chrzęstnej.
a b
5. Budowa kości długiej.
a
edc f
aba. nasada kości
b. trzon kości
c. okostna
d. jama szpikowa
e. istota zbita
f. istota gąbczasta
a. Nasada kości górna i dolna – są to zakończenia kości długich.b. Trzon kości – środkowa część kości długiej.c. Okostna – włóknista błona ochraniająca kość. Jest ona
ukrwiona i unerwiona. Znajdują się tu osteoblasty – komórki kościotwórcze. Dlatego też okostna odgrywa ważną rolę w procesie wzrostu kości i jej odbudowy po złamaniach.
d. Jama szpikowa – jest to przestrzeń wewnątrz trzonu kości wypełniona szpikiem kostnym. Czerwony szpik kostny jest odpowiedzialny za produkcję wszystkich rodzajów komórek krwi. U niemowląt cały szpik kostny jest czerwony. Wraz z wiekiem szpik w trzonie kości zmienia się w żółty (gromadzi tłuszcze) i przestaje pełnić funkcje krwiotwórcze. Szpik czerwony znajduje się w nasadzie kości długich i kościach płaskich.
e. Istota zbita – jest to rodzaj tkanki kostnej. Jest ona twarda i bardzo wytrzymała. Buduje trzon kości.
f. Istota gąbczasta – tkanka kostna bardziej miękka i elastyczna. Występuje w nasadach kości długich.
Tkanka kostna zbita
Tkanka kostna gąbczasta
a
d
b
fe
Budowa wewnętrzna kości
a.okostna
b.kanały Haversa
c.tkanka kostna zbita
d.tkanka kostna gąbczasta
e.osteocyty
f.szpik kostny
c
6. Budowa chemiczna kości.
Kości zbudowane są z dwóch rodzajów substancji:• osseina – jest to substancja organiczna - białko nadające kości elastyczność.• sole wapnia (głównie węglany i fosforany) – substancja nieorganiczna, dzięki której kość jest twarda i wytrzymała.
O ich obecności można przekonać się wykonując proste doświadczenia:• Jeżeli spalimy kość, pozbawimy ja białka. Otrzymana substancja będzie krucha.• Mocząc kość przez kilkanaście godzin w roztworze kwasu (np. w occie) wypłukamy z niej sole mineralne. Kość straci twardość, będzie giętka.
7. Proces kostnienia. Wzajemny stosunek ilościowy składników chemicznych kości zmienia się wraz z wiekiem. U płodu szkielet zbudowany jest z substancji łącznotkankowej, następnie przemienia się w szkielet chrzęstny, który stopniowo ulega skostnieniu. Z biegiem lat ilość składników mineralnych wzrasta, szkielet osiąga największą wytrzymałość w wieku 25 – 40 lat. Po tym okresie kości stają się coraz mniej odporne, w starości zaś łamliwe.
8. Podział kości ze względu na kształt:
a. Kości płaskie np.: żebra, łopatka, kości
czaszki, miednica.
b. Kości krótkie np.: kości nadgarstka, stępu.
c. Kości długie np.: kość udowa, ramienna,
kości podudzia, przedramienia.
d. Kości różnokształtne np.: kręgi, kosteczki
słuchowe.
Porównanie kości o różnych kształtach:
a.1. a.2.
b.a.1. kości płaskie czaszki,
a.2. kość płaska biodrowa
b. kości krótkie nadgarstka
Porównanie kości o różnych kształtach:
d.1. d.2.
c
c. kość długa ramienna
d.1. kość różnokształtna kręg
d.2. kości różnokształtne
kosteczki słuchowe
9. Choroby kości. a. Krzywica kości – jest to choroba objawiająca się
skrzywieniem kości długich (kończyn). Pierwsze objawy to
utrata apetytu, pocenie się, niepokój. Przyczyną tej choroby
jest niedobór w pokarmie witaminy D3 jak również zbyt
mała ilość promieni słonecznych wpływająca na metabolizm
tej witaminy. Występuje u dzieci w okresie intensywnego
wzrostu. Kiedyś popularna wśród biedoty miejskiej; dzisiaj
raczej rzadka.
b. Osteoporoza (zrzeszotowienie kości) – objawia się zmniejszoną wytrzymałością kości, zwiększoną podatnością na złamania. Choroba ta dotyka ludzi starszych. Jej przyczyną jest odwapnienie kości i zanik masy kostnej – rozrzedzenie kości.
Tkanka kostna zbita - prawidłowa
Tkanka kostna zbita - rozrzedzona
Tkanka kostna gąbczasta - prawidłowa
Tkanka kostna gąbczasta – zaatakowana osteoporozą
10. Higiena układu kostnego.
Aby nasz szkielet prawidłowo się rozwijał i funkcjonował należy przestrzegać higienicznego trybu życia. W okresie wzrostu kośćca, u dzieci i młodzieży szczególnie ważne jest:
a. Stosowanie odpowiedniej diety bogatej w białko,
wapń i witaminę D3. b. Uprawianie ćwiczeń fizycznych przyczyniających się
do harmonijnego wzrostu organizmu.c. Unikanie ćwiczeń wysiłkowych mogących
nadmiernie obciążyć szkielet i doprowadzić do jego deformacji.
d. Zachowywanie prawidłowej pozycji podczas siedzenia, leżenia.
e. Odpowiednio długi sen – od 9 do 11godzin.
11. Bibliografia i netografia:• Gołda W., Kłyś M., Wardas J.: Biologia dla gimnazjum część
druga, Wydawnictwo Nowa Era,
• Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka,
Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
• Sylwanowicz W.: Mały atlas anatomiczny, PZWL,
• Szlachetko A., Szlachetko D., Rutkowski P.: Biologia gimnazjum II,
Wydawnictwo M. Rożak,
• Villee C. A.:Biologia, PWRiL,
• www.wikipedia.pl,
• www.encyklopedia.interia.pl
•www.wiem.onet.pl