LISZAJ PŁASKI BŁON ŚLUZOWYCH.

CZY WSZYSTKO JUŻ WIEMY?

Małgorzata Olszewska

Katedra i Klinika Dermatologiczna

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Sciencephotolibrary.

25-50% kobiet

5-25% mężczyzn 50-60%

Eisen i wsp., 2005, Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 2000

ZESPÓŁ GRINSPANA ?

ZESPÓŁ GRINSPANA

• LP błony śluzowej jamy ustnej

• nadciśnienie tętnicze

• cukrzyca

Grinspan i wsp., 1963, Grinspan D i wsp , 1966, Dmochowski , 2009,

Kaomongkolgit 2010, Atefi 2012

ZMIANY LISZAJOPODOBNE- LEKI

niesteroidowe leki przeciwzapalne

furosemid

inhibitory pompy protonowej

leki beta-adrenolityczne

blokery konwertazy angiotensyny

sartany

tetracykliny

flunaryzyna

chlorpropamid, tolbutamid, insulina

tiazydy

spironolakton

statyny

imatinib, inhibitory TNF- alfa

Gunes i wsp., 2006, Ben Salem i wsp., 2008, Gencoglan i wsp., 2009, Magro i Crowson, 2001, Arias-Santiago i

wsp., 2010, Brauer i wsp., 2009, Clayton , 2010, Barrientos i ws 2012

chinidyna

ZMIANY LISZAJOPODOBNE

(ORAL LICHENOID LESIONS)

Oral lichenoid drug reaction

I

Gomez C., 2010, Asarcg A 2009

ZMIANY LISZAJOPODOBNE

(ORAL LICHENOID LESIONS)

Oral lichenoid contact reaction

I

Schlosser, 2010

;

ZMIANY LISZAJOPODOBNE

(ORAL LICHENOID LESIONS)

Zmiany zlokalizowane jednostronnie

Leki działajace ogólnie

Bezpośredni kontakt leków z błoną śluzową

Okres od podania leku: 2-3 miesiące

Badanie histopatologiczne różnicujące z LP?

Oral lichenoid drug reaction - większe ryzyko,

oral lichenoid contact reaction - mniejsze

ryzyko rozwoju SCC niż liszaj płaski ? Ismail i wsp., 2007; Schlosser, 2010

van der Meji i van der Waal, 2007; 2013, smail i wsp., 2007; Schlosser, 2010

Van der Meji 2007, 3013

(Al

-

Ha

shi

mi

i

ws

p.,

20

07)

.

(Kr

as

ow

sk

a i

Le

ce

wic

z-

Tor

uń,

20

05

VULVOVAGINAL-GINGIVAL

LICHEN PLANUS.

SZCZEGÓLNA POSTAĆ

LP?

(),

(),

(),

(),

(),

() a także tiazydów

Gingivitis

Vulvitis

Vaginitis

VULVOVAGINAL-GINGIVAL

LICHEN PLANUS

Setterfield J.F., 2006, Petruzzi M., 2005

VULVOVAGINAL-GINGIVAL

LICHEN PLANUS (VVG LP)

Di Fede O, 2006, Petruzzi M, 2005

oro-vaginal-vulvar lichen planus

plurimucosal erosive lichen planus

Hewitt-Pelisse syndrome

peno-gingival syndrome (mężczyźni)

INNE NAZWY:

Dołożyć nową referencję

2010

VULVOVAGINAL LP

005

grudkowa. nadżerkowa przerostowa mieszkowa

Kirchtsig i wsp, .JEADV 2005

Cooper. i wsp.Arch Dermatol, 2006

postać nadżerkowa 85%-90%

grudkowa

przerostowa

VULVOVAGINAL LP NARZĄDY PŁCIOWE

ból

pieczenie

świąd

dyspareunia

dysuria

Buffon R.B., 2009, Hashimoto M., 2006 Setterfirld J.E., 2006

Błona śluzowa

dziąseł

policzków

języka

podniebienie

twarde

warg

dna jamy ustnej

VULVOVAGINAL-GINGIVAL LP

Setterfield J. i wsp., JAAD, 2006, Eisen i wsp., 2005,; Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 2000

VULVOVAGINAL-GINGIVAL

LICHEN PLANUS (VVG LP)

75% - kobiety w okresie około- i

pomenopauzalnym

przewlekły przebieg

70-90% - bliznowacenie związek z chorobami

autoimmunizacyjnymi

(autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, bielactwo, łysienie plackowate)

w 80% przypadków HLA DQB1*0201

Cooper pogladowka i zwiazek

Setterfield E. 2006, Cooper, 2008, Chew 2013

w 7-10% klasycznego LPP

zmiany błony śluzowej jamy

ustnej

M LP VVG LP

Skóra gładka 16% 18-40%

Skóra owłosiona 1% 13-20%

Paznokcie 2% 13-14%

Settterfield J, JAAD, 2006

OBJAWY POZAŚLUZÓWKOWE

Mucosal LP VVG LP

VULVOVAGINAL LP i

LICHEN PLANOPILARIS

u 19% (16/67) pacjentek z vulval LP

współistnienie LPP

81% (13/16) vulvovaginal-gingival LP z

zajęciem skóry owłosionej głowy

dominująco często postać FFA

Chew A Br J Dermatol, 2013

złuszczanie okołomieszkowe

Różowa powierzchnia pozbawiana ujść mieszków oraz niebieskawa barwa

hair casts wydłużone n.krwionośne

Olszewska i wsp.

Atlas of Trichoscopy, 2012

Badanie: Dr Kurzeja

DERMOSKOPIA

LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ

Zmleczenia / nadżerki otoczone

wydłużonym pętlami naczyniowymi

SES-ANA

stratified-epithelium specific

antinuclear antibodies

(Al

-

Ha

shi

mi

i

ws

p.,

20

07)

.

(Kr

as

ow

sk

a i

Le

ce

wic

z-

Tor

uń,

20

05

LECZENIE LISZAJA

PŁASKIEGO JAMY USTNEJ

?

(),

(),

(),

(),

(),

() a także tiazydów

LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ

32 badania

randomizowane

kontrolowane

Cheng. 2012; Lodi, 2012

STERYDY

INHIBITORY

KALCYNEURYNY

6 badań head to head klobetazol-cyklosporyna, klobetazol-takrolimus

triamcynolon-pimekrolimus, triamcynolon-takrolimus,

triamcynolon-cyklosporyna

bez istotnych różnic w efektywności,

w większości badań, więcej objawów

niepożądanych w grupie inh. kalcyneuryny

Conrotto D, 2006,Yoke PC 2006,, Gorouhi F 2007,

Corrocher G, 2008, Laeijendecker R, 2006 . Sonthalia 2012

PORÓWNANIE RÓŻNYCH

GLIKOKORTYKOSTEROIDÓW

8 badań flutikazon-betametazon, klobetazol-triamcynolon,

prednizolon-triamcynolon, klobetazol 0,025%-klobetazol 0,05%.

klobetazol mikrosfery lipidowe-klobetazol maść,

minipulsy betametazon p.o.- triamcynolon, betametazon

doogniskowo 1,4 mg- triamcynolon doogniskowo 8 mg,

triamcynolon doodgniskowo-triamcynolon roztwór

bez istotnych różnic w zmniejszaniu

bólu i występowaniu objawów

niepożądanych

Hegarty AM 2002, Rodstrom PO 1994, Campisi G, 2004, Carbone M, 2009, Malhotra AK 2008, Ghabanchi J, 2009

PIMEKROLIMUS

0,5%

TAKROLIMUS

0,05%

8 tygodni RCT, 30 pacjentów

lepsza odpowiedź na takrolimus

pimekrolimus- bardziej trwałe remisje

Arduino P.G, 2013

(Al

-

Ha

shi

mi

i

ws

p.,

20

07)

.

(Kr

as

ow

sk

a i

Le

ce

wic

z-

Tor

uń,

20

05

LECZENIE LISZAJA

PŁASKIEGO NARZĄDÓW

PŁCIOWYCH

?

(),

(),

(),

(),

(),

() a także tiazydów

ANKIETA NA TEMAT LECZENIA POSTACI

NADŻERKOWEJ

LISZAJA PŁASKIEGO NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

najczęściej stosowane

leczenie miejscowe

glikokortykosteroidy

takrolimus

leczenie ogólne

prednizolon

mykofenolan mofetylu, cyklosporyna A

hydroksychlorochina

metotreksat Simpson R.C., Br J Dermatol, 2012

Cooper S.M. i wsp. Arch Derm 2008

Simpson R.C., Br J Dermatol, 2012 w druku

Cooper SM i wsp. Arch Derm 2008

LISZAJ PŁASKI NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

Cooper S.M. i wsp. Arch Derm 2008

nie ma badań

randomizowanych

w postaci nadżerkowej

remisja u 55-75% pacjentek

po zastosowaniu miejscowo

silnych glikokortykosteroidów

Kontrowersje

LISZAJ PŁASKI NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

grudkowa. nadżerkowa przerostowa mieszkowa

005

- nie ma badań

randomizowanych

- w postaci nadżerkowej remisja

u 55-75% pacjentek po

zastosowaniu miejscowo silnych

-glikokortykosteroidów

Cooper S.M. i wsp. Arch Derm 2008

G

LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ

29 badań

randomizowanych

nie ma istotnych różnic

w skuteczności

stosowanych

miejscowo

glikokortykosteroidów i

inhibitorów kalcyneuryny

Cheng. 2012; Lodi, 2012

VULVOVAGINAL GINGIVAL

LICHEN PLANUS (VVG LP)

1982

VULVOVAGINAL GINGIVAL

LICHEN PLANUS (VVG LP)

ok.30% - początek: jama ustna

ok. 20-35% - początek: narządy płciowe

ok. 25-50% - jednocześnie: jama ustna i

narządy płciowe

Belfiore P, Br J Dermatol, 2006 Rogers R.S., Clin Dermatoo, 2003

Cooper S., Arch Dermatol, 2006

LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ

29 badań

randomizowanych

- nie ma istotnych różnic

w skuteczności stosowanych

miejscowo

glikokortykosteroidów i

inhibitorów kalcyneuryny

Cheng. 2012; Lodi, 2012

LECZENIE metotreksat

5-20 mg/7 dni

azatiopryna

100-150 mg/d

mykofenolan mofetylu

0,5-2,0 g/d

retinoidy ogólnie

Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007 Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011

LECZENIE

cyklosporyna A

100-300 mg/d

antybiotykoterapia erytromycyna 500 mg–1000 mg/ d lub limecyklina

adalimumab 160 mg s.c, po 2 tyg 80 mg s.c, 40 mg co 2 tyg

Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Cooper S., Arch Dermatol, 2008 Eisen D, JAAD, 1993 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011

Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007

LECZENIE metotreksat

5-20 mg/7 dni

azatiopryna

100-150 mg/d

mykofenolan mofetylu

0,5-2,0 g/d

retinoidy ogólnie

Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007 Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011

LECZENIE

cyklosporyna A

100-300 mg/d

antybiotykoterapia erytromycyna 500 mg–1000 mg/ d lub limecyklina

adalimumab 160 mg s.c, po 2 tyg 80 mg s.c, 40 mg co 2 tyg

Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Cooper S., Arch Dermatol, 2008 Eisen D, JAAD, 1993 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011

Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007

LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ

29 badań

randomizowanych

- nie ma istotnych różnic

w skuteczności stosowanych

miejscowo

glikokortykosteroidów i

inhibitorów kalcyneuryny

Cheng. 2012; Lodi, 2012

LECZENIE

• postać nadżerkowa LP

• nadciśnienie tętnicze

• cukrzyca typu II

Grinspan i wsp., V Congreso Ibero Latino Americano de

Dermatología. Buenos Aires, Agrentyna 1963.

Grinspan D, Diaz J, Villapol LO, Schneiderman J, Berdichesky R,

Palese D, Fearman J. Lichen rubber planus of buccal mucosa, its

association with diabetes. Bull Soc Fr Dermatol

Syphiligr.1966;3:898–899

ZESPÓŁ GRINSPANA ?

LECZENIE

ZMIANY LISZAJOPODOBNE

(ORAL LICHENOID LESIONS)

zmiany zlokalizowane jednostronnie

leki przyjmowane systemowo,

preparaty mające kontakt bezpośredni

z błoną śluzową

okres inkubacji śr. 2-3 miesiące

badanie histopatologiczne różnicujące z LP

oral lichenoid drug reaction większe ryzyko

oral lichenoid contact reaction mniejsze

ryzyko rozwoju SCC niż liszaj płaski ?

van der Meji i van der Waal, 2007;

SES-ANA

u pacjentów:

z LP w obrębie skóry

gładkiej

błon śluzowych

skóry owłosionej głowy

paznokci

ze zmianami LP-like

Church i Schosser, 1992 ; Chorzelski i wsp., 1998; Cozzani i wsp., 2008; Kapińska-Mrowiecka i wsp., 2009; Lewis i wsp., 1996; Solomon i wsp., 2003.; Matusiak Ł.i wsp. 2008; Bańka-Wrona i wsp. 2009, Fourie i wsp., 2011

SES-ANA w liszaju płaskim

SES-ANA U PACJENTÓW Z LP

LP

(9, 39%)

23 pacjentów SES-ANA

SES-ANA U PACJENTÓW Z LP

VVG LP

(3, 13%)

LP

(9, 39%)

23 pacjentów SES-ANA

ZESPÓŁ GRINSPANA

ZMIANY INDUKOWANE

LEKAMI ? 9

CZY

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

100% 100% 95%

80% 80%

40% 40%

30% 30%

20%

LOKALIZACJA ZMIAN VVG LP

Setterfield E, JAAD, 2006

VULVAL LP

Kirstchig G,, JEADV, 2005

VULVOVAGINAL LP

NARZĄDY PŁCIOWE

Buffon R.B., 2009

Hashimoto M., 2006

Setterfirld J.E., 2006

VULVOVAGINAL LP

NARZĄDY PŁCIOWE

Buffon R.B., 2009

Hashimoto M., 2006

Setterfirld J.E., 2006

SES-ANA

Liszaj płaski skóra gładka

skóra owłosiona

błona śluzowa jamy ustnej

i narządów płciowych

Vulvovaginal gingival syndrome ciężka odmiana liszaja płaskiego o niedoszacowanej częstości występowania

przewlekły przebieg i liczne powikłania

SES-ANA w części przypadków

konieczność leczenia wielospecjalistycznego

LECZENIE 28 RCT badań

18 badań- porównanie z placebo 12 typów leczenia

Pimekrolimus versus placebo (redukcja bólu)

Passeron T, Arch Dermatol 2007

Volz T, Br J Dermatol 2008;

Swift JC, J Periodontol 2005

5 badań porównanie glikokortykosteroidów z inhibitorami

kacyneuryny

.18–20,34,36.

6 badań - bez różnicy porównanie różnych

glikokortykosteroidów

less effective at reducing pain compared with another

type or

dose of TCS.15,31,32,35,37,38

In conclusion, there are no trials comparing TCSs

Nadcisnienie tętnicze p sluzowkowa 52,3 wszystkie 56,2% wszystkie przypadki LP 9,5 wszstkie 15,2% Cukrzyca typu II Chomicka I i wsp WIMC, 2013

DERMOSKOPIA

LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ

Zmleczenia / nadżerki otoczone

wydłużonym pętlami naczyniowymi

lpp

Trichoskopia:

Zapalenie okołomieszkowe

Mankietowate złuszczanie okołomieszkowe

VULVOVAGINAL GINGIVAL

LICHEN PLANUS (VVG LP)

związek z chorobami autoimmunizacyjnymi

(autoimmunologiczne zapalenie tarczycy,

bielactwo, łysienie plackowate)

w 80% przypadków HLA DQB1*0201

Setterfield E. JAAD. 2006 Cooper s arch dermatol 2008

GINGIVITIS DESQUAMATIVA

Gingivitis

desquamativa stanowi

7-20 % przypadków

liszaja płaskiego jamy ustnej

Eisen i wsp., 2005, Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 1985; Scully i wsp., 2000

GINGIVITIS DESQUAMATIVA

stanowi

7-20% przypadków

liszaja płaskiego

jamy ustnej

często jedyny

objaw

liszaja płaskiego

jamy ustnej

GINGIVITIS DESQUAMATIVA

Eisen i wsp., 2005, Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 2000

Schosser B., Dermatol Ther 2010

Belfiore P, Br J Dermatol, 2006

HISTOPATOLOGIA

LOKALIZACJA LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ

policzki (60-90%)

podniebienie

język

dno jamy ustnej

dziąsła (gingivitis desquamativa)

wargi Eisen i wsp., 2005, Torrente-Castells i wsp., 2010

POSTACIE KLINICZNE LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ

siateczkowata

(grudkowa, plaque-like)

zanikowa (rumieniowa)

nadżerkowa

(wrzodziejąca, pęcherzowa)

Scully i wsp., 2000; Eisen i wsp., 2005; Schlosser, 2010