Powłoki ciała

• Skóra

• Wytwory naskórka

Paznokcie

Włosy

Gruczoły (potowe, łojowe, gruczoł mlekowy)

Funkcja:

Protekcyjna (mechaniczna, przed zewnętrznymi czynnikami uszkadzającymi)

Bariera zabezpieczająca przed ubytkiem wody

Bariera przed mikroorganizmami

Termoregulacja

Wydalanie soli

Synteza witaminy D

Zmysłowa (dotyk, ciepło, ucisk, ból)

Wydzielanie ochronnie działających lipidów, mleka

SKÓRA

Skóra gruba (podeszwa) Skóra cienka (np. z ramienia)

> 5 mm grubości 1 – 2 mm grubości

SKÓRA GRUBA SKÓRA CIENKA

Listewki (sople)

naskórkowe

Naskórek

Nabłonek wielowarstwowy płaski

ROGOWACIEJĄCY

Keratynocyty

Melanocyty

Komórki Langerhansa

Komórki Merkla

1. Warstwa podstawna

2. Warstwa kolczysta

3. Warstwa ziarnista

4. Warstwa jasna

5. Warstwa zrogowaciała

Keratynocyty

NASKÓREK - WARSTWA PODSTAWOWA (PODSTAWNA)

Keratyny 5 i 14

Błona podstawna

Blaszka jasna

Blaszka gęsta

Komórka nabołnkowa

Lamnina

Kolagen typu VII

Włókienka kotwiczące (VII)

Kolagen typu I i III

Kolagen typu IV

Blaszka jasna

Blaszka gęsta (ciemna)

Blaszka siateczkowata

Błona podstawna

Desmosomy

Hemidesmosomy

Komórki niezębate – macierzyste

Komórki zębate

Połączenie skórno-naskórkowe

Zapalenie pęcherzowe skóry

Regeneracja uszkodzenia

Dzielące się komórki

warstwy rozrodczej

naskórka

Przesuwanie się

komórek

w kierunku ubytku

dzięki

błonie podstawnej

Warstwa

powierzchniowa

Warstwa rozrodcza

Błona podstawna

Naskórkowy Czynnik Wzrostu (EGF)

Czynnik Wzrostu Keratynocytów

Retinol (wit. A) – prekursor kwasu

retinojowego

[brak wit. A – downregulation ekspresji

genów]

Nieprawidłowa kontrola proliferacji

komórek warstwy podstawowej –

łuszczyca

NASKÓREK – WARSTWA KOLCZYSTA

Cytoplazma keratynocytów – keratyny 1 i 10Ziarna z błoniastym rdzeniem – ciała blaszkowate

wieloblaszkowate

Tonofibryle – płytka desmoplakinowa (desmosom)

Warstwa podstawna

Desmosomy

Formujące się ciała wieloblaszkowate

NASKÓREK – WARSTWA ZIARNISTA

Ciała wieloblaszkowate zwiększają swoją

objętość i liczbę, i uwalniają swoją

zawartość – glikolipid (acyloglukoceramid)

do przestrzeni międzykomórkowej

Keratyny 2e i 9

Tworzenie agregatów

filamentów cytokeratynowych

Synteza profilagryny, SPR

(small prolin-rich protein),

lorykryna, inwolukryna

Warstwa jasna i zrogowaciała

Warstwa zrogowaciała

Uwolniony materiał (lipidy) z ciał

wieloblaszkowatych tworzy wielowarstwową

strukturę otaczającą keratynocyty w-wy jasnej

od zewnątrz.

Cytoplazma keratynocytów zawiera

zagregowane filamenty keratynowe połączone

z filagryną (filament matrix complex)

Kompleks białek – koperta wewnętrzna.

Komórki nie zawierają jąder

Łuszczyca

Czas przejścia keratynocytów 8 razy krótszy

Bariera naskórkowa

1. Filament-matrix kompleks

Filamenty cytokeratynowe spojone filagryną

2. Koperta - involukryna, lorikryna, keratolinina

3. „Cement” - uwolniona do przestrzeni

międzykomórkowych zawartość

ciał wieloblaszkowatych

MELANOCYTY

MELANOCYTY

Pochodzenie – grzebienie nerwowe (neuroektodermalne)

Melanoblast – melanocyt SCF + c-Kit-R

Brak połączeń desmosomalnych z keratynocytami

Liczne wypustki pomiędzy keratynocytami

Jako pierwsze komórki napływowe pojawiają się w naskórku

MELANOCYTY

Tyrozyna Tyrozynaza DOPA (dihydroksyalanina)

Dopachinon Melanina

Cytokrynia

Premelanosomy

Melanosomy

MELANOCYTY

Rasa czarna Rasa

mongoidalna

Rasa biała

NASKÓRKOWA JEDNOSTKA MELANINY

• MELANOCYT + 36-38 „OBSŁUGIWANYCH” PRZEZ

NIEGO KERATYNOCYTÓW

Czerniak złośliwy

KOMÓRKI LANGERHANSA

Pochodzenie szpikowe (mezenchymatyczne)

Komórki dendrytyczne

Udział w odpowiedzi immunologicznej (prezentacja

antygenów limfocytom T – komórka APC)

Brak połączeń desmosomalnych z keratynocytami –

E-kadheryna

Wywędrowują z naskórka do węzłów chłonnych

Przybywają do naskórka 4 – 5 tygodni później niż

melanocyty

Układ SALT

Skin Associated Lymphoid Tissue

• Keratynocyty

• Komórki Langerhansa

• Limfocyty T wykazujące epidermotropizm

Pełni nadzór immunologiczny nad komórkami zarażonymi wirusem

lub transformowanymi nowotworowo

Efekty niewydolności układu SALT

Opryszczka

Półpasiec

Rak

KOMÓRKI MERKLA

Przypominają zmodyfikowane keratynocyty, w w-wie podstawnej.

Liczne w opuszkach palców – mechanoreceptory, łączące się desmosomami z keratynocytami

Cytoplazma zawiera liczne ziarnistości – neurotransmitery?

Mogą pełnić funkcję endokrynną

Pochodzenie – grzebienie nerwowe

Pojawiają się ok. 8 – 12 tygodnia rozwoju

SKÓRA WŁAŚCIWA

GRUCZOŁY POTOWE – małe

• Funkcjonują od urodzenia

• Występują prawie w całejskórze, szczególnie licznie

– w grubej

• Mają budowę cewkową

• Wydzielają merokrynowo

GRUCZOŁY POTOWE – duże

• Zaczynają funkcjonować w okresie dojrzewania

• Występują w pewnych okolicach:

doły pachowe, pachwiny,

okolica narządów płciowych, odbytu, otoczki brodawki sutkowej, przewodu słuchowego zewnętrznego

• Mają budowę cewkową

• Wydzielają merokrynowo

GRUCZOŁY POTOWE – duże

GRUCZOŁ ŁOJOWY

GRUCZOŁ ŁOJOWY

WŁOS

WŁOS

SKÓRA WŁAŚCIWA

SKÓRA WŁAŚCIWA

TKANKA PODSKÓRNA

ZAKOŃCZENIA NERWOWE W SKÓRZE

• WOLNE ZAKOŃCZENIA NERWOWE

• CIAŁKA VATERA-PACINIEGO

• CIAŁKA MEISSNERA

• KOMÓRKI MERKLA

ZAKOŃCZENIA NERWOWE W SKÓRZE

Mammary gland

• consist of 15-25 lobes of the compound

tubuloalveolar type whose function

is to secrete milk to nourish newborns

• The histologic structure of the mammary gland varies according to sex, age and physiologic status

• Each lobe is separated from the others by dense connective tissue and adipose tissue, and is embedded in intralobular loose connective tissue

• Each lobe has its own excretory lactiferous duct which opens in the nipple

Mammary gland

• During puberty breasts increase in size

and develop a prominent nipple

• Breast enlargement is a result of the accumulation of adipose tissue and connective tissue with increased growth and branching of lactiferous ducts (due to increase of ovarian estrogens)

• In adult woman each lobe is embeded in loose connective tissue;

a denser, less cellular connective tissue separates the lobes

• Near the opening of the nipple the lactiferous ducts dilate to form the lactiferous sinuses – lined with stratified squamous epithelium at the external openings

Mammary gland

Simple cuboidal epithelium covered by myoepithelial cells

Stratified columnar or cuboidal epithelium

stratified squamous epithelium

Mammary gland

• In the connective tissue surrounding the alveoli there are lymphocytes and plasma cells, which population increases during pregnancy - toward the end of pregnancy; it is responsible for the secretion of immunoglobulins (Ig A) that confer passive immunity on the newborn

• The mammary glands undergo intense growth during pregnancy as a result of the proliferation of alveoli at the ends of the terminal interlobular ducts

• Alveoli are spherical collections of epithelial cells which secrete milk

• A fat droplets and membrane-limited secretory vacuoles containing dense aggregates of milk proteins are visible in apical part of cells

Caseins, α-lactalbumin, Ig A,

lactose

Mammary gland