Life-long learning szansą dla osób z niepełnosprawnością

Prof. dr hab. W. Warzywoda-KruszyńskaDr G. Mikołajczyk-Lerman Instytut Socjologii UŁMgr J. Sztobryn –GiercuszkiewiczBiuro ds. Osób Niepełnosprawnych PŁ

Plan prezentacji

• „Uczenie się przez całe życie” (Life-long Learning) • Realizacja prawa do nauki osób z

niepełnosprawnością na poziomie:- szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego- szkolnictwa wyższego (system wsparcia ON na PŁ)• Life-long Learning dla osób z niepełnosprawnością –

szanse i ograniczenia

• DECYZJA NR 1720/2006/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiająca program „Uczenie się przez całe życie” (Life-long Learning Programme) obejmujący wszystkie rodzaje i poziomy edukacji oraz kształcenia i szkolenia zawodowego.

Cel ogólny programu „Uczenie się przez całe życie”:

• przyczynianie się, poprzez uczenie się przez całe życie, do rozwoju Wspólnoty jako społeczeństwa opartego na wiedzy, charakteryzującego się trwałym rozwojem gospodarczym, liczniejszymi i lepszymi miejscami pracy oraz większą spójnością społeczną przy jednoczesnym zapewnieniu należytej ochrony środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń.

Cel szczegółowy programu „Uczenie się przez całe życie”:

przyczynianie się do zwiększonego uczestnictwa w uczeniu się przez całe życie osób w każdym wieku, w tym osób o szczególnych potrzebach edukacyjnych oraz grup defaworyzowanych, niezależnie od ich środowiska społeczno-gospodarczego

Zalecenie KE z dnia 23.02.2013 r

pt. Inwestowanie w dzieci- przerwanie cyklu marginalizacji” jednoznacznie stwierdza, że przerwanie kręgu wykluczenia i biedy jest możliwe jedynie poprzez inwestowanie w dzieci, w tym w dzieci z niepełnosprawnością, i zobowiązuje państwa członkowskie do opracowania strategii przeciwdziałania biedzie i wykluczeniu społecznemu wśród dzieci

Teza:

Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością mają nikłe szanse na edukację „przez całe życie”, w obecnie istniejących w Polsce warunkach.

Uczniowie z niepełnosprawnością

Są najmniej liczni w szkołach dających uprawnienia do studiowania:•Liczba uczniów niepełnosprawnych w roku 2013/2014 wynosiła w Polsce:

w szkołach podstawowych – 59 tys.w gimnazjach - 51,6 tys.w szkołach zawodowych - 16 tys.

w liceach ogólnokształcących 5,2 tys.

Gazeta Wyborcza, 7 kwietnia 2014, s.12

Oznacza to,

• że w szkołach dających uprawnienie do studiowania ma szansę uczyć się co dziesiąty niepełnosprawny absolwent gimazjum.

• Brak jest należycie realizowanego prawa dostępu do edukacji już na poziomie przedszkolnym, podstawowym i ponadpodstawowym.

Nie kontynowanie nauki poza wymagane minimum jest spowodowane przede wszystkim :

• złą sytuacją materialną rodziny

• trudnościami dziecka w nauce

• ograniczoną ofertą edukacyjną dla dzieci z upośledzeniami

Warzywoda-Kruszyńska W., Mikołajczyk-Lerman G. 2011,Uczeń i student niepełnosprawny – warunki życia i nauki, Łódź: Wyd. Biblioteka

Żeby umożliwić dzieciom niepełnosprawnym realizację ich prawa do

nauki• trzeba zwiększyć ofertę szkolnictwa

zawodowego i ogólnokształcącego, zgodnie z ich możliwościami, ale także zgodnie z ich zainteresowaniami

Ponieważ niepełnosprawność

• w okresie dorosłości jest nie tylko rezultatem niepełnosprawności w dzieciństwie, udział osób z wykształceniem wyższym wśród ON jest wyższy, niż wynikałoby to z liczby uczniów w liceach ogólnokształcących.

»Ale Absolwenci szkół wyższych wśród ON są

wyraźnie niedoreprezentowani w porównaniu z populacją ludzi zdrowych.

Edukacja osób z niepełnosprawnościami na poziomie szkolnictwa wyższego – „wypadanie” ON z systemu

edukacji

Unia Europejska zobowiązuje

• państwa członkowskie do zwiększenia udziału ON wśród studentów, wydając odpowiednie dokumenty i zalecenia wynikające ze strategii rozwoju Europy do roku 2020.

• Jednym z 5 celów strategicznych jest zwiększenie udziału osób z wykształceniem wyższym do 40%.

Żeby zrealizować ten cel trzeba:

1. Zwiększyć udział uczniów z niepełnosprawnością w szkołach maturalnych

2. Kompensować koszty związane ze studiowaniem ON3. zachęcać do podejmowania studiów jak najwięcej

uczniów (ale i dorosłych), szczególnie z grup dyskryminowanych i znajdujących się w niekorzystnej sytuacji.

4. zapewnić bardziej elastyczne, zindywidualizowane sposoby nauczania, z wykorzystaniem nowoczesnych metod (np. e-learning)

Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych (Dz.U. z 25.10.2012 poz. 1169) – art.24 pkt. 5 zobowiązuje, że

• „Państwa-strony zapewnią, że osoby niepełnosprawne będą miały dostęp do powszechnego szkolnictwa wyższego, szkolenia zawodowego, kształcenia dorosłych i możliwości uczenia się przez całe życie, bez dyskryminacji i na zasadzie równości z innymi osobami”

Ustawa Prawo o Szkolnictwie Wyższym (Dz.U. 2005 Nr 164 poz. 1365 z późn. zm.) – art. 13 pkt. 9 stwierdza,że

• „ Podstawowymi zadaniami uczelni są: (…) stwarzanie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia i w badaniach naukowych.”

Programy wspierające zwiększenie liczby studentów z niepełnosprawnością:

• Uczelnie otrzymują dotację z budżetu państwa na zadania związane ze stwarzaniem studentom i doktorantom, będącym osobami niepełnosprawnymi, do pełnego udziału w procesie kształcenia oraz na inwestycje, służące temu kształceniu

• Pomoc finansowa - stypendia specjalne dla studiujących osób niepełnosprawnych

• Program „Student II” - kształcenie ustawicze ON, realizowany ze środków PFRON

Uczelnie, podobnie jak przedszkola i szkoły nie są zobowiązane

• do przyjmowania na studia osób z niepełnosprawnością.

• Nie jest znana liczba studentów niepełnosprawnych w Polsce.

• Nie ma mody na uczelnie „odpowiedzialne społecznie” na wzór ‚biznesu odpowiedzialnego społecznie”.

• Nie ma także rejestru ‚dobrych praktyk” w polskich szkołach wyższych.

Trudności uczelni i ON w realizacjiprawa ON do kształcenia na poziomie

wyższym:1. Istnieje luka między regulacjami prawnymi a praktyką

powodująca, że studenci niepełnosprawni napotykają na bariery utrudniające im wybór uczelni i kierunku studiów, wynikające w części z niedostosowania fizycznej przestrzeni oraz niedostosowania procesu nauczania do ich potrzeb.

2. Dostosowanie procesu nauczania do potrzeb studentów niepełnosprawnych wymaga zmiany kultury organizacyjnej szkół wyższych, co może przynieść korzyści wszystkim

członkom społeczności akademickiej.

Trudności uczelni i ON w realizacjiprawa ON do kształcenia na poziomie

wyższym:3. Wspieranie studentów niepełnosprawnych pozostaje

głównie domeną działalności wyspecjalizowanych służb w uczelni, które skoncentrowane są na potrzebach indywidualnego studenta a nie na bardziej fundamentalnych zmianach systemu w kierunku zapewniania równych szans edukacyjnych dla wszystkich.

4. Etykieta „ niepełnosprawny’ konieczna, żeby uzyskać pomoc od instytucji uczelnianych oraz ochronę prawną, jest niekomfortowa dla nich i obniża ich samoocenę

5. Brak przygotowania studentów pełnosprawnych i nauczycieli akademickich do włączania ON do społeczności akademickiej.

Dlatego

sprawą bardzo ważną jest upowszechnianie dobrych praktyk w pracy ze studentami z niepełnosprawnością.W Łodzi, dobrą praktykę reprezentuje Politechnika Łódzka, gdzie studiuje ok. 350 studentów z niepełnosprawnością

ON studiujące na Politechnice Łódzkiej według wydziałów

ON na Politechnice Łódzkiej według rodzaju i stopnia niepełnosprawności

System wsparcia ON na Politechnice Łódzkiej

Wsparcie techniczne

Wypożyczanie urządzeń w ramach Wypożyczalni Sprzętu

Specjalistycznego

Zapewnienie tłumaczy języka migowego i

translatorów

Doposażanie infrastruktury

dydaktycznej PŁ

Transport specjalistyczny dla osób poruszających

się na wózkach

Wsparcie materialne

Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych

Pokrycie kosztów zakwaterowania

Pokrycie kosztów studiów niestacjonarnych

Pokrycie kosztów Indywidualnej Organizacji Studiów i asystentów ON

Wsparcie organizacyjne

Dostosowanie egzaminów okresowych do możliwości

percepcyjnych ON

Organizacja specjalizowanych zajęć wychowania fizycznego

Organizacja specjalizowanych

lektoratów języków obcych

Organizacja uzupełniających i wyrównawczych zajęć

dydaktycznych

Wsparcie psychospołeczne

Indywidualne i grupowe poradnictwo

psychologiczne

Indywidualne i grupowe doradztwo zawodowe

Organizacja szkoleń i spotkań np. z

pracodawcami, niepełnosprawnymi

przedsiębiorcami

Organizacja obozów, spotkań integracyjnych,

festiwali

Konsultant studencki BON

• Formularz rejestracyjny• Rozmowa diagnostyczna dot. specjalnych potrzeb edukacyjnych• Wniosek o przyznanie stypendium

specjalnego• Wniosek o przyznanie wsparcia

„Regulamin przyznawania wsparcia..”

Komisja ds. Przyznawania Wsparcia

(Pracownicy BON + członkowie Rady StudentówNiepełnosprawnych)

Decyzja

System wsparcia ON na Politechnice Łódzkiej

W kształceniu ustawicznym osób niepełnosprawnych konieczne jest:

1. usuwanie barier architektonicznych,2. tworzenia dostępnych materiałów edukacyjnych,3. organizacja kształcenia w różnorodnych grupach,4. upowszechnianie technologii wspomagających

kształcenie osób niepełnosprawnych,5. zrozumienie specyfiki komunikacji z osobami

niepełnosprawnymi,6. upowszechnianie roli asystenta osoby

niepełnosprawnej.

Dziękujemy za uwagęW. Warzywoda-Kruszyńska

zsoul@uni.lodz.pl

G. Mikołajczyk-Lermangmlerman@uni.lodz.pl

J. Sztobryn-Giercuszkiewiczgiercuszkiewicz@p.lodz.pl