Post on 06-Jan-2016
description
Kopalnia Kopalnia soli soli
WieliczkaWieliczka
„Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce stanowi jedyny obiekt górniczy na świecie, czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. Jej oryginalne wyrobiska (chodniki, pochylnie,
komory eksploatacyjne, jeziora, szyby, szybiki) o łącznej długości około 300 km usytuowano na 9 poziomach,
sięgających do głębokości 327 m ilustrują wszystkie etapy rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach
historycznych".
Kopalni a Soli „Wieliczka" w dniu 8 września 1978 została wpisana na I Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO wśród pierwszych 12 obiektów z
całego świata. Istotnie bowiem historia Wieliczki, sięgająca czasów średniowiecza, stanowi zwierciadło rozwoju technik
górniczych, kształtowania się organizacji pracy i zarządzania.
Wieliczka to miasto położone w województwie małopolskim, w zachodniej części powiatu wielickiego. Wieliczka leży
w obrębie Małopolski jako krainy historycznej. Miasto leży w kotlinie między dwoma grzbietami wzgórz ciągnącymi się z zachodu na wschód: od południa Pogórza
Wielickiego, a od północy Piasków Bogucickich. Obecnie miasto pełni funkcję typowo turystyczną .Wieliczka znana jest z
unikatowej w skali świata kopalni soli, którą odwiedza ponad milion turystów
rocznie.
Położenie
HistoriaSól była najważniejszą kopaliną
w państwie polskim i zgodnie z obowiązującym prawem
stanowiła własność panującego. Oblicza się, że w czasach króla Kazimierza Wielkiego (XIV w.)
dochody z jej sprzedaży stanowiły 1/3 wpływów do skarbu państwa. Załoga
górnicza liczyła wówczas ok. 2 000 ludzi, osiągając produkcję
przekraczającą 30 000 ton. Długotrwałe wojny,
towarzyszące im zarazy i klęski elementarne zachwiały
gospodarka solną drugiej połowy wieku XVII, a zarządzający żupami
dzierżawcy, zaniedbywali prace zabezpieczające,
doprowadzając kopalnię do ruiny. Dopiero w następnym stuleciu przybyli z Saksonii
specjaliści którzy zdołali usprawnić pod względem
organizacyjnym i technicznym działalność przedsiębiorstwa.
GeologiaWielicka kopalnia usytuowana jest w zachodniej części podkarpackich złóż
solnych, których wiek określany jest na około 15 milionów lat. Złoże powstało w okresie mioceńskim, wieku badeńskim w trakcie zaniku Morza Mioceńskiego, które stało się morzem zamkniętym o wysokim
stopniu zasolenia.Gorący klimat oraz stale podnoszące się dno stworzyły warunki sprzyjające sedymentacji. W pierwszej kolejności zaczęły osadzać się węglany następnie siarczany, a na końcu sole kamienne, przy czym w południowej części akwenu doszło do uformowania się złoża bryłowego a w północnej i środkowej jego części powstało złoże pokładowe. Czas
trwania procesu sedymentacji określany jest na 15-20 tysięcy lat, po nim nastąpił proces wypełniania zbiornika warstwami ilastymi i mułowymi. Podczas ostatnich ruchów górotwórczych Karpat nastąpiło
nasunięcie się złoża bryłowego na pokładowe. Obecnie wielickie złoże solne
ma około 10 km długości, 600-1500 m szerokości oraz od kilku do około 400 m
miąższości.
Na trasie turystycznej znajduje się kilkanaście komór, liczne rzeźby i płaskorzeźby z soli,
jeziorka solankowe, kaplice. Na szczególną uwagę najmłodszych zwiedzających podziemną trasę turystyczną zasługują naturalnej
wielkości solne rzeźby w komorze Janowice. Ilustrują one
jedną z najpiękniejszych wielickich legend, opowiadającą
o odkryciu soli kamiennej na ziemiach polskich. Według tej
legendy Kinga córka węgierskiego króla Beli IV, przed
zamążpójściem wrzuciła swój zaręczynowy pierścień do szybu kopalni w Maramuresz. Pierścień
ten w cudowny sposób przywędrował wraz z pokładami soli kamiennej do Wieliczki. Po
przybyciu do Polski księżna rozkazała kopać we wskazanym
przez siebie miejscu. Górnicy posłuszni jej woli, drążąc szyb, znaleźli w pierwszej wydobytej
bryle soli zaręczynowy pierścień Kingi.
Legenda
Kaplica Św. KingiKaplica św. Kingi jest
najokazalszą i najbogatszą w swej formie podziemną świątynią. Kaplica, zwana podziemnym kościołem, przez trwającą tu przeszło 100 lat modlitwę pracowników wielickich salin, pielgrzymów i turystów zasługuje na miano sanktuarium, znajdują się tutaj bowiem relikwie św. Kingi. Ta jedna z największych atrakcji wielickiej kopalni, jest największą na świecie podziemną świątynią.Wydrążona w bryle soli od roku 1896 pełni funkcje religijne. Wystrój kaplicy powstaje już od ponad 100 lat. Od końca XIX stulecia do roku 1963 prace rzeźbiarskie wykonywali górnicy samoucy: Józef i Tomasz Markowscy oraz Antoni Wyrodek. Współczesne pokolenie wielickich górników realizuje w jej wnętrzu kolejne projekty rzeźbiarskie.Rzeźbiarskie dzieła zdobiące ociosy kaplicy, czyli jej ściany, są ilustracją scen z Nowego Testamentu
Od najdawniejszych czasów sól stanowiła podstawę ekonomiczno-
gospodarczą państwa. Służyła jako środek płatniczy w formie
„krusz solnych”- zastępując pieniądz metalowy.
Rola soli
Pierwotnie sól otrzymywano ze słonych źródeł metodą warzelniczą, polegającą
na odparowywaniu wody. Początki eksploatacji soli kamiennej nie są znane, najprawdopodobniej przy pogłębianiu studni solankowych
natrafiono na złoże solne, które zaczęto wydobywać przy pomocy prymitywnych
narzędzi. Władcy ówczesnej Polski szybko zorientowali się o wartości
białego kruszcu. Dlatego też wprowadzono monopol na eksploatację
a nawet dystrybucję soli. Zdawano sobie sprawę, że sól jest artykułem
pierwszej potrzeby niezbędnym człowiekowi do życia. Duże jej ilości
zużywano do konserwacji mięsa, masła, ryb, garbowania skór, produkcji prochu
strzelniczego.
Trasa turystycznaZwiedzanie kopalni to niezwykłe przeżycie, które na długo pozostaje w pamięci.
Trasa turystyczna kopalni soli w Wieliczce daje ku temu wspaniałą okazję. To najdłuższy podziemny szlak nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Liczy około 2,5 km a jego przejście zajmuje średnio dwie godziny. Na całą trasę turystyczną składają się liczne komory i kaplice, z których każda ma swoją niepowtarzalną
legendę. Chodniki, pochylnie, jeziora podziemne, szyby – wszystko to nosi jeszcze znamiona dawnych robót górniczych. Mimo upływu wielu lat wciąż
możemy oglądać świetnie zachowane systemy zabezpieczeń wyrobisk, niepowtarzalną sztukę sakralną tworzoną przez górników, podziemne korytarze górnicze. Wszystko to składa się na podziemny skansen. Codziennie opisywaną
trasę przemierzają turyści jak i osoby przyjeżdżające tutaj, do jedynego w Polsce, podziemnego ośrodka leczniczego.
KoniecPrzygotowały:-Natalia Nogala-Joanna Strug