Post on 28-Feb-2019
KONCEPCJA PRACY I ROZWOJU
PORADNI
PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ NR 4
we Wrocławiu
na lata 2011 - 2016
Ewa Załęcka
dyrektor PPP nr 4
od 1.09.1995 r. do nadal
Wrocław 2011 rok
2
Spis treści:
I. Założenia „Koncepcji pracy i rozwoju PPP nr 4” w dobie trwającej reformy
oświaty……………………………………………………………………… str. 3
II Stan aktualny Poradni bazą do dalszego jej rozwoju oraz świadczenia
efektywnej pomocy………………………………………………………… str. 5
1. Misja Poradni.
2. Charakterystyka warunków działania Poradni.
2.1. Lokalizacja i jej wpływ na dostępność usług psychologiczno-
pedagogicznych.
2.2. Kadra warunkiem profesjonalnej pomocy.
2.3. Klienci wyznacznikiem celu i kierunku działań:
- uczniowie
- rodzice
- nauczyciele
III. Merytoryczny zakres usług w odniesieniu do reformy…………………. str.17
1. Diagnoza problemu.
2. Przykłady dobrych praktyk.
3. Ewaluacja działań Poradni – istotną strategią rozwoju i wprowadzania
zmian w Poradni
4. Analiza SWOT.
IV. Strategiczne obszary pomocy na najbliższe lata: ……………………… str. 37
1. Upowszechnienie wychowania przedszkolnego.
2. Obniżenie wieku obowiązku szkolnego.
3. Indywidualizacja nauczania.
4. Priorytetowe zadania.
V . Zakończenie: …………………………………………………………… str. 44
3
I. Założenia „Koncepcji pracy i rozwoju PPP nr 4” w
dobie trwającej reformy oświaty.
Koncepcja pracy PPP nr 4 na najbliższe lata opracowania została w oparciu o główne idee
i założenia nowej polityki edukacyjnej aktualnie wdrażanej w polskim systemie oświaty
przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, których istotą jest zapewnienie wysokiej jakości
edukacji dla każdego dziecka stosownie do jego potrzeb i możliwości.
Promowana tak polityka edukacyjna jest zgodna z ogólnymi tendencjami europejskiej
polityki uczenia się przez całe życie, w której w centrum zainteresowania jest człowiek.
Budując koncepcję pracy Poradni w dobie oczekiwanych zmian ukierunkowanych na
zapewnienie dobrej jakości edukacji oraz w ogólnej filozofii pomocy i wsparcia
świadczonej w procesie edukacji każdemu dziecku – jako szczególnie istotne postawiłam
sobie kluczowe pytanie:
Jakie są moje, jako dyrektora placówki świadczącej pomoc
psychologiczno-pedagogiczną różnym grupom odbiorców
zaangażowanym w proces edukacji, aktualne cele zawodowe i
wyzwania związane z dalszym rozwojem Poradni jako jednego
z ogniw w polskim systemie oświaty?
W odpowiedzi na tak postawione pytanie - analizując obecnie obowiązujące przepisy
prawa oświatowego, a także nowe przepisy, w tym pakiet rozporządzeń MEN o pomocy
psychologiczno-pedagogicznej, wcześniej konsultowane społecznie a sukcesywnie
wdrażane począwszy od 1 lutego 2011 r. – za najważniejsze uznałam konieczność
włączenia działań Poradni w realizację reformy systemu edukacji w zakresie efektywnej
pomocy psychologiczno-pedagogicznej świadczonej przede wszystkim grupom
odbiorców: uczniom – rodzicom – nauczycielom.
4
Jako najważniejsze determinanty rozwoju Poradni w dobie wdrażanych zmian
uznałam:
1. Wysoką jakość zarządzania i dobrze funkcjonującą strukturę organizacyjną
placówki sprzyjającą realizacji zadań.
2. Jasno sformułowane cele, główne kierunki i strategie działania Poradni na rzecz jej
klientów.
3. Przyjęcie przez wszystkich pracowników Poradni oraz promowanie wartości
edukacyjnych i wychowawczych określonych w misji Poradni.
4. Kompetentna realizacja zadań przez wysoko kwalifikowaną kadrę.
5. Pedagogiczne zaangażowanie całego zespołu współpracowników, doskonalenie
własnej wiedzy i umiejętności traktowane jako ciągłe działanie instytucjonalne.
6. Otwartość na potrzeby środowiska, rozumienie potrzeb klientów.
7. Systematyczne monitorowanie własnej pracy, podejmowanie wewnętrznej
ewaluacji umożliwiającej pozyskiwanie informacji, ocenę skuteczności działań,
odkrywanie deficytów jakości i ich korygowanie, a także planowanie nowych
przedsięwzięć.
5
II. Stan aktualny Poradni bazą do dalszego jej rozwoju
oraz świadczenia efektywnej pomocy.
1. Misja Poradni
Przyjęty w Poradni system wartości jest wciąż aktualny:
„Jesteśmy po to, by zawsze znaleźć sposób i czas na pomoc i wsparcie
drugiemu człowiekowi, gdy on jej potrzebuje.
Akceptując człowieka z wszystkimi jego niedostatkami i talentami – dbamy o
jakość naszych usług, ich skuteczność i zadowolenie klienta. Dbamy także o
własny profesjonalizm, samorozwój i partnerstwo.
W realizacji zadań przyjęliśmy zasadę:
Każdy Klient Naszej Poradni jest wyjątkowy, a jakość usług jest sprawą
wszystkich pracowników.”
Misja Poradni tak sformułowana bezpośrednio urzeczywistnia nową filozofię zmian
edukacyjnych zawartych w przepisach prawa:
Otwiera nieograniczony katalog potrzeb klienta, z którym może się on zgłosić
po pomoc i wsparcie do Poradni – pełni tym samym rolę dostępności i otwartości
dla każdego oczekującego pomocy, z każdym problemem, do każdego specjalisty
Zakłada indywidualne podejście do każdego klienta, budujące jego podstawową
potrzebę poczucia bezpieczeństwa.
Wskazuje na wagę jakości świadczonych usług przez poradnię w oparciu o
wiedzę, umiejętności, własne doskonalenie, współpracę z innymi podmiotami
Wytycza kierunek skuteczności działań w oparciu o badanie potrzeb klienta,
ewaluację - służące sprostaniu jego oczekiwaniom, zadowoleniu…
6
2. Charakterystyka warunków działania Poradni
2.1. Lokalizacja Poradni i jej wpływ na dostępność do usług psychologiczno-
pedagogicznych.
PPP nr 4 funkcjonuje w systemie gabinetów pomocy psychologiczno-pedagogicznej
zlokalizowanych w siedmiu obiektach szkolnych, w rozległej dzielnicy Wrocław-
Fabryczna. Siedziba Poradni – baza – mieści się w budynku LO nr VII, a gabinety
terenowe w: SP nr 95, ZSP nr 21, ZS nr 24, ZSP nr 1, SP nr 118, ZSP nr 2.
Aktualny stan lokalowy jest wynikiem kilku dokonanych wcześniej zmian w usytuowaniu
gabinetów Poradni. Zmiany te spowodowane były:
potrzebą miasta Wrocławia innego zagospodarowania całego obiektu szkolnego, w
którym usytuowane były gabinety Poradni (dot. gabinetów usytuowanych
wcześniej na ternie ZSOŚ w Praczach)
potrzebą zwrotnego pozyskania przez szkołę na cele dydaktyczno-wychowawcze
użyczonych wcześniej Poradni gabinetów (dot. gabinetu w SP nr 118 oraz gabinetu
w ZS nr 24).
Trudności organizacyjne związane z koniecznością opuszczenia gabinetów Poradni
przyczyniły się do pozyskania innych lokalizacji:
- 1 gabinet w ZSP nr 2
- 3 gabinety w zmodernizowanym skrzydle budynku SP nr 95
- 2 gabinety w pozyskanym skrzydle-przybudówce w ZS nr 24
ponadto, w staraniach o poszerzenie bazy Poradni pozyskaliśmy dodatkowo:
- 2 gabinety w LO nr VII
SCHEMAT ORGANIZACYJNY PORADNI
D Z I E L N I C A F A B R Y C Z N A
G a b i n e t y w t e r e n i e
Poradnia
Psychologiczno-Pedagogiczna nr 4
Siedziba: budynek LO nr VII
Wrocław ul. Jemiołowa 59
/9 gabinetów diagnostycznych/
Gimnazjum nr 12
ul. Eluarda
Os. Leśnica
SP nr 95
ul. Starogajowa
Os. Stabłowice
2 gabinety
SP nr 118
ul. Bulwar Ikara
Os. Gądów
2 gabinety
SP nr 38
ul. Horbaczewskiego
Os. Gądów
SP nr 113
ul. Zemska
Oś. Nowy Dwór
2 gabinety
ZS nr 21
ul. Ignuta
Os. Kozanów
Szkoły i placówki w rejonie działania Poradni
Cała Poradnia obejmuje merytorycznie opieką w bieżącym roku szkolnym 2010/2011 -
103 placówki, w tym:
- żłobki - 6
- przedszkola - 39
- szkoły podstawowe - 25
- gimnazja - 20
- szkoły ponadgimnazjalne - 9
- placówki specjalne - 4
Łączna liczba dzieci objętych rejonem działania Poradni, w tym w opiece
niezinstytucjonalizowanej wynosi ok. 30.000. Liczba placówek i dzieci od lat nie ulega
większym zmianom. Warto zwrócić uwagę na obserwowaną już w ostatnim czasie
wzrastającą we Wrocławiu liczbę niepublicznych przedszkoli oraz punktów i zespołów
przedszkolnych, które tworzone są również w rejonie działania Poradni - w związku z
ustawowym obniżeniem wieku obowiązku szkolnego i potrzebą zapewniania małym
dzieciom zinstytucjonalizowanej opieki na poziomie przedszkoli.
Zarówno baza Poradni, jak i każdy gabinet terenowy obsługuje przedszkola, szkoły i
placówki położone w najbliższym jej otoczeniu (odległości) tak, aby zapewnić optymalny
dla klienta Poradni dostęp do pomocy i usług Poradni. Stanowi to jednocześnie wyzwanie
dla pracowników gabinetów terenowych Poradni, którzy mając pod opieką różne typy
placówek oświatowych świadczą pomoc dzieciom i młodzieży w dużej rozpiętości wieku i
etapu rozwojowego, a to z kolei bezpośrednio wiąże się z kluczowym problemem
zapewnienia szerokich kompetencji kadry Poradni do załatwiania spraw klientów.
Diagnoza wieloletniego już systemu pracy gabinetowej pozwala na sformułowanie
następujących wniosków:
9
1. System pracy gabinetowej:
ułatwia uczniom, rodzicom i nauczycielom dostęp do Poradni z uwagi na
możliwość korzystania z usług gabinetu blisko szkoły, miejsca zamieszkania
pozwala pracownikom na bliższe poznanie środowiska dziecka uwzględniające
możliwość inicjatyw i angażowania się we wspólne działania na jego rzecz
umożliwia wzrost autonomii, niezależności pracowników pedagogicznych
Poradni świadczących pracę w gabinetach – a tym samym odpowiedzialności
za organizację własnej pracy
ale też:
2. Z systemem pracy gabinetowej wiążą się pewne zagrożenia
utrudnienia organizacyjne – w zakresie przepływu informacji merytorycznych
między bazą Poradni a gabinetami, bieżącego przekazywania dokumentów
usytuowanie gabinetów Poradni na terenie szkół nie zawsze sprzyja
optymalnemu procesowi świadczonych usług z uwagi na:
- warunki zewnętrzne np. hałas, brak poczekalni dla rodziców
- zachwiane poczucie bezpieczeństwa uczniów i rodziców w zakresie
odrębności, bezstronności i niezależności gabinetu Poradni od szkoły, w
której jest on usytuowany
ograniczone możliwości bieżącego wspierania pracowników gabinetu Poradni
w rozwiązywaniu przez nich trudnych, nagłych, kryzysowych problemów
Warto podkreślić, że obecna lokalizacja Poradni z usytuowaniem gabinetów pomocy
psychologiczno-pedagogicznej na terenie szkół dzielnicy Wrocław-Fabryczna w
odniesieniu do reformy edukacji:
sprzyjać będzie wdrożeniu idei pomocy dziecku w jak najbliższym dla
niego środowisku
ułatwi budowanie szerszej i spójnej współpracy między szkołą a Poradnią
w świadczeniu bezpośredniej pomocy dzieciom ze Specjalnymi Potrzebami
Edukacyjnymi (SPE)
10
2.2. Kadra Poradni – warunkiem profesjonalnej pomocy
Aktualny stan kadry wynika z:
- przepisów prawa
- arkusza organizacyjnego opracowanego z uwzględnieniem zasad Wydziału
Edukacji w sprawie opracowywania arkuszy
- polityki kadrowej przyjętej w PPP nr 4 z uwzględnieniem bieżących potrzeb
KADRA
pracownicy pedagogiczni – 31 osób – 30,5 etatu
pracownicy administracyjni – 4 osoby – 3,25 etatu
pracownicy obsługi – 2 osoby – 0,5 etatu
specjaliści:
lekarz konsultant – 1 osoba – umowa zlecenie
specjalista ds. bhp – 1 osoba – umowa zlecenie
pedagodzy
14
logopedzi
2
specjaliści
2
DYREKTOR
psycholog 1
V-CE DYREKTOR
psycholog 1
pracownik
obsługi
2
pracownicy
administracyjni
4
psycholodzy
13
11
Stan kadry:
Kryterium/ stanowiska pracy
- pracownicy pedagogiczni - 31 osób - 30,5 etatu
- pracownicy administracji - 4 osoby - 3,25 etatu
- pracownicy obsługi - 2 osoby - 0,50 etatu
- lekarz konsultant - 1 osoba - umowa zlecenie
- specjalista ds. bhp - 1 osoba - umowa zlecenie
Kryterium/wiek
pracownicy pedagogiczni - psycholog/pedagog/logopeda
- 25 – 30 lat - 1 osoba
- 31 – 40 lat - 9 osób
- 41 – 50 lat - 11 osób
- 51 – 60 lat - 10 osób
Pracownicy administracji – specjalista/referent
- 25 – 30 lat - 0 osób
- 31 – 40 lat - 4 osoby
- 41 – 50 lat - 0 osób
Kryterium/stopień awansu zawodowego
- nauczyciel stażysta - 0 osób
- nauczyciel kontraktowy - 4 osoby
- nauczyciel mianowany - 10 osób
- nauczyciel dyplomowany - 17 osób
Kryterium/ dodatkowe kwalifikacje*
- studia podyplomowe - 10 osób/ 14 form/ 3 osoby więcej niż 1 forma
- kursy kwalifikacyjne - 18 osób/ 22 formy/ 3 osoby więcej niż 1 forma
*dodatkowe kwalifikacje to: studia logopedyczne, neurologopedyczne,
zarządzanie oświatą, oraz kursy kwalifikacyjne z zakresu socjoterapii,
oligofrenopedagogiki, surdopedagogiki, terapii uzależnień, terapii kształtowania
środowiska szkolnego
12
Czym wyróżnia się kadra PPP nr 4?
1. Wszyscy pracownicy pedagogiczni posiadają pełne kwalifikacje do zajmowanych
stanowisk pracy.
2. Kadra jest uczącą się organizacją – pracownicy pedagogiczni systematycznie
uczestniczą w formach doskonalenia zawodowego skutkujących uzyskaniem
dodatkowych kwalifikacji zawodowych, poszerzaniem wiedzy i umiejętności –
kompetencji profesjonalnych.
3. Kadra stanowi połączenie doświadczenia zawodowego wynikającego z
długotrwałego zatrudnienia w jednej placówce z młodzieńczą energią
nowozatrudnionych młodych pracowników.
4. Pracowników Poradni wyróżnia gotowość i otwartość na realizację zadań
wynikających z bieżących potrzeb.
5. Pracownicy Poradni podejmują zadania interwencyjne w trybie natychmiastowym,
wielopłaszczyznowym, wieloetapowym.
6. Stałą kadrę Poradni wspierają studenci i wolontariusze.
Aktualnie, pracownicy Poradni przygotowują się do zmian w pracy Poradni
wyszczególnionych w pakiecie rozporządzeń MEN dotyczących pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach oraz kształcenia uczniów ze
SPE poprzez:
uczestnictwo w RP szkoleniowych dotyczących nowych zadań szkół i poradni
psychologiczno-pedagogicznych w pracy z uczniami ze SPE
podejmowanie własnego doskonalenia zawodowego przygotowującego do
realizacji nowych zadań na potrzeby szkół
monitorowanie własnej pracy i prowadzenie ewaluacji własnych działań.
13
2.3. Klienci Poradni wyznacznikiem celu i kierunku działań Poradni
Dziecko/uczeń
Gama problemów, z którymi dziecko trafia po pomoc i wsparcie do Poradni jest bardzo
szeroka. Najczęstsze powody wizyty w Poradni to:
specyficzne trudności w uczeniu się o charakterze dysleksji, dysortografii, dysgrafii
trudności dydaktyczne i niemożność sprostania wymaganiom szkolnym z
towarzyszącymi im kłopotami w przyswajaniu wiedzy, problemami z pamięcią,
uwagą, spostrzeganiem, logicznym myśleniem
trudności wychowawcze w zakresie zachowania przystosowawczego – często
związane z nadpobudliwością psychoruchową, nie podporządkowywaniem się do
obowiązujących norm i zasad życia społecznego, lekceważeniem obowiązków
szkolnych
zaburzenia ogólnorozwojowe i emocjonalne, w tym trudności komunikacyjne,
adaptacyjne, lęki, fobie szkolne, stany depresyjne
niepełnosprawności – umysłowe i ruchowe wymagające dostosowania form i
metod pracy do potrzeb i ograniczonych możliwości
Przedstawione powyżej przyczyny zgłaszania dzieci do Poradni nie wyczerpują
katalogu potrzeb i realizowanych form pomocy.
Ogółem, w ostatnich trzech latach ilość dzieci przyjętych do Poradni wyniosła 17.503
osoby, w tym:
- w formie indywidualnej - 8564 osób
- w formie grupowej np. zajęcia psychoedukacyjne, profilaktyczne, integracyjne,
warsztaty tematyczne, terapie pedagogiczne - 5561 osób
- w formie badań przesiewowych – 3378 osób
Zgodnie z nową ideą reformy w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej
dzieciom w szkołach i placówkach, katalog potrzeb klienta staje się otwarty na każdy
występujący i zgłaszany problem. Poszerzeniu ulega też zakres adresatów pomocy w
szkołach i placówkach. Adresatami tej pomocy są bowiem wszyscy uczniowie, którzy
14
z uwagi na rozpoznane potrzeby edukacyjne i rozwojowe potrzebują wsparcia.
Rozpoznanie indywidualnych potrzeb i możliwości może więc dotyczyć zarówno
trudności w uczeniu się, jak również uzdolnień dziecka. Stąd – w istotny sposób
poszerzono w nowych rozporządzeniach MEN kategorie dzieci ze SPE. W nowym
rozumieniu, do tej kategorii należą zarówno dzieci, które posiadają orzeczenia do
kształcenia specjalnego, jak i te, które mają trudności w realizacji standardów
wymagań programowych, wynikające ze specyfiki ich funkcjonowania poznawczo-
percepcyjnego, zdrowotnego czy też ograniczeń środowiskowych.
Rodzice
Rodzic to wyjątkowy klient Poradni. Każde zgłoszenie – to inny rodzaj problemu i inne
oczekiwanie pod adresem specjalistów Poradni. W większości przypadków oczekuje
pomocy i wsparcia swojemu dziecku – na skutek sugestii nauczycieli przedszkola lub
szkoły, do której dziecko uczęszcza. W procesie doradczym, bardziej lub mniej
świadomie, sam staje się zaangażowanym współuczstnikiem pomagania swojemu dziecku,
ukierunkowanym i często wyposażonym przez specjalistów Poradni w podstawową wiedzę
i umiejętności wychowawcze.
Spektrum problemów, z jakimi zgłaszają się rodzice do Poradni jest wieloprofilowe i
najczęściej dotyczy:
trudności dydaktycznych dziecka, głównie związanych z niemożliwością realizacji
programu nauczania
problemów wychowawczych, głównie dotyczących nieposłuszeństwa, agresji,
łamania norm społecznych, konfliktowości
problemów objawowych tj. nadpobudliwość, lęki i fobie, epizody depresji,
moczenie nocne, tiki, wycofywanie się z kontaktów
wad wymowy, opóźnień w płynności mowy
sytuacji kryzysowych w rodzinie tj. problemów okołorozwodowych, pojawienia się
nowego partnera jednego z rodziców, pójścia do przedszkola, zmiany szkoły,
urodzenia się rodzeństwa.
15
Najczęściej stosowane formy wsparcia i pomocy Poradni wynikające z oczekiwań
rodziców to:
indywidualne konsultacje o charakterze doradczo-informacyjnym w szerokim
zakresie zagadnień natury dydaktycznej i wychowawczej
/w ostatnich 3-ech latach liczba konsultacji indywidualnych wyniosła 2800/
warsztaty:
- wspierające wychowawczą funkcję rodziny, pozwalające na rekonstrukcję
systemu wychowawczego i zmianę postaw
- ukierunkowujące pracę dziecka w środowisku domowym
- doskonalące komunikację rodzic-dziecko
/w ostatnich 3-ech latach liczba uczestników warsztatów wyniosła 161 osób/
prelekcje, spotkania grupowe psychoedukacyjne na terenie przedszkoli i szkół
wynikające ze zgłaszanego zapotrzebowania tematycznego, a dotyczącego:
- dojrzałości szkolnej
- rozwoju mowy i komunikacji słownej
- ukierunkowania pracy z dzieckiem o specyficznych problemach w uczeniu się
- agresji i zachowań problemowych
- lęków, problemów adaptacyjnych, wycofywania się z kontaktów
- zaburzeń uwagi, koncentracji, pamięci
- nadpobudliwości
/w ostatnich 3-ech latach liczba rodziców, którzy skorzystali z tych form pomocy
wyniosła 1974 osób/
terapie rodzin, mediacje podejmowane wówczas, gdy podczas rekonstrukcji
sytuacji wychowawczej okazuje się, że rodzice nie potrafią dokonać zmian z
powodu własnych psychologicznych ograniczeń lub celowo bojkotują wzajemne
postanowienia albo też z powodu konfliktu nie potrafią uzgodnić jednolitego
systemu wychowawczego
/w ostatnich 3-ech latach 42 rodziców uczestniczyło w terapii rodzin, a 73
skorzystało z mediacji/
16
Istotnym sukcesem pracy z rodzicami jest osiąganie stanu pobudzenia ich świadomości i
zmiana roli biernego rodzica w rodzica aktywnego, zaangażowanego w proces
dydaktyczny i wychowawczy własnego dziecka.
W świetle nowych rozporządzeń MEN podkreśla się znaczącą rolę rodzica w procesie
dydaktyczno-wychowawczym własnego dziecka i pozyskiwania go do
współpartnerstwa. Dlatego też Poradnia pełnić będzie szczególną rolę w codziennej
współpracy z rodzicami dziecka począwszy już od etapu diagnozy.
Nauczyciele
Nauczyciel to wymagający klient Poradni – to profesjonalista w swojej dziedzinie wiedzy,
opiekun i wychowawca dzieci i młodzieży w szerokim przekroju ich wieku rozwojowego.
Zatem, gama problemów do rozwiązania przez nauczycieli przedszkoli i szkół różnego
typu wymaga ukierunkowania i wsparcia przez specjalistów Poradni.
Poradnia systematycznie poszerza zakres usług kierowanych pod adresem nauczycieli. W
najszerszym zakresie to:
indywidualne konsultacje wyjaśniające problemy dzieci i młodzieży, realizowane
m.in. w ramach punktów konsultacyjnych na terenie szkół i placówek
/w ostatnich 3-ech latach z indywidualnych konsultacji skorzystało 2100
nauczycieli/
psychoedukacja w formie wykładów na konferencjach tematycznych, prelekcji w
przedszkolach i szkołach, warsztatów i grup wsparcia
/w ostatnich 3-ech latach z tych form skorzystało 767 nauczycieli/
udział czynny w RP na terenie przedszkoli i szkół o charakterze szkoleniowym,
doradczym
/w ostatnich 3-ech latach tym rodzajem pomocy objęto 645 nauczycieli/
Nowym zadaniem dla Poradni w związku z reformą oświaty jest szerokoprofilowe,
merytoryczne wsparcie nauczycieli w pełnieniu przez nich zadań ukierunkowanych
na indywidualizację nauczania i wychowania w oparciu o rzetelną znajomość
dziecka/ucznia, jego potrzeby, możliwości, ograniczenia, zainteresowania,
uzdolnienia.
17
III. MERYTORYCZNY ZAKRES USŁUG
MERYTORYCZNY ZAKRES USŁUG
PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ NR 4
(czym się zajmujemy, co rozwijamy)
WSPÓŁPRACA ZE
SZKOŁAMI I
PLACÓWKAMI (szkolny Zespół ds.
uczniów ze SPE)
WSPÓŁPRACA Z
RODZICAMI (aktywizacja w
procesie edukacyjno-
wychowawczym)
diagnoza
opiniowanie
orzecznictwo
porady postdiagnostyczne
wspomaganie rozwoju
terapie
indywidualne
grupowe
grupy wsparcia
interwencje kryzysowe,
mediacje
profilaktyka
uzależnień i innych problemów
poradnictwo zawodowe
działalność
informacyjno-szkoleniowa
wybór kierunku kształcenia
wybór ścieżki zawodowej
upowszechnianie wiedzy
merytorycznej i umiejętności
problematycznych
18
1. Diagnoza problemu
Merytoryczny zakres usług Poradni jest bardzo szeroki – dotyczy bowiem każdego
problemu związanego z funkcjonowaniem dziecka w przedszkolu/szkole/placówce,
rodzinie i społeczności. Analiza zgłaszanych do Poradni potrzeb od kilku lat wskazuje
tendencję zwyżkową. Wynika to z dwóch powodów:
Akty prawa oświatowego rozporządzenia MEN określają powinności szkół i
placówek oświatowych wobec dziecka, ucznia, młodocianego pracownika
Trwająca transformacja społeczno-ekonomiczna rodzi szereg problemów
cywilizacyjnych natury dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, z którymi ani
dziecko, ani rodzic czy nauczyciel nie potrafią sobie skutecznie radzić.
Zatem:
1. Rośnie zapotrzebowanie na diagnozę związaną z przepisami prawa – a
szczególnie w zakresie:
specyficznych trudności dziecka w uczeniu się (dysleksja, dysortografia,
dysgrafia) – tu często mamy do czynienia z postawą rodzica „ochraniającą”
dziecko zarówno w procesie dydaktycznym, jak i w sytuacji sprawdzianów i
egzaminów zewnętrznych
kwalifikacji dziecka ze SPE do kształcenia w określonych typach szkół i
placówek oświatowych – tu obserwuje się dwie skrajne postawy rodziców
dzieci z deficytami rozwojowymi: o charakterze roszczeniowym („należy mi
się”) lub rzeczywistego oczekiwania pomocy i wsparcia.
Ten typ diagnozy - kwalifikacji dziecka do kształcenia specjalnego ma
szczególną rangę, gdyż w istotny sposób może decydować o dalszych losach
edukacyjnych i zawodowych dziecka.
19
2. Wzrasta potrzeba specjalistycznej pomocy w kierunku problemów:
trudności wychowawczych obejmujących takie zachowania jak:
nieposłuszeństwo, zachowania agresywne, buntowniczo-opozycyjne,
autoagresję
zaburzenia emocjonalne – objawowe, wśród których dominują: lęki i fobie,
odmowa chodzenia do szkoły, izolacja, mutyzm, zaburzenia snu, tiki, moczenie
nocne, zachowania określane przez rodziców jako „dziwne”
kryzysowe sytuacje w rodzinie z coraz szerszą gamą problemów takich jak:
urodzenie się rodzeństwa, przeprowadzka, pójście do przedszkola, rozwód,
nowy partner jednego z rodziców, śmierć w rodzinie.
Z diagnozą bezpośrednio wiąże się pomoc postdiagnostyczna polegająca każdorazowo na
wskazaniu form i metod pracy służących – w zależności od problemu – złagodzeniu
niepokojących zmian w zachowaniu lub ich całkowitej likwidacji.
2. Przykłady dobrych praktyk
Efektywne działania Poradni – jako przykłady dobrej praktyki to:
Badania przesiewowe:
pełnią rolę profilaktyczną i pozwalają na wczesne wykrycie dysfunkcji i zaburzeń
rozwojowych oraz na zapewnienie dzieciom działań stymulująco-korygujących, a tym
samym zapobiegającym niepowodzeniom szkolnym w początkowym okresie kształcenia.
Badania te pełnią także rolę psychoedukacji dla rodziców i nauczycieli, którzy otrzymują
wsparcie i ukierunkowanie pracy z dzieckiem wymagającym pomocy. Istotnym walorem
tej formy pracy jest możliwość objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczno-
logopedyczną dużych grup dzieci w środowisku ich codziennego funkcjonowania – w
przedszkolu lub szkole. Dotyczą one w szczególności:
- oceny funkcji percepcyjno-motorycznych istotnych w nauce szkolnej
- ryzyka występowania zaburzeń dyslektycznych, w tym z wykorzystaniem
ogólnopolskich programów „Słyszę” i „Widzę”
- oceny rozwoju mowy
Corocznie w Poradni badaniami przesiewowymi obejmujemy ok. 1000 dzieci w wieku
przedszkolnym lub wczesnoszkolnym
20
Programy (profilaktyczne, edukacyjne, promocji zdrowia):
1. Szkoła dla rodziców wg programu C. Sutton
Jest to forma cyklicznych zajęć z rodzicami realizowana w Poradni od kilku lat.
Program zyskał wysoką ocenę odbiorców – rodziców dzieci przedszkolnych i w
młodszym wieku szkolnym pragnących skutecznie radzić sobie z codziennymi,
utrzymującymi się trudnymi zachowaniami np. kłopoty ze snem, nie
reagowanie na polecenia, napady złości, odmowa jedzenia, używanie brzydkich
słów, płacz przed rozstaniem z matką. Najistotniejsze atuty programu
wskazywane przez rodziców to:
- poznanie skutecznych metod postępowania z dzieckiem
- nabycie umiejętności budowania relacji rodzic-dziecko w duchu
podmiotowości i dialogu oraz umiejętności porozumiewania się w rodzinie
- uruchomienie rodzicielskiej refleksji i zapoczątkowywania gotowości do
zmian.
2. Program profilaktyczny nt. kształtowania prawidłowych więzi między
rodzicami i dziećmi – na podstawie opracowania Mazlish-Faber „Jak mówić,
żeby dzieci słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”
Program ten efektywnie wspomaga wychowawczą funkcję rodzica pogłębiając
jego samoświadomość i refleksję nt. skuteczności określonych metod
wychowania oraz uświadamiając rodzicom, że skuteczność ta w znacznym
stopniu zależy od wychowującego - aby zmienić dziecko należy często zacząć
od siebie.
3. Program edukacyjny dla gimnazjalistów „Młody mediator”
Program ten to nowoczesna i rzadko jeszcze stosowana metoda uczenia
młodzieży konstruktywnego rozwiązywania konfliktów metodą mediacji
rówieśniczej pozwalająca na zapobieganiu agresji i przemocy u młodzieży na
poziomie ich wiedzy i umiejętności społecznych, znajomości specyficznego
funkcjonowania w codziennym środowisku.
21
4. Program profilaktyczno-edukacyjny dla gimnazjalistów „Klasa szkolna
zespołem osób stale rozwijających się”
Program skierowany do trzech grup odbiorców: uczniów, rodziców i
nauczycieli. Wyposaża uczestników w wiedzę z zakresu psychologicznych
mechanizmów zachowań uczniów wynikających z faz rozwojowych, uczy
skutecznego zapobiegania konfliktom i mobbingowi wśród uczniów na bazie
rozwijania ich umiejętności interpersonalnych.
5. Program edukacyjny „Mam pomysł”
Program skierowany jest do uczniów zdolnych z I etapu edukacyjnego. Ma w
Poradni wieloletnią tradycję, cieszy się w środowisku dużym
zainteresowaniem.
Podkreślanymi przez rodziców i nauczycieli atutami programu jest rozwijanie
aktywności twórczej dzieci jako ważnego czynnika stymulującego i
poprawiającego efektywność nauczania, budzącego i rozwijającego ciekawość
poznawczą, zachęcającego do podejmowania inicjatyw społecznych, uczącego
wzajemnej współpracy zadaniowej i dobrej komunikacji.
Aktualnie, program ten jest też dobrym łącznikiem wdrażania nowej idei
reformy – pracy na rzecz dzieci zdolnych
6. Program promocji zdrowia „Różowa wstążeczka”
Program o kilkuletniej tradycji w Poradni, opracowany na bazie ogólnopolskich
programów promocji zdrowia, skierowany do uczennic gimnazjum,
zapoczątkowujący istotny etap profilaktyki przeciwdziałania chorobom
nowotworowym. Atutem jest oswajanie młodych dziewcząt z samoobserwacją,
samokontrolą i odpowiedzialnością za własne zdrowie, uczy przełamywania
bariery strachu oraz oporu i wstydu. Służy uczeniu prozdrowotnych form
zachowania.
22
Stałe Punkty Konsultacyjne
1. Punkt Konsultacyjny Mediacje i Porady
Punkt, działający od 2007 r., adresowany jest do osób w konflikcie – młodzieży i
dorosłych. Jego główna idea to pomoc w określaniu kwestii spornych, analizie
sytuacji trudnych, wyrażeniu potrzeb i oczekiwań, dostosowaniu odpowiedniej
formy i pomocy do postawionego problemu. Szczególną jego zaletą jest stworzenie
bezpiecznych warunków do otwarcia się klientów na szeroko rozumianą
komunikację społeczną sprzyjającą rozwiązywaniu trudnych problemów i przyjęciu
satysfakcjonujących rozwiązań.
Z pomocy punktu korzystają m.in. rodzice diagnozowanych w Poradni dzieci,
którzy pozostają w sytuacji konfliktu, separacji lub rozwodu. Istotą pracy z
mediatorami jest wówczas ukierunkowanie na ustalenie i przyjęcie rodzicielskiego
planu wychowawczego bezpośrednio służącemu pomocy dziecku zgłoszonemu do
Poradni. Klientami punktu bywają także dyrektorzy i nauczyciele w sytuacji
konfliktu.
2. Punkt konsultacyjny Porad dla Rodzin „Plus”
Działa w Poradni od 2005 r. jako ogniwo pierwszego wsparcia psychologicznego
rodzinom wielodzietnym w ramach wrocławskiego programu „:Pomocy dla rodzin
wielodzietnych – dwa plus trzy i jeszcze więcej”. Jego istotą jest preferencyjny
dostęp do usług diagnostycznych w Poradni oraz pomocy doradczo-konsultacyjnej
w sytuacjach trudnych wychowawczo i kryzysowych. Główne działanie punktu to:
indywidualne wsparcie rodziców w podnoszeniu ich umiejętności wychowawczych
oraz specjalistyczna pomoc udzielana dzieciom.
23
3. Punkt Konsultacyjny dla osób z problemem onkologicznym
Działa w Poradni od 2005 r.. Jego powstanie to efekt wspólnej inicjatywy i
współpracy psychologa Poradni ze specjalistyczną placówką służby zdrowia w
rozwiązywaniu problemów dydaktyczno-wychowawczych dzieci i ich rodziców w
sytuacji trudnej – choroby nowotworowej. Istotą działania punktu jest wsparcie i
pomoc psychologiczna w sytuacji kryzysu.
Z porad w punkcie korzystają:
- rodzice dzieci kwalifikowanych w Poradni do indywidualnego nauczania
- dzieci i młodzież po okresie leczenia nowotworowego i powrotu do nauki
w warunkach szkolnych
- osoby dorosłe skierowane przez lekarza specjalistę w stanach załamania
psychicznego wobec postawionej diagnozy
24
3. Ewaluacja działań Poradni – istotną strategią rozwoju i wprowadzania
zmian w Poradni
Jedną z najważniejszych, wdrażanych w systemie oświaty zmian jest zmodernizowany
Nadzór Pedagogiczny (Rozporządzenie MEN z dnia 7.10.2009 r. w sprawie nadzoru
pedagogicznego). Główną ideą nowego nadzoru pedagogicznego jest planowanie rozwoju i
działań szkoły lub placówki oświatowej w oparciu o ewaluację. Celem nadrzędnym
ewaluacji w kierowanej przeze mnie Poradni jest potrzeba zaspokajania wymagań i
oczekiwań klientów, ich zadowolenie i zaufanie – w odniesieniu do zakresu, poziomu i
jakości oferowanych usług wynikających z przepisów prawa i powinności poradni. Rodzi
to potrzebę systematycznego diagnozowania i monitorowania działań oraz sprawdzania,
czy ich kierunek jest prawidłowy, czy wymaga projektowania zmian.
W PPP nr 4 ewaluacja nieodłącznie związana jest z jakością pracy Poradni i stanowi
jednocześnie wewnątrzporadniany system zapewniania jakości świadczonych usług. Jako
podstawę tego systemu przyjęte zostały dwie tezy:
1. Wprowadzanie do pracy Poradni modyfikacji, zmian wymaga woli i
zaangażowania kierownictwa placówki – dyrekcji
2. Jakość powstaje wewnątrz Poradni jako uczącej się organizacji – zatem projektując
zmiany należy działać z tymi, którzy ten system współtworzą – z zespołem
pracowniczym
Istotą tak rozumianej strategii – dla potrzeb organizacyjnych i merytorycznych Poradni,
decyzyjnych, strategicznych i marketingowych – stała się konieczność rozumienia przez
wszystkich pracowników Poradni potrzeby systematycznego podejmowania działań
ewaluacyjnych, nieodłącznie związanych z:
doskonaleniem pracy placówki
korygowaniem jej działań
wytyczaniem krótko- i długoterminowych celów
określaniem priorytetów
Zadanie to zostało podjęte przez PPP nr 4 wraz z wejściem w życie nowego
rozporządzenia o nadzorze.
25
W nowej formule nadzoru w roku szkolnym 2009/10 poddane zostały ewaluacji
następujące zagadnienia:
1. Wieloaspektowa psychoedukacja grupowa rodziców jako ważna komponenta w
procesie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w wymiarze
dydaktycznym i wychowawczym.
2. Efektywność podejmowanej w Poradni terapii pedagogicznej dla dzieci z
trudnościami w nauce.
Wnioski z ewaluacji w roku szkolnym 2009/10 stanowiły podstawę do planowania dalszej
pracy Poradni na rok szkolny 2010/11. Planowana na ten rok ewaluacja miała na celu
zaangażowanie pracowników pedagogicznych do działań projakościowych Poradni w
dobie zapowiadanych przez MEN zmian w pomocy psychologiczno-pedagogicznej w
szkołach i placówkach. Stąd wybór tematów do ewaluacji obejmuje zarówno obszar
organizacyjny Poradni, jak też merytoryczny zakres działań.
W bieżącym roku szkolnym 2010/2011 ewaluacji poddano 5 obszarów, z których trzy
zostały zakończone raportami końcowymi w grudniu 2010, natomiast dwa –
pozostają w toku realizacji, zakończą się raportami w czerwcu 2011 r.
OBSZAR PIERWSZY
Współpraca organizacyjno-merytoryczna Poradnia – szkoły, w których
usytuowane są gabinety Poradni.
Cele:
Doskonalenie współpracy organizacyjno-merytorycznej Poradnia – szkoły, w
których usytuowane są gabinety Poradni
Zebranie oczekiwań szkół pod adresem pracowników Poradni w aspekcie
nowych rozporządzeń MEN regulujących pomoc psychologiczno-pedagogiczną
w szkołach i placówkach
26
Procedura ewaluacyjna:
Ankietowaniu poddano 9 dyrektorów szkół, w których usytuowane są gabinety Poradni
oraz 24 specjalistów (psychologów, pedagogów i logopedów szkolnych zatrudnionych w
tych szkołach). Analiza danych uzyskanych w wyniku ewaluacji pozwala na
sformułowanie wniosków również istotnych w odniesieniu do nowych zadań Poradni
wynikających z reformy systemu edukacji.
Wnioski:
1. Usytuowanie gabinetów Poradni na terenie szkół oceniane jest pozytywnie
przez zdecydowaną większość dyrektorów tych szkół (89%). Większość
dyrektorów nie postrzega jako utrudnienia dla szkół obecności klientów
Poradni z innych szkół i placówek (78%). Natomiast dyrektorzy (22%), którzy
uznają, że obecność klientów Poradni spoza szkoły stanowi pewne utrudnienie
wiążą to z potrzebą sprawowania przez pracowników szkoły dodatkowego
nadzoru.
2. Poradnia dba o promocję swoich działań i skutecznie dociera z ofertą do
klientów. Głównym sposobem przedstawiania szkołom i placówkom propozycji
form pomocy udzielanych przez pracowników Poradni, a pozytywnie
przyjmowaną przez odbiorców, są spotkania grupowe.
3. Nauczyciele, w tym specjaliści zatrudnieni w szkołach korzystający z form
pomocy oferowanej przez Poradnię, wskazują na ich szerokoprofilowy zakres,
który, ich zdaniem, w dobrym stopniu zabezpiecza potrzeby szkoły – dotyczy
to także sytuacji trudnych, nagłych i kryzysowych. Specjaliści zatrudnieni w
szkole widzą jednak potrzebę poszerzenia działań Poradni o:
zwiększenie ilości proponowanych przez Poradnię różnych form
pomocy terapeutycznej dla uczniów
szerszą pracę Poradni na rzecz rodziców w zakresie uświadamiania im
wagi ich roli w procesie edukacji i wychowania we współpracy z
nauczycielami
pomoc szkoleniową nauczycielom w rozwiązywaniu bieżących,
trudnych problemów dydaktyczno-wychowawczych.
27
4. Dyrektorzy i specjaliści zatrudnieni w szkołach wysoko oceniają wartość
merytoryczną opinii i orzeczeń wydawanych przez Poradnię i to zarówno w
zakresie rozumienia stosowanego w nich języka, wyjaśniania przyczyn
zaburzeń, przedstawiania sposobów rozwiązywania problemów, jak też
możliwości realizacji proponowanych zaleceń do pracy z uczniem.
Jednak w dalszym ciągu część respondentów widzi potrzebę wspólnych
spotkań mających na celu polepszenie rozumienia specjalistycznego języka
stosowanego w tych dokumentach przez pracowników Poradni. Dalszego
dopracowania na linii Poradnia – szkoła wymaga też dostosowywanie zaleceń i
wskazań postdiagnostycznych do możliwości ich realizacji na terenie szkoły.
5. Dyrektorzy i specjaliści szkoły wysoko oceniają skuteczność udzielanej im
przez pracowników Poradni pomocy w rozwiązywaniu spraw dzieci i
młodzieży; zwracają uwagę na dobre bezpośrednie kontakty.
6. Ankietowani pracownicy szkół - w związku z wdrażanymi zmianami w pomocy
psychologiczno-pedagogicznej oczekują od Poradni:
aktywnego udziału w zespołach ds. planowania a nawet koordynowania
pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów o specjalnych
potrzebach edukacyjnych
pomocy w działalności diagnostycznej, doradczej oraz terapeutycznej
Wniosek podsumowujący:
Dobrze oceniona, pod względem organizacyjnym i merytorycznym, praca gabinetów
na terenie szkół stanowi bazę do realizacji głównej idei nowych założeń pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach – udzielanie tej pomocy jak
najbliżej ucznia w placówce, szkole i środowisku rodzinnym. Sprzyjać też będzie
indywidualizacji pracy z uczniem.
28
OBSZAR DRUGI
Wieloaspektowa psychoedukacja grupowa rodziców jako ważna komponenta w
procesie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w wymiarze
dydaktycznym i wychowawczym – kontynuacja działań ewaluacyjnych podjętych w
roku szkolnym 2009/10 wynikająca z wniosków przeprowadzonej ewaluacji.
Cel:
Dostosowanie działań Poradni w aspekcie grupowego wsparcia rodziców do ich
potrzeb i oczekiwań w zmieniającej się sytuacji edukacyjnej związanej z reformą –
obniżenie wieku obowiązku szkolnego.
Procedura ewaluacyjna:
Punktem wyjścia do pracy zespołu ewaluacyjnego były wnioski wynikające z ewaluacji
ww. tematu, która została przeprowadzona w roku szkolnym 2009/10, a w szczególności:
1. Psychoedukacja grupowa rodziców w roku szkolnym 2009/10 stanowiła istotny
element pracy profilaktycznej PPP nr 4 i powinna być nadal kontynuowana.
2. Pracownicy Poradni prowadzący zajęcia wskazali na konieczność wprowadzenia
modyfikacji psychoedukacji w zakresie:
- organizacji zajęć
- formy zajęć
- strony merytorycznej zajęć
- ewaluacji zajęć.
Z analizy ubiegłorocznych wniosków zrodziła się potrzeba zbadania oczekiwań rodziców
dzieci 5 i 6-letnich w odniesieniu do proponowanej im przez pracowników Poradni
tematyki psychoedukacji oraz wypracowanie ujednoliconego narzędzia ewaluacyjnego
zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców – realizowanych przez pracowników Poradni.
Ankietowaniu poddano 107 rodziców.
29
Wnioski:
1. Oferta działań Poradni w zakresie grupowej psychoedukacji rodziców dzieci w
wieku przedszkolnym została przez 97,2% ankietowanych oceniona jako
dostosowana do ich potrzeb i oczekiwań. Wszystkie oferowane tematy spotkań
spotkały się z zainteresowaniem rodziców, zatem warto je kontynuować.
2. Rodzice w najwyższym stopniu zainteresowani są tematami związanymi z
rozwojem edukacyjnym i emocjonalnym swoich dzieci. Najmniejsze
zainteresowanie wzbudziły tematy dotyczące migracji zarobkowej i rozwodu
rodziców.
3. Rodzice w propozycjach poszerzenia oferty tematów zgłaszają głównie potrzebę
zajęć związanych z agresją radzeniem sobie z negatywnymi zachowaniami u
dzieci. (w ofercie pomocy Poradni na rok szkolny 2011/12 należy ten postulat
uwzględnić).
Wniosek podsumowujący:
Zgodnie z nowym rozporządzeniem o pomocy psychologiczno-pedagogicznej
zrezygnowano z wyodrębnienia zajęć psychoedukacyjnych jako jednej z form tej
pomocy. Zatem, dotychczas prowadzone zajęcia psychoedukacyjne, pozytywnie
ocenione przez rodziców i nadal oczekiwane, zostaną włączone w inne formy
pracy Poradni (warsztaty, spotkania, instruktaże, konsultacje).
30
OBSZAR TRZECI
Doskonalenie zawodowe nauczycieli pozostających w awansie a efektywność i
poszerzanie działań pomocowych na rzecz klientów Poradni i podnoszenie jakości
pracy Poradni.
Cel:
Wpływ doskonalenia zawodowego nauczycieli realizujących awans na podnoszenie
jakości pracy Poradni.
Procedura ewaluacyjna:
Ewaluacji poddano 12 nauczycieli Poradni, którzy w latach 2007/08 -2009/10
przystąpili do awansu, kontynuowali go i zakończyli lub kontynuują nadal,
w tym: 5 psychologów, 5 pedagogów, 2 logopedów
w tym: 9 osób ubiegało się o stopień nauczyciela dyplomowanego, 3 – mianowanego
w tym: 1 osoba zakończyła staż w 2007 r., 4 – w 2008 r., 3 – w 2009 r., 1 – w 2010 r., a
3 osoby pozostają w trakcie stażu (zakończenie przewidywane jest na 2011 r. i2012 r.).
Wnioski:
1. Nauczyciele Poradni realizujący awans w latach 2007/08 – 2009/10 wykazali
wysoką aktywność w zakresie doskonalenia zawodowego – w ciągu 3-ech
kolejnych lat 12 osób uczestniczyło w 114 formach.
2. Szeroki i wieloaspektowy wybór tematyki zrealizowanych form doskonalenia
zawodowego stanowi odpowiedź zarówno na politykę rozwoju Poradni ujmującą
priorytety wskazywane corocznie przez MEN, Wydział Edukacji i dyrektora
Poradni, jak i na indywidualne zainteresowania nauczycieli ważne z punktu
widzenia ich indywidualnego rozwoju.
3. Znacząca część wybranych form doskonalenia zawodowego (58 %) to kursy/
szkolenia/studia podyplomowe, czyli te formy, które dostarczają ich uczestnikom
nie tylko nowej wiedzy, ale przede wszystkim nowych umiejętności.
31
4. Nauczyciele Poradni pozostający w awansie, jako grupa objęta w Poradni
priorytetem w korzystaniu z dofinansowania do wybranych form doskonalenia
zawodowego, mieli możliwość skorzystania w 41% w całości, a w 8% częściowo
z dofinansowania w ramach posiadanych przez Poradnię środków finansowych;
32% - to formy doskonalenia (głównie udział w konferencjach) zrealizowane
bezpłatnie.
6. Podstawowym motywem wymienianym przez ankietowanych nauczycieli przy
wyborze formy i tematyki doskonalenia zawodowego była potrzeba poszerzania
warsztatu pracy w celu podnoszenia jakości prowadzonej diagnozy i terapii.
7. Wdrażanie wiedzy i umiejętności uzyskanych przez nauczycieli w wyniku
zrealizowanych form doskonalenia zawodowego przyjęło zróżnicowane formy
działań na rzecz klientów Poradni, widocznie wzbogaciło ofertę Poradni oraz
angażowało wszystkich ankietowanych nauczycieli.
8. Ankietowana grupa nauczycieli wykazała znaczącą aktywność w zakresie dzielenia
się wiedzą zarówno w formach działań zewnętrznych na rzecz uczniów, rodziców i
nauczycieli, jak i w formach wewnętrznych – organizacja i prowadzenie zespołów
samokształceniowych w Poradni.
Wniosek podsumowujący:
Polityka Poradni w obszarze doskonalenia zawodowego – dobór szkoleń,
uwzględnianie priorytetów zewnętrznych i wewnętrznych, wykorzystanie środków
finansowych, zilustrowana na przykładzie grupy nauczycieli w awansie –
prowadzona jest prawidłowo, służy podnoszeniu jakości pracy Poradni i będzie
kontynuowana w następnych latach.
32
OBSZAR CZWARTY
Efektywność terapii logopedycznej dzieci przedszkolnych w odniesieniu do osiągania
przez nie gotowości szkolnej.
Cel:
Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci z zaburzeniami mowy korzystających z
terapii logopedycznej w Poradni u progu podjęcia przez nie obowiązku szkolnego.
Procedura ewaluacyjna:
Czas i harmonogram ewaluacji w ww. obszarze zaplanowany został na okres od sierpnia
2010 do czerwca 2011. Na dzień 31 grudnia 2010 r. z zaplanowanych zadań zespół
ewaluacyjny zrealizował dwa tj.:
w październiku 2010 r. przeprowadzono na terenie SP nr 3, SP nr 82 i SP nr 118
oraz P nr 95 we Wrocławiu badania przesiewowe dzieci 5 i 6-letnich, którymi
objęto 135 dzieci
na terenie ww. placówek przeprowadzono ankietowanie wśród 135 rodziców
wszystkich przebadanych dzieci (ponadto ankietowaniu poddano 7 rodziców,
których dzieci pozostają już w terapii na terenie Poradni).
Wnioski – z I etapu ewaluacji:
1. W wyniku badań przesiewowych wyłoniono 61 dzieci wymagających podjęcia
systematycznej terapii logopedycznej; terapię na terenie Poradni zaproponowano
rodzicom tych dzieci; terapię podjęło 24 dzieci
2. Wszyscy ankietowani rodzice zwracają uwagę na poprawność mówienia swojego
dziecka, zatem mają świadomość, że wymowa dziecka jest ważna dla jego rozwoju.
33
3. Przeważająca część rodziców (87%) uważa, że wada wymowy u dziecka wymaga
zgłoszenia problemu do logopedy, ale już 72% respondentów wskazuje, że dziecko
wcześniej objęte terapią logopedyczną – winno ja kontynuować.
4. Pomimo wysokiej świadomości rodziców, że wymowa dziecka jest ważna dla jego
rozwoju:
aż 54% rodziców uważa, że wada wymowy nie ma wpływu na kontakty
rówieśnicze
natomiast
72% rodziców uważa, że wada wymowy ma wpływ na naukę czytania i
pisania.
Korzystnym zjawiskiem, zaobserwowanym w wyniku ankietowania rodziców, jest ich
wysoka świadomość w zakresie potrzeby obserwowania dzieci pod kątem poprawności
mówienia i konieczności zgłaszania się do logopedy w przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości rozwoju mowy. Natomiast szczególnego ustosunkowania się wymaga
potrzeba pobudzenia świadomości rodziców w kierunku rozumienia wagi wpływu wad
wymowy nie tylko na powodzenie w edukacji (nauka czytania i pisania), ale też na rozwój
społeczny (satysfakcjonujące kontakty rówieśnicze).
Ewaluacja pozostaje w toku.
34
OBSZAR PIĄTY
Efektywność współpracy Poradni z kuratorami w celu optymalizacji pomocy
dzieciom i młodzieży
Cel:
Optymalizacja pomocy dzieciom i młodzieży przejawiających zaburzenia
zachowania i zagrożonych niedostosowaniem społecznym we współpracy Poradnia –
kuratorzy.
Procedura ewaluacyjna:
Czas i harmonogram ewaluacji w ww. obszarze zaplanowany został na okres od sierpnia
2010 do czerwca 2011. Na dzień 31 grudnia 2010 r. z zaplanowanych zadań zespół
ewaluacyjny zrealizował trzy zadania tj.:
zebranie oczekiwań pracowników Poradni odnośnie pracy kuratora (26.08.2010 r.)
zorganizowanie RP szkoleniowej z udziałem kierownika kuratorów przy Sądzie
Rodzinnym Wrocław- Fabryczna, w ramach której, w odpowiedzi na oczekiwania
pracowników Poradni, omówiono procedury w pracy kuratora zawodowego i
społecznego, zakres pracy i kompetencje, skonfrontowano obustronne potrzeby i
oczekiwania
zespół ewaluacyjny opracował wzór tabeli do bieżącego, ujednoliconego
rejestrowania uczniów z rejonu działania Poradni wymagających kontaktów z
kuratorem lub objętych kuratelą sądową w okresie od 1.09.2010 r. do 31.05.2011 r.
Ewaluacja pozostaje w toku.
35
4. Analiza SWOT
Analiza SWOT w PPP nr 4 to wynik systematycznego diagnozowania, monitorowania
działań Poradni. Jej nadrzędnym celem jest potrzeba zaspokajania wymagań i oczekiwań
klientów, ich zadowolenie i zaufanie do zakresu, poziomu i jakości oferowanych usług.
Na przestrzeni kilku minionych lat w mierzeniu jakości pracy placówki, badaniu jej
obszarów, ewaluacji – poszukiwano odpowiedzi na najistotniejsze pytania z punktu
widzenia efektywnego funkcjonowania Poradni:
Czy Poradnia spełnia oczekiwania klientów oferując określony rodzaj i
jakość świadczonych usług?
Czy treść opinii i orzeczeń zawiera pełne informacje o dziecku celem
wdrożenia niezbędnych form pomocy służących jego rozwojowi?
Czy odraczanie obowiązku szkolnego dzieciom przedszkolnym o
nieharmonijnym rozwoju stanowi dla nich szansę na wyrównanie braków w
przygotowaniu ich do nauki szkolnej?
Czy prowadzone na szeroką skalę w przedszkolach i szkołach przesiewowe
badania logopedyczne stanowią istotną diagnostycznie pomoc we wczesnej
profilaktyce zakłóceń rozwoju mowy?
Czy istotnie potrzebne i efektywne dla rodziców są cyklicznie prowadzone
w Poradni zajęcia z zakresu umiejętności wychowawczych metodą
C. Sutton?
W jakim zakresie orzekanie o potrzebie indywidualnego nauczania uczniom
okresowo i przewlekle chorym jest zasadne jako forma efektywnej pomocy?
Czy diagnoza i zalecenia dla dzieci upośledzonych, zawartych w
orzeczeniach Poradni, a realizujących kształcenie w warunkach integracji
stanowi czytelną i wyczerpującą podstawę pomocną w konstruowaniu
IPET?
Systematyczne monitorowanie, mierzenie jakości pracy, badanie obszarów działalności
Poradni, a od roku szkolnego 2009/10 – ewaluacja stały się podstawą wypracowania dla
PPP nr 4 analizy SWOT. W wyniku analizy SWOT ustalono dla PPP nr 4 mocne i słabe
strony, szanse na rozwój oraz zagrożenia.
36
Mocne strony:
1. Wysokie kompetencje kadry kierowniczej i pracowników Poradni.
2. Szeroki zakres form pomocy.
3. Dostępność do świadczonych usług – blisko klienta w sieci gabinetów.
4. Otwartość na potrzeby klientów, szybkie reagowanie na zmiany.
Słabe strony:
1. Ograniczony zakres usług terapeutycznych.
2. Utrudniony przepływ informacji merytorycznych, przekazywanych
dokumentów w systemie gabinetów usytuowanych w terenie.
Szanse na rozwój związane z reformą:
1. Przyjęcie roli wsparcia merytorycznego nauczycieli szkół i placówek
pozwoli na bliższe poznanie środowiska ucznia w procesie wdrażania
działań postdiagnostycznych.
2. Odciążenie Poradni od części zadań z zakresu wstępnego rozpoznawania
trudności dziecka/ucznia pozwoli na poszerzenie i rozwinięcie terapii
krótkoterminowej jako oczekiwanej przez klientów formy pomocy
dzieciom i młodzieży.
3. Transzowy system dofinansowywania doskonalenia zawodowego
nauczycieli pozwoli na racjonalne planowanie i poszerzanie kwalifikacji i
umiejętności pracowników pedagogicznych zgodnie z priorytetami
związanymi z wymaganiami reformy.
Zagrożenia:
1. Obawa o ograniczone możliwości sprostania oczekiwaniom wszystkich
szkół w rejonie działania Poradni w zakresie opieki merytorycznej
związanej z nowymi zapisami rozporządzeń MEN o pomocy
psychologiczno-pedagogicznej.
2. Usytuowanie gabinetów na terenie szkół nie zawsze sprzyja optymalnemu
procesowi świadczonych usług z uwagi na zachwiane poczucie
bezpieczeństwa klientów Poradni o bezstronność pomocy.
37
IV. Strategiczne obszary pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Poradni na najbliższe lata
Trwa proces reformy edukacji zapoczątkowany 1 września 2009 r. wdrażaniem w szkołach
i placówkach oświatowych nowej podstawy kształcenia ogólnego. Proces ten rozpoczął
pierwszy, ważny etap zmian dla wszystkich podmiotów (w tym poradni) uczestniczących
w procesie edukacji – uczniów, rodziców, nauczycieli. Nowa podstawa programowa
zakłada bowiem takie organizowanie pracy edukacyjno-wychowawczej, by jak
najskuteczniej wychodzić naprzeciw zainteresowaniom uczniów służącym efektywności
ich kształcenia.
Konsekwencją wdrażania nowej podstawy programowej są zmiany w kształceniu
specjalnym, poradnictwie oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zmiany dotyczą
zatem działań wszystkich podmiotów pracujących na rzecz dziecka z niepełnosprawnością
i jego rodziny. Jednym z nich jest Poradnia.
U podstaw koncepcji rozwoju Poradni leży założenie wpisania działań Poradni w
nadrzędne cele reformy edukacji w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która
stanowi istotę działania tego typu placówki, a także wszystkich podmiotów
zaangażowanych w pomoc, a współpracujących z Poradnią.
Idea zmian – ukierunkowanie na pomoc dziecku w jego najbliższym środowisku
funkcjonowania, przy zaangażowaniu wszystkich pracowników pedagogicznych szkoły
oraz innych placówek oświatowych wspierających szkołę, a także rodziców – wydaje się
bezsprzecznie dobrym rozwiązaniem efektywnego kształcenia i wychowania dzieci.
Zatem –
- Jak tę ideę pomocy szkołom i innym placówkom oświatowym ma urzeczywistnić
Poradnia, w jakich dziedzinach kształcenia i wychowania dzieci może pomóc?
- Jak najefektywniej wesprzeć dziecko, rodzica, nauczyciela?
Strategiczne obszary włączenia działań Poradni w proces reformy to:
38
1. Upowszechnienie wychowania przedszkolnego.
Jednym z głównych celów MEN jest upowszechnienie wychowania
przedszkolnego u dzieci w wieku 3-5 lat służące wyrównywaniu ich szans
edukacyjnych. Realizacja tego celu możliwa jest dzięki wprowadzeniu przez MEN
nowych regulacji prawnych gwarantujących wszystkim 5-latkom prawo do
wychowania przedszkolnego. Już od 1 września 2011 dzieci 5-letnie objęte zostaną
obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym. Sprzyjać temu będą
obecnie tworzone nowopowstałe punkty i zespoły wychowania przedszkolnego,
których zadaniem jest uzupełnienie tradycyjnej sieci przedszkoli.
Poradnia aktywnie włącza się w trwający proces upowszechniania
wychowania przedszkolnego w formie objęcia pomocą nowopowstałych w roku
szkolnym 2009/2010 punktów i zespołów wychowania przedszkolnego
utworzonych w obsługiwanym przez siebie rejonie działania.
Formy udzielanej tym placówkom pomocy to:
określanie obserwowanych przez nauczycieli przedszkoli i rodziców
odchyleń i deficytów rozwojowych
ukierunkowywanie pracy z dziećmi prowadzonej przez nauczycieli i
rodziców służących wyrównywaniu ich rozwoju
podejmowanie pracy korekcyjnej z dziećmi
kwalifikowanie do wczesnego wspomagania rozwoju i kształcenia
specjalnego
39
2. Obniżenie obowiązku szkolnego.
W polskim systemie oświatowym od roku 2009/2010 dzieci mają możliwość
skorzystania z podjęcia nauki w 6-tym roku życia. Jest to wynikiem rządowej
nowelizacji Ustawy o systemie oświaty. Obligatoryjnie dzieci 6-letnie podejmą
naukę w szkole począwszy od roku szkolnego 2012/2013. W bieżący roku
szkolnym z możliwości wcześniejszego pójścia do szkoły według statystyk
podawanych przez MEN skorzystało 12,5 % 6-latków spośród tych, które rok
wcześnie chodziły do przedszkola. Obecnie można przewidywać, że liczba dzieci,
które w 6-tym roku życia skorzystają z możliwości podjęcia o rok wcześniej nauki
w szkole – zwiększy się. Jest to prawdopodobnie efekt stopniowego
przygotowywania rodziców do zmiany, w czym rolę doradczą odgrywa także
Poradnia.
Trwający 3-letni okres przejściowy, rozpoczęty w roku szkolnym 2009/2010,
poprzedzający obligatoryjne obniżenie obowiązku szkolnego, to także czas dla
Poradni – przygotowania się do zmian na poziomie mentalnym i organizacyjnym
Tak rewolucyjna w polskim systemie oświaty zmiana pociąga za sobą nowe
zadania dla Poradni:
poszerzona, rzetelna diagnoza zgłaszanych do Poradni dzieci pod kątem
osiągnięcia dojrzałości szkolne i przygotowania ich do podjęcia nauki w
szkole
pomoc nauczycielom przedszkoli w prowadzonej przez nich diagnozie
dzieci niezbędnej do opracowywania indywidualnych programów
wspomagania i korygowania rozwoju dziecka. Przewiduję, że w okresie
przejściowym, nauczyciele przedszkoli będą nadal korzystali z pomocy
specjalistów Poradni w diagnozowaniu dzieci w formie badań
przesiewowych.
praca na rzecz rodziców:
- wspierająca i ukierunkowująca podjęcie decyzji o wcześniejszym posłaniu
dziecka do szkoły w okresie przejściowym (jeszcze w roku szkolny
2011/2012)
- przygotowująca rodziców do wspierania własnych dzieci i radzenia sobie
w rozwiązywaniu trudności – pokonywania procesu adaptacyjnego,
odkrywania i rozwijania zasobów i możliwości dziecka, dostosowywania
wymagań do indywidualnych predyspozycji dziecka
40
3. Indywidualizacja nauczania
Indywidualne podejście do ucznia to główna idea wprowadzanych zmian w
pakiecie rozporządzeń MEN dotyczącym pomocy psychologiczno-pedagogicznej w
szkołach i placówkach. Podejście takie do problemów edukacyjnych dziecka oparte
jest na wymaganiach zawartych w podstawach programowych wychowania
przedszkolnego i kształcenia ogólnego oraz na przyjętej zasadzie uczenia się przez
całe życie.
Na pierwszy plan wysuwa się potrzeba świadczenia pomocy psychologiczno-
pedagogicznej jak najbliżej środowiska ucznia, w miejscu jego nauczania i
wychowania tj. w przedszkolu, szkole, placówce oświatowej. Potrzeba ta może być
optymalnie realizowana wówczas, gdy:
nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w szkołach podejmą pracę z uczniami
w oparciu o rzetelną wiedzę dotyczącą ich indywidualnych możliwości
psychofizycznych, potrzeb, zainteresowań, uzdolnień
otrzymają wsparcie i pomoc ze strony innych podmiotów działających na
rzecz uczniów, w tym również ze strony Poradni
Nowe zadania dla Poradni nieodłącznie związane z wdrażanym procesem
indywidualizacji nauczania w różnych typach szkół i placówek i na każdym etapie
edukacyjnym, w ścisłej współpracy ze szkołami to:
rozpoznawanie możliwości psychofizycznych i indywidualnych potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych uczniów, w tym uczniów wybitnie zdolnych
(specjalistyczna, pogłębiona diagnoza, w szczególności w sytuacjach gdy
udzielone w przedszkolu, szkole czy placówce wsparcie okaże się
niewystarczające)
określanie form i sposobów udzielania pomocy odpowiednio do diagnozy
problemu, w tym rozpoznawanie specyficznych trudności w uczeniu się
41
opiniowanie w sprawie dostosowania warunków przeprowadzania
sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, maturalnego oraz potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe
udzielanie pomocy uczniom niepełnosprawnym oraz niedostosowanym
społecznie wymagającym specjalnej organizacji nauki i metod pracy, a
także uczniom z chorobami przewlekłymi i zaburzeniami psychicznymi
prowadzenie terapii dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi, z
zachowaniami dysfunkcyjnymi, niepełnosprawnych i niedostosowanych
społecznie i ich rodzin
realizowanie zadań z zakresu doradztwa zawodowego i przygotowania
uczniów do wyboru ścieżki edukacyjnej i zawodowej zapewniającej dostęp
do informacji i poradnictwa zawodowego
udział w pracach szkolnych zespołów ds. dzieci ze SPE
pomoc nauczycielom w opracowywaniu i wdrażaniu IPT-ów dla uczniów z
orzeczeniami do kształcenia specjalnego
pomoc nauczycielom w opracowywaniu programów wsparcia dla uczniów
ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, nauczanych indywidualnie
oraz innych wymagających wsparcia i pomocy, a zakwalifikowanych do
kategorii uczniów ze SPE
pomoc metodyczna i merytoryczna nauczycielom w udzielaniu i
rozwiązywaniu bieżących problemów w pracy z dziećmi ze SPE oraz
organizowanie i prowadzenie konsultacji i szkoleń odpowiednio do
zgłaszanych potrzeb
podejmowanie działań interwencyjnych, kryzysowych, mediacji
współpraca z rodzicami w kierunku aktywizowania ich do pracy z własnym
dzieckiem oraz w podejmowaniu decyzji o wyborze odpowiedniej ścieżki
kształcenia
42
4. Priorytetowe zadania
W najbliższym czasie tj. w roku szkolnym 2011/2012…
nowe działania Poradni ukierunkowane zostaną na przedszkola i gimnazja, w
których wdrożona zostanie reforma pomocy psychologiczno-pedagogicznej
wskazane będzie wzajemne dopasowanie oczekiwań Poradnia –
szkoła/placówka w zakresie uporządkowania kompetencji i odpowiedzialności
w procesie pomocy psychologiczno-pedagogicznej
przyjęcie roli moderatora, animatora pomocy świadczonej dziecku – uściślenie
współpracy ze szkołą/placówką
przygotowanie się merytoryczne pracowników Poradni do pracy z
nauczycielami w zakresie rozwijania ich kompetencji poprzez doskonalenie
własnych umiejętności pracy z dorosłymi partnerami
doprecyzowanie katalogu zadań podstawowych i czynności dodatkowych oraz
standardów pracy Poradni
dalsze rozwijanie umiejętności terapeutycznych pracowników Poradni
poszerzanie kwalifikacji merytorycznych do prowadzenia interwencji
kryzysowych, mediacji
Na bazie doświadczeń w realizacji nowych zadań w przedszkolach i gimnazjach wszyscy
pracownicy Poradni będą przygotowywali się do pracy w szkołach podstawowych i
ponadgimnazjalnych, gdzie reforma pomocy psychologiczno-pedagogicznej w nowej
formule zapoczątkowana zostanie od roku szkolnego 2012/2013.
43
Jak w Poradni trwa proces przygotowywania się do nadchodzących zmian?
Począwszy od zapoczątkowanych przez Ministra Edukacji Narodowej K. Hall
ogólnopolskich konsultacji społecznych w sprawie zmian w oświacie – trwa proces
przygotowywania Poradni do zmian:
Pracownicy Poradni:
uczestniczą w radach pedagogicznych z wyodrębnioną częścią szkoleniową
dotyczącą reformy oświaty z uwzględnieniem wizji pracy Poradni na następne lata
zapoznają się z nowymi regulacjami prawnymi i rozporządzeniami MEN
otrzymują opracowane przez dyrekcję Poradni materiały szkoleniowe w formie
pisemnej
podejmują szkolenia zewnętrzne przygotowujące ich do nowych zadań
realizują zadania z zakresu ewaluacji własnych działań ucząc się tym samym
nowego spojrzenia na efektywność pracy własnej oraz pracy placówki dążącej do
spełniania ogólnopolskich wymagań jakości
W Poradni przygotowuje się także bazę lokalową oraz zasoby materiałowe do nowych
zadań Poradni.
44
VI. Zakończenie
Przedstawiona przeze mnie „Koncepcja pracy i rozwoju Poradni” na najbliższe lata
wpisuje się w ogólne założenia wdrażanej reformy w polskim systemie oświaty. Za
najistotniejsze standardy pracy Poradni, w nowych uwarunkowaniach edukacyjnych,
przyjęłam:
JAKOŚĆ - SKUTECZNOŚĆ - EFEKTYWNOŚĆ
Dążę do budowania placówki odnoszącej sukcesy edukacyjne i wychowawcze w
odniesieniu do przypisanych nam, jako Poradni, zadań określonych w znowelizowanych
aktach prawa oświatowego. Za szczególnie istotne uważam dobrą współpracę ze szkołami
i placówkami opartą o realizację wspólnych celów ukierunkowanych na dobrą jakość
edukacji, indywidualizację nauczania i pomoc dzieciom ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi (SPE), a także wszystkim innym dzieciom potrzebującym wsparcia i
pomocy. Realizacja tych celów jest możliwa z jednoczesnym włączaniem wszystkich
podmiotów odpowiedzialnych za proces edukacji i wychowania dziecka tj. rodziców i
nauczycieli.
Za szczególnie ważne nowe zadanie uważam budowanie poszerzonej formuły
merytorycznego wsparcia nauczycieli, a także takiej współpracy z rodzicami, w której
poczują się oni partnerami procesu edukacyjnego i wychowawczego własnego dziecka.
Wobec wielości nowych zadań dla nauczycieli szkół i placówek z udziałem pracowników
Poradni, mam świadomość ogromnej odpowiedzialności w tworzeniu spójnego systemu
pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z jednoczesną świadomością i refleksją, że
począwszy od nowego roku szkolnego 2011/12 jesteśmy na początku trudnego procesu
zmian.
Zatem, założenia koncepcji pracy Poradni będą monitorowane, analizowane i
modyfikowane w zależności od potrzeb, od przyjętych priorytetów, od koncentracji na
tym, co aktualnie jest najważniejsze dla odbiorców naszych usług. Wraz z zespołem
pracowników dążyć będę do spójności działań w triadzie:
SZKOŁA/PLACÓWKA - PORADNIA - RODZINA