Jeziora

Co to jezioro? Jeziora- to naturalne zagłębienie terenu wypełnione wodą, które nie mają bezpośredniego połączenia z morzem. Różnią się one miedzy innymi genezą misy jeziornej. Powstawanie jezior zależy od: - procesów rzeźbiących powierzchnię Ziemi - warunków klimatycznych - rodzaju skał Jeziora mogą być zasilane przez: - opady atmosferyczne - wody powierzchniowe - wody podziemne - dostawę mas lodowych

Klasyfikacja jezior

• Stałe (misy jeziora stale wypełnione wodą)

• Okresowe (wypełniają się wodą tylko w określonej porze roku)

• Epizodyczne (istnieją bardzo krótko po obfitych opadach)

Ze względu na ciągłość zasilania

• Odpływowe (zasilają wypływające z nich rzeki)

• Przepływowe (woda dostarczana przez jeden lub kilka cieków wodnych, po czym jest ona z niego odprowadzana jednym korytem)

• Bezodpływowe (nie wypływają żadne cieki wodne, a dopływ jest równoważony przez parowane)

Ze względu na sposób zasilania i

odprowadzania wody

• Słodkie (stężenie soli nie przekracza 0,5g/l)

• Słone (stężenie soli przekracza 35‰)

• Słonawe ( stężenie soli o 0,5-35‰)

Ze względu na zawartość soli w

wodzie

• Oligotroficzne (przeźroczyste wody ubogie w składniki pokarmowe o niskiej temperaturze)

• Eutroficzne (zielonkawe zabarwienie, bogate w substancje odżywcze i tlen)

• Dystroficzne (płytkie nie wielkie, silnie zarastające o brunatnej barwie, silnie zakwaszone)

Ze względu na ilość substancji

odżywczych

Jeziora tektoniczne JEZIORA TEKTONICZNE: - występują w zagłębieniach powstałych wskutek ruchów skorupy ziemskiej, - wypełniają swoimi wodami m.in. fragmenty zapadlisk lub rowów tektonicznych, - są długie i głębokie (najgłębsze na świecie) PRZYKŁADY: Bajkał, Martwe, Ładoga, Górne, Tanganika, Titicaca

Jezioro tektoniczne

Jezioro Tanganika

Jezioro Bajkał

Jeziora wulkaniczne JEZIORA WULKANICZNE: - powstają w kraterach nieczynnych wulkanów, w zagłębieniach lawy (lawowe) oraz w wulkanach eksplozywnych, tzw. maary - zajmują niewielką powierzchnię, dość głębokie, mają owalny kształt, a ich źródło zasilania stanowią opady deszczu. - wody tych jezior są mocno zmineralizowane, dlatego mają one czasem nietypowe zabarwienie (zielone lub czerwonawe).

PRZYKŁADY: jezioro Kraterowe w Stanach Zjednoczonych, Bolsena, Towada, Sewan, Kerid (Islandia)

Jezioro lawowe Jezioro kraterowe

Jezioro Kerid

Kelimutu- Indonezja

Jeziora reliktowe Utworzyły się w wyniku odcięcia części dawnych mórz przez powolne podnoszenie się skorupy ziemskiej lub obniżenia poziomu morza. PRZYKŁADY: Morze Kaspijskie, jezioro Aralskie, jezioro Ilmen

Morze Kaspijskie Jezioro Aralskie

Jeziora polodowcowe

Morenowe – występują w zagłębieniach moreny dennej, płytkie i rozległe, urozmaicona linia brzegowa, np. Śniardwy, Mamry

Rynnowe – utworzyły się w wyniku erozyjnej działalności wód płynących pod lądolodem, charakteryzują się urozmaiconą rzeźbą dna oraz stromymi brzegami. Są wąskie i długie, osiągają też znaczną głębokość np. Hańcza (najgłębsze w Polsce), Gopło

Cyrkowe (karowe) – zajmują dawne cyrki polodowcowe czyli nieckowate zagłębienia w stoku górskim, ograniczone z trzech stron stromymi zboczami, a z czwartej ryglem skalnym. Mają kolisty kształt są małe i głębokie. np. Czarny Staw pod Tatrami, Wielki i Mały Staw w Karkonoszach

Oczka polodowcowe – występują w zagłębieniach po wytopionych bryłach lodu, kolisty kształt, małe i płytkie, bezodpływowe szybko zarastające np. małe jeziora

Czarny Staw

Jeziora krasowe JEZIORA KRASOWE:

- wody tych jezior wypełniają

zagłębienia krasowe, np. w miejscu

zapadnięcia się stropu jaskiń - na dnach jezior krasowych często występują formy powstałe w wyniku wytrącania się węglanu wapnia. PRZYKŁADY: Perespa, Ochrydzkie, Piaseczno, Krasne

Jezioro Piaseczno

Jezioro Ochrydzkie Jezioro Krasne

Jeziora przybrzeżne Powstają na niskich wybrzeżach, zazwyczaj wskutek odcięcia zatoki morskiej przez mierzeję. Charakteryzują się dużą powierzchnią, niewielką głębokością oraz płaskimi bagnistymi brzegami. PRZYKŁADY: Łebsko, Gardno, Jamno, Sarbsko

Jezioro Łebsko

Jezioro Jamno

Jeziora deltowe Ich wody wypełniają zagłębienia w obrębie delt rzecznych powstają pomiędzy wałami brzegowymi odgałęzień rzeki. Są płytkie i szybko zarastają. Posiadają niskie i zabagnione brzegi.

PRZYKŁADY: Drużno, Dąbie

Jezioro Drużno Jezioro Dąbie

Jeziora zakolowe (starorzecza)

Ich wody wypełniają fragmenty dawnych koryt rzecznych, które są odcięte od głównego nurtu rzeki. Charakteryzują się owalnym i wydłużonym kształtem. Występują w obrębie dolin dużych meandrujących rzek. PRZYKŁADY: Czerniakowskie

Jezioro Czerniakowskie

Jeziora eoliczne Występują w nieckach deflacyjnych i w obniżeniach pomiędzy wydmami. PRZYKŁADY: Eyre, Czad (W ciągu ostatnich 40 lat powierzchnia jeziora zmniejszyła sie o ponad 90%),

Jezioro Czad

Jezioro Eyre

Jezioro polodowcowe

cyrkowe

Jezioro przybrzeżne

Jezioro krasowe Jezioro rynnowe

Mały egzamin

1. 2. 3. 4.

Wykonały: Martina Herdzin

Magdalena Nowaczyk

Źródło: R. Malarz, M. Więckowski „Oblicza geografii 1”

-zakres rozszerzony J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurłat „Geografia cz.1”

Szkoła ponadgimnazjalna– zakres podstawowy