Urazy mechaniczne

i obrażenia –złamania,

zwichnięcia, skręcenia,

krwotoki, obrażenia

kl. piersiowej, brzucha,

kręgosłupa, głowy i kończyn.

Rany

Rana to uszkodzenie ciągłości skóry, a często również głębszych

tkanek na skutek urazu mechanicznego, czynnika chemicznego

lub termicznego.

Rany

Rodzaje ran: • Rana cięta • Rana kłuta • Rana szarpana • Rana miażdżona • Otarcie • Rana rąbana • Rana kąsana • Rana postrzałowa

Rana z otarcia

• Powstaje na skutek kontaktu skóry z szorstką powierzchnią (ściana, asfalt, chodnik)

• Występuje na rożnej powierzchni i głębokości

• Uszkodzenie naskórka i powierzchownych warstw skóry

• Krwawienie nie jest zbyt obfite

Rana cięta

• Powstaje na skutek działania przedmiotów ostrych (np. nóż) poprzez przeciągnięcie popowierzchni skóry

• Brzegi rany równe, zbliżone do siebie

• Krwawienie może być obfite

• Może dojść do przecięcia ścięgna, mięśnia, nerwów

Rana kłuta

• Powstaje na skutek działania przedmiotów ostrych, cienkich, długich (nóż, gwóźdź, dłuto, widły) • Mała powierzchnia na skórze, duża głębokość • Często uszkodzenie narządów wewnętrznych (rany głowy, klatki piersiowej, brzucha)

Rana szarpana

• Rana powstająca w wyniku działania zakrzywionego narzędzia o tępej krawędzi (hak,bosak), godzącego skośnie lub stycznie do powierzchni ciała.

• Ma nieregularny kształt i poszarpane, nierówne brzegi. W głębi rany widać niekiedy strzępy oderwanych tkanek. Wskutek zakażenia wywołanego przez obecność zniszczonych, obumarłych tkanek rana goi się źle i pozostawia dużą bliznę

Rana rąbana

• Rana rąbana powstaje w wyniku działania ciężkiego narzędzia o ostrej krawędzi (siekiera, tasak), godzącego z dużą siłą - prostopadle lub skośnie do krawędzi ciała.

• Ma charakter rany ciętej, ale jest od niej większa i głębsza. Powoduje rozległe uszkodzenia tkanek głębiej położonych.

• Część ciała została amputowana całkowicie lub częściowo wisi na kości lub ścięgnie.

Rana kąsana

• Rana kąsana jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.

• Wygląd rany kąsanej odpowiada uzębieniu zwierzęcia. Może mieć kształt kłuty, miażdżony lub szarpany.

Rana postrzałowa • Rana postrzałowa może być spowodowana przez pociski z

broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach lub przebić je na wylot.

• Rana postrzałowa styczna - to taka rana, gdzie uszkodzona jest zewnętrzna powierzchnia ciała. Ma wygląd rany szarpanej.

• Rana postrzałowa ślepa - posiada wlot, kanał, a pocisk lub odłamek tkwi wewnątrz naszego ciała.

• Rana postrzałowa przelotowa - posiada wlot, kanał i wylot. Ma wygląd rany szarpanej.

Rana miażdżona

• Rana ta powstaje w wyniku najsilniejszego urazu (tępe narzędzie godzące z dużą siłą prostopadle do powierzchni ciała, przygniecenie, przejechanie, upadek z wysokości na twarde podłoże).

• Poddane nadmiernemu ciśnieniu tkanki powodują rozerwanie naczyń krwionośnych i tworzenia się głębokiego krwiaka. Brzegi rany są z reguły nieregularne i najczęściej zanieczyszczone. Może również dojść do zmiażdżenia tkanki kostnej. Stwarza szczególnie duże zagrożenie zakażeniem.

Rany-pierwsza pomoc

• zatamowanie krwotoku (w przypadku dużego krwawienia)

• zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem - bezpośrednio na ranę kładziemy jałową gazę

• całość bandażujemy bandażem dzianym

• nie kładziemy na ranę waty, ligniny, itp.

• nie dotykamy rany palcami ani żadnymi środkami nie jałowymi

• nie usuwamy ciał obcych tkwiących w ranie

• kontrolowanie czynności życiowych poszkodowanego (oddech i tętno)

Rany-pierwsza pomoc

• zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego

i psychicznego

• kontrolowanie tętna poniżej miejsca założenia opatrunku

• w przypadku przemoknięcia opatrunku nakładamy kolejną warstwę materiału chłonącego, którą mocujemy bandażem.

• nie zdejmujemy przesiąkniętego opatrunku.

Krwotok

Krwotok to gwałtowna utrata krwi w jej pełnym składzie na

skutek choroby (na przykład gorączki krwotocznej) lub uraz

naczyń krwionośnych.

Rodzaje krwotoków

Krwotoki można podzielić ze względu na drogę krwawienia:

• Krwotoki wewnętrzne

• Krwotoki zewnętrzne

Krwotoki można podzielić ze względu na źródło krwawienia na:

• tętnicze,

• żylne,

• kapilarne ( włośniczkowe ).

Krwotok tętniczy

• Krew z powodu dużej zawartości tlenu ma kolor jasnoczerwony.

• Wypływa pod znacznym ciśnieniem, zwykle w postaci pulsującego strumienia.

• Krwawienie takie jest trudniejsze do opanowania niż pozostałe rodzaje krwawień ze względu na wysokie ciśnienie krwi tętniczej.

• Szybciej może doprowadzić do utraty znacznej objętości krwi krążącej, wstrząsu hipowolemicznego i ostatecznie zgonu.

• Bardzo ważne jest zatem jak najszybsze zatamowanie takiego krwotoku.

Krwotok żylny

• Krew żylna, w odróżnieniu od tętniczej, zawiera mało tlenu, ma barwę ciemnoczerwoną, a jej wypływ z rany jest wolniejszy i jednostajny.

• Niskie ciśnienie w żyłach powoduje, że masywność krwotoku zwykle jest mniejsza, pozwala na jego łatwiejsze opanowanie.

• Niemniej jednak może również doprowadzić do wykrwawienia, wstrząsu i zgonu.

Krwawienie włośniczkowe

• Objawia się jako powolne sączenie krwi z powierzchownych ran o charakterze otarcia skóry.

• Zwykle ustaje samoczynnie i jest najmniej groźnym typem krwawienia.

Sposoby opanowania krwotoku zewnętrznego

Ucisk palcem lub dłonią:

• Zwykle główne krwawienie pochodzi z uszkodzonego pojedynczego większego naczynia żylnego lub tętniczego. Najszybszą metodą jest w takim wypadku uciśnięcie miejsca krwawienia palcem z użyciem jałowego gazika.

• W wypadku ran większych lub kilku pojedynczych na niewielkiej przestrzeni należy ucisnąć dłonią przez jałową chustę z gazy i jeśli to możliwe, utrzymanie tego ucisku przez kilka minut. Następnie nakładamy kolejne warstwy jałowej gazy w ilości wystarczającej do zastosowania odpowiedniego ucisku na ranę i umocować opatrunek za pomocą opaski elastycznej ( bandaża ).

Ucisk palcem lub dłonią

Sposoby opanowania krwotoku zewnętrznego

Opatrunek uciskowy:

• Zakłada się go bezpośrednio na krwawiącą ranę lub po wstępnym zatamowaniu krwawienia środkami doraźnymi.

• Opatrunek uciskowy złożony jest z kilku warstw złożonych gazików lub chust gazowych umocowanych opaską elastyczną. Korzystne jest dodatkowe utrzymanie ucisku palcem lub dłonią przez kilka minut do czasu wytworzenia skrzepu.

• Jeśli poszkodowany jest wystarczająco sprawny, może to niekiedy zrobić sam.

Sposoby opanowania krwotoku zewnętrznego

Sposoby opanowania krwotoku zewnętrznego

Ucisk tętnicy powyżej rany:

• Gdy nie jest możliwe założenie opatrunku uciskowego na krwawiącą ranę kończyny lub opatrunek nie jest skuteczny, należy ucisnąć główną tętnicę zaopatrującą daną kończynę. Dochodzi wtedy do wyraźnego zmniejszenia krwawienia, lecz rzadko do jego zatrzymania, gdyż zwykle istnieje jeszcze inna mniejsza tętnica zaopatrująca, jak również utrzymuje się krwawienie z naczyń żylnych.

Ucisk tętnicy powyżej rany.

Sposoby opanowania krwotoku zewnętrznego

Uniesienie kończyny:

• Dodatkowa metoda zwiększająca skuteczność tamowania krwotoku.

• Tylko przy krwotoku żylnym

• Ograniczenie zastosowania – obecność widocznych zniekształceń, obrzęków lub wyraźnej bolesności kończyny, co wskazuje na możliwość złamania lub innego poważnego uszkodzenia.

Uniesienie kończyny

Opaska zaciskowa

• Jest zakładana zawsze jako ostateczność, wyjątek zdarzenia mnogie i masowe.

• Zakłada się ją na środku ramienia lub uda.

• Opaska musi być wykonana z miękkiego materiału.

• Nie wolno wykorzystywać do opaski z drutu, sznurka, paska, itp..

• Raz założonej opaski nie wolno ratownikowi zdejmować!!

• Należy zapisać czas założenia opaski

Opaska zaciskowa

Krwotok wewnętrzny

• Krwotok wewnętrzny jest trudny do rozpoznania.

• Objawy wstrząsu mogą sugerować nam wystąpienie krwotoku wewnętrznego.

• Krew może ulec wynaczynieniu do jamy brzusznej, miednicy, klatki piersiowej, przestrzeni śródtkankowych w obrębie kończyn (zwłaszcza uda).

Krwotok wewnętrzny

Objawy krwotoku wewnętrznego

• deformacja tkanek; przebarwienie, tkliwość i wzmożona spoistość ( twardość ), np. przypominająca duży siniec;

• uczucie duszności;

• ból w obrębie jamy brzusznej;

• dodatkowe objawy, jak w przypadku krwawienia zewnętrznego – przyśpieszony oddech, tachykardia, zasinienie warg, blada i zimna skóra, nudności, wymioty, uczucie pragnienia, zaburzenia świadomości ( spowolnienie reakcji, senność lub pobudzenie, a nawet agresja ).

Postępowanie w krwotoku wewnętrznym

• Opanowanie krwawienia wewnętrznego jest dużo trudniejsze niż krwawienia zewnętrznego.

• Należy pamiętać o podstawowych zasadach postępowania:

-zastosować podstawowe środki ostrożności – ocena bezpieczeństwa własnego i poszkodowanego;

-ocenić wydolność oddechu, w razie konieczności udrożnić drogi oddechowe;

-opanować ewentualnie większe krwawienia, w razie potrzeby rozpocząć akcję resuscytacyjną;

-zaopatrzyć pozostałe miejsca krwawienia;

Postępowanie w krwotoku wewnętrznym

-pacjenta ułożyć wygodnie, zwracając uwagę na możliwe

uszkodzenia kręgosłupa;

-chronić go przed utratą ciepła;

-uspokajać i zapewniać o nadchodzącej pomocy

Postępowanie w ranach i krwotokach

UWIDOCZNIENIE RANY

W MIARĘ MOŻLIWOŚCI UNIESIENIE KOŃCZYNYDO

GÓRY

RANA

KRWAWIĄCA RANA NIEKRWAWIĄCA

OPATRUNEK OSŁANIAJĄCY

OPATRUNEK UCISKOWY

W RAZIE POTRZEBY POSTĘPOWANIE P/WSTRZĄSOWE

JEŻELI KRWOTOK NIE USTAJE

UCISK NA DUŻĄ TĘTNICĘ

JEŻELI KRWOTOK NIE USTAJE

OPASKA ZACISKOWA

Zmiażdżenie

Zmiażdżenia są one następstwem wypadków drogowych, wypadków na budowach, katastrof kolejowych, eksplozji i wielu innych czynników. Miejscowe uszkodzenia mogą wystąpić z towarzyszącymi złamaniami, krwawieniem wewnętrznym, powstaniem pęcherzy i obrzękiem. Czynniki miażdżące mogą osłabić krążenie powodując drętwienie w miejscu uszkodzenia lub poniżej. W zmiażdżonej kończynie tętno może być niewyczuwalne.

Zmiażdżenie

Jeśli poszkodowany jest uwięziony przez pewien czas, występuje

stan zagrożenia poważnymi komplikacjami:

• Po pierwsze - u osoby uwięzionej ze zmiażdżonymi częściami ciała występują rozległe uszkodzenia tkanek, szczególnie mięśni. Bezpośrednio po usunięciu czynnika miażdżącego może rozwinąć się wstrząs pourazowy po przedostaniu się płynu tkankowego do uszkodzonego miejsca.

• Po drugie - bardziej niebezpieczne!!! Substancje toksyczne powstałe w mięśniach na skutek ich uszkodzenia przenikają do krwi i mogą spowodować uszkodzenie nerek. Może to doprowadzić do śmierci poszkodowanego !!!

Postępowanie w zmiażdżeniu

Amputacja

• Amputacja to poważne zranienia powodujace, że kończyna lub jej część, na przykład palec ręki lub stopa częściowo lub całkowicie zostanie oddzielona od reszty ciała.

• W razie amputacji urazowej należy zachować spokój. Unieść zranioną kończynę wyżej poziomu serca. Założyć opatrunek uciskowy. OSTATECZNOŚĆ-Poniżej rany zacisnąć opaską uciskową z taśmy, chusty trójkątnej.

• Amputowane części ciała obwijamy jałową gazą i umieszczamy w plastikowym szczelnym worku z którego wyciskamy powietrze, a ten w następnym worku z wodą z lodem.

Zabezpieczenie kikuta

Zabezpieczenie części amputowanej

Postępowanie w amputacji

Złamanie

Złamanie jest to przerwanie ciągłości kości.

Rodzaje złamań

Złamania dzielimy na:

• Złamania otwarte – fragment kości wystaje przez ranę, bądź przebił skórę

• Złamania zamknięte – brak komunikacji odłamów kostnych z otoczeniem zewnętrznym

Złamania

• Złamania zamknięte są tak samo groźne jak otwarte

• Uwaga na nerwy i tętnice biegnące w pobliżu kości i po stronie zgięciowej stawów

• Uwaga na złamania kości udowej i miednicy (ryzyko dużej utraty krwi)

Objawy złamania

• Ból, znacznie nasilający się przy próbie ruchu

• Deformacja, obrzęk

• Nienaturalne ułożenie i ruchomość

• Wyczuwalne lub słyszalne trzeszczenia odłamów kostnych

• Przy złamaniach otwartych:

-Rana

-Często masywny krwotok

Zwichnięcie

• Siła urazu powoduje rozerwanie torebki stawowej oraz patologiczne przemieszczenie końców kości tworzących dany staw

• Zwichnięcie może być otwarte lub zamknięte

Objawy zwichnięcia

• Nienaturalne ułożenie/wygięcie kończyny w stawie

• Bardzo znaczne ograniczenie ruchu – często całkowite zablokowanie ruchu

• Silny ból w stawie nawet w stanie spoczynku, nasilający się przy najmniejszej próbie wykonania ruchu w stawie

Skręcenie

• Uszkodzenie tkanek otaczających staw, w szczególności torebki stawowej, bez zmiany

• wzajemnego fizjologicznego ułożenia kości tworzących powierzchnie stawowe.

• Uraz polegający na przekroczeniu fizjologicznego zakresu ruchu w stawie.

Objawy skręcenia

• Ból nasilający się przy próbie ruchu

• Obrzęk stawu

• Częściowe ograniczenie jego ruchomości

Zasady unieruchomienia

• Uwidocznić uszkodzoną kończynę

• Kontrola tętna, czucia, ciepłoty

• Zniekształconą kątowo kończynę – próba delikatnego wyciągu i ustawienie w anatomicznej pozycji

• Na otwarte rany opatrunek jałowy

• Szynę zakładamy po stronie przeciwnej rany

• Szynę modelujemy na zdrowej kończynie

• Unieruchamiamy dwa sąsiednie stawy przy załamaniu kości

( I ZASADA POTTA )

• Unieruchamiamy wszystkie kości tworzące staw przy urazie stawu

( II ZASADA POTTA )

• W przypadku zastosowania kilku szyn do unieruchomienia, należy każdą szynę umocować osobno

Unieruchomienie kończyn dolnych

Stabilizacja w pozycji zbliżonej do

fizjologicznej, w razie niemożności

pozycja zastana.

Unieruchomienie kończyn dolnych

Unieruchomienie kończyn dolnych

Unieruchomienie kończyn dolnych

Unieruchomienie kończyn dolnych

Unieruchomienie kończyn dolnych

Unieruchomienie obojczyka

Unieruchomienie kończyny górnej

Unieruchomienie kończyny górnej

Unieruchomienie kończyny górnej

Unieruchomienie kończyny górnej

Postępowanie w złamaniu Kontrola ABC

Uwidocznienie obrażenia

Tlenoterapia 100%

Złamanie zamknięte Złamanie otwarte

Tlenoterapia 100%

Stabilizacja w pozycji zbliżonej do

fizjologicznej w razie konieczności w pozycji

zastanej

Stabilizacja w pozycji zbliżonej do

fizjologicznej w razie konieczności w pozycji

zastanej

Opatrunek na ranę

Unieruchomienie

Postępowanie w zwichnięciu Kontrola ABC

Uwidocznienie obrażenia

Tlenoterapia 100%

Deformacja stawu z zachowaną ruchomością /skręcenie/

Deformacja stawu z pozycja przymusową /zwichnięcie/

Tlenoterapia 100%

Stabilizacja w pozycji zastanej

Stabilizacja w pozycji zbliżonej do

fizjologicznej w razie konieczności w pozycji

zastanej

Unieruchomienie

Uraz kręgosłupa

Obrażenia kręgosłupa mogą być wynikiem bezpośredniego lub pośredniego działania siły zewnętrznej, w przypadku urazów komunikacyjnych, upadków z wysokości czy skoków "na główkę" do wody. Wiele obrażeń następuje wskutek pośredniego działania siły (zgniecenie, zgięcie lub nadmierne zgięcie, rzadziej wyprost lub nadmierny przeprost) i często towarzyszy im uszkodzenie rdzenia kręgowego z zaburzeniem jego funkcji.

Uraz kręgosłupa

Uraz kręgosłupa podejrzewamy zawsze przy:

- wypadkach komunikacyjnych,

- w skokach do wody,

- upadkach z wysokości,

- urazach głowy.

Uraz kręgosłupa

Uraz kręgosłupa

Objawy urazu kręgosłupa

• widoczne na zewnątrz obrażenia kręgów, • opasujący ból lub przymusowe ułożenie głowy, • krwiaki, otarcia, ślady stłuczenia na ciele głównie w miejscu

działania siły • ból uciskowy wyrostków kolczystych oraz zmiana odstępu

między wyrostkami kolczystymi objawiająca się uskokami i garbami

• niedowłady kończyn • zaburzenia czucia • zaburzenia świadomości • niewydolność oddechowa • zaburzenia termoregulacji i zaburzenia czynności pęcherza

moczowego oraz jelita grubego( URAZ RDZENIE PRZEDŁUZONEGO)

Stabilizacja ręczna kręgosłupa

Stabilizacja ręczna kręgosłupa

Stabilizacja przyrządowa kręgosłupa

Stabilizacja przyrządowa kręgosłupa

Unieruchomienie kręgosłupa

Układanie na desce ortopedycznej

Układanie na desce ortopedycznej

Układanie na desce ortopedycznej

Postępowanie podczas wymiotów

Postępowanie w urazach kręgosłupa

Stabilizacja kręgosłupa również w czasie przemieszczania

Kontrola ABC

Pozostawienie w pozycji zastanej

Konieczność ewakuacji Bez konieczności ewakuacji

Unieruchomienie w miarę możliwości na noszach typu deska

Tlenoterapia 100% tlenem i termoizolacja

Ponownie kontrola ABC

Tlenoterapia 100% tlenem i termoizolacja

URAZY CZASZKOWO-MÓZGOWE

Uraz głowy

Urazy głowy są najczęściej spowodowane wypadkami komunikacyjnymi i upadkami z wysokości. Złamania głowy mogą stanowić bezpośrednie zagrożenia dla życia, ponieważ dochodzi często do uszkodzenia mózgu. W urazie głowy trzeba pamiętać o możliwości wystąpienia urazu kręgosłupa.

Uraz głowy

Objawy: - rany głowy - ruchomość lub deformacja czaszki - krwawienie z uszu, nosa, gardła - zaburzenia świadomości - niepamięć wsteczna - ból i zawroty głowy - możliwa utrata przytomności - nudności lub wymioty - zaburzenia równowagi - kwiaki okularowe- OCZY SZOPA - zasinienie na wyrostkach sutkowatych- za uszami

URAZY GŁOWY ZŁAMANIA PODSTAWY CZASZKI

82

URAZY CZASZKOWO MÓZGOWE

Uderzenie Odbicie

84

Uraz głowy

Rana głowy

Opatrunek osłaniający

NIE Tak

Tlenoterapia 100% tlenem

Stabilizacja kręgosłupa również w czasie przemieszczania

Kontrola ABC

Termoizolacja

W razie ewakuacji unieruchomienie na noszach typu deska

URAZ MIEDNICY

Uraz miednicy

Urazy miednicy są najczęściej spowodowane wypadkami komunikacyjnymi i upadkami z wysokości. Złamania miednicy mogą stanowić bezpośrednie zagrożenia dla życia, ponieważ poszkodowany traci wówczas dużo krwi z powodu uszkodzenia tętnicy udowej.

Uraz miednicy

Urazy miednicy rozpoznajemy po: - występowaniu bólu w okolicy krzyżowej podczas ruchu, - braku możliwości stania lub wykonania ruchu, - objawach wstrząsu.

Postępowanie w urazie miednicy

Kontrola ABC

Unieruchomienie na noszach typu deska

Postępowanie p/wstrząsowe / w razie potrzeby /

Postępowanie w urazie miednicy

URAZY KLATKI PIERSIOWEJ

Uraz klatki piersiowej

Urazy klatki piersiowej mogą być zamknięte i otwarte.

O zamkniętym urazie klatki piersiowej mówimy wówczas, kiedy skóra poszkodowanego nie jest uszkodzona. Ten typ urazu spowodowany jest najczęściej tępym uderzeniem.

O otwartym urazie klatki piersiowej mówimy, jeżeli skóra jest uszkodzona, a czasem ciało obce tkwi w klatce piersiowej np. wbity nóż, siekiera.

Uraz klatki piersiowej

Śmiertelna dwunastka

Podczas wstępnego badania urazowego należy rozpoznać i leczyć następujące uszkodzenia:

1. Niedrożność dróg oddechowych

2. Otwartą odmę opłucnową

3. Wiotką klatkę piersiową

4. Prężną odmę opłucnową

5. Masywne krwawienie do jamy opłucnej

6. Tamponadę serca

Poniżej wymieniono stany zagrażające życiu chorego, które zwykle wykrywa się podczas badania powtórnego BTLS lub dopiero podczas badania w szpitalu:

7. Stłuczenia serca

8. Urazowe pęknięcie aorty

9. Obrażenia tchawicy i/lub drzewa oskrzelowego

10. Rozdarcie przepony

11. Obrażenia przełyku

12. Stłuczenia płuca

Otwarte urazy kl. piersiowej

Odma jest to wtargnięcie powietrza lub innych gazów do jamy opłucnej spowodowane najczęściej uszkodzeniem miąższu płucnego lub przedziurawieniem ściany klatki piersiowej. Powoduje to zapadanie się płuca po stronie urazu na skutek wyrównania różnicy ciśnień. Płuco nie ma możliwości rozprężenia się przez co wymiana gazowa jest upośledzona.

Otwarte urazy kl. piersiowej

Rodzaje odmy: -zamknięta -otwarta -wentylowa

Otwarte urazy kl. piersiowej

Objawy: - świszczący oddech - zaburzenia oddychania - duszność - rana klatki piersiowej – krew wydobywająca się z rany może być spieniona - ból zwłaszcza przy oddychaniu - może wystąpić krwista wydzielina z ust - zaburzenia świadomości -znaczne zagrożenie wystąpieniem wstrząsu

Odma prężna(WENTYLOWA)

Odma prężna powstaje w wyniku urazu tępego lub przenikającego, jeśli dojdzie do powstania mechanizmu zastawkowego. Powietrze może dostać się do jamy opłucnej, ale nie może swobodnie się stamtąd wydostać. Powoduje to zapadnięcie się płuca po stronie odmy. W miarę wzrostu ciśnienia w jamie opłucnej następuje przesunięcie śródpiersia na przeciwną stronę, zagięcie się żyły głównej dolnej oraz górnej i zmniejszenie napływu krwi do serca. Przesunięcie tchawicy i śródpiersia na stronę przeciwną do odmy spowoduje zaburzenie wentylacji także w zdrowym płucu, choć następuje to późno.

Odma prężna

u chorego z odmą prężną stwierdza się:

• Duszność

• Niepokój

• Przyspieszony oddech

• Poszerzenie żył szyjnych

• Może również wystąpić przesunięcie tchawicy w stronę przeciwną do urazu

• Na koniec rozwija się wstrząs i hipotonia

Postępowanie w ranie otwartej klatki piersiowej

• Odsłoń ranę

• Sprawdź ranę wylotową

• Uszczelnij ranę hermetycznym materiałem

• Całkowicie przykryj ranę zaklejając ją z trzech stron, jedną pozostaw wolną, by powietrze mogło wychodzić (opatrunek flatter)

• Możesz uszczelnić ranę klatki przy pomocy opatrunku Ashermana

• Uwaga: traktuj wszystkie rany drążące klatki piersiowej

w ten sposób

• Ustawicznie obserwuj zmiany w kierunku odmy prężnej i wstrząsu

• tlenoterapia

Opatrunek uszczelniający

Krwiak opłucnej

• Krew gromadzi się w jamie opłucnej

• Może wystąpić powoli lub szybko zależnie od rozmiaru pękniętego naczynia

• Może wystąpić podwójnie uraz drążący i tępy klatki

• W masywnym krwiaku, utrata krwi powikłana jest niskim stężeniem tlenu we krwi (hipoksja)

Objawy przedmiotowe i podmiotowe krwiaka

• Zwykle otwarta rana klatki piersiowej

• Ból w klatce piersiowej i uczucie ciasnoty

• Wstrząs

• Sinica

• Stłumienie odgłosu opukowego

• Odkrztuszanie pienistej czerwonej krwi

Wiotka klatka piersiowa

Powstaje w wyniku złamania co najmniej trzech sąsiednich żeber, gdy każde z nich złamane jest co najmniej w dwóch miejscach.

108

Klatka cepowata

• Trzy lub więcej złamanych żeber w dwóch lub więcej

miejscach lub złamanie mostka

• Silny ból po stronie uszkodzenia

• Gwałtowny powierzchowny oddech

• Oddech paradoksalny

• Może wystąpić odma opłucnej

• Możliwe ukryte stłuczenie płuc prowadzące do hipoksji

Oddech paradoksalny

Postępowanie przy wiotkiej klatce i złamanych żeber

• Stabilizacja wyłamanego fragmentu

- poprzez ucisk ręczny

- unieruchomienie przy pomocy ubrania polowego

- ułożenie doraźne na chorej stronie

• Kontrola bólu

• Kontrola funkcji zyciowych

• tlenoterapia

Tamponada serca

Powstaje zwykle w wyniku urazów penetrujących. Jeżeli w wyniku urazu serca krew szybko gromadzi się pomiędzy sercem a osierdziem, pojawia się ucisk na komory serca. Nawet niewielka ilość krwi może zmniejszać wypełnianie komór. W miarę postępującego ucisku komory gorzej napełniają się krwią i zmniejsza się rzut serca.

Rozpoznanie klasycznie opiera się na triadzie objawów (triada Becka):

• Hipotonii • Poszerzeniu żył szyjnych • Ściszenie tonów serca

Innym objawem nasuwającym podejrzenie tamponady

serca jest paradoksalne tętno, tj. zanikanie tętna obwodowego podczas wykonywania przez chorego wdechu. Na miejscu wypadku należy różnicować tamponadę serca z odmą prężną. Chory z tamponadą serca będzie w stanie wstrząsu, z tchawicą w linii środkowej i symetrycznym szmerem pęcherzykowym, chyba że tamponadzie towarzyszy odma lub krwiak opłucnej.

Pozycja w urazie kl. piersiowej

Postępowanie w urazie kl. piersiowej

Tlenoterapia 100% tlenem

Pozycja półsiedząca

Z raną Bez rany

Opatrunek zastawkowy

Kontrola ABC

W razie potrzeby postępowanie p/wstrząsowe

Pozycja półsiedząca

URAZY BRZUCHA

Uraz brzucha

Rozróżniamy otwarte i zamknięte urazy jamy brzusznej.

Urazy zamknięte jamy brzusznej to skutek uderzenia tępym narzędziem, natomiast do urazów otwartych zaliczamy wytrzewienie oraz urazy penetrujące. Ciało obce penetrujące jamę brzuszną zabezpieczamy tak samo jak ciało obce penetrujące klatkę piersiową - unieruchamiamy je i dzwonimy po pomoc medyczną.

Uraz zamknięty brzucha Do objawów urazu zamkniętego zaliczamy: - otarcia skóry, - krwiaki, - ból, - wzrost napięcia mięśniowego.

Urazy otwarte brzucha

Do urazów otwartych brzucha należą: -wytrzewienie /wyjście narządów z powłoki brzusznej/, -rana brzucha -ciało obce w brzuchu

Postępowanie w urazie otwartym brzucha

• Pozycja leżąca z lekko ugiętymi kolanami • Tlenoterapia • Opatrunek trójwarstwowy- mokra gaza, sucha

gaza, folia • Komfort termiczny • Komfort psychiczny • Wezwij pomoc • Unieruchomienie ciala obcego • Nie odprowadzaj trzewi

Pozycja w urazie brzucha

Postępowanie w urazie brzucha

Kontrola ABC Ugięcie nóg w kolanach

Z wytrzeźwieniem

Bez rany Rana

Tlenoterapia 100% tlenem i termoizolacja

Bez wytrzeźwieniem

Luźny opatrunek osłaniający + folia miejscowo /nie

przemieszczać wnętrzności do jamy brzusznej

Opatrunek osłaniający

KOBIETA W CIĄŻY: POSTĘPOWANIE W URAZIE

UCISK ŻYŁY GŁÓWNEJ DOLNEJ

U ciężarnej leżącej na wznak duża macica może

uciskać żyłę główną dolną

– zmniejszenie powrotu żylnego i rzutu serca nawet o 30%

– większe ryzyko wystąpienia po 20 tygodniu ciąży

125

UCISK NA ŻYŁĘ GŁÓWNĄ DOLNĄ MOŻE POWODOWAĆ:

• Hipotensję matki

• Omdlenia

• Bradykardię u płodu

126

OCENA

• Kolejność oceny taka sama jak u innych pacjentów po

urazie

– Wstępne badanie urazowe

•Wstępna ocena

•Szybkie badanie urazowe lub badanie miejscowe

• Priorytety w postępowaniu z kobietą w ciąży są takie

same jak dla innych pacjentów po urazie

127

PRZYGOTOWANIE KOBIETY CIĘŻARNEJ DO TRANSPORTU

• Pełne unieruchomienie kręgosłupa

• Nachylenie deski ortopedycznej o 20-30° na lewą

stronę

• Ręczne przesunięcie macicy na lewą stronę - metoda

mniej efektywna

• Krótka deska i kamizelka KED nie są przydatne,

ponieważ trudno w nich zapiąć pasy

128

WSTRZĄS U KOBIETY W CIĄŻY

• Może utracić ok. 30% objętości krwi zanim wystąpią

istotne zmiany ciśnienia krwi

• Może maskować objawy krwawienia

wewnątrzmacicznego lub do jamy brzusznej

– Macica jest bardzo dobrze unaczyniona

– Nawet w przypadku znaczącego krwawienia do

brzucha tkliwość może nie występować

129

POSTĘPOWANIE

• 100% tlen

– Bardzo ważny

– Leczysz również płód

• Transport w pełnym unieruchomieniu kręgosłupa

– Przechylenie twardych noszy ortopedycznych na

lewo

• Postępuj przyczynowo

130

MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA

MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA

to uszkodzenia

co najmniej DWÓCH OKOLIC CIAŁA

z których każde wymaga hospitalizacji

POMOC DORAŹNA MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA:

OBRAŻENIA WIELONARZĄDOWE

to uszkodzenia KILKU narządów

OBRAŻANIA WIELOMIEJSCOWE

to uszkodzenia JEDNEGO narządu

w KILKU miejscach

OBRAŻANIA SKOJARZONE

to uszkodzenia ciała

przez KILKA RODZAJÓW ENERGII

MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA:

Pytania?