1 •Funkcje społeczne sektora publicznego

2 •Podmioty działające w obszarze systemu edukacji

3 •Podmioty działające w obszarze systemu ochrony zdrowia

4 •Podmioty działające w obszarze systemu bezpieczeństwa publicznego

5 •Analiza wydatków na realizację funkcji społecznych

6 •Główny problemy funkcjonowania podmiotów związanych z realizacją funkcji społecznych

FUNKCJE SPOŁECZNE

SEKTORA PUBLICZNEGO

DAGMARA

→ co to jest ‘sektor publiczny’?

Sektor publiczny jest częścią gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla państwa i obywateli. Jego działalność ma zastosowanie na poziomie państwowym, regionalnym oraz lokalnym.

Aktywność sektora publicznego opiera się przede wszystkim na zapewnieniu obywatelom opieki socjalnej, gwarantowaniu bezpieczeństwa narodowego i planowaniu zagospodarowania przestrzeni.

Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne, w których własność Skarbu Państwa lub samorządu ma udział większy niż 50%.

→ najważniejsze formy organizacji sektora publicznego

• Instytucje państwowe, finansowane z podatków. Ich działalność jest bezpośrednio koordynowana przez rząd. Zadaniem ich nie jest natomiast przynoszenie dochodu, lecz dostarczanie niezbędnych usług na rzecz rządu i obywateli. Należą do nich wszystkie jednostki państwowe i samorządowe posiadające osobowość prawną.

• Przedsiębiorstwa państwowe – różnią się od instytucji państwowych tym, że mają większą samodzielność finansową, i wymaga się od nich działalności zgodnej z kryterium rentowności. Decyzje produkcyjne w tych przedsiębiorstwach nie są bezpośrednio podejmowane przez rząd, lecz przez zarząd przedsiębiorstwa (który działa jednakże wedle generalnych wytycznych nakreślonych przez władze). Należą do nich przede wszystkim firmy, które są w całości własnością państwa lub spółki prawa handlowego z większościowym udziałem podmiotu publicznego.

{częściowe podzlecenie} -  wykonanie danej czynności przez prywatną firmę, na zlecenie państwa.

Jest ono również zaliczane do aktywności sektora publicznego.

{całkowite zakontraktowanie} -  wynajęcie przez państwo prywatnego przedsiębiorstwa do wykonania określonego zadania.

Jest ono traktowane jako współdziałanie sektora publicznego z sektorem prywatnym.

→ cele sektora publicznego

Decyzja o tym jakie cele działalności sektora publicznego można uznać za najważniejsze, stanowi przedmiot sporów ideologicznych pomiędzy zwolennikami filozofii socjalizmu, liberalizmu, konserwatyzmu i libertarianizmu.

Dyskusja ta dotyczy przede wszystkim stopnia zaangażowania sektora publicznego w działalność gospodarki.

SEKTOR PUBLICZNY

PARLAMENT

ADMINISTRACJA RZĄDOWA

MINISTERSTWA

URZĘDY CENTRALNE

URZĘDY WOJEWÓDZKIE

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

SEJMIKI WOJEWÓDZKIE

RADY POWIATÓW I GMIN

URZĘDY MARSZAŁKOWSKIE

STAROSTWA POWIATOWE

URZĘDY MIAST I GMIN

→ podział ogólny

→ poległe im jednostki

urzędy pracy

ośrodki pomocy

społecznej

ośrodki wsparcia

państwowe i samorządowe

jednostki kultury

publiczne zakłady opieki

zdrowotnej

→ istotne dla organizacji fundusze

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych

Fundusz Ochrony

Środowiska

Fundusz Pracy

Narodowy Fundusz Zdrowia

Częścią sektora publicznego jest także sektor ubezpieczeń społecznych, tj. ZUS i KRUS.

Należą do niego także sądy, trybunały, prokuratora iinne organy kontroli państwowej i ochrony prawa.

→ art. 5 u. f. p. z 08.12.2000 (Dz. U. nr 122 poz. 1315)do sektora publicznego zalicza:

1) organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, a także jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki;2) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych;3) fundusze celowe;4) państwowe szkoły wyższe;5) jednostki badawczo-rozwojowe;6) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;7) państwowe lub samorządowe instytucje kultury;8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego

Ubezpieczenia9) Społecznego i zarządzane przez nie fundusze;10) Narodowy Fundusz Zdrowia11) Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;12) Państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego

→ kryteria różnicujące sektor publiczny

Kryterium funkcjonalne sektorem publicznym nazywa państwowe i samorządowe instytucje oraz jednostki organizacyjne realizujące wyłącznie lub w większości ze środków własnych niekomercyjne zadania publiczne.

Kryterium własnościowe natomiast nazywa sektorem publicznym zbior wszystkich państwowych i komunalnych osób prawnych oraz jednostek nieposiadających osobowości prawnej, które podlegają państwu i samorządom.

→ organizacje publiczne istnieją, by...

• Zarządzać w sferze gospodarki w czym zawiera się : tworzenie i funkcjonowanie infrastruktury do działalności gospodarczej, zarzadzanie finansami publicznymi, zarzadzanie produkcją w przedsiębiorstwach państwowych i komunalnych.

• Zarządzać edukacją i kulturą

• Zarządzać środowiskiem naturalnym

• Zarządzać bezpieczeństwem publicznym

• Zarządzać projektami oraz zajmowac się pomocą socjalną.

→ funkcje sektora publicznego

podział pierwszy:

Funkcje:

• redystrybucyjna ( łagodzenie sprzeczności w podziale dochodópomiędzy grupami, regionami) • stabilizacyjna (łagodzenie wahań w cyklu koniunkturalnym)• adaptacyjna (inicjowanie i stymulowanie procesów dostosowawczych ( np. do wymogów UE)• koordynacyjna (porządkowanie i koordynowanie celów i działań, koncentrowanie wysiłków na utrzymaniu ich zgodności z interesem ogólnospołecznym)

→ funkcje sektora publicznego

podział drugi:

• Produkcja dóbr i usług

• Regulacja i subwencjonowanie produkcji prywatnej • Zakup dóbr i usług wytwarzanych przez sektor prywatny

• Redystrybucja dochodów poprzez wypłacanie świadczeń np. zasiłki dla bezrobotnych , na rzecz określonych grup społecznych.

→ analiza sektora publicznego

• rozpoznanie zakresu działań, w które zaangażowany jest sektor publiczny

• zrozumienie sposobu organizacji działań

• przewidzenie i zrozumienie

• ocena alternatywnych wariantów decyzji przed jakimi stoi Państwo

• zrozumienie mechanizmów politycznych

PODMIOTY DZIAŁAJĄCE W

OBSZARZE SYSTEMU

EDUKACJI

JAKUB

→ finansowanie przez państwo czy z własnej kieszeni?

edukacja nie jest czystym dobrem społecznym

(wysoki koszt krańcowy wykształcenia jednej osoby)

→ argumenty za finansowaniem publicznym

• problem z uzyskaniem kredytów bankowych na edukację (ergo: osoby o niższych zarobkach mogą uzyskać niższe wykształcenie)

• wykształcone społeczeństwo wywiera dodatni wpływna Państwo (inicjatorzy postępu)

• publiczna oświata czynnikiem asymilującym (np: w kontekście mniejszości narodowych)

• postulat ogólnej dostępności edukacji (względy dystrybucyjne)

W Polsce edukacja podlega dwóm ministerstwom: Ministerstwu Edukacji Narodowej (MEN) i Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW).

Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN) – ministerstwo przywrócone 5 maja 2006 w wyniku podziału Ministerstwa Edukacji i Nauki. Nowo powstałym resortem zostało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Ministerstwo obejmuje dział administracji rządowej "oświata i wychowanie".

Do głównych zadań ministerstwa należą sprawy związane z:

• wychowaniem przedszkolnym, kształceniem ogólnokształcącym, specjalnym i zawodowym

• programami, podręcznikami i środkami dydaktycznymi nauczania

• egzaminami zewnętrznymi

• pomocą stypendialną dla uczniów

• zatrudnianiem nauczycieli, ich awansem i wynagrodzeniami

• polityką państwa dla młodzieży.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – urząd utworzony 5 maja 2006 r. do obsługi Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego kieruje działami administracji rządowej „nauka” i „szkolnictwo wyższe” oraz jest dysponentem budżetu na badania naukowe finansowane przez państwo. Przy ministrze działała Rada Nauki, powołana w miejsce zlikwidowanego w 2005 Komitetu Badań Naukowych.

31 października 2005 r. rząd Kazimierza Marcinkiewicza zlikwidował Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, kierowane przez nie zagadnienia związane z nauką włączając w zakres obowiązków nowo powstałego Ministerstwa Edukacji i Nauki, jednocześnie przenosząc dział informatyzacja do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

5 maja 2006 r. premier Marcinkiewicz powołał Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które powstało w wyniku podziału Ministerstwa Edukacji i Nauki.

W Polsce badania naukowe finansowane są głównie z budżetu państwa (granty Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, środki na badania własne uczelni).

Pod tym względem Polska odstaje od krajów zachodnich, w których znaczny udział w utrzymywaniu działalności naukowej mają prywatne przedsiębiorstwa. Stosunkowo jednak również finansowanie budżetowe jest na Zachodzie większe niż w Polsce. Znacznie większe są jednak środki tzw. stron trzecich, np. firm kooperujących z uczelniami.

Kraje wysoko uprzemysłowione używają tzw. efektu progowego by środkami budżetowymi stymulować nakłady ponadbudżetowe. Ważnym źródłem finansowania nauki są Programy Ramowe Unii Europejskiej jak również inne programy międzynarodowe (np. Eureka).

PLACÓWKIEDUKACYJNE

SZKOŁY PODSTAWOWE

SZKOŁY SPORTOWE

SZKOŁY SPECJALNE

SZKOŁY Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJN

YMI

SZKOŁY MISTRZOSTW

A SPORTOWEG

O

GIMNAZJASZKOŁY

PONADGIMNAZJALNE

LICEA OGÓLNOKSZ

TAŁCĄCE

SZKOŁY TECHNICZNE

SZKOLNICTWO WYŻSZE

UNIWERSYTETY

UNIWERSYTETY

TECHNICZNE

POLITECHNIKI

AKADEMIE

KOLEGIA

→ struktura szkolnictwa w Polsce

→ szkoły podstawowe

• edukacja obowiązkowa

• edukacja dwuetapowa: początkowo kształcenie zintegrowane, później z podziałem na przedmioty

• edukacja zakończona jest egzaminem.

→ szkoły podstawowe

• prowadzone głównie przez jednostki samorządu terytorialnego (gminy, miasta)

• szkoły niepubliczne (prowadzone przez np: Kościół) muszą uzyskać niezbędne zaświadczenia i spełnić szereg warunków gwarantujących edukację na odpowiednim poziomie.

→ szkoły podstawowe

• realizowane są programy nauczania uwzględniające podstawę programową

• realizowane są zajęcia edukacyjne w wymiarze nie niższym niż wymiar obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczania,

• stosuje się odpowiednie zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianu organizowanego przez Centralną Komisję Egzaminacyjną w klasie szóstej,

• prowadzi się dokumentację przebiegu nauczania,

• zatrudnia się nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych, posiadający odpowiednie kwalifikacje.

→ gimnazja

• istnieją od 1999 roku.

• ukończenie gimnazjum = zdobycie wykształcenia podstawowego

• nauka trwa 3 lata

• edukacja kończy się egzaminem gimnazjalnym

→ szkoły ponadgimnazjalne

• po reformie z 1999 r. wszystkie szkoły po gimnazjum to szkoły ponadgimnazjalne

• ukończenie szkoły ponad gimnazjalnej = zdobycie wykształcenia średniego

• edukacja zakończona egzaminem maturalnym (dawniej egzamin dojrzałości)

• są nieobowiązkowe

• trwa 3 lata (licea ogólnokształcące) lub 4 lata (szkoły techniczne)

→ szkolnictwo wyższe

• jednostka organizacyjna państwowa, samorządowa lub prywatna

• edukacja (I stopnia) kończy sie zdobyciem tytułu zawodowego licencjata lub inżyniera, (II stopnia) – magistra lub magistra inżyniera. Niektóre kierunki mają formę jednolitych studiów magisterskich (magister, lekarz, lekarz dentysta, lekarz weterynarii).

• ukończenie II stopnia pozwala na kontynuację studiów na studiach doktoranckich.

• warunkiem koniecznym do przystąpienia na studia I stopnia jest zdanie egzaminu maturalnego.

→ szkolnictwo wyższe

• uniwersytet – uprawnienia do nadawania tytułów w 12 dziedzinach, w tym conajmniej 2 w następujących:

humanistycznych społecznych lub teologicznych matematycznych fizycznych lub technicznych przyrodniczych prawnych lub ekonomicznych

→ szkolnictwo wyższe

• uniwersytet techniczny – uprawnienia do nadawania stopnia naukowego w 12 dziedzinach, w tym cojamniej w 8 z zakresu technicznego.

→ szkolnictwo wyższe

• uniwersytet uzupełniony przymiotnikiem określającym profil – conajmniej 6 uprawnień do nadawania stopnia naukowego, w tym conajmniej 4 z zakresu objętego profilem uczelni.

→ szkolnictwo wyższe

• politechnika – uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w conajmniej 6 dyscyplinach, w tym conajmniej w 4 z zakresu technicznego.

→ szkolnictwo wyższe

• akademia – conajmniej 2 uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora.

→ szkolnictwo wyższe

• kolegium – uprawnione wyłącznie do nadawania wyższego wykształcenia zawodowego w danej profesji (obecnie – pracownik socjalny i nauczyciel).

Tytuł naukowy uzyskuje się w uczelni sprawującej opiekę naukowo-dydaktyczną.

PODMIOTY DZIAŁAJĄCE W

OBSZARZE SYSTEMU

OCHRONY ZDROWIA

EWA

System Opieki Zdrowotnej

to zespół osób i instytucji mający za zadanie zapewnić opiekę zdrowotną ludności.

Regulują go ustawy:1.ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 27 sierpnia 2004 r. 2.ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z 30 sierpnia 1991 r.

→ rynek usług medycznych

• różni się od innych rynków dóbr i usług→ powód: asymetria informacji i problem agencji

• aby poznać rynek świadczeń medycznych, trzeba poznać mechanizm rynku ubezpieczeń medycznych

→ Polski system opieki

Oparty jest na modelu ubezpieczajacym- Konstytucja zapewnia każdemu prawo do ochrony zdrowia.

Władze zapewniaja dostęp do świadczeń medycznych ze środków publicznych.

NFZ

to państwowa jednostka organizacyjna wypełniająca w polskim systemie opieki zdrowotnej funkcję płatnika: ze środków pochodzących z obowiązkowych składek ubezpieczenia zdrowotnego, NFZ finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym i refunduje leki.

→ ubezpieczenia

Reforma emerytalna wprowadzona w 1999 roku polegała na podziale zabezpieczenia emerytalnego na trzy filary.

I FILAR -emerytura ze zreformowanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tutaj trafia większa część składki, potrącanej co miesiąc z pensjiII FILAR Otwarte Fundusze Emerytalne-Każdy kto podejmuje pierwszą pracę i urodzony jest po 1 stycznia 1969 r. ma miesiąc czasu na zawarcie umowy z jednym z funduszy emerytalnych. Jeśli po tym czasie nie podejmie takiej decyzji, ZUS wezwie go najpierw do zawarcia umowy, a później przydzieli do losowo wybranego funduszu.

III FILAR Indywidualne ubezpieczenia, dobrowolne

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest państwowym funduszem celowym, powołanym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. -dysponentem środków finansowych FUS jest ZUS-FUS dotowany jest z budżetu państwa, składek ZUS, kredytów komercyjnych

→ główne cele SOZ

Przy publicznym i prywatnym finansowaniu SOZ alokacja zasobów musi spełniać trzy warunki:

• poprawiać stan zdrowia społeczeństwa• spełniać oczekiwania pacjentów (względem dostępności)• chronić społeczeństwo przez katastrofą finansową

→ struktura SOZSOZ

świadczeniobiorcy

świadczeniodawcy

ZOZ

SPZOZ(publiczne)

NZOZ (niepubliczne)

praktyki lekarskie

, lekarsko-dentysty

czne, pielęgnia

rskie

apteki

inne

Ministerstwo Zdrowia

organy kontroli i nadzoruPaństwowa Inspekcja Sanitarna

Państwowa Inspekcja

Farmaceutyczna

wojewodzi, Wojewódzkie

Centra Zdrowia Publicznego, konsultanci

Ministerstwo ZdrowiaMinisterstwo Zdrowia jest jednym z ministerstw Rządu Polskiego, którego

celem działania jest profilaktyka zdrowotna oraz ochrona zdrowia pacjentów na terenie Polski.

Pod Ministerstwo Zdrowia podlegają m.in:- Akademie Medyczne, -Główny Inspektor Farmaceutyczny, -Główny Inspektor Sanitarny, -Jednostki badawczo-rozwojowe,-Narodowy Fundusz

Jednym z najważniejszych rozporządzeń Ministerstwa Zdrowia jest Karta Praw Pacjenta.

Organy nadzorujące

1. Państwowa Inspekcja Sanitarna (Sanepid)-wyspecjalizowana instytucja wykonująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia

2. Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna- państwowa instytucja kontroli i nadzoru nad produkcją i obrotem produktami leczniczymi.

3. Wojewodowie i działające przy nich wojewódzkie Centra Zdrowia Publicznego

4. Konsultanci wojewódzcy w poszczególnych specjalnościach medycznych

→ Finansowanie SOZ

• ubezpieczenie zdrowotne NFZ

→ obowiązkowa składka ubezpieczeniowa = 9% dochodów

9 % dochodów = 7,75 % + 1,25%

odliczane od PIT

pokrywane przez

ubezpieczonego

→ Finansowanie SOZ

• niektóre świadczenia wysokospecjalistyczne finansowane są bezpośrednio z budżetu Ministerstwa Zdrowia, a nie ze środków NFZ.

• w przypadku ubezpieczenia komercyjnego (np: w PZU) koszt leczenia pokrywa ubezpieczyciel. Mogą pokryć do 100% rzeczywistego kosztu świadczenia.

• Ze względu na trudny dostęp do opieki medycznej coraz popularniejsze są tzw ABONAMENTÓWKI- czyli abonament medyczny, który polega na wykupieniu usług medycznych w prywatnej przychodni. Są one kupowane głównie przez firmy dla swoich pracowników.

→ Mechanizm działania SOZ

SYSTEM

OCHRONY

ZDROWIA

PŁATNIK NFZUBEZPIECZYCIE

LE

KONSUMENCI

ABONAMENTÓWKI(właśni świadczeniodawcy i

własny pobór składek)

ŚWIADCZENIODAWCY

PRYWATNI PUBLICZNI

OPŁATY ‘Z WŁASNEJ KIESZENI’

OBOWIĄZKOWE SKŁADKIUBEZPIECZENIE

KOMERCYJNE

PODMIOTY DZIAŁAJĄCE W

OBSZARZE SYSTEMU

BEZPIECZEŃSTWASPOŁECZNEGO

ANETA

→ definicja

„ochrona egzystencjalnych podstaw życia ludzi, zapewnienie możliwości zaspokajania indywidualnych potrzeb (materialnych i duchowych) oraz realizacji aspiracji życiowych przez tworzenie warunków do pracy i nauki, ochronę zdrowia oraz gwarancje emerytalne”

→ kto uczestniczy w kreowaniu?

BEZPIECZEŃSTW

OSPOŁECZ

NE

podmioty rządowe (narodowe i

między narodowe)

podmioty pozarządoweobywatele

→ zagrożenia społeczne

Prócz tradycyjnych zagrożeń (polityczne, militarne, naturalne), wyróżniamy także zagrożenia społeczne:

• mogą być jeszcze niezidentyfikowane• godzą w naród (biologiczne i egzystencjalne

podstawy istnienia)

Rozróżniamy zagrożenia:

• socjalne• psychospołeczne

→ zagrożenia społeczne

Problemy dzisiejszego świata:

• degradacja wartości moralnych• atomizacja rodzin• niski (lub ujemny) przyrost naturalny• narkomania• zagrożenie HIV/AIDS

destrukcja społeczeństwa

→ zadania państwa

gwarantowanie ładu i bezpieczeństwa

organizacja

przestrzeni

społeczno-

gospodarczej

tworzenie warunków bezpiecznej egzystencji

prowadzenie

odpowiedniej

polityki społecznej

{polityka społeczna} - działalność podmiotów ustawodawczych, wykonawczych oraz kontrolnych państwa, a także samorządów i organizacji pozarządowych mająca na celu obronę człowieka przed niezaspokojeniem jego potrzeb, początkowo najbardziej elementarnych, a następnie także rozwojowych .

→ polityka społeczna

Cele działania państwa w sferze polityki społecznej:

• poprawa pozycji grup słabych ekonomiczne i społecznie• zapobieganie czynnikom zagrażającym

egzystencji grup społecznych• łagodzenie nierówności• minimalizowanie społecznego ryzyka• optymalizacja podziału pomyślności

→ polityka społeczna

Główny ciężar spoczywa na państwie:

• formułowanie celów• redystrybucja dochodów (świadczenia

socjalne)• tworzenie bazy materiałowej i kadrowej

→ sektory obszaru bezpieczeństwa

SEKTOR PUBLICZNY

organizacjerządowe

organizacje pozarządowe

SEKTOR WSPÓLNOTOWY

rodzina

przyjaciele

znajomi

SEKTOR OBYWATELSKI

społeczności lokalne

wolontariat

inicjatywy społeczne

podmioty gospodarcze

→ państwowe podmioty podlegające polityce bezpieczeństwa

• instytucje mające wpływ na politykę (Sejm, Senat, Prezydent)• podmioty kreujące politykę społeczną (Rząd i

ministrowie)• podmioty realizujące politykę społeczną

(zakłady pracy)• podmioty nadzorujące sferę polityki

społecznej (NIK, PIP, PIS)• podmioty sądowe działające w sferze polityki

społecznej (Trybunał Konstytucyjny, sądy powszechne)

→ niepubliczne podmioty podlegające polityce bezpieczeństwa

• partie polityczne• związki zawodowe• samorządy i określone izby działające w

obrębie jednej grupy zawodowej (np: lekarze)• niepubliczne zakłady pracy• organizacje i stowarzyszenia społeczne

(wolontariat i działalność non-profit)• Komiska ds. Walki z Pracą Przymusową• Komisja Praw Człowieka• Komisja Praw Kobiet

→ niepubliczne podmioty podlegające polityce bezpieczeństwa

Ze względu na to, że niektóre kwestie społeczne swym zasięgiem znacznie wychodzą poza obszar danego państwa, a także wstąpienie Polski do UE, wymienić należy również podmioty ponadpaństwowe, biorące udział w kreowaniu polityki społecznej na forum europejskim i międzynarodowym. Przykładem takich organizacji jest Komisja Europejska, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, ONZ, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP). 

→ międzynarodowe podmioty polityki społecznej

• Narody Zjednoczone (w ramach tej organizacji działa Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz Organizacje Wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych)

• Związki Zawodowe (Centrum Związków Zawodowych)

• Międzynarodowe Organizacje Pozarządowe

• Międzynarodowe Organizacje Integrujące 

→ międzynarodowe podmioty polityki społecznej

Organy ONZ

Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w skład, którego wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich.

Natomiast w skład Zgromadzenia Ogólnego wchodzą:• Rada Bezpieczeństwa, najwyższy organ• Rada Gospodarcza i Społeczna, zajmuje się sferą społeczną i ekonomiczną, kulturą i prawami człowieka• Rada Powiernicza (na dzień dzisiejszy nie funkcjonuje)• Międzynarodowy Trybunał  Sprawiedliwości• Sekretariat, który organizuje prace ONZ i pełni funkcję organu wykonawczego ONZ 

W zakresie polityki społecznej działają również pozarządowe podmioty, których zadaniem jest wszechstronne uzupełnianie działań państwa na rzecz jednostek i grup socjalnie najsłabszych

(dobrowolne zrzeszenia, formalne lub nieformalne- organizacje pozarządowe, ruchy społeczne, związki zawodowe, kościoły i związki wyznaniowe). 

Warto również wyróżnić tzw. siły społeczne, czyli ludzi świadczących usługi społeczne i decydujących o przyznaniu dóbr ekonomicznych potrzebującym, którzy stanowią i stosują prawo, wychowują uczą i radzą czyli cały kapitał ludzki danego państwa. Jest on szczególnie doceniany w tych dziedzinach życia społecznego, w których podmiotem działania jest żywy organizm państwa (politycy, parlamentarzyści, samorządowcy), jak i tych, którzy świadczą profesjonalne usługi dla konkretnych ludzi - są to tzw. służby społeczne (nauczyciele, resocjalizatorzy, lekarze, pielęgniarze, inspektorzy pracy, pracownicy socjalni, a także w szczególnych przypadkach policjanci, sędziowie i kuratorzy). Nieocenionym, chociaż stosunkowo mało wykorzystywanym potencjałem społecznym są wolontariusze, a więc ci, którzy poprzestając na symbolicznej zapłacie realizują społecznie potrzebne zadania, często wśród najbardziej zaniedbanych grup społecznych. 

→ podsumowanie

Zagrożenia społeczne XXI w. ze względu na swój zasięg, natężenie oraz długotrwałość stają się zagrożeniami globalnymi, często wykraczającymi poza granice państw i kontynentów.

Dlatego w realizacji zadań państwo musi zostać wsparte całym potencjałem, jakim dysponuje społeczeństwo. Aby ten potencjał (wartość społeczna, kapitał społeczny) był maksymalny, społeczeństwo musi być "silne i zdrowe", a nie toczone przez choroby społeczne. Dlatego konieczne i niezbędne jest dostrzeżenie ważności poruszanych zagadnień oraz podjęcie działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa socjalnego i społecznego Polaków.

Niezmiernie ważne jest również włączenie do tych działań wszystkich podmiotów działających na rzecz bezpieczeństwa, zarówno rządowych, samorządowych, jak i pozarządowych.

ANALIZA WYDATKÓW NA REALIZACJĘ

FUNKCJI SPOŁECZNYCH

ALEKSANDRA

Wydatki publiczne, środki pieniężne wydatkowane na realizację przedsięwzięć państwowych i samorządowych. Mogą przyjmować postać zapłaty za pracę, usługi i dostarczone dobra materialne, niezbędne do wykonania konkretnych zadań, mogą też polegać na finansowaniu różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego (dotacje, subwencje) lub określonych grup ludności (emerytury, zasiłki, stypendia), jak również na udzielaniu pożyczek i spłacaniu długów. Dokonywane są głównie z budżetu państwa i budżetów samorządowych (gmin i miast), a ponadto z funduszów celowych.

→ podział wydatków publicznych odbywa się w oparciu o następujące kryteria:

1) wg kryteriów funkcjonalnych ustala się wydatki przeznaczone na cele socjalne i kulturalne (ochrona zdrowia, oświata, nauka, kultura, ubezpieczenia i pomoc społeczna), gospodarcze (dotacje dla przedsiębiorstw), obronę narodową, administrację publiczną, i spłatę długów,

2) wg kryteriów ekonomicznych - wydatki bieżące (funkcjonowanie instytucji państwowych i samorządowych), majątkowe (inwestycje) oraz nabywcze: odpłatne (zapłata za pracę, dobra, usługi) i redystrybucyjne (dotacje, subwencje, spłata długów),

3) wg kryteriów prawnych - wydatki wynikające z decyzji administracyjnych (dotacje) i z umów (kupno-sprzedaż).

Rozmiar wydatkow publicznych (relacja procentowa wielkosci tych wydatkow do wielkosci PKB wskazuje że Polska należy do Państw opiekuńczych, które integrują w dużym stopniu w procesy spoleczne i gospodarcze.Wydatki publicznesa realizowane przy znacznym udziale funduszy ubezpieczen spolecznych (35,%)

Zjawisak determinujace strukture wydatkow publicznych;

1) typ ustroju panstwa i jego polityki zwiazanej z poziomeme rozwoju ekonomicznego. Im mniej w ustroju państwa cech liberalizmu gospodarczego, w wiecej cech socjalizmu,tym wiekszy jest rozmiar wydatkow publicznych

2)zakres i stan finansow publicznych danego panstwa

3) stopien centralizacji organizacji finansow publicznych

4) poziom decentralizacji wydatków publicznych

Wydatki na edukacje:

1) w stosunku do krajów UEdla przyszlosci kraju bardzowazne sa inwestycje w edukacje. Polska przeznaczyla na ten cel 5,7% rocznego pkb, czyli wiecej niż srednio w UE (5,29%). Ponadto , wydatki na edukacje w kraju przyrastają szybciej aniżeli w innych panstwach czlonkowskich UE. Korzystny wydziwek tych wielkosci nie znajduje przelozenia w poziome ksztalceninia. Zatem wspomniany niski poziom ksztalcenia w kraju nalezy tlumaczyc nieefektywnym systememfinansowania.

2) w stosunku do swiatapolska wydaje na ucznia 3312 dolarow rocznie. Srednia dla krajow Zachodnich jest dwukrotnie wyzsza. Najwiekse rozniece mozna zaobserwowac w szkolnictwie wyzszym.Dla porównania Norwegia przeznacza rocznie na studenta 15,5 tysiaca dolarów, Wielka Brytania ponad 13 tysiecy dol, a USA az 24,4 tysiaca dolarow.Polska na wyksztalcenie jednego studenta ma rocznie średnio niewiee ponad 5,5 tysiąca dolarów.

Wydatki publiczne na ochronę socjalną :15,7% PKB i są tym samym większe niż średnio w UE - 27 (15,39% PKB).Koszty ochrony socjalnej konsumują 3,3% całości wydatków publicznych i są wyrażnie wyższe niż w UE - 27 (35,27%) i UE - 12 (30,57%)

Wydatki na ochronę zdrowia:W Polsce wynoszą; 10,4% mniej niż wynosi średnia w krajach UE.W 2004 roku na ochronę zdrowia państwo wydało ok. 3297,5 mln zł.

W 2008 r. wydatki publiczne wynosiły 544 mld podczas gdy w 2009 wyniosły 597,3 mld. Oznacza to zwiększenie wydatków publicznych o 9,8 %.

GŁÓWNE PROBLEMY Z REALIZACJĄ

FUNKCJI SPOŁECZNYCH

BARTEK

→ przejawy aktywności sektora publicznego

„Aktywność sektora publicznego opiera się przede wszystkim na zapewnieniu obywatelom opieki socjalnej, gwarantowaniu bezpieczeństwa narodowego i planowaniu zagospodarowania przestrzeni.

Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne, w których własność Skarbu Państwa lub samorządu ma udział większy niż 50%.”

→ struktura zatrudnienia

sektor publiczny sektor prywatny

24%

76%

Francja

sektor publiczny

sektor prywatny

17%

83%

USA

sektor pub-liczny

sektor prywatny

→ struktura zatrudnienia – inne kraje

→ problem pierwszy:

Nadmiar pracowników w strukturach państwowych.

i organizacjach należących do sektora publicznego.

→ efekty

• problem wydajności

• problemy z ustaleniem odpowiedzialności

• w połączeniu ze słabo rozwiniętym systemem zarządzania HR – problem z elastycznym dostosowaniem sił delegowanych do wykonania danego zadania.

→ problem otoczenia politycznego

• duży udział sił politycznych w podejmowaniu decyzji

• rotacja kadry na skutek zmieniających się opcji politycznych (traktowanie podmiotu gospodarczego jako tzw. łup polityczny)

• racje ekonomiczne przegrywają z prywatnymi aspiracjami politycznymi (populizm)

SEKTOR PUBLICZNY

→ otoczenie

→ spojrzenie do tyłu

• do XIX wieku:• zasięg sektora publicznego ograniczony• wiara w istnienie niewidzialnej ręki rynku

• XIX wiek:• zaangażowanie państwa w rynek• ponoszenie wydatków publicznych na

rzecz celi społecznych

• XX wiek:• rozbudowa sektora publicznego• ogromny wzrost nakładów

→ identyfikacja problemów i celów

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

PRYWATYZACJA

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ identyfikacja problemów i celów

PRYWATYZACJA

→ ograniczenie nakładów

75% wydatków to wydatki sztywne, które wymagają zmian ustawowych

→ ograniczenie nakładów

→ jak?• analiza wydatków• segregacja wydatków wg. ich ważności• outsourcing• prywatyzacja przedsiębiorstw państowych

przynoszących straty

→ identyfikacja problemów i celów

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ identyfikacja problemów i celów

→ racjonalizacja wydatków

→ problemy?• alokacja zasobów zgodna z potrzebami

społecznymi (problem oszczędności w służbie zdrowia)• problem priorytetów (pomagać samotnym

matkom czy ofiarom wypadków samochodowych?)

• rosnące niezadowolenie społeczne (ergo: protesty i demonstracje)

→ identyfikacja problemów i celów

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ identyfikacja problemów i celów

„Ministerstwo Zdrowia musiało znaleźć w swoim budżecie 302 mln zł oszczędności. Ograniczone zostaną zatem inwestycje w szpitalach klinicznych i rozbudowy stacji

sanitarno-epidemiologicznych.”

→ mała efektywność podmiotów państwowych

→ dlaczego?• problem planowania wydatków• przerzucanie odpowiedzialności• archaiczne metody zarządzania

personelem i usługami• problem z wyceną usług medycznych

→ identyfikacja problemów i celów

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ identyfikacja problemów i celów

→ uspołecznienie życia mieszkańców

problem:

• mała aktywność społeczna obywateli

• brak zainteresowania próbami rozwiązania problemów społecznych

• traktowanie Państwa jako źródła niewyczerpanych zasobów

→ identyfikacja problemów i celów

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ dzisiaj:• konieczność ograniczenia nakładów• outsourcing• racjonalizacja wydatków• przeciwdziałanie małej efektywności

podmiotów publicznych• uspołecznienie życia mieszkańców• upowszechnienie wzorców unijnych• potrzeba stworzenia spójnej i realistycznej

strategii rozwoju

→ identyfikacja problemów i celów

brak spójnej strategii rozwoju, wytyczającej długofalową drogę rozwoju

→ strategia rozwoju

→ dlaczego?• problem polityczny (populizm)• trudności z ustaleniem priorytetów• brak wizji rozwoju

‘kwestie, jakimi zajmuje się ekonomia sektora publicznego, należą do najbardziej interesujących w całej ekonomii’

J. E. Stiglitz

dziękujemy za uwagę.

prezentację przygotowali:(w porządku alfabetycznym)

Aneta Borkowska

Ewa Gryczka

Dagmara Grzanka

Bartłomiej Hejnowicz

Aleksandra Jędrzejowska

Jakub Kliszcz

zarządzanie w sektorze publicznym

Uniwersytet Jagielloński

© 2010

2009/2010

prezentacja dostępna pod adresem:

www.sesjowypierdalaj.com/prezentacja

notatka z najważniejszymi informacjami:

www.sesjowypierdalaj.com/notatka