Podmioty gospodarki rynkowej – gospodarstwa domowe i rolne wykład (3)
-
Upload
grupa10152 -
Category
Education
-
view
381 -
download
0
Transcript of Podmioty gospodarki rynkowej – gospodarstwa domowe i rolne wykład (3)
mgr Magdalena Rybicka
* Podmioty gospodarki rynkowej –
gospodarstwa domowe i rolne,
przedsiębiorstwa, instytucje
państwowe.
*Państwo – w gospodarce rynkowej nie decyduje
bezpośrednio ani w sferze produkcji, ani w
sferze konsumpcji. Główną funkcją państwa jest
regulacja prawna i ekonomiczna mająca na celu
ochronę interesów publicznych przed
negatywnymi następstwami działania
mechanizmu rynkowego, a w szczególności
postępowaniem producentów i sprzedawców
zajmujących pozycję monopolistyczną.
*Podmiot - określona forma organizacji, która
podejmuje samodzielne decyzje, kierując się
własnym interesem i związanym z tym ryzykiem.
*Podmiot gosp. – każdy aktywny uczestnik procesu
gospodarowania. W gosp. rynkowej istnieją
następujące podmioty gosp. :gosp. domowe,
których reprezentantem jest konsument;
przedsiębiorstwa – producent; instytucje
finansowe (banki, instytuty kredytowe, giełda);
instytucje państwowe; podmioty demokracji
gosp.
* Bank
Instytucje finansowe:
*bank centralny państwa,
*banki komercyjne,
*giełda papierów wartościowych,
*towarzystwa ubezpieczeniowe.
*W systemie finansowym państwa największa rola
przypada bankowi centralnemu, który pełni
następujące funkcje:
1) jest bankiem państwa, tzn. utrzymuje fundusze
państwowe, realizuje wydatki oraz udziela pożyczek
państwu;
2) jest bankiem emisyjnym, ponieważ posiada
monopol na emisję pieniądza gotówkowego oraz
organizowania jego obiegu; 3) jest bankiem banków,
gdyż utrzymuje rezerwy pieniężne banków
komercyjnych, udziela im kredytów oraz może
kreować pieniądz bezgotówkowy w rozliczeniach
między bankami.
Bank centralny- działa na podstawie ustawy z dnia
29.08.1997 r. jest nim Narodowy Bank Polski.
*Bank emisyjny — NBP, jako jedyny bank w Polsce, ma
wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych i
określania wielkości emisji, ponadto organizuje
zasady obiegu pieniężnego i reguluje ilość pieniądza w
obiegu.
*Bank banków jest źródłem rezerwy kredytowej
(kredytodawcą ostatniej instancji) dla innych banków,
które w razie problemów z płynnością mogą wystąpić
do NBP z wnioskiem o kredyt lombardowy lub
redyskontowy. NBP sprawuje nadzór nad
funkcjonowaniem banków komercyjnych, które mają
obowiązek utrzymywania rezerw obowiązkowych na
rachunku w banku centralnym, ponadto określa formy
i organizuje rozliczenia pieniężne.
*Rezerwa obowiązkowa to część środków
pieniężnych (której wielkość zależy od stopy
rezerw) przeliczonych na złote, które są
zgromadzone na rachunkach bankowych
(złotowych i dewizowych), środków uzyskanych
ze sprzedaży papierów wartościowych oraz
innych środków przyjętych przez bank
podlegających zwrotowi.
*Stopa rezerw obowiązkowych to minimalna
relacja, w jakiej banki mają obowiązek
utrzymywać płynne rezerwy (składające się z
gotówki w kasach banków i na rachunkach
banków w NBP) w stosunku do ilości posiadanych
środków określonych rezerwą obowiązkową
*Kredyt lombardowy polega na udzielaniu, przez NBP
kredytu bankom komercyjnym pod zastaw papierów
wartościowych, a wysokość kredytu nie może
przekroczyć 80% ich wartości nominalnej. Wysokość
udzielonego kredytu przez NBP zależy od wartości
papierów wartościowych, które bank komercyjny
posiada i może dać w zastaw.
*Kredyt redyskontowy polega na udzieleniu kredytu
przez NBP przez kupienie weksli od banków, które
wcześniej zostały przedstawione do dyskonta w tych
bankach przez podmioty gospodarcze. Banki
komercyjne, posiadając weksle, mogą czekać do
terminu wykupu weksli, gdy nie są im potrzebne
pieniądze, lub mogą je przedstawić do redyskonta w
NBP, uzyskując dodatkowe środki na akcję kredytową.
*Operacje bezwarunkowe, to takie
operacje, gdzie bank centralny kupuje
albo sprzedaje papiery wartościowe,
którymi są zazwyczaj rządowe papiery
skarbowe, przy czym kupno i sprzedaż
nie są obwarowane dodatkowymi
warunkami.
*Operacje warunkowe dzielą się na
operacje warunkowego
zakupu i operacje warunkowej
sprzedaży.
Działalność banków komercyjnych:
- działalność depozytowa (przyjmowanie i przechowywanie na określonych warunkach środków pieniężnych klientów banku)
- działalność kredytowa (udzielanie kredytów pożyczek i poręczeń)
- usługi operacyjne (prowadzenie rachunków bankowych klientów i dokonywanie na nich operacji finansowych)
Pierwszymi z banków komercyjnych, które powstały w Polsce były:
1. Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie - PBKS 2. Bank Gdański w Gdańsku – BG (wykupiony przez BIG, część akcji ma kapitał zagraniczny) 3. Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu - WBK 4. Powszechny Bank Kredytowy w Warszawie – PBK (wykupiony przez austriacki Auszta) 5. Bank Zachodni we Wrocławiu – BZ 6. Bank Śląski w Katowicach – BŚ 7. Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi – PBG 8. Bank Przemysłowo-Handlowy w Krakowie – BPH 9. Bank Depozytowo-Kredytowy w Lublinie – BDK
(USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. (Dz. Nr 140, poz. 939)
Art. 5. )
1. Czynnościami bankowymi są:
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem
oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
2) prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
4) udzielanie gwarancji bankowych,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w
odrębnych ustawach.
2. Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o
ile są one wykonywane przez banki:
1) udzielanie pożyczek pieniężnych,
2) operacje czekowe i wekslowe,
3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich
użyciu,
4) terminowe operacje finansowe,
5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz
udostępnianie skrytek sejfowych,
7) wykonywanie czynności obrotu dewizowego,
8) udzielanie poręczeń,
9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją
papierów wartościowych.
*Giełda Papierów Wartościowych – instytucja publiczna
mająca na celu zapewnienie możliwości obrotu
giełdowego papierami wartościowymi (takimi
jak akcje, obligacje, prawa poboru itp.) oraz
niebędącymi papierami wartościowymi instrumentami
finansowymi (takimi jak opcje, kontrakty terminowe)
dopuszczonymi do obrotu giełdowego. Obrót regulowany
jest przez regulamin giełdy, szczegółowe zasady obrotu
giełdowego, Komisję Nadzoru Finansowego oraz ustawy:
*o obrocie instrumentami finansowymi,
*o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania
instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu
obrotu oraz o spółkach publicznych,
*o nadzorze nad rynkiem kapitałowym,
*o nadzorze nad rynkiem finansowym.
Funkcje giełdy:
•alokacyjna
•wartościująca
•Kontrolna
Organizacja giełdy papierów wartościowych
wymaga:
a) regulaminu giełdy
b) organów giełdowych
c) wyposażenia materialnego giełdy
http://www.gpw.pl/
Głównymi instytucjami ubezpieczeniowymi w Polsce są:
- Komisja Nadzoru Finansowego
- Polska Izba Ubezpieczeń
- Stowarzyszenie Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i
Reasekuracyjnych
- Polska Izba Brokerów Ubezpieczeniowych i
Reasekuracyjnych
- Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
- Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych
- Rzecznik Ubezpieczonych
- Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych
- Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych
Gospodarstwa domowe – to dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy.
Ekonomicznymi funkcjami gospodarstw domowych są:
Funkcja konsumpcyjna wyraża się w tradycyjnej działalności gospodarstwa domowego tzw. czynnościach związanych bezpośrednio i organizowaniem i realizacją konsumpcji. Działalność gospodarstwa domowego nastawiona jest na zaspokojenie potrzeb rodzinnych, które je tworzy. Konsumpcja gospodarstw domowych może być finansowana z dochodów bieżących, a także z nagromadzonych poprzednio oszczędności. Może też być finansowana ze środków zewnętrznych, np. z kredytu, który trzeba spłacić. Jeśli wydatki na konsumpcję są mniejsze od bieżących dochodów, gospodarstwo domowe może dokonać oszczędności.
Wykonywanie funkcji produkcyjnej poza gospodarstwami domowymi spowodowało, że obecnie są one w zasadzie podmiotami strefy konsumpcji. Więzi ekonomiczne gospodarstw domowych z innymi podmiotami gospodarującymi są głównie więziami rynkowymi.
Przedsiębiorstwo – to podmiot gospodarczy prowadzący na
własny rachunek działalność produkcyjną lub usługową w celu
osiągnięcia określonych korzyści.
Podstawy prawne działalności gospodarczej decydują o
formie prawno - organizacyjnej przedsiębiorstwa. Można w
związku z tym wyróżnić:
Spółki akcyjne,
Spółki z o.o.
Przedsiębiorstwa państwowe,
Spółki komandytowe,
Spółki jawne,
Przedsiębiorstwa komunalne,
Spółdzielnie .