DZIEJE ZIEMI cz. 1Enter your subtitle or main author‘s name here

Page 2PREKAMBR

PROTEROZOIK

ARCHAIK

PALEOZOIK

PERM

KARBON

DEWON

SYLUR

ORDOWIK

KAMBR

MEZOZOIKKREDA

JURA

TRIAS

KENOZOIK CZWARTORZĘD

TRZECIORZĘD

wiek mln lat

570

250

65

Page 3

KRYPTOZOIK = PREKAMB (od 4,5mld lat do 570 mln lat temu) - to 85% dziejów Ziemi

ERA ARCHAICZNA to okres formowania się skorupy ziemskiej:

krystalizacja deferencyjna to główny proces polegający na różnicowaniu się ultrazasadowej magmy na szybciej krzepnące składniki i lżejsze – powstaje magma granitowa

konsolidacja skorupy- zastygła cienka powłoka była niestabilna, rozrywana w jednych miejscach i wciągana w innych przez prądy konwekcyjne; w strefach subdukcji fałdowaniu ulegają skały zakrzepłe fragmenty skorupy tworząc pierwsze bloki kontynentalne - kratony

Page 4

KOMATYTY – najstarsze wylewne skały, podobne do meteorytów, topią się w 1650°C i zastygają bardzo wolno

ZIELENIEC – skała magmowa metamorficzna (zielona i szarozielona) występująca w strefach zieleńcowych wskazujących na pochłanianie skorupy bazaltowej. Wypiętrzanie i fałdowanie prowadziło do konsolidacji skorupy

CYRKONY – najstarsze datowane na 4,2 mld lat minerały, świadczą o wieku skorupy

Skały osadowe okruchowe najstarsze 3,8 mld lat temu

Skały osadowe organogeniczne (3,5-3,1 mld lat) – wapień stromatolitowy (gruzełkowy)

Page 5

Do 2 mld lat temu „woda” składała się z dużej ilości chloru, bromu, jodu, związków siarki. Nie zawierała tlenu i soli: chlorku, sodu, potasu, magnezu i wapnia. Dopiero w wyniku fotosyntezy pojawia się tlen.

Życie pojawia się w beztlenowym środowisku:

bakterie siarkowe (3,8-3,1 mld lat)

sinice – niebieskozielone glony (3,5-3,1mld, a od 2,3 mld do 750 mln masowo)

Eobacteria - mikroglony podobne do bakterii

akritarchy 1,5 mld - pierwsze organizmy zawierające jądro i organelle

Page 6

Wapień gruzełkowy – stromatolitowy

Wstęgowe rudy żelaza - jaspility

Page 7

FAUNA Z EDIACARA (700 mln)

Życie istniało w wodzie:

• glony i sinice, stromatolity• zwierzęta nieuskorupione – jamochłony, pierścienice, koralowce

Page 8

GŁÓWNE WYDARZENIA PREKAMBRU

W wyniku 8 cykli orogenicznych powstały kratony - stanowią one fundamenty krystaliczne platform prekambryjskich oraz trzony krystaliczne starych gór (np. jak Appalachy, Góry Skandynawskie, Sudety, Masyw Centralny, Masyw Czeski)

Powstały złoża rud metali: żelaza, niklu, miedzi, srebra, złota, uranu

Powstanie i rozwój życia

Page 9

PALEOZOIK 545-245 mln lat temu

Położenie lądów i mórz w kambrze

IAPETUS (geosynklina kaledońska) Ocean Peleotetyda

Page 10

Dwa cykle sedymentacyjno – diastroficzne zakończone fałdowaniami:

staropaleozoiczny – zakończony orogenezą kaledońską od kambru do syluru/początku dewonu Osady fliszowe: łupki, mułowce, piaskowce, zlepieńce w geosynklinie Iapetus. W płytkich morzach epikontynentalnych osady piaskowcowo-mułowcowo -węglanowe

młodopaleozoiczny – zakończony orogenezą hercyńską od dewonu do środkowego karbonu (lub permu w Azji) – skały węglanowe i okruchowe. Na dziw dewońska facja old - redu (czerwone i pstre lądowe i lagunowe osady okruchowe

Page 11

Lądy i morza - SYLUR / DEWON (po orogenezie kaledońskiej)

Euroameryka (Laurencja) Gondwana

Page 12

Rośliny ordowiku i syluru:

W wodach panują glony – liczne zielenice, krasnorosty pierwsze rośliny lądowe- psylofitypsylofity i widłaki należące do typu paprotniki tworzące tzw. FLORĘ PSYLOFITOWĄ

Page 13

Psylofity

Page 14

Glony- Prototaxites

Page 15

Lichida

Trinucleus

Page 16

GRAPTOLIT – skamieniałość przewodnia ordowiku i syluru

Page 17

GRAPTOLITY ORDOWICKIE

Dichograptus

Tertagraptus (Victoria, Australia)

Page 18

wśród strunowców występują bezszczękowce i ryby Acanthodi i Placodermi

konodonty występujące w skałach wapiennych mają znaczenie stratygraficzne

Birkenia

Placodermi Climatius

Page 19

bezszczękowce Agnatha

promieniopłetwe Acanthodi

zębate chrzęstnoszkieletowe Chondrichthyes –pierwsi przedstawiciele

kostnoszkieletowe Osteichthyes