Post on 15-Feb-2017
DemokracjaDemokracja
Plan zajęć
1. Definicja .2. Demokracja na przestrzeni wieków .3. Fundamentalne zasady współczesnejdemokracji. 4. Wartości demokratyczne5. Mankamenty demokracji
Współczesna definicja demokracji
Demokracja (demos –lud, kratos- władza) – jest formą ustroju państwa, w której jego obywatele sprawują władzę bezpośrednio lub za pośrednictwem wybranych przedstawicieli.
Poszczególne fazy rozwoju demokracji
1. Ateńska2. Rzymska3. Chrześcijańskie tradycje
demokratyczne4. Szlachecka5. Burżuazyjna6. Współczesna
Demokracja ateńska (VI -IV w. p.n.e.)
Greckie polis (miasta –państwa) –symbolem demokracja ateńska
Suwerenna władza należy do ludu (wolny mężczyzna –
min. 20 lat, 10% polis) Władza ustawodawcza - Zgromadzeniu Ludowym
(demokracja bezpośrednia) Uchwalanie ustaw, wybór urzędników, uprawnienia sądowe Władza wykonawcza –Rada Pięciuset (wybierana przez
losowanie na ZL na rok) Ochrona praw politycznych – Trybunał Ludowy
Republika Rzymska 509-27r.pne
Rzymska demokracja –charakter ograniczony- główną role odgrywa arystokracja – sprawuje urzędy, wchodzi w skład Senatu –najważniejszego organu w państwie
Zgromadzenia Ludowe – rozpatrują jedynie gotowe propozycje Senatu lub urzędników
Trybun Ludowy – pełnił funkcje Rzecznika Praw Obywatelskich
Chrześcijańskie tradycje demokratyczne –godność i wolność człowieka Dekalog –z niego wywodzi się wiele zasad i wartości demokratycznych Biblia – idea praw człowieka i równości wszystkich ludzi, (kobiety i mężczyzny) Gminy wczesnochrześcijańskie – diakoni i biskupi –wybierani w wyborach bezpośrednich Prawo oporu przeciwko tyranom –Św. Tomasz z Akwinu –poddani mają prawo buntu
Demokracja szlachecka – Rzeczpospolita Obojga Narodów XVI -XVIII w.
Szlachta –posiada pełnie praw obywatelskich i politycznyPrawo udziału w sejmikach, zasiadania w sejmie i
sprawowania urzędówSejm- najwyższy organ władzy państwowej –jego skład
wybierała szlachta na sejmikachDecydował o wojnie i pokoju, uchwalał podatki,
współdecydował o polityce wewnętrznejKról elekcyjny –stał na czele państwaKażdy szlachcic ma prawo wybierać króla, szlachta może
królowi wypowiedzieć posłuszeństwo, jeśli naruszy prawa i przywileje
Tolerancja religijna - waży element demokracji szlacheckiej
"Potęga Rzeczypospolitej u zenitu. Złota wolność. Elekcja". Jan Matejko
Demokracja burżuazyjna ( Narodziny współczesnej demokracji)
Anglia XVII w. – wojna domowa w Anglii(1642-1648) i „chwalebna rewolucja” 1688
Parlament dostał znaczące uprawnienia w zakresie reprezentowania społeczeństwa
Francja XVIII w. –Wielka Rewolucja Francuska (1789)Zainicjowanie procesu demokratyzacji społeczeństwFilozofowie oświecenia Monteskiusz – stworzył zasadę trójpodziału władzy
(ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza) Jan Jakub Rousseau – stworzył fundamentalna zasadę dla
demokracji –suwerenności narodu
Pierwsze gwarancje praw obywatelskichDeklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych – 4 VII 1776Deklaracja praw człowieka i obywatela –Francja 26 VIII 1789
Pierwsze demokratyczne konstytucje1787 Stany Zjednoczone –pierwsza na świeciePodział władzy między Prezydenta (władza wykonawcza) i Kongres
(władza ustawodawcza)Początki partii politycznych - XIXKluby polityczne - rewolucja angielska - wigowie (liberałowie), torysi
(konserwatyści)Partie polityczne masowe – XIX w – upowszechnianie prawa
wyborczego Poszerzanie kręgu obywateli posiadających prawa wyborcze
-XIXZniesienie cenzusu majątkowego
Fundamentalne zasady współczesnej demokracji.
1.Zasada suwerenności narodu2. Zasada reprezentacji(Naród sprawuje władzę
przez swoich reprezentantów)3. Zasada poszanowania praw mniejszości4. Zasada podziału i równowagi władzy 5. Zasada konstytucjonalizmu i praworządności 6. Zasada pluralizmu ( z łac. mnogi)
Wartości demokratyczne
Wolność –prawo jednostki do postępowania zgodnie ze swoją wolą
W aspekcie społeczno - państwowym – swobody obywatelskie i polityczne
Wolność: słowa, wyznania, zgromadzeń, zrzeszania się, gospodarcza, prasy
Wartości demokratyczneRówność – identyczność obywateli w niektórych aspektach
– pojmowana jako: Równość naturalna – wszyscy ludzie są równi bez względu
na rasę, płeć czy pochodzenieRówność wobec prawa – wszyscy mają takie same
uprawnienia i powinni być tak samo traktowani ( w sądzie kara niezależnie od pochodzenia czy majątku)
Równość szans – wszyscy obywatele powinni mieć podobne szanse samorealizacji i dostępu do dóbr materialnych i duchowych (egalitaryzm)
Wartości demokratyczneSprawiedliwość W ujęciu ekonomicznym – właściwa
dystrybucja dóbr występujących w ograniczonej ilości
W ujęciu prawnym – bezstronne sądzienie za popełnione czyny
Mankamenty Pobłażliwość demokracji Jest to ustrój, zapewniający dużą swobodę, pełno w nim wolności. Jej nadmiar wiąże
się z tym, że każdy robi to, co chce.Jak zauważył Platon „nawet skazani na śmierć lub wygnanie mimo wyroku kręcą się
po mieście, a nikomu to nie przeszkadza”. Demokracja przedstawicielskaCzęsto promuje pasywne postawy jednostek. Obywatele często odnoszą się z
niechęcią do swoich reprezentantów w rządzie, co przekłada się na frekwencję. Wiąże się to z brakiem nadziei na poprawę rządzenia i biernością polityczną (wyborczą).
Rządy większości Gdy większość ma władzę, mniejszość jest poniekąd „dyskryminowana”, musi się
podporządkować. Nie jest to groźne jeżeli pojęcie większości rozumiemy jako większość matematyczną, a nie zorganizowaną trwale dominującą część zbiorowości (Sartori)
Kampania wyborcza a manipulacjaUdział mass mediów w kampanii wyborczej niewątpliwie wiąże się z manipulacją.
Prezentowane sondaże mają duży wpływ na decydentów. Widząc mały procent poparcia dla danej grupy, wyborca jest w mniejszości i uświadamia sobie, że jego głos ma małe znaczenie, zmienia więc decyzje, popierając bardziej popularne ugrupowania – chce aby jego głos się liczył.
KonfliktyCzęsto działania opozycji są nie konstruktywne, ponieważ opozycja uznaje
rządzących za przeciwnika. Taki stan rzeczy nie pozwala na współpracę i odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Jednak konflikt lansuje biorące w nim udział partie. Przyciąga uwagę, jest nagłaśniany przez media. Ugrupowania zyskują popularność.
DumaSłowo „demokracja” brzmi dumnie, dobrze się kojarzy, ma zatem pozytywne
zabarwienie. Wiele ugrupowań wykorzystuje to słowo, aby zyskać wyborców, poparcie, kojarzyć się z praworządnością. Demokrację uważa się za wytwór cywilizacji, postępowy ustrój.
Należy jednak zauważać jej wady ponieważ jej rozwój może czasem pójść w złym kierunku. Należałoby się raczej szczycić osiągnięciami tego ustroju niż samą jego ideą, która jest trudna do zrealizowania.
Patologie władzy: alienacja władzy, centralizacja uprawnień, biurokratyzacja, korupcja, partykularyzm, nepotyzm, klientelizm, brutalizacja polityki.
Świadomy wybór? Można by się zastanowić czy Polacy wybrali demokrację, bo to najlepszy system, czy może wynikło to z niechęci do komunizmu.
Demokracja w PolsceSposób wyboru
Wszyscy posłowie lub senatorowie są wybierani bezpośrednio przez wyborców (podział mandatów poselskich odbywa się według metody d'Hondta, faworyzującej większe ugrupowania; senatorowie natomiast uzyskują mandaty w specyficznym systemie większości względnej, znanej jako Block Vote). Ordynacja wyborcza wymaga, by ugrupowania startujące w wyborach do izby niższej parlamentu uzyskały co najmniej 5% poparcia (dla partii koalicyjnych 8%), by uczestniczyć w podziale mandatów (wyłączając mniejszości narodowe, które zgodnie z Ustawą z dnia 12 kwietnia 2001 r "Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP" są zwolnione z wymogu przekroczenia 5 % progu wyborczego). Senatorowie są wybierani metodą większościową.
Pozostaje spojrzeć krytycznie na obecną demokrację i w miarę
możliwości likwidować jej niedoskonałości, ponieważ nie ma
idealnego ustroju.