DemokracjaDemokracja

Plan zajęć

1. Definicja .2. Demokracja na przestrzeni wieków .3. Fundamentalne zasady współczesnejdemokracji. 4. Wartości demokratyczne5. Mankamenty demokracji

Współczesna definicja demokracji

Demokracja (demos –lud, kratos- władza) – jest formą ustroju państwa, w której jego obywatele sprawują władzę bezpośrednio lub za pośrednictwem wybranych przedstawicieli. 

Poszczególne fazy rozwoju demokracji

1. Ateńska2. Rzymska3. Chrześcijańskie tradycje

demokratyczne4. Szlachecka5. Burżuazyjna6. Współczesna

Demokracja ateńska (VI -IV w. p.n.e.)

Greckie polis (miasta –państwa) –symbolem demokracja ateńska

  Suwerenna władza należy do ludu (wolny mężczyzna –

min. 20 lat, 10% polis) Władza ustawodawcza - Zgromadzeniu Ludowym

(demokracja bezpośrednia) Uchwalanie ustaw, wybór urzędników, uprawnienia sądowe Władza wykonawcza –Rada Pięciuset (wybierana przez

losowanie na ZL na rok) Ochrona praw politycznych – Trybunał Ludowy

Republika Rzymska 509-27r.pne

Rzymska demokracja –charakter ograniczony- główną role odgrywa arystokracja – sprawuje urzędy, wchodzi w skład Senatu –najważniejszego organu w państwie

Zgromadzenia Ludowe – rozpatrują jedynie gotowe propozycje Senatu lub urzędników

Trybun Ludowy – pełnił funkcje Rzecznika Praw Obywatelskich

 

Chrześcijańskie tradycje demokratyczne –godność i wolność człowieka Dekalog –z niego wywodzi się wiele zasad i wartości demokratycznych Biblia – idea praw człowieka i równości wszystkich ludzi, (kobiety i mężczyzny) Gminy wczesnochrześcijańskie – diakoni i biskupi –wybierani w wyborach bezpośrednich Prawo oporu przeciwko tyranom –Św. Tomasz z Akwinu –poddani mają prawo buntu  

Demokracja szlachecka – Rzeczpospolita Obojga Narodów XVI -XVIII w.

Szlachta –posiada pełnie praw obywatelskich i politycznyPrawo udziału w sejmikach, zasiadania w sejmie i

sprawowania urzędówSejm- najwyższy organ władzy państwowej –jego skład

wybierała szlachta na sejmikachDecydował o wojnie i pokoju, uchwalał podatki,

współdecydował o polityce wewnętrznejKról elekcyjny –stał na czele państwaKażdy szlachcic ma prawo wybierać króla, szlachta może

królowi wypowiedzieć posłuszeństwo, jeśli naruszy prawa i przywileje

Tolerancja religijna - waży element demokracji szlacheckiej

"Potęga Rzeczypospolitej u zenitu. Złota wolność. Elekcja". Jan Matejko

Demokracja burżuazyjna ( Narodziny współczesnej demokracji)

Anglia XVII w. – wojna domowa w Anglii(1642-1648) i „chwalebna rewolucja” 1688

Parlament dostał znaczące uprawnienia w zakresie reprezentowania społeczeństwa 

Francja XVIII w. –Wielka Rewolucja Francuska (1789)Zainicjowanie procesu demokratyzacji społeczeństwFilozofowie oświecenia Monteskiusz – stworzył zasadę trójpodziału władzy

(ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza) Jan Jakub Rousseau – stworzył fundamentalna zasadę dla

demokracji –suwerenności narodu

Pierwsze gwarancje praw obywatelskichDeklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych – 4 VII 1776Deklaracja praw człowieka i obywatela –Francja 26 VIII 1789

Pierwsze demokratyczne konstytucje1787 Stany Zjednoczone –pierwsza na świeciePodział władzy między Prezydenta (władza wykonawcza) i Kongres

(władza ustawodawcza)Początki partii politycznych - XIXKluby polityczne - rewolucja angielska - wigowie (liberałowie), torysi

(konserwatyści)Partie polityczne masowe – XIX w – upowszechnianie prawa

wyborczego Poszerzanie kręgu obywateli posiadających prawa wyborcze

-XIXZniesienie cenzusu majątkowego

Fundamentalne zasady współczesnej demokracji.

1.Zasada suwerenności narodu2. Zasada reprezentacji(Naród sprawuje władzę

przez swoich reprezentantów)3. Zasada poszanowania praw mniejszości4. Zasada podziału i równowagi władzy 5. Zasada konstytucjonalizmu i praworządności 6. Zasada pluralizmu ( z łac. mnogi)

Wartości demokratyczne

Wolność –prawo jednostki do postępowania zgodnie ze swoją wolą  

W aspekcie społeczno - państwowym – swobody obywatelskie i polityczne

Wolność: słowa, wyznania, zgromadzeń, zrzeszania się, gospodarcza, prasy

Wartości demokratyczneRówność – identyczność obywateli w niektórych aspektach

– pojmowana jako: Równość naturalna – wszyscy ludzie są równi bez względu

na rasę, płeć czy pochodzenieRówność wobec prawa – wszyscy mają takie same

uprawnienia i powinni być tak samo traktowani ( w sądzie kara niezależnie od pochodzenia czy majątku)

Równość szans – wszyscy obywatele powinni mieć podobne szanse samorealizacji i dostępu do dóbr materialnych i duchowych (egalitaryzm)

Wartości demokratyczneSprawiedliwość W ujęciu ekonomicznym – właściwa

dystrybucja dóbr występujących w ograniczonej ilości

W ujęciu prawnym – bezstronne sądzienie za popełnione czyny

Mankamenty Pobłażliwość demokracji Jest to ustrój, zapewniający dużą swobodę, pełno w nim wolności. Jej nadmiar wiąże

się z tym, że każdy robi to, co chce.Jak zauważył Platon „nawet skazani na śmierć lub wygnanie mimo wyroku kręcą się

po mieście, a nikomu to nie przeszkadza”. Demokracja przedstawicielskaCzęsto promuje pasywne postawy jednostek. Obywatele często odnoszą się z

niechęcią do swoich reprezentantów w rządzie, co przekłada się na frekwencję. Wiąże się to z brakiem nadziei na poprawę rządzenia i biernością polityczną (wyborczą).

Rządy większości Gdy większość ma władzę, mniejszość jest poniekąd „dyskryminowana”, musi się

podporządkować. Nie jest to groźne jeżeli pojęcie większości rozumiemy jako większość matematyczną, a nie zorganizowaną trwale dominującą część zbiorowości (Sartori)

Kampania wyborcza a manipulacjaUdział mass mediów w kampanii wyborczej niewątpliwie wiąże się z manipulacją.

Prezentowane sondaże mają duży wpływ na decydentów. Widząc mały procent poparcia dla danej grupy, wyborca jest w mniejszości i uświadamia sobie, że jego głos ma małe znaczenie, zmienia więc decyzje, popierając bardziej popularne ugrupowania – chce aby jego głos się liczył.

KonfliktyCzęsto działania opozycji są nie konstruktywne, ponieważ opozycja uznaje

rządzących za przeciwnika. Taki stan rzeczy nie pozwala na współpracę i odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Jednak konflikt lansuje biorące w nim udział partie. Przyciąga uwagę, jest nagłaśniany przez media. Ugrupowania zyskują popularność.

DumaSłowo „demokracja” brzmi dumnie, dobrze się kojarzy, ma zatem pozytywne

zabarwienie. Wiele ugrupowań wykorzystuje to słowo, aby zyskać wyborców, poparcie, kojarzyć się z praworządnością. Demokrację uważa się za wytwór cywilizacji, postępowy ustrój.

Należy jednak zauważać jej wady ponieważ jej rozwój może czasem pójść w złym kierunku. Należałoby się raczej szczycić osiągnięciami tego ustroju niż samą jego ideą, która jest trudna do zrealizowania.

Patologie władzy: alienacja władzy, centralizacja uprawnień, biurokratyzacja, korupcja, partykularyzm, nepotyzm, klientelizm, brutalizacja polityki.

Świadomy wybór? Można by się zastanowić czy Polacy wybrali demokrację, bo to najlepszy system, czy może wynikło to z niechęci do komunizmu.

Demokracja w PolsceSposób wyboru

Wszyscy posłowie lub senatorowie są wybierani bezpośrednio przez wyborców (podział mandatów poselskich odbywa się według metody d'Hondta, faworyzującej większe ugrupowania; senatorowie natomiast uzyskują mandaty w specyficznym systemie większości względnej, znanej jako Block Vote). Ordynacja wyborcza wymaga, by ugrupowania startujące w wyborach do izby niższej parlamentu uzyskały co najmniej 5% poparcia (dla partii koalicyjnych 8%), by uczestniczyć w podziale mandatów (wyłączając mniejszości narodowe, które zgodnie z Ustawą z dnia 12 kwietnia 2001 r "Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP" są zwolnione z wymogu przekroczenia 5 % progu wyborczego). Senatorowie są wybierani metodą większościową.

Pozostaje spojrzeć krytycznie na obecną demokrację i w miarę

możliwości likwidować jej niedoskonałości, ponieważ nie ma

idealnego ustroju.