BUDOWA ATOMUCZĄSTKA SYMBOL WYSTĘPOWANIE MASA ŁADUNEK

ELEKTRYCZNY

PROTON p+ jądro atomowe około 1 u + 1

NEUTRON n0 jądro atomowe około 1u Brak

ELEKTRON e- powłoki elektronowe Około 1/ 1840 u -1

PAMIĘTAJ! Atom jest elektrycznie obojętny.

ROZMIESZCZENIE ELEKTRONÓW NA POWŁOKACH

SKŁAD ATOMU

LICZBA PROTONÓW = Z

LICZBA ELEKTRONÓW = LICZBA PROTONÓW = Z

LICZBA NEUTRONÓW = A – Z

LICZBA NUKLEONÓW = A

X – SYMBOL PIERWIASTKA

A – LICZBA MASOWA, MASA ATOMOWA – OKREŚLA LICZBĘ NUKLEONÓW, CZYLI PROTONÓW I NEUTRONÓW W JĄDRZE ATOMOWYM.

Z – LICZBA ATOMOWA, LICZBA PORZĄDKOWA – OKREŚLA LICZBĘ PROTONÓW W JĄDRZE ATOMOWYM.

MODEL ATOMU WĘGLA 12

6 c

JONYNazwa Symbol Liczba

atomowaLiczba

protonów

Liczba elektronó

w

Liczba neutronów

Konfiguracja elektronowa

atom potasu K 19 19 19 20 K2 L8 M8 N1

kation potasu K+ 19 19 18 20 K2 L8 M8

atom siarki S 16 16 16 16 K2 L8 M6

anion siarczkowy S2- 16 16 18 16 K2 L8 M8

BUDOWA ATOMU, A POŁOŻENIE PIERWIASTKA W UKŁADZIE OKRESOWYM

Konfiguracja elektronowa: K2L8M18N7

Liczba powłok elektronowych 4

Liczba elektronów walencyjnych 7 (17 – 10)

Masa atomowa 80u

Liczba nukleonów 80

Liczba neutronów 80-35 = 45

Liczba atomowa 35

Liczba protonów 35

Liczba elektronów 35

PRAWO OKRESOWOŚCIPrawo okresowości mówi, że właściwości pierwiastków uporządkowanych

zgodnie ze wzrastającą liczbą atomową zmieniają się w sposób ciągły i okresowy.Układ okresowy składa się z rzędów poziomych zwanych okresami, jest ich 7. Kolumny pionowe zwane są grupami, jest ich 18. Nazwy grup tworzymy od nazwy pierwszego pierwiastka danej grupy (wyjątek grupa 1!)Grupa 1 – litowceGrupa 2 – berylowceGrupa 13 - borowceGrupa 14 – węglowceGrupa 15 – azotowceGrupa 16 – tlenowceGrupa 17 – fluorowceGrupa 18 – helowce, gazy szlachetneGrupy 1, 2 i od 13 do 18 zwane są grupami głównymi.Grupy od 3 do 12 zwane są grupami pobocznymi.

CHARAKTER CHEMICZNY PIERWIASTKÓW GRUP GŁÓWNYCH

Li

Na

K

Rb

Cs

F

Cl

Br

I

Na Mg Al Si P S Cl

•Wzrost właściwości niemetalicznych•Zmniejszanie się właściwości metalicznych•Zwiększanie się liczby elektronów walencyjnych•Zmniejszanie się wielkości promienia atomowego

IZOTOPYIzotopy to atomy tego samego pierwiastka o tej samej

liczbie atomowej, a różnej liczbie masowej, a co za tym idzie różnej liczbie neutronów w jądrze atomowym.

PODZIAŁ IZOTOPÓW ZE WZGLĘDU NA POCHODZENIE

PODZIAŁ IZOTOPÓW ZE WZGLĘDU NA TRWAŁOŚĆ

PROMIENIOTWÓRCZOŚĆZjawisko promieniotwórczości naturalnej odkrył Becquerel, który stwierdził, że

atomy niektórych pierwiastków rozpadają się samorzutnie, emitując trzy rodzaje promieniowania: α, β, γ.

PROMIENIOWANIE ŁADUNEK ELEKTRYCZNY MASA CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

α +2 4uJądra atomu helu, poruszają się z prędkością około 20000 km/s, promieniowanie mało przenikliwe.

β -1 1/1840u Strumień szybkich elektronów o prędkości 90000-297000km/s, promieniowanie bardziej przenikliwe niż α.

γ 0 0 Promieniowanie elektromagnetyczne o dużej przenikliwości i energii.

PROMIENIOTWÓRCZOŚĆPromieniotwórczość polega na samorzutnym rozpadzie (rozszczepieniu) jąder

atomów niektórych pierwiastków tzw. pierwiastków promieniotwórczych.Istnieją dwa rodzaje pierwiastków promieniotwórczych:• te, które rozszczepiając się tworzą nowy pierwiastek i wysyłają cząstki α• te, które rozszczepiając się tworzą nowy pierwiastek i wysyłają cząstki β

Wyróżniamy dwa rodzaje promieniotwórczości: • NATURALNĄ (pierwiastki promieniotwórcze samoistnie ulegają rozpadowi) • SZTUCZNĄ (wywoływaną bombardowaniem danego jądra np. neutronami lub

protonami).

Izotopy promieniotwórcze różnych pierwiastków różnią się między sobą intensywnością i czasem promieniowania, czyli tzw. okresem połowicznego rozpadu (zaniku), zwanym też okresem półtrwania.

Okres połowicznego rozpadu jest to czas, po którym połowa atomów w próbce pierwiastka ulega rozpadowi.

ROZPAD PROMIENIOTWÓRCZY – SZEREG URANOWY

ŚREDNIA MASA ATOMOWA

Wiedząc, że gal występujący w przyrodzie jest mieszaniną dwóch izotopów o składzie 60,2% izotopu o masie 69 u i 39,8% izotopu o masie 71 u, oblicz średnią masę galu.

ZASTOSOWANIE IZOTOPÓWKobalt 60 Co do sterylizacji żywności (niszczy pasożyty i pleśnie, dzięki czemu możliwe jest jej długie przechowywanie).Kobalt 60 Co i cez 137 Cs do diagnostyki stanu technicznego i wykrywania wad urządzeń przemysłowych.Do diagnostyki i terapii schorzeń nowotworowych, np. 60 Co – używany w bombie kobaltowej – urządzeniu stosowanym w medycynie do zdalnego napromieniowania chorych tkanek pacjenta, 131 I – do badań tarczycy. 14 C zastosowano jako zegar archeologiczny bo umożliwia datowanie znalezisk archeologicznych i paleontologicznych. Uran wzbogacony o izotop 235 znajduje zastosowanie w reaktorach jądrowych jako paliwo jądrowe.Rad wykorzystuje się do celów leczniczych i do celów naukowych.Pluton stosowany w głowicach bomb jądrowych

WIĄZANIA CHEMICZNEW tworzeniu wiązań chemicznych biorą udział elektrony walencyjne.

Atomy pierwiastków łącząc się ze sobą dążą do uzyskania konfiguracji najbliższego gazu szlachetnego. Te, które upodabniają się do helu chcą osiągnąć dublet elektronowy, czyli dwa elektrony walencyjne, a te, które upodabniają się do pozostałych gazów szlachetnych chcą osiągnąć oktet elektronowy, czyli osiem elektronów walencyjnych.

WIĄZANIE KOWALENCYJNE NIESPOLARYZOWANE

Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane powstaje poprzez uwspólnienie niesparowanych elektronów walencyjnych pochodzących od łączących się atomów, przy czym wspólna para elektronowa leży w pośrodku, w równej odległości między łączącymi się atomami.

Występuje w cząsteczkach homoatomowych: H2, F2, Cl2, Br2, I2, O2, N2

WIĄZANIE KOWALENCYJNE SPOLARYZOWANE

Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane powstaje poprzez uwspólnienie niesparowanych elektronów walencyjnych pochodzących od łączących się atomów, przy czym wspólna para elektronowa jest przesunięta w stronę pierwiastka o większej liczbie elektronów walencyjnych.

Występuje w HF, HCl, HBr. HI, H2O, NH3, CH4, CO2

WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW Z WIĄZANIEM KOWALENCYJNYM

•występują we wszystkich trzech stanach skupienia (stałym, ciekłym i gazowym),

•w stanie stałym tworzą sieć krystaliczną,

•mają niskie temperatury wrzenia i topnienia,

•w stanie ciekłym nie przewodzą prądu elektrycznego ponieważ ich cząsteczki są obojętne jako całość.

WIĄZANIE JONOWE

Wiązanie jonowe polega na łączeniu (oddziaływaniu) kationów i anionów powstałych z łączących się atomów. Atom, który oddaje elektrony staje się jonem dodatnim - kationem, a atom, który przyjmuje elektrony staje się jonem ujemnym - anionem.

Występuje najczęściej między atomami aktywnych metali (1 i 2 grupa układu okresowego) i aktywnych niemetali (grupa 17 i16 układu okresowego) np. NaCl, KBr, LiF, CaCl2, K2S, Na2O, AlCl3 itp.

WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW Z WIĄZANIEM JONOWYM

• występują w stałym stanie skupienia, tworząc sieć krystaliczną.

• mają wysokie temperatury wrzenia i topnienia.

• stopione lub rozpuszczone w wodzie przewodzą prąd elektryczny, gdyż zawierają zdolne do poruszania się kationy i aniony.