Biomechanika Inżynierska -...

Post on 27-Feb-2019

231 views 0 download

Transcript of Biomechanika Inżynierska -...

Biomechanika Inżynierska 1

Biomechanika Inżynierska

wykład 1

Instytut Metrologii i Inżynierii BiomedycznejPolitechnika Warszawska

Biomechanika Inżynierska 2

Sprawy organizacyjne

Wykład:

Dr inż. Szymon Cygan● pok. 40● tel. 22-234-86-64● e-mail:

s.cygan@mchtr.pw.edu.pl● Konsultacje:

● wtorki godz.11-13

Wykład i laboratorium:

Mgr inż. Krzysztof Wildner● pok. 408 / 155● tel. ● e-mail:

k.wildner@mchtr.pw.edu.pl● Konsultacje:

● wtorki godz. 10-12

Biomechanika Inżynierska 3

System oceny

● Laboratorium 40% oceny

● Musi być zaliczone (przekroczone 50% punktów)

● Wykład 60% oceny

● Musi być zaliczony (przekroczone 50% punktów)

● Egzamin – test wielokrotnego wyboru, krótkie pytania opisowe,

zadania

● 2 x połówkowy; 2 x w sesji; 1 x we wrześniu

● Ewentualne dodatkowe punkty z prac domowych (?)

Biomechanika Inżynierska 4

Materiały do przedmiotu

● Na stronie Zakładu Inżynierii Biomedycznej (zib.mchtr.pw.edu.pl)

● W dziale Dydaktyka

● W zakładce Przedmioty Obowiązkowe● http://zib.mchtr.pw.edu.pl/?Dydaktyka:Przedmioty_obowi%B1zkowe

Biomechanika Inżynierska 5

Literatura

● „Podstawy Biomechaniki", J. Mrozowski, J. Awrejcewicz, 2004

● „Biomechanika układu ruchu człowieka", T. Bober, J. Zawadzki, 2003

● „Biomechanika narządu ruchu człowieka”, D. Tejszerewska, E. Świtoński, M. Gzik, 2011

● „Biomechanika Inżynierska“, R. Będziński, 1997

● „Bionika ruchu“, Morecki A., Ekiel J., Fidelus K., 1971

● „An introduction to biomechanics” Harold M. Frost, 1971

Biomechanika Inżynierska 6

Wstęp

Czym my się zajmujemy?

Biomechanika Inżynierska 7

Wstęp

Laboratorium Techniki Ultradźwiękowej w Zastosowaniach Medycznych:

● Elastografia i metody obrazowania odkształceń dla echokardiografii

Zespół Biomechaniki:

● Metoda i urządzenie „neuroprotezy“ do przywracania funkcji kończyny górnej utraconych w wyniku uszkodzenia splotu ramiennego

● (Analiza ruchu)

Biomechanika Inżynierska 8

Wstęp

Elastografia

Ultrasound scanner

PC

Interface module

Phantom

Ultrasound probe

Framegrabber

Biomechanika Inżynierska 9

Wstęp

Przesunięcie Przesun

Sygnał oryginalny

Sygnał przesunięty

Biomechanika Inżynierska 10

Wstęp

Obrazowanie odkształceń w echokardiografii

➢ Fantomy (fizyczne modele) serca o znanej geometrii i właściwościach

➢ Stanowisko do symulacji pracy serca (modelu) do obrazowania ultrasonograficznego i MRI.

Vivitro

Biomechanika Inżynierska 11

Wstęp

Obrazowanie odkształceń w echokardiografii

500 1000 1500 2000

10

20

30

40

50

60

70

80

90

-0 .2

-0 .15

-0 .1

-0 .05

0

0 .05

0 .1

0 .15

0 .2

Wtrącenie

20%

-20%

0%

200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

-0.3

-0.2

-0.1

0

0 .1

0 .2

0 .3

Wtrącenie

30%

-30%

0%

200 400 600 8 00 1000 1200 1 400 1600 1800

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

-0 .3

-0 .2

-0 .1

0

0 .1

0 .2

0 .3

b

c

30%

-30%

0%

Biomechanika Inżynierska 12

Wstęp

Metoda i model „neuroprotezy“ do przywracania funkcji kończyny górnej utraconych w wyniku uszkodzenia splotu ramiennego

Jednostka centralna-przetwarzanie-

transmitertransmiter

Zasilanie

Wzmacniacz Stymulatortransmiter transmiter

rf1 rf2

Biomechanika Inżynierska 16

Biomechanika

Czym jest BIOMECHANIKA?

Biomechanika Inżynierska 17

Biomechanika

Czym jest BIOMECHANIKA?

Biomechanika Inżynierska 18

Biomechanika

Biomechanika...

- dział fizjologii zajmujący się badaniem ruchów człowieka i zwierząt z punktu widzenia praw fizyki i anatomiczno - fizjologicznych właściwości narządów ruchu (Słownik Języka Polskiego pod redakcją M. Szymczaka PWN 1978)

- nauka o ruchu i mechanizmach ruch ten wywołujących ze szczególnym uwzględnieniem człowieka oraz zwierząt (Problemy Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej, Tom V, "Biomechanika", redaktor M. Nałęcz, Wyd. Komunikacji i Łączności, 1990)

- nauka zajmująca się badaniem mechanicznych właściwości tkanek i narządów oraz ruchem żywych organizmów, jego przyczynami i skutkami z punktu widzenia praw mechaniki (Wielka Internetowa Encyklopedia Multimedialna)

Biomechanika Inżynierska 19

Biomechanika

Biomechanika...

jest nauką badającą siły zewnętrzne działające na struktury biologiczne i współdziałające z nimi siły wewnętrzne oraz efekty wywołane przez te siły (B. Nigg, W. Herzog, "Biomechanics", 1994)

jest nauką, która bada struktury i funkcje systemów biologicznych przy użyciu wiedzy i metod mechaniki ("Podstawy Biomechaniki", J. Mrozowski, J. Awrejcewicz, 2004)

jest to mechanika zastosowana do biologii ("Biomechanics. Mechanical properties of living tissues", Y. Fung, Springer, 1981)

jest nauką zajmującą się działaniem wewnętrznych i zewnętrznych sił na ciało - strukturę biologiczną istot żywych oraz skutkami tych działań ("Biomechanika układu ruchu człowieka", T. Bober, J. Zawadzki, 2003)

Biomechanika Inżynierska 20

Biomechanika

Biomechanika Inżynierska obejmuje studiowanie i modelowanie ruchu;

techniki pomiarowe, manipulację i lokomocję człowieka, zwierząt i owadów,

badania postaw, własności mechanicznych i elektrycznych mięśni, tkanki

łącznej, ścięgien biologicznych, własności mechanicznych i regulacyjnych

układu szkieletowo-mięśniowego.

(wg. Biomechanika Inżynierska, R. Będzińskiego za A. Moreckim)

Biomechanika Inżynierska 21

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Biomechanika Inżynierska 22

Wstęp

Biomechanika Inżynierska 23

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Height: 50–100 meters Weight: 100–60,000 tons

Length: 150-400 mmWeight: 50-70 g

Height: 50–100 meters Weight: 100–60,000 tons

- mało wiarygodne dane internetowe -

Biomechanika Inżynierska 24

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Założenia:

Długość: 200 mmWaga: 60 g

Założenia:

Wysokość: 75 mWaga: 10'000 ton

Biomechanika Inżynierska 25

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Nacisk na stopę:

F = mg = 0,6 N

Masa: m = 60 gPrzysp.: g=10m/s2

Nacisk na stopę:

F = mg = 1 * 108N

Masa: m = 10000 tonPrzysp.: g=10m/s2

Biomechanika Inżynierska 26

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Nacisk na stopę:

F = 0,6 N

L = 2 cmD = 2 mm

Nacisk na stopę:

F = mg = 108N

L = 20 mD = 2 m

L

D

F

-F

Kość piszczelowa

Biomechanika Inżynierska 27

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Nacisk na stopę:

F = 0,6 NA = 3,14 * 10-6 m2

Ciśnienie:P = 0,12 MPa

Nacisk na stopę:

F = mg = 108NA = 3,14 m2

Ciśnienie:P = 32 MPa

L

D

F

-F

Biomechanika Inżynierska 28

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Ciśnienie w kości:

P = 0,12 MPa

Ciśnienie w kości:

P = 32 MPa

Wytrzymałość kości korowej człowieka (lity fragment kości udowej):

Pmax = 100 MPa

Biomechanika Inżynierska 29

Wstęp

Do czego taka Biomechanika może się przydać?

Wytrzymałość kości korowej człowieka (lity fragment kości udowej):

Pmax = 100 MPa

Biomechanika Inżynierska 30

Wstęp

Co z tego wynika?

Biomechanika Inżynierska 31

Wstęp

Co z tego wynika?

Czy mrówka powiększona do naszych rozmiarów byłaby taka silna?

Biomechanika Inżynierska 32

Mechanika

Dział fizyki zajmujący się opisem ruchu i odkształceń ciał materialnych lub ich części na skutek ich wzajemnych oddziaływań oraz badający stan równowagi między nimi.

Biomechanika Inżynierska 33

Mechanika

➢ Statyka - dział mechaniki zajmujący się równowagą układów sił. Podstawowym problemem jest znajdowanie położenia równowagi w danej sytuacji początkowej

➢ Kinematyka - dział mechaniki zajmujący się badaniem geometrycznych właściwości ruchu ciał bez uwzględniania ich cech fizycznych (np. masy) i działających na nie sił.

➢ Dynamika - dział mechaniki zajmujący się ruchem ciał materialnych pod działaniem sił.

➢ (Statyka)

➢ Kinetyka - jest działem dynamiki, który określa prawa zachowania się ciał fizycznych, znajdujących się w ruchu pod wpływem niezrównoważonego układu sił.

Biomechanika Inżynierska 34

Mechanika

➢ Zadanie proste

➢ Zadanie odwrotne

Q ΣQ=ms" ∫∫ s

Siły momenty

Opis ruchu Przemieszczenia

Qms"=ΣQs d 2

dt2

Siły momenty

Opis ruchuPrzemieszczenia

Biomechanika Inżynierska 35

Mechanikaprzypomnienie

Stopień swobody?

Biomechanika Inżynierska 36

Mechanikaprzypomnienie

Stopień swobody - w fizyce minimalna liczba niezależnych zmiennych opisujących jednoznacznie stan (modelu) układu fizycznego, w termodynamice liczba niezależnych zmiennych stanu, które można zmieniać nie powodując zmiany stanu (rodzaju i liczby faz).

W praktyce stopień swobody określa liczba zmiennych układu, które można zmieniać, bez automatycznego powodowania zmian pozostałych zmiennych.

Biomechanika Inżynierska 37

Mechanikaprzypomnienie

Liczba stopni swobody w mechanice klasycznej:

Liczba niezależnych ruchów, jakie ciało jest w stanie zrealizować w przestrzeni.

Swobodne ciało sztywne ma ......... stopni swobody.

Biomechanika Inżynierska 38

Mechanikaprzypomnienie

Ciała odkształcalne mogą mieć większą liczbę stopni swobody.

➢ Model dyskretny: ciała o skończonej liczbie stopni swobody,➢ Model ciągły: ciała o nieskończonej liczbie stopni swobody.

Każdą trajektorię ciała materialnego można rozłożyć na sumę prostych ruchów – wynikających z stopni swobody.

Biomechanika Inżynierska 39

Mechanikaprzypomnienie

Ciało materialne (np. człon mechanizmu) połączone z drugim traci pewną liczbę stopni swobody.

- to ile stopni traci zależy od klasy połączenia

Jeżeli układ składa się z dwóch ciał (podukładów) o odpowiednio n1 i n2 stopniach swobody, oraz między tymi ciałami występuje w więzów, to układ taki ma: n1+n2 - w stopni swobody.

Biomechanika Inżynierska 40

Mechanikaprzypomnienie

Przemieszczenie (displacement)

x2

x1

d = Δx0

Biomechanika Inżynierska 41

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenie (strain)

=x1−x2

x1

x2

x10

ϵ=limΔ LLL→0

Biomechanika Inżynierska 42

Mechanikaprzypomnienie

Naprężenie (stress)

s – wektor naprężeńn – wektor normalny do powierzchni Aσ – naprężenia normalneτ – wektor naprężeń ścinających

x2

x10

F s=limFA

s= n

A→0

Biomechanika Inżynierska 43

Mechanikaprzypomnienie

Prawo Hooke'a – odkształcenie ciała pod wpływem działającej na nie siły jest wprost proporcjonalne do tej siły, ale....

E – moduł Younga (moduł odkształcalności liniowej, moduł (współczynnik) sprężystości podłużnej)

x2

x10

F

σ=E⋅ϵ σ

ϵ

Biomechanika Inżynierska 44

Mechanikaprzypomnienie

Przemieszczenie - pole wektorowe, przyporządkowujące każdemu punktowi ciała wektor przemieszczenia

x2

x1

d = Δx0

R0: P

R1

u= R1− R0

R – wektor położeniaΩ – zbiór punktów ciałaP – wszystkie punkty przestrzeni

Biomechanika Inżynierska 45

Mechanikaprzypomnienie

Pole wektorowe

Biomechanika Inżynierska 46

Mechanikaprzypomnienie

Pole wektorowe

Biomechanika Inżynierska 47

Mechanikaprzypomnienie

Pole wektorowe przemieszczeń

u⃗=R⃗1− R⃗0

Biomechanika Inżynierska 48

Mechanikaprzypomnienie

Pole wektorowe przemieszczeń

u= R1− R0

L1

L2

L2L1

Biomechanika Inżynierska 49

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

Biomechanika Inżynierska 50

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

-ε+ε

Biomechanika Inżynierska 51

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

?

z

x

z

Biomechanika Inżynierska 52

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

+ε-ε

z

x

z

Biomechanika Inżynierska 53

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

?

z

x

y

Biomechanika Inżynierska 54

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

+γ-γ

z

x

y

Biomechanika Inżynierska 55

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia 3D

Biomechanika Inżynierska 56

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia 3D

σ

σ

τ

τ

Biomechanika Inżynierska 57

Mechanikaprzypomnienie

Pole wektorowe przemieszczeń

u= R1− R0

Biomechanika Inżynierska 58

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia 3D

u⃗=[u x , u y , uz ]u⃗

ϵx=δu xδ x

ϵ y=δu yδ y

ϵz=δuzδ z

Biomechanika Inżynierska 59

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia 3D

u⃗=[u x , u y , uz ]u⃗

δuxδ y

≠0

Biomechanika Inżynierska 60

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia 3D

u⃗=[u x , u y , uz ]u⃗

γxy=σ u xσ y

+σ u yσ x

γxz=σ uxσ z

+σ u zσ x

γ yz=σ u yσ z

+σ uzσ y

Biomechanika Inżynierska 61

Mechanikaprzypomnienie

Przemieszczenia 3D

Odkształcenia 3D

u⃗=[u x , u y , uz ]u⃗

ϵx ,ϵy ,ϵz , γxy ,γxz ,γ yz

Biomechanika Inżynierska 62

Mechanikaprzypomnienie

Przemieszczenia 3D

Odkształcenia 3D- tensor odkształceń

u⃗=[u x , u y , uz ]u⃗

ϵx ,γ xy2,γxz2

γxy2,ϵy ,

γ yz2

γ xz2,γ yz2,ϵz

Biomechanika Inżynierska 63

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

ϵx ,γxy2,γ xz2

γ xy2,ϵy ,

γ yz2

γ xz2,γ yz2,ϵz

[http://en.wikipedia.org/wiki/File:2D_geometric_strain.svg]

Biomechanika Inżynierska 64

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

ϵx ,γxy2,γ xz2

γ xy2,ϵy ,

γ yz2

γ xz2,γ yz2,ϵz

γxy=σ u xσ y

+σ u yσ x [http://en.wikipedia.org/wiki/File:2D_geometric_strain.svg]

Biomechanika Inżynierska 65

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia

ϵx ,γxy2,γ xz2

γ xy2,ϵy ,

γ yz2

γ xz2,γ yz2,ϵz

β≈σ u xσ y

Dla małych kątów β, gdy tgβ ≈ β [http://en.wikipedia.org/wiki/File:2D_geometric_strain.svg]

Biomechanika Inżynierska 66

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia główne (principal strain)

ϵx ' ,0 ,0

0 ,ϵy ' ,0

0 ,0 ,ϵz '

x'

y'

Biomechanika Inżynierska 67

Mechanikaprzypomnienie

Odkształcenia główne (principal strain)

[„An introduction to biomechanics” Harold M. Frost, 1971]

Biomechanika Inżynierska 68

Mechanikaprzypomnienie

Naprężenia

- naprężenia dla danej powierzchni przekroju

Uniezależniony od wybranego przekroju – tensor naprężeń:

s= n

σ x , τxy , τxz

τ xy ,σ y , τ yz

τ xz , τ yz ,σ z

Biomechanika Inżynierska 69

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon

● Półpara swobodna

● Para kinematyczna

● Ruchliwość pary kinematycznej

● Klasa pary kinematycznej

● Łańcuch kinematyczny

● Biomechanizm

Biomechanika Inżynierska 70

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon – sztywny, nieodkształcalny

element mechanizmu.

Biomechanika Inżynierska 71

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon

● Półpara swobodna – człon

przystosowany do połączenia z

innym

Biomechanika Inżynierska 72

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon

● Półpara

● Para kinematyczna – ruchome

połączenie dwóch półpar

swobodnych (członów)

Biomechanika Inżynierska 73

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon

● Półpara

● Para kinematyczna

● Ruchliwość pary kinematycznej

– liczba stopni swobody jednego z

członów względem drugiego,

unieruchomionego

Biomechanika Inżynierska 74

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon

● Półpara swobodna

● Para kinematyczna

● Ruchliwość pary kinematycznej

● Klasa pary kinematycznej – liczba

stopni swobody utraconych przez jeden

z członów (względem drugiego) w

wyniku połączenia.

Biomechanika Inżynierska 75

Biomechanika

Biomechanika Inżynierska 76

Biomechanika

Biomechanika Inżynierska 77

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon

● Półpara swobodna

● Para kinematyczna

● Ruchliwość pary kinematycznej

● Klasa pary kinematycznej

● Łańcuch kinematyczny – spójna struktura

zbudowana z członów połączonych w pary

kinematyczne. (ł. biokinematyczny)

Biomechanika Inżynierska 78

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

● Człon

● Półpara swobodna

● Para kinematyczna

● Ruchliwość pary kinematycznej

● Klasa pary kinematycznej

● Łańcuch kinematyczny

● Biomechanizm – łańcuch biokinematyczny zdolny

do przekazania ruchu kinematycznie określonego.

Biomechanika Inżynierska 79

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Giovanni Alfonso Borelli, „De Motu Animalium”, 1680

Biomechanika Inżynierska 80

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Ruchliwość łańcucha biokinematycznego:

W – ruchliwość łańcucha kinematycznego

n – liczba ruchomych członów (bez podstawy)

i – klasa pary kinematycznej

Pi – liczba par i-tej klasy.

W=6n−∑i=3

5

P i⋅i

Biomechanika Inżynierska 81

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Przykład:

Jaka jest ruchliwość palca wskazującego przyjmując rękę jako

nieruchomą podstawę?

Biomechanika Inżynierska 82

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Łańcuch kinematyczny otwarty:

● łańcuch o konfiguracji szeregowej, którego ogniwa nie tworzą

struktur zamkniętych.

Łańcuch kinematyczny zamknięty:

● Łańcuch w którym występują połączenia ruchów między

wszystkimi członami, co oznacza, że brakuje w nim członu o

wolnej końcówce

Biomechanika Inżynierska 83

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Łańcuch kinematyczny otwarty:

Biomechanika Inżynierska 84

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Łańcuch kinematyczny zamknięty:

Biomechanika Inżynierska 85

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Układ ruchu człowieka

uznajemy za biomechanizm,

ponieważ posiada człony

sztywne (kości) oraz

połączenia ruchome (stawy).

Mor

ecki

„B

ioni

ka r

uchu

Biomechanika Inżynierska 86

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Schemat strukturalny biernego układu ruchu człowieka – łańcuch biokinematyczny względem nieruchomej podstawy: czaszki.

●144 człony ruchome

●143 pary kinematyczne:

● 29 par III klasy (3 st. sw.)

● 33 pary IV klasy (2 st. sw.)

● 81 par V klasy (1 st. sw.)

Mor

ecki

„B

ioni

ka r

uchu

Biomechanika Inżynierska 87

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Biomechanika Inżynierska 88

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Stawy w układzie ruchu człowieka tworzą obrotowe pary kinematyczne, zatem ich ruchliwość może wynosić

najwyżej trzy stopnie swobody

Biomechanika Inżynierska 89

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Schemat strukturalny kończyny górnej człowieka:

●22 ruchome człony (wzgl. Łopatki)

●22 pary kinematyczne:

● 1 para III klasy

● 6 par klasy IV

● 15 par klasy V

Mor

ecki

„B

ioni

ka r

uchu

Biomechanika Inżynierska 90

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Jaka jest ruchliwość kończyny górnej człowieka?

Mor

ecki

„B

ioni

ka r

uchu

Biomechanika Inżynierska 91

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Jaka jest ruchliwość kończyny górnej człowieka?

●22 ruchome człony (wzgl. Łopatki)

●22 pary kinematyczne:

● 1 para III klasy

● 6 par klasy IV

● 15 par klasy V Mor

ecki

„B

ioni

ka r

uchu

W=6n−∑i=3

5

P i⋅i

Biomechanika Inżynierska 92

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Jaka jest ruchomość całego układu ruchu człowieka (względem czaszki)?

Mor

ecki

„B

ioni

ka r

uchu

Biomechanika Inżynierska 93

Biomechanika

Podstawowe pojęcia Biomechaniki

Jaka jest ruchomość całego układu ruchu człowieka (względem czaszki)?

●144 człony ruchome

●143 pary kinematyczne:

● 29 par III klasy (3 st. sw.)

● 33 pary IV klasy (2 st. sw.)

● 81 par V klasy (1 st. sw.)

Mor

ecki

„B

ioni

ka r

uchu

W=6n−∑i=3

5

Pi⋅i=6⋅144−3⋅294⋅335⋅81=240