Post on 01-Mar-2019
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Autor: Agnieszka Seweryn
Realizacja eksperymentu wg instrukcji. – „Każdy może chodzić
po wodzie”
1. Realizowane treści podstawy programowej
Przedmiot Realizowana treśd podstawy programowej
Matematyka - stosuje obliczenia procentowe do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, np. oblicza ceny po podwyżce lub obniżce o dany procent, wykonuje obliczenia związane z VAT, oblicza odsetki dla lokaty rocznej. - rozpoznaje graniastosłupy i ostrosłupy prawidłowe; - stosuje obliczenia na liczbach wymiernych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, w tym do zamiany jednostek (jednostek prędkości, gęstości itp.).
- dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli liczby wymierne zapisane w postaci ułamków zwykłych lub rozwinięd dziesiętnych skooczonych zgodnie z własną strategią obliczeo (także z wykorzystaniem kalkulatora); - zamienia ułamki zwykłe na ułamki dziesiętne (także okresowe), zamienia ułamki dziesiętne skooczone na ułamki zwykłe; - oblicza procent danej liczby; - analizuje proste doświadczenia losowe (np. rzut kostką, rzut monetą, wyciąganie losu) i określa prawdopodobieostwa najprostszych zdarzeo w tych doświadczeniach (prawdopodobieostwo wypadnięcia orła w rzucie monetą, dwójki lub szóstki w rzucie kostką, itp.). - oblicza pole powierzchni i objętośd graniastosłupa prostego, ostrosłupa, walca, stożka, kuli (także w zadaniach osadzonych w kontekście praktycznym);zamienia jednostki objętości.
Fizyka - analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów; - przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-, mega-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina, doba) - planuje doświadczenie lub pomiar, wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: czas, długośd, masę, temperaturę, napięcie elektryczne, natężenie prądu. - stosuje do obliczeo związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych i cieczy, na podstawie wyników pomiarów wyznacza gęstośd cieczy i ciał stałych;
Chemia - przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęd: masa, gęstośd i objętośd; - obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia; planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistośd materii; - opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych;
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2. Kształcone kompetencje
-rozumie główne zasady rządzące naturą
-zdolnośd do wykorzystywania i posługiwania się narzędziami i urządzeniami
technicznym
-rozumienie wpływu nauki i technologii na świat
-zdolnośd wyrażania wniosków i sposobów rozumowania, które do tych wniosków
doprowadziły
3. Cele szczegółowe jednostki
a. Uczeń zna 3 stany skupienia i umie umiejscowić ciecze nienewtonowską oraz masę
solną w tym podziale
b. Potrafi wykorzystać umiejętności dotyczące sześcianu.
c. Uczeń potrafi zamienić jednostki.
d. Uczeń potrafi połączyć dwie substancje w odpowiednich proporcjach z zapisu
procentowego.
e. Uczeń potrafi narysować siatkę sześcianu
4. Umiejętności jakie uczeń nabędzie
a. Rozpoznanie stanów skupienia
b. Umiejętność zamiany jednostek
c. Tworzenie prostych roztworów
d. Tworzenie bryły i jej siatki
5. Wykaz pomocy dydaktycznych (dla 1 grupy 3-4 osobowej)
Lp Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu Ilośd sztuk
1 Mąka ziemniaczana 0,25 kg
2 Mąka pszenna ½ szklanki
3 Woda 1 szklanka
4 Sól ½ szklanki
5 Linijka 1
6 Miska 2
7 Łyżka 2
8 Szklanka 1
- opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzieo produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza; wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji;
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9 Mazak 1
Inne materiały przygotowane przez nauczyciela
1 Komputer lub laptop 1
2 Rzutnik 1
3 Menzurka 1
4 Waga 1
6. Proponowany przebieg zajęd z rozliczeniem czasowym
Lp Opis kolejnych działao Uwagi do realizacji dla nauczyciela (rysunki, schematy, fotografie, linki do WWW itp.)
Czas trwania w minutach
1 Rozdanie kart pracy nr 1 uczniom w grupach 3-4 osobowych
Praca indywidualna 1 min
2 Obejrzenie filmu z efektem uzyskania cieczy oraz pokazanie gotowej cieczy przygotowanej przez nauczyciela przed zajęciami
Film z cieczą -http://www.youtube.com/ watch?v=O_xNcBaqBPg&NR=1 - http://www.youtube.com/
watch?v=ziWJPZjh4Pk&NR=1
oraz gotowa ciecz
3 min
3 Wyliczenie z zależności podanej w procentach ilości odpowiednich składników do cieczy
Praca indywidulna 3 min
4 Odmierzenie potrzebnych do cieczy w odpowiednich jednostkach składników cieczy i wykonanie cieczy wg instrukcji zawartej w karcie pracy nr 1
Waga, menzurka 20 min
5 Wypełnienie karty pracy ucznia nr 1 - wnioski - zadania 1-3
(zdjęcie z Internetu)Tablica ze stanami
skupienia Karta pracy ucznia nr 1
15 min
6 Odmierzenie składników do przygotowania masy solnej
szklanka 10 min
7 Wykonanie 2 sześcianów o wymiarach 1cm3
linijka 10 min
8 Oznaczenie na bokach kostek zależności wymaganej w karcie odpowiedzi
mazak 3 min
9 Wykonanie zadao znajdujących się na karcie pracy ucznia nr 2.
Karta pracy ucznia nr 2 25 min
Całkowity czas trwania jednostki 80 min
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7. Obudowa do lekcji
a. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 3- 4 osobowe
b. Artykuł z magazynu „FOCUS” załącznik nr 1
c. Strona internetowa z opisem doświadczenia
http://www.youtube.com/watch?v=O_xNcBaqBPg&NR=1
d. Strona internetowa z efektem doświadczenia
http://www.youtube.com/watch?v=ziWJPZjh4Pk&NR=1
e. Karty pracy ucznia nr 1 i nr 2
f. Rysunek ze stanami skupienia
8. Karta pracy ucznia nr 1 i nr 2
Lp Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu
Ilośd sztuk
Cena jednostkowa
Cena łączna
1 Mąka pszenna 0,2 kg 0,40 zł 0,40 zł
2 Mąka ziemniaczana 0,25 kg 1,25 zł 1,25 zł
3 Sól kuchenna 0,20 kg 0,40 zł 0,40 zł
Suma kosztów 2, 05 zł
Oszacowanie kosztów pracy:
lp zadanie Czas wykonania (h)
Liczba osób
Łącznie osobogodzin pracy
Cena osobogodziny pracy (zł)
koszt
1
2
9. Ankieta ewaluacyjna zajęd
Lp. Pytanie do ucznia Tak Raczej tak
Trudno powiedzied
Nie Zdecydowanie nie
1 Czy nauczyłeś się jakie są stany skupienia?
2 Czy wiesz co to jest ciecz nieniutonowska?
3 Czy zajęcia były dla ciebie interesujące?
4 Czy miałeś wystarczająco czasu?
5 Czy wykonywałeś wcześniej takie doświadczenia?
6 Czy uważasz, że można było
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
coś zmienid w tych zajęciach?
Jeśli na pytanie 6 odpowiedziałeś tak lub raczej tak to tutaj napisz swoje propozycje zmian:
10. Karta samooceny ucznia
Określ w skali od 1 do 6 swoje zaangażowanie na dzisiejszych zajęciach:
Wkład pracy: 1 6
Samodzielnośd wykonania: 1 6
Stopieo wykonania gry: 1 6
Prawidłowe wnioski na karcie: 1 6
11. Kryteria oceniania pracy uczniów
KARTA PRACY NR 1
maksymalna ilośd punktów 10 (dokładne punktacja na karcie)
KARTA PRACY NR 2
- maksymalna ilośd punktów 14
0 – 8 pkt ndst (1)
9 – 13,5 pkt dop (2)
14 – 16 pkt dst (3)
17 – 21 pkt db (4)
22 – 24 pkt bdb (5)
12. Literatura uzupełniająca, zalecana podręczniki i artykuły:
- artykuł : http://www.focus.pl/nauka/zobacz/publikacje/kazdy-moze-chodzic-po-wodzie/
- linki: http://www.youtube.com/watch?v=O_xNcBaqBPg&NR=1
- Strona internetowa z efektem doświadczenia:
http://www.youtube.com/watch?v=ziWJPZjh4Pk&NR=1
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
KARTA PRACY UCZNIA nr 1
KOSTAK DO GRY Z CIECZY NIENWETONOWSKIEJ
1. Obejrzyj film oraz substancje przygotowaną przez nauczyciela. 2. Przygotuj substancję wg załączonego przepisu:
a. wykorzystaj przyrządy : waga, menzurka, miska, mąka ziemniaczana, woda
PRZEPIS NA CIECZ NIENEWTONOWSKĄ:
Posiadasz:
- 0,25 kg mąki ziemniaczanej
- 250 cm3
Składniki:
- 60 % mąki
- 40 % wody
Wykonanie:
1. Odmierz odpowiednią masę mąki na odpowiednim przyrządzie. (1pkt) 2. Odmierz odpowiednią objętośd wody na odpowiednim przyrządzie. (1pkt) 3. Zmieszaj mąkę z wodą w misce, aby uzyskad jednolitą substancję. (1pkt)
4. Spróbuj stworzyd z uzyskanej substancji 2 sześciany, aby zbudowad kostki o wymiarach 1 cm3 każdy.
5. Uzupełnij wnioski ( właściwą odpowiedź podkreśl) WNIOSKI:
1. Z uzyskanej substancji (można / nie można) uzyskad sześciany. (1pkt)
2. Ciecz nienewtonowska jest (ciałem stały / cieczą / gazem ) oraz mieszaniną (jednorodną /
niejednorodną). (2pkt)
ZADANIE 1. Podaj właściwości uzyskanej substancji. (2pkt)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 2. Czym się różni mieszanina jednorodna od niejednorodnej? (2pkt)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
* ZADANIE 3. Podaj przykład takiej substancji, która istnieje w życiu codziennym, a ma podobne
właściwości do cieczy nienewtonowskiej.
……………………………………………………………………………………
* - dodatkowe
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
KARTA PRACY UCZNIA nr 2
KOSTAK DO GRY Z MASY SOLNEJ
1. Wykonaj masę solną wg przepisu:
a. Wykorzystaj przyrządy: szklanka, miska, mąka, sól kuchenna, woda.
PRZEPIS NA MASĘ SOLNĄ:
Składniki:
- ½ szklanki mąki
- ½ szklanki soli
- ¼ szklanki wody
Wykonanie:
1. Zmieszaj mąkę z solą i wodą do uzyskania substancji: (2pkt)
a. zwartej i gładkiej konsystencji,
b. nie kruszącej się, ale też nie lejącej.
2. Z powstałej masy stwórz 2 kostki sześcienne o wymiarach 0,01m*0,01m*0,01m.
(2pkt)
WNIOSKI:
1. Z uzyskanej substancji (można / nie można) uzyskać sześciany. (1pkt)
2. Masa solna jest (ciałem stały / cieczą / gazem ) oraz mieszaniną (jednorodną /
niejednorodną). (2pkt)
ZADANIE 1. Oznacz boki sześcianów mazakiem, tak aby wyglądały jak kostka do gry wg
zasady:
a. „suma oczek znajdujących się na naprzeciwległych bokach sześcianu musi się
równać 7”. (1pkt –wymyślenie + 1pkt – oznaczenie)
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
ZADANIE 2.Narysuj siatkę 1 sześcianu z zaznaczonymi oczkami wg powyższej zasady.
(2pkt)
* ZADANIE 3. Oblicz prawdopodobieństwo wyrzucenia 2 i 4 w pojedynczym rzucie kostką.
(1pkt)
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
ZADANIE 4. Oblicz objętość 1 sześcianu ze wzoru V=a*a*a, wynik podaj w m3
i cm3 (3 pkt)
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
* - dodatkowe
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Załącznik
KAŻDY MOŻE CHODZIĆ PO WODZIE
9/08/08
Foto: OKAPIA/Focus: MP
Nie trzeba być ani cudotwórcą, ani magikiem. Wystarczy pójść do supermarketu i kupić
trochę mąki. Są też inne sposoby, ale lepiej nie próbować ich w domu...
Franck Kabele był człowiekiem wielkiej wiary. W sierpniu 2006 roku ewangelicki
kaznodzieja zebrał swoich wiernych na plaży w Liberville w Gabonie, oznajmiając, że
przejdzie przez ujście rzeki Komo niczym Jezus przez jezioro Genezaret. Sukces miało mu
gwarantować objawienie, którego doświadczył. Kabele nie kwestionował boskich wyroków.
„Wszedł do wody, która wkrótce zakryła mu głowę, i już nie wyszedł” – opowiadał
reporterom jeden ze świadków
Kaznodzieja poszedł na dno, ale dwójka dziennikarzy prowadzących hiszpański program „El
Hormiguero”, którzy postanowili powtórzyć cud Jezusa – nie. Ku uciesze widzów
zgromadzonych w studiu przebiegli po powierzchni basenu wypełnionego cieczą. Po
pierwszych sukcesach, rozochoceni zwolnili kroku, a jeden z nich nawet zawrócił w połowie
długości. Jest jednak jedno „ale”. Dziennikarze nie chodzili po zwykłej wodzie.
CUD Z KUKURYDZY
Ta żółtawa ciecz to mieszanina wody i mączki kukurydzianej. Przy właściwych proporcjach
uzyskuje się niezwykłą substancję – ni to ciecz, ni ciało stałe. Kiedy ktoś porusza się po niej
odpowiednio szybko i pewnie, przejdzie (prawie) suchą nogą na drugi brzeg. Gdy zatrzyma
się lub straci wiarę – pójdzie na dno. Niemal jak św. Piotr, którego obleciał strach „na widok
silnego wiatru” (Mt 14,30) i zaczął tonąć.
Mieszanina mączki kukurydzianej i wody to przykład cieczy nienewtonowskiej. Zwykła
woda, gdy przechodzi w inny stan skupienia, np. w lód, potrzebuje po prostu odpowiedniej
temperatury. Na czynniki takie jak nacisk nie reaguje. Można próbować po niej chodzić,
biegać, a nawet skakać – zawsze z rezultatem, który osiągnął pastor Kabele. Tymczasem z
cieczami nienewtonowskimi jest inaczej. Mieszanina będzie zachowywać się jak woda, gdy
spróbujemy włożyć do niej powoli rękę. Jednak gdy poruszymy gwałtownie dłonią,
natychmiast stwardnieje. I to właśnie ma miejsce podczas „chodzenia po wodzie”.
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
ZRÓB SOBIE GLUTA
Doświadczenia z substancją zwaną „oobleck” (po polsku – glut) są jednymi z najczęściej
wykonywanych przez uczniów na Zachodzie. Nazwa pochodzi od zielonej mazi, która spadła z nieba i
niemal całkowicie skleiła państwo króla Derwina w książeczce dla dzieci „Bartholomew and the
Oobleck” dr. Seussa. Gluta, choć raczej bezbarwnego, można łatwo zrobić w domu. Wystarczy
zmieszać mączkę (skrobię) kukurydzianą z wodą w proporcji mniej więcej 2:1 aż do uzyskania
jednolitej kleistej konsystencji. Test wykonujemy, uderzając w breję łyżeczką – jeśli natrafimy na
opór i nie usłyszymy chlupotu, glut jest gotowy i można zacząć zabawę. Szczególnie efektownie
wypada „próba kulki”: wystarczy zrolować w dłoniach kawałek brei, a następnie otworzyć dłoń i
wszystko spłynie nam na stół.
„Mączka kukurydziana działa na podobnej zasadzie jak mokry piasek na plaży” – tłumaczy
specjalnie dla „Focusa” prof. Daniel Bonn, fizyk z Universiteit van Amsterdam (po jego
eksperymentach – jak sam przyznał, inspirowanych wygłupami dziennikarzy – w
amsterdamskich sklepach zabrakło mączki). „Gdy stawiasz stopę, pod twoim ciężarem
ziarenka piasku zaczynają się zbijać. Pomiędzy nimi tworzą się większe pory, przez które
ucieka woda. W rezultacie piasek zmienia kolor” – mówi uczony.
Mieszanina mączki i wody to substancja zwana przez chemików koloidem. W wodzie
pływają duże, nierozpuszczalne cząsteczki skrobi, które utrzymują się w pewnej odległości od
siebie dzięki elektrostatycznym siłom odpychania. Gdy na taki układ zadziałamy
odpowiednią siłą, odpychanie zostanie zniesione, a cząsteczki zbiją się razem. Powstanie
ciało stałe, po którym można przejść albo ulepić z niego kulę, gdy bawimy się w kuchni (nie
należy tylko rzucać nią o stół – rozpłynie się). W momencie, kiedy siła przestanie działać,
wszystko wraca do punktu wyjścia – płynnej brei.
PŁYNNA ZBROJA
Ciecze nienewtonowskie znajdą wkrótce bardzo praktyczne zastosowanie w nowej generacji
kamizelek kuloodpornych. Mają one składać się z kilku warstw kevlaru nasączonego mieszaniną
krzemionki i politlenku etylenu. Substancja będzie zachowywać się podobnie jak woda z mączką
kukurydzianą: gdy w kamizelkę uderzy pocisk lub odłamek, natychmiast stwardnieje, zapobiegając
zranieniu. W normalnych warunkach materiał zachowa elastyczność, umożliwiając większą swobodę
ruchów i mniej obciążając użytkownika niż obecne sztywne kamizelki ważące ok. 4, 5 kg.
Eksperymenty przeprowadzone przez naukowców z University of Delaware i U.S. Army Research
Laboratory wykazały także, że nowe stroje będą lepiej chroniły przed nożami. Z jednym wyjątkiem –
jeśli napastnik wykaże się opanowaniem i zada cios powoli, może przebić kamizelkę. Co ciekawe,
podobną rzecz wymyślił już w 1965 roku Frank Herbert w kultowej powieści science fiction „Diuna”.
Jej bohaterowie noszą osobiste tarcze ochronne, przez które można się przebić tylko, uderzając w
spowolnionym tempie.
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
A MOŻE NA SKRZYDŁACH?
Trudno wyobrazić sobie ilość mączki, którą trzeba byłoby wsypać do jeziora, by zamienić je
w zbiornik cieczy nienewtonowskiej. Ale od czego pomysłowość? Wynalazca Shane Chen
dowiódł, że po wodzie zamiast chodzić można skakać! Umożliwia to urządzenie zwane
AquaSkipper – jednoosobowy wodolot napędzany siłą ludzkich mięśni. Wygląda trochę jak
skrzyżowanie dziecięcych nartosanek i drążka pogo. Wystarczy stanąć na rufie i zacząć
wykonywać ruchy przypominające podskoki, by rozpędzić się nawet do 27 km/godz.!
Jak to możliwe? Siła skoku przenoszona jest na długie podwodne skrzydło, które zapewnia
napęd, podczas gdy pozostałe elementy pozwalają pojazdowi utrzymać się na powierzchni.
Oczywiście opanowanie tej sztuki nie jest proste – wszyscy początkujący, zamiast na drugim
brzegu, lądują w wodzie (a raczej pod nią). Tylko ten, kto jest cierpliwy i nie ma problemów z
zachowaniem równowagi, może pokicać sobie na drugi brzeg jeziora.
Zbudowany z plastiku i aluminium AquaSkipper waży zaledwie 12 kg. Jest składany, więc
można go zabrać ze sobą praktycznie wszędzie. Producenci twierdzą, że tak właśnie będzie
wyglądał fitness przyszłości. Oby się mylili, bo wówczas nie byłoby można zażyć spokojnie
kąpieli ani popływać, ponieważ w każdej chwili na głowie mógłby nam wylądować jakiś
domorosły wodoskoczek.
PRZEPRASZAM, CZY TU WCIĄGA?
Fani Indiany Jonesa pamiętają, jak w „Królestwie Kryształowej Czaszki” archeolog wraz ze swoją
byłą ukochaną zostaje uwięziony przez piasek. Gdy tonie, nie przestaje poirytowanym głosem
tłumaczyć różnicy pomiędzy zwykłymi a suchymi ruchomymi paskami, które właśnie wciągają
pechową parę. O ile naukowcy wciąż spierają się, czy występują one w warunkach naturalnych,
„tradycyjne” ruchome piaski powstają, gdy woda z podziemnego źródła nasącza ziarenka krzemionki.
Powstaje wtedy mieszanina przypominająca roztwór mączki kukurydzianej i wody. Ziarenka zlepiają
się ze sobą, a piasek zaczyna się zachowywać jak lepka ciecz. W dodatku na powierzchni z reguły
pozostaje cienka warstewka suchych ziarenek, maskująca pułapkę. Jednak wdepnięcie w taką
niespodziankę najczęściej - wbrew hollywoodzkim scenarzystom – nie kończy się utonięciem.
Ruchome piaski są zazwyczej płytkie, więc utopić możemy co najwyżej but. W przypadku głębszej
wpadki trzeba uzboić się w cierpliwość - jeśli zaczniemy się szamotać, utkniemy na dobre, gdyż
piaskowa breja zachowa się jak ciało stałe. Najlepsza rada to zachować spokój i bardzo, bardzo powoli
pełznąć do brzegu – podobnie jak mączka kukurydziana, zawiesina piasku zachowa się wtedy jak
gęsta ciecz. Warto pamiętać, że ruchome piaski mają większą gęstość niż woda, co oznacza, że
skuteczniej wypychają ciało ludzkie. Wystarczy więc zrelaksować się i czekać, aż breja sama zechce
nas wypuścić.
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
MAGICZNY BASEN
Wyczyn Jezusa próbują dziś powtórzyć iluzjoniści tacy jak Criss Angel, który w programie
„Mindfreak” przeszedł po basenie otoczonym ludźmi. Jeden z widzów dostał kamerę, którą nagrywał
występ z samodzielnie wybranego miejsca. Iluzjonista miarowym krokiem przeszedł z jednego krańca
zbiornika na drugi, robiąc pauzę, aby zdjąć buty, które natychmiast zatonęły. Pod wodą pływała
dziewczyna, dowodząc, że w basenie nie zanurzono żadnej konstrukcji. Cud? Zdaniem internautów
magik przeszedł po słupkach z pleksi lub innego materiału niewidocznego w wodzie (wskazują na to
jego dokładnie odmierzone kroki), a publiczność oczywiście podstawiono.
Criss Angel nie był jednak pionierem takich sztuczek. Na początku lat 90. XX w. inny amerykański
magik, André Kole, najpierw stanął na powierzchni wody w niewielkim zbiorniku, a następnie zaczął
się unosić wraz z rosnącym poziomem dolewanej cieczy. Był to jeden z głównych punktów popisu
podczas jego programu „World of Illusion”. Na zlecenie ekipy BBC chodził także po wodach jeziora
Saguaro w Arizonie. Kole, który przygotowywał sztuczki Davida Copperfielda, otwarcie przyznaje, że
przygotowania zajęły mu 3 miesiące i kosztowały ok. 30 tys. dolarów. A więc i tu cudu nie było.
„Trik chodzenia po wodzie jest rzadko wykonywany, ponieważ jest niepraktyczny” – twierdzi Maciej
Pol, popularny polski iluzjonista. Sceptycznie podchodzi on również do nadmiaru gadżetów.
„Iluzjonista, tworząc nowe efekty, nie powinien skupiać się na tym, aby udowodnić widzowi, że robi
rzeczy niemożliwe, ale wywołać emocje. To różni sztukę od zwykłych trików. Gdyby Angelowi udało
się wywołać u widzów odpowiednie emocje, nie byłoby całej tej dyskusji »jak?«”. Jednak sam Pol,
pytany w jaki sposób obydwu kolegom po fachu udało się nie pójść na dno, odpowiada
dyplomatycznie: „Posłużyli się ogólnie dostępnymi technikami, ale nie będę zdradzał szczegółów”.
ROBOTY JEZUSA CHRYSTUSA
Zostawmy więc w spokoju ludzi i przyjrzyjmy się zwierzętom, które sztukę
chodzenia po wodzie opanowały niemal do perfekcji. Jedno z nich spotkał chyba
każdy – to malutkie owady z rodziny nartnikowatych (Gerridae), śmigające po
powierzchni jezior czy strumieni. Korzystają one ze zjawiska zwanego napięciem
powierzchniowym, czyli siły przyciągania między cząsteczkami H2O. Nartniki nie
toną, ponieważ ważą mniej niż gram – są tak lekkie, że ich nogi zatrzymują się na
powierzchni wody. Pomaga im też sama budowa odnóży, które są pokryte
mikroskopijnymi włosami, zatrzymującymi bąbelki powietrza działające jak
ponton. „Wiosłując” środkową parą nóg (pozostałe działają jak stabilizatory),
owady te mogą osiągnąć prędkość 5,4 km/godz.
Podobne osiągi ma znacznie większy od nartników gad – bazyliszek płatkogłowy, który
dzięki niezwykłym umiejętnościom zyskał przydomek „jaszczurki Jezusa Chrystusa”. Jego
styl jest jednak zupełnie inny – to nie wiosłowanie czy ślizganie się, lecz szybki bieg na
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
tylnych nogach i na stosunkowo krótkim dystansie, bo zaledwie 4,5 metra. Po takim sprincie
bazyliszek pogrąża się w wodzie i musi przerzucić się na pływanie.
Dorosły osobnik waży ok. 200 g – za dużo, by skorzystać z napięcia powierzchniowego.
Bazyliszki musiały więc wypracować inny sposób. W 2004 r. naukowcy z Harvard University
dowiedzieli się jaki. Krok bazyliszka dzieli się na trzy fazy. Podczas „plasku” bazyliszek
kieruje nogę przede wszystkim w dół, by odepchnąć ją do tyłu w trakcie „pociągnięcia” i
cofnąć do pozycji wyjściowej w „powrocie”. Siła niezbędna do utrzymania się na wodzie
powstaje podczas fazy pierwszej, gdy wokół nogi tworzy się poduszka powietrzna; napęd w
poziomie daje faza druga.
Obydwa stworzenia stanowiły wzór dla naukowców konstruujących roboty. Zespół
NanoRobotics z Carnegie Mellon University stworzył już nawet prototypy. Cyberjaszczurka
zwana Water Runner (wodny biegacz) mierzy ok. 20 cm i waży 80 gramów, cybernartnik
(Water Strider – wodny chodziarz) zaś odpowiednio 8 cm i 7 gramów. „Roboty Jezusa
Chrystusa” na razie nie opuszczają murów laboratorium, ale w przyszłości ma się to zmienić.
„Będzie można wykorzystać je w badaniach nad jakością wody, poszukiwaniach, dla
rozrywki czy w celach edukacyjnych” – powiedział „Focusowi” prof. Mettin Setti, biorący
udział w projekcie.
ZAMROŻONY SEKRET
Niestety badania nad zwierzętami – choć niewątpliwie fascynujące – nie zbliżają nas do
opanowania umiejętności chodzenia po wodzie. Ludzie są za ciężcy i nie mają hydrofobowych
(odpychających wodę) nóg. Nauka nie potrafi więc wyjaśnić tego, co się stało na jeziorze
Genezaret... No chyba, że spojrzy się na to z zupełnie innej strony. Prof. Doron Nof z Florida State
University przeanalizował warunki atmosferyczne panujące nad owym jeziorem i doszedł do
wniosku, że wiosną tworzą się na jego powierzchni kawałki kry. „Jezus mógł więc chodzić po
lodzie, a nie po wodzie!” – twierdzi uczony. Lód i woda to co prawda prawie to samo, ale
„prawie” w tym wypadku robi wielką różnicę...
EFEKT KECZUPU
Brak współpracy ze strony popularnego sosu to nie czysta złośliwość materii martwej. Keczup to
kolejna substancja nienewtonowska, która jednak zachowuje się odwrotnie niż mączka kukurydziana.
Pozostawiony sam sobie czerwony sos jest gęsty i nie ma co liczyć na to, że wypłynie z butelki (a już
zwłaszcza z tej szklanej). Gdy uderzysz lekko, nie kapie, jednak gdy energicznie potrząśniesz
opakowaniem - natychmiast spływa. Dzieje się tak, ponieważ jego lepkość (czyli, w języku chemii,
opór przeciwdziałający płynięciu cieczy) zmniejsza się wraz z rosnącą siłą, która na niego
oddziaływuje. W Szwecji funkcjonuje nawet powiedzenie „efekt keczupu”: oznacza sytuację, kiedy
nie dostajesz nic, dalej nic, ciągle nic, aż nagle otrzymujesz wszystko naraz.
Źródło: Focus.pl
Adres wersji on-line: http://www.focus.pl/nauka/zobacz/publikacje/kazdy-moze-chodzic-po-
wodzie/