Transcript of Apteka natury - Poradnik zdrowia - Jadwiga Górnicka.doc
PRZEDMOWA
Ksika obejmuje wiadomoci i sposoby na utrzymanie zdrowia do
pierwszych 1 !at ycia" na odzyskanie zdrowia" które ju troch# nie
dopisuje" oraz na wyjcie z wie!u przew!ek$ych do!eg!iwoci i
schorze%& 'iadomoci te zawarte by$y w poprzednich wydaniach
Apteki natury oraz w mojej ksice Zdrowie przez dotyk. '
tej ostatniej pozycji by$y podane sposoby wykonywania
akupresury stóp" masau (hiat)(ou" masay specja!nych oraz szybkie
skuteczne porady w nag$ych przypadkach chorobowych" jak
omd!enie" zwichni#cie stawu" st$uczenia mi#ni" wizade$"
ci#gien&
*gó!nie ksika ta jest wartociowym poradnikiem d!a osób troch#
starszych" które nie chc chorowa+ i niedomaga+" d!a osób m$odych"
które chc zachowa+ zdrowie i energi# tak potrzebn przy
obecnym szybkim tempie ycia i d!a wszystkich" którzy maj ju
jakie przew!ek$e niedomagania i chc si# od nich jak
najszybciej uwo!ni+" aby nie zachorowa+ i nie utraci+ zdo!noci do
pracy oraz zachowa+ rado+ ycia&
( tu te podane metody terapii zupe$nie zapomniane w epoce !eczenia
chemi" np&, argi!!oterapia ) !eczenie pospo!it g!ink" !eczenie
poprzez uzupe$nienie brakujcych mikroe!ementów i odtrucia w
sytuacji post#pujcego zanieczyszczenia rodowiska oraz rozwoju
chorób cywi!izacyjnych, jak nadmiar cho!estero!u" wczesna miadyca
naczy% t#tniczych mózgu" serca i t#tnic ko%czyn do!nych"
niedoceniane !eczenie preparatami pszcze!imi" tak skutecznie
przyspieszajcymi powrót do zdrowia i do pe$nej sprawnoci&
-wany .zyte!nik znajdzie tu skuteczne recepty na choroby krwi"
w#z$ów ch$onnych" ziarnic# z$o!iw" zakrzepic#" choroby serca i
uk$adu krenia" schorzenia go+cowe i reumatyczne" schorzenia
kobiece" schorzenia p#cherza moczowego" prostaty" kamic#
nerkow" schorzenia przemiany materii" schorzenia uk$adu
pokarmowego" schorzenia skóry" schorzenia uk$adu oddechowego" jak
si# hartowa+" aby nie $apa+ $atwo in/ekcji i jak $atwo
wy!eczy+ przezi#bienie" jak oczyci+ woreczek ó$ciowy i drogi
ó$ciowe w wtrobie" jak rozpuci+ i urodzi+ kamienie nerkowe" co
stosowa+" aby si# nie tworzy$y nowe" jak oddycha+" aby $atwiej
wyda!a+ toksyny&
*czywicie zawsze dobrze jest by+ w kontakcie z !ekarzem natura!ist
i stosowa+ jednoczenie !eczenie wspomagajce" np&,
odpowiednie ywienie" dobrane d!a siebie zio$a" kpie!e" pi+ wiee
soki z jarzyn" które u$atwiaj i przyspieszaj powrót do zdrowia"
oraz masae stóp i ca$ego cia$a&
'dzi#czna b#d# za wsze!kie uwagi .zyte!ników ) tak pozytywne" jak i
krytyczne&
Jadwiga Górnicka
*pracowanie techniczne Elbieta Go#$biewska
YWIENIE
O znaczeniu prawi!"w#c$ ze%&aw'w pr"u(&'w %p")#wcz#c$
w *eczeniu c$"r'+ ,e&"a,i na&ura*n#,i
0edycyna ostatnich !at poczyni$a ogromne post#py w rozpoznaniu
za!enoci pomi#dzy stanem zdrowia cz$owieka a sposobem jego
odywiania& (zczegó!nie wie!e nauka dowiedzia$a si# o takich
dziedzinach" jak bio!ogiczna warto+ pokarmów" procesy trawienne i
przemiany materii" wp$yw na zdrowie i znaczenie pokarmowe bia$ka"
aminokwasów egzogennych" w#g!owodanów" t$uszczów" witamin"
biopierwiastków i wody& ozwaania na temat zwizków mi#dzy
odywianiem a stanem zdrowia na!ey
poprzedzi+ ogó!n uwag" e zapotrzebowanie na produkty spoywcze
jest zindywidua!izowane" a nadto zrónicowane u !udzi zdrowych i
chorych& Kady powinien pozna+ swoje indywidua!ne
potrzeby" gdy nawet uniwersa!ne za!ecenia" e na!ey jada+ czosnek ze
wzg!#du na se!en" jab$ka" poniewa zawieraj pektyny" natk#
pietruszki" jako bogate 2ród$o witaminy ." a czerenie ze
wzg!#du na wie!e witamin 34" oraz pi+ m!eko" gdy znajduje si# w nim
komp!et aminokwasów egzogennych" a nadto wap% ) nie mog
by+ uogó!niane&
%ia#ko. *prócz w#g!owodanów i t$uszczów na!ey do podstawowych
sk$adników pokarmowych& Jest zasadniczym tworzywem
cytop!azmy ) substancji budu!cowej komórek" budu!cem enzymów"
hormonów i hemog!obiny& 'szystkie bia$ka proste sk$adaj si# z
aminokwasów" które s zwizkami organicznymi& 5a ki!ogram
wagi cia$a cz$owiek potrzebuje przeci#tnie "4 g bia$ka" cho+
bywaj
nieznaczne odchy!enia indywidua!ne& 6apotrzebowanie organizmu
na bia$ko wzrasta w stresach" chorobach zaka2nych" przy braku snu"
wykonywaniu ci#kiej pracy /izycznej" w warunkach wysokiej
temperatury" w stanach bó!u" obawy i !#ków& 5ormy dziennego
spoycia bia$ka wynosz 7)44 g& Powinno to by+ bia$ko
pe$nowartociowe" a wi#c takie" które zawiera wszystkie aminokwasy
egzogenne&
=
bia$ek krwi i tkanek& >iczne z nich bior udzia$ w
specja!nych reakcjach chemicznych" s$u do tworzenia po!ipeptydów"
hormonów bia$kowych i enzymów&
'ane b#dzie i poyteczne d!a naszych rozwaa% zapoznanie si# z
aminokwasami egzogennymi oraz ich podstawowymi /unkcjami&
Prezentujc je ) w nawiasach ) podaj# w gramach wysoko+ dziennego
zapotrzebowania przez organizm&
1& ?eny!oa!anina :1"1; bierze udzia$ w procesach transaminazy"
wp$ywa na tworzenie adrena!iny i noradrena!iny@
9& Azo!eucyna :"B; jest g!ukogenna i ketogenna" intensy/ikuje
przemian# materii@ 7& >eucyna :1"1; jest ketogenna@ C&
>izyna :"D; dzia$a na wzrost" gromadzi si# w surowicy krwi"
gdzie stanowi swoiste
przeciwcia$a rozpuszczajce obce komórki bakteryjne@ 4&
0etionina :1"1; stanowi g$ówne 2ród$o organicznych zwizków siarki
d!a przemian
ustrojowych" chroni wtrob# przed zmianami" moe by+ uyta w procesach
detoksykacji organizmu" jako natura!ny !ek przeciwdzia$a chorobom
wtroby i miadycy@
E& Freonina :"4; wp$ywa na zuytkowanie t$uszczów w wtrobie"
wyst#puje w mi#niach" hemog!obinie i proteinach /os/orowych"
niszczy j hydro!iza kwana@
B& Frypto/an :"94; wp$ywa na dzia$anie wit& 3E"
przekszta$ca si# w wit& 37 PP" niedobory trypto/anu
wywo$uj pe!agr#@
D& 'a!ina :E"D; jest g!ukogenna" jej brak wywo$uje nadwra!iwo+"
ataksj# :bezw$ad ruchowy;" zak$ócenia w koordynacji mi#niowej"
przewodzi prd e!ektryczny i ma ogromne znaczenie w procesach
widzenia" gdy wyst#puje mi#dzy czopkami i pr#cikami siatkówki
a nerwem wzrokowym odprowadzajcym impu!sy e!ektryczne
powsta$e w percepcji wrae% wiet!nych do kory mózgowej" gdzie
nast#puje rozpoznanie wiat$a&
Astniej nadto aminokwasy cz#ciowo egzogenne" do których za!iczamy
tyrozyn#" która wspó$dzia$a w tworzeniu hormonów wydzie!anych
przez organy wewn#trzne" histydyn#" arginin# i cystein#"
która przyspiesza gojenie ran&
Prawie wszystkie ro!iny s zasobne w !izyn# i trypto/an" tote pe$ne
pokrycie potrzeb bia$kowych organizm moe uzyska+ ty!ko w
wyniku odywiania" na które sk$ada si# rozmaito+ pokarmów&
6a!ecam wi#c spoywanie kasz" pieczywa" mki z dodatkiem m!eka bd2
ro!in strczkowych" np& /aso!i" grochu" soczewicy" soi& 3rak
!ub niedobór metioniny w ro!inach strczkowych moe by+
uzupe$niony metionin zawart w ziarnach zbó" a brak !izyny w zbou )
!izyn ro!in strczkowych&
(truktura aminokwasów jest sta$a i nie moe by+ naruszona" gdy nawet
nieznaczne zmiany w jej sk$adzie mog wywo$a+ powane nast#pstwa
/izjo!ogiczne& 6astpienie jednego aminokwasu innym w
sekwencji na przyk$ad stu !ub wi#cej aminokwasów w $a%cuchu
po!ipeptydowym moe znacznie obniy+ bd2 ca$kowicie znie+ aktywno+
bio!ogiczn i wywo$a+ na przyk$ad anemi#&
Promienie rentgena i nad/io!etowe powoduj denaturacj# bia$ka" to
znaczy zmiany jego /izycznych i /izjo!ogicznych
w$aciwoci& 5ast#puje utrata aktywnoci enzymatycznej&
Pewne pokrycie potrzeb bia$kowych" jak ju wspomnia$am" uzyskuje si#
dzi#ki urozmaiconym pokarmom& -k$ad trawienny cz$owieka
rozk$ada bia$ka na pojedyncze aminokwasy" które przenikaj przez
pó$przepuszcza!ne b$ony komórkowe" aby u!ec swoistej przebudowie w
zwizki w$aciwe d!a danego organizmu&
1
3ia$ko o wysokiej przyswaja!noci maj jajka" m!eko" ser" ry" a
nast#pnie mi#so" które jest uwaane za 2ród$o
pe$nowartociowego dajcego zdrowie i si$y bia$ka" a!e ma niewie!e
trypto/anu" metioniny i wa!iny& 3ia$ko jarzyn jest w pe$ni
przyswaja!ne& 5ajkorzystniejsze proporcje aminokwasów
wyst#puj w jajkach i m!eku&
8obrym sposobem podniesienia wartoci bia$kowej pokarmu jest $czenie
produktów ro!innych zawierajcych uzupe$niajce si# aminokwasy
egzogenne& A tak na przyk$ad dzi#ki spoywaniu ryu z m!ekiem a 7
proc& wi#cej otrzymujemy bia$ka anie!i w przypadku
oddzie!nego spoycia tych artyku$ów& Po$czenie /aso!i z ryem
przysparza jeszcze wi#cej" bowiem C7 proc& bia$ka w
stosunku do sumy bia$ka zawartego w kadym z tych produktów
spoywanych oddzie!nie& < oto inne przyk$ady korzystnych
po$cze%" najbardziej odpowiednie proporcje oraz procentowy wzrost
bia$ka, /aso!a !ub groch i mka pszenna ) "4 , 7 g" wzrost o 77
proc@ /aso!a !ub groch i kukurydza ) 1"9 , 9" wzrost o 4 proc&@
ry !ub mka z m!ekiem w proszku ) 7 , 1H7" wzrost o 17 proc&" 7
due ziemniaki i dwie $yki m!eka w proszku ) wzrost o B
proc&
0!eko jest doskona$ym uzupe$nieniem wszystkich produktów majcych
niedobór !ub brak !izyny oraz izo!eucyny" szczegó!nie
za!ecane jest jako dodatek do produktów zboowych" jak kasze" mki"
makaron& 8wie $yki m!eka w proszku dodane do jednej szk!anki
mki podnosz jej warto+ bia$kow o C4 proc&
8o bardzo dobrych po$cze% na!e ch!eb z serem" kasza z m!ekiem&
o!iny strczkowe bogate w izo!eucyn# i !izyn# uzupe$niaj warto+
bia$kow kasz" ryu" makaronu" mki" kukurydzy" p$atków owsianych i
innych zboowych" a take nasion s$onecznikowych" sezamowych" dyni i
orzechów& Produkty zboowe uzupe$niaj si# korzystnie z
/aso!" grochem" serem" m!ekiem" jajkami& ' wieych warzywach
wyst#puj ma$e i!oci metioniny :wyjtek stanowi tu kukurydza" szpinak
i grzyby;" dobrym wi#c ich uzupe$nieniem s ziarna sezamowe"
orzechy" kasza jag!ana" ry i kukurydza& y i kukurydza tworz
szczegó!nie cenne po$czenia z /aso!k szparagow" groszkiem zie!onym"
brukse!k" podobnie jak grzyby" które mog by+ dodawane do rozmaitych
jarzyn& 8obrym uzupe$nieniem kadej potrawy" zarówno zboowej"
jak i jarzynowej" s jajka" a dodatek m!eka" twarogu" ó$tego
sera podnosi warto+ kadej potrawy jarskiej" m!eko bowiem"
podobnie jak jajka" zawiera wszystkie niezb#dne aminokwasy" a
zw$aszcza jest zasobne w !izyn#& (oja" która ma wi#cej
trypto/anu ni m!eko" stanowi pozytywny wyjtek wród ro!in
strczkowych&
Gotowane bia$ko wywo$uje w przewodzie pokarmowym procesy gni!ne"
podczas których wytwarzaj si# produkty toksyczne& .z#+ z nich
zostaje wyda!ona z ka$em" a!e cz#+ jest wch$aniana przez tkanki
cia$a" by tworzy+ 2ród$a ognisk zapa!nych i z$ogi& G$ównym
miejscem ich odk$adania jest tkanka t$uszczowa& 6atrucia
bia$kowe powoduj ot#pienie uczuciowe" os$abienie aktywnoci"
zamkni#cie si# w sobie" zaburzenia procesów my!enia& Jedn
z metod !eczenia tych zatru+ jest g$odówka" która równie
pomaga w przypadkach zaburze% przemiany materii" co dotyczy
take egzemy" astmy oskrze!owej" nadcinienia" kamicy ó$ciowej"
stwardnienia y$&
(poywanie nadmiaru produktów mcznych" cukru" bia$ka powoduje ogó!ne
zatrucie organizmu" stany zapa!ne oczu" zapa!enie spojówek"
zapa!enie t#czówki" zapa!enie rogówki& 'ady wzroku" majce
przyczyn# w zatruciu pokarmowym" mona wy!eczy+ stosujc
g$odówk#& 'ówczas nast#puje wyda!enie produktów spa!ania
b!okujcych mi#nie i naczynia krwionone otaczajce oczy" co
doprowadza do odpr#enia i roz!u2nienia mi#ni i poprawy
wzroku&
11
5ie na!ey si# przejada+& Powoduje to oty$o+" a jedzenie
przekraczajce mo!iwoci wydzie!ania potrzebnych enzymów trawiennych
wywo$uje nad/ermentacj#& 'ówczas cz#+ pokarmu staje si#
nieprzydatna i za!ega w o$dku i je!itach& Krew" komórki" tkanki
staj si# wtedy zag$odzone& - m$odych !udzi powstaje sytuacja
sprzyjajca powstawaniu stwardnienia rozsianego :(0;& 6aburzenia
metabo!izmu u dzieci powoduj powstanie powanych wad
umys$owych&
'ymagania nowoczesnej dietetyki spe$niaj, mka i kasze" warzywa
!iciaste i zie!one, szczypiorek" sa$ata" szpinak" szczaw" kapusta"
rzeucha" pietruszka" jarmu" warzywa korzeniowe, ziemniaki" buraki"
rzepa" marchew" pietruszka" se!er" brukiew" chrzan" oraz inne
warzywa, dynia" kabaczek" sa!se/ia" ka!a/ior" pomidory" rzodkiewka"
cebu!a" ogórek" groszek zie!ony" cykoria" cukinia" ka!arepa" por"
czosnek" papryka" kapusta" /aso!ka zie!ona" szparagi" owoce wiee i
suszone" orzechy" grzyby" miód" migda$y" razowy ch!eb" m!eko"
jajka" twaróg" ser ó$ty&
Gotowanie niszczy witaminy i enzymy& (poywanie gorcych potraw
niszczy !uzówk# i enzymy trawienne w !udzkim organizmie&
egeneracj# b$ony !uzowej przewodu pokarmowego u$atwia
spoywanie bogatych w enzymy surowych warzyw i owoców&
($owo o b$onniku :ce!u!ozie ;& 5a!ey do w#g!owodanów" jest
zbudowany z cukru prostego" jakim jest g!ukoza& 5ie
nadaje si# jako produkt spoywczy :pokarmowy;" a!e jest
podany" wr#cz nieodzowny& *rganizm !udzki od tysic!eci przywyk$
do b$onnika" a jego brak wywo$uje !iczne choroby& *becno+
b$onnika w je!itach u$atwia ich ruchy perysta!tyczne
:robaczkowe;" co sprzyja wyprónianiu i e!iminuje zaparcia&
3$onnik wyst#puje w ch!ebie razowym" otr#bach" warzywach"
wieych owocach" grubych kaszach& Jest najbardziej
rozpowszechnionym produktem w wiecie&
8zia$anie podobne do b$onnika maj pektyny ) wie!oczstkowe cukry
wyst#pujce w ro!inach& Pektyny redukuj i!o+ cho!estero!u
spoywanego z t$ustymi pokarmami& 6apobiegaj miadycy i zawa$owi
serca& 'ystarczy kadego dnia zje+ dwa jab$ka" aby nie dopuci+
do nadmiaru cho!estero!u& Pektyna dobroczynnie dzia$a przy
biegunkach" przeciwdzia$a rozwojowi bakterii /ermentacyjnych
i usuwa je z ka$em" zapobiega zatruciom o$owiem i strontem ="
niszczy sta/y!okoki i streptokoki& 'odny roztwór
pektyny u$atwia gojenie ran dochodzcych a do koci i
przyspiesza powstawanie zdrowej tkanki& Pektyny !ecz równie
rany wewn#trzne, wrzody i krwawienia w ca$ym przewodzie
pokarmowym& ' cytrusach najbogatsza w pektyny jest bia$a b$onka
znajdujca si# pod aromatyczn skórk& 3ogata w pektyny jest
skórka jab$ka" a wi#c na!ey je spoywa+ nie obrane& 8obrym
2ród$em pektyn s czerenie" winogrona" porzeczki" agrest"
ma!iny" pomidory" more!e" rodzynki" banany& 3$onnik i pektyny"
wit& ." wap%" magnez chroni przed zatruciami wywo$anymi przez
skaone rodowisko&
P"%&aw"we za%a# !-czenia p"(ar,'w
Jednoczesne spoywanie niew$aciwie dobranych pokarmów wywo$uje ostre
choroby" a nawet moe spowodowa+ zejcie mierte!ne& ' dietetyce
ma due znaczenie" co si# je i z czym& ' za!enoci od
indywidua!nej to!erancji organizmu ) poszczegó!ne po$czenia s
przyjmowane gorzej !ub !epiej&
6aznacza$em" e1 cz$owiek ma precyzyjne i niezawodne
mechanizmy trawienia i przyswajania" przez które spoywanie )
jednoczesne spoywanie ) rozmaitych produktów" bia$ka"
skrobi#" cukier i t$uszcz" nie jest dobrze to!erowane& Inzymy"
których jest b!isko 1D" dzia$aj w okre!onych granicach temperatury
i kady z nich kata!izuje ty!ko jedn" ci!e okre!on
reakcj#&
19
19
czenie w jednej potrawie !ub w jednym posi$ku artyku$ów spoywczych
wymagajcych rónych soków trawiennych stawia ca$y uk$ad trawienia
wobec bardzo trudnych wymaga%& 'szystkie substancje pokarmowe"
które w takich warunkach staj si# nie do strawienia" u!egaj
procesom" gni!nym i wywo$uj nad/ermentacj#& Frzeba bowiem
wiedzie+" e trawienie prawie kadej substancji pokarmowej odbywa si#
stopniowo" a kady z etapów wymaga innego enzymu& Kady wchodzcy
do akcji enzym moe skutecznie wype$ni+ swoje zadanie" je!i jego
poprzednik take zrobi$" co do niego na!ey" np& je!i bia$ko nie
zosta$o roz$oone przez pektyny" to enzym" który je rozk$ada na
aminokwasy nie b#dzie móg$ wykona+ swoich powinnoci& Pepsyna
dzia$a w rodowisku kwanym" a odczyn a!ka!iczny obecny w o$dku
uniemo!iwia jej rozk$adanie bia$ka& Ptia!ina" enzym zawarty w
!inie" ju w ustach rozpoczyna proces rozk$adu skrobi na g!ikoz#"
a!e moe dzia$a+ ty!ko w rodowisku $agodnie a!ka!icznym& 5iszczy
j zarówno kwas jak i si!na reakcja zasadowa& Je!i wi#c pokarm
skrobiowy zosta$ zmieszany z kwasem" to b!okuje on dzia$anie
ptia!iny i ca$a skrobia przechodzi do o$dka w stanie nie
strawionym& Fam po pewnym czasie wywo$uje nad/ermentacj#&
Frawienie bia$ka rozpoczyna si# w o$dku pod wp$ywem pepsyny i
przebiega prawid$owo w obecnoci kwasu so!nego& Jednak nadmiar
kwasu hamuje jej aktywno+& Jee!i wi#c spoywa si# kwas
razem z bia$kami" to uniemo!iwia si# ich trawienie& 3$#dem jest
wi#c popijanie da% bia$kowych i skrobiowych sokami z kwanych
owoców :np& pomara%cze" grejp/ruty;" a take kompotem czy wod z
cytryn& 5ie na!ey te spoywa+ ich razem z sa$atkami
przyprawianymi sokiem cytrynowym czy octem&
Frawienie t$uszczów zaczyna si# dopiero w dwunastnicy pod wp$ywem
soku trzustkowego" a!e zanim tam si# znajdzie ) hamuje w o$dku
wydzie!anie pepsyny i innych soków o$dkowych" co o dwie godziny
opó2nia trawienie innych" znajdujcych si# tam pokarmów ) bia$ka"
mi#sa&
Am wi#cej pokarmów z rónych grup wprowadza si# jednoczenie" tym
wi#cej wytwarza si# bakterii gni!nych i /ermentacyjnych& Inzymy
staj si# wówczas obezw$adnione&
' kadej /azie trawienia mi#sa" jajek" m!eka inna jest si$a
dzia$ajcych na nie enzymów& 5a m!eko najsi!niej dzia$a sok
o$dkowy dopiero w ostatniej godzinie trawienia" a na mi#so w
pierwszej& 5ie na!ey wi#c jada+ ich razem" gdy to dezorganizuje
procesy trawienia wszystkich trzech substancji
bia$kowych&
Pomi#dzy posi$kami na!ey robi+ odpowiednio d$ug przerw#" d!atego te
nie na!ey jada+ drugich niada% i podwieczorków" gdy pokarmy
na pó$ przetrawione mieszaj si# ze wieymi i wytwarza si#
szkod!iwa d!a zdrowia sytuacja& *woce na!ey spoywa+ w
charakterze osobnego posi$ku" ich sk$adniki bowiem ) skrobia"
cukier" bia$ko ) nie harmonizuj z adnym innym pokarmem i jadajc je
z innymi artyku$ami spoywczymi" utrudnia si# trawienie jednych i
drugich& *woce" do których spoycia zach#ca $atwo+ trawienia"
nie u!egaj rozk$adowi w ustach ani o$dku" szybko przechodz do
je!ita i tam zostaj $atwo i szybko strawione przy wykorzystaniu
ca$ej ich masy" która zostaje przyswojona przez krew i
tkanki& 6mieszane z innymi pokarmami trac cz#+ swych
bardzo cennych wartoci&
Jaki wniosek z tych rozwaa% *tó nie u!ega kwestii" e ca$a
dotychczasowa sztuka ku!inarna musi by+ poddana rewizji" a!bowiem
jest odpowiedzia!na za przykre nast#pstwa za!egania pokarmu w
o$dku& 5owoczesna wiedza o $czeniu pokarmów kwestionuje
wi#kszo+ potraw i posi$ków majcych trwa$e miejsce na naszych
sto$ach& 8o szczegó!nie ci#kich na!e zestawy skrobi z bia$kiem"
t$uszczami i owocami& 5iewskazane s po$czenia z bia$kiem
i warzywami" zw$aszcza zie!onymi" !iciastymi&
17
8obre po$czenie to warzywa z bia$kiem !ub ze skrobi" a take z
t$uszczem ) o!ejami& 8obrym zestawem s róne warzywa w jednej
potrawie czy posi$ku" a!e nie na!ey miesza+ wi#cej ni czterech
sk$adników nawet sporód dopuszcza!nych& Przy kadym
posi$ku jada+ ty!ko jeden rodzaj bia$ka !ub jeden rodzaj
skrobi&
F$uszcz opó2nia trawienie bia$ka i skrobi" u$atwia natomiast
trawienie i przyswajanie warzyw&
.ukier dezorganizuje proces trawienia innego pokarmu" owoców"
warzyw" bia$ka i skrobi" a a!koho! strca pepsyn# i uniemo!iwia
strawienie kadego bia$ka& 0!eko na!ey pi+ samo" gdy ty!ko
wtedy na pewno nie zaszkodzi& Podobnie owoce& 'tedy s
najzdrowsze" gdy s spoywane oddzie!nie bd2 z innymi owocami tego
samego stopnia kwanoci&
8ieta optyma!na zak$ada wi#c spoywanie przy kadym posi$ku jednego
ty!ko pokarmu" podczas gdy nasze obyczaje ku!inarne pozostaj
w racej sprzecznoci z mo!iwociami trawiennymi przewodu
pokarmowego&
Pr"u(&# %p")#wcze w%(azane
5a!e do nich, kasza gryczana" która zawiera rutyn# u$atwiajca
przyswajanie wit& . i wi#cej !izyny ni inne zboa@ jest ona
mniej ka!oryczna ni inne kasze& Kasza kukurydziana" kasza
jag!ana" s si!nie zasadotwórcze i !ekko strawne& y jest !ekko
strawny i obnia poziom cho!estero!u we krwi& Komponuje si#
dobrze z jarzynami" grzybami" zie!onym groszkiem !ub brukse!k&
6ie!ona /aso!ka szparagowa jest zasadotwórcza@ konserwowana nie ma
kwasów organicznych" miedzi" siarki" ch!oru" manganu i innych
biopierwiastków& 8obrym uzupe$nieniem /aso!i bia$ej s kasze"
ry" pieczywo" sery" jajka" kukurydza" orzechy i grzyby&
8uo !izyny i siarki ma groch zie!ony" który jest zasadotwórczy"
podobnie jak soja& Kwasotwórczy jest orzech w$oski&
($onecznik obnia poziom cho!estero!u i miadyca kwiaty !ecz ma!ari#
i !edzion#& (urowe jajka kurze zawieraj awidyny b!okujce
przyswajanie przez organizm biotyny 3DL koniecznej do prawid$owej
pracy skóry" porostu w$osów" prawid$owej przemiany materii i
utrzymania odpornoci na niektóre choroby& .horym na wtrob# !ub
o$dek podaje si# ó$tka" a nie bia$ka" ó$tko ma wi#cej
bia$ka anie!i bia$ko jaja" bia$ko ó$tka jest te !ej
strawne& Jajka i om!ety mona smay+ na ma!e" gdy bia$ko cina si#
ju w temperaturze E st&" zanim zacznie si# pa!i+ mas$o& 5ie
na!ey smay+ na ma!e innych produktów" spa!one bowiem wytworz
toksyczn akro!ein#& 6awa$owcom i miadycowcom radz# nie jada+
ó$tek" a jedynie smaone !ub gotowane bia$ka" które nie zawieraj
cho!estero!u&
Przejcie do prawid$owego odywiania na!ey zacz+ od stopniowego
ograniczania spoycia cukru" pasteryzowanego m!eka" produktów
m!ecznych" bia$ego ch!eba" ciastek" napojów z kwasem w#g!owym"
tatara" parówek" a!koho!u" papierosów" zaksek mi#snych" konserw"
pre/abrykowanych produktów spoywczych" so!i" nadmiaru przypraw"
octu winnego" kawy z m!ekiem" !odów" s$odyczy" czeko!ady" duych
ryb" np& tu%czyka&
0ona je+ wie!e surowych i gotowanych jarzyn" troch# gotowanego
mi#sa :kura" kurczak;& >epiej zrezygnowa+ z nadmiaru mi#sa i
ryb" a zastpi+ je jogurtem& Je+ ch!eb ciemny" razowy" czerstwy"
gdy wiey powoduje szkod!iwe !uzy& Jada+ kie$ki zboowe&
5apoje na!ey pi+ 9 min przed posi$kiem" a nie podczas
jedzenia& 5ie spoywa+ s$odyczy :skrobia; z produktami
bia$kowymi& Je+ wi#cej poywienia surowego ni
gotowanego&
1C
' przypadku z$ego trawienia stosowa+ trzydniow diet# z$oon z soków
owocowych !ub przej+ na czysto wegetaria%skie poywienie :owoce"
jarzyny;" aby uk$ad trawienny móg$ odpocz+& Gdy zachodzi
potrzeba ) bra+ enzymy trawienne& 0i#dzy posi$kami
popija+ napary z zió$& .o najmniej dwa razy w tygodniu
je+ surowe !ub gotowane jarzyny&
< oto tabe!a in/ormujca o jakoci poszczegó!nych zestawie%
artyku$ów spoywczych,
&woce kwa'ne( grejp/ruty" cytryny" pomara%cze" ananasy"
porzeczki" truskawki" czarne jagody" granaty& &woce
pó#kwa'ne( jab$ka" gruszki" more!e" brzoskwinie" mandarynki"
winie kwane" mango& &woce s#odkie( banany" dakty!e"
/igi" winogrona" !iwki" owoce suszone&
Pragncym odywia+ si# racjona!nie proponuj# zapozna+ si# :i
stosowa+; z nast#pujcymi regu$ami,
1& 5aj!epiej ) ze wzg!#du na dobre trawienie ) spoywa+ posi$ek
sk$adajcy si# z jednego produktu spoywczego&
9& Je!i nie chcemy przestrzega+ regu$y 1& uk$adamy posi$ki
wg zasad prawid$owych zestawów&
7& czy+ nie wi#cej ni cztery produkty z jednej grupy&
14
C& Posi$ek nie powinien zawiera+ wi#cej ni jeden produkt
bia$kowy& 4& F$uszcze :o!eje; spowa!niaj trawienie&
5aj!epiej s one przyswajane z jarzynami i
owocami" natomiast 2!e ze skrobi i bia$kami& E& Pomidory
powinny by+ spoywane na surowo& B& Mwiey ogórek nie
powinien by+ $czony z pomidorem& D& 0e!ony kadego gatunku
na!ey spoywa+ bez adnych dodatków& =& 0!eko krowie i jego
produkty powinny by+ spoywane osobno& 1& 0!eko krowie
zawiera duo kazeiny& 11& >epsze jest m!eko kozie&
19& Jogurt mona spoywa+ z dojrza$ymi pó$kwanymi owocami"
warzywami
!iciastymi i kie$kujcymi nasionami" ziarnami& 17& Je!i
spoywa si# owoce osobno" co jest wskazane" za!eca si# ich dobór
wed$ug
rodzaju pestek :brzoskwinie" mirabe!ki" o!iwki" czerenie" winie;@
owoce cytrusowe@ owoce majce b!aszki gniazd pestkowych :jab$ka"
gruszki;@ me!ony@ owoce suszone&
1C& Jarzyny i warzywa s zasadotwórcze" zawieraj bowiem due
i!oci pierwiastków a!ka!icznych& 6asadotwórcze s take, kawa"
piwo" co!a" wino" m!eko" soki owocowe&
14& 0i#so" w#d!iny" jaja" ryby" mas$o" drode" orzechy" skrobia"
czeko!ada" kakao" t$uszcze" o!eje" majonez" sery" produkty m!eczne
) s kwasotwórcze&
1E& 3anany mona jada+ z owocami pó$kwanymi& 1B& 5ie
jada+ zbyt wie!e orzechów arachidowych, s trudno strawne&
1D& 8o wszystkich produktów trudno strawnych mona dodawa+
zmie!ony kminek z
majerankiem" co u$atwia proces trawienia& 1=& (tosowa+" a!e
z umiarem przyprawy trawienne, pieprz natura!ny i zio$owy"
mie!ony
kminek z majerankiem" cynamon" imbir :ma$o;" por" czosnek" cebu!a"
natka pietruszki" ko!endra" czber" i in&
9& 5ie pi+ gorcych p$ynów" nie spoywa+ gorcych potraw&
0ajce temperatur# powyej C4 st& mog spowodowa+
anemi#" bó!e kr#gos$upa" stawów" miednicy" mi#ni nóg&
I .e%zcze raz/ %&"%"wa0 %i/ " p"ni)%z#c$ za*ece12
• do posi$ku na!ey wybiera+ takie produkty spoywcze" które smakuj
najbardziej@ • waga posi$ku nie powinna przekracza+ E g@ nie
objada+ si#" zw$aszcza przed
rozpocz#ciem ci#szej pracy@ • g$ówny posi$ek powinien by+ spoywany
w po$udnie" gdy promienie s$oneczne
dzia$aj najsi!niej@ promieniowanie s$oneczne ma wp$yw na trawienie"
d!atego te do ostatniego posi$ku na!ey siada+ przed zachodem
s$o%ca@
• pojadanie mi#dzy posi$kami jest szkod!iwe@ • nie na!ey je+"
gdy odczuwa si# bó!" w zdenerwowaniu" po wyczerpujcej pracy"
w
zm#czeniu@ • dobrze jest po posi$ku odpocz+ pó$ godziny" a w kadym
razie odpr#y+ si#@ • przy trudnociach trawiennych dobrze jest
przed posi$kiem dziesi#+ minut odpocz+@ • nie popija+ w czasie
jedzenia" pragnienie mona zaspokoi+ pó$ godziny przed
posi$kiem !ub po jedzeniu@
• do sa$atek" surówek" cebu!i dodawa+ o!ej s$onecznikowy" sojowy
!ub o!iwkowy" do potraw gotowanych dodawa+ o!ej ju po
wy$czeniu ognia !ub nawet na ta!erzu@
• do ch!eba przyrzdza+ wiee pasty serowo)jarzynowe@ bia$y ser
naj!epiej je+ sam bez ch!eba" gdy czujemy g$ód@ kasze" ry"
makaron jada+ z dodatkiem jaj" sera" m!eka" ro!in strczkowych )
/aso!i" grochu" zupy gotowa+ z wywarem z jarzyn z dodatkiem grzybów
!ub zió$ przyprawowych@
• umiarkowanie uywa+ cukru i s$odyczy" stopniowo zast#pujc je
miodem" s$odkimi owocami wieymi i suszonymi@ kasze i ry gotowany na
sypko je+ z dodatkiem jajka" twaroku" /aso!i !ub z sosem
grzybowym" pomidorowym" koperkowym@
• raz dziennie zjada+ posi$ek z samych jarzyn ) nawet jednej )
gotowanych z dodatkiem ziemniaków@
• spoywa+ pokarmy w stanie natura!nym" nie smay+ tego" co mona
ugotowa+" nie gotowa+ tego" co da si# zje+ na surowo@ ostatni
posi$ek zjada+ w zasadzie trzy godziny przed snem@ nie zapomina+" e
o$dek pi razem z cz$owiekiem@
• picie wody rano i wieczorem s$uy przep$ukaniu przewodu
pokarmowego@ • soki owocowe na!ey trzyma+ chwi!# w ustach" by mog$y
wymiesza+ si# ze !in@ • uwaga d!a osób majcych ogródki warzywne,
na!ey zwraca+ uwag# na odpowiednie
rozmieszczenie ro!in" by mog$y si# dobrze rozwija+ i wzajemnie
wspomaga+& Pietruszka chroni pomidora" marchew" /aso!#@
tymianek i mi#ta chroni kapust#@ d#by zabezpieczaj przed !imakami"
!eszczyna odstrasza muchy" /aso!a rozwija si# niedobrze w
ssiedztwie cebu!i&
CHOLE3TEROL NA3Z WR45
.ho!estero!" a mówic precyzyjnie ) jego nadmiar :utrzymany w normie
jest niezb#dny d!a prawid$owego /unkcjonowania organizmu; jest
przyczyn wie!u gro2nych chorób wspó$czesnej cywi!izacji&
*dk$adajc si# w organizmie w postaci z$ogów t$uszczowych w
naczyniach krwiononych ) prowadzi do zw#enia ich wiat$a" co
powoduje niewydo!no+ pracy serca :zawa$;" zaburzenia krenia" zmiany
miadycowe i procesy przedwczesnego starzenia si#
organizmu&
.ho!estero! jest sta$ym sk$adnikiem i produktem metabo!izmu
organizmów zwierz#cych i cz$owieka& 'yst#puje w wtrobie" mózgu"
krwi" tkance t$uszczowej i nerwowej" w mi#sie i ó$tkach jaj
:szczegó!nie bogate 2ród$o;&
0edycyna mówi e prawid$owe st#enie cho!estero!u we krwi nie powinno
przekracza+ 94 mgH1 m!& 6a optyma!n warto+ uwaa si# 14 )
9D mgH1 m!& Jee!i poziom cho!estero!u w osoczu krwi przekracza
dopuszcza!ne normy" wówczas zaczyna rozwija+ si# proces) miadycy"
zw$aszcza naczy% wie%cowych serca" co prowadzi do bardzo
powanych chorób krenia" cz#sto ko%czcych si# zgonem
chorego&
6agroenia spowodowane nadmiarem cho!estero!u mona odda!i+ stosujc
racjona!ne odywianie& 5a!ey wiedzie+" e 9H7 potrzebnego
ustrojowi cho!estero!u wytwarza sam organizm" a cz#+ pozosta$a
pochodzi z ywnoci& Gdy spoywamy nadmierne i!oci t$uszczów
zwierz#cych nasyconych" zawierajcych cho!estero! ) zostaje
zahamowana aktywno+ bia$kowych receptorów wtroby" która traci swoje
zdo!noci odbierania nadmiaru cho!estero!u&
Jak wi#c stosowa+ diet#" aby ustrzec si# przed niebezpiecze%stwami
i zagroeniami" jakie niesie ze sob nadmiar cho!estero!u
1B
1B
Przede wszystkim na!ey spoywa+ jak najwi#cej :bardzo starannie
umytychN; warzyw ze szczegó!nym uwzg!#dnieniem natki pietruszki"
koperku" cebu!i" czosnku" dyni i kapusty& 5a!ey te przestrzega+
wskazania" aby nie wi#cej ni 7 proc& zapotrzebowania
energetycznego pochodzi$o z t$uszczów" przy czym w 9H7 powinny
stanowi+ t$uszcze pochodzenia ro!innego" reszta
zwierz#cego& 6 punktu widzenia pro/i!aktyki choroby wie%cowej
za!eca si# t$uszcze nienasycone w stanie surowym" np& o!ej
s$onecznikowy" sojowy bd2 kukurydziany" które obniaj poziom
cho!estero!u&
3adania przeprowadzone niedawno przez chi%skich i zachodnich
!ekarzy :?rancja i 5iemcy; wykaza$y" e .hi%czycy maj znacznie
nisze cinienie ni obywate!e 5iemiec& 6nacznie rzadziej przy tym
maj nadwag#" rzadko zapadaj na cukrzyc# i choroby go+cowe" a przede
wszystkim nie stwierdzono u nich w ogó!e podwyszonego poziomu
cho!estero!u we krwi&
6daniem naukowców te pozytywne zjawiska wyst#pujce u .hi%czyków maj
zwizek z ich zupe$nie innym jad$ospisem& .hi%czycy jedz
duo jarzyn i niera/inowanego ryu" potrzebne organizmowi
bia$ko czerpi ze 2róde$ ro!innych" t$uszcze spoywaj wy$cznie
w stanie surowym" uywajc bardzo duo przypraw ro!innych& - nas
podstaw# poywienia stanowi t$uste potrawy" mi#so duszone w
sosach" zupy doprawiane mietan@ jaja smaone na sma!cu" boczku i
kie$basie& 5ie stronimy od cukru" ciast i s$odyczy pod
wsze!kimi postaciami& 6byt ma$o natomiast zjadamy surowych
warzyw i owoców" razowego pieczywa" produktów niera/inowanych&
8!a pro/i!aktyki przeciw) cho!estero!owej wane jest spoywanie
owoców" zw$aszcza jagodowych niskocukrowych" które nie ty!ko
zawieraj sporo wit& ." a!e równie b$onnik i pektyny& 8o
takich owoców na!e porzeczki" truskawki" agrest" ma!iny" jeyny"
poziomki" czarne jagody& 8oskona$e s równie jab$ka&
adz# wye!iminowa+ spoycie bia$ego cukru" zast#pujc go miodem" a!e w
ograniczonej i!oci" zredukowa+ do minimum wsze!kie s$odycze"
wreszcie ograniczy+ dodawanie so!i do potraw" zast#pujc j cz#ciowo
przyprawami" takimi jak np& kminek" majeranek" bazy!ia"
estragon& 5a!ey je+ ciemne pieczywo z dodatkiem otrb"
zawierajcych bia$ko" mikroe!ementy i b$onnik" co wp$ywa równie
korzystnie na proces trawienia& 8oskona$e rezu!taty daje take
miesi#czna kuracja sokiem ze wieej kapusty& (posób
przyrzdzania, odrzucamy zie!one" brzydkie !icie" reszt# w kawa$kach
wk$adamy do sokowirówki& (ok pijemy wieo przygotowany&
8obrze jest równie pi+ dwa razy dziennie po 9 $yeczki octu
jab$kowego z przegotowan wod s$odzon ! $yeczk miodu& Przy
podwyszonym poziomie cho!estero!u pomaga równie duszona cebu!a
:kroimy drobno 7 due cebu!e" dodajemy $yk# o!eju" 19 $yek
wody i dusimy pod przykryciem przez 9 min&;& Po!ecam równie
picie herbatki zio$owej (k!erosan bd2 soku z $opianu" brzozy czy
mniszka !ekarskiego& 5atomiast w razie pogorszenia si#
trawienia" co w starszym wieku cz#sto si# zdarza" mona pi+ herbatk#
z mi#ty" berberysu" jarz#biny" ewentua!nie wieczorem napar z
mieszanki .ho!agoga 9& < przede wszystkim trzeba
stara+ si# nie dopuszcza+ do nadwagi& -prawia+ sporty" chodzi+
na d$ugie spacery&
'itamina . norma!izuje metabo!izm cho!estero!u i wymywa nadmiar
cho!estero!u z t#tnic& *bnia go" gdy jest za wysoki i podnosi"
gdy jest za niski& 5a wydzie!anie cho!estero!u do uk$adu krenia
stymu!ujcy wp$yw maj stresy" nikotyna i kawa" a take spoywanie
ob/itych posi$ków w duych odst#pach czasu&
1D
67 RAD ANTYCHOLE3TEROLOWYCH
1& (tosowa+ m&in& !ecytyn#" siemi# !niane" czosnek"
jab$ka" b$onnik& 9& Jada+ mniej t$uszczów nasyconych"
takich jak, mas$o" s$onina" inne t$uszcze
zwierz#ce& 7& 8o pieczywa stosowa+ ty!ko 7)C dag mas$a
dziennie& C& -nika+ t$ustych mi#s" serów" ciasta" sosów"
zup zaprawianych t$uszczem" mietan& 4& Jada+ o!eje ro!inne"
naj!epiej s$onecznikowy" sojowy" pieczywo razowe" pszenne i
ytnie" które zawiera C razy wi#cej witaminy I ni pieczywo bia$e" a
ponadto ma e!azo i wsze!kie makro) i mikroe!ementy" witaminy i
b$onnik&
E& (tosowa+ m!eko" chocia 9 szk!anki dziennie" ke/ir"
jogurt& ( one dobrym 2ród$em wapnia& 0!eko ma wszystko"
prócz e!aza i witaminy .&
B& 6jada+ warzywa i nasiona do ! kg dziennie" Am wi#ksze ich
urozmaicenie" tym !epiej" by!e bez t$uszczów" !ub z
niewie!kim dodatkiem o!eju" szczegó!nie do tych warzyw" które s
2ród$em karotenów" a wi#c witaminy < !ub kie$ków zasobnych w
witamin# I" gdy te jako rozpuszcza!ne w t$uszczach" bez nich
nie b#d przyswajane&
D& (krobi# i bia$ko jada+ osobno& ' przeciwnym wypadku
pokarm za!ega zbyt d$ugo w o$dku i nie jest strawiony&
=& Jada+ jedn jarzyn# ugotowan a inne na surowo& 1&
Jada+ wszystko wiee !ub z zamraarki& (zczegó!nie o!eje powinny
by+ wiee& 5ie
!ubi one s$o%ca" wiat$a i mrozu& ' !odówce na!ey trzyma+ je na
najniszej pó$ce& 5a wiet!e je$czej" a witamina <
rozk$ada si#& ( ka!oryczne" a!e "+ni)a.- p"zi",
c$"*e%&er"*u we krwi& Frzeba uwaa+" aby w trakcie
podgrzewania nie u!eg$y spa!eniu& Prz#pa*"n# "*e. zawiera
&ru.-c- a(r"*ein/8 która bywa rakotwórcza" :kady spa!ony
t$uszcz j wytwarza;&
11& 5admiar cho!estero!u" np& powyej 9 mg :norma ) 1C mg;
na 1 m! krwi" jest ju zagroeniem" a powyej 94 mg oznacza ju powane
zagroenie&
19& >udzko+ zna czosnek od ponad 4 !at& 'iadomo" e odkaa
on i dezyn/ekuje organizm" obnia poziom cho!estero!u" który
powoduje zaczopowanie naczy% krwiononych mózgu" co jest przyczyn
wy!ewu krwi do mózgu&
CO NAM 39UY:
Przy usta!aniu indywidua!nego sposobu ywienia" a uwaam" e kady
powinien sobie taki wypracowa+" mona oczywicie kierowa+ si# rónymi
za!eceniami zawartymi w ksikach i pub!ikacjach" aby wybiera+ te"
które naprawd# nam s$u" przysparzaj si$ i energii& ( osoby"
które wietnie si# czuj po !ekkich posi$kach" sk$adajcych si# z
warzyw" a!e s i takie" które czuj si# po nich g$odne i s$abe&
0a to zwizek z budow przewodu pokarmowego& *soby o
d$uszym je!icie cienkim s zwyk!e skondensowane" np& mi#sne&
óna jest te u poszczegó!nych osób intensywno+ przyswajania i
spa!ania sk$adników pokarmowych& >udzie szczup!i" u których
proces spa!ania jest szybki" mog sobie pozwo!i+ na bardziej
ob/ite jedzenie" natomiast sk$onni do oty$oci" majcy k$opoty z
trawieniem" powinni jada+ ty!ko potrawy !ekko strawne& Fak wi#c
w doborze sposobu ywienia naj!epiej kierowa+ si# zdrowym rozsdkiem
i instynktem" które podpowiedz" co jest d!a nas w$aciwe" s$uy
dobremu samopoczuciu" a co moe zaszkodzi+& 'prawdzie z danego
nam przez natur# instynktu nie bardzo potra/imy korzysta+" je!i
jednak chcemy zachowa+ zdrowie" musimy nauczy+ si# go
s$ucha+&
.hodzi o takie zestawianie produktów w posi$kach" aby organizm móg$
w pe$ni wykorzysta+ ich warto+& 3ardzo cz#sto zapychamy o$dek
czym si# da" nie zdajc sobie sprawy z tego" e prze$adowany przewód
pokarmowy z trudem przyswaja nowe treci& ' e/ekcie w o$dku
za!ega cz#+ nie strawionych resztek pokarmu" które u!egaj
gniciu& Je!i proces ten trwa d$uej" organizm buntuje si#"
sygna!izujc to rozmaitymi do!eg!iwociami" chorobami& 0og!ibymy
ich unikn+" gdybymy nie $czy!i tego" czego si# nie powinno $czy+" a
wi#c bia$ek z w#g!owodanami" t$uszczami&
Prawid$owo zestawiony posi$ek powinien sk$ada+ si# z jednego
produktu bia$kowego !ub w#g!owodanowego z warzywami& Je!i wiec
jemy mi#so" to z porcj surówki z warzyw" je!i ry !ub
ziemniaki" to te z sa$atk warzywn& 'arzywa na!e do pokarmów
!ekko strawnych" w przeciwie%stwie do mi#sa i ziemniaków
wymagajcych w dodatku innych warunków do trawienia& Je!i ju
koniecznie musimy zje+ swoj porcj# mi#sa z ziemniakami i surówk" to
jedzmy je warstwowo" tak jak ?rancuzi" a wi#c najpierw surówk#"
pó2niej samo mi#so" a na koniec ziemniaki !ub ch!eb& Fak
ko!ejno+ cz#sto stosuj dzieci& obi to instynktownie"
przez nikogo nie namawiane&
.hcia$abym przestrzec" zw$aszcza m$ode dziewczyny" przed bezmy!nym
stosowaniem rónych cudownych diet odchudzajcych& Powoduj one
cz#sto nieodwraca!ne zmiany w organizmie" w niektórych przypadkach
nawet bia$aczki& Je!i ju koniecznie chc si# odchudzi+" co
d!a m$odego" rozwijajcego si# organizmu jest niebezpieczne" powinny
to robi+ wy$cznie pod kontro! !ekarza&
97
KO9O YWNO;CI
*rganizm !udzki sk$ada si# z w#g!owodanów :9 proc&;" t$uszczów
:14 proc&;" bia$ka :9 proc&;" wody :44 proc&;"
witamin :u$amek proc&; i substancji minera!nych :4
proc&;& Frzeba wi#c si# tak odywia+" aby utrzyma+ proporcje
okre!one przez natur#& 3raki !ub nadmiar którego z wymienionych
sk$adników budu!cowych prowadz do do!eg!iwoci a!bo do powanych
chorób& Produkty ywnociowe dostarczaj energii" budu!ca i
regu!atorów procesów biogennych&
5aj!epiej pokazuje to tzw& ko$o ywnoci& (tosowanie
si# do in/ormacji zawartych w ko!e pozwa!a na utrzymywanie
sk$adników pokarmowych" wyst#pujcych w organizmie !udzkim" w stanie
optyma!nym ) zgodnie z zapotrzebowaniem ustroju&
Produkty umieszczone w centrum i najb!iszym ko!e ) to podstawa
zdrowego odywiania& ' centrum s produkty szczegó!nie cenne d!a
zdrowia& Frzeba si# stara+" aby to" co jest w trzecim od rodka
ko!e jada+ ty!ko od czasu do czasu" a tego co jest w czwartym ko!e
jada+ jak najmniej i rzadko& Produktów znajdujcych si# poza
ko$em naj!epiej by$oby w ogó!e unika+&
9C
WITAMINY < CE5IE9KI YCIA
( one niezb#dne do prawid$owego przebiegu procesów yciowych&
egu!uj przemian# materii" u$atwiaj przetwarzanie ywnoci
w energi#& Poniewa nasz organizm nie potra/i sam wytwarza+
witamin" trzeba mu w tym pomóc" podajc je w pokarmach&
5iedobory bowiem mog spowodowa+ róne niedomagania"
pogorszenie samopoczucia" nawet choroby& Je!i jednak odywiamy
si# prawid$owo" spoywamy sta!e wszystkie grupy produktów" a wi#c
gruboziarniste" ciemne pieczywo" p$atki owsiane" nabia$" warzywa i
owoce" nie musimy obawia+ si#" e grozi nam awitaminoza&
A "&" (r'&(a c$ara(&er#%&#(a p"%zcze='*n#c$
wi&a,in2
WITAMINA A& egu!uje wzrost" d!atego jest szczegó!nie potrzebna
m$odym" rozwijajcym si# organizmom& 'itamin# t# nazywa si#
cz#sto witamin wzroku& Jej niedobór moe spowodowa+ tzw&
kurz !epot#& Jest ona równie niezb#dna w przebiegu wie!u
procesów przemiany materii" do utrzymania zdrowej" $adnej skóry"
b$ony !uzowej w uk$adzie trawiennym i przewodzie oddechowym" co
jest wane d!a ochrony przed in/ekcjami& 5asz organizm przyswaja
witamin# < jedynie w obecnoci t$uszczów& 5ajcz#ciej
przyjmujemy j jako karoten" czy!i prowitamin#" gdy w tej w$anie
postaci wyst#puje w produktach pochodzenia ro!innego& 0ona j
równie zna!e2+ w m!eku" ma!e" jajach" nerkach i wtrobie&
WITAMINY 5RUPY B> .hroni i wzmacniaj nerwy" skór#" mi#nie" uk$ad
sercowo) naczyniowy& ( niezb#dne d!a prawid$owego i !epszego
przyswajania wie!u produktów& egu!uj przemian# materii"
uwa!niaj energi# zawart w t$uszczach" bia$ku i w#g!owodanach&
5iedobór tej witaminy moe spowodowa+ zaburzenia w czynnociach
orodkowego i obwodowego uk$adu nerwowego" w pracy serca oraz w
kreniu i gospodarce wodnej organizmu& 'arto te wiedzie+" e
zapotrzebowanie na t# witamin# jest wi#ksze u osób"
które pa! papierosy i pij zbyt wie!e&&& kawy&
WITAMINA C> * kwasie askorbinowym wszyscy na ogó$ sporo
wiedz& 5iedobory powoduj zm#czenie" k$opoty z dzis$ami
:tzw& przyz#bica;" podatno+ na in/ekcje& 'itamina ta jest
bardzo wra!iwa na wsze!kie czynniki zewn#trzne" wiat$o"
temperatur#" powietrze i d!atego wszystkie produkty" które j
zawieraj" naj!epiej spoywa+ zaraz po przyrzdzeniu& 6im i
na przedwioniu trzeba równie pami#ta+ o wzbogaceniu posi$ków"
dodajc do nich rzeuch# uprawian na oknie" natk# pietruszki"
koperek& adz# równie po!ubi+ cebu!# i czosnek&
8zienne zapotrzebowanie na witamin# . wynosi ok& B4 do 1
mi!igramów" a d!a pa!aczy do 17&
WITAMINA D> Przeciwkrzywiczna" regu!uje i!o+ wapnia w
organizmie& Fworzy si# ona pod wp$ywem promieni
s$onecznych" jest niezb#dna d!a naszych z#bów i koci& 8!atego
te tak wie!k wag# przywizuj pediatrzy do tego" by ma!i pacjenci nie
odczuwa!i jej niedoboru w pierwszych trzech !atach swego ycia&
5iedobory tej witaminy mog wyst#powa+ równie w pó2niejszym wieku i
objawia+ si# odwapnieniem koci& 8otyczy to zw$aszcza osób 2!e
trawicych t$uszcze& Powinny one przebywa+ duo na
powietrzu i pi+ jak najwi#cej m!eka" dostarczajcego wapnia i
witaminy 8&
94
WITAMINA E> 6wana popu!arnie witamin m$odoci" pomaga w
tworzeniu si# czerwonych krwinek" utrzymania zdrowych mi#ni i
tkanek& Astniej pog!dy o ochronnej ro!i tej witaminy w
procesach degeneracyjnych& Lamuje ona starzenie si#" zapobiega
miadycy& .hroni take witamin# < przed ut!enieniem&
6apotrzebowanie na ni pokrywa racjona!ne odywianie& 'yst#puje w
wieych !iciach warzyw&
Fakie witaminy" jak, L" K" 0" PP pozostaj nada! w znacznym stopniu
tajemnic& 'iadomo jednak" e witamina L pomaga przy procesach
przemiany materii& 'itamina K w tworzeniu si# substancji
odpowiedzia!nych za krzepni#cie krwi i utrzymywanie
prawid$owej przemiany materii w kociach& 3rak witaminy 0
w organizmie moe by+ przyczyn poronie%& Kobiety zaywajce
rodki antykoncepcyjne potrzebuj jej znacznie wi#cej& 6 ko!ei
witamina PP pobudza produkcj# energii w komórkach organizmu&
Jej niedobory powoduj pe!agr# :czy!i rumie% !ombardzki ) schorzenie
wywo$ane niedoborem witaminy PP i zespo$u witamin 3;& ( równie
przyczyn nadmiernej pobud!iwoci nerwowej&
*dradzam nieprzemy!ane $ykanie witamin w tab!etkach& 0ona je
zaywa+ jedynie za zgod prowadzcego !ekarza& 'itaminy te $yka
si# zwyk!e wtedy" gdy zachodzi konieczno+ wsparcia os$abionego
organizmu&
KURAC?A DRODOWA
8rode zawieraj wie!e witamin" przede wszystkim z grupy 3"
niezb#dnych d!a prawid$owego przebiegu podstawowych procesów
zachodzcych w organizmie& 6nakomicie poprawiaj przemian#
materii" s wi#c wskazane d!a nasto!atków cierpicych na trdzik
m$odzie%czy i d!a starszych" majcych brzydk cer# i dokucz!iwe
zajady w kcikach ust& < poza tym za!ecane s wszystkim"
których n#ka nieusprawied!iwione adn chorob os$abienie" znuenie" a
take zmniejszenie ogó!nej odpornoci organizmu na wsze!kie
in/ekcje&
(zk!anka napoju z drody" wypita 9)7 razy w tygodniu" znakomicie
poprawi nasze samopoczucie& 5a szk!ank# napoju bierzemy 9)7 dag
rozkruszonych drody" za!ewamy wrzc wod" zagotowa+ i po
przestudzeniu wo!no pijemy&
' sk!epach mona kupi+ tab!etki z drody piwowarskich& 0ona je
take podawa+ dzieciom 7 razy dziennie po 1)9 tab!etki" doros$ym 7
razy dziennie po 9)C tab!etki&
ZIO9A * WITAMINY
' bardzo wie!u chorobach za!eca si# jedzenie surówek" ze wzg!#du na
ich warto+ witaminow& Je!i chodzi o zio$a" to i one bogate s w
te zwizki& Jak si# okaza$o" co drugi mniej wi#cej surowiec
zie!arski zawiera w sobie witaminy& .o prawda dopiero 17 rodków
zie!arskich zosta$o zbadanych pod tym ktem" a!e mamy prawo domy!a+
si# dzia$ania witamin <" ." ?" K" PP równie w ok$adach
zie!arskich& 'ymienione witaminy s wch$aniane przez
skór#&
9E
'ró+my do postaci zió$& 8o najcz#stszych na!e proszki i
produkowane na ich bazie granu!aty& OLerbapo! produkuje
m&in& .ho!egran" czy!i sproszkowan .ho!agog#" Gastrogran ze
sproszkowanego 8igestosanu" 5erQogran z 5erQosanu" eumogran z
eumosanu" -rogran z -rosanu i 3etagran" który od razu zosta$
opracowany w /ormie granu!atu& Granu!aty uwaane s za
najbardziej wskazane i najbardziej wygodne /ormy zaywania zió$"
cho+ nie do kadego zio$a i nie w kadym przypadku dadz si#
stosowa+& Frudno bowiem podawa+ dzieciom !ub niemow!#tom zie!e
w postaci proszku ) nie kady proszek da si# wymiesza+ z
miodem i nie kade dziecko zechce taki miód je+& 0ona wi#c
sproszkowa+ ty!ko te zio$a" których dawkowanie daje si# $atwo
oznaczy+& 8awki te" z wyjtkiem rodków odywczych" takich jak
siemi# !niane i konopne" nasienie kozieradki czy !i+ pokrzywy" s
bardzo ma$e& (td druga wskazówka ogó!na ) zió$ sproszkowanych
jako si!niej dzia$ajcych od naparu czy odwaru nie wo!no
przedawkowywa+&
*czywicie nasuwa si# tu jeszcze porada natury praktycznej& .zy
warto mie+ m$ynek e!ektryczny do mie!enia zió$ Jest to due
u$atwienie" z drugiej jednak strony m$ynek trzeba czyci+" aby
jedno zie!e nie pachnia$o drugim& ' tym ce!u wystarczy po
zmie!eniu jednego pachncego zie!a przem!e+ dwie)trzy $yki
cukru i cukier ten dosypa+ do sproszkowanego zie!a" nawet wówczas"
gdy na!ey ono do tzw& rodków gorzkich" a wi#c wtrobowych i
trawiennych& >iczy+ si# trzeba ty!ko z tym" e rozrzedzenie
cukrem os$abi nieco dzia$anie preparatu" d!a zrównania na!ey wi#c
dawk# nieznacznie zwi#kszy+&
Przy okazji warto zaznaczy)* e cukier nie odgrywa adnej ro!i
w !eczeniu zio$ami" kady napar czy odwar mona wi#c os$odzi+&
.zasami takie os$odzenie moe popsu+ smak odwaru" a!e nigdy nie
zmniejszy i nie zmieni si$y jego dzia$ania&
A ostatnia wreszcie" a!e wana uwaga" przy zaywaniu proszków&
.hodzi o to" eby sproszkowane rodki zio$owe popija+ zimnym a nie
gorcym p$ynem& 'tedy" kiedy pijemy co gorcego robimy
cz#sto mimowo!ny wdech d!a ostudzenia p$ynu i z tym wdechem moemy
wcign+ proszek do tchawicy" co najcz#ciej powoduje d$ugotrwa$y i
m#czcy kasze!&
UWA5A NA 3ZKORBUT@
6anim nasz znakomity rodak" Kazimierz ?unk" odkry$ witaminy i
postawi$ pierwsze hipotezy o ich ro!i w organizmie !udzkim )
awitaminoz# 8" czy!i krzywic#" zwan wówczas Oangie!sk chorob
prze$ama!imy za pomoc tranu& 5iemniej jednak" nawet uznanie
krzywicy za chorob# spo$eczn i zwa!czanie jej we wszystkich
pa%stwach cywi!izowanych bezp$atnie" nie usun#$o ca$kowicie gro2by
tej choroby& Podobnie rzecz si# ma z innymi awitaminozami" a ju
szkorbut :czy!i gni!ec; wyst#puje jeszcze bardzo cz#sto i nie jest
do zwa!czenia na drodze ustawowej&
<witaminoza ." której ko%cowym stadium jest szkorbut i która
charakteryzuje si# wypadaniem z#bów" w$osów" wybroczynami
krwawymi po ca$ym cie!e ) nie zosta$a nigdzie uznana za chorob#
spo$eczn" a jej zwa!czanie pozostawiono samym pacjentom& *prócz
szkorbutu na!ey tu jeszcze wymieni+ za+m# soczewkow" czy!i
katarakt#" skaz# krwotoczn" p!amic# krwotoczn" krucho+ naczy%
krwiononych" zmiany w kociach" a mianowicie ich porowato+ i
$am!iwo+" a wreszcie a!ergi#&
9B
5a szcz#cie witamina . Ow towarzystwie innych wyst#puje w
bardzo wie!u produktach spoywczych& 'itaminy tej dostarcz
nam, bób" cebu!a" szczypior" chrzan surowy" cykoria" czosnek"
groch" kabaczki" ka!arepa" wszystkie kapusty" marchew surowa"
pieprz prawdziwy" papryka" pomidory" rzodkiewka" sa$ata" se!er"
szczaw" szparagi" szpinak" agrest" brusznice" czarne jagody"
cytryna" g$óg" owoc dzikiej róy" gruszki" jab$ka" jarz#bina" jeyny"
ma!iny" more!e" porzeczki bia$e" czerwone i czarne" poziomki"
winogrona" winie ) w stanie surowym& Poza tym ) nerki wo$owe"
wtroba cie!#ca" wieprzowa i wo$owa" ma!anka" kozie i krowie m!eko
oraz miód&
' razie trudnoci trawiennych kminek" koper" majeranek" pieprz
prawdziwy" zio$owy i papryka przy produktach mi#snych i
ro!innych najzupe$niej wystarcz" aby dobrze strawi+" a co za tym
idzie wzmóc przyswajanie witaminy&
Frawienie jest d!a organizmu zuboonego w witaminy spraw podstawow"
gdy awitaminoza nie zawsze przychodzi w wyniku jadania zbyt ma$ej
i!oci artyku$ów zawierajcych dan witamin#& 5iekiedy przyczyn
awitaminozy moe by+ równie z$e trawienie" a co za tym idzie" z$e
przyswajanie& Frawienie moemy poprawi+ przyprawami trawiennymi"
stosowanymi w po!skiej kuchni w sposób tradycyjny" a poza tym
istnieje gotowa mieszanka zio$owa 8igestan" któr moemy pija+ dwa"
trzy razy dziennie :$yka na szk!ank# wrztku; a si# nam trawienie
poprawi&
.odzienna porcja witaminy . ma te znaczenie d!atego" e witamina ta
jest gromadzona w organizmie w i!oci nie wi#kszej ni wynosi
dwudniowe zapotrzebowanie" a niedobór witaminy pog$#biaj papierosy"
a!koho!" zaburzenia w drogach moczowych" wreszcie niedomoga wtroby"
chocia w tym ostatnim wypadku mona by speku!owa+" co jest przyczyn"
a co skutkiem&
Jedno jest niewtp!iwie pewne, jak oczy Opracuj na witaminie <"
nerwy na witaminach 3" tak bez na!eytej dostawy witaminy . wtroba
rozpoczyna niedomaga+ i w ko%cowym e/ekcie b#dzie si# buntowa+
przeciw niektórym artyku$om zawierajcym witamin# ." jak w$anie
przeciw cebu!i" kapucie" grochom itp&
ZDROWE BIOPIERWIA3TKI
Przetwórstwo spoywcze" cho+ cz#sto zaspokaja potrzeby naszego
podniebienia" pozbawia ywno+ wie!u cennych pierwiastków"
niezb#dnych do prawid$owego /unkcjonowania organizmu& 3ia$e
pieczywo" ra/inowany cukier" oczyszczona só!" $uskany ry s smaczne"
a!e nie maj ju tych w$aciwoci" jakie posiadaj te produkty w swym
pierwotnym" natura!nym stanie& 8o tego dochodz rodki
chemiczne" uywane do konserwowania ywnoci" nawozy sztuczne
uy2niajce z jednej strony g!eb#" a z drugiej pozbawiajce j
cennych biopierwiastków" wreszcie zanieczyszczanie atmos/ery py$ami
przemys$owymi" spa!inami samochodowymi itp& 'szystko to
sprawia" e nasza ywno+ jest uboga w wie!e cennych makro) i
mikroe!ementów&
*rganizm !udzki potrzebuje nast#pujcych B podstawowych
biopierwiastków minera!nych, wap% magnez" potas" sód" /os/or"
siarka i ch!or w granicach od 1 do 1 g& (iedem innych
bioe!ementów jest d!a ustroju podanych& ( to, e!azo" mied2"
jod" mangan" koba!t" cynk i mo!ibden w i!ociach oko$o ! mg na 1 g
cia$a !udzkiego& ( to tzw& mikroe!ementy& (ze+ innych
pierwiastków wyst#puje w tkankach" a!e ich /unkcje nie s jeszcze
dok$adnie okre!one& ( to, g!in" bór" se!en" !it" kadm i chrom
potrzebne w i!ociach do 1 mikrogramów& ( to makroe!ementy&
5atomiast wanad"
9D
antymon" german" ren i rad na!e do e!ementów !adowych i wyst#puj w
i!ociach do ! pikograma& A one s nam równie
potrzebne& 6ak$ócenie równowagi miedzy poszczegó!nymi
pierwiastkami" zarówno ich niedobór" jak i nadmiar" jest
niekorzystne" podobnie jak pojawianie si# w organizmie
obcych" toksycznych pierwiastków" np& o$owiu czy rt#ci& '
rezu!tacie moe to prowadzi+ do rónych schorze%& 8!atego musimy
sta!e dba+" aby te pierwiastki by$y zawsze obecne w naszym
poywieniu&
Pierwszym" a zarazem a!armujcym sygna$em o niedoborze magnezu jest
zm#czenie /izyczne i psychiczne& 0oe to by+ równie chroniczny
katar" zawroty g$owy" uczu!enia" a!ergie i wie!e innych
schorze%& 0agnez znajduje si# mi#dzy innymi w ch!ebie razowym"
mce razowej i sojowej" gorzkiej czeko!adzie" kakao" orzechach"
nasionach ro!in o!eistych i strczkowych" a take pietruszce"
botwinie i szpinaku& 5asz organizm nie potrzebuje duo
jodu" jednak jego niedobór powoduje choroby
tarczycy& Jod wyst#puje g$ównie w rybach& Powinien
znajdowa+ si# równie w so!i" oprócz magnezu" !itu" se!enu i
cynku& 5iestety" oczyszczona só! nie zawiera tych
pierwiastków& adz# zatem zaopatrywa+ si# w só!
nieoczyszczon" która od czasu do czasu bywa w sk!epach& Jod
znajduje si# równie w wodzie" np& w niektórych studniach
g$#binowych& 5ajmniej go na Podkarpaciu" najwi#cej nad
morzem& *sobom chorym na tarczyc# radz# zatem sp#dza+ ur!op nad
morzem i jak najwi#cej przebywa+ na powietrzu&
6 ko!ei cynk :opryszczka" trdzik" gojenie ran" wrzodów o$dka;
znajduje si# w otr#bach i kie$kach pszenicy" p$atkach owsianych"
ch!ebie razowym" nasionach dyni i s$onecznika" grzybach" czosnku"
!edziach i makre!i& 5iedobory e!aza objawiaj si# anemi i
przem#czeniem& Re!azo jest $atwiej
przyswajane przez organizm" je!i spoywa si# je razem z
witamin ." oczywicie natura!n" nie w pasty!kach& (poro e!aza
zawiera wtroba i inne podroby" warzywa" na przyk$ad suchy
groch i /aso!a" szczaw i szpinak" buraki" poza tym p$atki owsiane
5ie trzeba nikogo przekonywa+" jak wan /unkcj# w organizmie
spe$nia wap%& Pod
dostatkiem jest go w m!eku i jego przetworach& ?!uor chroni
z#by przed próchnic& Pewnych i!oci /!uoru dostarcza nam
herbata& Koba!t przyczynia si# do ogó!nej regeneracji ustroju"
bierze udzia$ w wytwarzaniu witaminy 319 oraz kwasu /o!iowego"
stanowic tym samym czynnik zapobiegajcy anemii& 5iedobór se!enu
:ryby morskie" szczegó!nie !edzie" drode" czosnek; przyczynia si#
do powstawania chorób sercowo) naczyniowych&
-rozmaicona dieta" bogata w gruboziarniste pieczywo" kasze" warzywa
i owoce" ryby" nabia$" podroby" jest gwarancj zdrowia i dobrego
samopoczucia& *dradzam jednak $ykanie bez konsu!tacji z
!ekarzem wsze!kich marko) i mikroe!ementów w postaci
preparatów /armaceutycznych&
TRZEBA ?E; WARZYWA@
(urowe warzywa zawieraj $atwo przyswaja!ne witaminy" cukry" kwasy
organiczne" so!e minera!ne oraz wie!e makro) i mikroe!ementów&
*dgrywaj przy tym korzystn ro!# w przewodzie pokarmowym"
poprawiajc prac# je!it& 'ie!e z nich wp$ywa te dodatnio na róne
przypad$oci& < wi#c jedzmy je na zdrowie&
* w$aciwociach ce+u*i nie trzeba nikogo przekonywa+& Lodowano j
ju w staroytnym Igipcie i 3abi!onii& Posiada ona zwizki
grzybobójcze" bakteriobójcze i w$aciwoci antybiotyczne& Poza
tym bia$ko" cukry" o!ejki eteryczne" czynnik podobny w dzia$aniu do
insu!iny" /ityn#" saponiny" enzymy oraz witaminy ." 31" 39"
karoten&
9=
9=
wreszcie so!e minera!ne" m&in& potas" /os/or" e!azo"
siark#& 8zi#ki wszystkim tym sk$adnikom jadanie cebu!i
przyczynia si# do spadku cukru we krwi" obnia cinienie" !eczy
zazi#bienia i zapobiega arteriosk!erozie& .ebu!a posiada
dzia$anie moczop#dne&
Cz"%ne( równie odznacza si# wybitnymi w$aciwociami !eczniczymi"
cho+ od spoywania go jako !eku cz#sto odstrasza zbyt ostry
zapach& .zosnkiem !eczono kasze!" choroby je!it" stany
wyczerpania organizmu" a wycini#tym sokiem smarowano 2!e gojce si#
rany" wrzody i stany zapa!ne skóry& A dzisiaj równie za!eca si#
spoywanie 9)7 zbków czosnku dziennie osobom cierpicym na
nadcinienie i miadyc# t#tnic" poniewa rozszerza on naczynia
krwionone& 'p$ywa równie dodatnio na prac# serca i mózgu" a
take pomaga przy takich schorzeniach" jak angina" grypa" katar@
!eczy wreszcie szkorbut" przypad$oci o$dkowo)je!itowe oraz procesy
ropne&
.ennym !ekiem jest (apu%&a> Poza witaminami, <" ." 31"
39" PP i K zawiera wie!e sk$adników minera!nych" takich jak, wap%"
potas" /os/or" magnez" siarka& (ok wycini#ty ze wieej kapusty
!eczy schorzenia przewodu pokarmowego" zw$aszcza wrzody o$dka i
dwunastnicy" choroby wtroby i !edziony& Kapust# stosuje si#
równie zewn#trznie" m&in& przy stanach zapa!nych skóry"
egzemach" oparzeniach i wrzodach&
Papr#(a zyska$a sobie u nas popu!arno+ stosunkowo niedawno&
6awiera ona mnóstwo wanych i niezb#dnych d!a naszego zdrowia
sk$adników& ( to m&in& cukry" bia$ko" pektyny"
o!ejki eteryczne" saponiny" barwniki" kwasy organiczne oraz ca$y
zestaw witamin, ." 31" 39" I" PP i K oraz prowitamin# <" poza
tym so!e minera!ne" m&in& potas" /os/or" sód" wap%" magnez"
siark#" g!in" e!azo& 5asiona papryki maj znaczny procent
t$uszczów oraz specja!n substancj# bakteriobójcz" zwan kapsycydyn"
wchodzc w sk$ad rónych wycigów" maci i p!astrów& Papryka jest
warzywem odywczym i dietetycznym& 6a!ecana jest przy niedoborze
witamin i so!i minera!nych&
Ku(ur#za zawiera du i!o+ bia$ka i !ekko strawnych t$uszczów" poza
tym w#g!owodany i ce!u!oz#" wreszcie prowitamin# < oraz
witaminy, 3 1" 39" 39" 319" ." 8" PP" I i K& Jest bogata w so!e
minera!ne ) potas" /os/or" e!azo" mied2 i nikie! oraz cenne i
rzadko spotykane mikroe!ementy ) se!en" koba!t" jod i bór&
Kukurydza ma wszechstronne w$aciwoci uytkowe i dietetyczne oraz
!ecznicze& *!ej otrzymywany z ziarna obnia zawarto+
cho!estero!u we krwi i zmniejsza krucho+ naczy% w$osowatych&
0ona j spoywa+ w postaci gotowanych ko!b i p$atków
niadaniowych& 6namiona kukurydzy" popu!arnie zwane
Owsami" s$u do wyrobu !eków dzia$ajcych m&in& moczop#dnie"
przeciwzapa!nie" pobudzajco na wydzie!anie ó$ci&
'arto je+ pie&ru%z(/> 6arówno !ecznicze" jak i smaczne s nie
ty!ko natka i korze%" a!e i nasiona& '$aciwoci !ecznicze ma
pietruszka dzi#ki zwartym w niej sk$adnikom, w korzeniu ) o!ejki
eteryczne" /!awonoidy" kumaryny i !uzy" a take so!e minera!ne" w
natce ) witaminy <" 3" ." PP i K oraz so!e minera!ne ) wap%"
potas" /os/or" mangan& Korzenie s rodkiem moczop#dnym i
rozkurczowym" zmniejszaj napi#cia mi#ni g$adkich dróg moczowych i
je!it" pobudzaj apetyt& 5asiona wchodz w sk$ad niektórych
!eków" np& ?ito!izyny&
Frzeba cz#ciej si#ga+ po #ni/> 5ieza!enie od wartoci
smakowych jest ona cenn ro!in !ecznicz& 0isz zawiera
cukier" !ecznicze so!e minera!ne" np& potas" wap%" magnez i
e!azo oraz witaminy <" ." 3 i PP& ' nasionach znajduje si#
ok& 4 proc& t$uszczu" /itostero!e" kwasy organiczne oraz
zwizki zwane kukuribitacynami& Mwiee nasiona skutecznie niszcz
robaki pasoytnicze w przewodzie pokarmowym cz$owieka& Mwiea
dynia jest rodkiem na zaparcia" a gotowana przeciwdzia$a
twardnieniu t#tnic& Podaje si# j
7
' jedzeniu nie mona pomija+ innych warzyw ) pomidorów" marchewki"
sa$aty" /aso!i" groszku" se!erów" porów i ogórków&
ZARODKI8 OTRBY * 34L ?ULIAN
3iopierwiastków na!ey szuka+ oczywicie w ywnoci& *dpowiednio
spreparowane produkty spoywcze" zawierajce bogaty zestaw
pierwiastków minera!nych" mog dostarczy+ brakujcych
sk$adników" a jednoczenie uodporni+ organizm przeciwko rónym
chorobom& Fa specja!na" zdrowa ywno+" jest doskona$ym rodkiem
terapeutycznym" a take zapobiegajcym wie!u schorzeniom&
8ietetycy nie bez racji twierdz na przyk$ad" e jedn z przyczyn
chorób przewodu pokarmowego jest brak b$onnika w
poywieniu& 5iestety" wi#kszo+ z nas wo!i pieczywo bia$e
od czarnego" które jest pozbawione tego w$anie sk$adnika&
3$onnik zawieraj otr#by& *ne w$anie z powodzeniem mog
pomóc w przypad$ociach przewodu pokarmowego& ( produktem
o nik$ym zapachu i prawie bez smaku& 0ona je zatem jada+
z jogurtem !ub ke/irem" kwanym m!ekiem i p$atkami owsianymi"
dodawa+ do zup" np& urku czy jarzynowej" a zamiast bu$ki do
mie!onych kot!etów& Jedna z /irm wzbogaca je nawet
zio$ami i sprzedaje jako tzw& panier" zast#pujcy tart bu$k#" a
take podnoszcy smak i warto+ zdrowotn potraw& Annym zdrowym
produktem s zar"(i p%zenne> 6awieraj one bia$ko potrzebne do
budowy tkanek i komórek" witaminy z grupy 3 oraz I i PP" a take
natura!ne zespo$y mikroe!ementów" m&in& e!azo i magnez oraz
b$onnik& 6arodki uzyskuje si# podczas techno!ogicznej obróbki
ziarna pszenicy przy produkcji mki& 8owiedziono" e uodparniaj
one organizm i podnosz jego sprawno+ /izyczn" tote za!eca si# je
np& a!pinistom i sportowcom&
3ardzo zdrowe s równie c$rup(i (u(ur#ziane> Jak wiadomo"
kukurydza posiada du i!o+ bia$ka" !ekko strawne t$uszcze"
w#g!owodany i ce!u!oz#" so!e minera!ne" wreszcie mikroe!ementy&
' sprzeday spotyka si# równie chrupki z otrb" wzbogacone so! i
mikroe!ementami" zarodkami pszennymi oraz zio$ami i warzywami
suszonymi" A te chrupki warto jada+ jak najcz#ciej&
.oraz popu!arniejsze staj si# równie $er+a&ni(i Bi"i&8
Tr"pi( i Mar&#n(i> 6awieraj one !iczne biopierwiastki"
m&in& kie$ki pszenne" otr#by" zio$a" przypraw# z suszonych
warzyw i niera/inowan só!" posiadajc natura!ne sk$adniki minera!ne
)e!azo" wap%" magnez" se!en" cynk" jod i !it& 5aj!epsza só!
pochodzi z K!"aw# *u+ z ("pa*ni ?u*ian w B"c$ni> 'arto mie+
równie tak só! we w$asnej so!niczce i uywa+ jej zamiast so!i
oczyszczonej" pozbawionej wsze!kich wartoci&
Po!ecam %#r"p# "w"c"we bez rodków konserwujcych" a take
przetwory" w których ocet zastpiono kwaskiem cytrynowym& zecz
jasna" spoywanie wszystkich tych produktów to ty!ko jeden z
e!ementów
w$aciwego odywiania& (poywanie posi$ków sk$adajcych si# z
nabia$u" warzyw i owoców" t$uszczów ro!innych itp&" jest
wskazane w kadym wieku&
71
DOBRA WODA ZDROWIA DODA@
8o ycia" do norma!nego /unkcjonowania ca$ego organizmu jest nam
potrzebna woda& 0inima!ne zapotrzebowanie na wod# wynosi 1)1"4
!itra na dob#& A!o+ ta u!ega pewnym wahaniom w za!enoci od
wie!u czynników" np& wieku" wysi$ku /izycznego" temperatury
otoczenia itp& eszt# wody otrzymujemy w po$czeniu z produktami
spoywczymi& Jak udowodniono" wsze!kie zak$ócenia mi#dzy
przyjmowaniem a wyda!aniem wody z organizmu powoduj
zaburzenia&
'ane jest równie" jak wod# pijemy& Powinna ona posiada+" oprócz
zwizków wodoru i t!enu" równie wie!e sk$adników minera!nych i
mikroe!ementów" niezb#dnych d!a !udzkiego organizmu" powodujcych
prawid$ow przemian# materii" zapobiegajcych rónym schorzeniom i
niedomaganiom& ( to m&in& wap%" ch!or" potas" siarka"
sód i magnez" poza tym mied2" mangan" cynk" koba!t" wreszcie takie
biopierwiastki" jak, mo!ibden" se!en" chrom" /!uor" cyna" wanad"
krzem" g!in" nikie!" bar" stront i !it& 'oda nie moe zawiera+
substancji chemicznych" szkod!iwych d!a zdrowia !udzkiego !ub
wskazujcych na jej zanieczyszczenie" ani te sk$adników wp$ywajcych
ujemnie na jej smak" zapach !ub barw#& ównie pod wzg!#dem
bakterio!ogicznym musi odpowiada+ okre!onym wymaganiom&
Fymczasem narastajce skaenie rodowiska" zanieczyszczenie powietrza"
g!eby" rzek i jezior" zmusza nas na co dzie% do korzystania z nie
naj!epszej wody pozbawionej do tego jej natura!nych sk$adników&
'ie!e osób" chcc poprawi+ w$aciwoci p$yncej z kranów wody"
korzysta ze specja!nych /i!trów& Frzeba jednak pami#ta+"
e spe$niaj one dodatkow /unkcj# ty!ko wtedy" gdy s cz#sto
czyszczone :przynajmniej raz w tygodniu; wymieniane oraz
regenerowane za pomoc specja!nych aseptyków&
5aj!epsz wod do picia jest minera!na woda sto$owa" któr
wydobywa si# z g$#bi
ziemi& Jest ona wo!na od zanieczyszcze%" na które s naraone
zbiorniki powierzchniowe" a co najwaniejsze ) posiada sk$adniki
minera!ne" niezb#dne d!a naszego organizmu& (poród ki!kuset
rodzajów wód minera!nych wyst#pujcych w Po!sce za!edwie niewie!ki
ich procent wykorzystuje si# do wyrobu wód sto$owych" takich jak,
0azowszanka" Krakowianka" (taropo!anka" Per$a 3a$tyku" itp&
Kada z nich zawiera id ki!ku do ki!kunastu rodzajów 2ród$a" z
którego pochodzi& Jest za tym cenniejsza" im wi#cej
posiada tych sk$adników oraz makro) i
mikroe!ementów&
Popijanie wód minera!nych o charakterze !eczniczym nie jest
wskazane& Faka domowa kuracja" stosowana bez kontro!i i za!ece%
!ekarza" moe by+ wr#cz szkod!iwa d!a zdrowia& 0oe ona np&
zbytnio obciy+ nerki" a nawet sprzyja+ tworzeniu kamicy&
'od# !ecznicz pije si# wy$cznie na wyra2ne za!ecenie !ekarza"
naj!epiej bezporednio u 2ród$a" czy!i w uzdrowisku&
< zatem bez okre!onych potrzeb !eczniczych bezpieczniej b#dzie
ograniczy+ si# do picia wody sto$owej&
NOTU? CO ?E3Z@
.hocia na ywno+ patrzymy zwyk!e z punktu widzenia jej smaku" nie
na!ey zapomina+" e to" co jemy" jak si# ywimy" ma niebagate!ny
wp$yw na nasze zdrowie&
' 1=B r& Mwiatowa *rganizacja 6drowia opub!ikowa$a !ist#
chorób" których przyczyny tkwi w niew$aciwym odywianiu
si#& 5a!e do nich m&in& +ia!acz(i8 ane,ia8 c$"r"+a
Ba%e"wa8 cu(rz#ca8 czerwienica8 cz#racz#ca8 =ni*ec8 cz#*i
%z("r+u&8 (rz#wica8
79
!u%zcz#ca8 ,ia))#ca8 naciFnienie &/&nicze8 na(wa%"&a i
nerwica )"!-(a8 nie"(rwi%&"F08 nie)#& %p".'we(8 nie)#&
)"!-(a8 "&#!"F08 p/c$erz#ca8 r"p"wica8 Fwi- %('r#8 wrz' )"!-(a
i wuna%&nic#>
6 rejestru poda$am" rzecz jasna" ty!ko te choroby i objawy
chorobowe" które w Po!sce zdarzaj si# do+ cz#sto& Jest równie
ogó!nie wiadomo" e przy niew$aciwym ywieniu" nawet najbardziej
b$aha choroba moe mie+ ci#ki przebieg" dawa+ komp!ikacje&
.o to znaczy niew$aciwe ywienie 5ie po!ega ono ty!ko na
nieregu!arnym przyjmowaniu posi$ków" !ecz równie na ich
monotonii" kiedy organizm nie otrzymuje tych wszystkich sk$adników"
które s mu potrzebne i których brak moe wywo$a+ wy!iczone wyej"
niebezpieczne choroby&
Oecepta na w$aciwe ywienie jest nies$ychanie prosta, przez miesic
notujemy poszczegó!ne artyku$y ywnociowe surowe i gotowane"
które zjawiaj si# na naszym sto!e& Powinno ich by+ nie mniej ni
E" przy czym wi#cej ni po$owa surowych&
6G ZA3AD PRAWID9OWE5O ODYWIANIA
1& 5ie przejada+ si#& 9& *graniczy+ i!o+ mi#sa" a
zwi#kszy+ i!o+ jarzyn& 7& Jarzyny powinny by+ spoywane w
po$owie gotowane" w po$owie na surowo& C& Jada+ to" co
smakuje i odpowiada wzrokowo& 4& 5ie je+ w trakcie og!dania
te!ewizji" nawet najciekawszych programów& E& Je+ wtedy"
kiedy odczuwa si# g$ód" wi#c niekoniecznie regu!arnie& B&
5ie objada+ si# przed snem& D& *graniczy+ t$uszcze
zwierz#ce na korzy+ t$uszczów ro!innych" które nie
zawieraj
cho!estero!u& =& 5ie przejada+ si# s$odyczami i ogranicza+
cukier& >epiej os$odzi+ herbat# miodem& 1& 8!a
dobrego trawienia zjada+ jeden produkt" np& najpierw surówk#"
potem mi#so i
karto/!e& 11& (tosowa+ przyprawy trawienne, pieprz
natura!ny i zio$owy" kminek" majeranek"
czber" czosnek itp& 19& 5ie na!ey pi+ zbyt gorcych p$ynów
ani spoywa+ gorcych pokarmów& 17& 5ie dojada+ resztek"
!epiej wyrzuci+& 1C& 5ie wszystkie drogie produkty spoywcze
s !epsze od ta%szych&
CZY BRAK APETYTU TO CHOROBA:
(kargi na brak apetytu s$yszy si# najcz#ciej od !udzi" którym
dokucza niedomoga wtroby" zaparcie" nadkwasota" niestrawno+" jednym
s$owem od tych" którym nie apetyt jest potrzebny" a!e )
trawienie&
8!a unikni#cia wsze!kich nieporozumie% usta!amy" e brak apetytu
nies$ychanie rzadko jest istotnym objawem choroby" a prawie
nigdy nie jest jedynym objawem chorobowym& ' m$odym wieku" a
wi#c do 1D roku ycia" apetyt jest zjawiskiem norma!nym" a
brak apetytu na!ey uwaa+ za objaw niepodany" a!e nie
chorobowy& *rganizm" który si# rozwija i sk$adników
rozwojowych potrzebuje bardzo duo
77
i w duym asortymencie ) powinien zg$asza+ swoje potrzeby" a!e
raczej nie jest to regu$& Jednake d!a poprawienia apetytu" a
jednoczenie trawienia" m$odziey wystarczy podawa+ dziurawiec
zamiast herbaty&
Po dwudziestym roku ycia natomiast" a tym bardziej po
czterdziestym" szczegó!nie przy siedzcym trybie ycia" spadek
apetytu jest objawem zupe$nie norma!nym" a niekiedy nawet bardzo
podanym" .o gorsza ) nadmierny apetyt zaczyna w tym wieku by+
objawem niepokojcym i wiedzie do oty$oci" nadkwasoty" zaparcia i
innych /orm z$ej przemiany materii& 5iestety" zió$ na
zredukowanie nadmiernego apetytu nie ma i ty!ko si!na wo!a pacjenta
oraz w$aciwy dobór pokarmów maj pomóc w jego zwa!czaniu&
8o rodków zio$owych" które poprawiaj apetyt" na!e wszystkie zio$a"
poprawiajce trawienie" a mianowicie, kminek" koperek" :nasienie i
na+;" majeranek" pieprz zio$owy" prawdziwy i turecki"
cynamon" go2dziki" ane!iki" czy!i smaone w cukrze zie!one
pochewki arcydzi#g!a" uywane do dekoracji tortów i mazurków"
any" czarnuszka" angie!skie zie!e" !icie bobkowe" imbir" ga$ka
muszkato$owa" ko!endra" a wreszcie dziurawiec" bobrek trój!istny"
pio$un" przywrotnik i wszystkie tzw& rodki gorzkie&
' tym d$ugim spisie" jak widzimy" /iguruje raptem pi#+ zió$ nie
uywanych w kuchni" a poza tym to" czego w ca$ej Po!sce uywa si#
jako przypraw smakowych" dodawanych tradycyjnie do pewnych potraw"
które bez tego dodatku by$yby" jak mówimy" niesmaczne&
* tym" co jest przyprawione w odpowiedni sposób mówimy" e jest
smaczne ) i oczywicie&) zjadamy wi#cej& 8!aczego 8!atego" e
wszystkie te rodki maj jedn wspó!n cech#, zwi#kszaj
wydzie!anie soków trawiennych w o$dku i ju w czasie jedzenia
dana potrawa pod!ega procesowi trawienia" a kiedy je+ sko%czymy )
nie odczuwamy w o$dku ci#aru" spowodowanego zawsze potrawami nie
przyprawionymi& < te niekiedy Oza!egaj kamieniem&
Fymczasem o$dka odczuwa+ nie powinnimy&
(td wie!ka warto+ tych przypraw w kadym domu" w kadej kuchni, w
wypadku niepokojcych objawów" bo!eci" md$oci" burczenia w o$dku
itp& )wystarczy $yeczka majeranku !ub kminku :nie ma obawy
przedawkowania ) nikt si# jeszcze nie otru$ ani cynamonem" ani
pieprzem;" a ca$a sprawa wyjani si# bardzo pr#dko" o$dek uspokoi
si# i przestanie nam dokucza+&
A ostatni wreszcie wniosek" jaki z tego wszystkiego wynika" to ten"
e nie na!ey jada+ potraw uznawanych za ci#ko strawne" jak
wieprzowina" kapusta czy groch )bez na!eytego ich przyprawienia
wed$ug tradycyjnych metod po!skiej kuchni, nasze babcie i
prababcie nie sypa$y przecie anyu !ub /aso!i czy kopru do
tortów" a!e nie podawa$y wieprzowiny bez kminku" grochówki bez
majeranku itp& < skoro mowa o przyprawach to warto jeszcze
dorzuci+" e só! i ocet to nie s przyprawy trawienne" !ecz smakowe"
na!ey je wi#c stosowa+ bardzo og!#dnie" bo só! zawsze troch#
szkodzi" a ocet w pewnych wypadkach na!ey równie do przypraw
niepodanych&
DIETA DLA CHORYCH ' chorobach :przede wszystkim krenia; odywienie
dietetyczne ma znaczenie nie
mniejsze ni !eczenie /armako!ogiczne& 5a!ey pami#ta+ o
nast#pujcych zasadach podstawowych, - chorego nie na!ey ani
g$odzi+" ani przekarmia+" a w adnym przypadku ) tuczy+@ - d!a
odcienia przewodu pokarmowego i wtroby oraz d!a usprawnienia
przemiany
materii podawa+ posi$ki C)E razy dziennie" w ma$ych porcjach@ -
posi$ki podawa+ regu!arnie ) ostatni na ok& 7 godziny
przed snem&
7C
0i#so !ub ryby jemy nie cz#ciej ni 7)C razy w tygodniu" zast#pujc
je w pozosta$e dni jajami !ub serem& Kadorazowa porcja mi#sa
czy ryby nie powinna przekracza+ 1 g& 5ajbardziej s wskazane
potrawy z mi#sa gotowanego w wywarach jarzynowych :pu!pety" mi#so w
sosie jarzynowym" potrawka" sztuka mi#sa" ryby gotowane;&
0!eka ) s$odkiego i zsiad$ego" serwatki i ma!anki )jak
najwi#cej& F$uszczów ma$o )jedynie o!eje :s$onecznikowy" sojowy
i z o!iwek; oraz wiee mas$o :ma$oN;& 5ic smaonego&
5ie wi#cej ni 4)E szk!anek p$ynu dziennie" a!e nie mniej ni !
!itr :picie mniej ni !
!itra p$ynów moe spowodowa+ upo!edzenie pracy nerek" zaparcie"
pragnienie" os$abienie;&
Przy powstawaniu obrz#ków ograniczamy só!" w za!enoci od wskaza%
!ekarskich do 9) C g dziennie" a czasem nawet do "4 g dziennie&
3ywa" e trzeba j wyk!uczy+ zupe$nie&
*to skromny wykaz produktów dozwo!onych i niedozwo!onych&
DOZWOLONE
- pieczywo :wsze!kie; bez dodatku so!i !ub z ma$ i!oci mki"
kasz i makaronów@ - m!eko" twaróg" ser twarogowy@ - bia$ka
jaj :jajka w ca$oci jedynie po otrzymaniu zezwo!enia !ekarza;@ -
chude gatunki mi#s i ryb :cie!#cina" wo$owina" konina" kura"
kró!ik" go$b" dorsz"
karmazyn" karp" !eszcz" szczupak" p$otka" sandacz;@ - wsze!kie
warzywa i owoce" dojrza$e" zarówno surowe" jak i gotowane@ -
ra/inowane o!eje ro!inne" mas$o i mietanka w i!oci dozwo!onej przez
!ekarza@ - cukier" miód" przetwory owocowe@ - przyprawy
takie" jak, zie!ony koper" pietruszka" szczypiorek" kminek"
anyek"
majeranek" skórka, cytrynowa i pomara%czowa&
ZABRONIONE
- pieczywo s$one" pieczywo przygotowane z dodatkiem proszków
do pieczenia@ - groch" soja" /aso!a@ - wsze!kie sery /ermentowane
:twarde i topione;@ - ó$tka jaj@ - t$uste gatunki mi#s i ryb
:wieprzowina" baranina" g#" kaczka" !ed2" w#gorz" $oso"
ryby w o!eju" konserwy mi#sne i rybne" mi#so pek!owane i w#d!iny;@
- owoce niedojrza$e@ - s$onina" sma!ec" boczek" margaryna" mas$o
so!one@ - ciasto t$uste" ciastka z kremem" torty" czeko!ada@ -
pieprz" musztarda" papryka w proszku" !istki bobkowe"
gorczyca" ocet&
UWA5A<NADWA5A@ 8ostarczanie organizmowi nadmiernej i!oci ka!orii
w poywieniu" wi#cej ni
wydatkowano energii" prowadzi do oty$oci" ze zwi#kszon mo!iwoci
wystpienia, nadcinienia t#tniczego" cukrzycy" hipercho!estero!emii"
miadycy" niewydo!noci oddechowej" zmian zwyrodnieniowych uk$adu
kostno)stawowego&
8o okre!enia prawid$owego ci#aru cia$a najw$aciwszy jest wzór"
wed$ug którego waga w ki!ogramach powinna równa+ si# wzrostowi w
centymetrach minus 1& 8!a kobiet tak uzyskan warto+ na!ey
obniy+ o B)1 procent&
Mwiatowa *rganizacja 6drowia tak za!eca diet#, odpowiednio
urozmaicone poywienie pochodzenia ro!innego" np&
przetwory zboowe" warzywa i owoce" ma$o t$uszczów nasyconych
:pochodzenia zwierz#cego;" so!i kuchennej i cukru&
Powinno si# spoywa+ znaczne i!oci, w#g!owodanów" z$oonych
sk$adników minera!nych oraz b$onnika" ryb" drobiu" m!eka" $cznie z
jego przetworami o ma$ej zawartoci t$uszczu" natura!nych o!ejów
ro!innych do przygotowywania posi$ków" chudego mi#sa w ma$ych
porcjach&
'L* za!eca zmniejszenie spoycia, t$uszczów zwierz#cych" mi#sa o
wysokiej zawartoci t$uszczu" ca$ych jaj" wysokoka!orycznych
wypieków" cukru" demów pe$no) s$odkich" majonezów" mietany" napojów
a!koho!owych& 5ajcz#ciej oty$o+ wywo$uje nieprawid$owe
odywianie" wysokoka!oryczne" zbyt
ob/ite i t$uste" przy ograniczonej aktywnoci /izycznej& Je!i
nadwaga jest spowodowana k$opotami z trawieniem" trzeba koniecznie
je
uregu!owa+& Przemian# materii poprawi gotowe mieszanki zio$owe"
takie jak np& granu!at 5eonormaco!" bd2 8egrosan& ' wypadku
zapar+ mona stosowa+ te zio$a 5ormogran !ub 5ormosan&
8obre rezu!taty w kuracji odchudzajcej mona osign+" stosujc
specja!ny zestaw zió$ produkowany przez zak$ady ?armed& 6io$a
te pije si# 7 razy dziennie" po szk!ance" dodajc do naparu C krop!i
soku brzozowego" bogatego we wsze!kie mikroe!ementy& Producent
przypomina jednak" e gwarancj skutecznej kuracji s nie ty!ko zio$a"
a!e take odpowiednia" niskoka!oryczna dieta&
' wypadkach oty$oci i przew!ek$ych zapar+ nestor zio$o!ecznictwa
mgr &Jan 3iega%ski po!eca mieszank# zio$ow" sk$adajc si#, z E g
kory kruszyny" 9 g korzenia !ukrecji oraz po 1 g korzenia mniszka
!ekarskiego i owocu anyku& Po zmieszaniu parzy si# ! $yk# zió$
w 7HC szk!anki wrztku i pije na noc& ' sk$ad innej mieszanki
za!ecanej przez Jana 3iega%skiego wchodzi, E g kory kruszyny"
9 g kory berberysu" po 94 g zie!a marzanki wonnej i korzenia
!ukrecji oraz 1 g siemienia !nianego&
Jeszcze inna mieszanka stosowana przy oty$oci i zaparciach sk$ada
si# ze 1 g rumianku oraz w równych cz#ciach po 4 g zie!a dziurawca"
korzenia prawo!azu" !ici mi#ty" zie!a krwawnika i owocu anyku&
Po zmieszaniu ! $yeczk# zió$ za!ewa si# szk!ank wrztku i
parzy pod przykryciem pó$ godziny& Pije si# rano i
wieczorem&
(amodzie!nie mona te przygotowa+ sobie mieszank#" sk$adajc si# z
nast#pujcych zió$, zie!a krwawnika" bratka" kwiatu rumianku&quo