Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Co wiemy o związkach

frazeologicznych

Język polski

Klasa VI SP

Plan

1. Definicja związku frazeologicznego.

2. Przykłady frazeologizmów.

3. Znaczenie związku frazeologicznego (złote serce, biały kruk).

4. Rodzaje związków frazeologicznych (stałe i łączliwe).

5. Źródła wyrażeń frazeologicznych (Biblia, mitologia, język potoczny, reklama).

6. Ciekawostka - związek frazeologiczny jako slogan reklamowy, czyli „najdroższe zdanie świata”.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jest to połączenie dwóch lub więcej wyrazów:

• złote serce

• biały kruk

• czuć się jak ryba w wodzie

Związek frazeologiczny Definicja

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wyjaśnianie znaczeń związków frazeologicznych

• kłamać jak z nut • niedźwiedzia przysługa

• węzeł gordyjski

• czarna polewka

• pięta Achillesa

• celowo kłamać , oszukiwać • przysługa przynosząca szkodę temu ,

komu chciano przysłużyć • zagadka trudna do rozwiązania;

skomplikowany problem

• odmowa

• oznaczający słaby punkt kogoś lub czegoś

Przykłady

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Znaczenie związku frazeologicznego

• nie wynika ze znaczeń poszczególnych słów • nie jest ich prostą sumą

• jest zatem znaczeniem przenośnym

Znaczenie /1/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Złote serce?

• Dlatego związku frazeologicznego złote serce nie odczytujemy

dosłownie.

Mieć złote serce oznacza być

dobrym, wrażliwym, uczuciowym

człowiekiem.

+ serce = złote

Znaczenie /2/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Biały kruk ?

Związek frazeologiczny biały kruk oznacza:

• bardzo rzadki egzemplarz książki lub publikacji

• człowieka o nietypowych dla danego społeczeństwa poglądach, sposobie życia

Przykłady:

Biblioteka nie wypożycza białych kruków do domu, można je jedynie przeglądać na

miejscu.

Był białym krukiem pośród malarzy, bo nie pijał napojów wyskokowych.

biały + = kruk

Znaczenie /3/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Podział związków frazeologicznych ze względu na budowę

• wyrażenie – związek frazeologiczny składający najczęściej się z rzeczownika i przymiotnika np. żelazny repertuar, wilczy bilet

• zwrot – związek frazeologiczny będący połączeniem czasownika np. cienko prząść, mieć dwie lewe ręce

• fraza – związek frazeologiczny, będący zdaniem lub wypowiedzeniem bez orzeczenia, np. Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Związki frazeologiczne

Stałe

Wyrazów nie można

zmieniać ani

modyfikować, np.

wpaść z deszczu

pod rynnę

Łączliwe

Dopuszczalna jest

zmiana elementów

w obrębie pewnej grupy

żywić nadzieję, pogardę,

obawę (ale nie: miłość,

strach, złość)

Rodzaje /1/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Czy można zmienić którykolwiek z podanych związków, aby nadal znaczył to samo?

• spłakać się jak bóbr

• uparty jak osioł

• walczyć z wiatrakami

• wyszło szydło z worka

• NIE

• nie można zmienić formy gramatycznej wyrazów ani szyku

• związek frazeologiczny to stałe połączenie wyrazów

Rodzaje /2/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

W każdym z tych związków frazeologicznych złośliwy chochlik zmienił jeden

lub kilka wyrazów. Twoim zadaniem jest odgadnąć, które i podać poprawną

odpowiedź.

• siedzieć jak mąż pod miotłą

• skoczyć po rozum do wdowy

• kruk krukowi krzywdy nie zrobi

• jedna sroka nie uczyni wiosny

• obiecywać jabłka na wierzbie

• na wagę srebra

Rodzaje /3/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

REKLAMY

I FILMY

JĘZYK

POTOCZNY

HISTORIA

LITERATURA

BIBLIA

MITOLOGIA

ŹRÓDŁA

ZWIĄZKÓW

FRAZEOLO-

GICZNYCH

Źródła /1/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

• paniczny strach

• puszka Pandory

• syzyfowa praca

• nieuzasadniony lęk

• źródło wielkich nieszczęść ; kłopot

• praca bez końca ciężka , bezskuteczna , bezcelowa , żmudna, niedająca żadnych efektów

Źródła /2/

Mitologia

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

• plagi egipskie

• miłosierny samarytanin

• kainowe znamię piętno

• nieszczęścia spadające na ludzi, zwykle masowo, często interpretowane jako kara boża

• altruista, dobra dusza, dobroczyńca

• znamię zabójcy brata lub rodaka

Źródła /3/

Biblia

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ułóż po trzy związki frazeologiczne do wyrazu oczy

• przemykać oczy na coś

• świecić oczyma

• na ładne oczy

• tolerować coś nagannego

• wstydzić się

• na wyrost

Język potoczny Źródła /4/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Język potoczny

• dać nogę

• stanąć na nogi

• wyciągnąć nogi

• wyciągać nogi

• uciec

• dorobić się

• umrzeć

• spieszyć się

Ułóż po trzy związki frazeologiczne do wyrazu nogi

Źródła /5/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

• rzucać się jak ………..w sieci

• wylewać ……………….… łzy

• zapuszczać ………………..

• mieć w kieszeni………….…..

Język potoczny

Do podanych związków frazeologicznych wybierz właściwe zwierzę

ryba

krokodyle

żurawia

węża

Źródła /6/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

• nie ze mną te numery

• cukier krzepi

• a świstak siedzi i zawija w sreberka

• a łyżka na to: niemożliwe

• film „Stawka większa niż życie”

• słynny slogan reklamowy z lat 30-tych, autorstwa Melchiora Wańkowicza

• reklama czekolady ”Milka”

• reklama margaryny „Rama”

Reklamy i filmy Do podanych związków frazeologicznych podaj tytuł filmu lub nazwę

reklamy

Źródła /7/

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Związek frazeologiczny jako slogan reklamowy, czyli „najdroższe zdanie świata”

„W polskiej rzeczywistości….

Chronologicznie pierwszy był Melchior Wańkowicz. To on właśnie jest autorem słynnego sloganu

reklamowego "Cukier krzepi". O swoim za tę pracę honorarium tak opowiadał: "Ja dostałem, jak

przypuszczam, najwyższe honorarium na świecie za dwa słowa, "Cukier krzepi" - 5000 zł

przedwojennych, czyli na ówczas 500 zł (złotych) przedwojennych dolarów za słowo, tak cenne mogą

być słowa".1 Jeżeli ktoś chciałby sobie to przeliczać na tak zwane dzisiejsze pieniądze - to proszę

bardzo. Ale to może wpędzić obecnych copywriterów w mylne przekonanie, że w tej chwili zarabiają

zdecydowanie za mało za swoją pracę. Mistrz Wańkowicz jest również autorem innego słynnego hasła

reklamowego, a mianowicie "LOT-em bliżej", którym zwyciężył w konkursie na hasło reklamowe

Polskich Linii Lotniczych LOT”.

Autor: Maciej Ślużyński

http://www.signs.pl/article.php?sid=3118

Ciekawostka

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Praca domowa

• Otwarcie strony: http://eduseek.interklasa.pl(szukaj: związki frazeologiczne►

wstęp► test i krzyżówka)

• Rozwiązanie testu

• Sprawdzenie poprawności rozwiązania na wyżej wymienionej stronie www

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stanisław Skorupka, Słownik wyrazów bliskoznacznych, WP 2001r.

Piotr Müldner -Nieckowski, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego, Świat Książki

2004r.

Władysław Kopaliński, Słownik tradycji i mitów kultury, PIW 1991r.

Maciej Ślużyński, Artykuł „Slogan reklamowy, czyli „najdroższe zdanie świata”.

Bibliografia:

Przydatne linki: http://eduseek.interklasa.pl http://www.slownik-online.pl/kopalinski http://www.frazeologia.pl http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dziękuję za uwagę

Małgorzata Podlodowska

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego