Źródła poznania
Źródła poznania 2
Sceptycyzm
• Sceptycyzm przeciw – dogmatyzmowi, – szkole akademickiej (agnostycyzmowi)
• skeptikos = poszukujący• Pirron z Elidy (ok. 365-275 pne)
Źródła poznania 3
Sceptycyzm • Argumenty sceptyczne
przeciw możliwości poznania:
• przeciw wiarygodności zmysłów– argument ze względności
postrzeżeń– argument ze złudzeń,
halucynacji– argument ze snu
(Kartezjusz) www.ciolki2.friko.pl/
Źródła poznania 4
Sceptycyzm• Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) – żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki;
Źródła poznania 5
Sceptycyzm• Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) – żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; – te przesłanki
• albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny,
Źródła poznania 6
Sceptycyzm• Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) – żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; – te przesłanki
• albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny,• albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek;
Źródła poznania 7
Sceptycyzm• Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) – żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; – te przesłanki
• albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny,• albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek;• te inne przesłanki albo nie są udowodnione,• albo są udowodnione na podstawie jeszcze innych
przesłanek, itd.
Źródła poznania 8
Sceptycyzm• Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny,
trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania;
Źródła poznania 9
Sceptycyzm• Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny,
trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; • żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne,
trzeba je udowodnić;
Źródła poznania 10
Sceptycyzm• Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny,
trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; • żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne,
trzeba je udowodnić; • żeby wiedzieć, że dowód kryterium jest poprawny,
trzeba mieć kryterium, itd.
Źródła poznania 11
Sceptycyzm
• Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia.
Źródła poznania 12
Sceptycyzm
• Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia. • Argument felicytologiczny:
– zawieszenie sądu uwalnia od obawy przed popełnieniem błędu,– przez co zapewnia spokój ducha.
Źródła poznania 13
Irracjonalizm
• Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania
• Ale mamy jakieś poznanie
Źródła poznania 14
Irracjonalizm
• Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania
• Ale mamy jakieś poznanie• Zatem są jakieś inne źródła
poznania– iluminacja
Źródła poznania 15
Irracjonalizm
• Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania
• Ale mamy jakieś poznanie• Zatem są jakieś inne źródła
poznania– iluminacja– intuicja (Bergson)
Źródła poznania 16
Irracjonalizm/racjonalizm
• Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego
http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html
Źródła poznania 17
Irracjonalizm/racjonalizm
• Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego– problem: jak odróżnić
wybrańca od samozwańca
http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html
Źródła poznania 18
Irracjonalizm/racjonalizm
• Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego– problem: jak odróżnić
wybrańca od samozwańca
• Racjonalizm zakłada egalitaryzm poznawczy
http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html
Źródła poznania 19
Racjonalizm
Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:• Odrzucić wszystko, w co
można wątpić.
René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637).
Źródła poznania 20
Racjonalizm
Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:• Odrzucić wszystko, w co
można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić.
René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637).
Źródła poznania 21
Racjonalizm
Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:• Odrzucić wszystko, w co
można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. • Że postrzegam, rozumuję,
pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe.
René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637).
Źródła poznania 22
Racjonalizm
Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:• Odrzucić wszystko, w co
można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. • Że postrzegam, rozumuję,
pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe.
• Cogito ergo sum.
René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637).
Źródła poznania 23
Dowód ontologiczny Kartezjusza
• Jestem rzeczą myślącą (duszą).
Źródła poznania 24
Dowód ontologiczny Kartezjusza
• Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą.
Źródła poznania 25
Dowód ontologiczny Kartezjusza
• Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości.
Źródła poznania 26
Dowód ontologiczny Kartezjusza
• Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem.
Źródła poznania 27
Dowód ontologiczny Kartezjusza
• Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. • Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga.
Źródła poznania 28
Dowód ontologiczny Kartezjusza
• Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. • Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. • Bóg istnieje.
Źródła poznania 29
Błąd kategorialny
• Nie mogę być autorem idei doskonałości, bo nic doskonałego nie może pochodzić od czegoś mniej doskonałego.
• Ukryte założenie: idea doskonałości jest doskonała• Przesunięcie kategorialne
Źródła poznania 30
I dalej…
• Bóg jest dobry, zatem nie może mnie łudzić. • Błędy poznawcze są skutkiem mojej niedoskonałości• Świat istnieje. Istnieją dusze i ciała.
Źródła poznania 31
Natywizm
Mamy jakieś idee wrodzone
Źródła poznania 32
Natywizm
Mamy jakieś idee wrodzone• Natywizm Platona: teoria anamnezy:
– Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. – Zapomina o nich pod wpływem ciała.
Źródła poznania 33
Natywizm
Mamy jakieś idee wrodzone• Natywizm Platona: teoria anamnezy:
– Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. – Zapomina o nich pod wpływem ciała. – Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. – Ciało jest więzieniem duszy.
Źródła poznania 34
Natywizm
Mamy jakieś idee wrodzone• Natywizm Platona: teoria anamnezy:
– Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. – Zapomina o nich pod wpływem ciała. – Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. – Ciało jest więzieniem duszy.
• Natywizm jako forma aprioryzmu: – Jest jakieś poznanie a priori, tj. niezależne od doświadczenia.
Źródła poznania 35
Empiryzm genetyczny
• Krytyka teorii idei wrodzonych. • Umysł jest tabula rasa
na której doświadczenie zapisuje swoje znaki.
John Locke (1632-1704)Rozważania dotyczącerozumu ludzkiego (1670)
Źródła poznania 36
Empiryzm genetyczny
• Krytyka teorii idei wrodzonych. • Umysł jest tabula rasa
na której doświadczenie zapisuje swoje znaki.
• Źródła idei:– zmysły– refleksja
John Locke (1632-1704)Rozważania dotyczącerozumu ludzkiego (1670)
Źródła poznania 37
Empiryzm genetyczny• Skrajny nominalizm. • Esse est percipi.
George Berkeley (1685-1753)
Traktat o zasadachpoznania ludzkiego (1710)
Źródła poznania 38
Empiryzm genetyczny• Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. • Istnieją tylko idee (barwy,
dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły.
George Berkeley (1685-1753)
Traktat o zasadachpoznania ludzkiego (1710)
Źródła poznania 39
Empiryzm genetyczny• Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. • Istnieją tylko idee (barwy,
dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły.
• Tzw. przedmioty materialne są tylko zespołami idei.
• Rzeczy materialne nie mają żadnego substancjalnego podłoża.
George Berkeley (1685-1753)
Traktat o zasadachpoznania ludzkiego (1710)
Źródła poznania 40
Argument przeciw solipsyzmowi
• Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo.
Źródła poznania 41
Argument przeciw solipsyzmowi
• Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego
umysłu.
Źródła poznania 42
Argument przeciw solipsyzmowi
• Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego
umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee.
Źródła poznania 43
Argument przeciw solipsyzmowi
• Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego
umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. • Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które
ustanowił.
Źródła poznania 44
Argument przeciw solipsyzmowi
• Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego
umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. • Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które
ustanowił. • O istnieniu innych umysłów wnioskuję na zasadzie
analogii.
Top Related