Witaj na lekcji cyfr rzymskich!
Nauczysz się jak zapisywać cyfry rzymskie oraz kiedy się je stosuje.
Na początku musisz poznać cyfry.
• Oto cyfry ustawione od najmniejszej do największej:
I V X
L C D M
Wartości
• Tutaj widzisz jaką ma wartość każdy znak:
Pochodzenie i znaczeniaI - oznacza liczbę 1. Jedno pionowe nacięcie oznaczało po prostu jeden element. Rzymianie nie zmodyfikowali tego znaku, bo wyglądał już jak ich litera I.
V - oznacza liczbę 5. Co piąte nacięcie było podwójne i początkowo miało formę Λ. Rzymianie „obrócili” je tak, żeby wyglądało jak ich litera V. Hipoteza, że znak ten to górna połowa X oznaczającego 10 jest mało prawdopodobna.
X - oznacza liczbę 10. Co dziesiąte nacięcie było przekreślane na ukos, a znak ten został później „wyprostowany”, przyjmując formę litery X.
L - oznacza liczbę 50. Przy oznaczaniu nacięciami dziesiąty znak Λ otrzymywał jeszcze jedną kreskę. Później przeszedł liczne zmiany – został obrócony, spłaszczony i podzielony na pół, aż wreszcie przyjął kształt litery L.
C - oznacza liczbę 100. Również dziesiąte przekreślone nacięcie, czyli X, zaznaczano dodatkową kreską. W wyniku zmian przekształciło się w C, które pasowało tym bardziej, że było pierwszą literą łacińskiego słowa „centum”, oznaczającego sto.
D - oznacza liczbę 500. Setne Λ obrysowywano kwadratową lub okrągłą ramką. Dość skomplikowane zmiany doprowadziły później do przekształcenia tego znaku w literę D, prawdopodobnie jako oznaczenie łacińskiego słowa „demi-mille”, czyli pół tysiąca.
M - oznacza liczbę 1000. Setne X także otaczano ramką. Nie do końca pewny jest przebieg zmian, w każdym razie w końcu znak ten stał się literą M, pierwszą w łacińskim słowie „mille”, czyli tysiąc (możliwe jest również, że cyfra przybrała taką formę nie w drodze ewolucji, ale zastąpienia starego znaku prostszą literą).
Wartości
• Widzisz tutaj wiersz, który pomaga zapamiętać kolejność liter L,C,D,M:
• [L]ubię [C]iastka [D]obrej [M]arki
Zastosowanie
• Znaki rzymskie stosowane są np. w zegarkach.
Zastosowanie
• Kolejnym zastosowaniem cyfr rzymskich jest zapisywanie dat (miesięcy), wieków, pięter, godzin na zagarach, numerów szkół, liceów i gimnazjów np. 20 X 2012, XXI wiek, XIX LO itd.
Odczytywanie
Po prawej mamy
sposób odczy-
tywania dużych
liczb rzymskich.
Test
• Myślisz, że wiesz już wszystko? Sprawdź to na następnym slajdzie!
Chwila prawdy…
Test
• Jak można zastosować znaki rzymskie?
• Czy cyfry rzymskie dawniej wyglądały tak samo jak my stosujemy je teraz?
Test
• Podajcie wartości I, V, X oraz L, C, D i M.
• Odczytaj:• a) CXLIV• b) CDXXXIX• c) MMDCCXLV
• Pytanie dodatkowe: czy w cyfrach rzymskich da się zapisać zero?
A teraz…
• Jeśli już napisałeś test możesz pooglądać do czego jeszcze stosowane są znaki rzymskie w Lublinie!
Brama
• Widzimy, że na bramie cyfry rzymskie zostały zastosowane do zapisania daty.
Budynek
• Tutaj widzimy to samo zastosowanie, lecz na innym obiekcie.
notatka
• Zapiszcie w zeszytach:
Lekcja 41 20 XI 2012 Temat: System rzymski
Koniec
• Pomagały strony:• cyfryrzymskie.pl• matematyka.opracowania.pl• xixlo.lublin.pl • zapytaj.onet.pl
Autor: Miłosz - klasa IV B – SP nr 28 w Lublinie
Top Related