Szanse, korzyÊci, rozwójProgram Leonardo da Vinci dla organizacji pozarzàdowych

Projekty mobilnoÊciProjekty mobilnoÊci skierowane sà do uczniów, absolwentów

i pracowników, a tak˝e osób poszukujàcych pracy ze wszystkich

grup zawodowych. Polegajà one na organizowaniu wyjazdów do

innych krajów Unii Europejskiej w celu zdobywania oraz

doskonalenia wiedzy i umiej´tnoÊci zawodowych w trakcie sta˝y

bàdê podczas wymiany doÊwiadczeƒ. Projekty te przyczyniajà si´ do

zwi´kszenia otwartoÊci i elastycznoÊci uczestników poprzez mo˝liwoÊç

pracy w innych krajach europejskich. Pozwalajà doskonaliç

umiej´tnoÊci wed∏ug nowoczesnych standardów oraz umo˝liwiajà

zapoznanie si´ z rozwiàzaniami stosowanymi w innych krajach. Osoby

bioràce udzia∏ w projektach majà szans´ na rozwijanie i pog∏´bianie

wiedzy o ró˝nicach mi´dzykulturowych oraz praktycznà nauk´

j´zyków obcych.

G∏ównym za∏o˝eniem tego typu projektów jest po∏àczenie teorii

z praktykà i zbli˝enie kszta∏cenia zawodowego do wymagaƒ rynku

pracy. Wyró˝niamy trzy typy projektów mobilnoÊci:

r sta˝e dla osób w trakcie wst´pnego kszta∏cenia zawodowego (IVT),

r sta˝e dla pracowników, absolwentów i osób poszukujàcych pracy (PLM),

r wymiany doÊwiadczeƒ dla osób odpowiedzialnych za szkolenia

zawodowe lub rozwój zasobów ludzkich (VETPRO).

Projekty partnerskieProjekty partnerskie to przedsi´wzi´cia prowadzone na niewielkà

skal´, które sà ÊciÊle zwiàzane z kszta∏ceniem i szkoleniem

zawodowym. Zak∏adajà aktywny udzia∏ osób szkolonych i sà zorientowane

na twórczà wspó∏prac´ pomi´dzy partnerami. Rezultaty projektu

partnerskiego mogà byç przedstawione w formie opisowej lub

materialnej, na przyk∏ad jako wspólny raport, konferencja, p∏yta CD

czy te˝ koncepcja szkoleniowa w jakiejÊ dziedzinie kszta∏cenia

zawodowego itp. W projektach tych niezwykle wa˝ny jest udzia∏

ró˝norodnych partnerów – nie tylko szkó∏ zawodowych i tech-

nicznych, ale równie˝: przedsi´biorstw, partnerów spo∏ecznych,

instytucji szkoleniowych i doradczych, decydentów z zakresu

kszta∏cenia i szkolenia zawodowego na szczeblu lokalnym, regio-

nalnym i krajowym. Projekty partnerskie polegajà przede wszystkim

na wymianie doÊwiadczeƒ pomi´dzy instytucjami zajmujàcymi si´

szeroko rozumianym kszta∏ceniem i doskonaleniem zawodowym.

Kluczowà rol´ pe∏nià tu wzajemne wizyty sk∏adane w instytucjach

partnerskich.

Projekty transferu innowacjiKolejnà grup´ stanowià projekty transferu innowacji, które majà za

zadanie podniesienie jakoÊci i atrakcyjnoÊci systemów kszta∏cenia

i szkolenia zawodowego poprzez przenoszenie innowacyjnych

rozwiàzaƒ oraz ich dostosowanie do potrzeb nowych grup odbiorców

lub sektorów. Rezultatami projektów transferu innowacji mogà byç:

nowoczesne produkty szkoleniowe, programy nauczania, modu∏y

szkoleniowe, materia∏y dydaktyczne, innowacyjne metody nauczania,

narz´dzia do oceny umiej´tnoÊci i kwalifikacji zawodowych, narz´dzia

do badania potrzeb szkoleniowych, jak równie˝ ukierunkowane

zawodowo materia∏y do nauki j´zyków obcych (podr´czniki, sylabusy).

Program Leonardo da Vinci jest jednym z komponentów programu edukacyjnego Unii Europejskiej „Uczenie si´ przez ca∏e

˝ycie” (obok takich programów jak Erasmus, Comenius, Grundtvig i Program Mi´dzysektorowy).

Ma on na celu wspieranie dzia∏aƒ, które przyczyniajà si´ do podnoszenia umiej´tnoÊci i kwalifikacji zawodowych uczestników

programu, a zatem zwi´kszania ich szans na rynku pracy oraz u∏atwiania im rozwoju zawodowego i osobistego. Wspiera te˝

innowacyjne podejÊcia w dzia∏aniach zwiàzanych z edukacjà i szkoleniem zawodowym, a tak˝e k∏adzie nacisk na szukanie

rozwiàzaƒ, które przyczyni∏yby si´ do ulepszania systemów kszta∏cenia i dopasowania ich do potrzeb rynku pracy.

Projekty realizowane w ramach programu Leonardo da Vinci majà charakter mi´dzynarodowy. W zale˝noÊci od rodzaju

dzia∏aƒ i grupy docelowej realizowanych jest kilka rodzajów projektów.

1

Publikacj´ t´ stworzyliÊmy z myÊlà o organizacjach pozarzàdowych, które nie korzysta∏y

jeszcze ze wsparcia programu Leonardo da Vinci, choç ich dzia∏ania wpisujà si´ w jego cele.

Sàdzimy, ˝e najlepszà zach´tà do skorzystania z mo˝liwoÊci, jakie daje program, jest

zapoznanie Paƒstwa z przyk∏adami ciekawych projektów zrealizowanych przez podobne

podmioty.

Mo˝liwoÊci oferowane przez program Leonardo da Vinci wykorzysta∏y do tej pory nie tylko

organizacje specjalnie powo∏ane do wspierania dzia∏aƒ w zakresie kszta∏cenia i dos-

konalenia zawodowego, ale tak˝e ró˝nego rodzaju fundacje i stowarzyszenia. Realizujàc

w∏asne pomys∏y, potrafi∏y one pogodziç swoje cele z celami programu, znalaz∏y wspólny

obszar dzia∏alnoÊci i dosta∏y dofinansowanie dla swoich projektów z Leonardo da Vinci.

Projekt Federacji Inicjatyw Obywatelskich sta∏ si´ êród∏em wiedzy i inspiracji dla nauczycieli

i dyrektorów wiejskich szkó∏ podstawowych oraz przedszkoli z ca∏ej Polski. Polega∏ on na bez-

poÊredniej obserwacji metod pracy w ma∏ych wiejskich placówkach Finlandii i Walii oraz sposobów

budowania partnerstwa lokalnego. Inny projekt, autorstwa Fundacji Laurentius z Olsztyna , powsta∏

z myÊlà o rozwijaniu kompetencji i wiedzy pracowników zak∏adu opiekuƒczego. Pozwoli∏ na

wymian´ doÊwiadczeƒ, dzi´ki której uczestnicy mogà lepiej realizowaç swe zadania w pracy

z osobami chorymi i cierpiàcymi. Od lat z sukcesem realizowane sà przez Polsko-Niemieckà.

.Wspó∏prac´ M∏odzie˝y projekty sta˝y dla animatorów mi´dzynarodowych spotkaƒ m∏odzie˝y, zaÊ

.Towarzystwo Umiej´tnoÊci Rolniczych z Poznania organizuje praktyki dla uczniów szkó∏ rolniczych

w niemieckich gospodarstwach rolnych oraz wymiany doÊwiadczeƒ nauczycieli szkó∏ rolniczych

w zakresie ustawicznej edukacji doros∏ych. Podobnie Stowarzyszenie Pegaz z Jeleniej Góry przy

wykorzystaniu Êrodków z programu Leonardo da Vinci wspiera bezrobotnà m∏odzie˝ z terenów

2

wiejskich poprzez organizacj´ zagranicznych sta˝y zawodowych. Realizacji ambitnych zadaƒ

podejmuje si´ .Stowarzyszenie ds. Badania Pracy i Organizacji Przedsi´biorstw REFA Wielkopolska .

Ich celem jest m.in. opracowanie nowatorskich metod nauczania dla urz´dników samorzàdowych

oraz stworzenie mo˝liwoÊci zdobycia wiedzy i wymiany doÊwiadczeƒ uczestników w ramach

kszta∏cenia organizatorów procesów produkcyjnych.

Projekty zrealizowane w ramach programu Leonardo da Vinci przez organizacje i instytucje z ca∏ego

kraju stanowià doskona∏e przyk∏ady wykorzystania mo˝liwoÊci, jakie on stwarza. Mamy nadziej´, ˝e

stanà si´ one cennym drogowskazem dla innych podmiotów, które chcia∏yby wykorzystaç swój

potencja∏ i kreatywnoÊç, tworzàc w∏asne projekty we wspó∏pracy z europejskimi partnerami.

Serdecznie Paƒstwa do tego namawiamy.

Zespó∏ programu Leonardo da Vinci

3

KorzyÊci, jakie organizacje pozarzàdowe, ich beneficjenci i pracownicy, mogàosiàgnàç dzi´ki realizacji projektów w ramach programu Leonardo da Vinci:

r nawiàzanie kontaktów i wspó∏pracy z partnerskimi organizacjami

z zagranicy r poznanie praktycznych rozwiàzaƒ stosowanych w europejskich

organizacjach i instytucjach r wymiana doÊwiadczeƒ, poglàdów i dobrych

praktyk r mo˝liwoÊç przeniesienia nowoczesnych rozwiàzaƒ i standardów na

grunt w∏asnej organizacji (podniesienie jakoÊci Êwiadczonych us∏ug)

r opracowanie innowacyjnych rozwiàzaƒ w dzia∏aniach zwiàzanych ze

szkoleniem i doskonaleniem zawodowym r zdobycie nowych kwalifikacji

zawodowych na europejskim rynku pracy r doskonalenie umiej´tnoÊci

zawodowych wed∏ug nowoczesnych europejskich standardów r zwi´kszenie

kompetencji j´zykowych, szczególnie w zakresie specjalistycznego s∏ownictwa

zwiàzanego z wykonywanà pracà zawodowà r poszerzenie wiedzy na temat

historii, tradycji, kultury kraju, w którym odbywa∏a si´ wymiana lub sta˝

r zwi´kszenie elastycznoÊci i otwartoÊci dzi´ki mi´dzynarodowej wspó∏pracy

z europejskimi partnerami r zdobycie certyfikatów potwierdzajàcych wiedz´

i umiej´tnoÊci nabyte podczas wyjazdu r zwi´kszenie motywacji do dalszego

kszta∏cenia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych r zwi´kszenie samooceny

i pewnoÊci siebie uczestników oraz ich szans na rynku pracy.

4

Fed

era

cja

In

icja

tyw

OÊw

iato

wyc

h Nowe idee w edukacji wiejskiej – ma∏a szko∏a i ma∏e

Federacja Inicjatyw OÊwiatowych (FIO) jest zwiàzkiem stowarzyszeƒ i fundacji, których celem jest

wspieranie aktywnoÊci obywatelskiej i przemian w oÊwiacie. Dzia∏ania FIO dotyczà w szczególnoÊci

wsparcia i rozwoju Êrodowisk wiejskich.

Realizujàc swoje projekty, fundacja pomaga m.in.: zak∏adaç lokalne stowarzyszenia rozwoju wsi,

przejmowaç szko∏y, przedszkola i inne placówki, którym grozi likwidacja, podnosiç poziom

nauczania i dostosowywaç metody do indywidualnych potrzeb uczniów oraz poznawaç i skutecznie

wykorzystywaç nowoczesne narz´dzia informatyczne.

„Nowe idee w edukacji wiejskiej – ma∏a szko∏a i ma∏e przedszkole” to tytu∏ interesujàcego projektu,

którego realizacj´ FIO rozpocz´∏a w 2008 roku. Zakoƒczony niedawno projekt by∏ wspólnà inicjatywà

dwóch organizacji pozarzàdowych: Federacji Inicjatyw OÊwiatowych, b´dàcej liderem projektu, oraz

Towarzystwa Rozwijania Inicjatyw OÊwiatowych (TRIO). Wspó∏praca z parterem z Finlandii (Suomen

Kylätoimintary) i Wielkiej Brytanii (The Association of Communities in Wales with Small Schools)

umo˝liwi∏a owocnà wymian´ doÊwiadczeƒ nauczycielom i dyrektorom wiejskich szkó∏ pod-

stawowych i przedszkoli z ca∏ej Polski, a tak˝e animatorom i trenerom wspó∏pracujàcym

z polskimi organizatorami projektu. W ramach przedsi´wzi´cia grupa 20 osób wyruszy∏a do Walii

i Finlandii, aby spotkaç si´ z tamtejszymi nauczycielami, porównaç metody pracy i zaczerpnàç

inspiracji.

Projekt wymiany doÊwiadczeƒ (VETPRO)

VETP

RO

5

El˝bieta To∏wiƒska-Królikowska, koordynator projektu:

Mia∏yÊmy ogromne szcz´Êcie, bo akurat w tym czasie w Walii przeprowadzano reform´ edukacji

dzieci od 4. do 7. roku ˝ycia. Mog∏yÊmy wi´c na bie˝àco obserwowaç zmiany w systemie

edukacji i nauczaniu. 10 lat temu w Polsce samorzàdy zacz´∏y zamykaç ma∏e wiejskie szko∏y,

których prowadzenie by∏o ekonomicznie nieop∏acalne. Pojawi∏ si´ ogromy problem – gdy jest

zamykana szko∏a w mieÊcie, dzieci przenosi si´ do placówki oddalonej najwy˝ej kilkaset metrów

od poprzedniej. Jednak gdy dzieje si´ to na wsi, dzieci muszà byç dowo˝one do szkó∏

oddalonych o wiele kilometrów, a wsie tracà ostatnià instytucj´ edukacji, kultury i rozwoju

lokalnego. Dlatego wzi´liÊmy sprawy w swoje r´ce i pomagamy spo∏ecznoÊciom lokalnym

otwieraç na wsi szko∏y prowadzone przez tworzone w tym celu Stowarzyszenia Rozwoju Wsi.

To by∏a bardzo owocna wspó∏praca, z której jesteÊmy bardzo zadowolone. Udzia∏ w projekcie

stworzy∏ mo˝liwoÊç bezpoÊredniej obserwacji metod pracy w ma∏ych wiejskich placówkach oraz

sposobów budowania lokalnego partnerstwa s∏u˝àcego tworzeniu sprawnie funkcjonujàcych

oÊrodków edukacyjnych. To by∏o inspirujàce przedsi´wzi´cie, które otworzy∏o nam oczy na inne

ni˝ w naszym kraju rozwiàzania stosowane w zakresie zarzàdzania ma∏ymi szko∏ami i przed-

szkolami, które w Walii i w Finlandii pe∏nià funkcje centrów edukacyjnych wsi. W obydwu krajach

rozwiàzania systemowe sà odmienne, ale w pe∏ni si´ sprawdzajà w tamtych warunkach. Dla

uczestników mo˝liwoÊç porównania warunków i metod pracy naszych zagranicznych partnerów,

stworzenie warunków do wymiany myÊli i doÊwiadczeƒ by∏y bardzo inspirujàce. Ka˝da z nas

mog∏a si´ przekonaç, jak wiele ciekawych rozwiàzaƒ zwiàzanych z pracà z dzieçmi mo˝na

zaaplikowaç na nasz krajowy grunt.

przedszkole

VETP

RO

6

Projekt wymiany doÊwiadczeƒ (VETPRO)

Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepe∏nosprawnych to zwiàzek stowarzyszeƒ osób nie-

pe∏nosprawnych, który prowadzi dzia∏ania majàce na celu przede wszystkim integracj´ tego

Êrodowiska. Wspólnie podejmowane dzia∏ania, wymiana informacji, doÊwiadczeƒ, wspó∏praca przy

organizacji imprez integrujà osoby niepe∏nosprawne i pomagajà w pracy statutowej organizacjom

zrzeszonym w Forum.

W projekcie pt. „Od zrozumienia do wspó∏pracy” z 2006 roku udzia∏ wzi´∏a dziesi´cioosobowa kadra

szkoleniowa Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepe∏nosprawnych (psycholodzy, pedagodzy,

szkoleniowcy, instruktorzy oraz doradcy zawodowi z ró˝nych organizacji cz∏onkowskich Forum

z terenu województwa lubelskiego) oraz organizacja partnerska – City Limits Employment z Wielkiej

Brytanii. Celem projektu by∏a wymiana doÊwiadczeƒ oraz transfer kompetencji i innowacyjnych

metod w zakresie szkolenia zawodowego i zatrudniania osób niepe∏nosprawnych.

Istotne by∏o tu skoncentrowanie si´ na kwestiach zwiàzanych z programem kszta∏cenia i szkolenia

zawodowego osób z niepe∏nosprawnoÊcià intelektualnà i zaburzeniami psychicznymi, a tak˝e

z wyrównaniem szans osób niepe∏nosprawnych na otwartym rynku pracy. Pobyt stworzy∏ mo˝liwoÊç

wymiany myÊli na temat problematyki zatrudnienia wspieranego, w ramach której brytyjscy

partnerzy posiadajà d∏ugoletnie doÊwiadczenie i znaczàce sukcesy, a która w Polsce jest

w poczàtkowej fazie rozwoju.

Poznanie metod pracy instruktorów z Wielkiej Brytanii sta∏o si´ szczególnie pomocne w zdobyciu

nowej wiedzy, a efektem wymiany sta∏o si´ wypracowanie innowacyjnych programów rehabilitacji

zawodowej, jak równie˝ nawiàzanie sta∏ej wspó∏pracy z organizacjami partnerskimi.

Od zrozumienia do wspó∏pracy

Lub

elsk

ie F

oru

m O

rgan

izac

ji O

sób

Nie

pe∏

no

spra

wn

ych

VETP

RO

PLM

Koncepcja i implementacja oferty praktycznego doskonalenia zawodowego z gerontopsychiatrii

7

Fun

da

cja La

ure

ntiu

s z Olsztyn

aProjekt wymiany doÊwiadczeƒ (VETPRO)

Misjà Fundacji Laurentius jest niesienie pomocy ludziom chorym i potrzebujàcym opieki oraz

wdra˝anie systemów, które udogadniajà ˝ycie ludziom starszym i niepe∏nosprawnym.

Rozpocz´ty w 2007 roku projekt pt. „Koncepcja i implementacja oferty praktycznego doskonalenia

zawodowego z gerontopsychiatrii”, autorstwa Fundacji Laurentius, powsta∏ z myÊlà o rozwijaniu

kompetencji i wiedzy pracowników zak∏adu opiekuƒczego w zakresie nowych koncepcji kszta∏cenia.

Dokszta∏cenie fachowej kadry opiekuƒczej i wymiana doÊwiadczeƒ z zagranicznym partnerem

w ramach projektu Leonardo da Vinci okaza∏y si´ owocne dla uczestników przedsi´wzi´cia. Mogli

oni póêniej lepiej sprostaç swoim zadaniom w pracy z osobami cierpiàcymi.

Na dwutygodniowà wymian´ doÊwiadczeƒ w domach opieki dla osób starszych Diakonie

Neuendettelsau w Niemczech wyjechali specjaliÊci zajmujàcy si´ doskonaleniem zawodowym

pracowników z Domu Opieki „Laurentius” w Olsztynie oraz Policealnej Szko∏y „Laurentius”.

Dzi´ki zdobytym podczas projektu doÊwiadczeniom polscy nauczyciele i instruktorzy opracowali

modu∏y kszta∏cenia w tematyce gerontopsychiatrii. Przedsi´wzi´cie przyczyni∏o si´ równie˝ do

wzmocnienia wspó∏pracy mi´dzy jego partnerami.

Rok póêniej Fundacji uda∏o si´ stworzyç projekt pod nazwà „Interkulturowy transfer kompetencji

w opiece gerontopsychiatrycznej” wraz z niemieckim partnerem Diakonie Neuendettelsau – Direktion

Altenhilfe. Umo˝liwi∏ on uczestnikom odbycie dwutygodniowych praktyk zawodowych w domach

opieki w Niemczech. Uczestniczy∏y w nim osoby zatrudnione w dziale terapeutyczno-opiekuƒczym

Domu Pomocy Spo∏ecznej oraz Domu Opieki „Laurentius”.

Zaniedbywany do tej pory obszar wspó∏pracy z rodzinami osób ze zmianami gerontopsychiatrycznymi,

dotkni´tych demencjà czy chorobà Alzheimera, wymaga wsparcia w postaci wymiany doÊwiadczeƒ

osób zatrudnionych w domach opieki. Realizacja projektu mia∏a pos∏u˝yç poszerzaniu wiedzy oraz

doskonaleniu kompetencji i kwalifikacji osób bioràcych w nim udzia∏, dzi´ki wykorzystaniu

wieloletnich doÊwiadczeƒ zawodowych niemieckiego partnera. Sta˝ pozwoli∏ uczestnikom na zdobycie

nowych umiej´tnoÊci zawodowych dotyczàcych opieki nad osobami dotkni´tymi zmianami

gerontopsychiatrycznymi, umo˝liwi∏ tak˝e wzajemnà wymian´ doÊwiadczeƒ w zakresie opieki nad

osobami starszymi i przyczyni∏ si´ do nawiàzania lepszych relacji uczestników z osobami chorymi.

Interkulturowy transfer kompetencji w opiece gerontopsychiatrycznej

Projekt sta˝y (PLM)

PLM

8

Po

lsko

-Nie

mie

cka

Wsp

ó∏p

raca

M∏o

dzi

e˝y

Polsko-Niemiecka Wspó∏praca M∏odzie˝y (PNWM) jest organizacjà mi´dzynarodowà, utworzonà

w roku 1991 przez rzàdy Polski i Niemiec. Pracownicy Fundacji zatrudnieni w biurach w Warszawie

i w Poczdamie zajmujà si´ wspieraniem programów wzajemnej wymiany m∏odzie˝y organizowanych

w obu krajach. Dofinansowujà spotkania, praktyki, programy specjalistyczne, pomagajà

w znalezieniu partnera do wspólnego projektu, a tak˝e doradzajà we wszelkich kwestiach

merytorycznych i organizacyjnych oraz informujà o kraju partnera. Dzi´ki takim dzia∏aniom

organizacja wp∏ywa na popraw´ wzajemnego zrozumienia, przezwyci´˝anie uprzedzeƒ i na

wspieranie procesu pojednania mi´dzy Polakami i Niemcami.

PNWM skorzysta∏a z dofinansowania z programu Leonardo da Vinci, realizujàc projekty sta˝owe dla

animatorów kultury. Wspierajà one mobilnoÊç uczestników oraz rozwój ich umiej´tnoÊci

i kompetencji zawodowych.

Sta˝e dla animatorów polsko-niemieckiej wymiany m∏odzie˝y cieszà si´ od lat du˝à popularnoÊcià

wÊród licznych kandydatów chcàcych wyjechaç na trzynastotygodniowe praktyki do jednego

z partnerskich oÊrodków zajmujàcych si´ pozaszkolnym kszta∏ceniem m∏odych osób w Niemczech.

Uczestnikami sà opiekunowie i animatorzy mi´dzynarodowych grup m∏odzie˝y. W wi´kszoÊci sà to

absolwenci studiów pedagogicznych, a tak˝e filologicznych ze specjalizacjà pedagogicznà oraz

studiów politologicznych.

Uczestnicy projektu podczas pobytu w oÊrodkach, które sà rozlokowane g∏ównie na obszarze

przygranicznym, zajmujà si´ organizowaniem mi´dzynarodowych spotkaƒ m∏odzie˝y. Dzi´ki

takiemu doÊwiadczeniu i praktyce w Êrodowisku mi´dzykulturowym uczestnicy zwi´kszajà swoje

szanse na rynku pracy nie tylko w Polsce, ale i w pozosta∏ych krajach Unii Europejskiej.

Sta˝ dla animatorów polsko-niemieckiej wymianyProjekt wymiany doÊwiadczeƒ (VETPRO)

m∏odzie˝y

Aleksandra Milewska, koordynator projektu:

Nasi sta˝yÊci odbywajà swe praktyki w wielu oÊrodkach, z którymi wspó∏pracujemy od lat.

Staramy si´, ˝eby ka˝da z wysy∏anych przez nas osób jecha∏a do innej instytucji, aby uniknàç

sytuacji, by w jednej placówce znalaz∏o si´ kilka osób z Polski. To stwarza im szans´ na wi´kszà

samodzielnoÊç, a tak˝e daje mo˝liwoÊç obcowania z osobami innej narodowoÊci i podszkolenie

umiej´tnoÊci j´zykowych w praktyce.

Informacj´ o wyjazdach na sta˝e zamieszczamy na naszej stronie internetowej, a tak˝e na

stronach wielu innych portali. Nag∏aÊniamy nasze dzia∏ania w innych mediach. Ca∏y czas jest

bardzo du˝o osób zainteresowanych sta˝em. Ostatnio mieliÊmy szeÊç osób na jedno miejsce.

Ch´tnych nie brakuje.

Przy wyborze kandydata zwracamy uwag´ na jego zaanga˝owanie spo∏eczne i kreatywnoÊç.

Zale˝y nam na tym, by osoba, którà wybierzemy, pracowa∏a w przysz∏oÊci jako animator czy

opiekun m∏odzie˝y. Zg∏aszajà si´ do nas ludzie z ca∏ej Polski. Oko∏o dwóch tygodni przed

wyjazdem zapraszamy wszystkich przysz∏ych sta˝ystów do naszej siedziby na trzydniowe

szkolenie kulturowe, w trakcie którego omawiane sà ró˝ne kwestie majàce pomóc uczestnikom

w szybszym zaaklimatyzowaniu si´ w zagranicznej placówce.

Opinie praktykantów po powrocie sà bardzo pozytywne i to nas cieszy. JeÊli narzekajà, to tylko

na fakt, ˝e sta˝ trwa∏ zbyt krótko. Z pewnoÊcià taki wyjazd stwarza im szans´ na zdobycie

ciekawego i cennego doÊwiadczenia, a tak˝e na obserwacj´ organizacji pracy w zagranicznej

placówce. Bardzo istotne jest tak˝e to, ˝e osoby te, b´dàc cz´sto zwiàzane ju˝ z ró˝nymi

instytucjami w kraju, po powrocie z zagranicznego oÊrodka, nawiàzujà kontakty mi´dzy tymi

placówkami. To owocuje dalszà wspó∏pracà.

9

Aleksandra Milewska i Marta Wàsowskakoordynatorki projektu

IVTTowarzystwo Umiej´tnoÊci Rolniczych (TUR) w Poznaniu od lat stara si´ uaktywniaç m∏odzie˝

pochodzàcà z obszarów wiejskich i stwarzaç jej mo˝liwoÊç zapoznania si´ z praktycznymi aspektami

swojego zawodu w mi´dzynarodowym Êrodowisku. Organizuje te˝ dzia∏ania podnoszàce

kwalifikacje nauczycieli i dyrektorów szkó∏ rolniczych, w celu podwy˝szenia poziomu przygotowania

m∏odych rolników do funkcjonowania na otwartym rynku pracy.

Z myÊlà o m∏odzie˝y z gospodarstw rolnych Towarzystwo Umiej´tnoÊci Rolniczych w Poznaniu

w roku 2007 rozpocz´∏o realizacj´ projektu pt. „Równe szanse na europejskim rynku rolnym – sta˝e

zawodowe w rolnictwie”. Jest to kolejny projekt autorstwa TUR dajàcy szans´ m∏odym ludziom na

odbycie sta˝u w niemieckich gospodarstwach, a tak˝e na zapoznanie ich z systemem kszta∏cenia

obowiàzujàcym u naszych zachodnich sàsiadów, gdzie praktyka stanowi niezwykle istotny element

edukacji przysz∏ych rolników.

Piotr Pietrzak, koordynator projektu:

Sta˝ stanowi wartoÊciowy fundament, na którym m∏ody cz∏owiek buduje swojà wiedz´ nie tylko

teoretycznà, ale i praktycznà oraz nabywa potrzebne w zawodzie umiej´tnoÊci. Wykorzystuje

przy tym mo˝liwoÊç zapoznania si´ z nowoczesnym sprz´tem i maszynami, które nie sà dla

niego dost´pne w Polsce. JesteÊmy zadowoleni, ˝e m∏odzi ludzie potrafià czerpaç wiedz´ i nie

bojà si´ nowych wyzwaƒ, takich jak opuszczenie kraju czy nawet swojej rodzinnej miejscowoÊci,

cz´sto po raz pierwszy. Choç dla niektórych nie jest to ∏atwe, uczà si´ pokonywaç strach przed

nieznanym i poszerzajà swoje horyzonty.

Projekt skierowany jest do tych uczniów, którzy po zakoƒczeniu szkolnej edukacji przymierzajà si´ do

przej´cia i prowadzenia rodzinnych gospodarstw rolnych. Praktyki zawodowe zosta∏y zaplanowane

w gospodarstwach po∏o˝onych w Dolnej Saksonii. Uczestnicy mieli szans´ na zaznajomienie si´

z nowoczesnymi technologiami z zakresu produkcji roÊlinnej i zwierz´cej oraz nowoÊciami dotyczàcymi

przedsi´biorczoÊci. Zapoznali si´ równie˝ z ró˝nymi formami gospodarowania, które mogà przynieÊç

dodatkowy dochód w gospodarstwie rolnym, a tak˝e z ogólnymi mechanizmami funkcjonowania

wspólnego rynku rolnego oraz standardami pracy w Niemczech.

10

Tow

arz

ystw

o U

mie

j´tn

oÊc

i R

oln

iczy

ch w

Po

zna

niu

Równe szanse na europejskim rynku rolnym – sta˝e

Projekt sta˝y (IVT)

zawodowe w rolnictwie

11V

ETP

RO

Piotr Szymaƒski, koordynator projektu:

Uczestników rekomendujà dyrektorzy szkó∏, a wi´c sà to dobrzy uczniowie, odnoszàcy sukcesy

w nauce. My organizujemy 20-30-godzinne przygotowanie j´zykowe i kulturowe dla tych osób,

choç muszà one posiadaç zdolnoÊç porozumiewania si´ w j´zyku niemieckim ju˝ przed

wyjazdem. Nie ma jednak lepszej mo˝liwoÊci nauki j´zyka ni˝ u˝ywanie go w praktyce, podczas

pracy w gospodarstwie rolnym, gdzie nikt nie mówi s∏owa po polsku. Nasi praktykanci wraz

z niemieckimi rolnikami spo˝ywajà posi∏ki, pracujà, mieszkajà przez czas trwania sta˝u

u niemieckiej rodziny, poznajà innà kultur´.

Projekty wymiany doÊwiadczeƒ (VETPRO)

Wymiana doÊwiadczeƒ nauczycieli szkó∏ rolniczychw zakresie ustawicznej edukacji doros∏ych

Nie tylko przyszli gospodarze sà uczestnikami projektów autorstwa Towarzystwa Umiej´tnoÊci

Rolniczych z Poznania. Projekty tworzone sà tak˝e z myÊlà o nauczycielach i dyrektorach szkó∏

rolniczych.

W ramach projektu w 2008 roku trzydziestu nauczycieli z Wielkopolski uczestniczy∏o w serii spotkaƒ

z niemieckimi parterami specjalizujàcymi si´ w ustawicznym edukowaniu doros∏ych rolników

i innych mieszkaƒców wsi. Celem wymiany by∏o zapoznanie uczestników z odmiennym system

edukacji doros∏ych w obszarze rolnictwa oraz zaznajomienie ich z organizacjà kszta∏cenia pod-

stawowego osób dojrza∏ych i kursów podnoszàcych kwalifikacje. Uczestnicy omawiali tak˝e

zagadnienia zwiàzane z poszerzaniem umiej´tnoÊci, przekwalifikowaniem osób pracujàcych

w rolnictwie, a tak˝e z metodami s∏u˝àcymi do lepszego motywowania m∏odzie˝y do edukacji przez

ca∏e ˝ycie.

Piotr Pietrzak, koordynator projektu:

Dzi´ki takim wymianom mo˝liwe jest podniesienie kwalifikacji zawodowych naszych

uczestników. Mogà przyczyniç si´ one do unowoczeÊnienia metod pedagogicznych stosowanych

w szko∏ach rolniczych, a przez to lepiej przygotowaç polskich rolników do funkcjonowania

w warunkach globalizujàcej si´ gospodarki. To szansa na zdobycie cennego doÊwiadczenia

i wiedzy, która jest dalej rozpowszechniana przez uczestników po powrocie do kraju.

12

Sto

wa

rzys

zen

ie „

Pega

z”

PLM

Stowarzyszenie „Pegaz”, za∏o˝one w 1999 roku, dzia∏a na rzecz równego statusu kobiet i m´˝czyzn,

aktywizacji zawodowej kobiet, m∏odzie˝y i osób bezrobotnych, a tak˝e ∏agodzenia skutków

bezrobocia, wspierania oraz upowszechniania rozwoju ma∏ej przedsi´biorczoÊci. „Pegaz” prowadzi

dzia∏alnoÊç doradczà, przygotowuje oraz realizuje szkolenia, wyjazdy studyjne i sta˝e zawodowe

w krajach Unii Europejskiej. Wspó∏pracujàc z szeregiem organizacji, zarówno w kraju, jak i za granicà,

stowarzyszenie zdoby∏o dofinansowanie swoich dzia∏aƒ ze Êrodków programu Leonardo da Vinci.

Stowarzyszenie z Jeleniej Góry od lat realizuje m.in. projekty skierowane do m∏odych osób

pragnàcych zdobyç nowe kwalifikacje w zagranicznych przedsi´biorstwach i gospodarstwach.

Dzia∏ania skierowane sà do m∏odzie˝y zamieszkujàcej obszary wiejskie, która zakoƒczy∏a edukacj´

w szko∏ach ponadpodstawych i nie znajduje zatrudnienia na rynku pracy.

W aktualnie realizowanym projekcie, który rozpoczà∏ si´ w 2009 roku, udzia∏ bierze 30 m∏odych

osób, które wyje˝d˝ajà na dziesi´ciotygodniowe sta˝e do austriackich obiektów turystyki wiejskiej

i gospodarstw agroturystycznych. Nad w∏aÊciwym przebiegiem praktyk czuwa organizacja

austriackich farmerów posiadajàca bogate doÊwiadczenie w organizacji wszechstronnych szkoleƒ

skierowanych do osób Êwiadczàcych us∏ugi turystyczne. Karynckie Stowarzyszenie Farmerów

Landesverband „Urlaub auf dem Bauernhof” z siedzibà w Klagenfurcie jest jednym z oÊmiu

zwiàzków regionalnych w Austrii zajmujàcym kluczowà pozycj´ w turystyce regionu.

Janina Jaszczur, koordynator projektu:

Stwarzamy mo˝liwoÊç zapoznania si´ m∏odzie˝y z odmiennymi sposobami pracy w nowo-

czesnych, prywatnych obiektach turystycznych. Ka˝dy z uczestników wyje˝d˝a do innego

Zdobywanie przez mieszkaƒców kwalifikacji w gospodar

Projekt sta˝y (PLM)

13

PLM

stwach

PLM

obiektu turystyki wiejskiej: ma∏ego hotelu czy pensjonatu. Podczas pobytu nasi praktykanci,

którzy pochodzà z ma∏ych wsi naszego regionu, zdobywajà swoje pierwsze doÊwiadczenia

zawodowe. Niektórzy po raz pierwszy wyje˝d˝ajà za granic´.

Na miejscu nasi praktykanci nie tylko zdobywajà wiedz´ o wytwarzaniu lokalnych produktów,

ale tak˝e poznajà metody ich promocji i dystrybucji. Przygotowujà d˝emy, jogurty, wina i inne

specja∏y lokalne, a tak˝e majà kontakt z zagranicznym klientem, odbywajàc swój sta˝

w pensjonatach i ma∏ych hotelach. Ich opinie po powrocie sà zdecydowanie pozytywne. Cz´sto

podkreÊlajà fakt, ˝e tamtejsi w∏aÊciciele gospodarstw sà z jednej strony bardzo mocno

zaanga˝owani w prac´, z drugiej zaÊ ich kontakty z praktykantami opierajà si´ na przyjaznych

i rodzinnych relacjach. To doÊwiadczenie z pewnoÊcià poszerza ich horyzonty.

Projekt sta˝y (PLM)

Kolejny projekt autorstwa stowarzyszenia „Pegaz” pt. „M∏ody przedsi´biorca na europejskim rynku”

okaza∏ si´ równie˝ pomocny m∏odym ludziom pochodzàcym z terenów Przedgórza Sudeckiego i z ma∏ych

gospodarstw rolnych. Przedsi´wzi´cie, opracowane wraz z holenderskim partnerem Contec Holding,

mia∏o na celu zorganizowanie dwunastotygodniowych sta˝y dla czterdziestu uczestników

w rodzinnych firmach w Holandii. WÊród nich znaleêli si´ absolwenci szkó∏ wielozawodowych na

poziomie wy˝szym, Êrednim i zawodowym, osoby bezrobotne i zainteresowane podj´ciem

samozatrudnienia. Program sta˝y przewidywa∏ zapoznanie praktykantów z zasadami organizacji

pracy i funkcjonowania zagranicznych firm oraz nabycie umiej´tnoÊci koniecznych do za∏o˝enia

i prowadzenia ma∏ego biznesu, a tak˝e zrozumienia, ˝e nawet ma∏e firmy rodzinne mogà podjàç

wspó∏prac´ z zagranicznymi kontrahentami. Projekt zakoƒczy∏ si´ w 2008 roku.

Janina Jaszczur, koordynator projektu:

Jest to skuteczny sposób na rozwój ducha przedsi´biorczoÊci i ÊwiadomoÊci znaczenia uczenia si´

przez ca∏e ˝ycie. Wa˝nym elementem tych wyjazdów jest to, by ich uczestnicy zdobyli kompe-

tencje j´zykowe, nowe doÊwiadczenie zawodowe zak∏adajàce zapoznanie si´ z ró˝nymi etapami

dzia∏aƒ w ma∏ych gospodarstwach i firmach – od produkcji, poprzez konfekcjonowanie

i dystrybucj´ produktów, jak równie˝ ich promocj´ na rynkach krajowych i zagranicznych. Istotny

jest te˝ fakt, ˝e dzi´ki udzia∏owi w projekcie naszym sta˝ystom proponowano podj´cie pracy po

skoƒczeniu praktyk w firmach, w których je odbywali. Cz´Êç osób skorzysta∏a z takiej mo˝liwoÊci.

M∏ody przedsi´biorca na europejskim rynku

TO

I14

Stowarzyszenie ds. Badania Pracy i Organizacji Przedsi´biorstw REFA Wielkopolska zosta∏o

utworzone w 1992 roku jako jedna z polskich filii REFA Darmstadt/Niemcy. Jest firmà szkoleniowo-

doradczà, specjalizuje si´ w szkoleniach m.in. z zarzàdzania procesami pracy, zarzàdzania jakoÊcià

czy organizacji pracy w administracji. Stowarzyszenie ma na swoim koncie ju˝ kilka zakoƒczonych

projektów zrealizowanych wspólnie z europejskimi partnerami w ramach programu Leonardo

da Vinci. Niektóre z nich jeszcze trwajà.

Od listopada 2008 roku REFA w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Rozwoju Edukacji Ustawicznej

Transfer, a tak˝e z partnerem z Niemiec (REFA Bundesverband e.V.) oraz z Grecji (Hellenic Regional

Development Center – HRDC) i ze S∏owacji (Fraunhofer IPA Slovakia) realizuje kolejny interesujàcy

projekt pt. „Skuteczny urz´dnik, zadowolony obywatel – dobre praktyki w nowoczesnym paƒstwie UE”.

Z wy˝ej wymienionymi instytucjami REFA wspó∏pracowa∏a ju˝ wczeÊniej przy okazji innych dzia∏aƒ.

Celem projektu realizowanego w ramach transferu innowacji jest poprawa skutecznoÊci dzia∏ania

urz´dów poprzez przeniesienie do Polski i S∏owacji nowatorskich rozwiàzaƒ organizacji pracy

w administracji publicznej oraz przygotowanie pakietu szkoleƒ, który zostanie przeznaczony przede

wszystkim dla pracowników samorzàdu terytorialnego. Z myÊlà o nich zostanie opracowany pakiet

szkoleniowy, który ma pos∏u˝yç do utworzenia uniwersalnego programu kszta∏cenia administracji

w ró˝nych krajach. Z czasem, poza pracownikami administracji szczebla gminnego, pakietem

szkoleniowym obj´ci zostanà pracownicy administracji firm us∏ugowych, zak∏adów przemys∏owych,

a tak˝e administracji rzàdowej. Takie rozwiàzanie ma szans´ usprawniç prac´ urz´dników

i przyczyniç si´ do lepszej obs∏ugi klientów urz´dów w ca∏ej Polsce.

Piotr Gmerek, koordynator projektu:

Korzystamy z 80 lat doÊwiadczeƒ REFA Bundesverband, która stawia sobie za cel popraw´

konkurencyjnoÊci i efektywnoÊci produkcji, administracji i us∏ug. Wraz z naszymi partnerami

i ekspertami z kilku krajów tworzymy taki program szkoleƒ, który b´dzie obejmowa∏ ca∏y

wachlarz tematów i elementów, poczàwszy od kwestii zwiàzanych z budowaniem organizacji,

poprzez zarzàdzanie, komunikacj´ czy savoir-vivre. Dzi´ki takiemu rozwiàzaniu mo˝liwe stanie

si´ wprowadzenie podobnego standardu organizacji pracy w administracji oraz korzystanie

z jednakowych materia∏ów szkoleniowych i tej samej wypracowanej metodologii.

REF

A W

ielk

opol

ska

Sto

war

zysz

enie

d

s. B

adan

ia P

racy

i O

rgan

izac

ji Pr

zed

si´b

iors

tw Skuteczny urz´dnik, zadowolony obywatel

– dobre praktyki w nowoczesnym paƒstwie UE

Projekt Transferu Innowacji

VETP

RO

O

15

Od koƒca lat 90. Stowarzyszenie REFA Wielkopolska jest tak˝e autorem projektów wymiany

doÊwiadczeƒ, dotyczàcych kszta∏cenia organizatorów produkcji.

W 2007 roku z szansy na podwy˝szenie swoich kompetencji zawodowych skorzystali absolwenci

rocznego studium pedagogicznego przygotowujàcego do prowadzenia zaj´ç dla doros∏ych o ró˝nym

poziomie wykszta∏cenia. Projekt zak∏ada∏ opracowanie nowych metod nauczania, w czym pomóg∏

wyjazd uczestników do niemieckich zak∏adów produkcyjnych. Pobyt w Niemczech przygotowany

zosta∏ we wspó∏pracy z Volkswagen Coaching-Wolfsburg.

Podobny projekt zak∏ada∏ kszta∏cenie organizatorów produkcyjnych w ma∏ych i Êrednich

przedsi´biorstwach. Przedstawiciele Stowarzyszenia REFA Wielkopolska, Izby Gospodarczej oraz

firmy Keiper i VW Poznaƒ sp´dzili tydzieƒ w zak∏adach produkcyjnych w Niemczech. Podczas pobytu

za granicà pracowali nad stworzeniem nowych koncepcji kszta∏cenia organizatorów produkcyjnych

w MÂP. DoÊwiadczenie, które zdobyli, zaowocowa∏o napisaniem nowych podr´czników

szkoleniowych o organizacji produkcji, pozwoli∏o równie˝ na bie˝àcà ewaluacj´ treÊci programów

szkoleniowych.

Piotr Gmerek, koordynator projektu:

Dzi´ki podwy˝szeniu kompetencji zawodowych trenerów i wyk∏adowców poprawia si´ jakoÊç

szkoleƒ REFA, co z kolei wp∏ywa pozytywnie na wizerunek firmy w kraju i rozszerza nasz kràg

odbiorców. Tym samym wzmacnia si´ nasza pozycja jako kompetentnej instytucji szkoleniowej

w obszarze szkoleƒ organizatorów procesów produkcyjnych.

Projekty wymiany doÊwiadczeƒ (VETPRO)

Nowe formy kszta∏cenia organizatorów produkcyjnych

IVTPLM

VETPRO16

Projekty IVT (sta˝e dla osób w trakcie wst´pnego kszta∏cenia zawodowego)

Beneficjent Towarzystwo Umiej´tnoÊci RolniczychNumer projektu PL/07/LLP-LdV/IVT/140295 Równe szanse na europejskim rynku rolnym – sta˝ zawodowy w rolnictwieBud˝et 152 900 euro, 68 uczestnikówInstytucja partnerska Deutsche Lehranstalt für Agratechnik DEULA Nienburg, Niemcy

Projekty PLM (sta˝e dla pracowników, absolwentów i osób poszukujàcych pracy)

Beneficjent Fundacja LaurentiusNumer projektu PL/08/LLP-LdV/PLM/140360 Interkulturowy transfer kompetencji w opiece gerontopsychiatrycznejBud˝et 21 136 euro, 12 uczestnikówInstytucja partnerska Diakonie Neuendettelsau – Direktion Altenhilfe, Niemcy

Beneficjent Polsko-Niemiecka Wspó∏praca M∏odzie˝yNumer projektu PL/08/LLP-LdV/PLM/140055 Sta˝ dla animatorów polsko-niemieckiej wymiany m∏odzie˝yBud˝et 74 052 euro, 18 uczestnikówInstytucje partnerskie HochDrei e.V. – Bilden und Begegnen in Brandenburg, Niemcy, Jugendbildungsstätte Kurt Löwenstein e.V., Niemcy,Jugendbildungsstätte Ludwigstein GmbH, Niemcy, Jugendbildungszentrum Blossin e.V., Niemcy, Kreisau-Initiative Berlin e.V., Niemcy,Spohns Haus – Ökologisches Schullandheim Gersheim, Niemcy, Turmvilla Bad Muskau – Soziokulturelles Centrum im Muskauer Park,Niemcy

Beneficjent Stowarzyszenie „Pegaz”Numer projektu PL/07/LLP-LdV/PLM/140287 Zdobywanie przez mieszkaƒców kwalifikacji w gospodarstwachBud˝et 98 280 euro, 40 uczestnikówInstytucja partnerska Landesverband “Urlaub auf dem Bauernhof in Bayern” e.V., Austria

Beneficjent Stowarzyszenie „Pegaz”Numer projektu PL/07/LLP-LdV/PLM/140571 M∏ody przedsi´biorca na europejskim rynkuBud˝et 96 800 euro, 40 uczestnikówInstytucja partnerska Contec Holding, Holandia

Projekty VETPRO (wymiany doÊwiadczeƒ dla osób odpowiedzialnych za szkolenia zawodowe lub rozwój zasobów ludzkich)

Beneficjent Federacja Inicjatyw OÊwiatowychNumer projektu PL/08/LLP-LdV/VETPRO/140385Nowe idee w edukacji wiejskiej – ma∏a szko∏a i ma∏e przedszkoleBud˝et 77 500 euro, 20 uczestnikówInstytucje partnerskie Suomen Kylätoimintary, Finlandia, The Association of Communities in Wales with Small Schools, Wielka Brytania,Towarzystwo Rozwijania Inicjatyw OÊwiatowych, Polska

Projekty opisane w broszurze

TOI

Fundacja Rozwoju Systemu EdukacjiUl. Mokotowska 43

00-551 Warszawa

www.frse.org.plwww.leonardo.org.pl

T e k s t Klaudyna SznajderRed a k c j a Anna Kowalczyk, Weronika Walasek

Projekt, opracowanie graficzne, sk∏ad Assi Kootstra (eufloria design s.c.)

Zdj´cie na okladce Natalia Golanowska (eufloria design s.c.)

D r u k ARdruk, Ryszard Gruszczyƒski

Publikacja sfinansowana ze Êrodków Komisji Europejskiej w ramach programu

„Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” – Leonardo da Vinci.

Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska nie ponosi

odpowiedzialnoÊci za umieszczonà w niej zawartoÊç merytorycznà oraz za sposób

wykorzystania zawartych w niej informacji.

Publikacja bezp∏atna

Beneficjent Fundacja LaurentiusNumer projektu PL/07/LLP-LdV/VETPRO/140236Koncepcja i implementacja oferty praktycznego doskonalenia zawodowego z gerontopsychiatriiBud˝et 11 238 euro, 8 uczestnikówInstytucja partnerska Diakonie Neuendettelsau – Direktion Altenhilfe, Niemcy

Beneficjent Towarzystwo Umiej´tnoÊci RolniczychNumer projektu PL/07/LLP-LdV/VETPRO/140331Wymiana doÊwiadczeƒ nauczycieli szkó∏ rolniczych w zakresie ustawicznej edukacji doros∏ychBud˝et 37 800 euro, 30 uczestnikówInstytucja partnerska Deutsche Lehranstalt für Agratechnik DEULA Nienburg, Niemcy

Beneficjent Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepe∏nosprawnychNumer projektu PL/06/A/Exd/174807 Od zrozumienia do wspó∏pracyBud˝et 10 900 euro, 10 uczestnikówInstytucja partnerska City Limits, Southampton, Wielka Brytania

Beneficjent REFA Wielkopolska Stowarzyszenie ds. Badania Pracy i Organizacji Przedsi´biorstwNumer projektu PL/07/LLP-LdV/VETPRO/140221 Nowe formy kszta∏cenia organizatorów produkcyjnychBud˝et 7 486 euro, 10 uczestnikówInstytucja partnerska REFA Bundesverband e.V., Niemcy

Projekty Transferu InnowacjiBeneficjent REFA Wielkopolska Stowarzyszenie ds. Badania Pracy i Organizacji Przedsi´biorstwNumer projektu 2008-1-PL1-LEO05-02054 Skuteczny urz´dnik, zadowolony obywatel – dobre praktyki w nowoczesnym paƒstwie UECa∏kowity bud˝et projektu / dofinansowanie 388 177 euro / 291 132 euroInstytucje partnerskie REFA Bundesverband e.V., Niemcy, Fraunhofer IPA Slovakia, S∏owacja, Hellenic Regional Development Centre – HRDC,Grecja, Stowarzyszenie Rozwoju Edukacji Ustawicznej TRANSFER, Polska