Download - PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA. KLASA 6 - spolza.plspolza.pl/userfiles/spolzapl/file/Wymagania edu - kl6 PRZYRODA.pdf · opisuje znaczenie roślin w życiu człowieka. • podaje,

Przyroda | Przyrodo, witaj! | Klasa 6 Szkoła podstawowa

AUTORZY: Ewa Gromek, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Laskowska, Andrzej Melson

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 20141

PRZE

DM

IOTO

WY

SY

STEM

OCE

NIA

NIA

. KLA

SA 6

– w

ymag

ania

na

posz

czeg

ólne

sto

pnie

szk

olne

Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

DZI

AŁ

1 – Ż

YCIE

W G

LEBI

E I W

OD

ZIE

1. Po

znaj

esz r

odza

je g

leb

• w

yjaśn

ia, co

to je

st gl

eba,

• ws

kazu

je na

prz

ykład

owym

pro

filu

glebo

wym

war

stwę

pró

chni

czną

.

• w

ymien

ia cz

ynni

ki, o

d kt

óryc

h za

leży

rodz

aj gle

by,

• ry

suje

sche

mat

yczn

y pro

fil

glebo

wy.

• w

yjaśn

ia et

apy p

owst

awan

ia gle

by,

• op

isuje

pozio

my g

lebo

we n

a sc

hem

atyc

znym

pro

filu

gle-

bow

ym,

• w

ymien

ia ro

dzaj

gleby

w za

leż-

nośc

i od

skały

mac

ierzy

stej.

• op

isuje

znac

zeni

e gle

by ja

ko

boga

ctwa

nat

uraln

ego,

• po

daje

różn

ice m

iędzy

gleb

ą le

śną a

gleb

ą wyk

orzy

styw

aną

pod

upra

wy r

olni

cze.

• ro

zpoz

naje

rodz

aje gl

eb n

a pod

-st

awie

ich p

rofil

i.

2. Ja

kie

orga

nizm

y ży

ją

w g

lebi

e?•

poda

je zn

acze

nie

gleby

dla

rośli

n, zw

ierzą

t i lu

dzi,

• w

ymien

ia or

gani

zmy ż

yjące

w

gleb

ie,•

wyja

śnia,

dlac

zego

nie

woln

o w

ypala

ć tra

w.

• ok

reśla

znac

zeni

e wa

rstw

y pr

óchn

iczne

j dla

żyzn

ości

gleby

,•

prez

entu

je w

ybra

ne o

rgan

izmy

glebo

we.

• ok

reśla

rolę

dżd

żow

nic w

pod

-no

szen

iu ży

znoś

ci gle

by,

• po

daje

argu

men

ty p

rzec

iwko

w

ypala

niu

traw.

• uz

asad

nia,

dlac

zego

dżd

żow

nice

za

sługu

ją na

och

ronę

,•

wyja

śnia,

dlac

zego

po

prze

pro-

wadz

onej

obse

rwac

ji org

anizm

y na

leży

wyp

uścić

w ty

m sa

mym

m

iejsc

u, sk

ąd zo

stały

pob

rane

.

• w

yjaśn

ia, ja

k gru

zełko

wata

bud

o-wa

gleb

y wpł

ywa n

a życ

ie ro

ślin.

3. Ja

kie

orga

nizm

y ży

ją

w w

odac

h sł

odki

ch?

• w

ymien

ia ró

żnice

międ

zy śr

odo-

wisk

iem w

odny

m a

środo

wisk

iem

lądow

ym,

• po

daje

przy

kłady

zwier

ząt w

ód

słodk

ich w

Polsc

e, ze

szcz

egól

nym

uw

zglę

dnien

iem ry

b.

• na

wyb

rany

ch p

rzyk

ładac

h pr

zeds

taw

ia pr

zyst

osow

ania

rośli

n do

życia

w w

odzie

,•

rozp

ozna

je po

spol

ite o

rgan

i-zm

y sło

dkow

odne

.

• po

daje

przy

kłady

słod

kowo

d-ny

ch b

ezkr

ęgow

ców,

•

opisu

je st

refy

wys

tępo

wani

a ro

ślin

w je

ziorz

e.

• w

ykaz

uje

różn

ice w

war

unka

ch

życia

w w

odzie

i na l

ądzie

, wyn

i-ka

jące

z war

unkó

w śr

odow

iska,

• ok

reśla

, czy

m je

st p

lankt

on i

jakie

jest j

ego

znac

zeni

e.

• op

isuje

stre

fy w

ystę

powa

nia

rośli

n w

jezio

rze,

• po

daje

przy

kład

łańcu

cha p

okar

-m

oweg

o w

środ

owisk

u sło

dko-

wodn

ym.

4. B

ezkr

ęgow

ce –

zw

ierz

ęta

o pr

oste

j bu

dow

ie, ż

yjąc

e w

różn

ych

środ

owisk

ach

• za

licza

dżd

żow

nice

i pija

wki

do

pier

ścien

ic, a

ślim

aki i

małż

e do

m

ięcza

ków,

• kr

ótko

char

akte

ryzu

je sk

orup

iaki,

pajęc

zaki

i owa

dy.

• op

isuje

narz

ądy o

ddec

howe

sk

orup

iaków

, paję

czak

ów

i owa

dów,

• kla

syfik

uje

posp

olity

ch p

rzed

-st

awici

eli b

ezkr

ęgow

ców

(o

kazy

lub

na ry

sunk

ach)

do

odpo

wied

nich

grup

.

• op

isuje

spos

oby w

ymian

y ga

zowe

j ślim

aków

i małż

ów,

• w

ymien

ia ce

chy c

hara

kte-

ryst

yczn

e po

znan

ych

grup

zw

ierzą

t.

• po

rów

nuje

skor

upiak

i, paję

czak

i i o

wady

.•

opisu

je pr

zebi

eg ro

zwoj

u ow

a-dó

w.

5. R

yby

to zw

ierz

ęta

wod

ne•

wska

zuje

najw

ażni

ejsze

prz

ysto

so-

wani

a ryb

do

życia

w śr

odow

isku

wodn

ym,

• po

daje

przy

kłady

ryb

słodk

owod

-ny

ch i m

orsk

ich w

ystę

pując

ych

w Po

lsce.

• w

yjaśn

ia, co

to zn

aczy

, że

ryby

są

zmien

nocie

plne

.•

poda

je pr

zykła

dy ry

b ko

stny

ch

i chr

zęst

nych

.•

opisu

je pr

zebi

eg ro

zmna

żani

a się

ryb.

• w

yjaśn

ia za

sadę

dzia

łania

pęch

e-rz

a pław

nego

.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

6. P

łazy

to zw

ierz

ęta

wod

no-lą

dow

e•

poda

je pr

zykła

dy p

łazów

bez

ogo-

nowy

ch i o

gonia

styc

h wy

stępu

ją-cy

ch w

Polsc

e,•

wym

ienia

cech

y prz

ysto

sowu

jące

płaz

y do

życia

w w

odzie

i na l

ądzie

.

• od

różn

ia pł

azy o

d in

nych

zw

ierzą

t na p

odst

awie

char

ak-

tery

styc

znyc

h ce

ch.

• op

isuje

prze

bieg

rozm

naża

nia

się i r

ozwo

ju p

łazów

.•

uzas

adni

a kon

ieczn

ość o

chro

ny

płaz

ów.

• w

ykaz

uje

związ

ek m

iędzy

ele

-m

enta

mi b

udow

y ciał

a płaz

ów

a śro

dow

iskam

i, w kt

óryc

h ży

ją te

zwier

zęta

.

7. Po

wtó

rzen

ie d

ziału

„Ż

ycie

w g

lebi

e i w

odzie

”•

poda

je pr

zykła

dy o

rgan

izmów

ży

jącyc

h w

gleb

ie,•

poda

je pr

zykła

dy ro

ślin

wodn

ych,

• ro

zróż

nia r

yby i

płaz

y.

• po

rów

nuje

waru

nki ż

ycia

w w

odzie

i na l

ądzie

,•

rozr

óżni

a i p

odaje

char

akte

-ry

styc

zne

cech

y pier

ścien

ic,

mięc

zakó

w, sk

orup

iaków

, pa

jęcza

ków

i owa

dów,

• w

ymien

ia ce

chy c

hara

kter

y-st

yczn

e ry

b i p

łazów

świad

czą-

ce o

prz

ysto

sowa

niu

do ży

cia

w o

kreś

lony

ch śr

odow

iskac

h.

• ro

zpoz

naje

posp

olite

gatu

nki

ryb

(z po

dział

em n

a sło

dko-

wodn

e i m

orsk

ie) o

raz p

łazów

,•

poró

wnu

je bu

dowę

ryb

i płaz

ów.

• po

rów

nuje

glebę

biel

icową

, br

unat

ną i c

zarn

oziem

,•

omaw

ia st

refo

wość

życia

w

wod

zie,

• po

rów

nuje

pozn

ane

grup

y be

zkrę

gowc

ów.

• po

rów

nuje

rozm

naża

nie

się

oraz

rozw

ój ry

b i p

łazów

.

DZI

AŁ

2 –

RÓŻN

ORO

DN

OŚĆ

ORG

AN

IZM

ÓW

LĄ

DO

WYC

H

8. W

arun

ki ży

cia

na lą

dzie

• w

ymien

ia ty

powe

cech

y śro

do-

wisk

lądo

wyc

h.•

opisu

je wa

runk

i św

ietln

e i t

empe

ratu

rowe

na l

ądzie

,•

poda

je pr

zykła

dy w

pływ

u te

mpe

ratu

ry n

a życ

ie or

gani

-zm

ów lą

dow

ych.

• po

rów

nuje

waru

nki ż

ycia

na

lądzie

i w w

odzie

,•

poda

je pr

zykła

dy w

pływ

u ro

dzaju

pod

łoża

na ż

ycie

orga

-ni

zmów

.

• po

daje

przy

kłady

zale

żnoś

ci or

-ga

nizm

ów lą

dow

ych

od św

iatła.

• uz

asad

nia,

że śr

odow

iska l

ądow

e są

różn

orod

ne p

od w

zglę

dem

pa

nując

ych

waru

nków

.

9. D

lacz

ego

rośli

ny

nasie

nne

dom

inuj

ą na

lą

dach

?

• po

daje

przy

kłady

rośli

n ok

ryto

na-

sienn

ych

wyk

orzy

styw

anyc

h pr

zez

czło

wiek

a,•

odró

żnia

rośli

ny n

agon

asien

ne

(iglas

te) o

d ok

ryto

nasie

nnyc

h.

• ro

zpoz

naje

sosn

ę, św

ierk

i jodł

ę.•

wyk

azuj

e zr

óżni

cowa

nie

rośli

n ok

ryto

nasie

nnyc

h.•

uzas

adni

a kor

zyśc

i płyn

ące

dla

rośli

n z w

ytwo

rzen

ia na

sion

i owo

ców.

• po

rów

nuje

rośli

ny o

kryt

onas

ien-

ne i n

agon

asien

ne.

10. M

chy

i pap

roci

e to

ta

kże

rośli

ny lą

dow

e•

odró

żnia

mch

y i p

apro

cie n

a pod

-st

awie

budo

wy z

ewnę

trzne

j.•

opisu

je bu

dowę

i rol

ę po

-sz

czeg

ólny

ch cz

ęści

mch

u,•

opisu

je ro

lę o

rgan

ów p

apro

ci.

• ch

arak

tery

zuje

torfo

wce.

• po

daje

przy

kłady

pap

rotn

ików

ch

roni

onyc

h,•

rozp

ozna

je i k

rótk

o ch

arak

tery

-zu

je w

idłak

i ora

z skr

zypy

.

• op

isuje

pows

tawa

nie

i zna

czen

ie

torfo

wisk

.

11. W

jaki

spos

ób g

ady

przy

stos

ował

y się

do

życi

a na

lądz

ie?

• po

daje

char

akte

ryst

yczn

e ce

chy

gadó

w,•

wym

ienia

gady

wys

tępu

jące

w Po

lsce.

• w

ymien

ia gr

upy g

adów

.•

wska

zuje

różn

ice m

iędzy

gada

-m

i a p

łazam

i.•

wyk

azuj

e, że

rozm

naża

nie

się

i roz

wój g

adów

stan

owią

przy

-st

osow

anie

do ży

cia n

a ląd

zie.

• uz

asad

nia k

oniec

znoś

ć och

rony

ga

dów,

• po

daje

przy

kłady

gadó

w ko

pal-

nych

.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

12. J

ak p

taki

prz

ysto

sow

ały

się d

o lo

tu?

• w

ymien

ia ce

chy b

udow

y ze-

wnę

trzne

j pta

ka św

iadcz

ące

o pr

zyst

osow

aniu

do

lotu

.

• po

daje

przy

kłady

pol

skich

pta

-kó

w wy

stępu

jącyc

h w

różn

ych

środo

wisk

ach,

• pr

zeds

tawi

a bud

owę j

aja p

taka

.

• w

yjaśn

ia, n

a czy

m p

oleg

a sta

ło-

ciepl

ność

i jak

ie ko

rzyś

ci w

yni-

kają

z niej

dla

zwier

ząt.

• op

isuje

rozm

naża

nie

się i r

ozwó

j pt

aków

.•

wska

zuje

cech

y bud

owy w

e-w

nętrz

nej p

taka

świad

cząc

e o

przy

stos

owan

iu d

o lo

tu.

13. P

ozna

jesz

ssak

i –

kręg

owce

kar

mią

ce

mło

de m

leki

em

• po

daje

przy

kłady

ssak

ów ży

jącyc

h w

różn

ych

środo

wisk

ach.

• op

isuje

pokr

ycie

ciała

ssak

ów,

• w

ymien

ia ce

chy c

hara

kter

y-st

yczn

e ss

aków

.

• po

daje

cech

y św

iadcz

ące

o ty

m,

że cz

łow

iek je

st ss

akiem

.•

poró

wnu

je to

rbac

ze, s

teko

wce

i łoży

skow

ce.

• w

ykaz

uje

różn

orod

ność

ssak

ów.

14. P

owtó

rzen

ie

dzia

łu „R

óżno

rodn

ość

orga

nizm

ów lą

dow

ych”

• ro

zróż

nia r

oślin

y okr

yton

asien

ne,

nago

nasie

nne,

papr

ocie

i mch

y,•

rozp

ozna

je po

spol

ite ro

śliny

nag

o-na

sienn

e i o

kryt

onas

ienne

,•

rozr

óżni

a gad

y, pt

aki i

ssak

i.

• op

isuje

waru

nki ż

ycia

na lą

dzie,

• op

isuje

przy

stos

owan

ia pt

aków

do

lotu

,•

wym

ienia

typo

we ce

chy g

a-dó

w, p

takó

w i s

sakó

w.

• po

rów

nuje

waru

nki ż

ycia

na

lądzie

i w w

odzie

,•

poró

wnu

je ro

śliny

nag

onas

ienne

i o

kryt

onas

ienne

,•

poró

wnu

je ga

dy, p

taki

i ssa

ki.

• po

rów

nuje

mch

y i p

apro

cie.

• w

ykaz

uje

związ

ek m

iędzy

rozw

o-jem

zaro

dkow

ym ga

dów,

pta

ków

i s

sakó

w a

uniez

ależn

ieniem

tych

zw

ierzą

t od

środo

wisk

a wod

nego

.

DZI

AŁ

3 –

FUN

KCJO

NO

WA

NIE

ORG

AN

IZM

ÓW

15. P

ozna

jesz

czyn

nośc

i ży

ciow

e or

gani

zmów

• w

ymien

ia po

dsta

wowe

czyn

nośc

i ży

ciowe

org

anizm

ów.

• ws

kazu

je, w

jaki

spos

ób je

go

orga

nizm

wyk

onuj

e cz

ynno

ści

życio

we.

• kr

ótko

om

awia

posz

czeg

ólne

cz

ynno

ści ż

ycio

we.

• w

yjaśn

ia na

prz

ykład

ach,

na cz

ym

pole

ga re

agow

anie

na b

odźc

e.•

wska

zuje

różn

ice w

reali

zacji

czyn

-no

ści ż

ycio

wyc

h m

iędzy

rośli

nam

i a z

wier

zęta

mi.

16. J

akie

są sp

osob

y od

żyw

iani

a się

or

gani

zmów

?

• w

ymien

ia sp

osob

y odż

ywian

ia się

or

gani

zmów

, ze

wska

zani

em, u

któ-

rych

grup

org

anizm

ów w

ystę

pują.

• po

rów

nuje

odży

wian

ie się

sa

moż

ywne

i cud

zoży

wne

.•

opisu

je pr

zebi

eg fo

tosy

ntez

y, uw

zglę

dnia

rolę

chlo

rofil

u,•

wyja

śnia

znac

zeni

e pr

oces

u fo

tosy

ntez

y.

• op

isuje

znac

zeni

e ro

ślin

w ży

ciu

czło

wiek

a.•

poda

je, ja

kie o

rgan

izmy s

ą głó

w-

nym

i pro

duce

ntam

i na l

ądac

h i w

wod

ach.

17. Z

wie

rzęt

a są

pr

zyst

osow

ane

do

pobi

eran

ia ró

żnor

odne

go

poka

rmu

• po

daje

przy

kłady

rośli

noże

rców

i m

ięsoż

ercó

w z

najb

liższ

ego

oto-

czen

ia.

• na

dow

olni

e w

ybra

nych

prz

y-kła

dach

pta

ka i s

saka

rośli

-no

żern

ego

oraz

pta

ka i s

saka

m

ięsoż

erne

go w

skaz

uje

ich

przy

stos

owan

ia do

zdob

ywan

ia po

karm

u.

• op

isuje

różn

orod

ność

prz

ysto

-so

wań

mięs

ożer

ców

i roś

linoż

er-

ców

do

zdob

ywan

ia po

karm

u.

• ch

arak

tery

zuje

płyn

ożer

ców

i p

lankt

onoż

ercó

w –

ich

przy

sto-

sowa

nia d

o zd

obyc

ia po

karm

u,•

poda

je pr

zykła

dy e

gzot

yczn

ych

rośli

noże

rców

i mięs

ożer

ców,

pra

-w

idło

wo o

kreś

lając

kont

ynen

t, na

kt

órym

żyją.

• ws

kazu

je ró

żnice

międ

zy p

okar

-m

em ro

ślinn

ym a

zwier

zęcy

m

i wyn

ikając

e z t

ego

kons

ekwe

ncje

dl

a roś

linoż

ercó

w.

18. C

o łą

czy

spal

anie

i o

ddyc

hani

e?

• w

ymien

ia sk

ładni

ki po

wiet

rza,

• za

licza

spala

nie

do p

rzem

ian n

ie-od

wra

caln

ych,

•

opisu

je zja

wisk

a tow

arzy

sząc

e sp

alani

u.

• po

daje

przy

kłady

mat

eriał

ów

ener

gety

czny

ch, a

wśró

d ni

ch

tłusz

cze

rośli

nne

i zwi

erzę

ce,

• ok

reśla

znac

zeni

e tle

nu ja

ko

gazu

pod

trzym

ując

ego

spala

nie,

• wy

mien

ia ws

póln

e pr

oduk

ty

spala

nia i o

ddyc

hania

.

• w

ykaz

uje

dośw

iadcz

alnie,

że

czyn

nikie

m n

iezbę

dnym

do

spala

nia j

est t

len,

• ok

reśla

pro

dukt

y spa

lania

paliw

cie

kłych

i sta

łych

przy

swob

od-

nym

dos

tępi

e po

wiet

rza.

• uz

asad

nia,

że sp

alani

e jes

t źró

-dł

em e

nerg

ii,•

okre

śla p

rodu

kty s

palan

ia pa

liw

ciekły

ch i s

tałyc

h w

war

unka

ch

nied

obor

u po

wiet

rza.

• id

enty

fikuj

e do

świad

czaln

ie

prod

ukty

spala

nia i

odd

ycha

nia:

dwut

lene

k węg

la, p

arę

wodn

ą or

az p

odaje

ich

nazw

y.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

19. D

zięki

czem

u or

gani

zmy

uzys

kują

ene

rgię

?•

poda

je pr

zykła

dy zw

ierzą

t pro

-wa

dząc

ych

wym

ianę

gazo

wą za

po

moc

ą płu

c i sk

rzel

i.

• w

yjaśn

ia, co

jest

cele

m o

ddy-

chan

ia,•

uzas

adni

a, że

wsz

ystk

ie or

gani

-zm

y mus

zą o

ddyc

hać.

• po

daje,

co je

st n

iezbę

dne

do

oddy

chan

ia ko

mór

kowe

go

i co

pows

taje

w w

yniku

tego

pr

oces

u.

• ok

reśla

spos

ób w

ykon

ywan

ia w

ymian

y gaz

owej

prze

z roś

liny,

• w

ykaz

uje,

że o

ddyc

hani

e jes

t zw

iązan

e z o

dżyw

ianiem

się.

• do

strz

ega a

nalo

gię m

iędzy

odd

y-ch

aniem

a sp

alani

em (n

p. d

rew

na

lub

węgla

).

20. S

poso

by ro

zmna

żani

a się

org

anizm

ów•

wyja

śnia,

co je

st ce

lem

rozm

na-

żani

a się,

• po

daje

przy

kłady

gatu

nków

org

a-ni

zmów

żyjąc

ych

w n

ajbliż

szym

ot

ocze

niu.

• ok

reśla

, jaka

jest

isto

ta ro

z-m

naża

nia p

łciow

ego.

• po

daje

przy

kłady

spos

obów

be

zpłci

oweg

o ro

zmna

żani

a się,

• w

ykaz

uje,

że ro

śliny

, pod

obni

e jak

zwier

zęta

, roz

mna

żają

się

płcio

wo.

• po

rów

nuje

rozm

naża

nie

się

płcio

we i b

ezpł

ciowe

.•

uzas

adni

a, dl

acze

go p

ewne

or

gani

zmy n

ależą

do

jedne

go

gatu

nku,

a inn

e ni

e.

21. P

owtó

rzen

ie d

ziału

„F

unkc

jono

wan

ie

orga

nizm

ów”

• w

ymien

ia cz

ynno

ści ż

ycio

we

orga

nizm

ów,

• po

daje

przy

kłady

nar

ządó

w w

y-m

iany g

azow

ej,

• ok

reśla

cel p

oszc

zegó

lnyc

h cz

ynno

ści ż

ycio

wyc

h or

gani

-zm

ów,

• po

daje

skład

pow

ietrz

a.

• ok

reśla

, czy

m je

st ga

tune

k,•

wyja

śnia

różn

icę m

iędzy

sam

o-ży

wno

ścią

a cud

zoży

wno

ścią,

• w

yjaśn

ia ró

żnicę

międ

zy ro

z-m

naża

niem

płci

owym

a be

zpł-

ciow

ym.

• op

isuje

prze

bieg

foto

synt

ezy,

• po

daje,

co je

st p

otrz

ebne

do

spala

nia i

co p

owst

aje w

jego

w

yniku

,•

poró

wnu

je sp

osob

y wyk

onyw

a-ni

a czy

nnoś

ci ży

ciow

ych

prze

z ro

śliny

i zw

ierzę

ta.

• po

rów

nuje

oddy

chan

ie i s

palan

ie.

DZI

AŁ

4 –

PLA

NET

A Z

IEM

IA

22. S

łońc

e je

st g

wia

zdą,

dz

ięki

któ

rej i

stni

ejem

y•

wyja

śnia

zało

żeni

a teo

rii h

elio

cen-

trycz

nej M

ikołaj

a Kop

erni

ka,

• w

ymien

ia pl

anet

y Ukła

du Sł

o-ne

czne

go,

• op

isuje

przy

czyn

y pow

staw

ania

zaćm

ienia

Słońc

a.

• op

isuje

hipo

tezę

dot

yczą

cą

pows

tani

a Ukła

du Sł

onec

z-ne

go,

• w

ymien

ia pl

anet

y Ukła

du

Słone

czne

go, w

kole

jnoś

ci od

Słoń

ca, d

zieli j

e na

skali

ste

i gaz

owe.

• uz

asad

nia,

że d

zięki

Słońc

u m

oże

istni

eć ży

cie n

a Ziem

i,•

opisu

je ru

ch p

lanet

Ukła

du

Słone

czne

go.

• op

isuje

budo

wę U

kładu

Sło-

necz

nego

,•

wym

ienia

powo

dy, d

la kt

óryc

h Pl

uton

prz

esta

ł być

uzn

awan

y za

plan

etę.

• p

orów

nuje

hist

oryc

zne

hipo

tezy

(p

ogląd

y) d

otyc

zące

Ukła

du

Słone

czne

go.

23. P

ozna

jesz

pla

nety

Uk

ładu

Sło

necz

nego

• ws

kazu

je na

sche

mac

ie uk

ładu

plan

et w

ybra

ną p

rzez

nau

czyc

iela

plan

etę,

• op

isuje

wyb

raną

plan

etę

Układ

u Sło

necz

nego

.

• w

ymien

ia ce

chy k

limat

u w

y-br

anej

plan

ety s

kalis

tej i

wy-

jaśni

a, dl

acze

go n

ie ro

zwin

ęło

się n

a niej

życie

.

• ch

arak

tery

zuje

plan

ety U

kładu

Sło

necz

nego

.•

poró

wnu

je ce

chy k

limat

u w

ybra

nej p

lanet

y i Z

iemi o

raz

wyja

śnia,

dlac

zego

pan

ują n

a niej

wa

runk

i nies

przy

jając

e ży

ciu.

• op

isuje

różn

e ob

iekty

astro

no-

micz

ne.

24. Z

czeg

o je

st zb

udow

ana

Ziem

ia?

• w

ymien

ia wa

rstw

y bud

ując

e Zi

emię,

• ro

zróż

nia p

rzed

mio

ty w

ykon

ane

z mat

eriał

ów o

właś

ciwoś

ciach

m

etali

czny

ch i n

iemet

alicz

nych

.

• ch

arak

tery

zuje

subs

tanc

je

met

alicz

ne i n

iemet

alicz

ne,

• ok

reśla

zast

osow

anie

wyb

ra-

nych

mat

eriał

ów o

właś

ciwo-

ściac

h m

etali

czny

ch.

• kr

ótko

char

akte

ryzu

je wa

rstw

y bu

dując

e Zi

emię,

pos

ługu

jąc si

ę gr

aficz

nym

sche

mat

em b

udo-

wy Z

iemi.

• w

ykre

śla, w

edłu

g opi

su, d

iagra

m

słupk

owy r

ozpo

wsze

chni

enia

niek

tóry

ch su

bsta

ncji p

rost

ych

(pier

wias

tków

głów

nych

) bud

u-jąc

ych

skor

upę

ziem

ską.

• uz

asad

nia p

odzia

ł sub

stan

cji

budu

jącyc

h sk

orup

ę zie

msk

ą na

pros

te i z

łożo

ne.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

25. G

lobu

s jes

t mod

elem

Zi

emi

• ws

kazu

je na

glob

usie

bieg

uny o

raz

oś zi

emsk

ą,•

rozr

óżni

a poł

udni

ki i r

ówno

leżn

iki.

• w

ymien

ia ro

dzaje

glob

usów

.•

wska

zuje

na gl

obus

ie pó

łkulę

pó

łnoc

ną i p

ołud

niow

ą ora

z ws

chod

nią i

zach

odni

ą,•

poda

je ce

chy p

ołud

nikó

w

i rów

nole

żnikó

w.

• uz

asad

nia,

że gl

obus

jest

do-

brym

mod

elem

nas

zej p

lanet

y.•

wym

ienia

cech

y poz

nany

ch

globu

sów,

• w

yjaśn

ia, ja

kie zn

acze

nie

dla ż

ycia

na Z

iemi m

a nac

hyle

nie

osi z

iem-

skiej

do

płas

zczy

zny o

brot

u.

26. D

lacz

ego

wys

tępu

ją

noce

i dn

i?•

defin

iuje

ruch

obr

otow

y Ziem

i,•

wym

ienia

dzień

i noc

jako

skut

ek

ruch

u ob

roto

wego

.

• w

yjaśn

ia te

rmin

góro

wani

e Sło

ńca,

• w

yjaśn

ia, że

na Z

iemi w

ystę

pu-

ją st

refy

czas

owe

oraz

słon

ecz-

ny (l

okaln

y) i c

zas u

rzęd

owy.

• w

yjaśn

ia ob

serw

owan

e zja

wi-

sko

pozo

rneg

o ru

chu

gwiaz

d na

nieb

ie,•

wyja

śnia

zjaw

isko

pows

tawa

nia

dnia

i noc

y jak

o na

stęp

stwo

ru

chu

obro

towe

go Z

iemi,

• w

yjaśn

ia zn

acze

nie

utwo

rzen

ia st

ref c

zaso

wyc

h.

• uz

asad

nia w

prow

adze

nie

w n

iektó

rych

pań

stwa

ch cz

asu

urzę

dowe

go,

• na

pod

staw

ie m

apy s

tref c

zaso

-w

ych

w at

lasie

odcz

ytuj

e ró

ż-ni

ce cz

asu

w ró

żnyc

h m

iejsc

ach

na Z

iemi.

• ob

licza

godz

inę

czas

u lo

kaln

ego

na p

odst

awie

dług

ości

geog

ra-

ficzn

ej,•

opisu

je po

zost

ałe (n

ieujęt

e w

pod

ręcz

niku

) sku

tki r

uchu

ob

roto

wego

Ziem

i).

27. J

akie

są n

astę

pstw

a ru

chu

obie

gow

ego

Ziem

i?•

defin

iuje

ruch

obi

egow

y Ziem

i, po

daje

jego

czas

trwa

nia,

• w

ymien

ia jeg

o na

jważ

niejs

zy

skut

ek –

wys

tępo

wani

e pó

r rok

u.

• w

ymien

ia da

ty ro

zpoc

zęcia

pó

r rok

u,•

wyja

śnia

term

iny r

ówno

noc

i prz

esile

nie,

• w

yjaśn

ia, d

lacze

go co

4 la

ta

luty

ma 2

9 dn

i,•

wym

ienia

i wsk

azuj

e na

map

ie

stre

fy o

świet

leni

a Ziem

i.

• po

sługu

je się

term

inam

i: zw

rot-

nik R

aka,

zwro

tnik

Kozio

rożc

a, ko

ła po

dbieg

unow

e; ws

kazu

je

je na

glob

usie.

• ws

kazu

je ry

sune

k prz

edst

awia-

jący p

ołoż

enie

Ziem

i w st

osun

ku

do Sł

ońca

w d

niac

h pr

zesil

eń

i rów

nono

cy,

• wyja

śnia,

w ja

ki sp

osób

poł

ożen

ie Sło

ńca w

stos

unku

do

osi z

iem-

skiej

war

unku

je oś

wiet

lenie

Ziem

i,•

rozp

ozna

je i w

skaz

uje

rysu

nki

prze

dsta

wiaj

ące

poło

żeni

e Zi

emi

w st

osun

ku d

o Sło

ńca w

dni

ach

rozp

oczy

nając

ych

pory

roku

.

• sa

mod

zieln

ie w

ykon

uje

rysu

nki

prze

dsta

wiaj

ące

poło

żeni

e Sło

ń-ca

i Ziem

i w d

niac

h ro

zpoc

zęcia

po

r rok

u,•

wyja

śnia

zale

żnoś

ć pór

roku

od

wys

okoś

ci Sło

ńca n

ad w

idno

-kr

ęgiem

.

28. P

ozna

jesz

lądy

i oc

eany

•

nazy

wa i w

skaz

uje

na gl

obus

ie

oraz

map

ie ko

ntyn

enty

i oce

any,

• ws

kazu

je na

map

ie św

iata p

rzyk

ła-do

wą w

yspę

, pół

wys

ep, a

rchi

pelag

w

ysp.

• wyja

śnia

term

iny lin

ia br

zego

wa

rozw

inięt

a i n

ieroz

winię

ta,

• roz

pozn

aje n

a map

ie lin

ię br

ze-

gową

rozw

inięt

ą i n

ieroz

winię

tą,

• pod

aje n

azwę

: najw

iększ

ego,

na

jmnie

jszeg

o, n

ajzim

niejsz

ego

i najc

ieplej

szeg

o ko

ntyn

entu

.

• w

yjaśn

ia te

rmin

wsz

echo

cean

,•

wyja

śnia

znac

zeni

e te

rmin

ów:

wys

pa, p

ółw

ysep

, prz

yląde

k, za

toka

, cieś

nina

,•

okre

śla, b

ez m

apy,

półku

lę, n

a kt

órej

leży

dan

y kon

tyne

nt.

• op

isuje

budo

wę d

na o

cean

icz-

nego

, wsk

azuj

e na

map

ie: sz

elf,

stok

kont

ynen

taln

y, ró

w o

ce-

anicz

ny, g

rzbi

et o

cean

iczny

,•

wym

ienia

czyn

niki

mają

ce

wpł

yw n

a zas

olen

ie m

órz i

oce

-an

ów.

• w

yjaśn

ia, w

jaki

spos

ób d

any

czyn

nik w

pływ

a na z

mian

ę za

so-

leni

a mór

z i o

cean

ów (z

więk

sza

zaso

leni

e cz

y zm

niejs

za i d

la-cz

ego)

.

29. N

ajw

ięks

zy,

najm

niej

szy,

najc

iepl

ejsz

y, na

jzim

niej

szy

...

• ws

kazu

je po

szcz

egól

ne ko

nty-

nent

y na g

lobu

sie, m

apie

ścien

nej

świat

a ora

z map

ie w

atlas

ie,

• w

ymien

ia i w

skaz

uje

na m

apie

oc

eany

i mor

za o

blew

ające

po-

szcz

egól

ne ko

ntyn

enty

.

• ws

kazu

je i o

dczy

tuje

z map

y na

zwy w

iększ

ych

wys

p,

półw

yspó

w, ci

eśni

n i m

órz

przy

brze

żnyc

h ka

żdeg

o ko

n-ty

nent

u,

• ws

kazu

je na

map

ie gr

anice

m

iędzy

Afry

ką a

Euro

pą i A

fry-

ką a

Azją

oraz

międ

zy in

nym

i ko

ntyn

enta

mi,

• ws

kazu

je na

map

ie św

iata

Aust

ralię

.

• op

isuje

poło

żeni

e Au

stra

lii w

stos

unku

do

inny

ch ko

nty-

nent

ów, u

zasa

dnia

różn

ice w

e flo

rze

i fau

nie

międ

zy A

ustra

lią

a inn

ymi k

onty

nent

ami (r

elikt

y i e

ndem

ity),

• w

ymien

ia pr

zykła

dowe

(najw

ięk-

sze)

pań

stwa

leżą

ce n

a pos

zcze

-gó

lnyc

h ko

ntyn

enta

ch,




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

29. N

ajw

ięks

zy,

najm

niej

szy,

najc

iepl

ejsz

y, na

jzim

niej

szy

... (c

d.)

• ro

zpoz

naje

rodz

aj lin

ii brz

ego-

wej p

rzy r

óżny

ch ko

ntyn

en-

tach

i uza

sadn

ia sw

ój w

ybór

,•

wska

zuje

na m

apie

obiek

ty n

a ró

żnyc

h ko

ntyn

enta

ch, p

odaje

cz

y jes

t to

krain

a geo

graf

iczna

, w

yspa

, pół

wys

ep i i

nne.

• po

daje

pow

ierzc

hnię

kont

y-ne

ntów

– o

d na

jwięk

szeg

o do

na

jmni

ejsze

go.

• ws

kazu

je na

map

ie (w

ymien

ione

pr

zez n

aucz

yciel

a) w

iększ

e kr

ainy

geog

rafic

zne,

rzek

i i jez

iora

ora

z ob

iekty

na r

óżny

ch ko

ntyn

en-

tach

.•

anali

zuje,

por

ównu

je m

apy t

e-m

atyc

zne

różn

ych

kont

ynen

tów,

w

yciąg

a wni

oski.

30. P

ozna

jesz

życi

e w

oce

anac

h•

poda

je pr

zykła

dy m

orsk

ich o

rga-

nizm

ów sa

moż

ywny

ch i c

udzo

-ży

wny

ch,

• op

isuje

przy

stos

owan

ia zw

ierzą

t do

życia

w gł

ębin

ach

ocea

nicz

-ny

ch.

• w

yjaśn

ia, co

to je

st p

lankt

on,

• w

ymien

ia cz

ynni

ki ni

ezbę

dne

do za

chod

zeni

a pro

cesu

fo

tosy

ntez

y.

• op

isuje

przy

stos

owan

ia or

gani

-zm

ów d

o ży

cia w

stre

fie p

rzy-

brze

żnej

i ton

i wod

nej,

• uk

łada p

rost

y łań

cuch

pok

ar-

mow

y wys

tępu

jący w

oce

anie.

• w

yjaśn

ia ró

żnice

w sp

osob

ie

odży

wian

ia się

fito

plan

kton

u i z

oopl

ankt

onu,

• w

yjaśn

ia, ja

k odż

ywiaj

ą się

or

gani

zmy w

głęb

inac

h oc

e-an

iczny

ch.

• uk

łada p

rost

y łań

cuch

pok

ar-

mow

y wys

tępu

jący w

głęb

inac

h oc

eani

czny

ch,

• po

rów

nuje

waru

nki p

anuj

ące

w p

oszc

zegó

lnyc

h st

refa

ch.

31. P

odró

że p

omag

ają

lepi

ej p

ozna

ć św

iat

• op

isuje

najd

awni

ejsze

odk

rycia

ge

ogra

ficzn

e, kt

óre

przy

czyn

iły

się d

o zm

iany s

poso

bu m

yśle

nia

o Zi

emi,

• op

isuje

wyp

raw

y Kol

umba

i Ma-

gella

na.

• w

ymien

ia dw

a naz

wisk

a Pol

a-kó

w, kt

órzy

prz

yczy

nili s

ię do

po

znan

ia ró

żnyc

h za

kątk

ów

kuli z

iemsk

iej,

• ws

kazu

je na

map

ie tra

sy

wyb

rany

ch p

odró

żnikó

w.

• oc

enia

znac

zeni

e po

dróż

y Ko-

lum

ba i M

agel

lana d

la ro

zwoj

u m

yśli g

eogr

aficz

nej,

• w

yjaśn

ia, d

lacze

go w

iek X

V i X

VI

nazw

ano

erą w

ielkic

h od

kryć

ge

ogra

ficzn

ych

• op

owiad

a o zd

obyw

cach

bie-

gunó

w zi

emsk

ich, p

odaje

ich

nazw

iska.

• oc

enia

znac

zeni

e er

y wiel

kich

odkr

yć ge

ogra

ficzn

ych

dla r

oz-

woju

świat

a,•

ocen

ia zn

acze

nie

odkr

yć ge

o-gr

aficz

nych

dla

tem

pa ro

zwoj

u św

iata w

wiek

u XX

i XXI

.

32. P

owtó

rzen

ie d

ziału

„P

lane

ta Z

iem

ia”

• w

yjaśn

ia za

łoże

nia t

eorii

hel

ioce

n-try

czne

j Miko

łaja K

oper

nika

,•

defin

iuje

ruch

y Ziem

i (obr

otow

y i o

bieg

owy)

,•

wym

ienia

najw

ażni

ejsze

kons

e-kw

encje

ruch

ów Z

iemi,

• na

zywa

i wsk

azuj

e na

glob

usie

i m

apie

kont

ynen

ty i o

cean

y ora

z po

kazu

je pr

zykła

dową

wys

pę,

półw

ysep

, arc

hipe

lag,

• ws

kazu

je ko

ntyn

ent:

najw

iększ

y, na

jmni

ejszy

, najc

ieple

jszy,

najzi

m-

niejs

zy.

• w

yjaśn

ia, d

lacze

go n

a Ziem

i w

ystę

pują:

czas

loka

lny,

czas

sło

necz

ny i c

zas u

rzęd

owy,

• w

yjaśn

ia te

rmin

y: gó

rowa

nie,

prze

silen

ie i r

ówno

noc.

• w

ymien

ia i w

skaz

uje

na m

apie

st

refy

ośw

ietle

nia Z

iemi,

• ro

zpoz

naje

linię

brze

gową

ro

zwin

iętą i

linię

brze

gową

ni

eroz

win

iętą,

• op

owiad

a o n

ajdaw

niejs

zych

or

az p

óźni

ejszy

ch o

dkry

ciach

ge

ogra

ficzn

ych,

któr

e pr

zy-

czyn

iły si

ę do

zmian

y spo

sobu

m

yśle

nia o

Ziem

i ora

z o w

y-pr

awie

Kolu

mba

i Mag

ellan

a.

• w

yjaśn

ia ko

nsek

wenc

je ru

chów

Zi

emi,

• w

yjaśn

ia zn

acze

nie

utwo

rzen

ia st

ref c

zaso

wyc

h or

az u

zasa

dnia

wpr

owad

zeni

e cz

asu

urzę

do-

wego

, •

posłu

guje

się te

rmin

ami: z

wro

t-ni

k Rak

a, zw

rotn

ik Ko

zioro

żca,

koła

podb

iegun

owe;

wska

zuje

je

na gl

obus

ie,•

wska

zuje

na m

apie

gran

ice

międ

zy A

fryką

a Eu

ropą

i Afry

-ką

a Az

ją or

az m

iędzy

inny

mi

kont

ynen

tam

i.

• w

yjaśn

ia, w

jaki

spos

ób p

oło-

żeni

e Sło

ńca w

stos

unku

do

osi

ziem

skiej

war

unku

je oś

wiet

leni

e Zi

emi,

• ro

zpoz

naje

i wsk

azuj

e ry

sunk

i pr

zeds

taw

iając

e po

łoże

nie

Ziem

i w

stos

unku

do

Słońc

a w d

niac

h ro

zpoc

zyna

jącyc

h po

ry ro

ku,

• w

yjaśn

ia za

leżn

ość p

ór ro

ku o

d w

ysok

ości

Słońc

a nad

wid

no-

kręg

iem,

• wy

jaśnia

bud

owę d

na o

cean

icz-

nego

ora

z poj

ęcie

wsze

choc

eanu

,•

wym

ienia

czyn

niki

mają

ce

wpł

yw n

a zas

olen

ie m

órz i

oce

-an

ów,

• na

pod

stawi

e map

y stre

f cza

so-

wych

w at

lasie

odcz

ytuje

różn

ice

czas

u w

różn

ych

miej

scac

h na

Zie

mi,

• op

isuje

pozo

stałe

(nieu

jęte

w po

dręc

zniku

) sku

tki r

uchu

ob

roto

wego

Ziem

i,•

sam

odzie

lnie

wyko

nuje

rysu

nki

prze

dsta

wiają

ce p

ołoż

enie

Słońc

a i Z

iemi w

dnia

ch ro

zpoc

zęcia

pór

ro

ku,

• wy

jaśnia

, w ja

ki sp

osób

dan

y czy

n-nik

wpł

ywa n

a zm

ianę z

asol

enia

mór

z i o

cean

ów (z

więk

sza z

asol

e-nie

czy z

mnie

jsza i

dlac

zego

).




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

32. P

owtó

rzen

ie d

ziału

„P

lane

ta Z

iem

ia” (

cd.)

• ana

lizuje

, por

ównu

je m

apy t

e-m

atyc

zne r

óżny

ch ko

ntyn

entó

w,

wycią

ga w

niosk

i,• o

cenia

znac

zenie

odk

ryć g

eogr

a-fic

znyc

h dla

tem

pa ro

zwoj

u świ

ata.

DZI

AŁ

5 –

KRA

JOBR

AZY

ZIE

MI

33. K

limat

y na

Zie

mi

ukła

dają

się

stre

fow

o•

wym

ienia

i wsk

azuj

e na

map

ie

stre

fy kl

imat

yczn

e,•

okre

śla w

prz

ybliż

eniu

poł

ożen

ie

stre

fy ro

ślinn

ej w

stos

unku

do

rów

nika

.

• w

ymien

ia st

refy

rośli

nne

wys

tępu

jące

na Z

iemi,

• ok

reśla

poł

ożen

ie st

refy

klim

a-ty

czne

j i ro

ślinn

ej w

stos

unku

do

inny

ch st

ref.

• ch

arak

tery

zuje

stre

fy kl

ima-

tycz

ne,

• op

isuje

stre

fy ro

ślinn

e w

ystę

-pu

jące

na ku

li ziem

skiej

, •

wym

ienia

stre

fy le

śne

i bez

-le

śne.

• ws

kazu

je ró

żnice

międ

zy st

re-

fam

i klim

atyc

znym

i i ro

ślinn

ymi

i je u

zasa

dnia,

• po

daje

przy

kłady

wpł

ywu

róż-

nych

czyn

nikó

w p

rzyr

odni

czyc

h na

pow

staw

anie

stre

f roś

linny

ch,

• uz

asad

nia r

óżni

ce m

iędzy

stre

fa-

mi k

limat

yczn

ymi.

• uz

asad

nia w

ystę

powa

nie

krajo

-br

azów

astre

fow

ych,

• po

daje

przy

kłady

krajo

braz

ów

astre

fow

ych.

34. W

pob

liżu

rów

nika

ro

śnie

wilg

otny

las

rów

niko

wy

• ws

kazu

je na

map

ie św

iata o

bsza

ry

wys

tępo

wani

a wilg

otny

ch la

sów

ró

wni

kow

ych,

• po

daje

przy

kłady

org

anizm

ów

żyjąc

ych

w w

ilgot

nym

lesie

rów

-ni

kow

ym.

• w

ymien

ia ce

chy k

limat

u ty

powe

go d

la ob

szar

ów za

j-m

owan

ych

prze

z wilg

otne

lasy

ró

wni

kowe

,•

prez

entu

je pr

ostą

zale

żnoś

ć po

karm

ową w

ystę

pując

ą w

wilg

otny

m le

sie ró

wni

ko-

wym

.

• op

isuje

klim

at w

ilgot

nych

lasó

w

rów

niko

wyc

h i z

wiąz

ane

z nim

wa

runk

i życ

ia or

gani

zmów

.

• in

terp

retu

je da

ne d

otyc

zące

śre

dnich

mies

ięczn

ych

opad

ów

i tem

pera

tury

pow

ietrz

a prz

ed-

staw

ione

na w

ykre

sie.

• pr

ezen

tuje

boga

ctwo

rośli

n i z

wier

ząt ż

yjący

ch w

wilg

otny

ch

lasac

h ró

wni

kow

ych

różn

ych

kont

ynen

tów.

35. N

a Zi

emi s

ą „m

orza

tr

aw” –

saw

anny

• ws

kazu

je na

map

ie św

iata o

bsza

ry

zajm

owan

e pr

zez s

awan

ny,

• po

daje

przy

kłady

org

anizm

ów

zam

ieszk

ując

ych

sawa

nny.

• w

ymien

ia ch

arak

tery

styc

zne

cech

y klim

atu

sawa

nn,

• op

isuje

przy

stos

owan

ia or

ga-

nizm

ów d

o ży

cia n

a obs

zara

ch

traw

iasty

ch,

• pr

ezen

tuje

pros

tą za

leżn

ość

poka

rmow

ą wys

tępu

jącą n

a sa

wann

ie.

• in

terp

retu

je da

ne p

rzed

sta-

wio

ne n

a wyk

resie

dot

yczą

ce

średn

ich m

iesięc

znyc

h op

adów

i t

empe

ratu

ry p

owiet

rza.

• op

isuje

klim

at o

bsza

rów

traw

ia-st

ych

– sa

wann

– o

raz z

wiąz

ane

z nim

war

unki

życia

org

anizm

ów.

• ws

kazu

je ob

szar

y saw

ann

na

różn

ych

kont

ynen

tach

.

36. S

tepy

prz

ypom

inaj

ą og

rom

ne łą

ki•

poda

je pr

zykła

dy o

rgan

izmów

za

mies

zkuj

ącyc

h st

ep, p

ampę

, pr

erię.

• ws

kazu

je na

map

ie św

iata

wys

tępo

wani

e ob

szar

ów

zajm

owan

ych

prze

z obs

zary

tra

wias

te kl

imat

u um

iarko

-wa

nego

,

• in

terp

retu

je da

ne p

rzed

sta-

wio

ne n

a wyk

resie

dot

yczą

ce

średn

ich m

iesięc

znyc

h op

adów

i t

empe

ratu

ry p

owiet

rza,

• op

isuje

klim

at o

bsza

rów

tra-

wias

tych

– p

rerii

, pam

py, s

tepu

, pu

szty

ora

z zw

iązan

e z n

im

waru

nki ż

ycia

orga

nizm

ów,

• ch

arak

tery

zuje

obsz

ary t

raw

iaste

ró

żnyc

h ko

ntyn

entó

w.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

36. S

tepy

prz

ypom

inaj

ą og

rom

ne łą

ki (c

d.)

• pr

ezen

tuje

pros

tą za

leżn

ość

poka

rmow

ą wys

tępu

jącą n

a st

epie,

pam

pie

lub

prer

ii.

• w

ymien

ia ch

arak

tery

styc

zne

cech

y klim

atu

obsz

arów

zaj-

mow

anyc

h pr

zez s

tep,

pam

pę,

prer

ię.

• w

yjaśn

ia, d

lacze

go o

becn

ie

obsz

ary t

raw

iaste

– st

epy –

są

nazy

wane

spich

lerz

em św

iata.

37. P

ozna

jesz

wie

lkie

pu

styn

ie św

iata

• ws

kazu

je na

map

ie św

iata o

bsza

-ry

pus

tynn

e,•

poda

je pr

zykła

dy o

rgan

izmów

za

mies

zkuj

ącyc

h pu

styn

ie.

• w

ymien

ia ce

chy k

limat

u ob

szar

ów p

usty

nnyc

h na

po

dsta

wie

inte

rpre

tacji

wy-

kres

u kli

mat

yczn

ego,

• op

isuje

przy

stos

owan

ia or

ga-

nizm

ów d

o ży

cia n

a pus

tyni

.

• ro

zpoz

naje

na ilu

stra

cjach

i n

azyw

a rod

zaje

pust

yń.

• op

isuje

klim

at p

usty

ń i z

wią-

zane

z ni

m w

arun

ki ży

cia o

rga-

nizm

ów.

• pr

ezen

tuje

fragm

enty

liter

atur

y op

isując

e kr

ajobr

az i w

arun

ki ży

cia n

a pus

tyni

ach

różn

ych

kont

ynen

tów.

38. P

ozna

jesz

oko

lice

Mor

za Ś

ródz

iem

nego

• ws

kazu

je na

map

ie ob

szar

bas

enu

Mor

za Śr

ódzie

mne

go,

• kr

ótko

(3–4

zdan

ia), n

a pod

staw

ie

map

y, op

isuje

uksz

tałto

wani

e te

renu

wok

ół M

orza

Śród

ziem

-ne

go.

• w

yjaśn

ia te

rmin

mak

ia,•

wym

ienia

przy

kłado

we

rośli

ny st

refy

śród

ziem

no-

mor

skiej

,•

wym

ienia

ważn

iejsz

e m

iasta

le

żące

w kr

ajobr

azie

śród-

ziem

nom

orsk

im,

• uz

asad

nia,

dlac

zego

jest

to

rejo

n at

rakc

yjny d

la tu

ryst

ów.

• uz

asad

nia,

dlac

zego

świat

zw

ierzę

cy w

krajo

braz

ie śró

d-zie

mno

mor

skim

jest

ubo

gi,•

wym

ienia

zwier

zęta

tej s

trefy

.

• an

alizu

je w

ykre

sy kl

imat

yczn

e i c

hara

kter

yzuj

e kli

mat

śród

-zie

mno

mor

ski,

• w

yjaśn

ia, ja

k zm

ieniła

się

rośli

n-no

ść te

go re

gionu

na p

rzes

trze-

ni w

ieków

.

• oc

enia

zmian

y kra

jobr

azu

natu

raln

ego

w b

asen

ie M

orza

Śr

ódzie

mne

go w

kont

ekśc

ie

szyb

kiego

rozw

oju

tury

styk

i, po

wodu

jąceg

o za

groż

enie

dla

środo

wisk

a.

39. C

echy

ch

arak

tery

styc

zne

kraj

obra

zu

wys

okog

órsk

iego

• ws

kazu

je na

map

ie og

ólno

ge-

ogra

ficzn

ej ob

szar

Alp

,•

wym

ienia

atra

kcje

tury

styc

zne

Alp.

• op

isuje

krajo

braz

gór w

yso-

kich

w p

orów

nani

u z g

óram

i ni

skim

i, np.

Święt

okrz

yskim

i po

znan

ymi w

klas

ie 5.,

• op

isuje

klim

at A

lp, p

o st

roni

e pó

łnoc

nej i

połu

dnio

wej,

• w

yjaśn

ia te

rmin

gran

ica

wiel

olet

nieg

o śn

iegu.

• w

ymien

ia pa

ństw

a, na

obs

za-

rze

któr

ych

leżą

Alp

y, ok

reśla

, kt

órą c

zęść

kraju

zajm

ują,

• op

isuje

pięt

ra ro

ślinn

e w

Al-

pach

w p

orów

nani

u z p

iętra

mi

rośli

nnym

i w Ta

trach

(pod

o-bi

eńst

wa i r

óżni

ce),

• po

daje

przy

kłado

we ro

śliny

w

dan

ym p

iętrz

e.

• w

yjaśn

ia, d

lacze

go A

lpy n

azy-

wam

y bar

ierą k

limat

yczn

ą,•

wyja

śnia

przy

czyn

y róż

nic

w kl

imac

ie na

stok

ach

połu

-dn

iow

ych

i pół

nocn

ych

Alp,

• w

yjaśn

ia et

apy p

owst

awan

ia lo

du lo

dowc

oweg

o w

kotła

ch

lodo

wcow

ych

w A

lpac

h,•

wyja

śnia

pows

tawa

nie

jęzor

ów

lodo

wcow

ych.

• oc

enia

szan

se d

alsze

go ro

zwoj

u tu

ryst

yki w

Alp

ach

w ko

ntek

ście

oc

hron

y kra

jobr

azu

natu

raln

ego,

• po

daje

info

rmac

je o

Alpa

ch,

niez

amies

zczo

ne w

pod

ręcz

niku

.

40. P

ozna

jesz

życi

e w

tajd

ze•

wska

zuje

na m

apie

świat

a obs

za-

ry p

oroś

nięt

e ta

jgą,

• po

daje

przy

kłady

rośli

n i z

wier

ząt

char

akte

ryst

yczn

ych

dla t

ajgi.

• op

isuje

przy

stos

owan

ia ro

ślin

i zw

ierzą

t do

życia

w ta

jdze

,•

układ

a pro

sty ł

ańcu

ch p

okar

-m

owy w

ystę

pując

y w ta

jdze

.

• op

isuje

klim

at u

miar

kowa

ny

chło

dny i

związ

ane

z nim

wa

runk

i życ

ia or

gani

zmów

w

tajd

ze.

• po

rów

nuje

stra

tegie

różn

ych

zwier

ząt z

apew

niają

ce im

pr

zetrw

anie

zimy.

• w

ymien

ia, n

a pod

staw

ie

inte

rpre

tacji

klim

atog

ram

u, ce

chy k

limat

u um

iarko

wane

go

chło

dneg

o.

• ch

arak

tery

zuje

obsz

ary l

eśne

kli

mat

u um

iarko

wane

go ch

łod-

nego

na k

uli z

iemsk

iej.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

41. P

ozna

jesz

życi

e w

tund

rze

• w

skaz

uje

na m

apie

świat

a obs

za-

ry p

oroś

nięt

e tu

ndrą

,•

poda

je p

rzyk

łady

orga

nizm

ów

zam

iesz

kując

ych

tund

rę.

• w

ymie

nia,

na p

odst

awie

in

terp

reta

cji w

ykre

su kl

i-m

atyc

zneg

o, ce

chy

klim

atu

stre

fy o

koło

bieg

unow

ej,

• op

isuje

prz

ysto

sow

ania

rośli

n i z

wie

rząt

do

życia

w tu

ndrz

e.

• op

isuje

klim

at st

refy

oko

ło-

bieg

unow

ej i z

wiąz

ane

z nim

w

arun

ki ży

cia w

tund

rze,

• uk

łada p

rost

y łań

cuch

pok

ar-

mow

y w

ystę

pując

y w

tund

rze.

• w

yjaśn

ia, d

lacze

go w

tund

rze

nie

wys

tępu

ją dr

zew

a,•

wyja

śnia

term

in w

ielo

letn

ia zm

arzli

na.

• pr

ezen

tuje

kartę

doś

wiad

czen

ia uk

azuj

ąceg

o zn

acze

nie

wie

-lo

letn

iej z

mar

zliny

w ro

zwoj

u ro

ślinn

ości

oraz

opi

suje

prz

ebie

g do

świad

czen

ia i d

okum

entu

je je

w

łasny

mi f

otog

rafia

mi.

42. C

zy w

oko

licac

h bi

egun

ów is

tnie

je ży

cie?

• w

skaz

uje

na m

apie

świat

a obs

za-

ry za

licza

ne d

o st

refy

oko

łobi

e-gu

now

ej,

• po

daje

prz

ykład

y or

gani

zmów

za

mie

szku

jącyc

h ob

szar

y po

-lar

ne.

• po

daje

, na p

odst

awie

inte

r-pr

etac

ji wyk

resu

klim

atyc

zne-

go, c

echy

klim

atu

obsz

arów

ok

ołob

iegu

now

ych,

• w

skaz

uje

przy

stos

owan

ia or

-ga

nizm

ów d

o ży

cia n

a obs

za-

rach

Ark

tyki

i Ant

arkt

ydy.

• op

isuje

różn

orod

ność

org

ani-

zmów

zam

iesz

kując

ych

obsz

a-ry

Ark

tyki

i Ant

arkt

ydy,

• uk

łada p

rost

y łań

cuch

pok

ar-

mow

y w

ystę

pując

y na

obs

za-

rach

pol

arny

ch.

• w

ymie

nia c

hara

kter

ysty

czne

ro

śliny

i zw

ierz

ęta z

amie

szku

ją-ce

tund

rę A

rkty

ki, w

skaz

ując

te,

któr

e ży

ją ta

m st

ale i t

e, kt

óre

pojaw

iają s

ię ty

lko la

tem

.

• ok

reśla

war

unki

życia

na o

b-sz

arac

h ok

ołob

iegu

now

ych

z pod

kreś

leni

em ró

żnic

mię

dzy

Arkt

yką i

Ant

arkt

ydą.

43. P

owtó

rzen

ie d

ziału

„K

rajo

braz

y Zi

emi”

• w

ymie

nia i

wsk

azuj

e na

map

ie

stre

fy kl

imat

yczn

e i k

rajo

braz

owo

rośli

nne

Ziem

i,•

spoś

ród

stre

f kra

jobr

azow

o ro

-śli

nnyc

h w

ymie

nia t

e, kt

óre

mog

ą by

ć atra

kcją

tury

styc

zną;

poda

je

przy

kłady

,•

wsk

azuj

e ró

żnice

mię

dzy

krajo

-br

azem

gór n

iskich

i kra

jobr

azem

w

ysok

ogór

skim

.

• op

isuje

poł

ożen

ie st

ref k

lima-

tycz

nych

i kra

jobr

azow

ych,

• w

ymie

nia p

rzyk

ładow

e ro

śliny

i z

wie

rzęt

a dan

ej st

refy

krajo

-br

azow

o-ro

ślinn

ej,

• w

ymie

nia p

ojęc

ia po

znan

e po

dcza

s om

awian

ia kr

ajobr

a-zó

w n

a Zie

mi.

• om

awia

i cha

rakt

eryz

uje

stre

fy

klim

atyc

zne

i kra

jobr

azow

e (ro

ślinn

e) n

a Zie

mi.

• w

skaz

uje

różn

ice kl

imat

yczn

e i r

oślin

ne m

iędz

y st

refa

mi,

• po

daje

prz

ykład

y i u

zasa

dnia

w

ystę

powa

nie

krajo

braz

ów

astre

fow

ych,

• w

yjaśn

ia zn

acze

nie

now

opo-

znan

ych

poję

ć i p

osłu

guje

się

nim

i.

• pr

zypo

rząd

kow

uje

klim

atog

ra-

my

dane

j stre

fie kr

ajobr

azow

ej

świat

a, an

alizu

je je

i uza

sadn

ia,•

posłu

guje

się

info

rmac

jami

o st

refa

ch kr

ajobr

azow

o-ro

ślin-

nych

, któ

re n

ie są

zam

iesz

czon

e w

pod

ręcz

niku

.

DZI

AŁ

6 –

BLIŻ

EJ F

IZY

KI

44. W

ielk

ości

ch

arak

tery

zują

ce

subs

tanc

je

• w

ymie

nia j

edno

stki

mas

y,•

wym

ieni

a jed

nost

ki ob

jęto

ści,

• w

yzna

cza m

asę

i obj

ętoś

ć wyb

ra-

nych

ciał.

• pr

zelic

za je

dnos

tki m

asy

i obj

ętoś

ci,•

defin

iuje

gęst

ość,

• na

pod

staw

ie je

dnos

tki m

asy

i obj

ętoś

ci po

daje

jedn

ostk

ę gę

stoś

ci.

• ob

licza

gęst

ość s

ubst

ancji

, zn

ając j

ej m

asę

i obj

ętoś

ć,•

inte

rpre

tuje

poj

ęcie

mas

y i g

ęsto

ści.

• in

terp

retu

je gę

stoś

ć jak

o w

iel-

kość

fizy

czną

.•

prze

kszt

ałca w

zór n

a gęs

tość

i w

yzna

cza z

nie

go m

asę

lub

obję

tość

.

45. J

akie

są ro

dzaj

e ru

chu?

• op

isuje

dow

olny

ruch

ciała

,•

poda

je p

rzyk

łady

ruch

ów p

rost

o-lin

iow

ych

i krz

ywol

inio

wyc

h.

• w

yjaśn

ia po

jęcie

ukła

du

odni

esie

nia,

• w

yjaśn

ia te

rmin

y to

r i d

roga

,•

wym

ieni

a jed

nost

ki cz

asu

i pot

rafi

je p

rzel

iczać

,•

wym

ieni

a jed

nost

ki dr

ogi

i pot

rafi

je p

rzel

iczać

.

• po

daje

prz

ykład

świad

cząc

y o

wzg

lędn

ości

ruch

u,•

stos

uje

defin

icję

pręd

kośc

i do

wyz

nacz

enia

jej w

arto

ści.

• pr

ezen

tuje

sym

bole

liter

owe

pręd

kośc

i, dro

gi i c

zasu

ora

z fo

rmuł

ę m

atem

atyc

zną d

efin

iu-

jącą p

rędk

ość.

• pr

zeks

ztałc

a wzó

r na p

rędk

ość,

wyz

nacz

ając z

nie

go d

rogę

lub

czas

.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

46. J

ak w

yzna

czyć

pr

ędko

ść ci

ała?

• po

rów

nuje

prę

dkoś

ci po

rusz

ają-

cych

się

ciał.

• op

isuje

spos

ób w

yzna

czen

ia pr

ędko

ści d

owol

nego

ciała

.•

prze

licza

jedn

ostk

i dro

gi, cz

asu

i prę

dkoś

ci.•

oblic

za p

rędk

ość p

orus

zając

ych

się ci

ał, zn

ając d

rogę

i cza

s jej

pr

zeby

cia.

• ob

licza

par

amet

ry ru

chu

na

pods

taw

ie de

finicj

i prę

dkoś

ci.

47. T

arci

e i i

nne

opor

y ru

chu

• op

isuje

zjaw

isko

tarc

ia w

ciała

ch

stały

ch i c

iecz

ach,

• op

isuje

opo

ry ru

chu

wys

tępu

jące

w p

rzyr

odzie

.

• op

isuje

poz

ytyw

ne i n

ega-

tyw

ne sk

utki

opor

ów ru

chu

w p

rzyr

odzie

.

• w

yjaśn

ia, o

d cz

ego

zale

ży si

ła ta

rcia

dwóc

h trą

cych

się

po-

wie

rzch

ni.

• po

daje

, w ja

ki sp

osób

moż

na

zmni

ejsz

yć lu

b zw

ięks

zyć s

iłę

tarc

ia.

• op

isuje

skut

ki w

ystę

powa

nia

siły

tarc

ia lu

b op

oru

ruch

u w

prz

ykład

zie p

odan

ym p

rzez

na

uczy

ciela.

48. C

o na

zyw

amy

prąd

em

elek

tryc

znym

? •

wym

ieni

a źró

dła e

nerg

ii ele

k-tr

yczn

ej,

• w

ymie

nia p

rzyk

ładow

e od

bior

ni-

ki en

ergii

ele

ktry

czne

j.

• op

isuje

prz

epły

w p

rądu

el

ektr

yczn

ego,

• po

daje

prz

ykład

y pr

zew

odni

-kó

w i i

zolat

orów

.

• op

isuje

wyg

ląd i f

unkc

ję p

rze-

wod

u el

ektr

yczn

ego,

• po

daje

prz

ykład

y ni

ebez

piec

z-ne

go u

żytk

owan

ia ur

ządz

eń

elek

tryc

znyc

h.

• w

yjaśn

ia po

jęcie

prz

ewod

nika

i iz

olat

ora,

• w

ymie

nia n

apię

cie, ja

ko ce

chę

char

akte

ryzu

jącą ź

ródł

a ene

rgii

elek

trycz

nej.

• w

ymie

nia w

ielko

ści f

izycz

ne

char

akte

ryzu

jące

prąd

ele

ktry

cz-

ny o

raz i

ch je

dnos

tki.

49. K

iedy

pły

nie

prąd

el

ektr

yczn

y?•

wym

ieni

a ele

men

ty p

rost

ego

obw

odu

elek

trycz

nego

.•

opisu

je za

pom

ocą s

ymbo

li el

emen

ty p

rost

ego

obw

odu

elek

tryc

zneg

o,•

wym

ieni

a war

unki

prze

pływ

u pr

ąd e

lekt

rycz

nego

w o

b-w

odzie

.

• ry

suje

sche

mat

obw

odu

elek

-tr

yczn

ego

na p

odst

awie

jego

rz

eczy

wist

ego

wyg

lądu,

• łąc

zy e

lem

enty

obw

odu

elek

tryc

zneg

o na

pod

staw

ie

nary

sow

aneg

o sc

hem

atu.

• w

yjaśn

ia zn

acze

nie

zabe

zpie

-cz

ania

obw

odu

elek

trycz

nego

w

nas

zych

dom

ach,

• w

ymie

nia s

ytua

cje, w

jakic

h m

oże

dojść

do

pora

żeni

a prą

-de

m e

lekt

rycz

nym

.

• ry

suje

sche

mat

obw

odu

elek

-try

czne

go za

wie

rając

ego

dwa

lub

wię

cej o

dbio

rnikó

w.

50. U

rząd

zeni

a, k

tóre

uł

atw

iają

pra

ce w

dom

u•

wym

ieni

a urz

ądze

nia e

lekt

rycz

ne

używ

ane

w d

omac

h,•

poda

je p

odst

awow

e za

sady

be

zpie

czeń

stw

a obo

wiąz

ując

e po

dcza

s kor

zyst

ania

z urz

ądze

ń el

ektry

czny

ch.

• ok

reśla

mie

jsce

podł

ącze

nia

i spo

sób

użyt

kow

ania

przy

-kł

adow

ego

urzą

dzen

ia el

ek-

tryc

zneg

o.

• op

isuje

zasa

dę b

ezpi

eczn

ego

użyt

kow

ania

przy

kład

oweg

o ur

ządz

enia

elek

tryc

zneg

o.

• pr

ezen

tuje

na w

ybra

nym

prz

y-kł

adzie

zasa

dę d

ziałan

ia pr

oste

-go

urz

ądze

nia e

lekt

rycz

nego

.

• op

isuje

bud

owę

i zas

ady

dział

a-ni

a urz

ądze

nia e

lekt

rycz

nego

na

pods

taw

ie in

stru

kcji o

bsłu

gi.

51. D

lacz

ego

oszc

zędz

amy

ener

gię

elek

tryc

zną?

• ro

zróż

nia o

dnaw

ialne

i nie

odna

-w

ialne

źród

ła en

ergii

,•

wym

ieni

a spo

soby

osz

częd

zani

a en

ergii

ele

ktry

czne

j.

• kr

ótko

char

akte

ryzu

je w

ybra

-ne

źród

ła en

ergii

,•

poda

je p

rzyk

łady

szko

dli-

weg

o dz

iałan

ia kw

aśny

ch

opad

ów n

a roś

liny.

• uz

asad

nia p

ojęc

ia: o

dnaw

ialne

i n

ieod

naw

ialne

źród

ła en

ergii

,•

wyj

aśni

a szk

odliw

y w

pływ

na

środo

wisk

o pr

oduk

tów

spala

-ni

a pali

w ko

paln

ych.

• uz

asad

nia k

orzy

ści p

łyną

ce

z osz

częd

zani

a ene

rgii.

• in

terp

retu

je w

ynik

dośw

iad-

czen

ia Sp

raw

dź, ja

ki w

pływ

na

rośli

ny m

a „k

waś

ny d

eszc

z”.

52. J

akie

wła

ściw

ości

maj

ą m

agne

sy?

• w

ymie

nia n

azw

y m

agne

sów

tr

wały

ch,

• po

daje

, kie

dy d

ocho

dzi d

o od

-py

chan

ia, a

kiedy

do

przy

ciąga

nia

bieg

unów

mag

nety

czny

ch d

wóc

h ró

żnyc

h m

agne

sów.

• op

isuje

poj

ęcie

bie

gunó

w

mag

nety

czny

ch.

• ro

zróż

nia b

iegu

ny m

agne

tycz

-na

ora

z okr

eśla

je za

pom

ocą

sym

bolu

i kol

oru.

• op

isuje

pol

e m

agne

tycz

ne

wok

ół m

agne

su sz

tabk

oweg

o i p

odko

wias

tego

.

• po

daje

zast

osow

ania

mag

nesó

w.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

53. P

ole

mag

nety

czne

Zi

emi

• op

isuje

spos

ób w

yzna

czan

ia bi

egun

ów m

agne

tycz

nych

Zi

emi.

• op

isuje

pol

e m

agne

tycz

ne

Ziem

i, •

wyja

śnia

znac

zeni

e w

ystę

-po

wan

ia po

la m

agne

tycz

-ne

go Z

iem

i dla

niek

tóry

ch

zwie

rząt

.

• bu

duje

włas

ny ko

mpa

s,•

budu

je w

łasny

ele

ktro

ma-

gnes

.

• w

yjaśn

ia, co

pok

azuj

e igł

a m

agne

tycz

na.

• op

isuje

wyk

orzy

stan

ie e

lekt

ro-

mag

nesu

.

54. P

owtó

rzen

ie d

ziału

„B

liżej

fizy

ki”

• w

ymien

ia jed

nost

ki m

asy,

objęt

o-śc

i i gę

stoś

ci,•

wym

ienia

jedno

stki

drog

i, cza

su

i prę

dkoś

ci,•

poda

je pr

zykła

dy p

rzew

odni

ków

i iz

olat

orów

,•

rysu

je sy

mbo

le gr

aficz

ne e

lem

en-

tów

obw

odu

elek

trycz

nego

.

• op

isuje

ruch

, bio

rąc p

od

uwag

ę, jeg

o w

zglę

dnoś

ć i k

szta

łt to

ru,

• w

ymien

ia sk

utki

dział

ania

sił

tarc

ia i o

poró

w ru

chu,

• w

ymien

ia cię

żar i

rodz

aje

trący

ch si

ę po

wier

zchn

i jako

w

łasno

ści s

iły ta

rcia,

• ok

reśla

właś

ciwoś

ci m

agne

-só

w tr

wałyc

h.

• pr

zelic

za je

dnos

tki m

asy

i obj

ętoś

ci,•

prze

licza

jedn

ostk

i dro

gi, cz

asu

i prę

dkoś

ci,•

opisu

je pr

zepł

yw p

rądu

ele

k-try

czne

go w

prz

ewod

niku

,•

opisu

je po

le m

agne

tycz

ne

Ziem

i.

• ob

licza

gęst

ość s

ubst

ancji

. zn

ając j

ej m

asę

i obj

ętoś

ć,•

oblic

za p

rędk

ość p

orus

zając

ych

się ci

ał, zn

ając d

rogę

i cza

s jej

pr

zeby

cia.

• ob

licza

mas

ę lu

b ob

jętoś

ć ciał

, ko

rzys

tając

z de

finicj

i gęs

tośc

i,•

oblic

za p

aram

etry

ruch

u na

po

dsta

wie

defin

icji p

rędk

ości.

DZI

AŁ

7 –

POW

TÓRZ

ENIE

PRZ

ED G

IMN

AZJ

UM

55. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– o

bser

wac

je

i doś

wia

dcze

nia

przy

rodn

icze

• w

ymien

ia ce

chy b

adac

za p

rzy-

rody

,•

opisu

je sp

osob

y poz

nawa

nia

przy

rody

,•

opisu

je ro

lę zm

ysłó

w w

od-

bier

aniu

wra

żeń

ze śr

odow

iska

zew

nętrz

nego

,•

poda

je pr

zykła

dy p

rzyr

ządó

w

opty

czny

ch sł

użąc

ych

do o

bser

-wa

cji w

ymien

iony

ch o

biek

tów

pr

zyro

dnicz

ych,

• pl

anuj

e pr

oste

doś

wiad

czen

ie

przy

rodn

icze

pozw

alając

e po

znać

ro

zwój

dow

olne

j roś

liny,

• po

daje

przy

kłady

obi

ektó

w

przy

rodn

iczyc

h, kt

óre

moż

na

obse

rwow

ać.

• w

ymien

ia źr

ódła

wied

zy

o te

mat

yce

przy

rodn

iczej

i w

skaz

uje

ich zn

acze

nie

w fo

rmuł

owan

iu w

nios

ków

z o

bser

wacji

i doś

wiad

czeń

,•

odró

żnia

prób

ę ko

ntro

lną o

d pr

óby b

adaw

czej

w d

ośw

iad-

czen

iu,

• po

daje

przy

kłady

dok

umen

-to

wani

a obs

erwa

cji i d

o-św

iadcz

eń p

rzyr

odni

czyc

h.

• w

yjaśn

ia zn

acze

nie

obse

rwac

ji i d

ośw

iadcz

eń w

poz

nawa

niu

przy

rody

,•

wska

zuje

różn

ice m

iędzy

pr

óbą b

adaw

czą i

pró

bą ko

n-tro

lną,

• w

yjaśn

ia, cz

ym si

ę ró

żni o

b-se

rwac

ja od

doś

wiad

czen

ia pr

zyro

dnicz

ego.

• ok

reśla

war

unki,

w kt

óryc

h po

zost

aje p

róba

bad

awcz

a i p

róba

kont

roln

a doś

wiad

cze-

nia p

rzyr

odni

czeg

o,

• pl

anuj

e ka

rtę o

bser

wacji

prz

y-ro

dnicz

ej,•

opisu

je zn

acze

nie

karty

pra

cy

dośw

iadcz

enia.

• op

isuje

pozn

ane

zjaw

iska,

posłu

gując

się

sche

mat

em lu

b m

odel

em,

• w

yjaśn

ia, ki

edy m

ożna

wyc

iągać

w

nios

ki z o

bser

wacji

i doś

wiad

-cz

eń.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

56. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– su

bsta

ncje

i i

ch p

rzem

iany

• po

daje

przy

kłady

trze

ch st

anów

sk

upien

ia su

bsta

ncji i

ich

mie-

szan

in,

• po

daje

przy

kłady

poz

nany

ch

zjaw

isk,

• po

daje

przy

kłady

zast

osow

ania

mat

eriał

ów za

leżn

ie od

ich

właś

ciwoś

ci.

• op

isuje

pozn

ane

zjaw

iska,

• w

yjaśn

ia po

znan

e po

jęcia.

• po

sługu

je się

dro

bino

wym

m

odel

em b

udow

y mat

erii,

• ok

reśla

war

unki,

w kt

óryc

h za

chod

zą p

ozna

ne zj

awisk

a.

• de

finiu

je po

znan

e po

jęcia,

•

opisu

je po

znan

e zja

wisk

a, po

sługu

jąc si

ę sc

hem

atem

lub

mod

elem

.

• w

yciąg

a wni

oski

z doś

wiad

czeń

, •

rozw

iązuj

e po

praw

nie

test

pod

-st

awow

y (A

lub

B) i d

odat

kowo

te

st tr

udny

(C).

57. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– p

ogod

a i j

ej

skła

dnik

i

• w

ymien

ia po

dsta

wowe

skład

niki

pogo

dy,

• ro

zróż

nia o

pady

i osa

dy at

mos

-fe

rycz

ne.

• pr

zeds

taw

ia na

map

ie po

-go

dy sk

ładni

ki za

pom

ocą

znak

ów sy

nopt

yczn

ych,

• op

isuje,

jakie

są p

rzyc

zyny

po

wsta

wani

a tęc

zy,

• op

isuje

przy

czyn

y wys

tępo

-wa

nia b

urz.

• w

ymien

ia pr

zyrz

ądy,

za

pom

ocą k

tóry

ch m

ierzy

my

posz

czeg

ólne

skład

niki

po-

gody

,•

opisu

je po

godę

na p

odst

awie

m

apy s

ynop

tycz

nej lu

b ko

-m

unika

tu sł

owne

go.

• po

rów

nuje

pręd

kość

dźw

ięku

i prę

dkoś

ć św

iatła.

• sz

acuj

e od

legło

ść o

d ce

ntru

m

burz

y na p

odst

awie

pręd

kośc

i dź

więk

u, św

iatła

i cza

su m

iędzy

bł

yskie

m p

ioru

na a

grzm

otem

.

58. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– św

iat r

oślin

• ro

zróż

nia r

oślin

y ziel

ne, d

rzew

a i k

rzew

y,•

rozp

ozna

je or

gany

rośli

nne,

• op

isuje

zmian

y w św

iecie

rośli

n za

chod

zące

w ci

ągu

roku

.

• po

daje

przy

kłady

rośli

n ro

snąc

ych

w ró

żnyc

h śro

do-

wisk

ach,

• ro

zpoz

naje

posp

olite

gatu

nki

nago

nasie

nnyc

h i o

kryt

ona-

sienn

ych,

• po

daje

miej

sce

zach

odze

nia

i cel

pro

cesu

foto

synt

ezy.

• po

daje

funk

cje o

rgan

ów

rośli

nnyc

h.•

rozr

óżni

a mch

y, pa

proc

ie,

skrz

ypy i

wid

łaki,

• w

ymien

ia wa

runk

i niez

będn

e do

prz

ebieg

u fo

tosy

ntez

y.

• op

isuje

spos

oby r

ozm

naża

nia

się ro

ślin.

59. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– św

iat

zwie

rząt

• po

daje

przy

kłady

zwier

ząt ż

yją-

cych

w ró

żnyc

h śro

dow

iskac

h,•

rozr

óżni

a bez

kręg

owce

i krę

-go

wce.

• w

ymien

ia ws

póln

e ce

chy

zwier

ząt,

• op

isuje

pods

tawo

we za

sady

op

ieki n

ad zw

ierzę

tam

i do

mow

ymi.

• po

rów

nuje

ryby

, płaz

y, ga

dy,

ptak

i i ss

aki,

• kla

syfik

uje

posp

olite

zwie-

rzęt

a róż

nych

środ

owisk

do

głów

nych

grup

syst

emat

ycz-

nych

.

• po

rów

nuje

pier

ścien

ice,

skor

upiak

i, paję

czak

i, owa

dy

i mięc

zaki,

• ws

kazu

je pr

zyst

osow

ania

ryb

do ży

cia w

wod

zie i p

takó

w

do lo

tu.

• po

daje

przy

kłady

zwier

ząt e

g-zo

tycz

nych

żyjąc

ych

w ró

żnyc

h śro

dow

iskac

h i ic

h pr

zyna

leż-

ność

syst

emat

yczn

ą.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

60. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– o

rgan

izm

czło

wie

ka

• w

ymien

ia ko

mór

kę ja

ko n

aj-m

niejs

zy e

lem

ent b

uduj

ący

wszy

stkie

org

anizm

y,•

poda

je pr

zykła

dy u

kładó

w n

a-rz

ądów

bud

ując

ych

orga

nizm

cz

łow

ieka,

• w

ymien

ia et

apy r

ozwo

ju cz

ło-

wiek

a,•

opisu

je zm

iany z

acho

dząc

e w

or-

gani

zmac

h dz

iewcz

ąt i c

hłop

ców

po

dcza

s doj

rzew

ania

płcio

wego

.

• w

ymien

ia na

rząd

y bud

ując

e or

gani

zm cz

łow

ieka i

okr

eśla

ich p

rzyn

ależn

ość d

o od

po-

wied

nieg

o uk

ładu,

• po

daje

funk

cje w

ybra

nych

uk

ładów

nar

ządó

w cz

łow

ieka.

• po

daje

przy

kłady

kom

órek

bu

dując

ych

ciało

czło

wiek

a,•

poda

je pr

zykła

dy tk

anek

bu

dując

ych

ciało

czło

wiek

a.

• op

isuje

tkan

kę ja

ko ze

spół

ko

mór

ek,

• op

isuje

układ

y nar

ządó

w b

udu-

jącyc

h or

gani

zm cz

łow

ieka,

• ch

arak

tery

zuje

etap

y roz

woju

cz

łow

ieka.

• op

isuje

hier

arch

iczną

bud

owę

ciała

czło

wiek

a, po

daje

odpo

-w

iedni

e pr

zykła

dy.

61. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– ja

k by

ć zd

row

ym?

• op

isuje

zach

owan

ia za

pobi

ega-

jące

chor

obom

prz

enos

zony

m

prze

z zw

ierzę

ta, b

akte

rie, w

irusy

,•

wyja

śnia,

na c

o na

leży

zwra

cać

uwag

ę po

dcza

s zak

upu

i prz

e-ch

owyw

ania

prod

uktó

w sp

ożyw

-cz

ych.

• po

daje

przy

kłady

pro

dukt

ów

spoż

ywcz

ych

korz

ystn

ie i n

ieko-

rzys

tnie

wpł

ywają

cych

na o

rga-

nizm

czło

wiek

a,•

wyja

śnia,

na c

zym

pol

ega h

igien

a sk

óry,

wło

sów,

zębó

w, p

azno

kci

i odz

ieży,

• ws

kazu

je w

łaściw

e sp

osob

y spę

-dz

ania

woln

ego

czas

u z u

wzg

lęd-

nien

iem za

sad

bezp

iecze

ństw

a w

czas

ie gie

r i za

baw,

• po

daje

num

ery a

larm

owe.

• po

daje

przy

kłady

zach

owań

i s

ytua

cji, k

tóre

mog

ą zag

ra-

żać z

drow

iu i ż

yciu

czło

wiek

a,•

wym

ienia

pods

tawo

we za

sa-

dy b

ezpi

eczn

ego

zach

owan

ia się

w d

omu.

• po

daje

prop

ozyc

je as

erty

w-

nego

zach

owan

ia się

wob

ec

pres

ji oto

czen

ia.

• uz

asad

nia k

oniec

znoś

ć zac

ho-

wani

a pos

taw

y ase

rtyw

nej

wobe

c pre

sji o

tocz

enia,

• w

ymien

ia po

dsta

wowe

zasa

dy

post

ępow

ania

z pro

dukt

ami

spoż

ywcz

ymi.

• op

isuje

zasa

dy w

łaściw

ego

odży

wian

ia się

.

• po

daje

przy

kłady

neg

atyw

nego

w

pływ

u w

ybra

nych

gatu

nków

zw

ierzą

t, ro

ślin,

grzy

bów,

ba

kter

ii i w

irusó

w n

a zdr

owie

cz

łow

ieka.

• uz

asad

nia s

twier

dzen

ie, że

ak

tyw

ny w

ypoc

zyne

k spr

zyja

utrz

yman

iu zd

row

ia,•

wym

ienia

zasa

dy zd

rowe

go st

y-lu

życia

i uza

sadn

ia ko

niec

znoś

ć ich

stos

owan

ia.

• w

ykaz

uje,

dobi

erają

c arg

umen

ty

doty

cząc

e fiz

jolo

gii o

rgan

izmu

czło

wiek

a, sz

kodl

iwy w

pływ

alk

ohol

u, ni

koty

ny i s

ubst

ancji

ps

ycho

akty

wny

ch.

62. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– P

olsk

a,

nasz

a oj

czyz

na

• po

daje

pełn

ą naz

wę p

ańst

wa

polsk

iego,

• po

daje

nazw

ę m

iasta

będ

ąceg

o st

olicą

Polsk

i,•

wym

ienia

i wsk

azuj

e na

map

ie

więk

sze

mias

ta Po

lski,

• w

ymien

ia pa

ństw

a gra

nicz

ące

z Pol

ską,

poda

je od

któr

ej

stro

ny św

iata d

ane

pańs

two

jest n

aszy

m są

siade

m.

• w

ymien

ia in

styt

ucje

pańs

two-

we zn

ajduj

ące

się w

stol

icy,

• om

awia

podz

iał ad

min

istra

cyj-

ny Po

lski,

• ok

reśla

poł

ożen

ie pa

sów

rzeź

-by

tere

nu w

zglę

dem

sieb

ie.

• ch

arak

tery

zuje

posz

czeg

ólne

pa

sy rz

eźby

tere

nu w

Polsc

e,•

wyja

śnia,

na j

akiej

pod

staw

ie

zost

ały w

Polsc

e w

ydzie

lone

pa

sy rz

eźby

tere

nu,

• oc

enia

skut

eczn

ość r

óżny

ch

form

och

rony

prz

yrod

y,•

poda

je in

form

acje

doty

cząc

e kr

ain ge

ogra

ficzn

ych

Polsk

i, ni

eujęt

e w

pod

ręcz

niku

(ciek

a-wo

stki)

.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

62. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– P

olsk

a,

nasz

a oj

czyz

na (c

d.)

• na

pod

staw

ie m

apy o

pisu

je

uksz

tałto

wani

e po

wier

zchn

i Po

lski.

• w

ymien

ia na

zwy i

krót

ko

omaw

ia (w

jedn

ym zd

aniu

), pa

sy rz

eźby

tere

nu w

Polsc

e,•

opisu

je, w

jaki

spos

ób m

ożna

ch

roni

ć prz

yrod

ę.

• na

pod

staw

ie op

isu ce

ch kr

a-jo

braz

u, ro

zpoz

naje

i pod

aje

nazw

ę pa

sa rz

eźby

tere

nu,

• op

isuje

form

y och

rony

prz

yro-

dy w

Polsc

e.

63. P

owtó

rzen

ie

wia

dom

ości

– p

lane

ta

Ziem

ia

• w

ymien

ia na

zwy r

uchó

w Z

iemi,

• w

ymien

ia na

jważ

niejs

ze n

astę

p-st

wo ru

chu

obro

towe

go i o

bie-

gowe

go Z

iemi,

• w

ymien

ia i w

skaz

uje

na m

apie

ko

ntyn

enty

i oce

any k

uli z

iem-

skiej

.

• ch

arak

tery

zuje

ruch

y Ziem

i, ok

reśla

wok

ół cz

ego

się

odby

wa, c

zas t

rwan

ia itp

.•

char

akte

ryzu

je lin

ię br

zego

wą

rozw

inięt

ą i n

ieroz

win

iętą.

• w

ymien

ia ws

zyst

kie n

astę

p-st

wa ru

chów

Ziem

i.•

wyja

śnia

pojęc

ie ws

zech

oce-

anu,

• ch

arak

tery

zuje

dno

ocea

nicz

ne.

• po

daje

co n

ajmni

ej 5 c

ech

char

akte

ryzu

jącyc

h Zi

emię

jako

plan

etę,

• ch

arak

tery

zuje

kont

ynen

ty,

okre

ślając

ich

poło

żeni

e, lin

ię

brze

gową

i inn

e ce

chy,

• w

yjaśn

ia, d

lacze

go n

a Ziem

i wy-

stęp

ują s

trefy

ośw

ietle

nia Z

iemi

i dlac

zego

na i

ch o

bsza

rze

wys

tępu

ją st

refy

klim

atyc

zne,

• ch

arak

tery

zuje

stre

fy kl

ima-

tycz

ne Z

iemi.

• w

yjaśn

ia w

ystę

powa

nie

na Z

iemi

krajo

braz

ów as

trefo

wyc

h,•

anali

zuje

map

y tem

atyc

zne

i wyc

iąga w

nios

ki.

DZI

AŁ

8 –

OSI

ĄG

NIĘ

CIA

CZŁ

OW

IEKA

64. O

dkry

cia

i wyn

alaz

ki

zmie

niaj

ą ży

cie

ludz

i•

wym

ienia

nazw

y pro

styc

h na

-rz

ędzi

stos

owan

ych

prze

z lud

zi pi

erwo

tnyc

h,

• w

ymien

ia na

zwy s

urow

ców

sto-

sowa

nych

w d

awny

ch cz

asac

h do

w

yrob

u na

rzęd

zi.

• pr

zeds

taw

ia pr

zeło

mow

e w

y-da

rzen

ia w

dzie

jach

ludz

kośc

i,•

opisu

je sp

osob

y wyt

warz

ania

pier

wszy

ch n

aczy

ń uż

ywan

ych

prze

z czło

wiek

a.

• w

yjaśn

ia zn

acze

nie

met

od

posłu

giwan

ia się

ogn

iem,

• op

isuje

wpł

yw h

utni

ctwa

szkła

na

rozw

ój n

auk p

rzyr

odni

czyc

h.

• pr

zeds

taw

ia za

lety

i wad

y ma-

teria

łów

pisa

rskich

stos

owan

ych

w h

istor

ii lud

zkoś

ci.

• uz

asad

nia z

nacz

enie

prze

ło-

mow

ych

odkr

yć d

la ro

zwoj

u lu

dzko

ści.

65. W

jaki

spos

ób lu

dzie

po

znaj

ą W

szec

hśw

iat?

• w

ymien

ia pr

zyrz

ądy i

spos

oby

służą

ce p

ozna

wani

u ko

smos

u.•

wym

ienia

ważn

e w

ydar

zeni

a zw

iązan

e z p

odbo

jem ko

-sm

osu.

• ws

kazu

je w

kole

jnoś

ci ch

rono

-lo

giczn

ej w

ydar

zeni

a zw

iązan

e z p

odbo

jem ko

smos

u.

• w

ymien

ia po

wody

, dla

któr

ych

ludz

ie ch

cą p

ozna

wać k

osm

os.

• w

ymien

ia w

ydar

zeni

a z w

spół

-cz

esne

j hist

orii p

odbo

ju ko

-sm

osu.

66. C

o to

jest

te

leko

mun

ikac

ja?

• w

yjaśn

ia zn

acze

nie

term

inu

tele

-ko

mun

ikacja

, •

wym

ienia

rodz

aje si

eci t

worz

ące

wspó

lną s

ieć te

leko

mun

ikacy

jną,

• ws

kazu

je po

dsta

wowe

ele

men

ty

kom

pute

ra.

• w

ymien

ia po

dsta

wowe

el

emen

ty si

eci t

elek

omun

i-ka

cyjn

ej,

• w

ymien

ia za

stos

owan

ia ko

m-

pute

ra.

• po

daje

prze

znac

zeni

e po

d-st

awow

ych

elem

entó

w si

eci

tele

kom

unika

cyjn

ej,

• pr

zeds

taw

ia za

sadę

dzia

łania

tele

fonu

.

• po

rów

nuje

zasa

dy d

ziałan

ia te

lefo

nii s

tacjo

narn

ej i k

omór

ko-

wej (m

obiln

ej).

• ch

arak

tery

zuje

spos

oby p

rzes

yła-

nia i

nfor

mac

ji w te

chni

ce an

alo-

gowe

j i cy

frowe

j.




Nr i

tem

at le

kcji

Wym

agan

ia p

odst

awow

eUc

zeń:

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe

Ucze

ń:oc

ena

dopu

szcz

ając

aoc

ena

dost

atec

zna

ocen

a do

bra

ocen

a ba

rdzo

dob

raoc

ena

celu

jąca

67. O

siągn

ięci

a m

edyc

yny

są o

grom

ne•

wym

ienia

zasa

dy p

rofil

akty

ki ch

orób

ukła

du kr

ążen

ia.•

wym

ienia

najw

ażni

ejsze

od-

kryc

ia w

dzie

dzin

ie zw

alcza

nia

chor

ób za

kaźn

ych

i ich

twór

-có

w o

raz o

kreś

la, ki

edy m

iały

miej

sce.

• w

yjaśn

ia za

sadę

dzia

łania

szcz

e-pi

onki

oraz

anty

biot

yków

,•

poda

je pr

zykła

dy n

arzą

dów,

kt

óre

moż

na p

rzes

zcze

piać

.

• w

yjaśn

ia, n

a czy

m p

oleg

a miaż

-dż

yca.

• w

yjaśn

ia ist

otę

chor

ób n

owo-

twor

owyc

h.

68. P

olac

y pr

zycz

ynili

się

do ro

zwoj

u na

uki

• w

ymien

ia na

zwisk

a pięc

iu sł

aw-

nych

Polak

ów,

• w

ymien

ia od

kryc

ia, d

okon

ania,

w

ynala

zki p

oszc

zegó

lnyc

h os

ób.

• pr

ezen

tuje

sylw

etki

wyb

ra-

nych

, sław

nych

Polak

ów.

• ze

staw

ia na

zwisk

a sław

nych

Po

laków

z dz

iedzin

ą wied

zy

i okr

esem

dzia

łalno

ści.

• om

awia

doko

nani

a pol

skich

uc

zony

ch i w

ynala

zców

.•

uzas

adni

a zna

czen

ie do

kona

ń po

lskich

ucz

onyc

h dl

a roz

woju

na

uki.

69. J

akie

są g

loba

lne

prob

lem

y lu

dzko

ści?

• po

daje

przy

kłady

codz

ienny

ch

dział

ań lu

dzi, k

tóre

mog

ą się

przy

-cz

ynić

do o

chro

ny śr

odow

iska.

• w

ymien

ia 3 a

gend

y ONZ

i o

kreś

la ich

głów

ne za

dani

a,•

poda

je pr

zykła

dy p

olsk

ich

orga

niza

cji ch

aryt

atyw

nych

i ic

h dz

iałaln

ości.

• w

ymien

ia i k

rótk

o op

isuje

głó

wne

pro

blem

y lud

zkoś

ci.•

prze

dsta

wia

ideę

rozw

oju

zrów

-no

ważo

nego

.•

wym

ienia

alter

naty

wne

źród

ła en

ergii

i uza

sadn

ia ce

lowo

ść ic

h po

szuk

iwan

ia.

70. F

izyka

, che

mia

, bio

logi

a i g

eogr

afia

nale

żą d

o na

uk

przy

rodn

iczy

ch

• w

ymien

ia na

uki p

rzyr

odni

cze,

• po

daje

po je

dnym

prz

ykład

zie

zaga

dnień

związ

anyc

h z f

izyką

, ch

emią,

bio

logią

i geo

graf

ią.

• kr

ótko

om

awia,

czym

się

zaj-

muj

ą: fiz

yka,

chem

ia, b

iolo

gia

i geo

graf

ia.

• po

daje

przy

kłady

zaga

dnień

fiz

yczn

ych,

chem

iczny

ch, b

iolo

-gic

znyc

h i g

eogr

aficz

nych

, któ

re

były

omaw

iane

na le

kcjac

h pr

zyro

dy.

• po

daje

przy

kłady

met

od b

adaw

-cz

ych

stos

owan

ych

w fi

zyce

, ch

emii,

biol

ogii i

geog

rafii

,•

uzas

adni

a zna

czen

ie na

uk p

rzy-

rodn

iczyc

h dl

a roz

woju

cyw

iliza-

cji lu

dzkie

j.

• w

ykaz

uje

istni

enie

związ

ków

m

iędzy

różn

ymi n

auka

mi p

rzy-

rodn

iczym

i.