PRZYROD - SP2 Olsztyn 201617/przyroda.pdf · 14) opisuje glebę, jako zbiór składników...

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA

PRZYROD

DLA KLAS IV - V - VI

SIERPIEŃ 2016r.

1. Zasady oceniania wynikają z założeń Statutu Szkoły Podstawowej nr 2 im. Jarosława Dąbrowskiego w Olsztynie.

2. Słowniczek pojęć:

odpowiedź ustna – obejmuje materiał programowy z ostatnich dwóch lekcji

aktywność – aktywny udział w lekcji – np. zgłaszanie się, praca na zajęciach – uzupełnianie ćwiczeń, wykonywanie zadań w zeszycie przedmiotowym,

systematyczna praca w zeszycie przedmiotowym lub/i w ćwiczeniach, uzupełnianie kart pracy

sprawdzian( klasówka ) – obejmuje materiał programowy z więcej niż dwie jednostki lekcyjne

sprawdzian ( klasówka ) – ocena poprawiona

kartkówka – obejmuje materiał programowy z ostatniej lekcji lub kilku lekcji, na których była ćwiczona ta sama umiejętność lub treści z zakresu działu

praca domowa – w zeszycie przedmiotowym, w zeszycie ćwiczeń, ustna

poprawa pracy domowej

zajęcia warsztatowe

praca dodatkowa – samodzielnie lub zespołowo wykonane przez ucznia inne prace np. wykonanie plakatu, albumu, modelu, doświadczenia, pomocy

dydaktycznej, prezentacja, itp.

konkurs przyrodniczy – aktywność poza lekcjami

3. Cele oceniania.

Celem oceniania jest określenie stopnia opanowania wiadomości przez ucznia o otaczającym świecie oraz sprawdzenie nabytych umiejętności praktycznego

wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennych sytuacjach, umożliwienie rozwoju umiejętności ponadprzedmiotowych, tj. uczenie się, współpraca i

współdziałanie, poszukiwanie i porządkowanie informacji, porozumiewanie się w różnych sytuacjach, myślenie, doskonalenie się. Ocenianie ma też na celu

motywowanie ucznia do dalszej pracy.

4. Obszary podlegające ocenie w całym etapie edukacyjnym.

a) wiadomości wynikające z podstawy programowej, realizowanego programu nauczania przyrody

b) umiejętności:

Stosowanie podstawowych metod poznania przyrody poprzez:

stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja,

obserwacje, doświadczenia, w tym techniki pomiaru,

dokumentowanie i prezentowanie wyników obserwacji i doświadczeń

posługiwanie się słownym i graficznym zapisem informacji o przyrodzie,

całościowe opisywanie składników środowiska i ich współzależności,

korzystanie z różnych źródeł informacji, w tym stosowanie technologii informacyjno – komunikacyjnej,

wykorzystanie wiedzy o przyrodzie, swoim organizmie do bezpiecznego i zdrowego funkcjonowania w środowisku,

projektowanie racjonalnych zasad korzystania z zasobów przyrody,

projektowanie i podejmowanie działań zmierzających do poprawy stanu środowiska najbliższej okolicy.

5. Wymagania na poszczególne oceny.

Klasa IV

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Wymagania ogólne

ujęte w podstawie programowej

Treści nauczania

ujęte w Podstawie programowej

Wymagania

I. Zaciekawienie światem

przyrody.

Uczeń:

- stawia pytania dotyczące

zjawisk zachodzących w

przyrodzie

- prezentuje postawę badawczą

w poznawaniu prawidłowości

świata przyrody przez

poszukiwanie odpowiedzi na

pytania: dlaczego?, jak jest?, co

się stanie gdy?

II. Stawianie hipotez na temat

zjawisk i procesów

zachodzących w przyrodzie i

ich weryfikacja.

Uczeń:

- przewiduje przebieg

1. Ja i moje otoczenie.

Uczeń:

1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na

jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby

eliminowania czynników negatywnych,

3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w

życiu,

4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w

szkole podstawowej

6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu

przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji

przyrodniczych,

7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację

przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas

prowadzonych obserwacji,

8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez

człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia

podstawowe zasady opieki nad nimi,

9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )

zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i

Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie

Uczeń:

wymienia źródła informacji o przyrodzie; proponuje

sposoby bezpiecznego spędzania przerw; wyjaśnia,

na czym polega zachowanie asertywne (nie używając

terminu „asertywność”); podaje przykłady form

wypoczynku biernego i aktywnego

Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu

przyrodnika

Uczeń:

wymienia 3–4 elementy przyrody nieożywionej i

ożywionej ; podaje nazwy przyrządów służących do

prowadzenia obserwacji w terenie; wymienia zmysły

umożliwiające poznawanie otaczającego świata

podaje przykłady obiektów, które można

obserwować za pomocą mikroskopu; podaje nazwy

głównych kierunków geograficznych; rysuje różę

głównych kierunków geograficznych; wymienia

rodzaje map; wymienia zasady pielęgnacji roślin ;

niektórych zjawisk i procesów

przyrodniczych,

- wyjaśnia proste zależności

między zjawiskami,

- przeprowadza obserwacje,

doświadczenia według

instrukcji,

- rejestruje ich wyniki w różnej

formie oraz je objaśnia,

używając prawidłowej

terminologii

III. Praktyczne

wykorzystanie wiedzy

przyrodniczej.

Uczeń:

- orientuje się w otaczającej go

przestrzeni przyrodniczej i

kulturowej,

- rozpoznaje sytuacje

zagrażające zdrowiu i życiu

oraz podejmuje działania

zwiększające bezpieczeństwo

własne i innych,

- świadomie działa na rzecz

ochrony własnego zdrowia

IV. Poszanowanie przyrody.

Uczeń:

- zachowuje się w środowisku

zgodnie z obowiązującymi

zasadami,

- działa na rzecz ochrony

przyrody i dorobku

kulturowego społeczności

V. Obserwacje, pomiary i

podaje zasady postępowania z nimi.

2.Orientacja w terenie.

Uczeń:

1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,

gnomonu,

2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca

wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory

roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a

długością cienia,

3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,

4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce

obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa

wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i

w terenie,

5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,

wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.

3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie.

Uczeń:

1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje

obserwacje;

2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w

Polsce;

3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada

doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i

zamarzania (krzepnięcia) wody;

4) podaje przykłady występowania i wykorzystania

rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia

zasadę działania termometru cieczowego;

5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące

istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na

podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w

prowadzeniu obserwacji;

6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura

powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła

wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje

jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w

dzieli rośliny na drzewa, krzewy i rośliny zielne ;

podaje przykłady zwierząt hodowanych przez

człowieka

Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk

przyrodniczych

Uczeń:

podaje przykłady występowania wody w różnych

stanach skupienia; odczytuje wskazania termometru;

podaje nazwy przemian stanów skupienia wody ;

przyporządkowuje stany skupienia wody do

właściwych przedziałów temperaturowych ;

wymienia składniki pogody ; rozpoznaje rodzaje

opadów ; przyporządkowuje nazwy 3 przyrządów do

rodzajów obserwacji meteorologicznych; odczytuje

symbole umieszczone na mapie pogody; wyjaśnia

pojęcia: wschód Słońca, zachód Słońca; wymienia

daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; podaje

po 3 przykłady zmian zachodzących w przyrodzie

w poszczególnych porach roku

Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia

Uczeń:

odróżnia organizmy jednokomórkowe od

wielokomórkowych; opisuje dwie wybrane czynności

życiowe organizmów; przyporządkowuje podane

organizmy do grup troficznych (samożywne,

cudzożywne) ; wymienia, na podstawie ilustracji,

charakterystyczne cechy drapieżników; układa

łańcuch pokarmowy z podanych organizmów

Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka

Uczeń:

podaje przykłady produktów spożywczych

pochodzenia roślinnego i zwierzęcego; opisuje

znaczenie wody dla organizmu; opisuje zasady

przygotowywania posiłków; wyjaśnia, dlaczego

należy dokładnie żuć pokarm; uzasadnia konieczność

mycia rąk przed każdym posiłkiem; podpisuje na

doświadczenia.

Uczeń:

- korzysta z różnych źródeł

informacji ( własnych

obserwacji, badań,

doświadczeń, tekstów, map,

tabel, fotografii, filmów),

- wykonuje pomiary i korzysta

z instrukcji słownej, tekstowej,

graficznej,

- dokumentuje i prezentuje

wyniki obserwacji i

doświadczeń,

- stosuje technologie

informacyjno – komunikacyjne.

meteorologii;

7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz

określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów,

stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody;

8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku,

dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia

a temperaturą powietrza w ciągu roku.

4. Najbliższa okolica.

Uczeń:

1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione)

oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i wskazuje

zależności między nimi;

2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na

lądzie;

3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola

uprawnego;

4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności

życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na

przykładach obserwowanych organizmów;

5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje

podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;

6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące

między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub

schematem;

7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące

w nich warunki abiotyczne;

8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa

kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i

lewy brzeg;

9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych;

10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w

wodzie;

11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w

jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy

zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;

12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w

środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;

13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca

schemacie elementy szkieletu oraz narządy układów:

pokarmowego, krwionośnego, oddechowego

i rozrodczego; zaznacza na schemacie ręki miejsce, w

którym mierzy się puls; wymienia zasady higieny

układu oddechowego, podaje przykłady czynności,

do wykonywania których niezbędna jest energia;

wymienia narządy zmysłów; opisuje rolę oka i ucha;

przyporządkowuje podane cechy budowy

zewnętrznej do sylwetki kobiety lub mężczyzny;

rozpoznaje na ilustracji komórki rozrodcze: męską i

żeńską; wyjaśnia pojęcie „zapłodnienie”; podaje

nazwy etapów życia po narodzeniu; podaje przykłady

zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu

okresu dojrzewania u własnej płci

Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia

Uczeń:

wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka

drobnoustrojów chorobotwórczych ; odczytuje

informacje umieszczane na opakowaniach żywności

(skład, data przydatności do spożycia, sposób

przechowywania); wymienia pasożyty wewnętrzne i

zewnętrzne człowieka; wyjaśnia, dlaczego ważna jest

czystość rąk; opisuje sposób mycia zębów; wymienia

numery telefonów alarmowych; opisuje zasady

bezpiecznego korzystania z domowych urządzeń

elektrycznych; wymienia przyczyny wypadków

drogowych; opisuje zasady poruszania się po

drogach; podaje przynajmniej dwa przykłady

negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu

na organizm człowieka; prezentuje właściwe

zachowanie asertywne w wybranej sytuacji

Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie

Uczeń:

wskazuje na mapie lądy oraz morza i oceany;

wymienia przystosowania wybranych zwierząt, np.

ryb, delfinów, do życia w wodzie; opisuje schemat

rzeki, wymieniając: źródło, bieg górny, środkowy,

zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla

okolicy;

14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i

ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i

próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby.

5. Człowiek a środowisko.

Uczeń:

1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,

w miejscu zabawy na stan środowiska;

2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu

środowiska na zdrowie człowieka.

6. Organizm człowieka.

Uczeń: 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm

człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny,

rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów:

a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka

piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne,

b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,

płuca,

c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito

cienkie, jelito grube, odbytnica,

d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i

tętnice,

e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa i

układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;

2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów

człowieka;

3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub

rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,

okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,

przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);

4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas

dojrzewania płciowego;

5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do

spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:

dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;

6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska

zewnętrznego;

dolny, ujście; zaznacza na mapie rzekę główną i jej

dopływy ; rozpoznaje na rysunku glony

jednokomórkowe, kolonijne, wielokomórkowe;

odróżnia glony jednokomórkowe od pierwotniaków;

rozpoznaje amebę i pantofelka; podpisuje, np. na

schematycznym rysunku, strefy życia w jeziorze,

w morzach i oceanach; wymienia nazwy 2–3

organizmów żyjących w strefie przybrzeżnej jeziora,

morza i oceanu; podaje nazwy organizmów

tworzących plankton

Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie

Uczeń:

wymienia 2 cechy charakteryzujące skały: lite,

zwięzłe i luźne; podaje przykłady organizmów

żyjących w glebie; opisuje przystosowania zwierząt

do zmian temperatury; podpisuje na schemacie

nazwy warstw lasu; rozpoznaje na ilustracji dwa

drzewa iglaste i dwa drzewa liściaste; opisuje wygląd

łąki (uwzględnia występowanie traw, drobnych

zwierząt); podaje dwa przykłady znaczenia łąki;

wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw; podaje

nazwy zbóż uprawianych na polach; podaje

przykłady warzyw uprawianych na polach; wymienia

nazwy drzew uprawianych w sadach; wymienia dwa

szkodniki upraw polowych; uzupełnia brakujące

ogniwa w łańcuchach pokarmowych organizmów

żyjących na polu

7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu

widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;

8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie

zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości

struny;

9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach

stałych;

10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na

podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń

lub pokazów.

7. Zdrowie i troska o zdrowie.

Uczeń: 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych

gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na

zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające

chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;

2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi

od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,

przechowywanie, przygotowywanie posiłków);

3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;

4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena

skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);

5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów

wzroku i słuchu;

6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w

utrzymaniu zdrowia;

7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z

uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw

ruchowych oraz poruszania się po drodze;

8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych

urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,

ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych

sytuacjach;

9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać

zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały, pożar,

wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w

niedozwolonych miejscach);

10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na

opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów

zgodnie z ich przeznaczeniem;

11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania

się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami

elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;

12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji

psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje

asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;

13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia

konieczność ich stosowania.

8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.

Uczeń:

1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,

wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu.

9. Przemiany substancji.

Uczeń:

1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące topnienie

i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i skraplanie

(temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy, wielkość powierzchni);

Wymagania na ocenę dostateczną

Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie




Uczeń:





życiu,

Uczeń otrzymuje ocenę dostateczną jeżeli spełnia

wymagania na ocenę dopuszczającą plus:


Uczeń:

wymienia elementy tworzące świat przyrody; opisuje

sposób właściwego przygotowania miejsca do nauki;

podaje przykłady czynników pozytywnie i negatywnie




się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




szkole podstawowej



przyrodniczych,











Uczeń:


gnomonu,








wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej

i w terenie,




Uczeń:


obserwacje;


Polsce;


wpływających na samopoczucie w szkole i w domu;

opisuje zasady zdrowego stylu życia


przyrodnika

Uczeń:

wymienia 3 składniki przyrody nieożywionej

niezbędne do życia; podaje 3 przykłady wytworów

działalności człowieka; opisuje rolę poszczególnych

zmysłów w poznawaniu świata; wymienia cechy

przyrodnika; przyporządkowuje przyrząd do

obserwowanego obiektu; opisuje sposób wyznaczania

kierunków geograficznych za pomocą kompasu

i gnomonu; rysuje różę głównych i pośrednich

kierunków geograficznych; rozpoznaje obiekty

przedstawione na planie za pomocą znaków

topograficznych; określa położenie innych obiektów na

mapie w stosunku do podanego obiektu; opisuje zasady

pielęgnacji roślin; podaje przykłady drzew, krzewów i

roślin zielnych rosnących w ogrodach; opisuje zasady

opieki nad zwierzętami


przyrodniczych

Uczeń:

opisuje budowę termometru; wymienia czynniki

wywołujące topnienie, krzepnięcie parowanie i

skraplanie; zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną;

podaje nazwy osadów atmosferycznych; podpisuje na

rysunku kierunek wiatru; określa jednostki, w których

wyraża się składniki pogody; opisuje pozorną

wędrówkę Słońca nad widnokręgiem uwzględniając

zmiany długości cienia; wyjaśnia pojęcia: równonoc

jesienna, równonoc wiosenna, przesilenie letnie,

przesilenie zimowe; opisuje cechy pogody

w poszczególnych porach roku


Uczeń:

wymienia czynności życiowe organizmów; podaje

nazwy królestw organizmów; opisuje cechy roślin,

zwierząt i grzybów ; podaje przykłady organizmów


Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,


informacyjno – komunikacyjne














meteorologii;





dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku.


Uczeń:

1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i

ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i

wskazuje zależności między nimi;


lądzie;


uprawnego;








schematem;


roślinożernych; wyjaśnia, na czym polega

wszystkożerność; wyjaśnia, czym są zależności

pokarmowe; podaje nazwy ogniw łańcucha

pokarmowego


Uczeń:

wymienia składniki pokarmowe; wymienia zasady

spożywania posiłków; wymienia narządy budujące

przewód pokarmowy, drogi oddechowe; opisuje rolę

układu pokarmowego, serca i naczyń krwionośnych,

układu oddechowego; opisuje zasady higieny układu

pokarmowego, układu ruchu, oczu i uszu; wymienia

produkty oddychania komórkowego; wymienia 3

funkcje szkieletu; wymienia zasady higieny układu

ruchu ; opisuje rolę poszczególnych narządów

zmysłów; podaje nazwy elementów budowy oka,

służących do jego ochrony; wskazuje na planszy

małżowinę uszną, przewód słuchowy i błonę

bębenkową; wymienia narządy tworzące żeński i męski

układ rozrodczy; określa rolę układu rozrodczego;

opisuje zasady higieny układu rozrodczego; wyjaśnia

pojęcie „ciąża”; podaje przykłady zmian zachodzących

w organizmie w poszczególnych etapach

rozwojowych; wymienia zmiany fizyczne zachodzące

w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców


Uczeń:

wymienia przyczyny chorób zakaźnych; wyjaśnia, co

to jest gorączka; opisuje przyczyny zatruć; rozpoznaje

wszy i kleszcze; opisuje sposoby zapobiegania

zarażeniu się pasożytami wewnętrznymi i

zewnętrznymi; wyjaśnia, dlaczego należy dbać o

higienę skóry; opisuje zasady udzielania pierwszej

pomocy w przypadku skaleczeń i oparzeń; opisuje

zasady pielęgnacji ozdobnych roślin trujących i silnie

drażniących; opisuje zagrożenia związane z

przebywaniem nad wodą, na wsi; opisuje sposób

postępowania w przypadku pożaru; wyjaśnia, jak

należy postępować z zardzewiałymi przedmiotami

niewiadomego pochodzenia; podaje przykłady



kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy

i lewy brzeg;



wodzie;








okolicy;





Uczeń:







człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,

krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy

tych układów:




płuca,



substancji, które mogą uzależniać; podaje przykłady

sytuacji, w których należy zachować się asertywnie


Uczeń:

podaje przykłady wód słodkich (w tym wód

powierzchniowych) i wód słonych; charakteryzuje

warunki życia w wodzie ; opisuje przystosowania

roślin do życia w wodzie; wyjaśnia, co to jest plankton;

podaje nazwy organizmów żyjących w biegu górnym,

środkowym i dolnym rzeki; wyjaśnia pojęcia: rzeka

główna, dopływ, dorzecze; na planszy lub

schematycznym rysunku podpisuje elementy doliny

rzeki ; wymienia cechy glonów; podaje nazwy

przedstawicieli glonów jednokomórkowych,

kolonijnych i wielokomórkowych; wymienia sposoby

poruszania się pierwotniaków; z podanych organizmów

układa łańcuch pokarmowy w jeziorze; opisuje

warunki panujące w strefie przybrzeżnej jeziora ;

podaje przykłady roślin strefy przybrzeżnej jeziora;

podaje nazwy organizmów tworzących plankton ,

podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie toni wodnej

lub strefie wód głębokich jeziora ; opisuje piętrowe

rozmieszczenie glonów w morzach i oceanach ; podaje

nazwy zwierząt żyjących w strefie otwartej toni wodnej

mórz i oceanów


Uczeń:

podaje przykłady poszczególnych rodzajów skał;

opisuje budowę gleby , wymienia rodzaje gleb

występujących w Polsce ; opisuje rolę organizmów

glebowych ; wskazuje przystosowania roślin do

ochrony przed niekorzystną (zbyt niską lub zbyt

wysoką) temperaturą; opisuje zasady zachowania się

w lesie ; wymienia nazwy przykładowych organizmów

żyjących w poszczególnych warstwach lasu;

porównuje wygląd igieł sosny i świerka; wymienia

cechy łąki; wymienia zwierzęta mieszkające na łące

i żerujące na niej; w formie łańcucha pokarmowego

przedstawia proste zależności pokarmowe między

organizmami żyjącymi na łące; opisuje sposoby


tętnice,

e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa

i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;


człowieka;











zewnętrznego;





struny;


stałych;

10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła

na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń

lub pokazów.











wykorzystywania roślin zbożowych; wymienia nazwy

krzewów uprawianych w sadach



wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;


zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,

pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w














Uczeń:


wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie

kompasu.


Uczeń:

1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące

topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i

skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy,

wielkość powierzchni);

Wymagania na ocenę dobrą

Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,



Uczeń:





życiu,


szkole podstawowej



przyrodniczych,











Uczeń:


gnomonu,


Uczeń otrzymuje ocenę dobrą jeżeli spełnia

wymagania na ocenę dostateczną plus:


Uczeń:

opisuje zasady skutecznego uczenia się ; wyjaśnia,

czym jest zdrowy styl życia ; wyjaśnia, dlaczego

należy stosować różnorodne formy wypoczynku


przyrodnika

Uczeń:

wymienia cechy ożywionych elementów przyrody ;

określa rolę obserwacji w poznawaniu przyrody ;

opisuje etapy doświadczenia ; podpisuje na schemacie

poszczególne części mikroskopu ; wyjaśnia, co to jest

widnokrąg ; wyjaśnia, na czym polega orientowanie

mapy ; podaje nazwy etapów rozwoju rośliny ;

rozpoznaje drzewa i krzewy rosnące w najbliższym

otoczeniu ; określa cel hodowli zwierząt ; wyjaśnia,

dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w

domu


przyrodniczych

Uczeń:

wyjaśnia zasadę działania termometru ; wymienia

przyrządy służące do obserwacji meteorologicznych ;

opisuje sposób powstawania chmur ; wyjaśnia, czym

jest ciśnienie atmosferyczne ; proponuje doświadczalne



terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,











i w terenie,




Uczeń:


obserwacje;


Polsce;















meteorologii;






wykazanie istnienia ciśnienia atmosferycznego ;

opisuje zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia ;

opisuje zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad

widnokręgiem w poszczególnych porach roku


Uczeń:

opisuje hierarchiczną budowę organizmów

wielokomórkowych ; charakteryzuje czynności

życiowe organizmów ; opisuje cechy przedstawicieli

poszczególnych królestw organizmów ; wyjaśnia

pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny ;

wymienia cechy roślinożerców ; wymienia

przedstawicieli pasożytów ; wyjaśnia, co to jest sieć

pokarmowa


Uczeń:

opisuje rolę składników

pokarmowych w organizmie ; opisuje drogę pokarmu

w organizmie ; wymienia funkcje układu

krwionośnego, proponuje zestaw prostych ćwiczeń

poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego,

opisuje budowę płuc ; wyjaśnia, na czym polega

oddychanie komórkowe ; porównuje zapotrzebowanie

energetyczne organizmu człowieka w zależności od

podanych czynników (np. stan zdrowia, wiek, płeć,

wysiłek fizyczny) ; rozróżnia rodzaje połączeń kości ;

podaje nazwy głównych stawów organizmu człowieka,

wymienia zadania mózgu ; wskazuje różnice

w budowie ciała kobiety i mężczyzny ; opisuje główne

etapy rozwoju dziecka wewnątrz organizmu matki


Uczeń:

wymienia objawy towarzyszące gorączce ; wymienia

sposoby zapobiegania zatruciom pokarmowym ;

opisuje zasady przechowywania żywności ; opisuje

zasady zapobiegania chorobom przenoszonym przez

zwierzęta domowe ; opisuje sposób pielęgnacji skóry


graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,




Uczeń:





lądzie;


uprawnego;








schematem;





i lewy brzeg;



wodzie;








okolicy;





ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania ;

wyjaśnia, na czym polega higiena jamy ustnej ;

charakteryzuje objawy stłuczeń, złamań i oparzeń;

wyjaśnia, czym są niewypały i niewybuchy ; uzasadnia

celowość umieszczania symboli na opakowaniach

substancji niebezpiecznych ; opisuje zagrożenia ze

strony owadów i roślin ; wyjaśnia, na czym polega

palenie bierne ; wymienia skutki przyjmowania

narkotyków ; wyjaśnia, czym jest asertywność


Uczeń:

wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone ;

wymienia cechy budowy zwierząt wodnych

ułatwiające pokonywanie oporu wody ; opisuje

warunki świetlne panujące w zbiorniku wodnym ;

wymienia cechy, którymi różnią się poszczególne

odcinki rzeki ; opisuje przystosowania organizmów

żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki ;

wyjaśnia pojęcie „glony”; wskazuje poszczególne

elementy budowy glonów wielokomórkowych ; opisuje

znaczenie glonów i pierwotniaków ; opisuje warunki

życia w jeziorze w zależności od pory roku ;

charakteryzuje roślinność strefy przybrzeżnej jeziora ;

opisuje warunki panujące w strefie otwartej toni

wodnej jeziora ; wyjaśnia, dlaczego w strefie wód

głębokich jeziora nie występują rośliny ; opisuje

warunki panujące w strefie głębinowej mórz i oceanów

; podaje przykłady zależności pokarmowych

występujących w morzach i oceanach


Uczeń:

opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych ;

wyjaśnia, w jaki sposób powstaje próchnica ;

porównuje żyzność poszczególnych rodzajów gleb ;

wyjaśnia, dlaczego należy dbać o glebę ;

charakteryzuje przystosowania roślin zabezpieczające

przed utratą wody ; wymienia przykłady przystosowań

chroniących zwierzęta przed działaniem wiatru ;

Uczeń:









tych układów:




płuca,




tętnice,




człowieka;











zewnętrznego;





struny;


opisuje sposoby wymiany gazowej u zwierząt

lądowych ; opisuje znaczenie lasu ; opisuje wymagania

środowiskowe wybranych gatunków zwierząt żyjących

w poszczególnych warstwach lasu ; porównuje drzewa

liściaste z iglastymi ; rozpoznaje rosnące w Polsce

rośliny iglaste ; przedstawia zmiany zachodzące na łące

w różnych porach roku; rozpoznaje pięć gatunków

roślin występujących na łące ; wyjaśnia, które zboża

należą do ozimych, a które do jarych ; podaje

przykłady wykorzystywania uprawianych warzyw ;

wymienia sprzymierzeńców człowieka w walce ze

szkodnikami upraw polowych

stałych;



lub pokazów.













wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;

















Uczeń:



kompasu.


Uczeń:





Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






Uczeń:





życiu,


szkole podstawowej

Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą jeżeli spełnia

wymagania na ocenę dobrą plus:


Uczeń:

wyjaśnia zasady, którymi powinni kierować się

kolekcjonerzy okazów przyrodniczych ; opisuje wpływ

hałasu na samopoczucie w szkole ; charakteryzuje

czynniki wpływające na tworzenie dobrej atmosfery w

szkole i w domu


się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,






przyrodniczych,











Uczeń:


gnomonu,









i w terenie,




Uczeń:


obserwacje;


Polsce;





przyrodnika

Uczeń:

podaje przykłady powiązań przyrody nieożywionej

i ożywionej ; wyjaśnia, czym jest doświadczenie ;

planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu

w terenie ; określa przeznaczenie poszczególnych

części mikroskopu ; określa warunki niezbędne do

prowadzenia uprawy roślin ; porównuje budowę

zewnętrzną drzew, krzewów i roślin zielnych


przyrodniczych

Uczeń:

analizuje wpływ zmian temperatury powietrza na życie

organizmów żywych ; wykazuje związek pomiędzy

porą roku a występowaniem określonego rodzaju

osadów ; rozpoznaje rodzaje chmur ; wyjaśnia, jak

powstaje wiatr ; opisuje zmiany długości cienia w

ciągu dnia ; porównuje wysokość Słońca nad

widnokręgiem oraz długość cienia w poszczególnych

porach roku


Uczeń:

podaje przykłady różnych sposobów wykonywania

tych samych czynności (np. ruch, wzrost, odżywianie)

przez organizmy należące do poznanych królestw ;

opisuje sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny ;

określa rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta

odżywiające się szczątkami glebowymi ; wyjaśnia, na

czym polega pasożytnictwo


Uczeń:

opisuje rolę witamin ; opisuje skutki niedoboru

i nadmiernego spożycia poszczególnych składników

pokarmowych ; wyjaśnia rolę enzymów trawiennych ;

wskazuje narządy, w których zachodzi mechaniczne

Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,














meteorologii;







Uczeń:





lądzie;


uprawnego;








schematem;




i chemiczne przekształcanie pokarmu ; wyjaśnia, jak

należy dbać o układ krwionośny ; opisuje wymianę

gazową zachodzącą w płucach ; wyjaśnia, na czym

polega współdziałanie układów: pokarmowego,

oddechowego i krwionośnego w procesie uzyskiwania

energii przez organizm ; opisuje pracę mięśni

szkieletowych ; wymienia narządy budujące układ

nerwowy; wyjaśnia, w jaki sposób układ nerwowy

odbiera informacje z otoczenia ; uzasadnia, że układ

nerwowy koordynuje pracę wszystkich narządów

zmysłów ; opisuje rozwój zygoty od momentu

zapłodnienia do chwili zagnieżdżenia się w macicy ;

wyjaśnia, jaką rolę pełni łożysko ; porównuje

funkcjonowanie organizmu w poszczególnych

okresach życia


Uczeń:

opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych ;

wymienia drobnoustroje mogące wnikać do organizmu

przez uszkodzoną skórę ; charakteryzuje objawy

mogące świadczyć o obecności pasożyta

wewnętrznego ; wyjaśnia, na czym polega higiena

osobista ; opisuje sposób unieruchamiania kończyn

przy złamaniach ; opisuje zasady postępowania

w przypadku zatruć środkami chemicznymi ;

rozpoznaje kilka roślin trujących ; wyjaśnia, czym jest

uzależnienie ; uzasadnia konieczność zachowań

asertywnych


Uczeń:

charakteryzuje wody słodkie występujące na Ziemi ;

wyjaśnia, dlaczego zbiornik wodny nie zamarza do dna

; wymienia czynniki wpływające na ilość światła i

głębokość, na jaką ono przenika ; wyjaśnia pojęcie

„plecha” ; opisuje odżywianie się pierwotniaków ;

opisuje rolę pierwotniaków w łańcuchach

pokarmowych ; wyjaśnia wpływ mieszania się wód

jeziora na życie organizmów wodnych ; wyjaśnia,


i lewy brzeg;



wodzie;








okolicy;





Uczeń:









tych układów:




płuca,




tętnice,

dlaczego w strefie przybrzeżnej jeziora występuje

bogactwo organizmów żywych ; charakteryzuje

zależności pokarmowe występujące w strefie otwartej

toni wodnej jeziora ; opisuje cechy przystosowujące

organizmy do życia w strefie głębinowej mórz i

oceanów


Uczeń:

przyporządkowuje rodzaje skał do rodzajów gleb, które

na nich powstały ; opisuje przykładowe sposoby

ograniczania strat wody przez zwierzęta ; opisuje rolę

wiatru w życiu roślin ; charakteryzuje wymianę

gazową u roślin ; charakteryzuje poszczególne warstwy

lasu, uwzględniając czynniki abiotyczne oraz rośliny i

zwierzęta żyjące w tych warstwach ; przyporządkowuje

rodzaj lasu do typu gleby, na której rośnie ; podaje

przykłady drzew rosnących w poszczególnych typach

lasów ; przyporządkowuje nazwy gatunków roślin do

charakterystycznych barw łąki ; uzasadnia, że łąka jest

środowiskiem życia wielu zwierząt ; podaje przykłady

innych upraw niż zboża, warzywa, drzewa i krzewy

owocowe, wskazując sposoby ich wykorzystywania ;

przedstawia zależności występujące na polu w formie

łańcuchów pokarmowych




człowieka;











zewnętrznego;





struny;


stałych;



lub pokazów.













wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;

















Uczeń:



kompasu.


Uczeń:





Wymagania na ocenę celującą

Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,





Uczeń:





życiu,


szkole podstawowej



przyrodniczych,











Uczeń:


gnomonu,




Uczeń otrzymuje ocenę celującą jeżeli spełnia

wymagania na ocenę bardzo dobrą plus:


Uczeń:

podaje przykłady 2–3 cech charakteru i zachowania,

które ułatwiają lub utrudniają kontakty z rówieśnikami


przyrodnika

Uczeń:

wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego elementu

przyrody może wpłynąć na pozostałe wybrane

elementy ; wyjaśnia, dlaczego do niektórych

doświadczeń należy używać dwóch zestawów ;

wymienia nazwy przyrządów służących do

prowadzenia obserwacji (odległych obiektów, głębin)

wymienia nazwy kilku roślin leczniczych uprawianych

w domu lub w ogrodzie


przyrodniczych

Uczeń:

wyjaśnia, popierając przykładami, zjawiska sublimacji

i resublimacji ; opisuje obieg wody w przyrodzie ;

wyjaśnia różnice między opadami a osadami

atmosferycznymi ; wymienia fenologiczne pory roku,

czyli te, które wyróżnia się na podstawie fazy rozwoju

roślinności


Uczeń:

terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,






i w terenie,




Uczeń:


obserwacje;


Polsce;















meteorologii;







uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów ;

charakteryzuje wirusy ; wymienia nazwy jednostek

systematycznych ; opisuje zasady nazewnictwa

organizmów ; podaje przykłady pasożytnictwa

w świecie roślin, grzybów, bakterii i protistów ; podaje

przykłady obrony przed wrogami w świecie roślin

i zwierząt


Uczeń:

opisuje rolę narządów wspomagających trawienie ;

wymienia czynniki, które mogą szkodliwie wpłynąć na

funkcjonowanie wątroby lub trzustki ; charakteryzuje

rolę poszczególnych składników krwi ; uzasadnia

konieczność regularnego odżywiania się dla

prawidłowego funkcjonowania organizmu ; wyjaśnia,

dlaczego w okresie szkolnym należy szczególnie dbać

o prawidłową postawę ; podaje przykłady skutków

uszkodzenia układu nerwowego


Uczeń:

wyjaśnia istotę działania szczepionek ; wyjaśnia,

dlaczego należy rozsądnie korzystać z kąpieli

słonecznych i solariów ; wymienia sposoby pomocy

osobom uzależnionym ; podaje przykłady profilaktyki

chorób nowotworowych


Uczeń:

wymienia nazwy: najdłuższej rzeki, największego

jeziora, największej głębi oceanicznej ; wymienia

przystosowania organizmów wodnych (np. żaby) do

przetrwania zimy ; podaje przykłady pozytywnego

i negatywnego wpływu rzek na życie i gospodarkę

człowieka ; podaje przykłady pozytywnej i negatywnej

roli glonów morskich ; zaznacza na mapie położenie

morza najbardziej i najmniej zasolonego


wyniki obserwacji i

doświadczeń,



Uczeń:





lądzie;


uprawnego;








schematem;





i lewy brzeg;



wodzie;








okolicy;





Uczeń:


Uczeń:

opisuje przystosowania 2–3 gatunków zwierząt lub

roślin do życia w ekstremalnych warunkach lądowych ;

charakteryzuje bory, grądy, łęgi i buczyny; wyjaśnia,

czym jest walka biologiczna; wymienia korzyści

i zagrożenia wynikające ze stosowania chemicznych

środków zwalczających szkodniki

*Ponadto uczeń bierze aktywny udział w konkursach

przyrodniczych, apelach, imprezach ekologiczno –

przyrodniczych, wykonuje dodatkowe zadania, itp.









tych układów:




płuca,




tętnice,




człowieka;











zewnętrznego;





struny;


stałych;



lub pokazów.













wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;

















Uczeń:



kompasu.


Uczeń:





Klasa V


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie







Uczeń:

1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na



2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania

się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu

organizmu;

3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w

życiu,

Dział – Mój organizm

Uczeń:

- podaje przykłady narządów organizmu człowieka i

ich funkcji,

- wyjaśnia, na czym polega rola skóry,

- wymienia funkcje szkieletu,

- wskazuje na planszy podstawowe części szkieletu,

- określa rolę układu mięśniowego w organizmie,

- opisuje rolę układu pokarmowego,

- opisuje rolę układu oddechowego, wymienia główne

funkcje krwi,

- określa rolę serca,

się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,





szkole podstawowej

5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i

tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w

ciągu dnia;

6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu


przyrodniczych,

7) podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację



9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )




Uczeń:

1)wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,

gnomonu,

3) orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,

4)identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce



i w terenie,

5) posługuje się podziałką liniową do określenia odległości,

porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w

terenie,

6)wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległość i

wysokości w terenie,

7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,



Uczeń:



3) proponuje działania sprzyjające środowisku

- nazywa podstawowe elementy układu nerwowego,

- określa rolę poznanych układów narządów oraz

skóry,

Dział – Rozwijam się i poznaję otoczenie

- wymienia źródła światła,

- opisuje właściwości światła na podstawie wybranych

przez siebie przykładach,

- określa funkcje oka jako narządu zmysłu,

- wymienia podstawowe zasady dbałości o wzrok,

- wymienia źródła dźwięku,

- wyszukuje z otoczenia ciała, które drgając,

wytwarzają dźwięk,

- podaje przykłady świadczące o tym, że w rożnych

ośrodkach

dźwięki rozchodzą się z rożnymi prędkościami.,

- wymienia części ucha, wymienia zmysły człowieka i

wskazuje je na własnym organizmie,

- podaje nazwy poszczególnych elementów budowy

układu rozrodczego kobiety i mężczyzny,

- określa miejsce powstawania plemników i komórek

jajowych,

- wyjaśnia, co to jest zapłodnienie,

- wymienia etapy rozwojowe człowieka po urodzeniu,

- wyjaśnia, na czym polega dojrzewanie dziewcząt i

chłopców,

- opisuje zmiany zachodzące w organizmach

dziewczynki i chłopca podczas dojrzewania,

Dział – Moje zdrowie

- wyjaśnia, w jakim celu człowiek się odżywia,

- wymienia podstawowe składniki pokarmów i ich

funkcje,

- uzasadnia celowość stosowania zasad prawidłowego

żywienia,

- wyjaśnia, jakie są skutki niewłaściwego odżywiania

się,

- przedstawia różnice między zdrową i zepsutą

żywnością,

- wymienia poznane sposoby konserwowania

Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,



przyrodniczemu;



7. Krajobrazy Polski i Europy.

Uczeń:

1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i

góry;

5) wymienia najważniejsze walory turystyczne największych

miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy,

Krakowa, Gdańska;

6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa

sąsiadujące z Polską i ich stolice;


Uczeń:

1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm



tych układów:


piersiowa,

kończyny górne, kończyny dolne,


płuca,




tętnice,




człowieka;






żywności,

- podaje zasady pielęgnacji skory, włosów, zębów i

paznokci,

- odróżnia środki szkodliwe dla zdrowia po

oznaczeniach na etykiecie,

- wskazuje prawidłową kolejność czynności

wykonywanych podczas dnia,

- określa znaczenie snu dla organizmu człowieka,

- wskazuje formy wypoczynku odpowiednie dla siebie,

o

- pisuje trzy formy wypoczynku czynnego,

uwzględniając zasady

bezpieczeństwa,

- podaje zasady zachowania się na łonie natury,

- wskazuje sposoby postępowania podczas opatrywania

otarcia lub skaleczenia,

Dział – Jak zachować zdrowie

- opisuje sposoby zabezpieczania ciała przed skutkami

nadmiernego promieniowania słonecznego,

- wymienia typowe objawy alergii, opisuje zachowania

mogące ustrzec przed grzybicą,

- wskazuje ewentualne zagrożenia występujące w

kuchni, łazience, pokoju, piwnicy,

- podaje numery telefonów alarmowych– pogotowie

ratunkowe, straż pożarna, policja,

- wyjaśnia, jak się należy zachować w czasie pożaru,

- wskazuje poprawne zachowanie się w wypadku

znalezienia niewybuchu i niewypału,

- wyjaśnia, czym są choroby zakaźne podaje przykłady

chorób zakaźnych człowieka i dróg, którymi

wywołujące je czynniki wnikają do organizmu,

- wskazuje sposoby odmawiania picia alkoholu i

palenia tytoniu,

- wymienia podstawowe zasady zdrowego stylu życia,

podaje przykłady potraw, jakich powinna się

wystrzegać osoba prowadząca zdrowy styl życia,

- wymienia czynniki mające szkodliwy wpływ na

organizm,


5) wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do




zewnętrznego;





struny;


stałych;


na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.

9. Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń:

1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych











wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;


Dział – Przed wędrówką po Polsce

- podaje przykłady przedmiotów i obiektów z życia

codziennego, które można przedstawić w skali,

- znajduje na mapie zapis skali liniowej, wskazuje plan

miasta wśród innych map,

- wymienia sytuacje życiowe, w których jest potrzebny

plan miasta,

- znajduje na mapie zapis skali liniowej,

- wyjaśnia, czym rożni się wysokość bezwzględna od

wysokości względnej,

- wskazuje te wysokości na schematycznym rysunku,

- na podstawie układu poziomic rozpoznaje formę

wklęsłą i wypukłą,

- wymienia, jakimi kolorami są zaznaczone na mapie

niziny, wyżyny i góry,

- rozpoznaje i nazywa mapy omówione na lekcji,

- wskazuje różne rodzaje map w atlasie do przyrody.

Dział – Polska i jej sąsiedzi

- wskazuje na mapie, gdzie są niziny, wyżyny, a gdzie

góry,

- podaje, na jakim kontynencie leży Polska,

- wskazuje na mapie ściennej świata Europę i Polskę,

- określa położenie Warszawy i wskazuje ją na mapie

Polski,

- wymienia największe miasta Polski, wskazuje na

mapie największe miasta Polski,

- wymienia stolice Polski w kolejności

chronologicznej,

- wymienia najstarsze miasta Polski, podaje nazwę

krakowskiej siedziby królów Polski,

- wskazuje na mapie Polski Giżycko, Olsztyn,

Grunwald,

- wymienia zasady właściwego organizowania czasu

wolnego i rekreacji,

- wymienia główne czynności związane z organizacją

dwudniowej wycieczki klasowej,

- samodzielnie przygotowuje listę rzeczy potrzebnych

na wycieczkę,

- wskazuje na mapie granice między Polską a Rosją,

zdrowiu i życiu człowieka

(np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda

na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach);












Litwą, Białorusią i Ukrainą ,

- wskazuje na mapie granice między Polską a Słowacją

i Czechami,

- wskazuje na mapie stolicę Czech i stolicę Słowacji,

- wskazuje na mapie Europy Niemcy i granicę polsko-

niemiecką,

- podaje nazwę stolicy Niemiec i wskazuje ją na mapie,

- wymienia nazwy co najmniej pięciu państw

wchodzących w skład UE, opisuje flagę UE,

- wyjaśnia, co to jest Unia Europejska.

- wskazuje na mapie państwa graniczące z Polską i ich

stolice,

- podaje przykłady najstarszych

miast Polski,

-wskazuje na mapie Polski miasto będące stolicą

województwa, w którym mieszka.


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne wykorzystanie

wiedzy przyrodniczej.

Uczeń:




Uczeń:




2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu

organizmu;


życiu,

4)opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w szkole

podstawowej



ciągu dnia;



przyrodniczych,

7)podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację







Uczeń:


gnomonu,

3)orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,

4) identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce


wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i

w terenie,



terenie,

6) wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległość i




- wymienia główne układy narządów organizmu

człowieka,

- opisuje budowę skory,

- wskazuje dwa przeciwstawnie działające mięśnie, np.

zginacz i prostownik przedramienia,

- wskazuje na modelu szkieletu człowieka rodzaje

połączeń kości, na

schematach budowy układu pokarmowego wskazuje i

nazywa jego narządy,

- wymienia rodzaje zębów człowieka i podaje ich

funkcje,

- wskazuje na schematach budowy układu

oddechowego jego narządy i podaje ich nazwy,

- opisuje rodzaje naczyń krwionośnych,

- przedstawia rolę układu nerwowego w

funkcjonowaniu organizmu,

- przedstawia hierarchiczność struktury organizmu,

- wskazuje na planszach najważniejsze narządy

wchodzące w skład poznanych układów,


- proponuje doświadczenie pokazujące załamanie

światła na granicy dwóch ośrodków,

- wskazuje elementy budowy oka na modelu lub

planszy,

-podaje podstawowe funkcje wskazanych elementów

budowy oka,

- wskazuje na modelu lub planszy elementy budowy

ucha,

- opisuje rolę poszczególnych zmysłów w odbieraniu

wrażeń ze środowiska zewnętrznego,

- określa rolę układu rozrodczego kobiety i mężczyzny,

- wyjaśnia, co to jest pępowina, poród,

- wskazuje na planszy miejsce zapłodnienia i dalszą

drogę

kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku kulturowego

społeczności


doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,



- wykonuje pomiary i korzysta z

instrukcji słownej, tekstowej,

graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,







Uczeń:




przyrodniczemu;




Uczeń:

1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i góry;



Krakowa, Gdańska;




Uczeń:


człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny,

rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów:


piersiowa,



płuca,




tętnice,

zapłodnionej komórki jajowej,

- rozpoznaje na podstawie opisu i fotografii etap

rozwojowy człowieka,

- wskazuje czynniki wpływające pozytywnie i

negatywnie na rozwój organizmu w okresie

dojrzewania,

- wskazuje na planszy lub modelu elementy budowy

oka i ucha i określa ich funkcje,

- wskazuje zmysły człowieka i opisuje ich funkcje w

odbieraniu wrażeń ze środowiska zewnętrznego,

- wskazuje na planszy miejsce zapłodnienia i dalszą

drogę zapłodnionej komórki jajowej,

- wskazuje czynniki wpływające pozytywnie i

negatywnie na rozwój organizmu w okresie

dojrzewania


- wskazuje przykłady produktów o dużej zawartości:

cukrów, tłuszczów, białek, witamin,

- podaje podstawowe zasady dotyczące zakupu i

przechowywania produktów spożywczych oraz

przygotowywania posiłków,

- przypisuje psucie się żywności drobnoustrojom,

- podaje przykłady żywności konserwowanej danym

sposobem,

- wskazuje znaczenie czystości odzieży, obuwia,

bielizny i otoczenia dla utrzymania zdrowia,

- podaje przykłady ubioru dostosowanego do pory roku

i rodzaju pracy,

- podaje przykłady produktów zawierających

detergenty,

- na podstawie instrukcji objaśnia sposób posługiwania

się środkami czystości,

- wyjaśnia, co to znaczy dobowy rytm człowieka,

- wymienia czynności przygotowujące organizm do

aktywnego dnia i snu,

- podaje przykłady biernego i aktywnego wypoczynku,

- podaje przyczyny uszkodzeń skóry,

- opisuje objawy złamania kości,

- podaje przykłady zwierząt jadowitych,

e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa i

układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;


człowieka;











zewnętrznego;





struny;


stałych;

10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na

podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.













wzroku i słuchu;


- wyjaśnia, jakie są skutki niewłaściwego odżywiania

się,

- przypisuje psucie się żywności drobnoustrojom,

- wymienia poznane sposoby konserwowania żywności,

- wskazuje znaczenie czystości odzieży, obuwia,

bielizny

i otoczenia dla utrzymania zdrowia,

- na podstawie instrukcji objaśnia sposób posługiwania

się środkami czystości,

- opisuje sposoby zabezpieczania ciała przed skutkami

nadmiernego promieniowania słonecznego,

- wskazuje przykłady niekorzystnego wpływu roślin,

zwierząt i grzybów na zdrowie człowieka i podaje

sposoby zapobiegania,


- opisuje sposoby unikania zagrożeń w domu,

- opisuje, jak powinien się zachować pieszy poruszający

się po drodze o zmierzchu,

- podaje przykłady miejsc w najbliższej okolicy

szczególnie

niebezpiecznych i uzasadnia swoje stanowisko,

- krótko charakteryzuje rodzaje czynników zakaźnych,

- uzasadnia konieczność zasięgnięcia porady lekarskiej

w przypadku

zachorowania na chorobę zakaźną,

- wymienia sytuacje, w których należy powiedzieć nie,

- wyjaśnia, co to jest uzależnienie,

- opisuje zasady zdrowego stylu życia,

- wyjaśnia, dlaczego należy zachować postawę

asertywną w wypadku bycia namawianym do

zapalenia papierosa, wypicia alkoholu lub

spróbowania narkotyku,

- uzasadnia, dlaczego podstawą zdrowia jest sprawność

fizyczna organizmu,

- wymienia podstawowe zasady higieny osobistej i

otoczenia,


- podaje definicję skali, omawia metody obliczania

utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;

9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka













konieczność ich stosowania

odległości na podstawie podziałki liniowej,

- oblicza, na prostych przykładach, długość rzeczywistą

prostego odcinka za pomocą skali liniowej,

- podaje, w jakich skalach są rysowane plany miast,

czyta” plan miasta w zakresie podstawowym,

- wskazuje ulice i określa kierunki geograficzne, w

których biegną, np.

z północy na południe,

- pokazuje na planie punkty wymienione przez

nauczyciela,

- wskazuje na mapie szczyty górskie i odczytuje ich

wysokości bezwzględne,

- wyjaśnia pojęcie poziomicy,

- rozpoznaje na podstawie rysunku poziomicowego stok

łagodny i stok stromy,

- wyjaśnia, co oznaczają barwy na mapie

hipsometrycznej,

- podaje graniczne wysokości nizin, wyżyn i gór,

odczytuje z mapy

hipsometrycznej położenie nizin, wyżyn i gór,

- wymienia sytuacje, w których jest potrzebna mapa

danego rodzaju,

- oblicza, na prostych przykładach, długość rzeczywistą

prostego

odcinka za pomocą skali,

- wskazuje ulice na planie i określa kierunki

geograficzne, w których

biegną, „czyta” plan miasta w zakresie podstawowym,

- wskazuje na mapie szczyty górskie i odczytuje ich

wysokości bezwzględne,

- wyjaśnia pojęcie poziomicy,

- rozpoznaje na podstawie rysunku poziomicowego stok

łagodny i stok stromy,

- podaje graniczne wysokości nizin, wyżyn i gór oraz

lokalizuje je na mapie ,

- wymienia sytuacje, w których jest potrzebna mapa

danego rodzaju,


- wymienia państwa graniczące z Polską,

- podaje, że na obszarze Polski krzyżują się szlaki

handlowe północ- południe i wschód- -zachód,

- wyjaśnia nazwy: wójt, burmistrz, starosta, wojewoda i

przyporządkowuje je do struktury administracyjnej

Polski,

- podaje przykłady miejsc w Warszawie, które warto

odwiedzić,

- podaje nazwę województwa, w którym leży wskazane

miasto,

- wskazuje na mapie najstarsze miasta Polski,

- wymienia nazwę najstarszej uczelni w Polsce,

- opisuje atrakcje turystyczne Wieliczki i Bobrki,

- rozpoznaje na fotografiach kaplicę św. Kingi w

Wieliczce,

- opisuje szczegółowo jeden element planu wycieczki,

- wskazuje na mapie turystycznej wybraną trasę

wędrówki i odczytuje z mapy potrzebne informacje,

- wymienia podstawowe wyposażenie apteczki,

- wskazuje na mapie stolice tych państw, określa

położenie Słowacji i

Czech, wskazuje te państwa na mapie, odróżnia flagi

Czech i Słowacji,

- podaje najważniejsze informacje o środowisku

przyrodniczym i gospodarce Niemiec,

- wymienia dwa powody, dla których powołano UE,

- nazywa walutę UE i przelicza ją na złotówki po kursie

podanym przez nauczyciela,

- podaje pełne nazwy państw graniczących z Polską,

- wymienia i pokazuje na mapie największe miasta

Polski.


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


Uczeń:






organizmu;


życiu,

4) opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w

szkole podstawowej



ciągu dnia;



przyrodniczych,








Uczeń:


gnomonu,

2) obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca







- podaje funkcje układów narządów,

- opisuje reakcję skory na zmiany temperatury

otoczenia,

- wymienia elementy składowe szkieletu człowieka,

- wskazuje główne mięśnie organizmu człowieka,

- opisuje ogólnie przebieg procesów zachodzących w

przewodzie

pokarmowym,

- omawia rolę ślinianek, wątroby i trzustki,

- opisuje proces wymiany gazowej zachodzący w

płucach,

- wykazuje związek budowy tętnic i żył z ich rolą,

- na podstawie ryciny omawia budowę serca,

- dokonuje podziału układu nerwowego pod względem

budowy,

- określa rolę wybranych narządów w ciele człowieka,


- wyjaśnia, na czym polega odbicie światła,

- podaje przykłady ośrodków, na granicy których

obserwujemy załamanie światła,

- wyjaśnia, na czym polega praca okulisty i optyka,

- opisuje warunki rozchodzenia się dźwięku w danym

ośrodku,

- określa funkcję ucha jako narządu słuchu i

równowagi,

- wyjaśnia, co to znaczy, że zmysły ulegają adaptacji,

- podaje przykłady świadczące o ochronnym działaniu

zmysłów dla organizmu,

- wskazuje na planszy rozmieszczenie narządów

rozrodczych kobiety i mężczyzny,


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,





i w terenie,



terenie,






Uczeń:




przyrodniczemu;




Uczeń:


góry;



Krakowa, Gdańska;




Uczeń:



- wyjaśnia, co to jest ciąża, zarodek, płód, łożysko,

- charakteryzuje etapy rozwojowe człowieka,

- wyjaśnia, co oznacza termin dojrzewanie płciowe,

- charakteryzuje etap dojrzewania,

- podaje przykłady ośrodków, na granicy których

obserwujemy załamanie światła,

- opisuje warunki niezbędne do rozchodzenia się

dźwięku,

- wyjaśnia na czym polega praca okulisty i optyka ,

- wyjaśnia, co to znaczy, że zmysły ulegają adaptacji,

- wyjaśnia, co to jest ciąża, zarodek, płód, łożysko,

- podaje charakterystykę etapów rozwojowych

człowieka,

- charakteryzuje etapy dojrzewania,


- opisuje skutki błędów żywieniowych,

- planuje jadłospis zgodnie z zasadami prawidłowego

żywienia,

- omawia warunki sprzyjające psuciu się żywności,

- wyjaśnia, na czym polegają poznane metody

konserwacji,

- opisuje poprawne zasady mycia zębów,

- omawia zastosowanie produktów zawierających

detergenty,

- objaśnia znaczenie piktogramów ostrzegawczych,

- uzasadnia, dlaczego jego rozkład dnia jest właściwy

lub niewłaściwy,

- opisuje sytuacje, w których należy wypoczywać

aktywnie, a w

których biernie,

- wskazuje poprawne postępowanie w wypadku

pogryzienia przez zwierzę,

- podaje przykłady roślin mogących wywołać alergię u

ludzi,

- opisuje skutki błędów żywieniowych,

- opisuje zasady prawidłowego odżywiania się – ilości,

regularności,

jakości spożywanych pokarmów, zakupu produktów i




tych układów:


piersiowa,



płuca,




tętnice,




człowieka;











zewnętrznego;





struny;


stałych;






przyrządzania posiłków,

- wyjaśnia, jak powinien odżywiać się uczeń klasy 5.,

- analizuje swój rozkład dnia i wyciąga wnioski

dotyczące

poprawności rozkładu czynności w ciągu dnia,

- uzasadnia, dlaczego jego rozkład dnia jest właściwy

lub niewłaściwy,

- opisuje sytuacje, w których należy wypoczywać

aktywnie, a w których biernie,

- wskazuje poprawne postępowanie w wypadku

pogryzienia przez zwierzę,


Uczeń:

- wskazuje miejsca w szkole, w których należy

zachować szczególną ostrożność,

- określa podstawowe zasady poruszania się po drodze,

- podaje przykłady chorób bakteryjnych i wirusowych,

- uzasadnia celowość wykonywania szczepień

ochronnych,

- wskazuje możliwości zachowań asertywnych wobec

presji otoczenia,

- wyjaśnia, dlaczego znajomości zawarte przez Internet

mogą być niebezpieczne,

- uzasadnia stwierdzenie: ruch i umiejętność

odpoczynku są bardzo ważne dla organizmu,

- opisuje wpływ poszczególnych składników

pokarmowych na organizm człowieka,


Uczeń:

- podaje na podstawie skali, ile razy odległość na mapie

została

zmniejszona w stosunku do odległości w terenie,

- wskazuje na podanych przykładach, która skala jest

mniejsza, która większa,

- oblicza odległość rzeczywistą na podstawie dowolnej

skali,

- orientuje plan miasta za pomocą kompasu lub

charakterystycznych










wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;















punktów (obiektów) w terenie,

- opisuje przebieg trasy wycieczki zaproponowanej

przez nauczyciela z uwzględnieniem kierunków, w

których biegną ulice, zabytków itp.,

- podaje przykłady przedstawiania rożnych form terenu

na mapach dawniej,

- rozpoznaje i nazywa wszystkie formy terenu na

podstawie rysunku poziomicowego,

- odczytuje z mapy poziomicowej wysokości

bezwzględne punktów leżących na poziomicach,

- układa skalę barw dla mapy poziomicowej, odczytuje

z rysunku poziomicowego formy terenu,

- wymienia informacje, które można odczytać z

rożnego rodzaju map,

- wybiera potrzebną mapę w zależności od zadanego do

opracowania tematu,

- podaje na podstawie skali, ile razy odległość na mapie

została

zmniejszona w stosunku do odległości w terenie,

- wskazuje, która skala jest mniejsza, a która większa,

- orientuje plan miasta za pomocą kompasu lub

obiektów w terenie,

wskazuje i opisuje przebieg trasy wycieczki

zaproponowanej przez

nauczyciela,

- podaje przykłady przedstawiania rożnych form terenu

na mapach dawniej,

- rozpoznaje i nazywa wszystkie formy terenu na

podstawie rysunku poziomicowego,

- odczytuje na mapie poziomicowej wysokości

bezwzględne punktów leżących na poziomicach,

- układa skalę barw dla mapy poziomicowej,

- odczytuje z rysunku poziomicowego formy terenu,

- podaje jakie informacje, można odczytać z rożnego

rodzaju map,

- wybiera potrzebną mapę w zależności od zadanego

do opracowania tematu,


- wskazuje na mapie i opisuje przebieg granicy między

Europą i Azją,

- wyjaśnia pojęcia granica sztuczna i granica naturalna,

- odnajduje na mapie administracyjnej poszczególne

województwa,

- wymienia i odnajduje na mapie fizycznej regiony

kulturowe Polski,

- uzasadnia, dlaczego Warszawę można określić

mianem centrum kultury i nauki, ,

- wymienia cechy charakteryzujące największe miasta

Polski,

- podaje przykłady wielkich zespołów miejsko-

przemysłowych (aglomeracja warszawska,

aglomeracja łódzka, Trójmiasto, GOP),

opisuje wygląd średniowiecznego miasta,

- proponuje odwiedzenie ciekawego miejsca w okolicy

i uzasadnia swój wybór,

- wymienia podstawowe zasady bezpieczeństwa w

zależności od typu i miejsca odbywającej się

wycieczki,

- wymienia oficjalne nazwy Białorusi, Litwy, Rosji,

Ukrainy,

- charakteryzuje, na podstawie mapy, krajobraz

północnych, północno-wschodnich i wschodnich

sąsiadów Polski,

- wymienia oficjalne nazwy Czech i Słowacji,

- charakteryzuje na podstawie mapy krajobraz

południowych sąsiadów Polski,

- charakteryzuje Niemcy pod względem przyrodniczym

i turystycznym,

- podaje datę przystąpienia Polski do UE, wyjaśnia, co

to znaczy, że część granic Polski stanowią granice

naturalne,

- podaje aktualną liczbę województw w Polsce,

wskazuje na mapie sąsiadów Polski nieposiadających

dostępu do morza.


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


Uczeń:






organizmu;


życiu,


szkole podstawowej



ciągu dnia;



przyrodniczych,








Uczeń:


gnomonu,








- opisuje hierarchiczność struktury organizmu,

- wykazuje związek budowy skory z funkcją,

- uzasadnia, że mięśnie muszą pracować parami,

- przedstawia przebieg trawienia pokarmu,

- wykazuje związek między budową a rolą krtani,

- uzasadnia, że krążenie krwi jest warunkiem życia

człowieka,

- wymienia funkcje, jakie pełni móżdżek,

- uzasadnia związek między budową danego układu

narządów a jego funkcją,

- odróżnia ciała, które są źródłami światła, a które

jedynie odbijają światło,

- wykazuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń

świetlnych ze środowiska,

- wyjaśnia, od czego zależy prędkość rozchodzenia się

dźwięków w rożnych substancjach (ośrodkach),

- uzasadnia, dlaczego nie należy słuchać zbyt głośnej

muzyki,

- uzasadnia, że zmysły chronią organizm przed

niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi,

- określa rolę poszczególnych narządów w układach

rozrodczych,

- wyjaśnia, dlaczego do komórki jajowej wnika tylko

jeden plemnik,

- wyjaśnia, dlaczego własną rodzinę można założyć

wtedy, gdy się jest dorosłym,

- wyjaśnia, co to jest hormon,

- odróżnia ciała będące źródłem światła i odbijające

światło,

- uzasadnia, że zmysły chronią organizm przed

niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi,


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,

i w terenie,



terenie,






Uczeń:




przyrodniczemu;




Uczeń:


góry;



Krakowa, Gdańska;




Uczeń:




tych układów:


piersiowa,

- określa rolę poszczególnych narządów w układach

rozrodczych,

- wyjaśnia, dlaczego do komórki jajowej wnika tylko

jeden plemnik,

Dział – moje zdrowie

- wskazuje źródła, rolę w organizmie oraz skutki

niedoboru wybranych witamin,

- wyjaśnia, jak powinien odżywiać się uczeń klasy 5,

- opisuje sposoby wykorzystania pożytecznych

drobnoustrojów do konserwowania żywności,

- wymienia produkty ulegające kwaśnieniu

(fermentacji),

- uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny

osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka,

- omawia mechanizm działania środków myjących,

- podaje definicję pojęcia detergent,

- analizuje swój rozkład dnia i wyciąga wnioski

dotyczące poprawności rozkładu czynności w ciągu

dnia,

- podaje przykłady zabezpieczeń ciała przed kontuzją

podczas uprawiania wybranych dyscyplin sportowych,

- podaje różnice między zwichnięciem a złamaniem,

- wyjaśnia, dlaczego nie należy opalać się bez

zabezpieczenia skory,

- wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze zwierzętami

należy zachować szczególną ostrożność, w

- skazuje źródła, rolę w organizmie oraz skutki

niedoboru wybranych witamin,

- wyjaśnia, na czym polegają poznane metody

konserwowania żywności,

- opisuje sposoby wykorzystania pożytecznych

drobnoustrojów do konserwowania żywności,

- określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania

preparatów żrących, drażniących, łatwopalnych,

- podaje przykłady roślin mogących wywołać alergię u

ludzi,

- wymienia rodzaje uszkodzeń ciała i opisuje sposoby

udzielania pierwszej pomocy,





płuca,




tętnice,




człowieka;











zewnętrznego;





struny;


stałych;











- wymienia podstawowe zasady postępowania w razie

wypadku w domu i szkole,

- wyjaśnia, dlaczego alarmowy numer telefonu – 112

jest numerem uniwersalnym,

- wymienia przykłady zwierząt – pasożytów człowieka,

- opisuje podstawowe zasady leczenia chorób

bakteryjnych i wirusowych,

- opisuje skutki działania nikotyny na organizm

człowieka,

- wyjaśnia, dlaczego bycie życzliwym dla innych ma

wpływ na zdrowie,

- uzasadnia stwierdzenie, że zdrowie w dużej mierze

zależy od nas samych,

- podaje podstawowe sposoby leczenia chorób

bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych,


- odróżnia mapy o dużej skali od map o małej skali,

- wskazuje obiekty zaznaczone na mapach w rożnej

skali,

- oblicza długości rzeczywiste odcinków krętych i

łamanych,

- planuje trasę wycieczki i opisuje ją z uwzględnieniem

najciekawszych punktów w mieście lub wytycznych

nauczyciela,

- opisuje ukształtowanie terenu na podstawie rysunku

poziomicowego,


bezwzględne,

- rozpoznaje w terenie formy powierzchni terenu i

wskazuje wysokość względną,

- opisuje ukształtowanie powierzchni wybranego kraju

na podstawie mapy hipsometrycznej,

- porównuje i analizuje rożne mapy tego samego

terenu,

- wyciąga wnioski dotyczące warunków naturalnych,

gospodarki itp.,

- odróżnia mapy o dużej skali od map o małej skali,

- wskazuje obiekty zaznaczone na mapach w rożnej






wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;















skali,

- oblicza odległości rzeczywiste odcinków krętych i

łamanych,

- planuje trasę wycieczki i opisuje ją z uwzględnieniem

najciekawszych punktów w mieście,

- opisuje ukształtowanie terenu na podstawie rysunku

poziomicowego,


bezwzględne,

- rozpoznaje w terenie formy powierzchni terenu i

wskazuje wysokość względną,

- opisuje ukształtowanie powierzchni wybranego kraju

na podstawie mapy hipsometrycznej, porównuje i

analizuje rożne mapy tego samego terenu,

- wyciąga wnioski dotyczące warunków naturalnych,

gospodarki itp.,


- uzasadnia, dlaczego przez Polskę przechodzą szlaki

komunikacyjne

- wyjaśnia pojęcie wody terytorialne,

- oblicza gęstość zaludnienia wybranego regionu

naszego kraju,

- opisuje sieć komunikacyjną Warszawy,

- uzasadnia, dlaczego do największych miast Polski

należą: Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań,

Gdańsk, Katowice,

- rozpoznaje ważniejsze zabytki w dawnych stolicach

Polski,

- uzasadnia, dlaczego Grunwald i Bobrka to miejsca, z

których Polacy są dumni, opisuje osiągnięcia I.

Łukaszewicza,

- planuje trasę wycieczki, uwzględniając porę roku i

teren, na którym ta wycieczka ma się odbywać,

- odróżnia flagi Białorusi, Litwy, Rosji, i Ukrainy,

- wyjaśnia, co to są euroregiony i po co zostały

utworzone,

- opisuje ciekawe pod względem turystycznym miejsca

Słowacji i Czech, ocenia stan gospodarki Niemiec,

- wymienia plusy i minusy sąsiedztwa Polski i

Niemiec,

- wymienia trzy korzyści wejścia Polski do UE,

- porównuje krajobrazy państw na podstawie mapy,

- rozpoznaje najważniejsze zabytki w wybranych

miastach Polski i państw sąsiadujących,

- wyjaśnia, dlaczego powstała Unia Europejska.


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,




Uczeń:






organizmu;


życiu,


szkole podstawowej



ciągu dnia;



przyrodniczych,








Uczeń otrzymuje ocenę celującą jeżeli spełnia



- rozpoznaje położenie układów i narządów na

rycinach anatomicznych,

- podaje, w jaki sposób można zbadać rozmieszczenie

ciałek czuciowych w skórze,

- opisuje budowę i funkcjonowanie stawu,

- wskazuje i uzasadnia, które procesy zachodzące w

przewodzie pokarmowym są przemianami

chemicznymi, a które zjawiskami fizycznymi,

- uzasadnia, dlaczego oddychanie przez nos jest

zdrowsze niż przez usta,

- opisuje przepływ krwi w sercu, z uwzględnieniem roli

zastawek,

- uzasadnia, dlaczego układ nerwowy pełni

kierowniczą rolę w organizmie,

- podaje przykłady współpracy między układami

narządów,

Dział – rozwijam się i poznaję otoczenie

- dzieli soczewki ze względu na ich kształt i opisuje ich

właściwości,

- wyjaśnia powstawanie obrazu na siatkówce oka,

- wymienia wady wzroku i wskazuje możliwości ich

korekty za pomocą soczewek,

-wymienia przykłady dźwięków o rożnym natężeniu,

instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,


Uczeń:


gnomonu,





i w terenie,



terenie,






Uczeń:




przyrodniczemu;




Uczeń:


góry;



Krakowa, Gdańska;




- wymienia w prawidłowej kolejności poszczególne

części ucha, które zostają wprowadzone w drgania pod

wpływem fali dźwiękowej,

-opisuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń ze

środowiska zewnętrznego przez narządy zmysłów,

- uzasadnia przystosowanie budowy układu

rozrodczego męskiego i

żeńskiego do pełnionej funkcji,

- podaje przykłady świadczące o tym, że dziecko w

łonie matki się rozwija,

- wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie

rozwoju ,

- wyjaśnia, co to znaczy, że na dojrzewanie mają

wpływ hormony,

- opisuje kształt soczewek i związane z nim ich

właściwości,

- wyjaśnia, jak powstaje obraz na siatkówce oka,

- uzasadnia przystosowanie budowy układu

rozrodczego męskiego i żeńskiego do pełnionej

funkcji ,

- podaje przykłady świadczące o tym, że dziecko w

łonie matki się rozwija, wykazuje potrzeby człowieka

na każdym etapie rozwoju,

- wyjaśnia, co to znaczy że na dojrzewanie mają

wpływ hormony


- proponuje i przeprowadza doświadczenie

wykrywające skrobię w produktach spożywczych ,

- opisuje zasady prawidłowego odżywiania się: ilości,

regularności,

jakości spożywanych pokarmów, zakupu produktów i

przyrządzania posiłków,

- przedstawia zjawisko fermentowania wybranego

produktu na

podstawie źródeł innych niż podręcznik,

- proponuje i przeprowadza doświadczenie ukazujące

niszczenie szkliwa nazębnego,

- określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania

preparatów żrących, drażniących, łatwopalnych,




graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,



Uczeń:




tych układów:


piersiowa,



płuca,




tętnice,




człowieka;











zewnętrznego;





struny;


stałych;



- wskazuje możliwości prawidłowego organizowania

czasu wolnego i nauki w domu,

- uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne usprawniają

organizm,

- wymienia rodzaje uszkodzeń ciała i opisuje sposoby

udzielania pierwszej pomocy,

- wyjaśnia, co oznaczają terminy: alergia, alergolog,

- przedstawia zjawisko fermentowania wybranego

produktu,

korzystając ze źródeł innych niż podręcznik,

- uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny

osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka,

- opisuje mechanizm działania środków myjących,

podaje definicję pojęcia detergent,

- uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne usprawniają

organizm,

- wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze zwierzętami

należy zachować szczególną ostrożność,


- uzasadnia dlaczego w niektórych miejscach w szkole

i w domu należy zachować szczególną ostrożność,

- wskazuje sytuacje szczególnie niebezpieczne dla

życia i zdrowia ludzi,

- opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych,

- wyjaśnia zasadę działania szczepionki,

- uzasadnia konieczność zachowania postawy

antyalkoholowej i antynikotynowej,

- wyjaśnia, jak rozumie stwierdzenie: wytyczaj sobie

realistyczne cele życiowe i i wytrwale dąż do ich

osiągnięcia, uzasadnia, że w dużej mierze mamy

wpływ na własne zdrowie,

- wyjaśnia, dlaczego życzliwa postawa wobec innych

ułatwia kontakty międzyludzkie,

Dział – Przed wędrówka po Polsce

Uczeń:

- przelicza skalę liczbową na mianowaną, liniową i

odwrotnie,

- analizuje mapy w rożnych skalach i porównuje ich













wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;















szczegółowość,

- rozpoznaje i nazywa skalę liniową, mianowaną i

liczbową,

- dopisuje do skali liniowej skalę mianowaną i

liczbową, zamienia skalę liniową i mianowaną na skalę

liczbową,

- oblicza skalę mapy na podstawie znanej odległości

rzeczywistej,

- podczas planowania trasy wycieczki oblicza

odległości między wyznaczonymi obiektami,

- podaje wysokości wskazanych punktów na podstawie

mapy poziomicowej, przy niepełnym opisie poziomic,

- podaje wysokości punktów leżących między

poziomicami,

- interpolując wyniki, ocenia przydatność barw na

mapie hipsometrycznej,

- wnioskuje na podstawie układu poziomic i barw

między nimi o kierunku płynięcia rzeki, jeśli nie jest

on zaznaczony strzałką,

- ocenia przydatność map w rożnych sytuacjach

życiowych,

- opracowuje charakterystykę geograficzną zadanego

regionu na podstawie rożnych rodzajów map,


- dopisuje do skali liniowej skalę mianowaną i

liczbową,

- zamienia skalę liniową i mianowaną na skalę

liczbową,

- analizuje mapy w rożnych skalach i porównuje ich

szczegółowość,

- oblicza skalę mapy na podstawie znanej odległości

rzeczywistej,

- podczas planowania trasy wycieczki oblicza

odległości między wyznaczonymi obiektami,

- podaje wysokości wskazanych punktów na podstawie

mapy poziomicowej, przy niepełnym opisie poziomic,

- podaje wysokości punktów leżących między

poziomicami interpolując wyniki,

- ocenia przydatność barw na mapie hipsometrycznej,

- wnioskuje na podstawie układu poziomic i barw

między nimi o kierunku płynięcia rzeki, jeśli nie jest

on zaznaczony strzałką,

- ocenia przydatność map w różnych sytuacjach

życiowych,

- opracowuje charakterystykę geograficzną zadanego

regionu na podstawie rożnych rodzajów map,

- podaje pełne nazwy państw graniczących z Polską,

- charakteryzuje wybrany region kulturowy naszego

kraju,

- charakteryzuje podział administracyjny i układ

przestrzenny Warszawy,

- prezentuje, na podstawie samodzielnie wybranych

informacji, z innych źródeł niż podręcznik, wybrane

wielkie miasto,

- planuje wycieczkę w celu poznania zabytków starych

miast,

- proponuje odwiedzenie ciekawego miejsca w Polsce i

uzasadnia

swój wybór, uwzględniając rożne kryteria –

historyczne, przyrodnicze, kulturowe,

- planuje budżet wycieczki klasowe,

- na podstawie dostępnych źródeł informacji

przedstawia działalność wybranego euroregionu

(Karpacki, Bug, Tatry, Bałtyk),

- na podstawie dostępnych źródeł informacji wyjaśnia,

co to są zabytki klasy „0”,

- proponuje wycieczkę do Pragi z uwzględnieniem jej

zabytków,

- biegle posługuje się mapami tematycznymi,

- odczytuje i analizuje informacje o Niemczech z

rożnych map,

- opisuje najważniejsze fakty z historii Niemiec w XX

w, podaje argumenty i prowadzi dyskusję na temat

znaczenia przystąpienia Polski do UE,

- planuje wycieczkę do zabytków wybranego miasta,

posługując się źródłami innymi niż podręcznik,

-poprawnie rozwiązuje test podstawowy (A lub B) i

dodatkowo poprawnie rozwiązuje test trudny (C).




Klasa VI


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




Uczeń:


lądzie;








schematem;


wodzie;








okolicy;



próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby


Uczeń otrzymuje ocenę dopuszczającą jeżeli spełnia

wymagania: Dział - Krajobrazy Polski

- wymienia skały lite sypkie i zwięzłe,

- wyjaśnia pojęcie skały i minerału.

- rozpoznaje na mapie Polski pasy krajobrazowe,

- poprawnie zapisuje nazwy krain geograficznych

- wskazuje Morze Bałtyckie na mapie świata i Europy,

- odczytuje z mapy nazwy państw leżących nad

Morzem Bałtyckim.

- wskazuje na mapie i nazywa krainy geograficzne

należące do pasa pobrzeży,

- rozpoznaje na schemacie i nazywa wybrzeże klifowe

(wysokie) i niskie,

- wyjaśnia rolę roślin wydmowych w utrzymaniu

piasku,

- opisuje bezpieczne miejsca do kąpieli w morzu

- wskazuje na mapie hipsometrycznej Polski pojezierza

i wymienia nazwy krain geograficznych wchodzących

w skład pojezierzy

- wymienia i wskazuje na mapie krainy geograficzne

należące do pasa nizin.

- wskazuje Nizinę Mazowiecką na mapie,

- odczytuje po jednej informacji o Nizinie

Mazowieckiej z każdej mapy tematycznej.

- wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską,

- podaje, że na Wyżynie Lubelskiej dobrze rozwija się

rolnictwo

- wskazuje na mapie Wyżynę Śląską,

- wymienia podstawowe surowce mineralne


terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





Uczeń:




przyrodniczemu;

4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w

których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem

działalności człowieka;



6. Właściwości substancji.

Uczeń:

2) porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych

z różnych substancji;

7) wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji i ich

mieszanin (np. soli kuchennej, octu, detergentów) na wzrost i

rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki

doświadczenia;

8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na

możliwość ich ponownego przetwarzania (powołując się na

właściwości substancji).

7.Krajobrazy Polski i Europy.

Uczeń:


góry;

2) charakteryzuje wybrane krajobrazy Polski: gór wysokich,

wyżyny wapiennej, nizinny, pojezierny, nadmorski,

wielkomiejski, przemysłowy, rolniczy oraz wskazuje je na

mapie;

3) podaje przykłady zależności między cechami krajobrazu a

formami działalności człowieka;

4) wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce,

wskazuje na mapie parki narodowe, podaje przykłady

wydobywane na Wyżynie Śląskiej.

- wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko-

Częstochowską,

- wskazuje na mapie główne miasta Jury: Kraków i

Częstochowę

- wskazuje na mapie Góry Świętokrzyskie,

- podaje, w jakim pasie krajobrazowym leżą Góry

Świętokrzyskie,

- odczytuje z mapy podstawowe informacje o Górach

Świętokrzyskich.

- wskazuje Tatry na mapie Polski,

- określa położenie Tatr względem własnej

miejscowości,

- nazywa piętra roślinne w Tatrach,

- podaje podstawowe zasady bezpieczeństwa

obowiązujące w górach podczas wycieczek.

- podaje przykłady gatunków objętych ochroną,

- podaje, na czym polega ochrona gatunkowa zwierząt,

roślin i grzybów,

- podaje przykład pomnika przyrody w pobliżu szkoły

wskazuje na mapie pasy krajobrazowe i krainy

geograficzne, podaje ich nazwy,

- odczytuje proste informacje z mapy ogólno

geograficznej Polski i z map krajobrazowych,

- wskazuje na mapie swój region i podaje podstawowe

jego cechy.

Dział - Życie w glebie i w wodzie

Uczeń:

- wyjaśnia, co to jest gleba,

- wskazuje na przykładowym profilu glebowym

warstwę próchniczną

- podaje znaczenie gleby dla roślin, zwierząt i ludzi,

- wymienia organizmy żyjące w glebie,

- wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw,

- wymienia różnice między środowiskiem wodnym a

środowiskiem lądowym,

- podaje przykłady roślin wodnych,

- rozróżnia płazy i gady

- podaje przykłady zwierząt wód słodkich w Polsce, ze

graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,



rezerwatów przyrody, pomników przyrody i gatunków

objętych ochroną, występujących w najbliższej okolicy;



7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy

(śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz

lokalizuje na mapie.


Uczeń:




tych układów:







zewnętrznego;




Uczeń:







szczególnym uwzględnieniem ryb,

- zalicza dżdżownice i pijawki do pierścienic, a ślimaki

i małże do mięczaków,

- krótko charakteryzuje skorupiaki, pajęczaki i owady,

- wskazuje najważniejsze przystosowania ryb do życia

w środowisku wodnym,

- podaje przykłady ryb słodkowodnych i morskich

występujących w Polsce,

- podaje przykłady płazów bezogonowych i

ogoniastych występujących w Polsce,

- podaje przykłady płazów bezogonowych i

ogoniastych występujących w Polsce,

- wymienia cechy przystosowujące płazy do życia w

wodzie i na lądzie,

Dział Różnorodność organizmów lądowych

- wymienia typowe cechy środowisk lądowych.

- podaje przykłady roślin okrytonasiennych

wykorzystywanych przez człowieka,

- odróżnia rośliny nagonasienne (iglaste) od

okrytonasiennych

- odróżnia mchy i paprocie na podstawie budowy

zewnętrznej.

- podaje charakterystyczne cechy gadów,

- wymienia gady występujące w Polsce.

- wymienia cechy budowy zewnętrznej ptaka

świadczące o przystosowaniu do lotu.

- podaje przykłady ssaków żyjących w różnych

środowiskach.

- rozróżnia rośliny okrytonasienne, nagonasienne,

paprocie i mchy,

- rozpoznaje pospolite rośliny nagonasienne i

okrytonasienne,

- rozróżnia gady, ptaki i ssaki.

Dział Funkcjonowanie organizmów

- wymienia podstawowe czynności życiowe

organizmów.

- wymienia sposoby odżywiania się organizmów, ze

wskazaniem, u których grup organizmów występują.



wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;

9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,















Uczeń:

3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do

odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;

4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach

elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego

obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi;

5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do

- podaje przykłady roślinożerców i mięsożerców z

najbliższego otoczenia.

- wymienia składniki powietrza,

- zalicza spalanie do przemian nieodwracalnych,

- opisuje zjawiska towarzyszące spalaniu

- podaje przykłady zwierząt prowadzących wymianę

gazową za pomocą płuc i skrzeli.

- wyjaśnia, co jest celem rozmnażania się,

- podaje przykłady gatunków organizmów żyjących w

najbliższym otoczeniu

- wymienia czynności życiowe organizmów,

- podaje przykłady narządów wymiany gazowej,

Dział Planeta Ziemia

- wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja

Kopernika,

- wymienia planety Układu Słonecznego,

- opisuje przyczyny powstawania zaćmienia Słońca.

- wskazuje na schemacie układu planet wybraną przez

nauczyciela planetę,

- opisuje wybraną planetę Układu Słonecznego

- wymienia warstwy budujące Ziemię,

- rozróżnia przedmioty wykonane z materiałów o

właściwościach metalicznych i niemetalicznych

- wskazuje na globusie bieguny oraz oś ziemską,

- rozróżnia południki i równoleżniki

- definiuje ruch obrotowy Ziemi,

- wymienia dzień i noc jako skutek ruchu obrotowego

- definiuje ruch obiegowy Ziemi, podaje jego czas

trwania,

- wymienia jego najważniejszy skutek – występowanie

pór roku

- nazywa i wskazuje na globusie oraz mapie

kontynenty i oceany,

- wskazuje na mapie świata przykładową wyspę,

półwysep, archipelag wysp.

- wskazuje poszczególne kontynenty na globusie,

mapie ściennej świata oraz mapie w atlasie,

- wymienia i wskazuje na mapie oceany i morza

oblewające poszczególne kontynenty.

sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne

ciała (substancje);

6) uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii

elektrycznej;

7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne

oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje;


wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu

11. Ziemia we Wszechświecie.

Uczeń:

1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu –

globusa;

2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je

według odległości od Słońca;

3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja

Kopernika;

4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła

i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień;

5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni

rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady

stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa;

6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy

Ziemi;

7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a

zmianą dnia i nocy;

8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a

zmianami pór roku.

12. Lądy i oceany. Uczeń:

1) wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i

180°, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty,

oceany i określa ich położenie względem równika i południka

zerowego;

2) wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik,

południk zerowy i 180°, bieguny;

3) charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich

- podaje przykłady morskich organizmów

samożywnych i cudzożywnych,

- opisuje przystosowania zwierząt do życia w głębinach

oceanicznych.

- opisuje najdawniejsze odkrycia geograficzne, które

przyczyniły się do zmiany sposobu myślenia o Ziemi,

- opisuje wyprawy Kolumba i Magellana.

- wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja

Kopernika,

- definiuje ruchy Ziemi (obrotowy i obiegowy),

- wymienia najważniejsze konsekwencje ruchów

Ziemi,

- nazywa i wskazuje na globusie i mapie kontynenty i

oceany oraz pokazuje przykładową wyspę, półwysep,

archipelag,

- wskazuje kontynent: największy, najmniejszy,

najcieplejszy, najzimniejszy

Dział Krajobrazy Ziemi

- wymienia i wskazuje na mapie strefy klimatyczne,

- określa w przybliżeniu położenie strefy roślinnej w

stosunku do równika.

- wskazuje na mapie świata obszary występowania

wilgotnych lasów równikowych,

- podaje przykłady organizmów żyjących w wilgotnym

lesie równikowym

- wskazuje na mapie świata obszary zajmowane przez

sawanny,

- podaje przykłady organizmów zamieszkujących

sawanny.

- podaje przykłady organizmów zamieszkujących step,

pampę, prerię

- wskazuje na mapie świata obszary pustynne,


pustynie.

- wskazuje na mapie obszar basenu Morza

Śródziemnego,

- krótko (3–4 zdania), na podstawie mapy, opisuje

ukształtowanie terenu wokół Morza Śródziemnego

- wskazuje na mapie ogólnogeograficznej obszar Alp,

przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej

głębokości;

4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w

szczególności Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana.

13. Krajobrazy świata.

Uczeń:

1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do

nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach

strefowych: lasu równikowego wilgotnego,sawanny, pustyni

gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej;

2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu

równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu,

tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz

lokalizuje na mapie;

3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe

dla poznanych krajobrazów;

4) podaje przykłady współzależności między składnikami

krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura

powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i

zwierząt.

15. Ruch i siły w przyrodzie.

Uczeń:

1) opisuje różne rodzaje ruchu;

2) interpretuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce

czasu, wyznacza doświadczalnie prędkość swojego ruchu, np.

marszu lub biegu;

3) bada doświadczalnie siłę tarcia i oporu powietrza oraz

wody, określa czynniki, od których te siły zależą, podaje

przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu w

przyrodzie i przez człowieka oraz ich wykorzystanie w życiu

codziennym.

- wymienia atrakcje turystyczne Alp

- wskazuje na mapie świata obszary porośnięte tajgą,

- podaje przykłady roślin i zwierząt

charakterystycznych dla tajgi.

- wskazuje na mapie świata obszary porośnięte tundrą,


tundrę.

- wskazuje na mapie świata obszary zaliczane do strefy

okołobiegunowej,


obszary polarne

- wymienia i wskazuje na mapie strefy klimatyczne i

krajobrazowo roślinne Ziemi,

- spośród stref krajobrazowo roślinnych wymienia te,

które mogą być atrakcją turystyczną; podaje przykłady

- wskazuje różnice między krajobrazem gór niskich i

krajobrazem wysokogórskim

Dział Bliżej fizyki

- wymienia jednostki masy,

- wymienia jednostki objętości,

- wyznacza masę i objętość wybranych ciał.

- opisuje dowolny ruch ciała,

- podaje przykłady ruchów prostoliniowych i

krzywoliniowych

- porównuje prędkości poruszających się ciał.

- opisuje zjawisko tarcia w ciałach stałych i cieczach,

- opisuje opory ruchu występujące w przyrodzie.

- wymienia źródła energii elektrycznej,

- wymienia przykładowe odbiorniki energii

elektrycznej.

- wymienia elementy prostego obwodu elektrycznego

- wymienia urządzenia elektryczne używane w

domach,

- podaje podstawowe zasady bezpieczeństwa

obowiązujące podczas korzystania z urządzeń

elektrycznych

- rozróżnia odnawialne i nieodnawialne źródła energii,

- wymienia sposoby oszczędzania energii elektrycznej

- wymienia nazwy magnesów trwałych,

- podaje, kiedy dochodzi do odpychania, a kiedy do

przyciągania biegunów magnetycznych dwóch różnych

magnesów.

- opisuje sposób wyznaczania biegunów

magnetycznych Ziemi

- wymienia jednostki masy, objętości i gęstości,

- wymienia jednostki drogi, czasu i prędkości,

- podaje przykłady przewodników i izolatorów,

- rysuje symbole graficzne elementów obwodu

elektrycznego

Dział Osiągnięcia człowieka

- wymienia nazwy prostych narzędzi stosowanych

przez ludzi pierwotnych,

- wymienia nazwy surowców stosowanych w dawnych

czasach do wyrobu narzędzi

- wymienia przyrządy i sposoby służące poznawaniu

kosmosu

- wyjaśnia znaczenie terminu telekomunikacja,

- wymienia rodzaje sieci tworzące wspólną sieć

telekomunikacyjną,

- wskazuje podstawowe elementy komputera.

- wymienia zasady profilaktyki chorób układu

krążenia.

- wymienia nazwiska pięciu sławnych Polaków,

- wymienia odkrycia, dokonania, wynalazki

poszczególnych osób.

- podaje przykłady codziennych działań ludzi, które

mogą się przyczynić do ochrony środowiska

- wymienia nauki przyrodnicze,

- podaje po jednym przykładzie zagadnień związanych

z fizyką, chemią, biologią i geografią

Dział Powtórzenie przed gimnazjum

- wymienia cechy badacza przyrody,

- opisuje sposoby poznawania przyrody,

- opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze

środowiska zewnętrznego,

- podaje przykłady przyrządów optycznych służących

do obserwacji wymienionych obiektów

przyrodniczych,

- planuje proste doświadczenie przyrodnicze

pozwalające poznać rozwój dowolnej rośliny,

- podaje przykłady obiektów przyrodniczych, które

można obserwować

- podaje przykłady trzech stanów skupienia substancji i

ich mieszanin,

- podaje przykłady poznanych zjawisk,

- podaje przykłady zastosowania materiałów zależnie

od ich właściwości

- wymienia podstawowe składniki pogody,

- rozróżnia opady i osady atmosferyczne

- rozróżnia rośliny zielne, drzewa i krzewy,

- rozpoznaje organy roślinne,

- opisuje zmiany w świecie roślin zachodzące w ciągu

roku.

- podaje przykłady zwierząt żyjących w różnych

środowiskach,

- rozróżnia bezkręgowce i kręgowce

- wymienia komórkę jako najmniejszy element

budujący wszystkie organizmy,

- podaje przykłady układów narządów budujących

organizm człowieka,

- wymienia etapy rozwoju człowieka,

- opisuje zmiany zachodzące w organizmach dziewcząt

i chłopców podczas dojrzewania płciowego

- opisuje zachowania zapobiegające chorobom

przenoszonym przez zwierzęta, bakterie, wirusy,

- wyjaśnia, na co należy zwracać uwagę podczas

zakupu i przechowywania produktów spożywczych.

- podaje przykłady produktów spożywczych korzystnie

i niekorzystnie wpływających na organizm człowieka,

- wyjaśnia, na czym polega higiena skóry, włosów,

zębów, paznokci i odzieży,

- wskazuje właściwe sposoby spędzania wolnego czasu

z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i

zabaw,

- podaje numery alarmowe

- podaje pełną nazwę państwa polskiego,

- podaje nazwę miasta będącego stolicą Polski,

- wymienia i wskazuje na mapie większe miasta Polsk

- na podstawie mapy opisuje ukształtowanie

powierzchni Polski

- wymienia nazwy ruchów Ziemi,

- wymienia najważniejsze następstwo ruchu

obrotowego i obiegowego Ziemi,

- wymienia i wskazuje na mapie kontynenty i oceany

kuli ziemskiej.


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



Uczeń:


lądzie;








schematem;


wodzie;








okolicy;





Dział Krajobrazy Polski

- odróżnia skały lite od pozostałych, - rozpoznaje granity i piaskowce.

- wymienia kolejno pasy krajobrazowe, stosując

przyjęte nazewnictwo,

- podaje definicję krainy geograficzne

- uzasadnia, dlaczego Morze Bałtyckie nazywamy

morzem wewnątrzkontynentalnym,

- wymienia organizmy charakterystyczne dla Morza

Bałtyckiego

- wymienia rośliny charakterystyczne dla wydm,

- opisuje zasady zachowania się podczas kąpieli w

morzu.

- wyjaśnia, dlaczego pojezierza mogą być nazywane

„rajem dla turystów,

- wymienia dyscypliny sportowe uprawiane na

pojezierzach

- wymienia różnice w krajobrazie między pasem nizin

a pasem pojezierzy,

- lokalizuje na mapie Polski pas nizin, określając z

jakimi pasami sąsiaduje – „na południe od…, na

północ od…”.

na podstawie mapy ogólno geograficznej opisuje


instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,



Uczeń:




przyrodniczemu;







Uczeń:






doświadczenia;





Uczeń:


góry;




mapie;

położenie Niziny Mazowieckiej w Polsce,

- odczytuje z map tematycznych 2−3 informacje o

Nizinie Mazowieckiej.

- wymienia krainy geograficzne należące do pasa

wyżyn,

- wymienia nazwy 2–3 roślin uprawianych na Wyżynie

Lubelskiej.

- opisuje położenie Wyżyny Śląskiej,

- podaje cechy charakterystyczne krajobrazu

przemysłowo- miejskiego,

- podaje przyczyny zniszczenia środowiska

przyrodniczego na Wyżynie Śląskiej.

- określa położenie Ojcowskiego Parku Narodowego.

- wymienia surowce mineralne eksploatowane w

Górach Świętokrzyskich dawniej

i dziś

- charakteryzuje krajobraz Tatr Wysokich i Zachodnich

- wymienia rośliny charakterystyczne dla danego piętra

roślinnego.

krótko charakteryzuje parki narodowe, parki

krajobrazowe i rezerwaty przyrody,

- podaje przykłady obszarów chronionych położonych

w pobliżu szkoły.

- określa położenie danej krainy geograficznej,

posługując się kierunkami świata oraz jej

położeniem w stosunku do innych krain,

- wymienia główne cechy krajobrazowe danej krainy

geograficznej.

Dział – Życie w glebie

- wymienia czynniki, od których zależy rodzaj gleby,

- rysuje schematyczny profil glebowy,

- określa znaczenie warstwy próchniczej dla żyzności

gleby,

- prezentuje wybrane organizmy glebowe,

- na wybranych przykładach przedstawia

przystosowania roślin do życia w wodzie,

- poznaje pospolite organizmy słodkowodne,

- opisuje narządy oddechowe skorupiaków,

pajęczaków i owadów,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,















Uczeń:




tych układów:







zewnętrznego;




Uczeń:



- klasyfikuje pospolitych przedstawicieli

bezkręgowców ( okazy na rysunkach ) do

odpowiednich grup,

- wyjaśnia co to znaczy, że ryby są zmiennocieplne,

- odróżnia płazy od innych zwierząt na podstawie

charakterystycznych cech,

- porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie,

- rozróżnia i podaje charakterystyczne cechy

pierścienic, mięczaków, skorupiaków, pajęczaków i

owadów,

- wymienia cechy charakterystyczne ryb i płazów

świadczące o przystosowaniu do życia w

określonych środowiskach.

Dział Różnorodność organizmów lądowych

- opisuje warunki świetlne i temperaturowe na lądzie,

- podaje przykłady wpływu temperatury na życie

organizmów lądowych

- rozpoznaje sosnę, świerk i jodłę.

- opisuje budowę i rolę poszczególnych części mchu,

- opisuje rolę organów paproci

- wymienia grupy gadów.

- podaje przykłady polskich ptaków występujących w

różnych środowiskach,

- przedstawia budowę jaja ptaka

- opisuje pokrycie ciała ssaków,

- wymienia cechy charakterystyczne ssaków.

- opisuje warunki życia na lądzie,

- opisuje przystosowania ptaków do lotu,

- wymienia typowe cechy gadów, ptaków i ssaków

Dział Funkcjonowanie organizmów

- wskazuje, w jaki sposób jego organizm wykonuje

czynności życiowe

- porównuje odżywianie się samożywne i cudzożywne

na dowolnie wybranych przykładach ptaka i ssaka

roślinożernego oraz ptaka i ssaka mięsożernego

wskazuje ich przystosowania do zdobywania pokarmu.

podaje przykłady materiałów energetycznych, a wśród

nich tłuszcze roślinne i zwierzęce,







wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;
















Uczeń:



- określa znaczenie tlenu jako gazu podtrzymującego

spalanie,

- wymienia wspólne produkty spalania i oddychania.

- wyjaśnia, co jest celem oddychania,

- uzasadnia, że wszystkie organizmy muszą oddychać

- określa, jaka jest istota rozmnażania płciowego.

- określa cel poszczególnych czynności życiowych

organizmów,

- podaje skład powietrza

Dział Planeta Ziemia

- opisuje hipotezę dotyczącą powstania Układu

Słonecznego,

- wymienia planety Układu Słonecznego, w kolejności

od Słońca, dzieli je na skaliste i gazowe

- wymienia cechy klimatu wybranej planety skalistej i

wyjaśnia, dlaczego nie rozwinęło się na niej życie.

- charakteryzuje substancje metaliczne i niemetaliczne,

- określa zastosowanie wybranych materiałów o

właściwościach metalicznych

- wymienia rodzaje globusów

- wyjaśnia termin górowanie Słońca,

- wyjaśnia, że na Ziemi występują strefy czasowe oraz

słoneczny (lokalny) i czas urzędowy.

- wymienia daty rozpoczęcia pór roku,

- wyjaśnia terminy równonoc i przesilenie,

- wyjaśnia, dlaczego co 4 lata luty ma 29 dni,

- wymienia i wskazuje na mapie strefy oświetlenia Zi

- wyjaśnia terminy linia brzegowa rozwinięta i

nierozwinięta,

- rozpoznaje na mapie linię brzegową rozwiniętą i

nierozwiniętą,

- podaje nazwę: największego, najmniejszego,

najzimniejszego i najcieplejszego kontynentu.

- wskazuje i odczytuje z mapy nazwy większych wysp,

półwyspów, cieśnin i mórz przybrzeżnych każdego

kontynentu

- rozpoznaje rodzaj linii brzegowej przy różnych

kontynentach i uzasadnia swój wybór,

- wskazuje na mapie obiekty na różnych kontynentach,








elektrycznej;






Uczeń:


globusa;




Kopernika;







Ziemi;




zmianami pór roku.





podaje czy jest to kraina geograficzna, wyspa,

półwysep i inne

- wyjaśnia, co to jest plankton,

- wymienia czynniki niezbędne do zachodzenia

procesu fotosyntezy

- wymienia dwa nazwiska Polaków, którzy przyczynili

się do poznania różnych zakątków kuli ziemskiej,

- wskazuje na mapie trasy wybranych podróżnik

- wyjaśnia, dlaczego na Ziemi występują: czas lokalny,

czas słoneczny i czas urzędowy,

- wyjaśnia terminy: górowanie, przesilenie i równonoc.

- wymienia i wskazuje na mapie strefy oświetlenia

Ziemi,

- rozpoznaje linię brzegową rozwiniętą i linię

brzegową nierozwiniętą,

- opowiada o najdawniejszych oraz późniejszych

odkryciach geograficznych, które przyczyniły się do

zmiany sposobu myślenia o Ziemi oraz o wyprawie

Kolumba i Magellana

Dział – Krajobrazy Ziemi

- wymienia strefy roślinne występujące na Ziemi,

- określa położenie strefy klimatycznej i roślinnej w

stosunku do innych stref.

- wymienia cechy klimatu typowego dla obszarów zaj-

mowanych przez wilgotne lasy równikowe,

- prezentuje prostą zależność pokarmową występującą

w wilgotnym lesie równikowym.

- wymienia charakterystyczne cechy klimatu sawann,

- opisuje przystosowania organizmów do życia na

obszarach trawiastych,


na sawannie.

- wskazuje na mapie świata występowanie obszarów

zajmowanych przez obszary trawiaste klimatu

umiarkowanego


na stepie, pampie lub prerii.

- wymienia cechy klimatu obszarów pustynnych na

podstawie interpretacji wykresu klimatycznego,

zerowego;





głębokości;




Uczeń:














zwierząt.


Uczeń:




marszu lub biegu;





- opisuje przystosowania organizmów do życia na pus

- wyjaśnia termin makia,

- wymienia przykładowe rośliny strefy śródziemno-

morskiej,

- wymienia ważniejsze miasta leżące w krajobrazie

śródziemnomorskim,

- uzasadnia, dlaczego jest to rejon atrakcyjny dla

turystów

opisuje krajobraz gór wysokich w porównaniu z

górami niskimi, np. Świętokrzyskimi poznanymi w

klasie 5.,

- opisuje klimat Alp, po stronie północnej i

południowej,

- wyjaśnia termin granica wieloletniego śniegu.

opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia w

tajdze,

- układa prosty łańcuch pokarmowy występujący w

tajdze

- wymienia, na podstawie interpretacji wykresu kli-

matycznego, cechy klimatu strefy okołobiegunowej,

- opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia w

tundrze

- podaje, na podstawie interpretacji wykresu

klimatycznego, cechy klimatu obszarów

okołobiegunowych,

- wskazuje przystosowania organizmów do życia na

obszarach Arktyki i Antarktydy

- opisuje położenie stref klimatycznych i

krajobrazowych,

- wymienia przykładowe rośliny i zwierzęta danej

strefy krajobrazowo-roślinnej,

- wymienia pojęcia poznane podczas omawiania

krajobrazów na Ziemi.

Dział - Bliżej fizyki

- przelicza jednostki masy i objętości,

- definiuje gęstość,

- na podstawie jednostki masy i objętości podaje

jednostkę gęstości

- wyjaśnia pojęcie układu odniesienia,

codziennym.

- wyjaśnia terminy tor i droga,

- wymienia jednostki czasu i potrafi je przeliczać,

- wymienia jednostki drogi i potrafi je przeliczać

- opisuje sposób wyznaczenia prędkości dowolnego

ciała.

- opisuje pozytywne i negatywne skutki oporów ruchu

w przyrodzie

- opisuje przepływ prądu elektrycznego,

- podaje przykłady przewodników i izolatorów

- opisuje za pomocą symboli elementy prostego

obwodu elektrycznego,

- wymienia warunki przepływu prąd elektrycznego w

obwodzie.

- określa miejsce podłączenia i sposób użytkowania

przykładowego urządzenia elektrycznego.

- krótko charakteryzuje wybrane źródła energii,

- podaje przykłady szkodliwego działania kwaśnych

opadów na rośliny.

- opisuje pojęcie biegunów magnetycznych.

- opisuje pole magnetyczne Ziemi,

- wyjaśnia znaczenie występowania pola magnetycz-

nego Ziemi dla niektórych zwierząt

opisuje ruch, biorąc pod uwagę, jego względność i

kształt toru,

- wymienia skutki działania sił tarcia i oporów ruchu,

- wymienia ciężar i rodzaje trących się powierzchni

jako własności siły tarcia,

- określa właściwości magnesów trwałych.

Dział – Osiągnięcia człowieka

- przedstawia przełomowe wydarzenia w dziejach

ludzkości,

- opisuje sposoby wytwarzania pierwszych naczyń

używanych przez człowieka

- wymienia ważne wydarzenia związane z podbojem

kosmosu

- wymienia podstawowe elementy sieci telekomuni-

kacyjnej, wymienia zastosowania komputera

- wymienia najważniejsze odkrycia w dziedzinie

zwalczania chorób zakaźnych i ich twórców oraz

określa, kiedy miały miejsce

- prezentuje sylwetki wybranych, sławnych Polaków.

- wymienia 3 agendy ONZ i określa ich główne

zadania,

- podaje przykłady polskich organizacji

charytatywnych i ich działalności

- krótko omawia, czym się zajmują: fizyka, chemia,

biologia i geografia.

Dział – Powtórzenie przed gimnazjum

- wymienia źródła wiedzy o tematyce przyrodniczej i

wskazuje ich znaczenie w formułowaniu wniosków z

obserwacji i doświadczeń,

- odróżnia próbę kontrolną od próby badawczej w

doświadczeniu,

- podaje przykłady dokumentowania obserwacji i do-

świadczeń przyrodniczych.

- opisuje poznane zjawiska,

- wyjaśnia poznane pojęcia.

- przedstawia na mapie pogody składniki za pomocą

znaków synoptycznych,

- opisuje, jakie są przyczyny powstawania tęczy,

-opisuje przyczyny występowania burz.

- podaje przykłady roślin rosnących w różnych środo-

wiskach,

- rozpoznaje pospolite gatunki nagonasiennych i

okrytonasiennych,

- podaje miejsce zachodzenia i cel procesu fotosyntezy.

- wymienia wspólne cechy zwierząt,

- opisuje podstawowe zasady opieki nad zwierzętami

domowym

- wymienia narządy budujące organizm człowieka i

określa ich przynależność do odpowiedniego układu,

- podaje funkcje wybranych układów narządów

człowieka

- podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą

zagrażać zdrowiu i życiu człowieka,

- wymienia podstawowe zasady bezpiecznego

zachowania się w domu.

- podaje propozycje asertywnego zachowania się

wobec presji otoczenia

- wymienia państwa graniczące z Polską, podaje od

której strony świata dane państwo jest naszym

sąsiadem.

- wymienia instytucje państwowe znajdujące się w

stolicy,

- wymienia nazwy i krótko omawia (w jednym zdaniu),

pasy rzeźby terenu w Polsce,

- opisuje, w jaki sposób można chronić przyrodę

- charakteryzuje ruchy Ziemi, określa wokół czego się

odbywa, czas trwania itp.

- charakteryzuje linię brzegową rozwiniętą i

nierozwiniętą.


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:




Uczeń:


lądzie;








schematem;


wodzie;









Dział Krajobrazy Polski

- charakteryzuje różne rodzaje skał i rozpoznaje je,

- podaje definicję pojęcia surowce mineralne, podaje

ich podział.

- określa położenie wybranego pasa krajobrazowego

względem pozostałych,

- wymienia charakterystyczne cechy dla danego pasa

krajobrazowego.

- wskazuje na mapie Europy drogę morską z Morza

Bałtyckiego na Morze Północne,

- opisuje zwyczaje rozrodcze ciernika lub igliczni.

- wyjaśnia, dlaczego wybrzeże klifowe się cofa,

- uzasadnia konieczność przestrzegania zakazu

chodzenia po wydmach i niszczenia

roślinności

- wyjaśnia, co oznacza pojęcie „krajobrazy naturalne”,

- opisuje znaczenie gospodarcze Pojezierzy

- krótko charakteryzuje każdą z nizin

środkowopolskich pod względem przyrodniczym

przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.


okolicy;





Uczeń:




przyrodniczemu;







Uczeń:






doświadczenia;





Uczeń:


góry;

i gospodarczym,

- opisuje wybraną nizinę na podstawie analizy map

tematycznych

- opisuje czynniki, które ukształtowały obszar Niziny

Mazowieckiej,

- rozpoznaje, na podstawie opisu, krainę geograficzną.

- charakteryzuje ustnie warunki przyrodnicze Wyżyny

Lubelskiej na podstawie mapy.

- charakteryzuje przyczyny powstania Górnośląskiego

Okręgu Przemysłowego,

- opisuje Wyżynę Śląską na podstawie map

tematyczny opisuje krajobraz Wyżyny

Krakowsko--Częstochowskiej,

- przedstawia walory turystyczne i rekreacyjne Jury.

- wyjaśnia, dlaczego Góry Świętokrzyskie są niskie,

- wyjaśnia powstanie gołoborzy.

- charakteryzuje piętra roślinne w Tatrach Wysokich

- krótko charakteryzuje obszary Natura 2000,

- opisuje wartości przyrodnicze wybranego parku

narodowego i krajobrazowego.

- na podstawie charakterystyki rozpoznaje daną krainę

geograficzną,

- charakteryzuje warunki naturalne i gospodarkę

regionu, w którym mieszka

Dział – Życie w glebie i w wodzie

- wyjaśnia etapy powstawania gleby,

- opisuje poziomy glebowe na schematycznym

profilu glebowym,

- wymienia rodzaj gleby w zależności od skały

macierzystej.

- określa rolę dżdżownic w podnoszeniu żyzności

gleby,

- podaje argumenty przeciwko wypalaniu traw,

- podaje przykłady słodkowodnych bezkręgowców,

- opisuje strefy występowania roślin w jeziorze,

Opisuje sposoby wymiany gazowej ślimaków i

małży,

- wymienia cechy charakterystyczne poznanych grup

zwierząt,

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,






mapie;













Uczeń:




tych układów:







zewnętrznego;




- podaje przykłady ryb kostnych i chrzęstnych,

- opisuje przebieg rozmnażania i rozwoju płazów,

- rozpoznaje pospolite gatunki ryb ( z podziałem na

słodkowodne i morskie ) oraz płazów,

- porównuje budowę ryb i płazów.

Dział – Funkcjonowanie organizmów

- krótko omawia poszczególne czynności życiowe.

- opisuje przebieg fotosyntezy, uwzględnia rolę

chlorofilu,

- wyjaśnia znaczenie procesu fotosyntezy

- opisuje różnorodność przystosowań mięsożerców i

roślinożerców do zdobywania pokarmu

- wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym

do spalania jest tlen,

- określa produkty spalania paliw ciekłych i stałych

przy swobodnym dostępie powietrza.

- podaje, co jest niezbędne do oddychania

komórkowego i co powstaje w wyniku tego procesu

- podaje przykłady sposobów bezpłciowego

rozmnażania się,

- wykazuje, że rośliny, podobnie jak zwierzęta,

rozmnażają się płciowo.

- określa, czym jest gatunek,

- wyjaśnia różnicę między samożywnością a

cudzożywnością,

- wyjaśnia różnicę między rozmnażaniem płciowym a

bezpłciowym.

Dział – Planeta Ziemia

- uzasadnia, że dzięki Słońcu może istnieć życie na

Ziemi,

- opisuje ruch planet Układu Słonecznego.

- charakteryzuje planety Układu Słonecznego.

- krótko charakteryzuje warstwy budujące Ziemię,

posługując się graficznym schematem budowy Ziemi.

- wskazuje na globusie półkulę północną i południową

oraz wschodnią i zachodnią,

- podaje cechy południków i równoleżników.

- wyjaśnia obserwowane zjawisko pozornego ruchu

Uczeń:









wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;







sytuacjach;
















gwiazd na niebie,

- wyjaśnia zjawisko powstawania dnia i nocy jako

następstwo ruchu obrotowego Ziemi,

- wyjaśnia znaczenie utworzenia stref czasowych

- posługuje się terminami: zwrotnik Raka, zwrotnik

Koziorożca, koła podbiegunowe; wskazuje je na

globusie.

- wyjaśnia termin wszechocean,

- wyjaśnia znaczenie terminów: wyspa, półwysep,

przylądek, zatoka, cieśnina,

- określa, bez mapy, półkulę, na której leży dany

kontyn

- wskazuje na mapie granice między Afryką a Europą i

Afryką a Azją oraz między innymi kontynentami,

- wskazuje na mapie świata Australię.

- opisuje przystosowania organizmów do życia w

strefie przybrzeżnej i toni wodnej,


oceanie

- ocenia znaczenie podróży Kolumba i Magellana dla

rozwoju myśli geograficznej

- wyjaśnia konsekwencje ruchów Ziemi,

- wyjaśnia znaczenie utworzenia stref czasowych oraz

uzasadnia wprowadzenie czasu urzędowego,

- posługuje się terminami: zwrotnik Raka, zwrotnik

Koziorożca, koła podbiegunowe; wskazuje je na

globusie,

-wskazuje na mapie granice między Afryką a Europą i

Afryką a Azją oraz między innymi kontynentami


- charakteryzuje strefy klimatyczne,

- opisuje strefy roślinne występujące na kuli ziemskiej,

- wymienia strefy leśne i bezleśne

- opisuje klimat wilgotnych lasów równikowych i

związane z nim warunki życia organizmów

- interpretuje dane przedstawione na wykresie

dotyczące średnich miesięcznych opadów i

temperatury powietrza.

- interpretuje dane przedstawione na wykresie

Uczeń:










elektrycznej;






Uczeń:


globusa;




Kopernika;







Ziemi;




zmianami pór roku.

dotyczące średnich miesięcznych opadów i

temperatury powietrza,

- wymienia charakterystyczne cechy klimatu obszarów

zajmowanych przez step, pampę, prerię

- rozpoznaje na ilustracjach i nazywa rodzaje pustyń.

- uzasadnia, dlaczego świat zwierzęcy w krajobrazie

śródziemnomorskim jest ubogi,

-wymienia zwierzęta tej strefy.

- wymienia państwa, na obszarze których leżą Alpy,

określa, którą część kraju zajmują,

- opisuje piętra roślinne w Alpach w porównaniu z

piętrami roślinnymi w Tatrach (podobieństwa i

różnice),

- podaje przykładowe rośliny w danym piętrze.

- opisuje klimat umiarkowany chłodny i związane z

nim warunki życia organizmów w tajdze.

- porównuje strategie różnych zwierząt zapewniające

im przetrwanie zimy.

- opisuje klimat strefy okołobiegunowej i związane z

nim warunki życia w tundrze,


tundrze

- opisuje różnorodność organizmów zamieszkujących

obszary Arktyki i Antarktydy,

- układa prosty łańcuch pokarmowy występujący na

obszarach polarnych.

- omawia i charakteryzuje strefy klimatyczne i

krajobrazowe (roślinne) na Ziemi.

Dział – bliżej fizyki

- oblicza gęstość substancji, znając jej masę i objętość,

- interpretuje pojęcie masy i gęstości

- podaje przykład świadczący o względności ruchu,

- stosuje definicję prędkości do wyznaczenia jej

wartości.

- przelicza jednostki drogi, czasu i prędkości

- wyjaśnia, od czego zależy siła tarcia dwóch trących

się powierzchni

- opisuje wygląd i funkcję przewodu elektrycznego,

- podaje przykłady niebezpiecznego użytkowania





zerowego;





głębokości;




Uczeń:














zwierząt.


Uczeń:



urządzeń elektryczny

- rysuje schemat obwodu elektrycznego na podstawie

jego rzeczywistego wyglądu,

- łączy elementy obwodu elektrycznego na podstawie

narysowanego schematu.

- opisuje zasadę bezpiecznego użytkowania

przykładowego urządzenia elektrycznego.

- uzasadnia pojęcia: odnawialne i nieodnawialne źródła

energii,

- wyjaśnia szkodliwy wpływ na środowisko produktów

spalania paliw kopalnych

- rozróżnia bieguny magnetyczna oraz określa je za

pomocą symbolu i koloru.

- buduje własny kompas,

- buduje własny elektromagnes

- przelicza jednostki masy i objętości,

- przelicza jednostki drogi, czasu i prędkości,

- opisuje przepływ prądu elektrycznego w

przewodniku,

- opisuje pole magnetyczne Ziemi.


- wyjaśnia znaczenie metod posługiwania się ogniem,

- opisuje wpływ hutnictwa szkła na rozwój nauk

przyrodniczych

- wskazuje w kolejności chronologicznej wydarzenia

związane z podbojem kosmosu

- podaje przeznaczenie podstawowych elementów sieci

telekomunikacyjnej,

- przedstawia zasadę działania telefonu.

- wyjaśnia zasadę działania szczepionki oraz

antybiotyków,

- podaje przykłady narządów, które można

przeszczepiać

- zestawia nazwiska sławnych Polaków z dziedziną

wiedzy i okresem działalności

-wymienia i krótko opisuje główne problemy

ludzkości.

-podaje przykłady zagadnień fizycznych, chemicznych,

biologicznych i geograficznych, które były omawiane


marszu lub biegu;





codziennym.

na lekcjach przyrody


- wyjaśnia znaczenie obserwacji i doświadczeń w

poznawaniu przyrody,

- wskazuje różnice między próbą badawczą i próbą

kontrolną,

- wyjaśnia, czym się różni obserwacja od

doświadczenia przyrodniczego.

- posługuje się drobinowym modelem budowy materii,

- określa warunki, w których zachodzą poznane

zjawiska

- wymienia przyrządy, za pomocą których mierzymy

poszczególne składniki pogody,

- opisuje pogodę na podstawie mapy synoptycznej lub

komunikatu słownego

- podaje funkcje organów roślinnych

- porównuje ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki,

- klasyfikuje pospolite zwierzęta różnych środowisk do

głównych grup systematycznych

- podaje przykłady komórek budujących ciało

człowieka,

- podaje przykłady tkanek budujących ciało człowieka.

- uzasadnia konieczność zachowania postawy

asertywnej wobec presji otoczenia,

- wymienia podstawowe zasady postępowania z

produktami spożywczymi.

- opisuje zasady właściwego odżywiania się omawia

podział administracyjny Polski,

- określa położenie pasów rzeźby terenu względem

siebie.

- wymienia wszystkie następstwa ruchów Ziemi.

- wyjaśnia pojęcie wszechoceanu,

- charakteryzuje dno oceaniczne


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.


Uczeń:


lądzie;








schematem;


wodzie;








okolicy;





Uczeń:




przyrodniczemu;



Dział - Krajobrazy Polski

- podaje przykłady gospodarczego wykorzystania

surowców mineralnych.

- podaje różnice między pasami krajobrazowymi,

- rozpoznaje pasy krajobrazowe na podstawie opisu

- wskazuje na schemacie przedstawiającym głębokość

morza miejsce występowania zielenic, brunatnic i

krasnorostów oraz uzasadnia ich umiejscowienie,

- wyjaśnia, dlaczego w morzu Bałtyckim żyje wiele

organizmów słodkowodnych.

- wyjaśnia, jak powstały Żuławy Wiślane

- wyjaśnia, dlaczego na pojezierzach występuje dużo

jezior,

- analizuje problem degradacji środowiska naturalnego

w powiązaniu z formami działalności człowieka

- wymienia różnice krajobrazowe między nizinami,

- ocenia znaczenie gospodarcze danej niziny w skali

kraju. Mapy tematyczne danego regionu,

- charakteryzuje rzeki na Nizinie Mazowieckiej,

- opisuje warunki przyrodnicze w Kotlinie

Warszawskiej.

- wyjaśnia, dlaczego na Wyżynie Lubelskiej rozwinął

się głównie przemysł spożywczy.

- ocenia znaczenie gospodarcze Wyżyny Śląskiej,

- ocenia szanse i zagrożenia życia mieszkańców

Wyżyny Śląskiej.

- omawia pochodzenie skał wapiennych,

- uzasadnia, utworzenie Ojcowskiego Parku

Narodowego.

- uzasadnia określenie, że Góry Świętokrzyskie są

kolebką polskiego górnictwa i hutnictwa,

- ocenia Góry Świętokrzyskie pod względem

atrakcyjności turystycznej

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,









Uczeń:






doświadczenia;





Uczeń:


góry;




mapie;











- opisuje Tatrzański Park Narodowy,

- wyjaśnia pojęcia: grań, turnia, żleb.

- uzasadnia, dlaczego tworzenie obszarów chronionych

jest skuteczną metodą ochrony przyrody.

- charakteryzuje każdą z krain geograficznych,

- porównuje warunki naturalne i gospodarkę różnych

krain geograficznych Polski,

- ocenia znaczenie danej krainy geograficznej pod

względem gospodarczym i turystycznym

Dział – Życie w glebie i w wodzie ( bdb )

- opisuje znaczenie gleby jako bogactwa naturalnego,

- porównuje glebę bielicową, brunatną i czarnoziem

- podaje różnice między glebą leśną a glebą

wykorzystywaną pod uprawy rolnicze,

- wyjaśnia, dlaczego po przeprowadzonej obserwacji

organizmy należy wypuścić w tym miejscu, skąd

zostały pobrane

- wykazuje różnice w warunkach życia w wodzie i na

lądzie, wynikające z warunków środowiska,

- określa czym jest plankton i jakie jest jego znaczenie,

- omawia strefowość życia w wodzie,

- porównuje poznane grupy bezkręgowców,

- opisuje przebieg rozmnażania się ryb,

- uzasadnia konieczność ochrony płazów,

Dział – Różnorodność organizmów lądowych ( bdb )

- podaje przykłady zależności organizmów lądowych

od światła,

- uzasadnia korzyści płynące dla roślin z wytworzenia

nasion i owoców,

- podaje przykłady paprotników chronionych,

- rozpoznaje i krótko charakteryzuje widłaki oraz

skrzypy,

- porównuje mchy i paprocie,

- wykazuje, że rozmnażanie się i rozwój gadów

stanowią przystosowanie do życia na lądzie,

- opisuje rozmnażanie i rozwój ptaków,

- porównuje torbacze, stekowce i łożyskowce,



Uczeń:




tych układów:







zewnętrznego;




Uczeń:









wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;



- wyjaśnia na przykładach, na czym polega reagowanie

na bodźce,

- opisuje znaczenie roślin w życiu człowieka,

- charakteryzuje płynożerców i planktonożerców – ich

przystosowania do zdobycia pokarmu,

- podaje przykłady egzotycznych roślinożerców i

mięsożerców, prawidłowo określa kontynent, na

którym żyją,

- uzasadnia, że spalanie jest źródłem energii,

- określa produkty spalania paliw ciekłych i stałych w

warunkach niedoboru powietrza,

- określa sposób wykonywania wymiany gazowej przez

rośliny,

- wskazuje, ze oddychanie jest związane z

odżywianiem,

- porównuje rozmnażanie się płciowe i bezpłciowe,

- opisuje przebieg fotosyntezy,

- podaje, co jest potrzebne do spalania i co powstaje w

jego wyniku,

- porównuje sposoby wykonywania czynności

życiowych przez rośliny i zwierzęta,

Dział - planeta Ziemia

- opisuje budowę Układu Słonecznego,

- wymienia powody, dla których Pluton przestał być

planetą,

- porównuje cechy klimaty wybranej planety i Ziemi

oraz wyjaśnia, dlaczego panują na niej warunki

niesprzyjające życiu,

- wykreśla według opisu diagram słupkowy

rozpowszechnienia niektórych substancji prostych (

pierwiastków głównych ) budujących skorupę ziemską,

- uzasadnia, że globus jest dobrym modelem naszej

planety,

- uzasadnia wprowadzenie w niektórych państwach

czasu urzędowego,

- na podstawie map stref czasowych w atlasie

odczytuje różnice czasu w różnych miejscach na Ziemi,

- wskazuje rysunek przedstawiający położenie Ziemi w






sytuacjach;
















Uczeń:










elektrycznej;



stosunku do Słońca w dniach przesileń i równonocy,

- wyjaśnia, w jaki sposób położenie Słońca w stosunku

do osi ziemskiej warunkuje oświetlenie Ziemi,

- rozpoznaje i wskazuje rysunki przedstawiające

położenie Ziemi w stosunku do Słońca w dniach

rozpoczynających pory roku,

- opisuje budowę dna oceanicznego, wskazuje na

mapie : szelf, stok kontynentalny, rów oceaniczny,

grzbiet oceaniczny,

- wymienia czynniki mające wpływ na zasolenie mórz i

oceanów,

- opisuje położenie Australii w stosunku do innych

kontynentów, uzasadnia różnice w florze i faunie

między Australią a innymi kontynentami ( relikty,

endemity ),

- podaje powierzchnię kontynentów – od największego

do najmniejszego,

- wyjaśnia różnice w sposobie odżywiania się

fitoplanktonu i zooplanktonu,

- wyjaśnia, jak odżywiają się organizmy w głębinach

oceanicznych,

- wyjaśnia, dlaczego wiek XV i XVI nazwano erą

wielkich odkryć geograficznych,

- opowiada o zdobywcach biegunów ziemskich, podaje

ich nazwiska,

- wyjaśnia, w jaki sposób położenie Słońca w stosunku

do osi ziemskiej warunkuje oświetlenie Ziemi,

- rozpoznaje i wskazuje rysunki przedstawiające

położenie Ziemi w stosunku do Słońca w dniach

rozpoczynających pory roku,

- wyjaśnia zależność pór roku od wysokości Słońca nad

widnokręgiem,

- wyjaśnia budowę dna oceanicznego oraz pojęcie

wszechoceanu,

- wymienia czynniki mające wpływ na zasolenia mórz i

oceanów,

- analizuje, porównuje mapy tematyczne różnych

kontynentów, wyciąga wnioski,

- ocenia znaczenie odkryć geograficznych dla tempa

rozwoju świata




Uczeń:


globusa;




Kopernika;







Ziemi;




zmianami pór roku.





zerowego;





głębokości;





- wskazuje różnice między strefami klimatycznymi i

roślinnymi i je uzasadnia,

- podaje przykłady wpływu różnych czynników

przyrodniczych na powstanie stref roślinnych,

- uzasadnia różnice między strefami klimatycznymi,

- interpretuje dane dotyczące średnich miesięcznych

opadów i temperatury powietrza przedstawionych na

wykresie,

- opisuje klimat obszarów trawiastych – sawann – oraz

związane z nim warunki życia organizmów,

- opisuje klimat obszarów trawiastych – prerii, pampy,

stepu, puszty oraz związane z nim warunki życia

organizmów,

- wyjaśnia, dlaczego obecnie obszary trawiaste – stepy

– są nazywane spichlerzem świata,

- opisuje klimat pustyń i związane z nim warunki życia

organizmów,

- analizuje wykresy klimatyczne i charakteryzuje

klimat śródziemnomorski,

- wyjaśnia, jak zmieniła się roślinność tego regionu na

przestrzeni wieków,

- wyjaśnia, dlaczego Alpy nazywamy barierą

klimatyczną,

- wyjaśnia przyczyny różnic w klimacie na stokach

południowych i północnych Alp,

- wyjaśnia etapy powstawania lodu lodowcowego w

kotłach lodowcowych w Alpach

- wyjaśnia powstawanie jęzorów lodowcowych,

- wymienia, na podstawie interpretacji klimatogramu,

cechy klimatu umiarkowanego chłodnego,

- wyjaśnia termin wieloletnia zmarzlina,

- wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta

zamieszkujące tundrę Arktyki, wskazując te zwierzęta,

które żyją tam stale i te, które pojawiają się tylko

latem,

- wskazuje różnice klimatyczne i roślinne między

strefami,

- podaje przykłady i uzasadnia występowanie

Uczeń:














zwierząt.


Uczeń:




marszu lub biegu;





codziennym.

krajobrazów astrefowych,

- wyjaśnia znaczenie nowopoznanych pojęć i posługuje

się nimi.

Dział – Bliżej fizyki

- interpretuje gęstość jako wielkość fizyczną,

- oblicza gęstość substancji znając jej masę i objętość,

- prezentuje symbole literowe prędkości, drogi i czasu

oraz formułuje matematyczną definicję prędkości,

- oblicza prędkość poruszających się ciał, znając drogę

i czas jej przebycia,

- podaje, w jaki sposób można zmniejszyć lub

zwiększyć siłę tarcia,

- wyjaśnia pojęcia przewodnika i izolatora,

- wymienia napięcie, jako cechę charakteryzującą

źródła energii elektrycznej,

- wyjaśnia zabezpieczenia obwodu elektrycznego w

naszych domach,

- wymienia sytuacje, w jakich może dojść do porażenia

prądem elektrycznym,

- prezentuje na wybranym przykładzie zasadę działania

prostego urządzenia elektrycznego,

- uzasadnia korzyści płynące z oszczędzania energii,

- opisuje pole magnetyczne wokół magnesu

sztabkowego i podkowiastego,

- wyjaśnia, co pokazuje igła magnetyczna,


- przedstawia zalety i wady materiałów pisarskich

stosowanych w historii ludzkości,

- wymienia powody, dla których ludzie chcą poznawać

kosmos,

- porównuje zasady działania telefonii stacjonarnej i

komórkowej ( mobilnej ),

- wyjaśnia na czym polega miażdżyca,

- omawia dokonania polskich uczonych i wynalazców,

- przedstawia ideę rozwoju zrównoważonego,

- podaje przykłady metod badawczych stosowanych w

fizyce, chemii, biologii, geografii,

- uzasadnia znaczenie nauk przyrodniczych dla

rozwoju cywilizacji ludzkiej.

Dział – Powtórzenie przed gimnazjum ( bdb )

- określa warunki, w których pozostaje próba badawcza

i próba kontrolna doświadczenia przyrodniczego,

- planuje kartę obserwacji przyrodniczej,

- opisuje znaczenie karty pracy doświadczenia,

- definiuje poznane pojęcia,

- opisuje poznane zjawiska posługując się schematem

lub modelem,

- porównuje prędkość dźwięku i prędkość światła,

- rozróżnia mchy, paprocie, skrzypy, widłaki,

- wymienia warunki niezbędne do przebiegu

fotosyntezy,

- porównuje pierścienice, skorupiaki, pajęczaki, owady

i mięczaki,

- wskazuje przystosowania ryb do życia w wodzie,

- wskazuje przystosowania ptaków do lotu,

- opisuje tkankę jako zespół komórek,

- opisuje układy narządów budujących organizm

człowieka,

- podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych

gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii, wirusów

na zdrowie człowieka,

- charakteryzuje poszczególne pasy rzeźby terenu

Polski,

- wyjaśnia, na jakiej podstawie wydzielono pasy

krajobrazowe w Polsce,

- na podstawie opisu cech krajobrazu rozpoznaje i

podaje nazwę pasa rzeźby terenu,

- opisuje formy ochrony przyrody w Polsce,

- podaje co najmniej 5 cech charakteryzujących Ziemię

jako planetę,

- charakteryzuje kontynenty, określając ich położenie,

linię brzegową i inne cechy,

-wyjaśnia, dlaczego na Ziemi występują strefy

oświetlenia Ziemi i dlaczego na ich obszarze występują

strefy klimatyczne,

- charakteryzuje strefy klimatyczne Ziemi.


Wymagania ogólne


Treści nauczania


Wymagania


przyrody.

Uczeń:



przyrodzie






się stanie gdy?


zjawisk i procesów


ich weryfikacja.

Uczeń:



przyrodniczych,


między zjawiskami,



instrukcji,




terminologii

III. Praktyczne


przyrodniczej.


Uczeń:


lądzie;








schematem;


wodzie;








okolicy;





Uczeń:




przyrodniczemu;

Uczeń otrzymuje ocenę celującą gdy spełnia


Dział – Krajobrazy Polski

- opisuje pochodzenie skal,

- wyjaśnia powstawanie skał osadowych,

- analizuje mapy tematyczne i na ich podstawie

wnioskuje o warunkach przyrodniczych danego pasa

krajobrazowego,

- tworzy spójny opis danego pasa krajobrazowego,

- wymienia przyczyny niewielkiego zasolenia Morza

Bałtyckiego,

- uzasadnia, dlaczego betonowanie brzegów morskich

źle wpływa na organizmy żyjące w Bałtyku,

- opisuje, jak powstają mierzeje i jeziora przybrzeżne,

- wyjaśnia genezę głównych form polodowcowych na

pojezierzach,

- wyjaśnia ( na podstawie dostępnych źródeł informacji

) sposób powstania krajobrazu pasa nizin,

- analizuje i ocenia pozycję Niziny Mazowieckiej pod

względem przyrodniczym i gospodarczym,

- ocenia znaczenie Wyżyny Lubelskiej dla gospodarki

kraju,

- ocenia znaczenie Wyżyny Śląskiej dla gospodarki

kraju,

- wyjaśnia proces krasowienia skał wapiennych na

podstawie różnych informacji i źródeł,

- opisuje genezę Gór Świętokrzyskich oraz wyjaśnia

obecny ich wygląd,

- uzasadnia powstanie Świętokrzyskiego Parku

Narodowego,

- wyjaśnia różnice w krajobrazie Tatr Wysokich i

Zachodnich,

- uzasadnia, że krajobraz Tatr Wysokich jest

przykładem krajobrazu wysokogórskiego –

alpejskiego,

Uczeń:



kulturowej,





własne i innych,




Uczeń:



zasadami,


przyrody i dorobku



doświadczenia.

Uczeń:



obserwacji, badań,





graficznej,


wyniki obserwacji i

doświadczeń,









Uczeń:






doświadczenia;





Uczeń:


góry;




mapie;











- porównuje różne formy ochrony przyrody,

- ocenia warunki przyrodnicze i gospodarcze każdej

krainy geograficznej,

- zdobywa informacje w innych źródłach wiedzy i

tworzy spójne opisy charakteryzujące daną krainę

geograficzną.

Dział – Życie w glebie i w wodzie

- rozpoznaje rodzaje gleb na podstawie ich profili,

- wyjaśnia, jak gruzełkowata budowa gleby wpływa na

życie roślin,

- opisuje strefy występowania roślin w jeziorze,

- podaje przykład łańcucha pokarmowego w

środowisku słodkowodnym,

- opisuje przebieg rozwoju owadów,

- wyjaśnia zasadę działania pęcherza pławnego,

- wskazuje związek między elementami budowy ciała

płazów a środowiskami, w których żyją,

- porównuje rozmnażanie się oraz rozwój ryb i płazów.

Dział – Różnorodność organizmów lądowych

- uzasadnia, że środowiska lądowe są różnorodne pod

względem panujących warunków,

- porównuje rośliny okrytonasienne i nagonasienne,

- opisuje powstawanie i znaczenie torfowisk,

- uzasadnia konieczność ochrony gadów,

- podaje przykłady gadów kopalnych,

- wskazuje cechy budowy wewnętrznej ptaka

świadczące o przystosowaniu do lotu,

- wykazuje różnorodność ssaków,

- wykazuje związek między rozwojem zarodkowym

gadów, ptaków i ssaków a uniezależnieniem od

środowiska wodnego.


- wskazuje różnice w realizacji czynności życiowych

między roślinami a zwierzętami,

- podaje, jakie organizmy są głównymi producentami

na lądach i w wodach,

- wskazuje różnice między pokarmem roślinnym a



Uczeń:




tych układów:







zewnętrznego;




Uczeń:









wzroku i słuchu;


utrzymaniu zdrowia;


zwierzęcym i wynikające z tego konsekwencje dla

roślinożerców,

- identyfikuje doświadczalnie produkty spalania i

oddychania: dwutlenek węgla, parę wodną,

- dostrzega analogię między oddychaniem a spalaniem

( np. drewna lub drewna ),

- uzasadnia, dlaczego pewne organizmy należą do

jednego gatunku, a inne nie,

- porównuje oddychanie i spalanie.

Dział – Planeta Ziemia

- porównuje historyczne hipotezy ( poglądy ) dotyczące

Układu Słonecznego,

- opisuje różne obiekty astronomiczne,

- uzasadnia podział substancji budujących skorupę

ziemską na proste i złożone,

- wymienia cechy poznanych globusów,

- wyjaśnia, jakie znaczenie dla życia na Ziemi ma

nachylenie osi ziemskiej do płaszczyzny obrotu,

- oblicza godzinę czasu lokalnego na podstawie

długości geograficznej,

- opisuje pozostałe ( nie ujęte w podręczniku ) skutki

ruchu obrotowego Ziemi,

- samodzielnie wykonuje rysunki przedstawiające

położenie Słońca i Ziemi w dniach rozpoczynających

daną porę roku,

- wyjaśnia zależność pór roku od wysokości Słońca nad

widnokręgiem,

- wyjaśnia, w jaki sposób dany czynnik wpływa na

zmianę zasolenia mórz i oceanów ( zwiększa,

zmniejsza i dlaczego ),

- wymienia przykładowe ( największe ) państwa leżące

na poszczególnych kontynentach,

- wskazuje na mapie ( wymienione przez nauczyciela )

większe krainy geograficzne, pasma górskie, szczyty,

rzeki, jeziora na różnych kontynentach,

- analizuje, porównuje mapy tematyczne różnych

kontynentów, wyciąga wnioski,


głębinach morskich,






sytuacjach;
















Uczeń:










elektrycznej;



- porównuje warunki występujące w poszczególnych

strefach morza, oceanu,

- ocenia znaczenie ery wielkich odkryć geograficznych

dla rozwoju świata,

- ocenia znaczenie odkryć geograficznych dla tempa

rozwoju świata w XX i XXI w.

- na podstawie mapy stref czasowych w atlasie

odczytuje różnice czasu w różnych miejscach na Ziemi,


- uzasadnia występowanie krajobrazów astrefowych,

- podaje przykłady krajobrazów astrefowych,

- prezentuje bogactwo roślin i zwierząt żyjących w

wilgotnych lasach równikowych różnych kontynentów,

- wskazuje obszary sawann na różnych kontynentach,

- charakteryzuje obszary trawiaste różnych

kontynentów,

- prezentuje fragmenty literatury opisujące krajobraz i

warunki życia na pustyniach różnych kontynentów,

- ocenia zmiany krajobrazu naturalnego w basenie

Morza Śródziemnego w kontekście szybkiego rozwoju

turystyki, powodującego zagrożenie dla środowiska,

- ocenia szanse dalszego rozwoju turystyki w Alpach w

kontekście ochrony krajobrazu naturalnego,

- podaje informacje o Alpach niezamieszczone w

podręczniku,

- charakteryzuje obszary leśne klimatu umiarkowanego

chłodnego na kuli ziemskiej,

- prezentuje kartę doświadczenia ukazującego

znaczenie wieloletniej zmarzliny w rozwoju roślin,

- opisuje przebieg doświadczenia i dokumentuje je

własnymi fotografiami,

- określa warunki życia na obszarach

okołobiegunowych z podkreśleniem różnic między

Arktyką a Antarktydą,

- przyporządkowuje klimat ogramy danej strefie

krajobrazowej świata, analizuje je i uzasadnia,

- posługuje się informacjami o strefach krajobrazowo –

roślinnych, które nie są zamieszczone w podręczniku.




Uczeń:


globusa;




Kopernika;







Ziemi;




zmianami pór roku.





zerowego;





głębokości;




Dział – Bliżej fizyki

- przekształca wzór na gęstość i wyznacza z niego

masę lub objętość,

- przekształca wzór na prędkość i wyznacza z niego

drogę lub czas,

- oblicza parametry ruchu na podstawie definicji

prędkości,

- opisuje skutki występowania siły tarcia lub oporu

ruchu na przykładzie podanym przez nauczyciela,

- wymienia wielkości fizyczne charakteryzujące prąd

elektryczny oraz jego jednostki,

- rysuje schemat obwodu elektrycznego zawierający

dwa lub więcej odbiorników,

- opisuje budowę i zasady działania urządzenia

elektrycznego na podstawie instrukcji obsługi,

- interpretuje wynik doświadczenia: Sprawdź jaki

wpływ na rośliny ma kwaśny deszcz,

- podaje zastosowania magnesów,

- opisuje wykorzystanie elektromagnesu,


- uzasadnia znaczenie przełomowych odkryć dla

rozwoju ludzkości,

- wymienia wydarzenia z współczesnej historii podboju

kosmosu,

- charakteryzuje sposoby przesyłania informacji w

technice analogowej i cyfrowej,

- wyjaśnia istotę chorób nowotworowych,

- uzasadnia znaczenie dokonań polskich uczonych dla

rozwoju nauki,

- wymienia alternatywne źródła energii i uzasadnia

celowość ich poszukiwania,

- wykazuje istnienie związków między różnymi

naukami przyrodniczymi.


- opisuje poznane zjawiska, posługując się schematem

lub modelem,

- wyjaśnia, kiedy można wyciągać wnioski z

obserwacji i doświadczeń,

Uczeń:



strefowych: lasu równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni











zwierząt.


Uczeń:




marszu lub biegu;





codziennym.

- wyciąga wnioski z doświadczeń,

- rozwiązuje poprawnie test podstawowy A lub B i

dodatkowo poprawnie test trudny C,

- szacuje odległość od centrum burzy na podstawie

prędkości dźwięku, światła i czasu między błyskiem a

grzmotem,

- opisuje sposoby rozmnażania roślin,

- podaje przykłady zwierząt egzotycznych żyjących w

różnych środowiskach i ich przynależność do danej

strefy krajobrazu,

- opisuje hierarchiczną budowę ciała człowieka, podaje

odpowiednie przykłady,

- uzasadnia stwierdzenie, że aktywny wypoczynek

sprzyja utrzymaniu zdrowia,

- wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia

konieczność ich stosowania,

- wskazuje, dobierając argumenty dotyczące fizjologii

organizmu człowieka, szkodliwy wpływ nikotyny i

substancji psychoaktywnych,

- ocenia skuteczność różnych form ochrony przyrody,

- podaje informacje dotyczące krain geograficznych

Polski, nieujęte w podręczniku ( ciekawostki ),

- wyjaśnia występowanie na Ziemi krajobrazów

astrefowych,

- analizuje mapy tematyczne, diagramy i wyciąga

wnioski




8. Kryteria wymagań dla ucznia z trudnościami, w tym dla ucznia z dysleksją.

W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania dostosowane są wymagania do indywidualnych potrzeb

psychofizycznych.

Uczeń powinien wykazać się wiadomościami i umiejętnościami z przedmiotu na miarę swoich możliwości w oparciu o obowiązujące wymagania w PZO

na poszczególne stopnie.

Wymagane jest systematyczne przygotowanie do lekcji, systematyczne odrabianie prac domowych, uzupełnianie zaległości w przypadku nieobecności na

zajęciach edukacyjnych.

Uczeń nie będzie miał obniżonej oceny śródrocznej, rocznej za niski poziom graficzny pisma, słabą estetykę zapisu w zeszycie przedmiotowym, zeszycie

ćwiczeń, kartkówkach, sprawdzianach, pracach klasowych, jednak jego zapisy mają być pełne, a nie tylko pojedyncze wyrazy, pourywane zdania.

W przypadku nieczytelnego pisma uczeń ma możliwość wykonania pracy na komputerze, pisania pismem drukowanym. Ponadto nieczytelne fragmenty prac

może odczytać nauczycielowi. Jeżeli tego nie uczyni, prace będą oceniane niżej.

Ortografia nie podlega ocenie.

Uczeń mający trudności w zapamiętaniu treści kilku lekcji, całego działu ma możliwość zaliczenia ustnego, pisemnego działu mniejszymi partiami po

uprzednim zgłoszeniu się do nauczyciela.

Jeżeli uczeń ma kłopoty w notowaniu, to podczas lekcji może sporządzać notatki za pomocą np. „ mapy myśli”. Jednak powinna znajdować się w zeszycie

przedmiotowym cała lekcja, a nie jej część.

Uczeń udzielający odpowiedzi ustnej związanej z orientacją na mapie, w terenie, operowaniu pojęciami związanymi z kierunkami świata, ma wydłużony czas

wypowiedzi.

Przy ocenianiu prac pisemnych uczniów, wobec których dostosowano kryteria oceniania, nauczyciel stosuje następujące zasady przeliczania punktów na

ocenę:

poniżej 19% możliwych do uzyskania punktów – niedostateczny,

20% - 44% - dopuszczający,

45% -69% - dostateczny,

70% - 84% - dobry,

85% -96% -bardzo dobry,

97% - 100% - celujący.

W nauczaniu dzieci niepełnosprawnych możliwości ucznia są punktem wyjścia do formułowania wymagań, dlatego ocenia się przede wszystkim postępy

i wkład pracy oraz wysiłek włożony w przyswojenie wiadomości i nabycie umiejętności przez danego ucznia.

7. Formy, częstotliwość, narzędzia i sposoby sprawdzania osiągnięć i postępów ucznia.

a) Formy pracy ucznia podlegające ocenie:

1/ prace pisemne:

a/ kartkówka obejmująca materiał programowy ostatniej lekcji lub kilku lekcji, na których była ćwiczona ta sama umiejętność lub treści z danego działu

b/ klasówka (sprawdzian) obejmująca większą partię materiału określoną przez nauczyciela zapowiedziana z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem;

termin powinien być odnotowany w e-dzienniku,

c/ prace domowe ( w zeszycie przedmiotowym, w ćwiczeniach i inne );

2/ wypowiedzi ustne,

3/ samodzielnie lub zespołowo wykonane przez ucznia inne prace np. albumy, plakaty, plansze, modele, zielnik, hodowla, prezentacje, wykonywanie

doświadczeń, zajęcia warsztatowe, itp.;

4/ praca i aktywność na lekcji np. zgłaszanie się, uzupełnianie ćwiczeń, wykonywanie zadań w zeszycie przedmiotowym, uzupełnianie karty pracy;

5/ aktywność poza lekcjami, np. udział w konkursach, olimpiadach, uroczystościach o treściach przyrodniczych;

b) Częstotliwość sprawdzania osiągnięć i postępów ucznia według przyjętych form:

odpowiedź ustna co najmniej jeden raz w półroczu ( w zależności i liczebności klasy i tempa pracy uczniów na zajęciach),

aktywność na lekcji (na bieżąco),

kartkówki są niezapowiedziane,

klasówki ( sprawdziany ) obejmują większą partię materiału określoną przez nauczyciela i są zapowiedziane z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem,

termin odnotowany jest w e – dzienniku

c) Ilość ocen w półroczu dla przedmiotu przyroda realizowanych w wymiarze tygodniowym:

klasa 4 ( trzy godziny tygodniowo ) – minimum 5 ocen

klasa 5 ( dwie godziny tygodniowo ) – minimum 4 oceny

klasa 6 ( 4 godziny tygodniowo ) – minimum 6 ocen

8. Prawa przysługujące uczniowi w procesie oceniania.

Uczeń ma prawo dwa razy w półroczu zgłosić nieprzygotowanie do lekcji bez podania przyczyny. Nie dotyczy to zapowiedzianych klasówek (sprawdzianów ),

testów diagnostycznych i zajęć, na których ustalana jest ocena śródroczna i roczna.

Nauczyciel wpisuje w e – dzienniku skrót np – uczeń nieprzygotowany.

Przez nieprzygotowanie do lekcji rozumiemy: brak zeszytu przedmiotowego, brak ćwiczeń, brak pracy domowej, nieprzygotowanie do odpowiedzi, brak

pomocy potrzebnych na zajęciach edukacyjnych.

Uczeń powinien zgłosić nieprzygotowanie na początku lekcji. Jeżeli tego nie uczyni we właściwym czasie oznacza to, że jest przygotowany do zajęć.

Po wykorzystaniu możliwości nieprzygotowania do zajęć uczeń otrzymuje za każde nieprzygotowanie do lekcji ocenę niedostateczną.

Klasówki (sprawdziany ) są obowiązkowe.

Każdą klasówkę ( sprawdzian) uczeń musi zaliczyć w terminie uzgodnionym z nauczycielem - nie później jednak niż do dwóch tygodni od daty klasówki

(sprawdzianu) lub powrotu do szkoły po czasowej nieobecności.

W przypadku ponownej nieobecności ucznia w ustalonym terminie uczeń pisze sprawdzian po powrocie do szkoły. Zaliczenie polega na pisaniu sprawdzianu

o tym samym stopniu trudności.

W sytuacjach uzasadnionych nauczyciel może zwolnić ucznia z zaliczania zaległego sprawdzianu.

Każda klasówka ( sprawdzian ) powinien zostać zaliczony w formie uzgodnionej z nauczycielem.

Brak zaliczenia klasówki ( sprawdzianu ) nauczyciel oznacza, wpisując w rubrykę ocen „0”. W przypadku niewywiązania się ucznia z uzgodnionego terminu i

formy zaliczenia uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.

Nauczyciel stosuje następujące skróty w e-dzienniku:

np – uczeń nieprzygotowany,

0 – uczeń nie pisał pracy pisemnej.

Uczeń może jeden raz poprawić ocenę niedostateczną, dopuszczającą, dostateczną z prac pisemnych : kartkówki, klasówki (sprawdzianu ) w terminie do

dwóch tygodni od jej otrzymania lub w terminie ustalonym przez nauczyciela. Poprawa oceny obejmuje taki zakres materiału, jaki obowiązywał w dniu

pisania klasówki (sprawdzianu ), kartkówki lub przy odpowiedzi ustnej.

Uczeń ma prawo poprawić tylko jeden raz ocenę niedostateczną otrzymaną z odpowiedzi ustnej, za pracę domową w zeszycie przedmiotowym lub ćwiczeniach

na kolejnych zajęciach dydaktycznych.

Każdy uczeń ma prawo do dodatkowych ocen, które może uzyskać wykonując prace nadobowiązkowe, np. udział w apelach, konkursach przyrodniczych,

wykonanie albumu, plansz, hodowli, zielników, aktywny udział w przyrodniczych zajęciach pozalekcyjnych, itp.

9. Sposoby powiadamiania ucznia i rodziców ( prawnych opiekunów ) o ocenach.

W ocenianiu bieżącym, śródrocznym, rocznym i końcowym osiągnięć uczniów obowiązują stopnie szkolne.

W ocenianiu bieżącym zamiast stopnia szkolnego nauczyciel może też stosować informację zwrotną skierowaną do ucznia w formie ustnej lub pisemnej,

zgodnie z zasadami oceniania kształtującego. Udzielanie pełnej informacji zwrotnej nie zawsze jest konieczne. Może być ona dwuelementowa lub

trzyelementowa.

Ocena jest jawna dla ucznia jak i dla jego rodziców.

Ocena z odpowiedzi ustnej wpisywana jest przez nauczyciela do zeszytu przedmiotowego.

Oceny z zadań domowych wpisywane są do zeszytu przedmiotowego lub do ćwiczeń, itp.

Każda ocena z uzyskanych form sprawdzania umiejętności lub wiadomości ucznia jest wpisywana do e – dziennika.

Nauczyciel uzasadnia każdą bieżącą ocenę szkolną.

Oceny z ustnych form sprawdzania wiedzy i umiejętności nauczyciel uzasadnia ustnie w obecności klasy. Na zakończenie lekcji uczeń ma prawo do wniesienia

prośby o wpisanie uzasadnienia z zeszycie szkolnym. Nauczyciel na realizacje prośby ma termin dwóch dni od daty skierowania danej prośby.

Przy ocenianiu prac pisemnych nauczyciel stosuje następujące zasady przeliczania punktów na ocenę:



50% - 74% - dostateczny,

75% - 89% - dobry,

90% - 99% -bardzo dobry,

100% i/lub zadania dodatkowe (do decyzji nauczyciela) – celujący.

Przy ocenianiu prac pisemnych uczniów, wobec których dostosowano kryteria oceniania nauczyciel stosuje następujące zasady przeliczania punktów na

ocenę:



45% -69% - dostateczny,

70% - 84% - dobry,

85% -96% -bardzo dobry,

97% - 100% - celujący.

Wszystkie oceny z pisemnych form sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia ( klasówki, sprawdziany, kartkówki ) uzasadniane są pisemnie.

Formy uzasadniania prac pisemnych.

1/ Kartkówki – krótki komentarz wskazujący wiadomości i umiejętności, które należy doskonalić lub inny element informacji zwrotnej zgodny z zasadami

oceniania kształtującego.

2/ Klasówki ( sprawdziany ) :

a) wskazanie w postaci tabeli wykazu wiadomości i umiejętności, które uczeń powinien opanować z danego działu programowego.

Tabelka uzupełniania jest przez nauczyciela przy pomocy znaków graficznych ( +, - , ) , co daje informację zwrotną, w jakim stopniu uczeń spełnił

wymagania programowe. Znak + oznacza opanowane wskazane wiadomości, umiejętności, znak – oznacza nieopanowane wskazane wiadomości,

umiejętności, znak + - oznacza nie w pełni opanowane wskazane wiadomości, umiejętności.

b) lub mogą być oceniane poprzez komentarz uwzględniający elementy oceniania kształtującego.

3/ Prace domowe ( w zeszycie przedmiotowym, w ćwiczeniach ) – krótki komentarz co uczeń wykonał źle, co wymaga poprawie lub dodatkowej pracy aby

uzupełnić braki lub inny element informacji zwrotnej zgodny z zasadami oceniania kształtującego.

Sprawdzone i ocenione prace kontrolne uczniów przedstawione są do wglądu uczniów na zajęciach dydaktycznych.

Każda praca pisemna jest omawiana i analizowana w razie potrzeby indywidualnie z uczniem.

Uczeń po zapoznaniu się z wynikami klasówki, sprawdzianu, kartkówki, testu ma obowiązek zwrócić ją nauczycielowi.

Prace mogą być wypożyczane przez nauczyciela do domu w celu zaprezentowania ich rodzicom ( prawnym opiekunom ). Okazane prace wraz z podpisem

rodzica zwracane są w ciągu tygodnia nauczycielowi.

Wszystkie prace pisemne są w dokumentacji nauczyciela i są do wglądu rodziców na najbliższym zebraniu ogólnym i konsultacjach w wyznaczonych

godzinach i dniach tygodnia.

Rodzice podczas spotkań z wychowawcą informowani są o bieżących ocenach z przedmiotu, proponowanych ocenach śródrocznych i rocznych.

Na prośbę rodzica lub nauczyciela prowadzone są indywidualne rozmowy dotyczące postępów edukacyjnych ucznia.

10. Warunki i tryb uzyskiwania wyższych niż przewidywane rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć.

Warunki, które powinien spełniać uczeń, który chce uzyskać wyższą ( o jeden stopień ) niż przewidywana ocena roczna z przyrody:

Systematycznie był przygotowany do zajęć, na bieżąco uzupełniał zaległości w zeszycie przedmiotowym, w ćwiczeniach, itp.

Aktywnie uczestniczył w zajęciach edukacyjnych.

Zgodnie z ustalonym terminem poprawiał niesatysfakcjonujące go oceny z prac pisemnych.

Uczeń zgłosił się sam lub z rodzicami do nauczyciela przyrody po zapoznaniu się z proponowaną oceną roczną, nie później niż 1 miesiąc przed planowanym

wystawieniem oceny rocznej.

Uczeń, który chce uzyskać wyższą niż przewidywana ocenę roczną i spełnia wszystkie wyżej wymienione warunki, ustala z nauczycielem przedmiotu i rodzicami

sposób wykazania się jego wiadomościami i umiejętnościami zgodnie z wymaganiami na daną ocenę.

Może to być:

odpowiedź ustna z ustalonej przez nauczyciela partii materiału programowego,

napisanie sprawdzianu, testu, itp. z wyznaczonego przez nauczyciela materiału programowego,

praca dodatkowa: np. plakat, album, prezentacja, itp.,

aktywny udział w zajęciach edukacyjnych,

samodzielne rozwiązanie problemu badawczego.

* Nauczyciel przyrody informuje ucznia na siedem dni przed wystawieniem oceny rocznej czy spełnił ustalone warunki i czy uzyskał wyższą niż przewidywana

ocenę roczną z przedmiotu.

Olsztyn, dn. 31.08.2016r.

Przedmiotowy system oceniania z przyrody opracował zespół przyrodniczy’

Lidia Marciniuk

Sylwia Kuca

Karolina Ziółkowska

PRZYROD - SP2 Olsztyn 201617/przyroda.pdf · 14) opisuje glebę, jako zbiór składników...

Documents

Transcript of PRZYROD - SP2 Olsztyn 201617/przyroda.pdf · 14) opisuje glebę, jako zbiór składników...