Konwergencja czy dywergencja
kultur i systemów prawnych?
RedakcjaOktawian Nawrot, Sebastian Sykuna, Jerzy Zajadło
Wydawnictwo C.H. Beck
Konwergencja czy dywergencjakultur i systemów prawnych?
Katedra Teorii i Filozofi i Państwa i Prawa Uniwersytetu Gdańskiego składa serdeczne podziękowania niżej wymienionym osobom i in-stytucjom, bez których wsparcia organizacja XIX Ogólno polskiego
Zjazdu Katedr Teorii i Filozofi i Prawa w Jastrzębiej Górze oraz publikacja niniejszej księgi nie byłyby możliwe:
Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego
Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego
Grupa Szydłowski
Hotel Astor w Jastrzębiej Górze
Kancelaria Adwokacka Adwokat Barbary Ratnickiej-Kiczka
Kancelaria Adwokacka Adwokata Tomasza Kopoczyńskiego
Kancelaria Radcy Prawnego Fortuna
Korporacja Budowlana DORACO
Okręgowa Izba Radców Prawnych w Gdańsku
Pomorska Izba Adwokacka w Gdańsku
Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Adwokat Andrzej Zwara
Rektor Uniwersytetu Gdańskiego
STBU Brokerzy Ubezpieczeniowi
Swissmed Centrum Zdrowia S.A.
Wilbo S.A.
Wydawnictwo C.H. Beck
Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska
Wydawnictwo C.H. BeckWarszawa 2012
Konwergencjaczy dywergencjakultur i systemów prawnych?
RedakcjaOktawian Nawrot, Sebastian Sykuna, Jerzy Zajadło
© Wydawnictwo C.H. Beck 2012
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.Druk i oprawa: Totem, Inowrocław
ISBN 978-83-255-3140-9
ISBN e-book 978-83-255-3141-6
Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych?
Redakcja: Joanna Ablewicz
Projekt okładki: Robert Rogiński
V
Spis treści
Wykaz skrótów .................................................................................... IXLiteratura ............................................................................................. XIIIWstęp ................................................................................................... XV
Część I.Referaty................................................................................................ 1A.Tworzenieprawa:commonlaw–prawostanowione............................. 31. Tworzenieprawa:pomiędzykulturąprawastanowionegoikulturą
commonlaw (RomanTokarczyk)......................................................... 32. Konwergencjai dywergencjaporządkówprawnychw sferze
tworzeniaprawa(TomaszStawecki).................................................. 24B. Stosowanieprawa:modelsylogistyczny–modelargumentacyjny......... 751. Sylogistycznymodelstosowaniaprawa(StanisławCzepita).............. 752. Argumentacyjnymodelstosowaniaprawa(BartoszBrożek).............. 89C.Aksjologiaprawa:uniwersalizm–partykularyzm.................................. 1031. Konwergencjaw prawiea uniwersalizacjaaksjologiiprawnej.
Przykładrecepcjiprawai dialoguorzeczniczego(LeszekLeszczyński) .......................................................................... 103
2. Prawaczłowiekajakoelementpolitykiwzajemnegouznaniai równościszans(BartoszWojciechowski)............................................ 115
Część II.Komunikaty........................................................................................... 1351. Przejawysuwerennościkantonówszwajcarskichwsferze
stanowieniaprawa−kilkauwag(MaciejAleksandrowicz).................. 137
Spistreści
VI
2. Materiałylegislacyjnew dyskursieinterpretacyjnymz perspektywybrytyjskiej,amerykańskiej,francuskiej,szwedzkieji polskiej(AgnieszkaBielska-Brodziak).......................................................... 144
3. ProblemzakończeniaprocesuwykładniprawawświetleorzecznictwaSąduNajwyższego(OlgierdBogucki)........................ 154
4. Uniwersalnewartościw regulacjachprawnychsferybioetycznej(AnettaBreczko).............................................................................. 160
5. Psychologiczneujęcieprawa:czylio tym,jakszukamyprawanietam,gdzieonosięznajduje(DawidBunikowski)...................... 167
6. Wielojęzycznośćprawaa konwergencjakulturprawnychw Europiei Kanadzie(AgnieszkaDoczekalska)............................... 176
7. Przydatnośćautopoiesisw praktyceprawniczej(KrzysztofDybowski)...................................................................... 181
8. Nowetechnologiea instrumentalnycharakterprawa(DominikGóra).............................................................................. 187
9. Kulturajakoczynniklegitymizującyprawoeuropejskie(JoannaHelios,WiolettaJedlecka).................................................... 189
10. Etykaodpowiedzialnościprawnika:wprowadzenie(PrzemysławKaczmarek)................................................................ 199
11. Deliberatywnymodellegitymizacjisądownictwakonstytucyjnego−zarysproblemu(KrzysztofJ.Kaleta)............................................ 205
12. (Przewrotna)rolaklauzulgeneralnychw orzecznictwieeuropejskim.Studium„interesupublicznego”i „moralnościpublicznej”(AnnaKalisz,AdamSzot)............................................. 213
13. Spotkaniakulturprawnychw procesienegocjacjiBezpośrednichInwestycjiZagranicznychw Polsce(AnnaKociołek-Pęksa,MichałTurczyk).............................................................................. 220
14. Zasadyprawajakoskładnikkulturyprawnej(GrzegorzMaroń).... 22315. Standardyochronyprawczłowiekaw Europiejakokonsekwencja
międzyinnymidywergencjiaksjologicznej(BartoszLiżewski)....... 23216. Filozoficznepodstawykarania−uzasadnienieistnieniakarywe
współczesnychspołeczeństwachdemokratycznych(MichałPeno)... 24317. Klasycznyprocessądowyw świetlemetodalternatywnych
(MateuszPękala)............................................................................. 25018. Narratologiaprawa–uwagidoteoriiB.Jacksonai P.Ricoeura
(MarcinPieniążek)......................................................................... 256
Spistreści
VII
19. Aksjologiaprawaw ujęciuCzesławaMartyniakai ArthuraF.Utza(JadwigaPotrzeszcz)....................................................................... 266
20. Jakbadaćwieleobiektywności?Przyczynekdodyskusjinadmetodologiąprawno-porównawczychbadańorzecznictwa(LidiaRodak,MateuszStępień)....................................................... 274
21. Zasadyinterpretacjiprawatraktatowegojakoźródłokonwergencjikulturprawnych(MarcinRomanowicz).......................................... 281
22. Konwergencjaprawawarunkiemkoniecznymw społeczeństwieinformacyjnym(MałgorzataSkórzewska-Amberg).......................... 293
23. Zakreskonwergencjiw kształtowaniupozycjiustrojowejorazsposobówochronyprawczłowiekai obywatelaprzezombudsmanóww państwacheuropejskich(MałgorzataEwaStefaniuk,TomaszWoś)....................................... 299
24. Czyszkołalegistówopowiadałasięzarządamiprawa?(MateuszStępień)............................................................................ 307
25. Dyskurso przyczynowości–perspektywakrajowa,a innesystemyprawne−jednostudium(SławomirTkacz).................................... 315
26. Bonumcommuneversubonumcommunitatis.Wybraneprzypadkiz orzecznictwaTrybunałuSprawiedliwościUniiEuropejskiej(AleksandraWentkowska)................................................................ 323
27. Równośćpłciw prawieUniiEuropejskiej(AnnaMariaWróblewska).............................................................. 330
28. Tezao istnieniui roliacquisconstitutionnel.UwaginatleorzecznictwaTrybunałuKonstytucyjnego(IwonaWróblewska)..... 340
29. Zapomnianamonografia„Ogólnateorianorm”HansaKelsena(MonikaZalewska)......................................................................... 347
Część III.KołoMłodychInternationaleVereinigungfürRechts-undSozialphilosophie.................................................................................... 357
1. Oryginalizmjakokoncepcjawykładnikonstytucji(MikołajBarczentewicz).................................................................... 359
2. Deontologicznei konsekwencjalistycznekoncepcjeuzasadnieniaprawawłasnościintelektualnej(WojciechCiszewski)......................... 365
3. O wielutwarzachpozytywizmuorazo tym,dlaczegowielośćtaświadczyraczejo rozwojuteoriiniżo jejdegeneracji(AdamDyrda)................................................................................... 373
Spis treści
VIII
4. Czyzapadłojużorzeczenieo uznaniuzazmarłegoautora,czylikilkauwago postmodernizmiew kontekścieprawa(Justyna Jezierska)............................................................................. 381
5. Integryzmprawnyw EuropejskimTrybunalePrawCzłowieka(Anna Koropczuk)............................................................................. 384
6. Partykularyzmi uniwersalizmwartościwyrażanychprzezprawow kontekściekonwergencjii dywergencjikulturi systemówprawnych(Jędrzej Maśnicki)............................................................. 391
7. Nielingwistycznaaekspresywnakoncepcjanormy(Oskar Pogorzelski)............................................................................ 398
8. Ejusdem Genesis(Kasjan Wiśniewski)................................................ 4059. Odpaństwa„pozytywnego”dopaństwa„regulującego”
−kukonwergencjiporządkówprawnych(Marta Żuralska).............. 413Indeksrzeczowy.................................................................................... 421
IX
Wykaz skrótów
1. Akty prawa
KPS......................EuropejskaKartaSpołecznaKC........................ ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16,
poz.93zezm.)KK........................ ustawaz6.6.1997r.–Kodekskarny(Dz.U.Nr88,poz.553
zezm.)KPK...................... ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego
(Dz.U.Nr89,poz.555zezm.)KPP...................... Karta Praw Podstawowych (Dz.Urz. UEC z 2007 r.
Nr303,poz.1)KWPT................. Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów z 1969 r.
(Dz.U.z1990r.Nr74,poz.439)TFUE.................. Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U.
z2004r.Nr90,poz.864,s.2)TUE..................... Traktat o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90,
poz.864,s.30)
2. Organy i instytucje
EKPCz.................EuropejskaKomisjaPrawCzłowiekaETPCz.................EuropejskiTrybunałPrawCzłowiekaMTS.....................MiędzynarodowyTrybunałSprawiedliwościNSA.....................NaczelnySądAdministracyjnyONZ....................OrganizacjaNarodówZjednoczonychRPO.....................RzecznikPrawObywatelskichSA........................SądApelacyjnySN........................SądNajwyższy
Wykazskrótów
X
TK........................TrybunałKonstytucyjnyTSUE...................TrybunałSprawiedliwościUniiEuropejskiejUE........................UniaEuropejskaWSA....................WojewódzkiSądAdministracyjnyWTO................... Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organiza-
tion)
3. Czasopisma
BiuletynRPO.......BiuletynRzecznikaPrawObywatelskichBiul.SN.................BiuletynSąduNajwyższegoDz.U.....................DziennikUstawMoP.....................MonitorPrawniczyOSG.....................OrzecznictwowSprawachGospodarczychOSNAPiUS.......... OrzecznictwoSąduNajwyższego IzbaAdministracyjna,
PracyiUbezpieczeńSpołecznychOSNC..................OrzecznictwoSąduNajwyższegoIzbaCywilnaOSNK..................OrzecznictwoSąduNajwyższegoIzbaKarnaOSNP...................OrzecznictwoSąduNajwyższegoIzbaPracyOTK-A................OrzecznictwoTrybunałuKonstytucyjnegoseriaAPal.........................PalestraPiP........................PaństwoiPrawoRPEiS..................RuchPrawniczy,EkonomicznyiSocjologicznyZNUJ...................ZeszytyNaukoweUniwersytetuJagiellońskiego
4. Inne skróty
art......................... artykułcyt......................... cytowanycz.......................... częśćitd......................... itakdalejitp.......................... itympodobnelit.......................... literam.in......................międzyinnymin...........................następny,-a,-eniepubl..................niepublikowany,-a,-enp..........................naprzykładNr.........................numeroprac..................... opracowanieorz......................... orzeczeniepkt........................punktp.n.e......................przednasząerą
Wykazskrótów
XI
poł.........................połowapor.........................porównajpoz........................pozycjaPrMiędzPubl........PrawoMiędzynarodowePubliczneprzeł......................przełożył,-apt...........................podtytułemr........................... rokred......................... redakcjarozdz..................... rozdziałRP........................RzeczpospolitaPolskas. .......................... stronat. .......................... tomt.j........................... tekstjednolitytj........................... tojesttłum...................... tłumaczenietys......................... tysięcytzn......................... toznaczytzw........................ takzwany,-a,-euchw...................... uchwałaust......................... ustępw...........................wiekuwyd.......................wydaniewyr........................wyrokz........................... zeszytzezm.................... zezmianamizł.......................... złotyzob........................ zobacz
XIII
Literatura
Ancel M.,Znaczenieimetodyprawaporównawczego.Wprowadzenieogólnedobadańprawnoporównawczych,Warszawa1979.
Barcz J.(red.),PrawoUniiEuropejskiej.Zagadnieniasystemowe.Prawoma-terialneipolityki,Warszawa2006.
Bauman Z.,Etykaponowoczesna,Warszawa1996.Bauman Z.,Szanseetykiwzglobalizowanymświecie,Kraków2007.Bogucki O.,Czepita S.(red.),Systemprawnyaporządekprawny,Szczecin2008.Brodecka-Chamera A., Brodecki Z., Konopacka M., Komparatystyka kultur
prawnych,Warszawa2010.Brożek B., Stelmach J., Załuski W., Dziesięć wykładów o ekonomii prawa,
Warszawa2007.Fukuyama F.,Koniecczłowieka.Konsekwencjerewolucjibiotechnologicznej,
Kraków2004.Izdebski H.,Doktrynypolityczno-prawne,Warszawa2010.Jurczyk T.,PrawajednostkiworzecznictwieEuropejskiegoTrybunałuSpra-
wiedliwości,Warszawa2009.Kaczor J.(red.),Z zagadnieńteoriiifilozofiiprawa.Teoriaprawaeuropejskie-
go,Wrocław2005.Kalaga W.(red.),Dylematywielokulturowości,Kraków2004.Leszczyński L.,Klauzulegeneralnewstosowaniuprawa,Lublin1986.Leszczyński L.,Zagadnieniateoriistosowaniaprawa.Doktrynaitezyorzecz-
nictwa,Kraków2004.Machińska H.(red.),60latRadyEuropy.Tworzenieistosowaniestandardów
prawnych,Warszawa2009.Morawski L.,Argumentacje, racjonalnośćprawa ipostępowaniedowodowe,
Toruń1988.Morawski L.,Domniemaniaadowodyprawnicze,Toruń1981.
Literatura
XIV
Morawski L.,Główneproblemywspółczesnejfilozofiiprawa,Warszawa2001.Morawski L.,Wstępdoprawoznawstwa,Toruń2000.Morawski L.,Wstępdoprawoznawstwa,Toruń2009.Morawski L.,Wykładniaworzecznictwiesądów.Komentarz,Toruń2002.Nowacki J.,Domniemaniaprawne,Katowice1976.Nowacki J.,Tobor Z.,Wstępdoprawoznawstwa,Kraków2002.Nowicka A.(red.),Prawoprywatneczasuprzemian.Księgapamiątkowadedy-
kowanaProfesorowiStanisławowiSołtysińskiemu,Poznań2005.Redelbach A.,Wstępdoprawoznawstwa,Poznań1993.Safjan M.,Wyzwaniadlapaństwaprawa,Warszawa2007.Sagan S.,Serzhanova V.,Naukaopaństwiewspółczesnym,Warszawa2010.Soniewicka M., Stelmach J. (red.), Analiza ekonomiczna w zastosowaniach
prawniczych,Warszawa2007.Sójka-Zielińska K.,Drogiibezdrożaprawa.Szkicezdziejówkulturyprawnej
Europy,Ossolineum2000.Stawecki T.,Staśkiewicz W.,Winczorek J.,Międzypolicentrycznościąafrag-
mentaryzacją.WpływorzecznictwaTrybunałuKonstytucyjnegonapolskiporządekprawny,Warszawa2008.
Stelmach J.,Brożek B.,Metodyprawnicze,Warszawa2006.Stosowanieprawa.KsięgajubileuszowazokazjiXX-leciaInstytutuWymiaru
Sprawiedliwości,Warszawa2011.Szydło M.,Swobodyrynkuwewnętrznegoaregułykonkurencji.Międzykon-
wergencjąadywergencją,Toruń2006.Tokarczyk R.,Filozofiaprawa,Warszawa2009.Tokarczyk R.,Komparatystykaprawnicza,Warszawa2008.Tokarczyk R.,Współczesnedoktrynypolityczne,Warszawa2010.Tokarczyk R.,Współczesnekulturyprawne,Warszawa2010.Wiśniewski A., Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego
TrybunałuPrawCzłowieka,Gdańsk2008.Wołodkiewicz W.,Europaipraworzymskie.Szkicezhistoriieuropejskiejkul-
turyprawnej,Warszawa2009.Wronkowska S.,Podstawowepojęciaprawaiprawoznawstwa,Poznań2003.WronkowskaS.,Ziembiński Z.,Zarysteoriiprawa,Poznań1997.Wróblewski J.,Sądowestosowanieprawa,Warszawa1972.Zajadło J.(red.),Leksykonwspółczesnejteoriiifilozofiiprawa.100podsta-
wowychpojęć,Warszawa2007.Zajadło J.,Pocoprawnikomfilozofiaprawa?,Warszawa2008.Załuski W.,Ewolucyjnafilozofiaprawa,Warszawa2009.Zieliński M.,Poznaniesądoweapoznanienaukowe,Poznań1979.Ziembiński Z.,Logicznepodstawyprawoznawstwa,Warszawa1966.Zubik M. (red.), Księga XX-lecia orzecznictwaTrybunału Konstytucyjnego,
Warszawa2006.
XV
Wstęp
Gdy w 1962 roku Marshall McLuhan określił świat mianem globalnejwioski, miał na myśli przełom, jaki dokonywał się wówczas dzięki rozpo-wszechnieniu mediów elektronicznych, w dziedzinie wymiany informacji.Istniejącewcześniejograniczenia,związanez regułybądźz koniecznościąfi-zycznego transportu informacji, a zatem i czasem niezbędnym do jej prze-kazania,bądźkosztamitejoperacji(budowastosownej infrastruktury),bądźjednymi drugim,w sposóbniejakonaturalnyzaczęłyzanikać.Pojawieniesiękomputerai mediówcyfrowych,sieciInternet,nosiłoznamionarewolucjiniemniejszejaniżelita,któradokonałasiędziękiwynalazkowiGuttenberga.Dziśinformacjapisanaprzypomocyklawiaturykomputeraznajdującegosięw jed-nymzakątkuświataniemalnatychmiastmożezostaćodczytananamonitorzelubwyświetlaczuodległegoo dziesiątkitysięcykilometrówlaptopa,palmtopa,telefonukomórkowegoetc.Przekazinformacjistałsiętani,szybki,efektywnyi niezwykleprosty.
Procestworzeniasięglobalnejwioskiniebyłbyjednakmożliwybezkon-wergencji systemów teleinformatycznych. Istniejące różnice pomiędzy róż-nymi systemami telekomunikacyjnymi musiały ulec zatarciu, tak jak wiekiwcześniej poszczególne kultury, pragnące rozwijać handel, bądź współpracęnainnychpolach,musiałyprzyjąćwspólnestandardy.W przypadkuwymianyinformacji konwergencja objęła zarówno składnik „materialny”, czyli infra-strukturę,jaki „formalny”,czylisposobyświadczeniausług.
Jednym ze skutków konwergencji systemów teleinformatycznych byłoi jestprzyśpieszenie tempa jej rozwojuna innychpłaszczyznach.W śladzaupodabnianiemsięsposobówi formkomunikacji,następowałproceszbliża-niasię systemówekonomicznych,gospodarczych,prawnych,a takżecałychkultur,któryswąkarykaturalnąformęuzyskałw opisanejprzezGeorgeRitze-ra„makdonaldyzacji świata”.Szczególnie interesującyw tymmiejscuproceskonwergencjisystemówi kulturprawnych,któregokorzenibeztrudumożna
Wstęp
XVI
doszukiwaćsięjużw świeciestarożytnym,równieżzdajesięwchodzićw nowąerę.Powszechneotwieranie sięgranic, zarówno tychfizycznych, jak i men-talnych,wymuszaposzukiwanienowych,wspólnych rozwiązań. JednoczeniesięEuropy,zbliżaniesięposzczególnychkulturprawnych,pokonywaniebariercywilizacyjnych, wymusza przyjmowanie takich rozwiązań, które okażą sięefektywnezarównow Warszawie,Londynie,Toronto,jaki Pekinie.Przykła-dowodzisiejszykonsument,mieszkającyw podalpejskiejwiosce,a nabywającyw sklepieinternetowym„założonym”naserwerzew StanachZjednoczonych,prowadzonymprzezzamieszkałegonastałenaTajwanieHindusa,wyprodu-kowany w Chinach telewizor, a jakże – marki Japońskiej, pragnie dokonaćtransakcji sprawnie, bez konieczności wczytywania się w zawiłe formularzeumowne,odsyłającedoaktówprawnychpaństw,którychnazwynawetnigdyniesłyszał.Podobnieturystawyjeżdżającydoinnegokrajupragnie,bynierzec„oczekuje”,abyniemalżewszystkofunkcjonowałow nim,takjakw „domu”.Takteżcorazczęściejw istociejest.
Obokzbliżaniasięposzczególnychsystemówi kulturprawnychnawie-lupłaszczyznach,zauważyćmożnatakżeprocesidącyw przeciwnymkierun-ku,a mianowicieoddalaniasięichnapewnychpolach.Podobniebowiemjakw świecieprzyrodniczymdojśćmożedorozszczepieniajednegogatunkunakilka różnych, z którychkażdyw nieco inny sposóbprzystosuje siędowa-runków życia, tak poszczególne systemy, a nawet instytucje prawne, mającwspólnekorzenie,zaczynająfunkcjonowaćodmiennie.Jakdalekomożezajśćdywergencja systemów prawnych, która mimo ich wspólnych korzeni, una-ocznialoswielutraktatówmiędzynarodowych,tworzonychw obrębiejednej„wspólnotywartości”,a mimotonieratyfikowanychprzezwiększośćjejczłon-ków,z uwaginaróżnice„lokalne”?
Opisi analizazasygnalizowanychpowyżejprocesówkonwergencjii dy-wergencjisystemóworazkulturprawnychstanowiłazasadniczycel,zorgani-zowanego w Jastrzębiej Górze w dniach 19−22.9.2010 roku, XIX Ogólno-polskiegoZjazduKatedrTeoriii FilozofiiPrawa,z któregomateriałyzawartezostaływ niniejszymopracowaniu.UczestnicyZjazdustaralisięokreślićistotęwspomnianychprocesów,zidentyfikowaćpola,naktórychzachodzą,ichrealnądynamikę,a takżeaktualnei potencjalnekonsekwencje.
OddawanadorąkCzytelnikówksiążka,podobniejakZjazd,podzielonazostałanatrzyczęści.W częścipierwszejzaprezentowanezostałytekstyre-feratówwygłoszonychw pierwszymplenarnymdniuZjazdu,przezzaproszo-nychgości.Pierwszedwareferaty,autorstwakolejnoProf.RomanaTokarczykaorazProf.TomaszaStaweckiego,dotycząproblemówkonwergencjii dywergen-cjisystemówi kulturprawnychw kontekściefenomenutworzeniaprawa.Naczympolegaichwzajemneoddziaływanie?Czywrazz ichwewnętrznąewolu-cją,poszczególneporządkiprawnezbliżająsiędosiebie,czyteżoddalają?Jakiemechanizmysprzyjająichkonwergencji,a jakiedywergencji?–tegorodzaju
Wstęp
XVII
pytania, a także próby odnalezienia na nie odpowiedzi stanowią przedmiotwskazanychopracowań.
Drugą płaszczyznę analiz procesów konwergencji i dywergencji syste-mówi kulturprawnychstanowiłfenomenstosowaniaprawa.Prof.StanisławCzepita i Prof. Bartosz Brożek poddali analizie kolejno tradycyjny – sylogi-stycznymodelstosowaniaprawaorazzdobywającycorazwiększąpopularność,argumentacyjny model stosowania prawa. Rozważając kwestie istoty rozu-mowania prawniczego, Autorzy obracali się wokół pytań: czy poszczególnemodele stosowaniaprawamogą stanowićpłaszczyznę zbliżenia się różnychporządkówprawnych, czy też sprzyjają ichoddalaniu się?Czykryteriapo-prawnościstosowaniaprawa,pomimoróżniczachodzącychw obrębieokreślo-nychporządkówprawnych,mająwalorpowszechności,czyteżnie?
Referatydwóchostatnichzaproszonychgości–Prof.LeszkaLeszczyń-skiego oraz Prof. Bartosza Wojciechowskiego – dotyczą aksjologii porządkówprawnychi zachodzącychnatejpłaszczyźnieprocesówkonwergencjii dywer-gencji.Czytelnikodnajdziew nichrozważaniadotyczącetakpodstawowychkwestii jak sposoby kształtowania się „wspólnoty wartości”, czynników od-powiedzialnychza relatywizacjęwartości,próbyodpowiedzinapytanie: czypomimo istnienia indywidualnych różnic w identyfikowaniu wartości jakowartości, istniejąwartościuniwersalne lubzasadyumożliwiająceprzyznaniewyróżnionejpozycjiokreślonejklasiewartości?
Kolejnączęśćksięgiwypełniają tekstydwudziestudziewięciukomuni-katów wykłoszonych podczas drugiego dnia plenarnego Zjazdu. Problemykonwergencjii dywergencjisystemówi kulturprawnychzostaływ nichprzed-stawioneniezwykleszeroko.PoszczególniAutorzysięgająpodoświadczeniaróżnychkultur i cywilizacji. Zbliżaniesię i oddalanieporządkówprawnychzanalizowanezostajez różnychperspektywnaukowych:zarównoperspektywynaukdogmatyczno-prawnych,jaki psychologii,socjologiiorazfilozofii.Ob-szary,którychdotycząrozważania,obejmująm.in.nowetechnologiei rewolu-cjębiotechnologiczną,wpływkulturynaporządkiprawne,modelesądownic-twakonstytucyjnego,interpretacjęprawatraktatowegoi wieleinnych.
Całośćksięgidopełniajątekstykomunikatówwygłoszonychprzezczłon-kówKołaMłodychPolskiejSekcjiIVR(InternationaleVereinigungfürRechts--undSozialphilosophie−MiędzynarodowegoStowarzyszeniaFilozofiiPrawai FilozofiiSpołecznej)–w większościstudentówWydziałówPrawai Admini-stracjiróżnychuczelni.Częstokroćtekstytestanowiąpierwszypoważnykroknadrodzeichkarierynaukowej,stądteżdostrzegalnyw nichjestnieskrywanyentuzjazmnaukowy.W historiiOgólnopolskichZjazdówKatedrTeoriii Fi-lozofiiPaństwai Prawapanel„młodychadeptównauki”zostałzorganizowanyporazpierwszy,pozytywnedoświadczeniaz nimzwiązane,z poziomemme-rytorycznymzaprezentowanychkomunikatównaczele,pozwalajednakwyra-zićprzypuszczenie,iżwpiszesięonnadobredoprogramukolejnychZjazdów.
Wstęp
XVIII
Oddając książkędo rąkCzytelników, redaktorzywyrażająnadzieję, żestaniesięonanietylkoźródłeminformacjidlaosóbzainteresowanychproble-matykąprocesówkonwergencjii dywergencjiporządkówprawnych,aleprzedewszystkim,żemyśliw niejzawartesprowokujądopodjęciapogłębionychba-dańnadnaturą,kierunkamii ocenąewolucjisystemóworazkulturprawnych.
Gdańsk,29lipca2011r.Prof.zw.drhab.JerzyZajadłoDrOktawianNawrotDrSebastianSykuna
Część I. Referaty
Top Related