Jak się uczyć, by robić to skutecznie

Krzysztof Rynkiewicz

Problemyz tym dziś się zmagamy… wszyscy!

Panta rhei

Dzisiejszy świat

• niepewność, nieprzewidywalność, gwałtowne, niespotykane na dotychczasową skalę tempo zmian (Bauman, Luhmann, Giddens),

• nieprawdopodobny przyrost informacji,

• intensywność komunikacji, różnice w operowaniu technologiami, w tym Internetem, walka o uwagę,

• niebywały rozwój technologiczny,

• niedostosowanie instytucji do skali, tempa i kierunku zmian – w tym – niestety – dzisiejszej szkoły (Robinson, Fischer, Giddens),

• brak fundamentów, oparcia, podstawy, zaufania (Sztompka)

• paradoks wielości wyboru.

• Chaos.

Grzechy szkoły

• brak wsparcia szkoły dla rozwoju umiejętności – taniec, sztuka, teatr, film, sport itd. (Mamy nie tylko mózgi, ale i ciała, Robinson),

• przeładowanie wiedzą, jej rozłączność i fragmentaryczność. Nieróżnicowanie technik uczenia, „jednowymiarowość” zajęć,

• brak nauki uczenia (Przepis, w którym zawarto składniki, ale pominięto instrukcję),

• zaniedbywanie nowych technologii i nowych mediów w nauczaniu,

• brak wsparcia motywacyjnego i celowościowego ucznia (Dlaczego mam się tego uczyć? Bo tak! Ucz się!)

• nakierowanie na jeden rodzaj inteligencji.

• pomijanie twórczości, kreatywności, wynalazczości.

Nie, nie, to nie kryzys, to wyzwanie!

Co więc możemy zrobić? Wiele!

5 najważniejszych „rozpoznań”

• Jak się uczę – rozpoznanie indywidualnego stylu uczenia (wzrokowiec, słuchowiec, kinestetyk) oraz sposobu uczenia (planowe, systematyczne, niesystematyczne).

• Co mnie interesuję – rozpoznanie zainteresowań, tego, co autentycznie angażuje, czemu poświęcam najwięcej czasu, uwagi,

• Jakie są moje cele szkolne (teraźniejszość i bliska przyszłość) oraz życiowe (dalsza przyszłość).

• Czemu/komu poświęcam najwięcej czasu i jak go spędzam – pracy/ nauce (produktywnie, nieproduktywnie), przyjemnościom własnym, rodzinie/ przyjaciołom/ znajomym.

• Co/ kto mnie motywuję – co powoduje, że mimo trudności, nie poddaje się – jestem konsekwentny i wytrwały, a jeśli tak nie jest, dlaczego.

Pytania, których nie zadajemy

• Kim chcę być i co chcę robić za 15, 10, 5 lat, 3 lata, za 1 rok, 0,5 roku –jakie są moje cele krótko- i długoterminowe?

• Dlaczego chcę to robić – jaka jest moja motywacja?

• Czy jeśli nie mam pomysłu na przyszłość, czy poszukuję swojej drogi i zastanawiam się nad nią?

• Czy znam swoje silne i słabe strony?

• Co robię, by realizować swoje cele (jeśli je znam)?

• Czy wystarczająco dobrze znam siebie?

• Dlaczego – mimo że wiem, czego chcę – nie udaje mi się wytrwać w postanowieniach? Mam słabą silną wolę?

• Kto jest dla mnie drogowskazem/ mentorem/ autorytetem?

• Czy mam osobę, która może być moim przewodnikiem?

• Czy mam osobę, która wspiera i konstruktywnie krytykuje?

Jak więc się uczyć?

1|

Poznaj swój styl uczenia

Co to znaczy?

1|Wykorzystuj te techniki uczenia, które w twoim przypadku są najskuteczniejsze.

Testuj, sprawdzaj, ucz się na błędach, odrzucaj. Wybierz tylko to, co działa i

przynosi rezultaty.

Problem: wymaga czasu i samopoznania

2|

Obierz strategię. Planuj uczenie

2|Ustal, ile czasu dziennie poświęcasz na naukę, i trzymaj się tego. Korzystaj z

harmonogramów dnia.Zobowiąż się przez sobą do solidnej pracy

nad poznaniem siebie.

Problem: konsekwencja, praca u podstaw

3|

Bądź gotowy na porzucenie „strefy

komfortu”

3|Nie oczekuj rezultatów bez pracy i zaangażowania. Ustaw priorytety i

trzymaj się ich. Bądź konsekwentny.Problem: pokusy

4|

Techniki uczenia to umiejętności, które

trzeba posiąść

4|Samo poznanie nie wystarczy, trzeba je opanować, tak jak uczy się tańca, gry

gitarze, żonglowania.Problem: wymaga czasu,

systematyczności, obserwowania siebie, wytrwałości i wiary, że się uda

5|

Obserwuj małe sukcesy. Postęp trwa

w czasie

5|(Samo)Motywacja jest motorem

najszybszych, najskuteczniejszych, najtrwalszych zmian.

Problem: samoobserwacja. Jeśli widzisz cel końcowy, to potrafisz wyznaczyć drogę

i widzieć każdy krok naprzód

Czego używać w nauce, bez względu na styl uczenia

• Wyobraźni, myślenia obrazowego – zobacz to, czego się uczysz,

• Emocji – poczuj to, czego się uczysz, doświadcz tego,

• Zabawy, humoru, żartu, ironii, sarkazmu, anegdoty, opowiastki,

• Doświadczenia, eksperymentu – czy udałoby się sprawdzić to w działaniu lub zobaczyć w naturze (chemia, biologia, fizyka itd.),

• (samo)poznania – nie bój się pytać, stawiaj pytania sobie i innym,

• Łącz zmysły – ucz się wyobrażając sobie, dotykając/ czując, smakując, wąchając, słysząc, robiąc/ wykonując,

• Wiary w siebie i własne możliwości – wspieraj je motywacją zewnętrzną i wewnętrzną,

• Pasji i zaangażowania – krytykuj, nie zgadzaj się, dyskutuj,

• Nowych technologii i mediów – blogów, mikroblogów, czytników RSS, podkastów, poczty elektronicznej, wirtualnych słowników i encyklopedii , forów internetowych, czatów tamatycznych,

• Twórczości – namaluj to, narysuj, stwórz, skonstruuj, zbuduj, opracuj,

Co naprawdę Cię interesuje?

Credo

•Nie bądź obojętny,

• Zastanawiaj się, myśl, działaj,

• Wyciągaj wnioski.

Technikiuczenia

(wybrane)

Wizualizacja

Sposób pracy:

• Zamknij oczy i wyobraź sobie to, co chcesz zapamiętać w formie obrazu (filmu) –im więcej nadasz mu szczegółów, im więcej włączysz w to zmysłów i emocji, tym łatwiej i na dłużej zapamiętasz.

• Musisz zawsze widzieć to, co czytasz w formie obrazów. Zastanów się, ile pamiętasz z filmów, ile z książek. Dlaczego?

Do czego używać:

• do pracy na materiale abstrakcyjnym (np. liczby, daty historyczne) i konkretnym (np. fabuła powieści).

• do zapamiętywania danych liczbowych w formie wykresów i map.

• do tworzenia połączeń (skojarzeń), łączenia faktów, wydarzeń.

Fiszki i system kartotekowy

Sposób pracy:

• kartkę A4 podziel na 16 karteczek o tej samej wielkości. Wykorzystaj pudełko o zbliżonej wielkości (np. po herbacie) lub kup oryginalny pojemnik na fiszki. Stwórz 3 zakładki: 1 (ndst.) – nie umiem/ nie pamiętam, 3 (dst.) – pamiętam słabo, nie potrafię odtworzyć w całości, 5 (bdb.) – pamiętam bardzo dobrze, znam, umiem.

• na każdej karteczce – z jeden strony – zapisz: słowo polskie/ pojęcie/ pytanie/ hasło. Na drugiej stronie napisz: słowo obce/ definicję/ odpowiedź/ rozwiązanie.

• nauka odbywa się poprzez segregowanie karteczek wg 3 kategorii – nie umiem w ogóle, nie umiem wystarczająco, umiem.

• system pozwala widzieć skalę przerobionego materiału oraz poziom jego zapamiętania (motywacja, wiedza o postępie).

Do czego używać:

• do nauki słownictwa języka obcego, terminów (np. fizycznych, literackich), pojęć, haseł.

• do nauki – w formie pytań i odpowiedzi – każdego materiału z każdego przedmiotu

Mapa myśli

Sposób pracy:

• wykorzystaj czystą kartę A4, długopis, kredki lub kolorowe flamastry.

• w centrum mapy umieść główny temat lub ideę, od niej prowadź kolejne – zasada od ogółu do szczegółu.

• gałęzie drzewa/ mapy powinny odróżniać się od siebie; główne – grubsze, poboczne – cieńsze.

• Używaj kolorów, nie pisz całymi zdaniami, ale używaj słów-kluczy, ikon, obrazów,

• Mapa powinna rozchodzić się promieniście we wszystkich kierunkach,

• Zachowaj czytelną, przejrzystą strukturę całości, do łączenia elementów wykorzystaj skojarzenia,

• Podkreślaj rzeczy najważniejsze, baw się formą,

Do czego używać:

• do tworzenia notatek z każdego przedmiotu (z czytanej lektury, zajęć i in.),

• upraszcza, streszcza i łączy w zależności czytany tekst/ notowaną lekcję

• szczególnie atrakcyjna dla wzrokowców.

źródło: http://www.mindtools.com/

Gdzie i jak się uczyć – higiena uczenia

• Przy biurku – nie na łóżku, miękkim krześle, kanapie. Jeśli lubisz chodzić podczas nauki, rób to.

• W swoim pokoju, przy zamkniętych drzwiach w ciszy lub przy muzyce, którą lubisz (najlepiej jednak bez słów - a jeśli, to w językach obcych). Nauce świetnie sprzyja muzyka barokowa (Vivaldi, Bach, Monteverdi i in.).

• Wyczyść z pola widzenia wszystkie przedmioty, które odwracają Twoją uwagę. Na biurku miej wszystko to, co niezbędne do pracy (ale nic więcej).

• Staraj się przez cały czas nauki utrzymać uwagę, nie pracuj nad jednym przedmiotem lub zadaniem bez przerwy dłużej niż 0,5 godziny. Najlepiej uczymy się na początku i końcu nauki. Przerwy między sesjami (nie dłuższe jednak niż 10-15 minut) wykorzystaj na odprężenie lub odpoczynek.

Gdzie i jak się uczyć – higiena uczenia

• Jeśli czytasz lekturę (szkolną), kontroluj co jakiś czas poziom swojej uwagi – streść przeczytaną stronę, rób notatki po każdym rozdziale, oznacz w tekście (za pomocą zakładek) ważne fragmenty lub zwroty akcji.

• Nie ucz się jednego przedmiotu przez dłużej niż godzinę w sesji. Brak kontrastu miedzy nowymi treściami powoduje, że są trudniej pamiętane. Zawsze możesz wrócić do tego przedmiotu, po nauce innego lub po odpoczynku.

• Planuj swoją naukę w harmonogramie godzin.

• Wyznaczaj sobie czas (np. 60 min) na wykonanie danego zadania. Powoduje to pozytywne spięcie, które zwiększa tempo uczenia, Twoją koncentrację i uwagę.

• Nagradzaj się za dobrze wykonane zadnie. Niech nagradzają Cię za nie inni, ale uwaga: zbyt częsta motywacja zewnętrzna może stwarzać problemy.

Wiele zależy od Ciebie.

Wykorzystaj to!

Polecana literatura

• Gordon Dryden, Jeannete Vos, Rewolucja w uczeniu, przeł. Beata Jóźwiak, Poznań 2003.

• Monika Łukasiewicz, Sukces w szkole, Poznań 2005.

• Robert Fischer, Uczymy jak myśleć, przeł. Krzysztof Kruszewski, Warszawa 1999. [dostępna w antykwariatach – nakład wyczerpany].

• Robert Fischer, Uczymy jak się uczyć, przeł. Krzysztof Kruszewski, Warszawa 1999. [dostępna w antykwariatach – nakład wyczerpany].

• Ken Robinson, Oblicza umysłu. Ucząc się kreatywności, przeł. Aleksander Baj, Kraków 2010.

Dziękuję za Twój poświęcony czas!