Depresja Dominika Karaś Maria Kłym
Dla tych, którzy błąkali się po ciemnych borach depresji i znają jej niewysłowioną,
agonalną naturę, ich powrót z otchłani jest jak droga poety, wspinającego się
krok po kroku z czarnych czeluści piekieł, aby w końcu wydostać się na „jasny świat”,
gdzie każdy, kto powrócił do zdrowia, prawie zawsze odzyskuje wewnętrzną równowagę
i zdolność do odczuwania radości.
Aspekty depresji
Doświadczenie bolesne
dla człowieka
Doświadczenie
niezrozumiałe dla innych
ludzi
Brak społecznego
przyzwolenia na depresję
Klasyfikacja ICD-10
F30 Epizod maniakalny
F30.
0 Hipomania
F30.
1
Mania bez objawów
psychotycznych
F30.
2
Mania z objawami
psychotycznymi
F30.
8
Inne epizody
maniakalne
F30.
9
Epizod maniakalny
nieokreślony
F31.1
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie -
epizod maniakalny bez
objawów psychotycznych
F31.2
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie -
epizod maniakalny z
objawami
psychotycznymi
F31.5
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie -
epizod ciężkiej depresji z
objawami psychotycznymi
F31.6
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie -
epizod mieszany
F31.7
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie -
remisja
F31.8 Inne zaburzenia
afektywne dwubiegunowe
F31.9 Zaburzenia afektywne
dwubiegunowe, n.o.
F31 Zaburzenia afektywne
dwubiegunowe
F31.0
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe,
obecnie - epizod
hipomanii
F31.3
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie -
epizod depresji o
łagodnym lub
umiarkowanym nasileniu
F31.4
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie
- epizod ciężkiej depresji
bez objawów psychot.
F31.4
Zaburzenie afektywne
dwubiegunowe, obecnie
- epizod ciężkiej depresji
bez objawów psychot.
Klasyfikacja ICD-10
F32 Epizod depresyjny
F32.0 Epizod depresji łagodny
F32.1 Epizod depresji
umiarkowany
F32.2 Epizod depresji ciężki,
bez objawów psychot.
F32.3 Epizod ciężkiej depresji
z objawami psychot.
F32.8 Inne epizody depresyjne
F32.9 Epizod depresyjny,
nieokreślony
F33.1
Zaburzenie depresyjne
nawracające, obecnie -
epizod depresyjny
umiarkowany
F33.2
Zaburzenie depresyjne
nawracające, obecnie -
epizod depresji ciężkiej
bez objawów psychot.
F33.3
Zaburzenie depresyjne
nawracające, obecnie -
ciężka depresja z obj.
psychotycznymi
F33.4
Zaburzenie depresyjne
nawracające, obecnie -
stan remisji
F33.8 Inne nawracające
zaburzenia depresyjne
F33 Zaburzenia depresyjne
nawracające
F33.0
Zaburzenie depresyjne
nawracające, obecnie -
epizod depresyjny
łagodny
F33.9 Nawracające zaburzenia
depresyjne, nieokreślone
F34 Uporczywe zaburzenia
nastroju (afektywne)
F34.0 Cyklotymia
F34.1 Dystymia
F34.8
Inne uporczywe
zaburzenia nastroju
(afektywne)
F34.9
Uporczywe zaburzenia
nastroju (afektywne),
nie określone
Klasyfikacja ICD-10
F38 Inne zaburzenia nastroju
(afektywne)
F38.0
Inne występujące
pojedynczo zaburzenia
nastroju (afektywne)
F38.1
Inne nawracające
zaburzenia nastroju
(afektywne)
F38.8
Inne określone
zaburzenia nastroju
(afektywne)
F39
Zaburzenia nastroju
(afektywne), nie
określone
Klasyfikacja ICD-10
Epizod depresyjny
Czas trwania: co najmniej 2 tygodnie
Objawy psychopatologiczne:
(co najmniej 2 z następujących)
Objawy dodatkowe:
• Nastrój obniżony w stopniu wyraźnie nieprawidłowym dla danej osoby, utrzymujący się przez większość dnia i prawie każdego dnia, w zasadzie nie podlegający wpływowi wydarzeń zewnętrznych i utrzymujący się przez co najmniej 2 tygodnie
• Utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie aktywności, które zwykle sprawiają przyjemność
• Zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość
• Spadek zaufania i szacunku do siebie
• Nieracjonalne poczucie wyrzutów sumienia lub nadmiernej a nieuzasadnionej winy
• Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie, albo jakiekolwiek zachowania samobójcze
• Skargi na zmniejszoną zdolność myślenia lub skupiania się albo jej przejawy, takie jak niezdecydowanie lub wahanie się
• Zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej w postaci pobudzenia lub zahamowania
• Zaburzenia snu wszelkiego typu
• Zmiany łaknienia wraz z odpowiednią utratą wagi
Klasyfikacja DSM-IV
Co najmniej pięć spośród niżej wymienionych objawów występuje niemal codziennie przez okres dwóch tyg., jednym z głównych objawów jest albo (1) depresyjny nastrój, albo (2) utrata zainteresowań lub przyjemności:
I
IV
III
V
II Zespół objawów nie spełnia kryteriów rozpoznawania stanów mieszanych
Symptomy powodują istotny w sensie klinicznym stres lub nieprzystosowanie społeczne, niemożność sprostania zwykłym obowiązkom lub inne trudności w ważnych obszarach funkcjonowania.
Objawy nie są spowodowane działaniem substancji chemicznych (leki, narkotyki), ani ogólnym stanem zdrowia (np. nadczynność tarczycy).
Zaburzenie nie jest naturalną reakcją na stratę bliskiej osoby (naturalna do ok. 2 miesięcy po śmierci).
•depresyjny nastrój lub rozdrażnienie utrzymujące się przez większość dnia
• istotnie zmniejszone zainteresowanie lub obniżenie przyjemności większości codziennych działań
•znaczny spadek wagi pomimo braku diety lub przyrost wagi oraz wzrost lub spadek apetytu
•bezsenność lub nadmierna senność •pobudzenie psychomotoryczne lub zahamowanie psychoruchowe
•zmęczenie lub brak energii •poczucie braku własnej wartości lub nadmiernej, często nieadekwatnej winy
•zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji uwagi, niezdecydowanie
•powracające myśli o śmierci, powracające myśli samobójcze, plany samobójcze
Co to jest depresja
• Potocznie: obniżenie nastroju, przygnębienie,
smutek, itp..
• W znaczeniu klinicznym: określenie zespołu objawów psychopatologicznych, wśród których zasadniczym jest długotrwałe, stale utrzymujące się przygnębienie. Często towarzyszy mu obniżenie zdolności przeżywania przyjemności, negatywny wzorzec myślenia (pesymizm), obniżenie aktywności życiowej, zaburzenia popędów i czynności wegetatywnych.
Epidemiologia
• Depresja jest chorobą bardzo często występującą!
• Roczna zachorowalność: 3% populacji
• Tylko 57% osób z depresją szuka pomocy lekarskiej
• Częściej chorują kobiety
Podziały depresji:
Endogenne i reaktywne
(psychogenne)
Pierwotne i wtórne
Występujące w przebiegu
choroby afektywnej
jedno- i dwubiegunowej
Przyczyny:
Rola czynników genetycznych
Układy neuroprzekaźni
kowe układu nerwowego
Czynniki psycho-
dynamiczne
Stresujące wydarzenia
życiowe
Dysregulacja rytmu
dobowego
Dysfunkcjonalne schematy
poznawcze
Organiczne uszkodzenia
ośrodkowego układu
nerwowego
Zaburzenia hormonalne
Rola czynników
genetycznych
Są badania podkreślające rolę czynników genetycznych
w etiologii depresji….
…jednak nie ustalono jednoznacznej przyczyny,
nie ma „genu depresji”
Układy neuroprze-kaźnikowe
Deficyt w układzie serotoninergicznym
Układy katecholaminergiczne
Dysfunkcja układu noradrenergicznego
Zaburzenia hormonalne
Częste podłoże wtórnych zespołów depresyjnych (np. niedoczynność tarczycy, choroby nadnerczy)
W pierwotnych zespołach depresyjnych – osie podwzgórze-przysadka-nadnercza oraz podwzgórze-przysadka-tarczyca
Dysfunkcja układu noradrenergicznego
Organiczne uszkodzenia
OUN
Uszkodzenia i zaburzenia funkcji płatów czołowych, skroniowych i jądra ogoniastego
Dysregulacja rytmu około-
dobowego
W depresji występują wyraźne problemy ze snem oraz wyraźne obniżenie nastroju rano…
…może dysregulacja rytmu okołodobowego jest przyczyną, a nie skutkiem depresji?
Czynniki psycho-
dynamiczne
Efekt nieprawidłowych relacji w okresie dzieciństwa Efekt frustracji potrzeb w okresie dzieciństwa
Stresujące wydarzenia
życiowe
Model podatność-stres: • Rola stresorów w wyzwalaniu
reakcji depresyjnych
• Różnice między kobietami a mężczyznami
Dysfunkcjonalne schematy
poznawcze
Obraz przyszłości
Obraz świata
Obraz siebie
Depresyjna triada
poznawcza Becka
Czynniki ryzyka
• Płeć żeńska
• Niedostateczne wsparcie społeczne
• Osobowość zależna/histrioniczna/borderline
• Czas trwania nieleczonego epizodu: przeważnie 3-8 miesięcy Pełna remisja: 70% chorych
• Ale: depresja jest chorobą śmiertelną!
• Przeważnie wczesny początek – im wcześniejszy, tym gorsze rokowania
• Choroba przewlekła i nawracająca
Przebieg i prognoza
• Przebity epizod depresyjny
• Zaprzestanie przerywania leków w czasie podjętej terapii
• Obraz kliniczny (współwystępowanie zaburzeń)
• Czynniki demograficzne (różne wyniki badań: płeć, wiek: im młodszy wiek, tym większe prawdopodobieństwo nawrotu)
• Stan psychospołeczny
Predyktory nawrotów
Depresja a śmiertelność
• Depresja jest chorobą śmiertelną
• Ok. 40-60% wszystkich samobójstw spowodowanych jest depresją
• Trudno jest określić ryzyko, że dany pacjent popełni samobójstwo
Objawy depresji
Poznawcze
Behawioralne Somatyczne
Afektywne
Rodzaje depresji:
• Jednobiegunowa
• Dwubiegunowa
• "Duża" depresja
• Dystymia
• Depresja sezonowa
• Depresja z cechami psychotycznymi
• Depresja poporodowa
Współwystępowanie
• Zaburzenia lękowe
• Nadużywanie substancji
• Zaburzenia odżywiania
• Zaburzenia osobowości
Psychologiczne czynniki zapowiadające dużą depresję
• Niewłaściwe relacje małżeńskie, rodzinne, interpersonalne
• Stresujące wydarzenia i okoliczności życiowe
• Indywidualne właściwości psychologiczne
Kto choruje na depresję?
• Każdy może zachorować
• Wskaźnik występowania: 4,6 – 7,4%
• Rosnący współczynnik występowania depresji wśród młodych ludzi
• Częściej kobiety
• U starszych ludzi – związana ze zmianami biologicznymi w organizmie
Czy kobiety częściej chorują?
• Artefakt wynikający z odmienności ról płciowych
• Różnice biologiczne (hormonalne)
• Model podatności na stres
• Czynniki związane z radzeniem sobie
w sytuacjach trudnych
Różnice kulturowe, społeczne, demograficzne
• Częściej w kulturze zachodniej
• Częściej na terenach zurbanizowanych
• Poziom depresji wzrasta wraz z obniżaniem się statusu społecznego, ale trudno powiedzieć, co jest przyczyną, a co skutkiem
Pogorszenie funkcjonowania jako konsekwencja depresji
Osłabienie zdolności cierpiących na depresję osób do podejmowania pracy, wykonywania codziennych obowiązków domowych i utrzymywania właściwych relacji z rodziną i przyjaciółmi.
Rodzinny kontekst depresji
Depresja w kontekście rodziny • Waga przywiązania • Doświadczenia rodzinne z wczesnego
dzieciństwa • Dysfunkcyjne relacje rodzic-dziecko - nabycie
dysfunkcjonalnych schematów Ja i negatywnego stylu wyjaśniania
Relacje rodzinne: • Wrogość
• Odrzucenie
• Kontrola
• Rezerwa
• Lęk
• Negatywne interakcje
• Wrogość
• Napięcie
• Konflikty
• Niezadowolenie ze związku
Stresory w dzieciństwie a podatność na depresję
• Strata w dzieciństwie
• Niewłaściwy styl wychowawczy
• Alkohol
• Choroba psychiczna w rodzinie
• Przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna
• Śmierć ojca lub matki
• Problemy małżeńskie rodziców
• Brak bliskiego związku z rodzicami
Związki rodzinne dziecka chorego na depresję
• Rozbicie środowiska rodzinnego, dysfunkcjonalne relacje między rodzicami a dziećmi, wysoki poziom przewlekłego stresu
• Mniejsze wsparcie społeczne
• Dysfunkcjonalne przystosowanie
• Zaburzenia psychiczne u dzieci
• Niewłaściwa reakcja matki na dziecko
• Zaburzenia emocjonalne i behawioralne
• Zaburzenia nastroju
Wpływ depresji na relacje rodzinne
• Nieodpowiednia więź emocjonalna
• Dysfunkcjonalne interakcje rodzinne
• Obciążenie dla rodziny
• Odczuwanie wsparcia
Wsparcie społeczne
• Zmniejsza ryzyko nawrotu
• Pomaga przezwyciężyć chorobę
• ...ale zwykle nie jest odczuwane
Terapia depresji
• Leki przeciwdepresyjne
• Psychoterapia
• Fototerapia
• Deprywacja snu
• Elektrowstrząsy
Ważny aspekt leczenia
Kontakt z chorym: wniknięcie w świat jego przeżyć, dające możliwość zrozumienia
udzielenia odpowiedniego wsparcia
• Psychoterapia psychodynamiczna
• Terapia małżeńska
• Psychoterapia poznawczo-behawioralna
• Terapia interpersonalna
Psychoterapia
• Gdy depresja związana jest z długotrwałym konfliktem interpersonalnym, będącym konsekwencją nieprawidłowych wczesnych związków, doświadczania przewlekłego uczucia odrzucenia, niskiej samooceny z towarzyszącym poczuciem winy, separacji od lub utraty drugiej osoby znaczącej w dzieciństwie.
Terapia psychodynamiczna
• Stanowi najczęściej fragment całego procesu terapeutycznego • Ważna rola psychoedukacji • Niektóre problemy rodzinne i małżeńskie
mogą podtrzymywać objawy depresji
Terapia małżeńska
• Najczęściej stosowana
• Zidentyfikowanie stereotypowych, nieprawidłowych schematów i wypracowania schematów adaptacyjnych
• Uczy umiejętności odbierania i poszukiwania wzmocnień pozytywnych
• Często współwystępuje z farmakoterapią
Terapia poznawczo-behawioralna
• Pobudzanie do aktywności
• Stopniowanie zadań
• Rozpoznawanie myśli
Terapia poznawczo-behawioralna
Techniki
• Założenie:
Depresja to zarówno
przyczyna, jak i skutek
trudności w związkach
z ważnymi osobami.
Terapia interpersonalna
Depresja. Dzieci i nastolatki
WAŻNE !
• zarówno dzieci spokojne, wycofane, jak i drażliwe,
kierowane do specjalistów w związku ze „złym
zachowaniem”, mogą cierpieć z powodu depresji
• u dorosłych - smutek
• u dzieci - drażliwość
Objawy • smutek
• ograniczenie lub rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań i aktywności
• zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej — spowolnienie lub pobudzenie
• spadek energii
• nadmierna męczliwość
• zmiany łaknienia
• zaburzenia snu wszelkiego typu
• zaburzenia koncentracji uwagi
• poczucie braku nadziei
• poczucie braku sensu życia
• niskie poczucie własnej wartości
• nadmierne poczucie winy
• poczucie bezradności
• nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie
Diagnoza • Wywiad marionetkowy
• Kwestionariusz Emocji u Dzieci w Wieku Przedszkolnym (Preschool Feelings Checklist )
• Inwentarz Depresyjności Dziecka (Children's Depression Inventory)
• Kwestionariusz Depresji DTK Rossmana
• Krakowski Inwentarz Depresyjny
KID Arkusz Obserwacyjny - 7-12 lat
KID Inwentarz Objawowy - 13-15 lat, 16-19 lat
• Skala Depresji Reynoldsa dla Dzieci
• Skala Depresji Hamiltona
• Lista Symptomów Depresyjnych Manifestowanych w Klasie Szkolnej
Przyczyny • procesy biochemiczne zachodzące w mózgu
• czynniki genetyczne
• wpływ środowiska zewnętrznego
choroba psychiczna rodzica
przemoc w rodzinie
rozwód rodziców
szczególnie silny wpływ na
nawroty choroby
Wpływ środowiska zewnętrznego
• nadużywanie substancji psychoaktywnych przez członków rodziny
• Zaniedbanie lub/i przemoc w rodzinie
• przewlekła choroba członka rodziny lub samego dziecka
• utrata bliskiej osoby
• psychiczne, fizyczne lub seksualne wykorzystywanie
• przewlekły konflikt małżeński rodziców
• wrogość i emocjonalne odrzucenie
• nadmierne kontrolowanie przez rodziców
• obarczanie dziecka zbyt dużą odpowiedzialnością
• trudna sytuacja materialna oraz społeczna izolacja rodziny
Czynnik ryzyka depresji:
SAMOOCENA
Rozbieżność między tym, kim chciałoby być,
a tym, kim myśli, że jest
Poczucie wsparcia ze strony ważnych dla
niego osób
Epidemiologia
KLINICZNA DEPRESJA:
• 1% dzieci przedszkolnych
• 2% w grupie dzieci 6—12 lat
• 10-15% w grupie młodzieńczej
RÓŻNICE związane z płcią:
w dzieciństwie proporcja 1:1
w okresie dojrzewania 1:2 (chłopcy < dziewczynki)
Współzachorowalność
ZABURZENIA LĘKOWE
• 30—75%
• prawdopodobne wspólne podłoże
• wczesne wystąpienie zaburzeń lękowych jako czynnik ryzyka
rozwoju depresji
Współzachorowalność
ZABURZENIA
EKSTERNALIZACYJNE
• zaburzenia zachowania (CD)
• zaburzenia opozycyjno-buntownicze (ODD)
• zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (ADHD)
• zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych
Następstwa depresji dziecięcej
• pogorszenie przystosowania społecznego
• trudności w nauce szkolnej
• zwiększone ryzyko depresji w przyszłości
Cechy depresji u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
• postawa ciała i wyraz twarzy
• skargi dotyczące dolegliwości somatycznych
• niewyjaśnione bóle brzucha
• bóle głowy
• brak łaknienia
• mimowolne moczenie
Niewyrażone
przygnębienie
Cechy depresji u nastolatków
• współwystępowanie zaburzeń odżywiania
• nadużywanie alkoholu
i innych substancji
psychoaktywnych
• popełnienie a usiłowanie popełnienia samobójstwa
FILM http://www.youtube.com/watch?v=dDNoWdyoGFY
Postaci depresji okresu dorastania – A. Kępiński
• Postać apatyczno – abuliczna (zaniedbania wyglądu zewnętrznego, unikanie
kontaktu społecznego, izolacja, braki jakiejkolwiek celowej aktywności)
• Postać rezygnacyjna (poczucie pustki egzystencjalnej, brak sensu życia,
zainteresowań, chęć zakończenia cierpienia, próby samobójcze)
• Postać buntownicza (nadmiar energii w formie wybuchów złości, kłótliwość,
ostentacyjne lub bierne sprzeciwianie się ustalonym normom społecznym)
• Postać labilna (zmienność emocjonalna, okresy buntu z późniejszym nasilonym
poczuciem winy i żalu)
Leczenie - powinno uwzględniać wszystkie sfery nieprawidłowego funkcjonowania:
• trudności społeczne
• kłopoty z nauką
• trudności w rozwiązywaniu
problemów społecznych
i kontrolowaniu emocji
• nieprawidłowe relacje rodzinne
• dysfunkcjonalne przekonania dotyczące własne osoby i innych ludzi
RODZICU!
„Choroba Twojego dziecka nie pojawiła się z Twojej winy, ale
jest Twoją odpowiedzialnością”
(dr Harold S. Koplewicz, psychiatra, prezes Child Mind Institute)
FILM http://www.youtube.com/watch?v=7RgQc6lpUw0
PSYCHIATRA PODSTAWOWE BADANIA LABORATORYJNE
PSYCHOLOG
Czynniki ochronne i zapobieganie
• bezpieczne, stabilne otoczenie,
w pierwszych latach życia
• spokojna atmosfera w domu
• stabilna atmosfera w środowisku
szkolnym (zagrożenie niosą:
przemoc w szkole, nasilona rywalizacja i presja ze strony rówieśników,
nadmierny nacisk na osiągnięcia szkolne)
Podsumowanie
• Depresja jest chorobą, która występuje nie tylko u dorosłych
• Drażliwość i trudne zachowania nie muszą, ale mogą świadczyć o depresji
dziecięcej
• Nastolatki częściej niż dzieci młodsze chorują na depresję
• Z depresją związane jest poważne ryzyko popełnienia przez dziecko
samobójstwa
• Depresja u dzieci jest chorobą uleczalną (nawroty nie są koniecznością)
• Pomoc dziecku z depresją zaczyna się od akceptacji i zrozumienia jego
choroby
Literatura
Bilikiewicz, A., Landowski, J., Radziwiłłowicz, P. (1999). Psychiatria. Repetytorium. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa.
Hammen, C. (2006). Depresja. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
Kępiński, A. (1974). Melancholia. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa
Namysłowska, I. (2007). Psychiatria dzieci i młodzieży (wybrane zagadnienia). w: A. Bilikiewicz (red.),
Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL.
Pużyński, S., Wciórka, J. (red.) (1998). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-
10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Versalius.
Pużyński, S., Wciórka, J. (red.) (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-
10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Versalius.
Pużyński, S. (2007). Choroby afektywne. w: A. Bilikiewicz (red.), Psychiatria. Podręcznik dla studentów
medycyny. Warszawa: PZWL.
Turno, M. (2010). Dziecko z depresją w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów.
Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Dziękujemy za uwagę
Top Related